aandacht aan beide kanten. Maar zo, dat kwaliteitsverbetering weer leuk wordt in plaatsvan een last. Daarbij kijken we onder meer naarhigh performance in andere sectoren (zoalstopsport).

Module 3: ProcesverbeteringIn deze module bespreken we de gang van de patiënt door het hele zorgproces in de organisatie en over organisaties heen, en diversemogelijkheden voor verbetering daarvan. Aan de orde komen een aantal methoden entechnieken (zoals lean, stepped care, taak-herschikking en dergelijke) evenals praktischevoorbeelden van de toepassing daarvan.

Module 4: Zinnige zorgIn deze module passeert een reeks van mogelijk-heden de revue voor het zo doelmatig mogelijkomgaan met de beschikbare middelen. Zoals:meer aandacht voor preventie en zelfzorg, internetcommunities, e-health, gepaste diagnostiek, zuinig gebruik van middelen, over- en onderbehandeling, het in de praktijkbrengen van effectiviteitsstudies, gedeelde besluitvorming, keuzes rondom het levenseindeen dergelijke. We gaan uitgebreid in op eenaantal geslaagde voorbeelden hiervan.

Module 5: Persoonlijke effectiviteitLeiderschap staat of valt met het meekrijgenvan collegae en alle anderen in de organisatie.Dat gaan we oefenen. Leiderschap vereist deinzet van je gehele persoon. Wat is je kracht?Waar moet je aan werken? Hoe geef je vormaan je eigen rol? Het vereist ook vaardighedenop het terrein van verandermanagement enprojectmanagement. We bespreken de theorieen de toepassing daarvan in concrete verbeter-projecten.

PROGRAMMA-LEIDINGDe programmaleiding is in handen van drs. Philip J. Idenburg MBA en prof. dr. Carina Hilders.

Philip Idenburgheeft diverse boeken geschreven over de toekomst van de gezondheidszorg en zorginnovatie, waaronder de bestseller Diagnose

2025 en Diagnose Zorginnovatie. Hij is een veelgevraagd spreker met eenruime ervaring in management- en adviesfuncties. Philip is adviseur op hetterrein van strategie en innovatie in dezorg en oprichter van adviesbureau BeBright.

Carina Hildersis hoogleraar Medisch Manage-ment en Leiderschapaan de Erasmus Universiteit Rotter-dam en medisch directeur van hetReinier de Graaf

Gasthuis in Delft. Daarnaast is zij ondermeer voorzitter van de Projectgroep Verspilling in de Zorg van VWS. Onder haar leiding publiceerde de Federatie Medisch Specialisten het visiedocument ‘De Medisch Specialist2015’.

CursusdagenMaandagmiddag en -avond, dinsdagochtenden -middag (met overnachting).

PrijsLeden Federatie Medisch Specialisten én VvAA:€ 4.950,-Niet-leden: € 5.250,-. Inclusief literatuur, exclusief hotelkosten en vergaderarrangement.

AccreditatieABAN (40 punten).

Informatie en inschrijvingDe meest actuele informatie vindt u op dewebsite van de Academie. Hier vindt u ook een inschrijfformulier evenals onze algemenevoorwaarden, waaronder de annulerings-regeling.

Contactgegevens

Academie voor Medisch Specialistent.a.v. A. van Amerongen-BrouwerPostbus 8153 • 3503 RD Utrecht

Orteliuslaan 750 • 3528 BB UtrechtTelefoon (030) 247 41 97

anita.amerongen@academiems.nlwww.academiemedischspecialisten.nl

PRAKTISCHE INFORMATIE

ELISE VAN DE PUTTEis medisch hoofd ambulante zorg voor dekindergeneeskunde in het UMC Utrecht.Ze volgde de cursus ‘Klinisch leiderschap’.

“Sinds een jaar ben ik medisch hoofd vande ambulante zorg en ik wilde wat meerinput hebben over de richtingen waar de zorg naar toe gaat.Hoe kan ik die ont-wikkelingen in mijn

dagelijkse werk gestalte geven?

De cursus bestond uit een hele goede combinatie van persoonlijke groei in leiderschap en het vergaren van kennis.Omdat de cursusleider vooraf iedereenzeer uitvoerig spreekt, ben je al bezig methet proces en sta je meer open voor wat er daarna komt. Waaronder zeer goedesprekers. Mensen die echt wat hebbenneergezet in de organisatie van de zorg enbereid waren hun persoonlijke verhaal tedelen met de cursisten.

Visies werden scherp verwoord en gekop-peld aan veel praktische voorbeelden entips. Ik heb bijvoorbeeld geleerd dat je vernieuwing veel meer vanuit de werkvloermoet realiseren en dat het creëren vandraagvlak zeer belangrijk is. Ik loop nu wekelijks een rondje over de vijf eenhedenvan de ambulante zorg.

Ik vond het een fantastische cursus, op eenmooie locatie en je wordt ook echt wel eenbeetje verwend.”

KLINISCH LEIDERSCHAP

“People do not resist change. They resist being changed.”(Peter M. Senge)

Een scholingsprogramma voor medisch specialistenen overige leden van medische staven

DE AMBITIE

Leiderschap van de medicusMedici hebben sinds het ontstaan van de geneeskunde altijd een centrale rol gespeeld inde zorg. Dat was, in de overzichtelijke settingvan de eigen praktijk, ooit als vanzelfsprekendeen leidende rol. Deze is echter, met het complexer worden van de zorg, steeds vaker bij anderen terecht gekomen. De laatste jarengroeit onder medici in hoog tempo het inzichtdat zij zich die leidende rol opnieuw moetentoe-eigenen. De zorg is sterk in beweging ende uitdagingen zijn groot. De inbreng van demedicus is daarbij cruciaal. Deze is nodig op meerdere niveaus: op de werkvloer, in het midden- of topmanagement van instellingen en binnen het zorgstelsel als geheel.

Op al die niveaus is leiderschap vereist. Bijvoor-beeld in de pleitbezorging op landelijk niveauvoor de gevolgen van bepaalde maatregelenvoor patiënten. Of het bestuurlijk leiderschap in

bijvoorbeeld een ziekenhuis of een medischestaf. In het middenmanagement betreft dit het medisch management van vakgroepen, afdelingen en geledingen van de medische staf.En in de klinische praktijk gaat het om klinischleiderschap. Hier betreft het de dagelijkse leiding over het zorgproces, een kerntaak vande medicus. In de complexe werkelijkheid vande zorg van dit moment vereist deze taak meerdan ooit specifieke kennis en vaardigheden.Deze cursus helpt u deze te ontwikkelen.

De uitdagingDe medische zorg in ons land is van hoog niveau. In internationale vergelijkingen scoortNederland zeer goed in kwaliteit, toegankelijkheiden doelmatigheid van de zorg. Dat is te dankenaan een permanent proces van verbetering.Wie terugblikt weet dat er zeer veel bereikt is.Onze levensverwachting stijgt nog steeds,mede dankzij de kwaliteit van de zorg. Maar het kan nog veel beter. Vele vernieuwingen

waarvan de effectiviteit is aangetoond liggenklaar om ingevoerd te worden. En het procesvan zoeken naar nieuwe verbeteringen gaatnog steeds door. Mede dankzij medici die datzoekproces tot een vanzelfsprekend deel vanhun werk hebben gemaakt.

Dat is ook hard nodig, want de uitdagingen die op ons afkomen liegen er niet om. Door desterk toenemende vergrijzing en de stijgendekosten van technologie, farmacie en arbeiddreigen de zorgkosten een steeds groter deelvan ons gezamenlijk inkomen op te slokken.Wil de zorg toekomstbestendig zijn, dan zullenverbeteringen in kwaliteit gepaard moeten gaan met verbeteringen in doelmatigheid. Dat kan, maar vereist wel ingrijpende verdereverbeteringen in het zorgproces. En daar is ‘klinisch leiderschap’ voor nodig.

Klinisch leiderschapKlinisch leiderschap is meer dan de traditionele leidende rol van de medicus in de zorgpraktijk. Het is in de allereerste plaats zelf excelleren in despreekkamer, de operatiekamer, de verloskamer

of andere klinische en diagnostische settings.Door te proberen het elke dag een beetje beterte doen. Op medisch gebied, maar ook in decommunicatie met patiënten en hun naasten.Door oog te hebben voor de integrale zorg enniet alleen het eigen stukje daarbinnen. Doornadrukkelijker stil te staan bij wat gepaste zorgis in plaats van maximale zorg. Door oog tehebben voor de mogelijkheden en grenzen vanzelfregie en mantelzorg. Door te zoeken naarnieuwe manieren om dat vorm te geven, zoalsvia internetcommunities of e-health.

Maar klinisch leiderschap gaat veel verder. Het betekent grip hebben op het hele zorg-proces en in staat zijn om daar samen met allebetrokkenen voortdurend verbeteringen in terealiseren. Dat vereist een duidelijke visie op dekwaliteit van het zorgproces, de ambitie om datproces steeds te verbeteren en het vermogen omdat samen met anderen ook waar te maken.Het vereist ook de wil en de vaardigheid om diekwaliteit meetbaar te maken en te sturen oppermanente verbetering. Een groot deel van de mogelijke verbeteringen in het zorgproces is alleen maar mogelijk als collegae, andere

zorgprofessionals en ondersteunend personeeldaaraan meewerken. Zorg is teamwork. Verdervereist klinisch leiderschap kennis over kwaliteits-verbetering. Kwaliteit in medische zin en in deogen van patiënten: klanttevredenheid. Kennisover meet- en analysemethodes om verbeter-mogelijkheden op te sporen en kennis van methoden en technieken om die verbeteringente realiseren. Dat kan worden bereikt door hetanalyseren en herontwerpen van een zorgprocesop verschillende niveaus: in de eigen praktijk, in de hele organisatie of in de keten. En het opzetten van een verbeterproject dat een maximale kans op succes biedt. Klinisch leider-schap houdt de vaardigheid in om zo’n verbeter-project te leiden. Dat betekent anderen over- tuigen van de wenselijkheid ervan en hen ertoebrengen om hun gedrag te veranderen en hunwerkproces anders in te richten.

Ten slotte hoort bij klinisch leiderschap kosten-bewustzijn en het uitdragen daarvan. Dat betekent: er zorg voor dragen dat iedereen ookzicht heeft op die kosten. En dan blijken erdoorgaans legio mogelijkheden te zijn om opde kosten te besparen zonder dat er aan kwaliteit wordt ingeboet. Kostenbesparing iszelfs een veel voorkomende bijvangst van initiatieven die primair zijn gericht op kwaliteits-verbetering. Besparingen zijn bijvoorbeeldmogelijk door het onderzoeken van praktijk-variatie en het, waar gewenst, terugdringendaarvan. Of door gepast gebruik te maken vandiagnostiek, kunst- en hulpmiddelen, bloed-producten, geneesmiddelen, disposables, et cetera.

SamenvattendKlinisch leiderschap betekent dat je als zorg-professional verantwoordelijkheid neemt voor ende regie voert over de dagelijkse patiëntenzorgvanuit de ambitie om die zorg voortdurend te verbeteren. Daarbij gaat het om verbetering vankwaliteit, zowel in medische termen als in termenvan klanttevredenheid, waarbij tegelijkertijd gestreefd wordt naar doelmatigheid en innovatie.

OpzetDe cursus bestaat uit vijf modules van vier dagdelen: maandagmiddag en -avond en dedinsdag met tussenliggende periodes van ongeveer vier tot zes weken, zodat het geleerdegeoefend kan worden en leerervaringen kunnenworden ingebracht. Voorafgaand aan de eerstemodule vinden een ontwikkelassessment eneen intakegesprek plaats. Het programma omvatinteractieve colleges, uitgebreide besprekingvan eigen casuïstiek, bespreking van geslaagdevoorbeelden, oefenen met toepassing van methoden en technieken en het trainen van leiderschapsvaardigheden. Er wordt gewerktmet een groot aantal gespecialiseerde docenten(zie onze website voor een overzicht).

DoelgroepDe cursus is toegankelijk voor alle medisch specialisten en overige leden van medische staven in algemene en academische zieken-huizen, categorale zorgaanbieders en GGZ-instellingen. Het programma richt zich nadruk-kelijk op alle medici, maar is uiteraard bij uitstekgeschikt voor medici met bijzondere taken tenaanzien van de verbetering van het zorgprocesin hun vakgroep, medische staf of zorginstelling.Er is plaats voor 15 tot 20 deelnemers.

De modules

Module 1: ContextIn deze module gaan we in op het hoe en waarom van klinisch leiderschap. We besprekende ontwikkelingen in het zorgstelsel en hoe jemet meer impact sturing kan geven aan de gewenste transformatie van je eigen organisatie(onderdeel). Daarnaast bespreken we uitgebreidieders eigen leiderschapsstijl en ontwikkel-potentieel op grond van een 360°-assessment.

Module 2: KwaliteitsverbeteringHet werken aan permanente kwaliteitsverbete-ring vereist kennis van een aantal methoden entechnieken, maar het is in de allereerste plaatseen kwestie van attitude en cultuur. We besteden

HET PROGRAMMA

DE AMBITIE

Leiderschap van de medicusMedici hebben sinds het ontstaan van de geneeskunde altijd een centrale rol gespeeld inde zorg. Dat was, in de overzichtelijke settingvan de eigen praktijk, ooit als vanzelfsprekendeen leidende rol. Deze is echter, met het complexer worden van de zorg, steeds vaker bij anderen terecht gekomen. De laatste jarengroeit onder medici in hoog tempo het inzichtdat zij zich die leidende rol opnieuw moetentoe-eigenen. De zorg is sterk in beweging ende uitdagingen zijn groot. De inbreng van demedicus is daarbij cruciaal. Deze is nodig op meerdere niveaus: op de werkvloer, in het midden- of topmanagement van instellingen en binnen het zorgstelsel als geheel.

Op al die niveaus is leiderschap vereist. Bijvoor-beeld in de pleitbezorging op landelijk niveauvoor de gevolgen van bepaalde maatregelenvoor patiënten. Of het bestuurlijk leiderschap in

bijvoorbeeld een ziekenhuis of een medischestaf. In het middenmanagement betreft dit het medisch management van vakgroepen, afdelingen en geledingen van de medische staf.En in de klinische praktijk gaat het om klinischleiderschap. Hier betreft het de dagelijkse leiding over het zorgproces, een kerntaak vande medicus. In de complexe werkelijkheid vande zorg van dit moment vereist deze taak meerdan ooit specifieke kennis en vaardigheden.Deze cursus helpt u deze te ontwikkelen.

De uitdagingDe medische zorg in ons land is van hoog niveau. In internationale vergelijkingen scoortNederland zeer goed in kwaliteit, toegankelijkheiden doelmatigheid van de zorg. Dat is te dankenaan een permanent proces van verbetering.Wie terugblikt weet dat er zeer veel bereikt is.Onze levensverwachting stijgt nog steeds,mede dankzij de kwaliteit van de zorg. Maar het kan nog veel beter. Vele vernieuwingen

waarvan de effectiviteit is aangetoond liggenklaar om ingevoerd te worden. En het procesvan zoeken naar nieuwe verbeteringen gaatnog steeds door. Mede dankzij medici die datzoekproces tot een vanzelfsprekend deel vanhun werk hebben gemaakt.

Dat is ook hard nodig, want de uitdagingen die op ons afkomen liegen er niet om. Door desterk toenemende vergrijzing en de stijgendekosten van technologie, farmacie en arbeiddreigen de zorgkosten een steeds groter deelvan ons gezamenlijk inkomen op te slokken.Wil de zorg toekomstbestendig zijn, dan zullenverbeteringen in kwaliteit gepaard moeten gaan met verbeteringen in doelmatigheid. Dat kan, maar vereist wel ingrijpende verdereverbeteringen in het zorgproces. En daar is ‘klinisch leiderschap’ voor nodig.

Klinisch leiderschapKlinisch leiderschap is meer dan de traditionele leidende rol van de medicus in de zorgpraktijk. Het is in de allereerste plaats zelf excelleren in despreekkamer, de operatiekamer, de verloskamer

of andere klinische en diagnostische settings.Door te proberen het elke dag een beetje beterte doen. Op medisch gebied, maar ook in decommunicatie met patiënten en hun naasten.Door oog te hebben voor de integrale zorg enniet alleen het eigen stukje daarbinnen. Doornadrukkelijker stil te staan bij wat gepaste zorgis in plaats van maximale zorg. Door oog tehebben voor de mogelijkheden en grenzen vanzelfregie en mantelzorg. Door te zoeken naarnieuwe manieren om dat vorm te geven, zoalsvia internetcommunities of e-health.

Maar klinisch leiderschap gaat veel verder. Het betekent grip hebben op het hele zorg-proces en in staat zijn om daar samen met allebetrokkenen voortdurend verbeteringen in terealiseren. Dat vereist een duidelijke visie op dekwaliteit van het zorgproces, de ambitie om datproces steeds te verbeteren en het vermogen omdat samen met anderen ook waar te maken.Het vereist ook de wil en de vaardigheid om diekwaliteit meetbaar te maken en te sturen oppermanente verbetering. Een groot deel van de mogelijke verbeteringen in het zorgproces is alleen maar mogelijk als collegae, andere

zorgprofessionals en ondersteunend personeeldaaraan meewerken. Zorg is teamwork. Verdervereist klinisch leiderschap kennis over kwaliteits-verbetering. Kwaliteit in medische zin en in deogen van patiënten: klanttevredenheid. Kennisover meet- en analysemethodes om verbeter-mogelijkheden op te sporen en kennis van methoden en technieken om die verbeteringente realiseren. Dat kan worden bereikt door hetanalyseren en herontwerpen van een zorgprocesop verschillende niveaus: in de eigen praktijk, in de hele organisatie of in de keten. En het opzetten van een verbeterproject dat een maximale kans op succes biedt. Klinisch leider-schap houdt de vaardigheid in om zo’n verbeter-project te leiden. Dat betekent anderen over- tuigen van de wenselijkheid ervan en hen ertoebrengen om hun gedrag te veranderen en hunwerkproces anders in te richten.

Ten slotte hoort bij klinisch leiderschap kosten-bewustzijn en het uitdragen daarvan. Dat betekent: er zorg voor dragen dat iedereen ookzicht heeft op die kosten. En dan blijken erdoorgaans legio mogelijkheden te zijn om opde kosten te besparen zonder dat er aan kwaliteit wordt ingeboet. Kostenbesparing iszelfs een veel voorkomende bijvangst van initiatieven die primair zijn gericht op kwaliteits-verbetering. Besparingen zijn bijvoorbeeldmogelijk door het onderzoeken van praktijk-variatie en het, waar gewenst, terugdringendaarvan. Of door gepast gebruik te maken vandiagnostiek, kunst- en hulpmiddelen, bloed-producten, geneesmiddelen, disposables, et cetera.

SamenvattendKlinisch leiderschap betekent dat je als zorg-professional verantwoordelijkheid neemt voor ende regie voert over de dagelijkse patiëntenzorgvanuit de ambitie om die zorg voortdurend te verbeteren. Daarbij gaat het om verbetering vankwaliteit, zowel in medische termen als in termenvan klanttevredenheid, waarbij tegelijkertijd gestreefd wordt naar doelmatigheid en innovatie.

OpzetDe cursus bestaat uit vijf modules van vier dagdelen: maandagmiddag en -avond en dedinsdag met tussenliggende periodes van ongeveer vier tot zes weken, zodat het geleerdegeoefend kan worden en leerervaringen kunnenworden ingebracht. Voorafgaand aan de eerstemodule vinden een ontwikkelassessment eneen intakegesprek plaats. Het programma omvatinteractieve colleges, uitgebreide besprekingvan eigen casuïstiek, bespreking van geslaagdevoorbeelden, oefenen met toepassing van methoden en technieken en het trainen van leiderschapsvaardigheden. Er wordt gewerktmet een groot aantal gespecialiseerde docenten(zie onze website voor een overzicht).

DoelgroepDe cursus is toegankelijk voor alle medisch specialisten en overige leden van medische staven in algemene en academische zieken-huizen, categorale zorgaanbieders en GGZ-instellingen. Het programma richt zich nadruk-kelijk op alle medici, maar is uiteraard bij uitstekgeschikt voor medici met bijzondere taken tenaanzien van de verbetering van het zorgprocesin hun vakgroep, medische staf of zorginstelling.Er is plaats voor 15 tot 20 deelnemers.

De modules

Module 1: ContextIn deze module gaan we in op het hoe en waarom van klinisch leiderschap. We besprekende ontwikkelingen in het zorgstelsel en hoe jemet meer impact sturing kan geven aan de gewenste transformatie van je eigen organisatie(onderdeel). Daarnaast bespreken we uitgebreidieders eigen leiderschapsstijl en ontwikkel-potentieel op grond van een 360°-assessment.

Module 2: KwaliteitsverbeteringHet werken aan permanente kwaliteitsverbete-ring vereist kennis van een aantal methoden entechnieken, maar het is in de allereerste plaatseen kwestie van attitude en cultuur. We besteden

HET PROGRAMMA

DE AMBITIE

Leiderschap van de medicusMedici hebben sinds het ontstaan van de geneeskunde altijd een centrale rol gespeeld inde zorg. Dat was, in de overzichtelijke settingvan de eigen praktijk, ooit als vanzelfsprekendeen leidende rol. Deze is echter, met het complexer worden van de zorg, steeds vaker bij anderen terecht gekomen. De laatste jarengroeit onder medici in hoog tempo het inzichtdat zij zich die leidende rol opnieuw moetentoe-eigenen. De zorg is sterk in beweging ende uitdagingen zijn groot. De inbreng van demedicus is daarbij cruciaal. Deze is nodig op meerdere niveaus: op de werkvloer, in het midden- of topmanagement van instellingen en binnen het zorgstelsel als geheel.

Op al die niveaus is leiderschap vereist. Bijvoor-beeld in de pleitbezorging op landelijk niveauvoor de gevolgen van bepaalde maatregelenvoor patiënten. Of het bestuurlijk leiderschap in

bijvoorbeeld een ziekenhuis of een medischestaf. In het middenmanagement betreft dit het medisch management van vakgroepen, afdelingen en geledingen van de medische staf.En in de klinische praktijk gaat het om klinischleiderschap. Hier betreft het de dagelijkse leiding over het zorgproces, een kerntaak vande medicus. In de complexe werkelijkheid vande zorg van dit moment vereist deze taak meerdan ooit specifieke kennis en vaardigheden.Deze cursus helpt u deze te ontwikkelen.

De uitdagingDe medische zorg in ons land is van hoog niveau. In internationale vergelijkingen scoortNederland zeer goed in kwaliteit, toegankelijkheiden doelmatigheid van de zorg. Dat is te dankenaan een permanent proces van verbetering.Wie terugblikt weet dat er zeer veel bereikt is.Onze levensverwachting stijgt nog steeds,mede dankzij de kwaliteit van de zorg. Maar het kan nog veel beter. Vele vernieuwingen

waarvan de effectiviteit is aangetoond liggenklaar om ingevoerd te worden. En het procesvan zoeken naar nieuwe verbeteringen gaatnog steeds door. Mede dankzij medici die datzoekproces tot een vanzelfsprekend deel vanhun werk hebben gemaakt.

Dat is ook hard nodig, want de uitdagingen die op ons afkomen liegen er niet om. Door desterk toenemende vergrijzing en de stijgendekosten van technologie, farmacie en arbeiddreigen de zorgkosten een steeds groter deelvan ons gezamenlijk inkomen op te slokken.Wil de zorg toekomstbestendig zijn, dan zullenverbeteringen in kwaliteit gepaard moeten gaan met verbeteringen in doelmatigheid. Dat kan, maar vereist wel ingrijpende verdereverbeteringen in het zorgproces. En daar is ‘klinisch leiderschap’ voor nodig.

Klinisch leiderschapKlinisch leiderschap is meer dan de traditionele leidende rol van de medicus in de zorgpraktijk. Het is in de allereerste plaats zelf excelleren in despreekkamer, de operatiekamer, de verloskamer

of andere klinische en diagnostische settings.Door te proberen het elke dag een beetje beterte doen. Op medisch gebied, maar ook in decommunicatie met patiënten en hun naasten.Door oog te hebben voor de integrale zorg enniet alleen het eigen stukje daarbinnen. Doornadrukkelijker stil te staan bij wat gepaste zorgis in plaats van maximale zorg. Door oog tehebben voor de mogelijkheden en grenzen vanzelfregie en mantelzorg. Door te zoeken naarnieuwe manieren om dat vorm te geven, zoalsvia internetcommunities of e-health.

Maar klinisch leiderschap gaat veel verder. Het betekent grip hebben op het hele zorg-proces en in staat zijn om daar samen met allebetrokkenen voortdurend verbeteringen in terealiseren. Dat vereist een duidelijke visie op dekwaliteit van het zorgproces, de ambitie om datproces steeds te verbeteren en het vermogen omdat samen met anderen ook waar te maken.Het vereist ook de wil en de vaardigheid om diekwaliteit meetbaar te maken en te sturen oppermanente verbetering. Een groot deel van de mogelijke verbeteringen in het zorgproces is alleen maar mogelijk als collegae, andere

zorgprofessionals en ondersteunend personeeldaaraan meewerken. Zorg is teamwork. Verdervereist klinisch leiderschap kennis over kwaliteits-verbetering. Kwaliteit in medische zin en in deogen van patiënten: klanttevredenheid. Kennisover meet- en analysemethodes om verbeter-mogelijkheden op te sporen en kennis van methoden en technieken om die verbeteringente realiseren. Dat kan worden bereikt door hetanalyseren en herontwerpen van een zorgprocesop verschillende niveaus: in de eigen praktijk, in de hele organisatie of in de keten. En het opzetten van een verbeterproject dat een maximale kans op succes biedt. Klinisch leider-schap houdt de vaardigheid in om zo’n verbeter-project te leiden. Dat betekent anderen over- tuigen van de wenselijkheid ervan en hen ertoebrengen om hun gedrag te veranderen en hunwerkproces anders in te richten.

Ten slotte hoort bij klinisch leiderschap kosten-bewustzijn en het uitdragen daarvan. Dat betekent: er zorg voor dragen dat iedereen ookzicht heeft op die kosten. En dan blijken erdoorgaans legio mogelijkheden te zijn om opde kosten te besparen zonder dat er aan kwaliteit wordt ingeboet. Kostenbesparing iszelfs een veel voorkomende bijvangst van initiatieven die primair zijn gericht op kwaliteits-verbetering. Besparingen zijn bijvoorbeeldmogelijk door het onderzoeken van praktijk-variatie en het, waar gewenst, terugdringendaarvan. Of door gepast gebruik te maken vandiagnostiek, kunst- en hulpmiddelen, bloed-producten, geneesmiddelen, disposables, et cetera.

SamenvattendKlinisch leiderschap betekent dat je als zorg-professional verantwoordelijkheid neemt voor ende regie voert over de dagelijkse patiëntenzorgvanuit de ambitie om die zorg voortdurend te verbeteren. Daarbij gaat het om verbetering vankwaliteit, zowel in medische termen als in termenvan klanttevredenheid, waarbij tegelijkertijd gestreefd wordt naar doelmatigheid en innovatie.

OpzetDe cursus bestaat uit vijf modules van vier dagdelen: maandagmiddag en -avond en dedinsdag met tussenliggende periodes van ongeveer vier tot zes weken, zodat het geleerdegeoefend kan worden en leerervaringen kunnenworden ingebracht. Voorafgaand aan de eerstemodule vinden een ontwikkelassessment eneen intakegesprek plaats. Het programma omvatinteractieve colleges, uitgebreide besprekingvan eigen casuïstiek, bespreking van geslaagdevoorbeelden, oefenen met toepassing van methoden en technieken en het trainen van leiderschapsvaardigheden. Er wordt gewerktmet een groot aantal gespecialiseerde docenten(zie onze website voor een overzicht).

DoelgroepDe cursus is toegankelijk voor alle medisch specialisten en overige leden van medische staven in algemene en academische zieken-huizen, categorale zorgaanbieders en GGZ-instellingen. Het programma richt zich nadruk-kelijk op alle medici, maar is uiteraard bij uitstekgeschikt voor medici met bijzondere taken tenaanzien van de verbetering van het zorgprocesin hun vakgroep, medische staf of zorginstelling.Er is plaats voor 15 tot 20 deelnemers.

De modules

Module 1: ContextIn deze module gaan we in op het hoe en waarom van klinisch leiderschap. We besprekende ontwikkelingen in het zorgstelsel en hoe jemet meer impact sturing kan geven aan de gewenste transformatie van je eigen organisatie(onderdeel). Daarnaast bespreken we uitgebreidieders eigen leiderschapsstijl en ontwikkel-potentieel op grond van een 360°-assessment.

Module 2: KwaliteitsverbeteringHet werken aan permanente kwaliteitsverbete-ring vereist kennis van een aantal methoden entechnieken, maar het is in de allereerste plaatseen kwestie van attitude en cultuur. We besteden

HET PROGRAMMA

aandacht aan beide kanten. Maar zo, dat kwaliteitsverbetering weer leuk wordt in plaatsvan een last. Daarbij kijken we onder meer naarhigh performance in andere sectoren (zoalstopsport).

Module 3: ProcesverbeteringIn deze module bespreken we de gang van de patiënt door het hele zorgproces in de organisatie en over organisaties heen, en diversemogelijkheden voor verbetering daarvan. Aan de orde komen een aantal methoden entechnieken (zoals lean, stepped care, taak-herschikking en dergelijke) evenals praktischevoorbeelden van de toepassing daarvan.

Module 4: Zinnige zorgIn deze module passeert een reeks van mogelijk-heden de revue voor het zo doelmatig mogelijkomgaan met de beschikbare middelen. Zoals:meer aandacht voor preventie en zelfzorg, internetcommunities, e-health, gepaste diagnostiek, zuinig gebruik van middelen, over- en onderbehandeling, het in de praktijkbrengen van effectiviteitsstudies, gedeelde besluitvorming, keuzes rondom het levenseindeen dergelijke. We gaan uitgebreid in op eenaantal geslaagde voorbeelden hiervan.

Module 5: Persoonlijke effectiviteitLeiderschap staat of valt met het meekrijgenvan collegae en alle anderen in de organisatie.Dat gaan we oefenen. Leiderschap vereist deinzet van je gehele persoon. Wat is je kracht?Waar moet je aan werken? Hoe geef je vormaan je eigen rol? Het vereist ook vaardighedenop het terrein van verandermanagement enprojectmanagement. We bespreken de theorieen de toepassing daarvan in concrete verbeter-projecten.

PROGRAMMA-LEIDINGDe programmaleiding is in handen van drs. Philip J. Idenburg MBA en prof. dr. Carina Hilders.

Philip Idenburgheeft diverse boeken geschreven over de toekomst van de gezondheidszorg en zorginnovatie, waaronder de bestseller Diagnose

2025 en Diagnose Zorginnovatie. Hij is een veelgevraagd spreker met eenruime ervaring in management- en adviesfuncties. Philip is adviseur op hetterrein van strategie en innovatie in dezorg en oprichter van adviesbureau BeBright.

Carina Hildersis hoogleraar Medisch Manage-ment en Leiderschapaan de Erasmus Universiteit Rotter-dam en medisch directeur van hetReinier de Graaf

Gasthuis in Delft. Daarnaast is zij ondermeer voorzitter van de Projectgroep Verspilling in de Zorg van VWS. Onder haar leiding publiceerde de Federatie Medisch Specialisten het visiedocument ‘De Medisch Specialist2015’.

CursusdagenMaandagmiddag en -avond, dinsdagochtenden -middag (met overnachting).

PrijsLeden Federatie Medisch Specialisten én VvAA:€ 4.950,-Niet-leden: € 5.250,-. Inclusief literatuur, exclusief hotelkosten en vergaderarrangement.

AccreditatieABAN (40 punten).

Informatie en inschrijvingDe meest actuele informatie vindt u op dewebsite van de Academie. Hier vindt u ook een inschrijfformulier evenals onze algemenevoorwaarden, waaronder de annulerings-regeling.

Contactgegevens

Academie voor Medisch Specialistent.a.v. A. van Amerongen-BrouwerPostbus 8153 • 3503 RD Utrecht

Orteliuslaan 750 • 3528 BB UtrechtTelefoon (030) 247 41 97

anita.amerongen@academiems.nlwww.academiemedischspecialisten.nl

PRAKTISCHE INFORMATIE

ELISE VAN DE PUTTEis medisch hoofd ambulante zorg voor dekindergeneeskunde in het UMC Utrecht.Ze volgde de cursus ‘Klinisch leiderschap’.

“Sinds een jaar ben ik medisch hoofd vande ambulante zorg en ik wilde wat meerinput hebben over de richtingen waar de zorg naar toe gaat.Hoe kan ik die ont-wikkelingen in mijn

dagelijkse werk gestalte geven?

De cursus bestond uit een hele goede combinatie van persoonlijke groei in leiderschap en het vergaren van kennis.Omdat de cursusleider vooraf iedereenzeer uitvoerig spreekt, ben je al bezig methet proces en sta je meer open voor wat er daarna komt. Waaronder zeer goedesprekers. Mensen die echt wat hebbenneergezet in de organisatie van de zorg enbereid waren hun persoonlijke verhaal tedelen met de cursisten.

Visies werden scherp verwoord en gekop-peld aan veel praktische voorbeelden entips. Ik heb bijvoorbeeld geleerd dat je vernieuwing veel meer vanuit de werkvloermoet realiseren en dat het creëren vandraagvlak zeer belangrijk is. Ik loop nu wekelijks een rondje over de vijf eenhedenvan de ambulante zorg.

Ik vond het een fantastische cursus, op eenmooie locatie en je wordt ook echt wel eenbeetje verwend.”

KLINISCH LEIDERSCHAP

“People do not resist change. They resist being changed.”(Peter M. Senge)

Een scholingsprogramma voor medisch specialistenen overige leden van medische staven

aandacht aan beide kanten. Maar zo, dat kwaliteitsverbetering weer leuk wordt in plaatsvan een last. Daarbij kijken we onder meer naarhigh performance in andere sectoren (zoalstopsport).

Module 3: ProcesverbeteringIn deze module bespreken we de gang van de patiënt door het hele zorgproces in de organisatie en over organisaties heen, en diversemogelijkheden voor verbetering daarvan. Aan de orde komen een aantal methoden entechnieken (zoals lean, stepped care, taak-herschikking en dergelijke) evenals praktischevoorbeelden van de toepassing daarvan.

Module 4: Zinnige zorgIn deze module passeert een reeks van mogelijk-heden de revue voor het zo doelmatig mogelijkomgaan met de beschikbare middelen. Zoals:meer aandacht voor preventie en zelfzorg, internetcommunities, e-health, gepaste diagnostiek, zuinig gebruik van middelen, over- en onderbehandeling, het in de praktijkbrengen van effectiviteitsstudies, gedeelde besluitvorming, keuzes rondom het levenseindeen dergelijke. We gaan uitgebreid in op eenaantal geslaagde voorbeelden hiervan.

Module 5: Persoonlijke effectiviteitLeiderschap staat of valt met het meekrijgenvan collegae en alle anderen in de organisatie.Dat gaan we oefenen. Leiderschap vereist deinzet van je gehele persoon. Wat is je kracht?Waar moet je aan werken? Hoe geef je vormaan je eigen rol? Het vereist ook vaardighedenop het terrein van verandermanagement enprojectmanagement. We bespreken de theorieen de toepassing daarvan in concrete verbeter-projecten.

PROGRAMMA-LEIDINGDe programmaleiding is in handen van drs. Philip J. Idenburg MBA en prof. dr. Carina Hilders.

Philip Idenburgheeft diverse boeken geschreven over de toekomst van de gezondheidszorg en zorginnovatie, waaronder de bestseller Diagnose

2025 en Diagnose Zorginnovatie. Hij is een veelgevraagd spreker met eenruime ervaring in management- en adviesfuncties. Philip is adviseur op hetterrein van strategie en innovatie in dezorg en oprichter van adviesbureau BeBright.

Carina Hildersis hoogleraar Medisch Manage-ment en Leiderschapaan de Erasmus Universiteit Rotter-dam en medisch directeur van hetReinier de Graaf

Gasthuis in Delft. Daarnaast is zij ondermeer voorzitter van de Projectgroep Verspilling in de Zorg van VWS. Onder haar leiding publiceerde de Federatie Medisch Specialisten het visiedocument ‘De Medisch Specialist2015’.

CursusdagenMaandagmiddag en -avond, dinsdagochtenden -middag (met overnachting).

PrijsLeden Federatie Medisch Specialisten én VvAA:€ 4.950,-Niet-leden: € 5.250,-. Inclusief literatuur, exclusief hotelkosten en vergaderarrangement.

AccreditatieABAN (40 punten).

Informatie en inschrijvingDe meest actuele informatie vindt u op dewebsite van de Academie. Hier vindt u ook een inschrijfformulier evenals onze algemenevoorwaarden, waaronder de annulerings-regeling.

Contactgegevens

Academie voor Medisch Specialistent.a.v. A. van Amerongen-BrouwerPostbus 8153 • 3503 RD Utrecht

Orteliuslaan 750 • 3528 BB UtrechtTelefoon (030) 247 41 97

anita.amerongen@academiems.nlwww.academiemedischspecialisten.nl

PRAKTISCHE INFORMATIE

ELISE VAN DE PUTTEis medisch hoofd ambulante zorg voor dekindergeneeskunde in het UMC Utrecht.Ze volgde de cursus ‘Klinisch leiderschap’.

“Sinds een jaar ben ik medisch hoofd vande ambulante zorg en ik wilde wat meerinput hebben over de richtingen waar de zorg naar toe gaat.Hoe kan ik die ont-wikkelingen in mijn

dagelijkse werk gestalte geven?

De cursus bestond uit een hele goede combinatie van persoonlijke groei in leiderschap en het vergaren van kennis.Omdat de cursusleider vooraf iedereenzeer uitvoerig spreekt, ben je al bezig methet proces en sta je meer open voor wat er daarna komt. Waaronder zeer goedesprekers. Mensen die echt wat hebbenneergezet in de organisatie van de zorg enbereid waren hun persoonlijke verhaal tedelen met de cursisten.

Visies werden scherp verwoord en gekop-peld aan veel praktische voorbeelden entips. Ik heb bijvoorbeeld geleerd dat je vernieuwing veel meer vanuit de werkvloermoet realiseren en dat het creëren vandraagvlak zeer belangrijk is. Ik loop nu wekelijks een rondje over de vijf eenhedenvan de ambulante zorg.

Ik vond het een fantastische cursus, op eenmooie locatie en je wordt ook echt wel eenbeetje verwend.”

KLINISCH LEIDERSCHAP

“People do not resist change. They resist being changed.”(Peter M. Senge)

Een scholingsprogramma voor medisch specialistenen overige leden van medische staven