Fixatievrije zorginstelling, kan dat?

Lusi RachmatSpecialist ouderengeneeskunde

Kaderarts Psychogeriatrie

Historie• 1994: Wet BOPZ: vrijheidsbeperkende maatregelen• 2000: Rapport Inspectie voor de Gezondheidszorg over

risico’s gebruik bedhekken en fixatiemateriaal

• 2004: Arcares: Handreiking verantwoord gebruik van vrijheidsbeperkende interventies

• 2008: – Inspectie voor de Gezondheidszorg: Zorg voor

vrijheid. – Intentieverklaring alle betrokken partijen:

Bandenloze zorg in 2011– Campagne “Ik bind/hou vast” vanuit

Innovatiekring Dementie• Wetsvoorstel Zorg en Dwang

Definitie vrijheidsbeperking

• Alle fysieke maatregelen die de bewegingsvrijheid van mensen beperken, zoals gordels, tafelbladen, bedhekken, rolstoelen op rem, diepe stoelen, infrarood, camera’s

• Ook chemische fixatie!

Waarom vrijheidsbeperkende maatregelen?

• Het voorkomen van vallen uit bed of stoel (90%)• Het beperken van onrustig of onveilig gedrag• Het voorkomen van dwalen• Het voorkomen van verwijdering van medische

hulpmiddelen

Motieven voor gebruik

Feiten rondom vallen

• Niet gebruiken fixatiemiddelen leidt niet tot toename valpartijen met ernstig letsel.

• Risico op ernstig letsel: 2-5 % van alle valpartijen

• Risico bij frequente vallers juist lager dan bij bewoners die weinig vallen

Effecten vrijheidsbeperking• Lichamelijke gevolgen

• incontinentie, decubitus, contracturen, afname spiermassa, verminderde balans, toename valrisico

• Psychische gevolgen• verslechtering cognitief functioneren (minder beweging), depressie,

agitatie, agressie

• Letsel door toepassing van middelen• blauwe plekken, schaafwonden, dodelijke ongevallen

Visie

• Jezelf kunnen zijn• Veilig en vrij bewegen

• Doen wat je leuk en zinvol vindt• Ervaren dat je erbij hoort

2004• Doel werkgroep: terugdringen

vrijheidsbeperkende maatregelen• Teamleider, fysiotherapeut, psycholoog,

BOPZ –arts • Plan van aanpak:

– Nulmeting– Voorlichting– Interventies (multidisciplinair)– Evaluatie gebruik maatregelen/valincidenten

De cijfers

Gordels Verpleegdeken

Tafelblad Totaal

2004* 19 8 8 35

2005* 11 1 2 14

2006 8 3 4 15

2007 12 1 4 17

2007

• Opnieuw meer aandacht/ bewustwording• Uitbreiding ABC trainingen• Registratie gecamoufleerde medicatie • Registratie bedhekken hoog• Aandacht chemische fixatie

2008

• Doelstelling: per 01-01-2009 geen nieuwe fixatiemiddelen

• Visie besproken in MT, artsen, teamleiders, coördinerend verpleegkundigen, cliëntenraad

• Voorlichting in teamoverleg, klinische lessen• Folder bij intake• Lijst met alternatieven

De cijfersGordels Verpleeg

dekenTafelblad Totaal

2003* 11 8 6 25

2004* 19 8 8 35

2005* 11 1 2 14

2006 8 3 4 15

2007 12 1 4 17

2008 6 0 2 8

2009 2 0 0 2

2010

• Aandacht naar rolstoelen op de rem• Visie blijft uitgangspunt

De cijfersGordels Verpleeg

dekenTafelblad Totaal

2003* 11 8 6 25

2004* 19 8 8 35

2005* 11 1 2 14

2006 8 3 4 15

2007 12 1 4 17

2008 6 0 2 8

2009 2 0 0 2

2010 0 0 0 0

En waar liepen we tegenaan…..• Tegenstanders• Maatregel wordt vooraf bespreken• Ervaren verantwoordelijkheid• Team voelt zich onvoldoende begrepen• Weerstand familie• Bewust blijven van vrijheidsbeperkende (neven)effecten• Standaard inzetten maatregelen• Onvoldoende evalueren maatregel• Creatief blijven zoeken naar alternatieven

Lering uit de praktijk• Visie is uitgangspunt: belevingsgericht• Duidelijkheid vanuit MT• Voortdurend informeren en

communiceren• Multidisciplinaire aanpak met

kartrekkers• Scholing en alternatieven• Blijvende aandacht met

vervolgstappen