ProbleemstellingProbleemstelling

Omschakeling naar een duurzame Omschakeling naar een duurzame economieeconomie

Minder afhankelijk van fossiele Minder afhankelijk van fossiele brandstoffenbrandstoffen

Invloed van de kenniseconomie op Invloed van de kenniseconomie op de verduurzaming van de economiede verduurzaming van de economie

DoelstellingDoelstelling

Inzicht te verwerven in de uitvoering van de beleidsdoelstellingen van duurzame projecten in de regio Groningen-Assen en de Green Deal Noord-Nederland.

VraagstellingVraagstelling

Hoe worden kennis en nieuwe duurzame concepten ingepast in de regio Groningen-Assen en in de Green Deal Noord-Nederland.

Is er sprake van een transitie naar een duurzame economie of is er slechts sprake van een beleidstechnische transitie op papier?

Conceptueel modelConceptueel model

Kenniseconomie

Beleid

Duurzame economie

UitvoeringRegio Groningen-AssenGreen Deal

Hoe?Regionale duurzame

projecten en concepten

Waarom?Minder afhankelijk van

fossiele brandstoffen

Definitie duurzame Definitie duurzame economieeconomie

Een duurzame economie is een economie Een duurzame economie is een economie waarin evenwicht is tussen economische, waarin evenwicht is tussen economische, ecologische en maatschappelijke belangen. ecologische en maatschappelijke belangen.

De nadruk ligt niet op winstmaximalisatie en De nadruk ligt niet op winstmaximalisatie en economische groei maar op de mate economische groei maar op de mate waarin economieën op globale, nationale waarin economieën op globale, nationale en regionale schaal zelfredzaam en en regionale schaal zelfredzaam en weerbaar zijn tegen weerbaar zijn tegen economischeeconomische, , ecologische en ecologische en maatschappelijkemaatschappelijke problemen. problemen.

KenniseconomieKenniseconomie

Kennis als nieuwe productiefactorKennis als nieuwe productiefactor Inzet kennis op verduurzamingInzet kennis op verduurzaming Kennis in Noord Nederland (Energy Kennis in Noord Nederland (Energy

Valley, Energy Academy) in Valley, Energy Academy) in combinatie met energie en combinatie met energie en duurzame concepten. duurzame concepten.

NederlandNederland Relatief laag aandeel hernieuwbare energie Relatief laag aandeel hernieuwbare energie

in de totale energiemix (3.8% in 2010). in de totale energiemix (3.8% in 2010). Doelstelling van 14% in 2020.Doelstelling van 14% in 2020.

De urgentie voor hernieuwbare bronnen is De urgentie voor hernieuwbare bronnen is o.a. lager door de gasreserves in Slochteren o.a. lager door de gasreserves in Slochteren en de Noordzeeen de Noordzee

De Nederlandse vraag naar energie zal elk De Nederlandse vraag naar energie zal elk jaar licht stijgen afhankelijk van de groei jaar licht stijgen afhankelijk van de groei van de economie. van de economie.

Tot 2025 – 2030 kan Nederland rekenen op Tot 2025 – 2030 kan Nederland rekenen op zijn eigen gasvoorraad. zijn eigen gasvoorraad.

Landelijk kent Nederland een wisselend Landelijk kent Nederland een wisselend beleid t.a.v. subsidies op groene stroom.beleid t.a.v. subsidies op groene stroom.

ConclusiesConclusies Een algehele lichte stijging van hernieuwbare Een algehele lichte stijging van hernieuwbare

bronnen in de laatste 10 jaar. Waarin bronnen in de laatste 10 jaar. Waarin biomassa de belangrijkste energiebron vormt. biomassa de belangrijkste energiebron vormt.

Economieën zijn wereldwijd nog sterk Economieën zijn wereldwijd nog sterk afhankelijk van fossiele brandstoffen. afhankelijk van fossiele brandstoffen.

Een forse opgave om te voldoen aan de Een forse opgave om te voldoen aan de Europese energiedoelstellingen (nu nog Europese energiedoelstellingen (nu nog relatief een klein aandeel hernieuwbare relatief een klein aandeel hernieuwbare energie)energie)

De Europese en Nederlandse markt blijft De Europese en Nederlandse markt blijft sterk afhankelijk van de productie van sterk afhankelijk van de productie van aardgas. aardgas.

Duurzame economie Noord-Duurzame economie Noord-NederlandNederland

Regio Groningen-AssenRegio Groningen-Assen De Green DealDe Green Deal

In welke mate dragen deze In welke mate dragen deze programma’s bij aan de duurzame programma’s bij aan de duurzame economie van Noord-Nederlandeconomie van Noord-Nederland

De Regiovisie Groningen-De Regiovisie Groningen-AssenAssen

Inzet op de programma’s: Inzet op de programma’s: bereikbaarheid, wonen, economie en bereikbaarheid, wonen, economie en ecologie (Regiopark)ecologie (Regiopark)

Economische motor van het noordenEconomische motor van het noorden Kernwaarden: economische ontwikkeling Kernwaarden: economische ontwikkeling

en internationale profilering, en internationale profilering, duurzame duurzame ontwikkelingontwikkeling, verstedelijking (opvang), , verstedelijking (opvang), landelijke kwaliteiten (Regiopark), landelijke kwaliteiten (Regiopark), ruimtelijke kwaliteit en identiteit en ruimtelijke kwaliteit en identiteit en demografische en maatschappelijke demografische en maatschappelijke ontwikkelingenontwikkelingen

De Regiovisie Groningen-De Regiovisie Groningen-AssenAssen

Duurzaamheid speelt een kleine rol Duurzaamheid speelt een kleine rol binnen de Regiovisiebinnen de Regiovisie

Vooral een conceptueel begrip door de Vooral een conceptueel begrip door de bundeling van wonen, werken en bundeling van wonen, werken en voorzieningen: minder voorzieningen: minder vervoerskilometers en zuinig omgaan vervoerskilometers en zuinig omgaan met de ruimte.met de ruimte.

Duurzaamheid wordt niet gemeten en Duurzaamheid wordt niet gemeten en er is geen sprake van monitoring op er is geen sprake van monitoring op duurzaamheidduurzaamheid

Doelstellingen Regiovisie Doelstellingen Regiovisie G-AG-A

Bereikbaarheid: 5% minder mobiliteit in de spits, meer E-Bereikbaarheid: 5% minder mobiliteit in de spits, meer E-transport, aanleg P+R transferia en fietsplusroutestransport, aanleg P+R transferia en fietsplusroutes

Groter aandeel openbaar vervoer en schoner vervoer Groter aandeel openbaar vervoer en schoner vervoer door de aanleg van de Regio Tram + opvang toename door de aanleg van de Regio Tram + opvang toename reizigerskilometers vanuit de Regio naar de stad reizigerskilometers vanuit de Regio naar de stad GroningenGroningen

Economie: Energie, life-science/healthy ageing, sensor Economie: Energie, life-science/healthy ageing, sensor technologie, zuinig en duurzaam gebruik van technologie, zuinig en duurzaam gebruik van bedrijventerreinenbedrijventerreinen

Wonen: aanbieden gevarieerd aantrekkelijk woonklimaat, Wonen: aanbieden gevarieerd aantrekkelijk woonklimaat, behoud van hoger opgeleiden binnen de regio behoud van hoger opgeleiden binnen de regio

Regiopark: behoud en ontwikkeling ecologische, Regiopark: behoud en ontwikkeling ecologische, toeristische, recreatieve, agrarische, natuurlijke waarden toeristische, recreatieve, agrarische, natuurlijke waarden en functies. Versterken van de identiteit en een regionale en functies. Versterken van de identiteit en een regionale voedselstrategie, voedselstrategie,

Conclusie Regiovisie G-AConclusie Regiovisie G-ABinnen de regiovisie Groningen-Assen krijgt het Binnen de regiovisie Groningen-Assen krijgt het begrip duurzaamheid vooral een begrip duurzaamheid vooral een conceptuele conceptuele invullinginvulling. De stad Groningen werkt wel aan een . De stad Groningen werkt wel aan een eigen duurzaamheidsparagraaf en de stad Assen eigen duurzaamheidsparagraaf en de stad Assen heeft een eigen duurzaamheidsvisie opgesteld die heeft een eigen duurzaamheidsvisie opgesteld die los staat van de regie van de Regiovisie los staat van de regie van de Regiovisie Groningen-Assen. De RegioTram kon een deel van Groningen-Assen. De RegioTram kon een deel van de toenemende mobiliteit vanuit de Regio naar de de toenemende mobiliteit vanuit de Regio naar de stad opvangen. Maar de RegioTram is momenteel stad opvangen. Maar de RegioTram is momenteel van de baan. De regiovisie heeft geen regionale van de baan. De regiovisie heeft geen regionale concrete visie met meetbare doelstellingen op het concrete visie met meetbare doelstellingen op het thema duurzaamheid. Wel stellen gemeenten thema duurzaamheid. Wel stellen gemeenten onafhankelijk van elkaar duurzaamheidsvisies en onafhankelijk van elkaar duurzaamheidsvisies en paragrafen op waarin zij de doelstellingen per paragrafen op waarin zij de doelstellingen per gemeente formuleren. Duurzaamheid blijft gemeente formuleren. Duurzaamheid blijft daardoor regionaal daardoor regionaal versnipperdversnipperd en en lastig te lastig te monitorenmonitoren. .

Green Deal Noord-Green Deal Noord-NederlandNederland Concrete en meetbare doelstellingConcrete en meetbare doelstelling

Bundeling van Groene projecten (80% Bundeling van Groene projecten (80% bestaande projecten)bestaande projecten)

Specifiek gericht op de energie-transitie Specifiek gericht op de energie-transitie en de duurzame economie van Noord-en de duurzame economie van Noord-NederlandNederland

Publiek private samenwerking (overheid Publiek private samenwerking (overheid en Energy Valley)en Energy Valley)

Wegnemen van belemmeringen, inzet op Wegnemen van belemmeringen, inzet op groen en groei, innovatie en kennis groen en groei, innovatie en kennis (Energy Academy)(Energy Academy)

Internationale samenwerking (European Internationale samenwerking (European Region of energy excellenceRegion of energy excellence

Verbanden energiesectorVerbanden energiesectorEnergie Akkoord Noord-Nederland I en II (Regionaal)

SER-Noord

Advies aan het Rijken maatschappelijke

partijen– SER 510 mln– Rijk Totaal 1080 mln

Monitoring– CO2-monitor DWA– Energie monitor Energy valley– Scoringskaart projecten Green Deal

Werkgelegenheid en bedrijven EV-regio

2010

– 3148 bedrijven (groei 37%)– 22429 banen (groei 14%)

Stichting Energy Valley – kennis (innovatie)– energie– economie

20 – 25 mld– bestaand 23,16mld– plan12,5 mld

Topsectoren beleid (Nationaal)

– biobased economy 100 mln per jaar– Weghalen belemmeringen 10 mln per jaar– Noord-Nederlandse proeftuin 100 mln– 100.000 voertuigen en woningen plan 70 mln– Ontwikkeling ondergrond 20 mln

European Energy Academy/college

157,6 mln (50 mln Rijk,

1,2mln hansa corridor 50 mln

vervolginvesteringen))

Green Deal NN (duurzame energie)

– biobased economy/groene gasrotonde– elektriciteitsproductie, balancing/slimme decentrale systemen– energieonderzoek en samenwerking– organisatie

2,7943 mld

Speerpunten Green Deal Speerpunten Green Deal Noord-NederlandNoord-Nederland

Groene Gasrotonde/Bio Based Groene Gasrotonde/Bio Based EconomyEconomy

Elektriciteitproductie & Elektriciteitproductie & Balancering/Slimme decentrale Balancering/Slimme decentrale energiesystemenenergiesystemen

Energiekennis/Internationale Energiekennis/Internationale Samenwerking Samenwerking

Organisatorische samenwerking Organisatorische samenwerking

Green Deal Noord-Green Deal Noord-NederlandNederland

Monitoring via de CO2-monitor (DWA-Monitoring via de CO2-monitor (DWA-installatie en energieadvies) en de installatie en energieadvies) en de energiemonitor Energy Valley Regio en energiemonitor Energy Valley Regio en de regio Groningen-Assende regio Groningen-Assen

Green Deal focus op duurzame energie Green Deal focus op duurzame energie en kennisbundelingen kennisbundeling

Stichting Energy Valley focus op Stichting Energy Valley focus op energie en economie (werkgelegenheid, energie en economie (werkgelegenheid, investeringen en energieproductie)investeringen en energieproductie)

Green Deal Noord-Green Deal Noord-NederlandNederland

Systeemvernieuwende resultatenSysteemvernieuwende resultaten

– – succes- en faalfactoren in beeld succes- en faalfactoren in beeld

– – groene handelsplatform, biotickets, groene handelsplatform, biotickets, emissie certificaten, groene emissie certificaten, groene businessmodellenbusinessmodellen

– – analyse van projecten op basis van analyse van projecten op basis van rendement en investeringenrendement en investeringen

In het 1e kwartaal van 2014 zijn de eerste In het 1e kwartaal van 2014 zijn de eerste (tussen) resultaten van de monitors (tussen) resultaten van de monitors bekendbekend

Financiering Green Deal Financiering Green Deal NNNN

Conclusie GDNNConclusie GDNN

Naast fysieke doelstellingen (toename Naast fysieke doelstellingen (toename groen gas installaties en besparing groen gas installaties en besparing fossiel) ook systeemveranderende fossiel) ook systeemveranderende doelstellingen:doelstellingen:

in kaart brengen succes- en faalfactoren, in kaart brengen succes- en faalfactoren, Noord-Nederland als proeftuin voor Noord-Nederland als proeftuin voor groene experimenten en de oprichting groene experimenten en de oprichting en financiering van kennisclusters en financiering van kennisclusters (Energy Academy Europe)(Energy Academy Europe)

GDNN is een bundeling van voornamelijk GDNN is een bundeling van voornamelijk bestaande projectenbestaande projecten

EindconclusieEindconclusie

Grote kloof tussen ambities en de praktijk op dit Grote kloof tussen ambities en de praktijk op dit moment (van 4% naar 16% in 2020)moment (van 4% naar 16% in 2020)

– Binnen de Regiovisie G-A heeft duurzaamheid vooral Binnen de Regiovisie G-A heeft duurzaamheid vooral een conceptuele betekeniseen conceptuele betekenis

Stichting Energy Valley grote aanjager energiemarkt Stichting Energy Valley grote aanjager energiemarkt (zowel fossiel als hernieuwbaar), economie en (zowel fossiel als hernieuwbaar), economie en werkgelegenheidwerkgelegenheid

Momenteel weinig informatie bekend over de Momenteel weinig informatie bekend over de gehaalde resultaten (resultaten monitor in 2014)gehaalde resultaten (resultaten monitor in 2014)

Veel indicatieve investeringen vanuit private Veel indicatieve investeringen vanuit private investeerdersinvesteerders

Binnen de Green Deal NN is er een sterke focus op Binnen de Green Deal NN is er een sterke focus op duurzame energie en besparing. Vooral in Groen gas, duurzame energie en besparing. Vooral in Groen gas, kennis (energy academy) en energiebalancering, kennis (energy academy) en energiebalancering, elektriciteitsproductie en slimme decentrale systemenelektriciteitsproductie en slimme decentrale systemen

VervolgactiesVervolgacties

Analyse van de projecten:Analyse van de projecten:

- wat zijn de resultaten per project - wat zijn de resultaten per project (scoringskaarten, provincie Groningen). (scoringskaarten, provincie Groningen).

– – hoe vindt de monitoring plaats hoe vindt de monitoring plaats (verschillende monitoren). (verschillende monitoren).

– – wat zijn de investeringenwat zijn de investeringen

– – wat zijn de belemmeringen. wat zijn de belemmeringen.

– – hoeveel werkgelegenheid levert het op.hoeveel werkgelegenheid levert het op.