Postbus 80015 TNO-rapport TNO 2014 R11587 …2011 1.4 0.4 27 2012 1.9 0.7 39 2013 2.1 0.8 39 Tabel 2...

38
Earth, Life and Social Sciences Princetonlaan 6 3584 CB Utrecht Postbus 80015 3508 TA Utrecht www.tno.nl T +31 88 866 42 56 TNO-rapport TNO 2014 R11587 Windroosanalyse naar de invloed van industriegebied Antwerpen op de luchtkwaliteit in de gemeente Woensdrecht in 2013 Datum 11 november 2014 Auteur(s) Ir. M.H. Voogt Ing. J.H. Weststrate Aantal pagina's 34 (incl. bijlagen) Aantal bijlagen 5 Opdrachtgever Provincie Noord-Brabant T.a.v. Dr. Ing. G.M. Swaans-van der Helm Programmamanager Milieu Postbus 90151 5200 MC ’s-Hertogenbosch Projectnaam Windroosanalyse Brabant 2013 Projectnummer 060.11236 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, foto-kopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande toestemming van TNO. Indien dit rapport in opdracht werd uitgebracht, wordt voor de rechten en verplichtingen van opdrachtgever en opdrachtnemer verwezen naar de Algemene Voorwaarden voor opdrachten aan TNO, dan wel de betreffende terzake tussen de partijen gesloten overeenkomst. Het ter inzage geven van het TNO-rapport aan direct belang-hebbenden is toegestaan. © 2014 TNO

Transcript of Postbus 80015 TNO-rapport TNO 2014 R11587 …2011 1.4 0.4 27 2012 1.9 0.7 39 2013 2.1 0.8 39 Tabel 2...

Page 1: Postbus 80015 TNO-rapport TNO 2014 R11587 …2011 1.4 0.4 27 2012 1.9 0.7 39 2013 2.1 0.8 39 Tabel 2 Resultaten voor Woensdrecht Jaar Concentratie (µg/m3) Gemiddelde bijdrage industriegebied

Earth, Life and Social Sciences

Princetonlaan 6

3584 CB Utrecht

Postbus 80015

3508 TA Utrecht

www.tno.nl

T +31 88 866 42 56

TNO-rapport

TNO 2014 R11587

Windroosanalyse naar de invloed van

industriegebied Antwerpen op de luchtkwaliteit

in de gemeente Woensdrecht in 2013

Datum 11 november 2014

Auteur(s) Ir. M.H. Voogt

Ing. J.H. Weststrate

Aantal pagina's 34 (incl. bijlagen)

Aantal bijlagen 5

Opdrachtgever Provincie Noord-Brabant

T.a.v. Dr. Ing. G.M. Swaans-van der Helm

Programmamanager Milieu

Postbus 90151

5200 MC ’s-Hertogenbosch

Projectnaam Windroosanalyse Brabant 2013

Projectnummer 060.11236

Alle rechten voorbehouden.

Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel

van druk, foto-kopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande

toestemming van TNO.

Indien dit rapport in opdracht werd uitgebracht, wordt voor de rechten en verplichtingen van

opdrachtgever en opdrachtnemer verwezen naar de Algemene Voorwaarden voor

opdrachten aan TNO, dan wel de betreffende terzake tussen de partijen gesloten

overeenkomst.

Het ter inzage geven van het TNO-rapport aan direct belang-hebbenden is toegestaan.

© 2014 TNO

Page 2: Postbus 80015 TNO-rapport TNO 2014 R11587 …2011 1.4 0.4 27 2012 1.9 0.7 39 2013 2.1 0.8 39 Tabel 2 Resultaten voor Woensdrecht Jaar Concentratie (µg/m3) Gemiddelde bijdrage industriegebied

2 / 28

TNO-rapport | TNO 2014 R11587

Page 3: Postbus 80015 TNO-rapport TNO 2014 R11587 …2011 1.4 0.4 27 2012 1.9 0.7 39 2013 2.1 0.8 39 Tabel 2 Resultaten voor Woensdrecht Jaar Concentratie (µg/m3) Gemiddelde bijdrage industriegebied

3 / 28

TNO-rapport | TNO 2014 R11587

Samenvatting

Sinds medio 2008 meet de provincie Noord-Brabant in Ossendrecht (gemeente

Woensdrecht) de concentratie van PM10, NO2 en vluchtige koolwaterstoffen. Eind

2010 is ook in de woonkern Woensdrecht gestart met deze metingen. Het doel van

de voorliggende studie is om met behulp van een windroosanalyse inzicht te krijgen

in de bijdrage van het industriegebied van Antwerpen (inclusief scheepvaart) aan

de concentraties van PM10, NO2 en benzeen in Ossendrecht en Woensdrecht in

2013.

De bijdrage hangt af van de emissiesterkte van de bronnen in het industriegebied

en van de in 2013 voorkomende meteorologische omstandigheden. Het is dus niet

zo dat uit deze methode direct een bronsterkte afgeleid kan worden. Door de van

jaar tot jaar wijzigende meteorologische omstandigheden (vooral windrichting is van

belang, maar ook windsnelheid) fluctueert de geschatte bijdrage van jaar tot jaar.

Ook het optreden van incidentele emissies (of het niet constant zijn van de

emissies) maakt dat de bijdrage van jaar tot jaar anders kan zijn. Windroosanalyses

geven inzicht in de bijdrage in opeenvolgende jaren, maar het kwantificeren van

een systematische trend in de emissie vanaf het industriegebied is niet goed

mogelijk.

Daar komt bij dat bij wind uit de richting van het industriegebied het verkeer op de

nabijgelegen snelweg A4 (Nederland) - A12 (Vlaanderen) ook bijdraagt aan de

concentratie (van met name NO2). Daarvoor wordt in de huidige studie niet

gecorrigeerd. De gepresenteerde bijdragen geven dus een indicatie van de

gecombineerde bijdrage van het industriegebied (inclusief scheepvaart) en het

verkeer op de snelweg A4-A12.

De meteorologische gegevens zijn afkomstig van KNMI station Woensdrecht.

Voor NO2 zijn metingen van de Vlaamse Milieu Maatschappij (VMM) op enkele

locaties rondom het industriegebied gebruikt als achtergrondmetingen.

Voor benzeen konden de Vlaamse metingen niet toegepast worden, omdat uit

voorgaande studies bleek dat er sprake was van systematische verschillen tussen

de gemeten concentraties in Ossendrecht / Woensdrecht en Vlaanderen. De

achtergrondconcentratie is geschat op basis van de GCN kaart uit 2011 en de

jaargemiddelde meting op het LML achtergrondstation in 2013. Deze aanpak is

voor het eerst in de studie over 2012 toegepast.

Voor PM10 lijkt er ook sprake van systematische verschillen tussen de metingen in

Nederland en Vlaanderen. De concentratiewindrozen voor PM10 laten geen

verhoging uit de richting van het industriegebied van Antwerpen zien. Daarom is

voor PM10 geen windroosanalyse van de bijdrage van het industriegebied

uitgevoerd.

De jaargemiddelde concentraties van PM10, NO2 en benzeen in 2013 en de

schatting van de bijdrage zijn weergegeven in onderstaande tabel. Ook zijn de

resultaten voor Ossendrecht voor 2009 [1] en 2010 [2] en de resultaten voor

Ossendrecht en Woensdrecht voor 2011 [3] en 2012 [4] weergegeven. Er wordt

opgemerkt dat in het rapport voor 2009 bij de gemiddelde bijdrage een

onzekerheidsmarge is gepresenteerd. Deze was alleen gebaseerd op de variatie

binnen de dataset waarmee gerekend is. Verbeterd inzicht leert dat deze

onzekerheidsmarge niet de totale onzekerheid representeert. Deze is in

werkelijkheid groter, maar kan niet eenvoudig gekwantificeerd worden.

Page 4: Postbus 80015 TNO-rapport TNO 2014 R11587 …2011 1.4 0.4 27 2012 1.9 0.7 39 2013 2.1 0.8 39 Tabel 2 Resultaten voor Woensdrecht Jaar Concentratie (µg/m3) Gemiddelde bijdrage industriegebied

4 / 28

TNO-rapport | TNO 2014 R11587

Tabel 1 Resultaten voor Ossendrecht

Jaar Concentratie

(µg/m3)

Gemiddelde bijdrage

industriegebied (gecombineerd met verkeer) in µg/m3

Gemiddelde bijdrage

industriegebied (gecombineerd met verkeer) in %

PM10

2009 22.2 - -

2010 24.3 - -

2011 26.6 - -

2012 22.6 - -

2013 22.7 - -

NO2

2009 25.1 3.1 13

2010 29.1 3.3 11

2011 23.7 3.1 13

2012 25.5 2.5 10

2013 22.9 2.3 10

Benzeen

2009 1.5 0.3-0.4 20-25

2010 1.5 0.3 22

2011 1.4 0.4 27

2012 1.9 0.7 39

2013 2.1 0.8 39

Tabel 2 Resultaten voor Woensdrecht

Jaar Concentratie

(µg/m3)

Gemiddelde bijdrage

industriegebied (gecombineerd met verkeer) in µg/m3

Gemiddelde bijdrage

industriegebied (gecombineerd met verkeer) in %

PM10

2011 24.3 - -

2012 21.7 - -

2013 21.7 - -

NO2

2011 23.7 1.3 5

2012 24.9 1.9 8

2013 21.6 0.9 5

Benzeen

2011 1.9 0.3 16

2012 2.0 0.6 31

2013 1.7 0.4 23

De wind kwam in 2013 in ca. 46% van de tijd uit de richting van het industriegebied

van Antwerpen (160-270 graden). In 2009 was dat 49%, in 2010 40%, in 2011 51%

en in 2012 54%.

Het volgende wordt geconcludeerd:

De jaargemiddelde concentraties van PM10, NO2 en benzeen liggen (ruim)

beneden de gestelde grenswaarden.

De geschatte bijdragen zijn vrij constant over de afgelopen vier jaren, behalve

voor benzeen vanaf 2012 maar dat is het gevolg van een verandering in de

aanpak.

Het industriegebied van Antwerpen draagt niet meetbaar bij aan de concentratie

van PM10 in de gemeente Woensdrecht.

Page 5: Postbus 80015 TNO-rapport TNO 2014 R11587 …2011 1.4 0.4 27 2012 1.9 0.7 39 2013 2.1 0.8 39 Tabel 2 Resultaten voor Woensdrecht Jaar Concentratie (µg/m3) Gemiddelde bijdrage industriegebied

5 / 28

TNO-rapport | TNO 2014 R11587

De bijdrage van het industriegebied van Antwerpen aan de concentratie van

NO2 in Ossendrecht in 2013 is ca. 2.3 µg/m3.

De bijdrage van het industriegebied van Antwerpen aan de concentratie van

NO2 in Woensdrecht in 2013 is ca. 0.9 µg/m3.

De best mogelijke schatting van de bijdrage aan de concentratie van benzeen

in Ossendrecht in 2013 is 0.8 µg/m3.

De best mogelijke schatting van de bijdrage aan de concentratie van benzeen

in Woensdrecht in 2013 is 0.4 µg/m3.

Het valt op dat de bijdrage van het industriegebied aan de concentratie van NO2 en

benzeen in Ossendrecht vergeleken met die in Woensdrecht in 2013 aanzienlijk

hoger is. Het is een indicatie dat de concentratie in Ossendrecht in 2013 beïnvloed

is door een nabije bron. Immers, voor verder weggelegen bronnen is de afstand tot

Woensdrecht maar beperkt groter dan tot Ossendrecht. Mogelijke bronnen liggen

op het noordelijk deel van het industrieterrein. Opvallend is wel dat de verschillen

tussen Ossendrecht en Woensdrecht in 2012 veel kleiner waren. Het grotere

verschil in 2013 komt niet door een toename van de bijdrage in Osendrecht maar

door een afname van de bijdrage in Woensdrecht, zowel voor NO2 als benzeen.

Wat ook opvalt is dat in 2013 de gemeten concentratie van benzeen in Ossendrecht

aanzienlijk hoger was (0.4 µg/m3) dan in Woensdrecht, terwijl ze in 2012 bijna gelijk

waren en de concentratie in Woensdrecht in 2011 aanzienlijk hoger was (0.5

µg/m3). Dit is op zijn minst opvallend te noemen. In hoeverre emissies vanaf het

industrieterrein hierin een rol spelen is niet direct uit de windroosanalyse af te

leiden.

Page 6: Postbus 80015 TNO-rapport TNO 2014 R11587 …2011 1.4 0.4 27 2012 1.9 0.7 39 2013 2.1 0.8 39 Tabel 2 Resultaten voor Woensdrecht Jaar Concentratie (µg/m3) Gemiddelde bijdrage industriegebied

6 / 28

TNO-rapport | TNO 2014 R11587

Page 7: Postbus 80015 TNO-rapport TNO 2014 R11587 …2011 1.4 0.4 27 2012 1.9 0.7 39 2013 2.1 0.8 39 Tabel 2 Resultaten voor Woensdrecht Jaar Concentratie (µg/m3) Gemiddelde bijdrage industriegebied

7 / 28

TNO-rapport | TNO 2014 R11587

Inhoudsopgave

Samenvatting ........................................................................................................... 3

1 Inleiding .................................................................................................................... 9

2 Beschrijving van de metingen .............................................................................. 11 2.1 Meetlocaties ............................................................................................................. 11 2.2 PM10 ......................................................................................................................... 12 2.3 NO2 .......................................................................................................................... 13 2.4 Benzeen ................................................................................................................... 13 2.5 Meteorologie ............................................................................................................ 13

3 Data-analyse ........................................................................................................... 15 3.1 Methode voor bepaling jaargemiddelde bijdrage .................................................... 15 3.2 Onzekerheid ............................................................................................................ 16

4 Resultaten .............................................................................................................. 19 4.1 Frequentieverdeling van de windrichting ................................................................. 19 4.2 PM10 ......................................................................................................................... 19 4.3 NO2 .......................................................................................................................... 20 4.4 Benzeen ................................................................................................................... 21

5 Conclusies en aanbevelingen .............................................................................. 23

6 Referenties ............................................................................................................. 25

7 Ondertekening ....................................................................................................... 27

Bijlage(n)

A Windrozen voor PM10 B Windrozen voor NO2 voor Ossendrecht C Windrozen voor NO2 voor Woensdrecht D Windrozen voor benzeen E Vergelijking concentratiewindrozen Ossendrecht–Woensdrecht

Page 8: Postbus 80015 TNO-rapport TNO 2014 R11587 …2011 1.4 0.4 27 2012 1.9 0.7 39 2013 2.1 0.8 39 Tabel 2 Resultaten voor Woensdrecht Jaar Concentratie (µg/m3) Gemiddelde bijdrage industriegebied

8 / 28

TNO-rapport | TNO 2014 R11587

Page 9: Postbus 80015 TNO-rapport TNO 2014 R11587 …2011 1.4 0.4 27 2012 1.9 0.7 39 2013 2.1 0.8 39 Tabel 2 Resultaten voor Woensdrecht Jaar Concentratie (µg/m3) Gemiddelde bijdrage industriegebied

9 / 28

TNO-rapport | TNO 2014 R11587

1 Inleiding

Sinds medio 2008 meet de provincie Noord-Brabant in Ossendrecht (gemeente

Woensdrecht) de concentratie van PM10, NO2 en vluchtige koolwaterstoffen. Eind

2010 is ook in de woonkern Woensdrecht gestart met deze metingen. De

meetresultaten kunnen gebruikt worden om de invloed van het industriegebied van

Antwerpen op de luchtkwaliteit in de woonkernen te onderzoeken.

Het doel van deze studie is om met behulp van een windroosanalyse inzicht te

krijgen in de bijdrage van het industriegebied van Antwerpen aan de concentraties

van PM10, NO2 en benzeen in Ossendrecht en Woensdrecht in 2013. De bijdrage

hangt af van de emissiesterkte van de bronnen in het industriegebied en van de in

2013 voorkomende meteorologische omstandigheden. Het is dus niet zo dat uit

deze methode direct een bronsterkte afgeleid kan worden.

Bij de windroosanalyse worden metingen van de Provincie Noord-Brabant

toegepast. Daarnaast worden metingen van de Vlaamse Milieu Maatschappij

(VMM) op enkele locaties rondom het industriegebied – na beoordeling van de

geschiktheid van de metingen – gebruikt als achtergrondmetingen. De gegevens

zijn beschikbaar gesteld door de VMM.

De meteorologische gegevens zijn afkomstig van KNMI station Woensdrecht.

Over 2009 t/m 2012 is een dergelijke analyse ook uitgevoerd door respectievelijk de

provincie Noord-Brabant [1] en TNO [2], [3] en [4]. De resultaten van de studies

worden met elkaar vergeleken. Door de van jaar tot jaar wijzigende

meteorologische omstandigheden (vooral windrichting is van belang, maar ook

windsnelheid) fluctueert de geschatte bijdrage van jaar tot jaar. Ook het optreden

van incidentele emissies (of het niet constant zijn van de emissies) maakt dat de

bijdrage van jaar tot jaar anders kan zijn. Windroosanalyses geven inzicht in de

bijdrage in opeenvolgende jaren, maar het kwantificeren van een systematische

trend in de emissie vanaf het industriegebied is niet goed mogelijk.

Dit rapport bestaat uit:

Hoofdstuk 2: Beschrijving van de metingen.

Hoofdstuk 3: Beschrijving van de data-analyse methode.

Hoofdstuk 4: Resultaten.

Hoofdstuk 5: Conclusies en aanbevelingen.

Page 10: Postbus 80015 TNO-rapport TNO 2014 R11587 …2011 1.4 0.4 27 2012 1.9 0.7 39 2013 2.1 0.8 39 Tabel 2 Resultaten voor Woensdrecht Jaar Concentratie (µg/m3) Gemiddelde bijdrage industriegebied

10 / 28

TNO-rapport | TNO 2014 R11587

Page 11: Postbus 80015 TNO-rapport TNO 2014 R11587 …2011 1.4 0.4 27 2012 1.9 0.7 39 2013 2.1 0.8 39 Tabel 2 Resultaten voor Woensdrecht Jaar Concentratie (µg/m3) Gemiddelde bijdrage industriegebied

11 / 28

TNO-rapport | TNO 2014 R11587

2 Beschrijving van de metingen

2.1 Meetlocaties

In Figuur 1 zijn de meetlocaties rondom het industriegebied van Antwerpen op

zowel Nederlands als Vlaams grondgebied weergegeven. De omcirkelde

meetlocaties zijn gebruikt in dit onderzoek.

Figuur 1 Meetlocaties rondom het industriegebied van Antwerpen in Nederland en in

Vlaanderen. De rode lijnen geven de grenzen van de windrichtingsector aan (160-270

graden) waarbij de meetlocaties potentieel belast zijn door het industriegebied. De

cirkels om de stations heen geven aan voor welke stations en stoffen een

windroosanalyse is uitgevoerd. Drukke wegen zijn in rood weergegeven. Bron

onderliggende kaart: rapport Provincie Noord-Brabant [1].

De meetlocatie Ossendrecht wordt bij wind tussen 160 en 270 graden potentieel

blootgesteld aan emissies van het industriegebied (inclusief scheepvaart). Een

verstorende factor in deze analyse is de nabije ligging van de snelweg A4

(Nederland) - A12 (Vlaanderen) ten (zuid)westen van Ossendrecht. De kortste

afstand tot de A4 is ongeveer 1700 meter voor Ossendrecht. Bij deze afstand zal

het verkeer op de snelweg ook bijdragen aan de concentratie (met name van NO2)

Page 12: Postbus 80015 TNO-rapport TNO 2014 R11587 …2011 1.4 0.4 27 2012 1.9 0.7 39 2013 2.1 0.8 39 Tabel 2 Resultaten voor Woensdrecht Jaar Concentratie (µg/m3) Gemiddelde bijdrage industriegebied

12 / 28

TNO-rapport | TNO 2014 R11587

ter plaatse van het meetpunt. Voor deze bijdrage wordt in de huidige studie niet

gecorrigeerd. De in dit rapport gepresenteerde bijdragen geven dus een indicatie

van de gecombineerde bijdrage van het industriegebied (inclusief scheepvaart) en

het wegverkeer op de snelweg A4-A12.

De meetlocatie Woensdrecht wordt bij wind tussen 160 en 250 graden potentieel

blootgesteld aan emissies van het industriegebied (inclusief scheepvaart). Toch is

ervoor gekozen om ook voor Woensdrecht de sector uit te breiden naar 270

graden. De reden is dat in Ossendrecht en Woensdrecht bij 250-270 graden een

vergelijkbare verhoging van de concentratie (van met name NO2) is gemeten. De

nabije ligging van de snelweg A4 (Nederland) - A12 (Vlaanderen) is vermoedelijk de

oorzaak van deze verhoging. Voor de meetlocatie Woensdrecht is de kortste

afstand ongeveer 1400 meter. Om de resultaten voor Ossendrecht zo eerlijk

mogelijk te kunnen vergelijken met die van Woensdrecht is ervoor gekozen om de

sectoren aan elkaar gelijk te houden.

Overigens wordt de locatie Woensdrecht ook beïnvloed door de A58 ten noorden

van de meetlocatie. Deze richting valt echter niet binnen de sector van potentiele

belasting door het industrieterrein van Antwerpen.

De Vlaamse stations zijn gebruikt als achtergrondstations. Het moge duidelijk zijn

dat de Vlaamse stations niet alle even geschikt zijn als achtergrondlocaties

vanwege beïnvloeding door lokale bronnen. Enkele Vlaamse stations zijn niet over

het gehele bereik van 160-270 graden onbelast. In die gevallen wordt een

beperktere belastingshoek toegepast1. Door echter meerdere stations te gebruiken

wordt inzicht verkregen in de robuustheid van de resultaten. Voor de schatting van

de jaargemiddelde bijdrage worden de resultaten van de verschillende combinaties

met inachtneming van de representativiteit van de achtergrondlocaties in

samenhang bekeken.

Sinds 2012 worden de Vlaamse stations voor benzeen niet meer betrokken bij de

analyse, omdat er systematisch lagere concentraties worden gemeten. Voor NO2 is

het aantal Vlaamse stations teruggebracht naar de twee meest representatieve.

2.2 PM10

PM10 wordt zowel in Nederland als Vlaanderen met bètastofmonitoren gemeten.

Voor meer details over de meetapparatuur in Ossendrecht en Woensdrecht wordt

verwezen naar de rapportage van de Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant

[5]. Volgens procedures van de omgevingsdienst worden de meetdata van de

bètastofmonitoren gevalideerd op de daggemiddelde waarden. Voor dit onderzoek

zijn echter de uurgemiddelde concentraties van PM10 gebruikt. Omdat PM10

concentraties gekalibreerd worden op daggemiddelde waarden, geldt dat de

uurgemiddelde waarden indicatief zijn.

Volgens opgave van de VMM wordt op de Vlaamse stations gemeten met de

FH62I-R van het merk TEI. De manier waarop in Vlaanderen kalibratie naar de

referentiemethode wordt uitgevoerd verschilt van die in Nederland. Naar

verwachting beïnvloedt dit de vergelijkbaarheid van de uurgemiddelde

concentraties.

1 Er is voor gekozen om de belastingshoeken gelijk te houden aan die in de analyse over

voorgaande jaren.

Page 13: Postbus 80015 TNO-rapport TNO 2014 R11587 …2011 1.4 0.4 27 2012 1.9 0.7 39 2013 2.1 0.8 39 Tabel 2 Resultaten voor Woensdrecht Jaar Concentratie (µg/m3) Gemiddelde bijdrage industriegebied

13 / 28

TNO-rapport | TNO 2014 R11587

2.3 NO2

NO2 is zowel in Ossendrecht en Woensdrecht als op de Vlaamse stations gemeten

met NOx-monitoren op basis van chemoluminescentie [5], de Europese

referentiemethode voor het meten van NO2.

2.4 Benzeen

De metingen van benzeen in Ossendrecht en Woensdrecht zijn uitgevoerd met een

GC met PID detector [5]. De metingen voldoen aan de voorwaarden die de

Europese referentiemethode voor het meten van benzeen stelt.

Voor benzeen konden de Vlaamse metingen niet toegepast worden, omdat uit

voorgaande studies bleek dat er sprake was van systematische verschillen tussen

de gemeten concentraties in Ossendrecht / Woensdrecht en Vlaanderen.

De achtergrondconcentratie is net als in de studie van vorig jaar [4] geschat op

basis van de GCN kaart uit 2011 en de jaargemiddelde meting op het LML

achtergrondstation in 2013. Ten aanzien van de GCN kaart staat op de website van

het Compendium van de Leefomgeving het volgende vermeld [6]:

De benzeenconcentraties liggen in Nederland al jaren onder de Europese

grenswaarde van 5 µg/m³. Sinds 2012 wordt de landsdekkende kaart met

benzeenconcentraties niet meer geactualiseerd. De laatst berekende kaart was

voor 2011. De beschikbare kaart voor 2013 in de GCN-viewer is identiek aan de

kaart van 2011. De grootschalige benzeenconcentratie vertoonde in dat jaar een vrij

vlak beeld over Nederland variërend van ongeveer 0,3 µg/m3 in het noorden tot

ongeveer 0,6 µg/m3 in het zuiden. In grote steden zijn de concentraties ongeveer 1

µg/m3. Een lokaal sterk verhoogde concentratie is aanwezig in de Rotterdamse

haven als gevolg van emissies van de chemische industrie. Er is geen reden om

aan te nemen dat het beeld voor 2013 erg verschillend zal zijn.

Op het regionale meetstation van het LML (633 Zegveld-OudeMeije) is in 2013 een

jaargemiddelde concentratie van 0.7 µg/m3 gemeten. Het is aannemelijk te

veronderstellen dat de concentratie op Zegveld (ca. 20 km ten westen van Utrecht)

lager zal zijn dan in het zuiden van Nederland. Aangenomen wordt dat Zegveld op

ongeveer 1/3e van het “zuiden” en op 2/3

e afstand van het “noorden” van Nederland

ligt en dat de bovenstaand beschreven gradiënt lineair is. In de situatie van 2011

zou dat een concentratie van 0.5 µg/m3 opleveren. Ossendrecht en Woensdrecht

representeren naar verwachting het “zuiden” van Nederland. Voor deze studie is er

daarom voor gekozen om de jaargemiddelde concentratie op Zegveld te

vermenigvuldigen met een factor 1.2 (0.6/0.5). Dat leidt voor de windroosanalyse tot

een achtergrondbelasting van 0.8 µg/m3 in 2013.

2.5 Meteorologie

Voor dit onderzoek zijn de windgegevens gebruikt zoals gemeten door het KNMI op

station Woensdrecht. De beschikbaarheid van de winddata van het meteostation in

Woensdrecht is 100%.

Page 14: Postbus 80015 TNO-rapport TNO 2014 R11587 …2011 1.4 0.4 27 2012 1.9 0.7 39 2013 2.1 0.8 39 Tabel 2 Resultaten voor Woensdrecht Jaar Concentratie (µg/m3) Gemiddelde bijdrage industriegebied

14 / 28

TNO-rapport | TNO 2014 R11587

Page 15: Postbus 80015 TNO-rapport TNO 2014 R11587 …2011 1.4 0.4 27 2012 1.9 0.7 39 2013 2.1 0.8 39 Tabel 2 Resultaten voor Woensdrecht Jaar Concentratie (µg/m3) Gemiddelde bijdrage industriegebied

15 / 28

TNO-rapport | TNO 2014 R11587

3 Data-analyse

3.1 Methode voor bepaling jaargemiddelde bijdrage

Op basis van de uurgemiddelde concentraties en windrichtingen worden

windroosanalyses uitgevoerd.

Ten eerste wordt de frequentieverdeling van de windrichting over 2013 bepaald (zie

Figuur 2). Voor elke windsector wordt berekend hoeveel uur de wind uit die richting

kwam. Door te delen door het totaal aantal uren wordt dit omgerekend naar een

percentage.

Bij de uiteindelijke bepalingen van de bijdrage van PM10, NO2 en benzeen vallen er

uren weg door het niet beschikbaar zijn van meetdata. Ook worden de uren waarop

de windsnelheid lager was dan 1 m/s uitgesloten. Voor de analyse van de bijdrage

aan de totale concentratie moeten deze uren dan ook uit frequentieverdeling

gehaald worden. Onderzocht is of dit de frequentieverdeling sterk beïnvloedt. Dit

blijkt voor geen van de stoffen het geval.

Ten tweede worden concentratiewindrozen van PM10, NO2 en benzeen voor de

combinatie van de belaste en onbelaste locatie gemaakt. Bij een

concentratiewindroos wordt voor elke windsector de gemiddeld optredende

concentratie getoond. De concentratiewindrozen geven inzicht in de windrichtingen

waarbij de concentratie verhoogd is. Hoe meer waarnemingen er in een windsector

voorkomen, hoe betrouwbaarder de gemiddelde concentratie is.

Ten derde is de bijdrage van het industriegebied van Antwerpen, gecombineerd

met het verkeer op de nabijgelegen snelweg, in Ossendrecht en Woensdrecht

bepaald. Voor NO2 is onderstaande methode gevolgd. Voor PM10 bleek het niet

mogelijk om een bijdrage te bepalen (zie paragraaf 4.2). Voor benzeen is

onderstaande methode ook gevolgd. Echter, de achtergrondbelasting is niet uit

metingen op Vlaamse stations gehaald, maar geschat op basis van de GCN kaart

uit 2011 en de jaargemiddelde meting op het LML achtergrondstation (zie paragraaf

2.4).

De bepaling van de bijdrage is stapsgewijs gedaan:

1 Er wordt een windroos van het concentratieverschil tussen Ossendrecht /

Woensdrecht en de onbelaste locatie in Vlaanderen gemaakt2. Op deze manier

wordt de grootschalige bijdrage op het belaste punt (Ossendrecht /

Woensdrecht) er als het ware uitgefilterd. Ook hier geldt dat hoe meer waar-

nemingen er in een windsector voorkomen, hoe betrouwbaarder het verschil in

concentratie is.

2 De windroos van het concentratieverschil wordt vermenigvuldigd met de

frequentieverdeling. Dit levert een zogenaamde bijdragewindroos op. Deze

heeft alleen betekenis bij de windsectoren waarbij Ossendrecht / Woensdrecht

belast wordt door het industriegebied (en de Vlaamse locatie niet belast wordt).

Op basis van de ligging van de stations in Figuur 1 ligt deze windsector tussen

160 en 270 graden.

2 Voor benzeen wordt een vaste waarde voor de achtergrondbelasting aangehouden.

Page 16: Postbus 80015 TNO-rapport TNO 2014 R11587 …2011 1.4 0.4 27 2012 1.9 0.7 39 2013 2.1 0.8 39 Tabel 2 Resultaten voor Woensdrecht Jaar Concentratie (µg/m3) Gemiddelde bijdrage industriegebied

16 / 28

TNO-rapport | TNO 2014 R11587

3 De bijdragen in de windsectoren tussen 160 en 2703 graden worden opgeteld

tot de jaargemiddelde bijdrage (in µg/m3). Dit wordt vergeleken met de

jaargemiddelde concentratie in Ossendrecht / Woensdrecht bepaald over de

uren die aan de criteria voldoen. Daaruit volgt een schatting van de bijdrage in

procenten. De op deze manier gevonden bijdrage is een gemiddelde waarde.

De uiteindelijke bijdrage is gebaseerd op de voor de analyse geselecteerde uren

met de volgende selectiecriteria:

De windrichting is tussen 160 en 270 graden, voor enkele combinaties een

beperktere windhoek vanwege de belasting op het Vlaamse station.

De windsnelheid is groter dan of gelijk aan 1 m/s.

De uurgemiddelde concentratie is beschikbaar (voor NO2 op beide

meetlocaties).

3.2 Onzekerheid

De onzekerheid in de gevonden gemiddelde bijdrage is niet gemakkelijk af te leiden

voor de werkwijze die is gevolgd. Deze hangt voor een belangrijk deel samen met

de mate waarin de gekozen uren representatief zijn voor de gemiddelde situatie.

Een kortstondig verhoogde emissie van het industriegebied kan bijvoorbeeld gemist

worden wanneer de meetdata op een van de stations niet beschikbaar zijn.

Ook speelt de representativiteit van het gekozen criterium voor de windsnelheid een

rol. Is 1 m/s voldoende om de bronbijdrage over grotere afstand zichtbaar te

maken? Aan de andere kant geldt dat hoe hoger de windsnelheid, hoe meer de

verontreiniging verdund wordt, en dus hoe lager de concentratiebijdrage. In het

kader van een afstudeeronderzoek is voor de situatie nabij industrieterrein Moerdijk

vastgesteld dat de resultaten voor 2008, 2009 en 2010 nauwelijks gevoelig zijn voor

de gekozen waarde voor de windsnelheid [8].

Een ander punt dat meespeelt, is dat er bij een windroosanalyse geen onderscheid

gemaakt kan worden tussen bronnen uit een bepaalde windrichting. Het

industriegebied van Antwerpen (inclusief scheepvaart) is niet de enige bron van

luchtverontreiniging die zorgt voor een belasting in Ossendrecht/Woensdrecht bij

zuidwestelijke richting. Wegverkeer, bijvoorbeeld op de snelweg A4-A12, is een

bron die ook bijdraagt. Fluctuaties in dergelijke andere bronnen zorgen voor extra

onzekerheid.

Tenslotte speelt de representativiteit van de onbelaste stations voor de heersende

achtergrondconcentratie. Ook op deze stations kan beïnvloeding door lokale

bronnen een rol spelen.

Deze onzekerheden zijn niet eenvoudig te kwantificeren. Mogelijk kunnen Monte

Carlo technieken waarbij verschillende subsets van de data worden gekozen, enig

inzicht verschaffen. Een dergelijke omvangrijke analyse paste echter niet binnen

het huidige onderzoek.

Voor NO2 worden metingen van twee Vlaamse stations gebruikt. Op die manier kan

inzicht verkregen worden in de robuustheid van de resultaten. Voor de schatting

van de jaargemiddelde bijdrage worden de resultaten van de verschillende

3 Of een gedeelte daarvan indien sprake is van belasting van de Vlaamse locatie.

Page 17: Postbus 80015 TNO-rapport TNO 2014 R11587 …2011 1.4 0.4 27 2012 1.9 0.7 39 2013 2.1 0.8 39 Tabel 2 Resultaten voor Woensdrecht Jaar Concentratie (µg/m3) Gemiddelde bijdrage industriegebied

17 / 28

TNO-rapport | TNO 2014 R11587

combinaties met inachtneming van de representativiteit van de achtergrondlocaties

in samenhang bekeken.

Voor benzeen geldt een extra bron van onzekerheid omdat de meetdata van de

Vlaamse stations niet is gebruikt. De achtergrondbelasting is geschat (zie paragraaf

2.4). Het is daarom lastig in te schatten of de gekozen achtergrondconcentratie een

representatieve schatting geeft.

Er wordt opgemerkt dat in het rapport voor 2009 bij de gemiddelde bijdrage een

onzekerheidsmarge is gepresenteerd. Deze was echter alleen gebaseerd op de

variatie binnen de dataset waarmee gerekend is. Verbeterd inzicht leert dat deze

onzekerheidsmarge niet de totale onzekerheid representeert. Deze is in

werkelijkheid groter maar kan, zoals hierboven aangegeven, niet eenvoudig

gekwantificeerd worden.

Page 18: Postbus 80015 TNO-rapport TNO 2014 R11587 …2011 1.4 0.4 27 2012 1.9 0.7 39 2013 2.1 0.8 39 Tabel 2 Resultaten voor Woensdrecht Jaar Concentratie (µg/m3) Gemiddelde bijdrage industriegebied

18 / 28

TNO-rapport | TNO 2014 R11587

Page 19: Postbus 80015 TNO-rapport TNO 2014 R11587 …2011 1.4 0.4 27 2012 1.9 0.7 39 2013 2.1 0.8 39 Tabel 2 Resultaten voor Woensdrecht Jaar Concentratie (µg/m3) Gemiddelde bijdrage industriegebied

19 / 28

TNO-rapport | TNO 2014 R11587

4 Resultaten

4.1 Frequentieverdeling van de windrichting

In Figuur 2 is de jaargemiddelde frequentieverdeling van de windrichting

weergegeven. Het is duidelijk dat de wind voor een groot deel van 2013 afkomstig

is uit zuidwestelijke richtingen, maar er is ook een aanzienlijk aandeel uit

noordoostelijke richting. De wind kwam in 2013 in ongeveer 46% van de tijd uit de

richting van het industriegebied (160-270 graden), terwijl dat in 2009 49% was en in

2010 40% in 2011 51% en in 2012 54% was.

Figuur 2 Frequentieverdeling (%) van de windrichting in 2013

4.2 PM10

De jaargemiddelde concentratie in Ossendrecht in 2013 is 22.7 µg/m3; die in

Woensdrecht 21.7 µg/m3.

De concentratiewindrozen voor PM10 voor de combinaties van Ossendrecht en

Woensdrecht met R801 Borgerhout en R815 Zwijndrecht staan in Bijlage A. Ter

informatie is de concentratiewindroos voor de combinatie van Ossendrecht en

Woensdrecht gegeven in Bijlage E. Het volgende valt in de windrozen op:

In vergelijking met beide Vlaamse locaties is de gemeten concentratie in

Ossendrecht en Woensdrecht bij vrijwel alle windrichtingen lager.

De patronen van de concentratiewindrozen op de vier locaties komen goed met

elkaar overeen.

0

2

4

6

80

1020

30

40

50

60

70

80

90

100

110

120

130

140

150160

170180

190200

210

220

230

240

250

260

270

280

290

300

310

320

330340

350

Page 20: Postbus 80015 TNO-rapport TNO 2014 R11587 …2011 1.4 0.4 27 2012 1.9 0.7 39 2013 2.1 0.8 39 Tabel 2 Resultaten voor Woensdrecht Jaar Concentratie (µg/m3) Gemiddelde bijdrage industriegebied

20 / 28

TNO-rapport | TNO 2014 R11587

De windroos van een afzonderlijk station kan per combinatie verschillen. Dat

komt door de verschillen in uren die aan de criteria voldoen (met name wanneer

er data uitval is op een van de stations).

Geconcludeerd wordt dat de bijdrage van het industriegebied van Antwerpen niet

zichtbaar wordt in de concentratiewindroos van PM10. Het heeft geen zin om de

windroosanalyse naar de bijdrage van het industriegebied van Antwerpen aan de

concentratie van PM10 verder voort te zetten.

4.3 NO2

De concentratie-, concentratieverschil- en bijdragewindrozen voor NO2 voor de

twee combinaties met Ossendrecht staan in Bijlage B. In Bijlage C zijn de

windrozen voor Woensdrecht opgenomen. Ter informatie is de

concentratiewindroos voor de combinatie van Ossendrecht en Woensdrecht

gegeven in Bijlage E.

In de windrozen valt het volgende op:

De concentratie in Ossendrecht is bij zuidwestelijke wind hoger dan die in

Woensdrecht. Bij noordelijke windrichting is de concentratie in Woensdrecht iets

hoger, waarschijnlijk als gevolg van verkeer op de A4-A12. Bij overige

windrichtingen is de concentratie nagenoeg gelijk.

In Ossendrecht wordt bij een zuidwestelijke wind een hogere concentratie

gemeten dan op de stations in Vlaanderen, duidend op een bijdrage van het

industriegebied.

In Woensdrecht wordt met name t.o.v. het Vlaamse stations R821 Beveren bij

zuidelijke wind een verhoging uit de richting van het industriegebied gemeten.

De uit de windroosanalyse afgeleide gemiddelde bijdrage aan de NO2 concentratie

in 2013 voor elk van de twee combinaties met Ossendrecht staat in Tabel 3 en die

met Woensdrecht in Tabel 4. De jaargemiddelde concentratie in Ossendrecht in

2013 is 22.9 µg/m3. In Woensdrecht is de concentratie 21.6 µg/m

3.

De bijdrage ligt voor de combinaties van Ossendrecht met R830 Doel-Beveren en

R821 Beveren tussen 2.0 en 2.6 µg/m3 (gemiddeld 2.3 µg/m

3). Voor Woensdrecht

loopt de bijdrage bij die combinaties uiteen van 0.6 tot 1.2 µg/m3 (gemiddeld 0.9

µg/m3). De combinatie van Woensdrecht met R830 Doel-Beveren levert de laagste

bijdrage. Deze vindt nagenoeg geheel plaats binnen de sector 240-270. In die

richting is het de verwachting dat vooral verkeer op de A4-A12 zorgt voor een

verhoging in Woensdrecht.

Er wordt geconcludeerd dat de bijdrage van het industriegebied van Antwerpen,

gecombineerd met het wegverkeer op de snelweg A4-A12, op de jaargemiddelde

concentratie van NO2 in Ossendrecht in 2012 naar schatting ongeveer 2.3 µg/m3

bedraagt. In Woensdrecht is de bijdrage naar schatting ongeveer 0.9 µg/m3.

Page 21: Postbus 80015 TNO-rapport TNO 2014 R11587 …2011 1.4 0.4 27 2012 1.9 0.7 39 2013 2.1 0.8 39 Tabel 2 Resultaten voor Woensdrecht Jaar Concentratie (µg/m3) Gemiddelde bijdrage industriegebied

21 / 28

TNO-rapport | TNO 2014 R11587

Tabel 3 Gegevens en resultaten van de NO2 windroosanalyse van Ossendrecht in combinatie met Vlaamse stations in

2013.

Bijlage A

pagina

Bovenwinds station Afstand tussen de

stations (km)

Gekozen windhoek

(graden)

Aandeel uren uit de

windhoek (%)

Gemiddelde bijdrage industriegebied

(gecombineerd met verkeer) in µg/m3

Gemiddelde bijdrage industriegebied

(gecombineerd met verkeer) in %

1 R830 Doel-Beveren 9 170-270 45 2.0 9

2 R821 Beveren 20 160-270 46 2.6 11

Tabel 4 Gegevens en resultaten van de NO2 windroosanalyse van Woensdrecht in combinatie met Vlaamse stations in

2013.

Bijlage

B pagina

Bovenwinds station Afstand

tussen de stations

(km)

Gekozen

windhoek (graden)

Aandeel

uren uit de windhoek

(%)

Gemiddelde bijdrage

industriegebied (gecombineerd met

verkeer) in µg/m3

Gemiddelde bijdrage

industriegebied (gecombineerd met

verkeer) in %

1 R830 Doel-Beveren 12 170-270 45 0.6 3

2 R821 Beveren 24 160-270 46 1.2 6

Het valt op dat de bijdrage van het industriegebied aan de concentratie van NO2 in

Ossendrecht vergeleken met die in Woensdrecht in 2013 aanzienlijk hoger is. Het is

een indicatie dat de concentratie in Ossendrecht in 2013 beïnvloed is door een

nabije bron. Immers, voor verder weggelegen bronnen is de afstand tot

Woensdrecht maar beperkt groter dan tot Ossendrecht. Mogelijke bronnen liggen

op het noordelijk deel van het industrieterrein. Opvallend is wel dat de verschillen

tussen Ossendrecht en Woensdrecht in 2012 veel kleiner waren. Het grotere

verschil in 2013 komt niet door een toename van de bijdrage in Osendrecht maar

door een afname van de bijdrage in Woensdrecht, zowel voor NO2 als benzeen.

4.4 Benzeen

De concentratieverschil- en bijdragewindrozen voor benzeen staan in Bijlage D. De

concentratiewindrozen voor de combinatie van Ossendrecht en Woensdrecht

gegeven in Bijlage E. Het volgende valt in de windrozen op:

De concentratie in Ossendrecht is bij windrichtingen tussen 160 en 300 graden

(aanzienlijk) hoger dan in Woensdrecht. Bij de andere windrichtingen is de

concentratie nagenoeg gelijk.

In de concentratiewindrozen zijn geen hoge pieken bij individuele windsectoren

te zien.

De geschatte gemiddelde bijdrage aan de benzeen concentratie in 2013 staat in

Tabel 5. Daarbij is als achtergrondbelasting 0.8 µg/m3 aangehouden (de

jaargemiddelde concentratie op Zegveld vermenigvuldigd met een factor 1.2).

Tabel 5 Gemiddelde benzeen concentratie (µg/m3) en de geschatte bijdrage van het

industriegebied in Ossendrecht en Woensdrecht in 2013.

Locatie Concentratie (µg/m3)

Gemiddelde bijdrage industriegebied

(gecombineerd met verkeer) in µg/m3

Gemiddelde bijdrage industriegebied

(gecombineerd met verkeer) in %

Ossendrecht 2.1 0.8 39

Woensdrecht 1.7 0.4 23

Page 22: Postbus 80015 TNO-rapport TNO 2014 R11587 …2011 1.4 0.4 27 2012 1.9 0.7 39 2013 2.1 0.8 39 Tabel 2 Resultaten voor Woensdrecht Jaar Concentratie (µg/m3) Gemiddelde bijdrage industriegebied

22 / 28

TNO-rapport | TNO 2014 R11587

De bijdrage van het industriegebied van Antwerpen, gecombineerd met het

wegverkeer op de snelweg A4-A12, wordt voor Ossendrecht geschat op ca. 0.8

µg/m3, hetgeen 39% is van de totale concentratie in Ossendrecht. Voor

Woensdrecht komt de schatting met 0.4 µg/m3 en 23% aanzienlijk lager uit.

Opvallend is dat de verhoging bij alle windrichtingen tussen 160 en 270 graden

voorkomt. Het grootste verschil treedt op rond 230 graden. Bij deze windrichtingen

ligt Ossendrecht onder invloed van het noordelijk deel van het industrieterrein. Het

is goed mogelijk dat zich daar een of meer bronnen van benzeen bevinden.

Het verschil in de geschatte bijdrage is vergelijkbaar met het verschil in de

jaargemiddelde concentratie. Dat komt omdat de verhogingen zich voordoen in de

windsectoren waarbinnen de bijdrage is geschat. Waar in 2013 de concentratie in

Ossendrecht het hoogst is, was die in 2012 bijna gelijk en in 2011 was de

concentratie in Woensdrecht juist hoger (0.5 µg/m3). Dit is op zijn minst opvallend te

noemen. In hoeverre emissies vanaf het industrieterrein hierin een rol spelen is niet

direct uit de windroosanalyse af te leiden.

Page 23: Postbus 80015 TNO-rapport TNO 2014 R11587 …2011 1.4 0.4 27 2012 1.9 0.7 39 2013 2.1 0.8 39 Tabel 2 Resultaten voor Woensdrecht Jaar Concentratie (µg/m3) Gemiddelde bijdrage industriegebied

23 / 28

TNO-rapport | TNO 2014 R11587

5 Conclusies en aanbevelingen

De jaargemiddelde concentraties van PM10, NO2 en benzeen in 2013 en de

gemiddelde bijdrage van het industriegebied van Antwerpen, gecombineerd met het

verkeer op de snelweg A4-A12, zijn weergegeven in onderstaande tabel. Ook zijn

de resultaten voor Ossendrecht voor 2009 [1] en 2010 [2] en de resultaten voor

Ossendrecht en Woensdrecht voor 2011 [3] en 2012 [4] weergegeven. Daarbij is

het resultaat in 2009 voor NO2 aangepast aan de keuze voor de windhoek uit de

studies vanaf 2010.

Tabel 6 Resultaten voor Ossendrecht

Jaar Concentratie

(µg/m3)

Gemiddelde bijdrage

industriegebied (gecombineerd met verkeer) in µg/m3

Gemiddelde bijdrage

industriegebied (gecombineerd met verkeer) in %

PM10

2009 22.2 - -

2010 24.3 - -

2011 26.6 - -

2012 22.6 - -

2013 22.7 - -

NO2

2009 25.1 3.1 13

2010 29.1 3.3 11

2011 23.7 3.1 13

2012 25.5 2.5 10

2013 22.9 2.3 10

Benzeen

2009 1.5 0.3-0.4 20-25

2010 1.5 0.3 22

2011 1.4 0.4 27

2012 1.9 0.7 39

2013 2.1 0.8 39

Tabel 7 Resultaten voor Woensdrecht

Jaar Concentratie (µg/m3)

Gemiddelde bijdrage industriegebied (gecombineerd

met verkeer) in µg/m3

Gemiddelde bijdrage industriegebied (gecombineerd

met verkeer) in %

PM10

2011 24.3 - -

2012 21.7 - -

2013 21.7 - -

NO2

2011 23.7 1.3 5

2012 24.9 1.9 8

2013 21.6 0.9 5

Benzeen

2011 1.9 0.3 16

2012 2.0 0.6 31

2013 1.7 0.4 23

Page 24: Postbus 80015 TNO-rapport TNO 2014 R11587 …2011 1.4 0.4 27 2012 1.9 0.7 39 2013 2.1 0.8 39 Tabel 2 Resultaten voor Woensdrecht Jaar Concentratie (µg/m3) Gemiddelde bijdrage industriegebied

24 / 28

TNO-rapport | TNO 2014 R11587

De wind kwam in 2013 in ca. 46% van de tijd uit de richting van het industriegebied

van Antwerpen (160-270 graden). In 2009 was dat 49%, in 2010 40%, in 2011 51%

en in 2012 54%.

Het volgende wordt geconcludeerd:

De jaargemiddelde concentraties van PM10, NO2 en benzeen liggen (ruim)

beneden de gestelde grenswaarden.

De geschatte bijdragen zijn vrij constant over de afgelopen vier jaren, behalve

voor benzeen vanaf 2012 maar dat is het gevolg van een verandering in de

aanpak.

Het industriegebied van Antwerpen draagt niet meetbaar bij aan de concentratie

van PM10 in de gemeente Woensdrecht.

De bijdrage van het industriegebied van Antwerpen aan de concentratie van

NO2 in Ossendrecht in 2013 is ca. 2.3 µg/m3.

De bijdrage van het industriegebied van Antwerpen aan de concentratie van

NO2 in Woensdrecht in 2013 is ca. 0.9 µg/m3.

De best mogelijke schatting van de bijdrage aan de concentratie van benzeen

in Ossendrecht in 2013 is 0.8 µg/m3.

De best mogelijke schatting van de bijdrage aan de concentratie van benzeen

in Woensdrecht in 2013 is 0.4 µg/m3.

Het valt op dat de bijdrage van het industriegebied aan de concentratie van NO2 en

benzeen in Ossendrecht vergeleken met die in Woensdrecht in 2013 aanzienlijk

hoger is. Het is een indicatie dat de concentratie in Ossendrecht in 2013 beïnvloed

is door een nabije bron. Immers, voor verder weggelegen bronnen is de afstand tot

Woensdrecht maar beperkt groter dan tot Ossendrecht. Mogelijke bronnen liggen

op het noordelijk deel van het industrieterrein. Opvallend is wel dat de verschillen

tussen Ossendrecht en Woensdrecht in 2012 veel kleiner waren. Het grotere

verschil in 2013 komt niet door een toename van de bijdrage in Osendrecht maar

door een afname van de bijdrage in Woensdrecht, zowel voor NO2 als benzeen.

Wat ook opvalt is dat in 2013 de concentratie van benzeen in Ossendrecht

aanzienlijk hoger was (0.4 µg/m3) dan in Woensdrecht, dat ze in 2012 bijna gelijk

waren en dat in 2011 de concentratie in Woensdrecht aanzienlijk hoger was (0.5

µg/m3). Dit is op zijn minst opvallend te noemen. In hoeverre emissies vanaf het

industrieterrein hierin een rol spelen is niet direct uit de windroosanalyse af te

leiden.

Page 25: Postbus 80015 TNO-rapport TNO 2014 R11587 …2011 1.4 0.4 27 2012 1.9 0.7 39 2013 2.1 0.8 39 Tabel 2 Resultaten voor Woensdrecht Jaar Concentratie (µg/m3) Gemiddelde bijdrage industriegebied

25 / 28

TNO-rapport | TNO 2014 R11587

6 Referenties

[1] Van Loon, J., 2011. Luchtkwaliteit in 2009 in Woensdrecht. Onderzoek naar de

luchtkwaliteit in 2009 in de gemeente Woensdrecht in zuid/west Brabant (bij

industriegebied Antwerpen). Provincie Noord-Brabant Rapport 2616617, 28

maart 2011.

[2] Voogt, M.H. en Weststrate, J.H., 2012. Windroosanalyse naar de invloed van

industriegebied Antwerpen op de luchtkwaliteit in de gemeente Woensdrecht in

2010. TNO rapport TNO-060-UT-2012-00175.

[3] Voogt, M.H. en den Boeft, J., 2013. Windroosanalyse naar de invloed van

industriegebied Antwerpen op de luchtkwaliteit in de gemeente Woensdrecht in

2011. TNO rapport TNO-060-UT-2012-01633.

[4] Voogt, M.H. en Verhagen, H.L.M., 2013. Windroosanalyse naar de invloed van

industriegebied Antwerpen op de luchtkwaliteit in de gemeente Woensdrecht in

2012. TNO rapport TNO 2013 R11474.

[5] Van der Bij, E.S., 2013. Onderzoek naar de luchtkwaliteit aan de Burgemeester

voetenstraat in Ossendrecht en aan de Grindweg te Woensdrecht.

Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant. Rapport 13070923, 10 april 2014.

[6] CBS, PBL, Wageningen UR (2014). Benzeen in lucht, 1995-2012 (indicator

0457, versie 09, 9 oktober 2014). www.compendiumvoordeleefomgeving.nl.

CBS, Den Haag; Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag/Bilthoven en

Wageningen UR, Wageningen.

[7] RIVM, 2013. Jaaroverzicht Luchtkwaliteit 2012. RIVM Rapport

680704023/2013. (NB: het jaaroverzicht 2013 is nog niet gepubliceerd)

[8] Van Strien, N., 2012. Gevoeligheidsanalyse van

windroosbijdragenberekeningen bij industriegebied Moerdijk. Afstudeerrapport,

20 juli 2012.

Page 26: Postbus 80015 TNO-rapport TNO 2014 R11587 …2011 1.4 0.4 27 2012 1.9 0.7 39 2013 2.1 0.8 39 Tabel 2 Resultaten voor Woensdrecht Jaar Concentratie (µg/m3) Gemiddelde bijdrage industriegebied

26 / 28

TNO-rapport | TNO 2014 R11587

Page 27: Postbus 80015 TNO-rapport TNO 2014 R11587 …2011 1.4 0.4 27 2012 1.9 0.7 39 2013 2.1 0.8 39 Tabel 2 Resultaten voor Woensdrecht Jaar Concentratie (µg/m3) Gemiddelde bijdrage industriegebied

27t28

7

TNO-rapport I TNO 2014 R11587

Ondertekening

Naam en adres van de opdrachtgeverProvincie Noord-BrabantT.a.v. Dr. lng. G.M. Swaans-van der HelmProgrammamanager MilieuPostbus 901515200 MC's-Hertogenbosch

Naam en functies van de medewerkers:lr. M.H. Voogt Projectleiderlng.J.H.Weststrate Projectmedewerker

Periode waarin het onderzoek plaatsvond:Septem ber-oktober 201 4

Naam en ondertekening interne reviewer

Goedkeuring:

. M.H. Voogt

Page 28: Postbus 80015 TNO-rapport TNO 2014 R11587 …2011 1.4 0.4 27 2012 1.9 0.7 39 2013 2.1 0.8 39 Tabel 2 Resultaten voor Woensdrecht Jaar Concentratie (µg/m3) Gemiddelde bijdrage industriegebied

28 / 28

TNO-rapport | TNO 2014 R11587

Page 29: Postbus 80015 TNO-rapport TNO 2014 R11587 …2011 1.4 0.4 27 2012 1.9 0.7 39 2013 2.1 0.8 39 Tabel 2 Resultaten voor Woensdrecht Jaar Concentratie (µg/m3) Gemiddelde bijdrage industriegebied

Bijlage A | 1/1

TNO-rapport | TNO 2014 R11587

A Windrozen voor PM10

Figuur 3 Concentratiewindrozen van PM10 (µg/m3) van Ossendrecht en R801 Borgerhout (links) en R815 Zwijndrecht

(rechts) in 2013.

Figuur 4 Concentratiewindrozen van PM10 (µg/m3) van Woensdrecht en R801 Borgerhout (links) en R815 Zwijndrecht

(rechts) in 2013.

0

10

20

30

40

500

1020

3040

50

60

70

80

90

100

110

120

130

140150

160170

180190

200210

220

230

240

250

260

270

280

290

300

310

320330

340350

Ossendrecht

R801 Borgerhout

0

10

20

30

40

500

1020

30

40

50

60

70

80

90

100

110

120

130

140

150160

170180

190200

210

220

230

240

250

260

270

280

290

300

310

320

330340

350

Ossendrecht

R815 Zwijndrecht

0

10

20

30

40

500

1020

30

40

50

60

70

80

90

100

110

120

130

140

150160

170180

190200

210

220

230

240

250

260

270

280

290

300

310

320

330340

350

Woensdrecht

R801 Borgerhout

0

10

20

30

40

500

1020

30

40

50

60

70

80

90

100

110

120

130

140

150160

170180

190200

210

220

230

240

250

260

270

280

290

300

310

320

330340

350

Woensdrecht

R815 Zwijndrecht

Page 30: Postbus 80015 TNO-rapport TNO 2014 R11587 …2011 1.4 0.4 27 2012 1.9 0.7 39 2013 2.1 0.8 39 Tabel 2 Resultaten voor Woensdrecht Jaar Concentratie (µg/m3) Gemiddelde bijdrage industriegebied
Page 31: Postbus 80015 TNO-rapport TNO 2014 R11587 …2011 1.4 0.4 27 2012 1.9 0.7 39 2013 2.1 0.8 39 Tabel 2 Resultaten voor Woensdrecht Jaar Concentratie (µg/m3) Gemiddelde bijdrage industriegebied

Bijlage B | 1/2

TNO-rapport | TNO 2014 R11587

B Windrozen voor NO2 voor Ossendrecht

Figuur 5 Concentratiewindrozen van NO2 (µg/m3) op locaties Ossendrecht (roze) en R830

Doel-Beveren (blauw) in 2013.

Figuur 6 Links: windroos van het NO2 concentratieverschil (µg/m3) tussen locaties Ossendrecht en R830 Doel-Beveren in

2013. Rechts: windroos van de NO2 bijdrage (µg/m3) per sector in Ossendrecht. De zwarte lijn is de 0-lijn.

0

10

20

30

40

50

600

1020

30

40

50

60

70

80

90

100

110

120

130

140

150160

170180

190200

210

220

230

240

250

260

270

280

290

300

310

320

330340

350

Ossendrecht

R830 Doel-Beveren

-25

-15

-5

5

150

1020

30

40

50

60

70

80

90

100

110

120

130

140

150160

170180

190200

210

220

230

240

250

260

270

280

290

300

310

320

330340

350

-1.0

-0.5

0.0

0.5

1.00

1020

30

40

50

60

70

80

90

100

110

120

130

140

150160

170180

190200

210

220

230

240

250

260

270

280

290

300

310

320

330340

350

Page 32: Postbus 80015 TNO-rapport TNO 2014 R11587 …2011 1.4 0.4 27 2012 1.9 0.7 39 2013 2.1 0.8 39 Tabel 2 Resultaten voor Woensdrecht Jaar Concentratie (µg/m3) Gemiddelde bijdrage industriegebied

Bijlage B | 2/2

TNO-rapport | TNO 2014 R11587

Figuur 7 Concentratiewindrozen van NO2 (µg/m3) op locaties Ossendrecht (roze) en R821

Beveren (blauw) in 2013.

Figuur 8 Links: windroos van het NO2 concentratieverschil (µg/m3) tussen locaties Ossendrecht en R821 Beveren in 2013.

Rechts: windroos van de NO2 bijdrage (µg/m3) per sector in Ossendrecht. De zwarte lijn is de 0-lijn.

0

10

20

30

40

50

600

1020

30

40

50

60

70

80

90

100

110

120

130

140

150160

170180

190200

210

220

230

240

250

260

270

280

290

300

310

320

330340

350

Ossendrecht

R821 Beveren

-25

-15

-5

5

150

1020

30

40

50

60

70

80

90

100

110

120

130

140

150160

170180

190200

210

220

230

240

250

260

270

280

290

300

310

320

330340

350

-1.0

-0.5

0.0

0.5

1.00

1020

30

40

50

60

70

80

90

100

110

120

130

140

150160

170180

190200

210

220

230

240

250

260

270

280

290

300

310

320

330340

350

Page 33: Postbus 80015 TNO-rapport TNO 2014 R11587 …2011 1.4 0.4 27 2012 1.9 0.7 39 2013 2.1 0.8 39 Tabel 2 Resultaten voor Woensdrecht Jaar Concentratie (µg/m3) Gemiddelde bijdrage industriegebied

Bijlage C | 1/2

TNO-rapport | TNO 2014 R11587

C Windrozen voor NO2 voor Woensdrecht

Figuur 9 Concentratiewindrozen van NO2 (µg/m3) op locaties Woensdrecht (roze) en R830

Doel-Beveren (blauw) in 2013.

Figuur 10 Links: windroos van het NO2 concentratieverschil (µg/m3) tussen locaties Woensdrecht en R830 Doel-Beveren in

2013. Rechts: windroos van de NO2 bijdrage (µg/m3) per sector in Woensdrecht. De zwarte lijn is de 0-lijn.

0

10

20

30

40

50

600

1020

30

40

50

60

70

80

90

100

110

120

130

140

150160

170180

190200

210

220

230

240

250

260

270

280

290

300

310

320

330340

350

Woensdrecht

R830 Doel-Beveren

-25

-15

-5

5

150

1020

30

40

50

60

70

80

90

100

110

120

130

140

150160

170180

190200

210

220

230

240

250

260

270

280

290

300

310

320

330340

350

-1.0

-0.5

0.0

0.5

1.00

1020

30

40

50

60

70

80

90

100

110

120

130

140

150160

170180

190200

210

220

230

240

250

260

270

280

290

300

310

320

330340

350

Page 34: Postbus 80015 TNO-rapport TNO 2014 R11587 …2011 1.4 0.4 27 2012 1.9 0.7 39 2013 2.1 0.8 39 Tabel 2 Resultaten voor Woensdrecht Jaar Concentratie (µg/m3) Gemiddelde bijdrage industriegebied

Bijlage C | 2/2

TNO-rapport | TNO 2014 R11587

Figuur 11 Concentratiewindrozen van NO2 (µg/m3) op locaties Woensdrecht (roze) en R821

Beveren (blauw) in 2013.

Figuur 12 Links: windroos van het NO2 concentratieverschil (µg/m3) tussen locaties Woensdrecht en R821 Beveren in 2013.

Rechts: windroos van de NO2 bijdrage (µg/m3) per sector in Woensdrecht. De zwarte lijn is de 0-lijn.

0

10

20

30

40

50

600

1020

30

40

50

60

70

80

90

100

110

120

130

140

150160

170180

190200

210

220

230

240

250

260

270

280

290

300

310

320

330340

350

Woensdrecht

R821 Beveren

-25

-15

-5

5

150

1020

30

40

50

60

70

80

90

100

110

120

130

140

150160

170180

190200

210

220

230

240

250

260

270

280

290

300

310

320

330340

350

-1.0

-0.5

0.0

0.5

1.00

1020

30

40

50

60

70

80

90

100

110

120

130

140

150160

170180

190200

210

220

230

240

250

260

270

280

290

300

310

320

330340

350

Page 35: Postbus 80015 TNO-rapport TNO 2014 R11587 …2011 1.4 0.4 27 2012 1.9 0.7 39 2013 2.1 0.8 39 Tabel 2 Resultaten voor Woensdrecht Jaar Concentratie (µg/m3) Gemiddelde bijdrage industriegebied

Bijlage D | 1/1

TNO-rapport | TNO 2014 R11587

D Windrozen voor benzeen

Figuur 13 Links: windroos van het benzeen concentratieverschil (µg/m3) tussen Ossendrecht en de achtergrondconcentratie

van 0.8 µg/m3 in 2013. Rechts: windroos van de benzeen bijdrage (µg/m3) per sector in Ossendrecht. De zwarte

lijn is de 0-lijn.

Figuur 14 Links: windroos van het benzeen concentratieverschil (µg/m3) tussen Woensdrecht en de achtergrondconcentratie

van 0.8 µg/m3 in 2013. Rechts: windroos van de benzeen bijdrage (µg/m3) per sector in Woensdrecht. De zwarte

lijn is de 0-lijn.

-1

0

1

2

30

1020

30

40

50

60

70

80

90

100

110

120

130

140

150160

170180

190200

210

220

230

240

250

260

270

280

290

300

310

320

330340

350

-0.1

0.0

0.1

0.20

1020

30

40

50

60

70

80

90

100

110

120

130

140

150160

170180

190200

210

220

230

240

250

260

270

280

290

300

310

320

330340

350

-1

0

1

2

30

1020

30

40

50

60

70

80

90

100

110

120

130

140

150160

170180

190200

210

220

230

240

250

260

270

280

290

300

310

320

330340

350

-0.1

0.0

0.1

0.20

1020

30

40

50

60

70

80

90

100

110

120

130

140

150160

170180

190200

210

220

230

240

250

260

270

280

290

300

310

320

330340

350

Page 36: Postbus 80015 TNO-rapport TNO 2014 R11587 …2011 1.4 0.4 27 2012 1.9 0.7 39 2013 2.1 0.8 39 Tabel 2 Resultaten voor Woensdrecht Jaar Concentratie (µg/m3) Gemiddelde bijdrage industriegebied
Page 37: Postbus 80015 TNO-rapport TNO 2014 R11587 …2011 1.4 0.4 27 2012 1.9 0.7 39 2013 2.1 0.8 39 Tabel 2 Resultaten voor Woensdrecht Jaar Concentratie (µg/m3) Gemiddelde bijdrage industriegebied

Bijlage E | 1/2

TNO-rapport | TNO 2014 R11587

E Vergelijking concentratiewindrozen Ossendrecht–Woensdrecht

Figuur 1 Concentratiewindrozen van PM10 (µg/m3) op locaties Ossendrecht (roze) en

Woensdrecht (blauw) in 2013.

0

10

20

30

400

1020

30

40

50

60

70

80

90

100

110

120

130

140

150160

170180

190200

210

220

230

240

250

260

270

280

290

300

310

320

330340

350

Ossendrecht

Woensdrecht

Page 38: Postbus 80015 TNO-rapport TNO 2014 R11587 …2011 1.4 0.4 27 2012 1.9 0.7 39 2013 2.1 0.8 39 Tabel 2 Resultaten voor Woensdrecht Jaar Concentratie (µg/m3) Gemiddelde bijdrage industriegebied

Bijlage E | 2/2

TNO-rapport | TNO 2014 R11587

Figuur 2 Concentratiewindrozen van NO2 (µg/m3) op locaties Ossendrecht (roze) en

Woensdrecht (blauw) in 2013.

Figuur 3 Concentratiewindrozen van benzeen (µg/m3) op locaties Ossendrecht (roze) en

Woensdrecht (blauw) in 2013.

0

10

20

30

400

1020

30

40

50

60

70

80

90

100

110

120

130

140

150160

170180

190200

210

220

230

240

250

260

270

280

290

300

310

320

330340

350

Ossendrecht

Woensdrecht

0

1

2

3

40

1020

30

40

50

60

70

80

90

100

110

120

130

140

150160

170180

190200

210

220

230

240

250

260

270

280

290

300

310

320

330340

350

Ossendrecht

Woensdrecht