Positionering Nederland voor een duurzame toekomst · Bron: KPMG publicatie ‘Expect the...

Positionering gNederland voor een duurzame toekomstYvo de Boer KPMGYvo de Boer, KPMG

Symposium Duurzaam groeien en vernieuwen

5 februari 2013

Agenda

Waarom is duurzaamheid belangrijk voor Nederland?

Hoe kan duurzaamheid Nederland en Nederlandse bedrijfsleven versterken?j

Wat kan de overheid doen?

Welke stappen leiden naar een duurzame toekomst voor Nederland?

1© 2013 KPMG N.V ., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 34153857, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland. De naam KPMG, het logo en ‘cutting through complexity’ zijn geregistreerde merken van KPMG International.

De wereld staat steeds meer onder druk

Bron: KPMG publicatie ‘Expect the Unexpected’ (2012)

• Megatrends beïnvloeden en versterken elkaar en leiden tot steeds meer schaarsteBron: KPMG publicatie ‘Expect the Unexpected’ (2012)

Bevolking: toenamenaar 8,4 miljard in 2035 en middenklasse verdubbelt (Azië, Afrika)

Verstedelijking:toename naar 70% in 2030

Energievraag:Toename 30% ‐ en toe en CO2‐uitstoot met 20% tot 2035 – stijgende

Grondstoffenextractie (biomassa, mineralen, metalen, olie) neemt 55% met toe tot 2030 –

• We naderen een “tipping point”prijzen stijgende prijzen

• Bedreiging kwaliteit van leven en voorbestaan grote

Natuurlijke Klimaatverandering:

en voorbestaan grote bevolkingroepen

• Bedreiging continuïteit van bedrijven en sectorenNatuurlijke

hulpbronnen, water, ecosystemen, biodiversiteit

Klimaatverandering: meer

overstromingen, droogtes, hevige

stormen

bedrijven en sectoren (grondstoffen, supply chain, afzet) stijgende kosten, verlies concurrentiekracht


Duurzame transitie – ook in Nederland - nodig om schaarsteprobleem op te lossen

Het bedrijfsleven ziet de risico’s en begint de kansen te pakken

• Het bedrijfsleven is wakker

• Bedrijfsleven merkt gevolgen van megatrends en realiseert de risico’s

• Meer bedrijven hebben een duurzaamheidstrategie en een duurzaamheidsrapportage

• Meer bedrijven zoeken naar duurzame oplossingen voor energie-efficiency en resource efficiency

• Meer bedrijven stellen duurzaamheideisen aan leveranciers – nationaal en internationaal

• Innovatie van producten en diensten steeds meer gericht op duurzaamheid

• Markt voor duurzame technologie groeit internationaal sterkMarkt voor duurzame technologie groeit internationaal sterk

• Duurzame producten en diensten steeds meer “mainstream” in B2B en B2C

Meer bedrijven zien een business case in duurzaamheid


Voorbeelden van duurzaamheidstrategie van koplopers in het bedrijfsleven

Duurzaamheid-strategie

Voorbeelden koplopers

Groei door duurzame producten en diensten

Unilever: “Het Unilever Sustainable Living Plan zet onze doelstellingen uiteen om als bedrijf te groeien en tegelijkertijd onze milieuvoetafdruk te verkleinen en onze positieve bijdrage aan de maatschappij te vergroten.”

Philips: “Wij passen onze expertise toe om complexe mondiale problemen – de toenemende behoefte aan een efficiënt energiegebruik en gezondheidszorg – te vereenvoudigen door duurzame oplossingen te ontwikkelen voor mensen in alle markten.”

DSM: “Wij vinden dat al wat wij doen moet bijdragen aan een duurzamere wereld.”

K t d ti Ak “B l ijk b d ijf k k i i ht ijKostenreductie,efficiencyverbetering en productieverhoging

Akzo: “Belangrijke bedrijfskansen komen in zicht wanneer wij duurzaamheidsdenken toepassen over de gehele Waardeketen, van grondstofwinning tot de afvoer of recycling van eindproducten.”

Versterking brand en t ti

Ahold: “Wij spelen een verantwoordelijke rol als het gaat om onze klanten welzijn, d i d d t di ij k i t h t ili dreputatie de sourcing van de producten die wij verkopen, onze impact op het milieu, degemeenschappen die we bedienen en de mensen die we in dienst hebben. We willen de responsible retailer zijn.”

Heineken: 'Brewing a Better Future' richt zich op drie kerngebieden: Verbeteren


van de invloed van onze merken en onderneming op het klimaat; Stimuleren van onze mensen en de gemeenschappen waar we werken; Bijdragen aan de rol van bier in onze maatschappij.

Voorbeelden dat duurzaamheid loont voor bedrijven

Duurzame bedrijven hebben een betereDuurzame bedrijven hebben een betere performance (SAM, 2011)

Non-tangible component van S&P 500 marktwaarde van bedrijven stijgt naar meer dan


80% - International Integrated Reporting Council (IIRC)

Een aantal koplopers in bedrijfsleven zet stappen naar duurzame transitie

• Koplopers zien duurzaamheid als randvoorwaarde voor voortbestaan, concurrentiekracht en groei

• Boodschap World Economic Forum in Davos (‘Resilient Dynamism’ ):Boodschap World Economic Forum in Davos ( Resilient Dynamism ):

o Paul Polman (Unilever): nadenken over herdefinitie van groei om echte duurzaamheid te bereiken zodat in 2050 9 miljard mensen in vrede kunnen samenleven. Een circulaire economie is de oplossing.

o Jean-François van Boxmeer (Heineken): samenwerking is noodzakelijk om opschaling van de huidige duurzaamheidprogramma’s te realiseren. Zowel binnen ketens als met concurrenten.

o Feike Sijbesma (DSM): leren meer te doen met minder. Verantwoordelijkheid van bedrijven om waarde te creëren op meer niveaus dan winst alleen. Andere waarderingsmodellen zijn nodig om waardecreatie ook meetbaar en aantoonbaar te maken.

K l i d h id l “l l l i fi ld” d t k t Koplopers zien duurzamheid als “level playing field” voor de toekomst


Trends versterken kansen voor Nederland voor duurzaamheid

• Bewustzijn over duurzaamheid neemt toe bij bedrijven en consumenten

• Electronica, voedsel, afval, energie, gebouwen

• Veel lokale initiatieven voor duurzame producten, diensten en innovaties

• Initiatieven in Eindhoven (Strijp-S), Rotterdam (RSM), Utrecht (ISU)

• Crowdsurfing initiatieven voor duurzame en sociale projecten - totaal €14 miljoen in 570 g p j jprojecten in 2012

• Steden pakken steeds meer leidende rol in energie- en klimaatactiviteiten

• Rotterdam Amsterdam Utrecht Eindhoven Internationaal New York BarcelonaRotterdam, Amsterdam, Utrecht, Eindhoven. Internationaal New York, Barcelona, Kopenhagen, New York, Vancouver, Taipei

• Publiek-private partnerships met bedrijven als Siemens, Philips, Unilever, lokaal bedrijfsleven en investeerders

Actoren - bedrijven, kenniswereld, overheid, burgers - werken vanuit eigen perspectief aan een duurzame transitie


Duurzaamheid als enabler voor versterking van positie Nederland

•Nederland heeft drie manieren om zich internationaal op duurzaamheid te positioneren:

• Duurzaam Kennisland

• Duurzaam Productieland

• Duurzaam Vestigingsland

Voor elke route is gedeelde visie en excellente samenwerking op duurzaamheid tussen g g palle actoren en internationale / Europese oriëntatie de sleutel tot succes


Het verschil tussen koplopers, peloton en achterblijvers groeit

• Vooral MKB (60% van NL omzet) blijft achter bij de koplopers

• Grote prestatieverschillen tussen sectoren en tussen bedrijven onderling

• MKB bedrijven houden zich nauwelijks bezig met “megatrends” en hebben beperkte interesse in duurzaamheid (bron: KPMG onderzoek Telelens op de Toekomst (2013) )

o Duurzaamheid is geen integraal onderdeel van bedrijfsvoering en wordt gezien als een marketinginstrument of ingegeven door persoonlijke motieven van ondernemermarketinginstrument of ingegeven door persoonlijke motieven van ondernemer

o MKB richt zich op omzetgroei, kwaliteit, innovatie, service en klanttevredenheid, minder op maatschappelijke bijdrage en internationalisatie

S h t d t ff ( t i l k i ) dt l i l io Schaarste van grondstoffen (materialen, mensen, kennis) wordt wel gezien als issue

o Er is veel onzekerheid over wat de toekomst in petto heeft en hoe dat het bedrijf raakt

• Op het gebied van duurzaamheid spreken koplopers over 2030 en daarna, peloton over 2015, achterblijvers over 2006

De kloof - sense of urgency, inzichten, professionaliteit, doelen en snelheid van handelen - tussen koplopers, peloton en achterblijvers wordt groter


Rol van actoren onderling verandert

• Rol van Nederlandse overheid als gids is verminderd

• Nederland is niet “on track” met doelstellingen voor energie-efficiency, CO2-reductie en hernieuwbare energiehernieuwbare energie

• Green Deals zijn versnipperd over thema’s, sectoren, bedrijven

• Kritiek op de effecten van convenanten – winst t.o.v. de autonome ontwikkeling onduidelijk

• Duurzaamheid lijkt geen topprioriteit voor politici

• Koplopers trekken hun eigen plan en tonen initiatief

Koplopers passeren overheid in ambities en acties – ook de eye-opener van Rio+20 Koplopers passeren overheid in ambities en acties ook de eye opener van Rio+20


Rol van de overheid verandert

• Het bedrijfsleven is aan zet

• Het bedrijfsleven kan en wil het zelf

• Het bedrijfsleven heeft de internationale contacten

• Het bedrijfsleven verdient er geld aan

• Grootste deel van benodigd kapitaal komt uit private sectorg p p

• Echter de overheid is niet uit beeld

• Korte termijn belangen en lange termijn voornemens van bedrijven – voortgangsbewaker

• Verschillen tussen koploperbedrijven en achterblijvers – stimulator

• Kennisuitwisseling tussen diverse sectoren - facilitator

• Markten starten niet altijd vanzelf op – launching customerj p g

• Toenemende druk voor presteren ook in crisis – fraudekans wegnemen door opschalen RUD’s en op agenda van justitie

Bedrijfsleven neemt het voortouw de overheid faciliteert en stimuleert waar nodig


Bedrijfsleven neemt het voortouw, de overheid faciliteert en stimuleert waar nodig

De overheid kan duurzaamheid versterken

• De overheid heeft voor versterking van duurzaamheid vier knoppen:

• Fiscaal beleid

• Inkoopbeleid

• Vestigingsbeleid

• Wet- en regelgevingg g g

Mix van interventies ontwikkelen voor duurzaamheid in alle sectoren en voor koplopers én achterblijversén achterblijvers

o Slimme combinatie van ‘stok’, ‘wortel’ en ‘toeters’


Overheid en Fiscaal beleid

• Fiscaal beleid biedt overheid vele mogelijkheden voor faciliteren en stimuleren

• Bestraffen (belasten) of belonen (faciliteren)?

• Huidige stelsel bevat veel faciliteiten (EIA, MIA, VAMIL, Innovatiebox, RDA, WSBO)

• Innovatiebox en investeringsaftrekken wordt veel gebruik van gemaakt door MKB

• Veel faciliteiten hebben echter generiek karakter: niet specifiek gericht op duurzaamheid, g p g pmaar wel toepasbaar

• Sommige faciliteiten achterhaald door eigen succes (lage bijtelling zuinige lease auto’s)

• Groene belastingen: effectief middel om gedrag te veranderen of gemakkelijke inkomstenGroene belastingen: effectief middel om gedrag te veranderen of gemakkelijke inkomsten overheid?


Overheid en Fiscaal beleid (vervolg)

• Ideeën om fiscaal instrumentarium meer op duurzaamheid in te richten

• Fiscaliteit het meest geschikte instrumentarium om het MKB op duurzaamheid te sturen?

• Meer specifieke faciliteiten stimuleren innovatie en gebruik duurzame technologie (technologieën zoals energie-, water-, nano- en biotechnologie en kunstmatige intelligentie)?

• Circulaire economie: verschuiving van belasting op arbeid en winst, naar belasting op consumptie en verbruik grondstoffenconsumptie en verbruik grondstoffen

• Combinatie met een ‘Recyclingbox’ als variant op Innovatiebox?

• Europese Carbon Tax i.p.v. EU Emission Trading Scheme

Een samenhangende visie op doelstellingen, inzet van het fiscale instrumentarium, voorziene directe en indirecte effecten (ook op internationaal/Europees niveau) is essentieel


Overheid en Inkoopbeleid

• Overheid als launching customer duurzame producten en diensten

• Jaarlijks 70 miljard euro – ca. 12% van BNP

• Duurzame eisen aan bedrijfsvoering leverancier én producten en diensten

o voor infrastructuur en gebouwen

o voor gebruiksartikeleng

o voor diensten

• Duurzame maatschappelijke stimulans kan in miljarden euro’s lopen

• KPMG onderzoek: doelstellingen duurzaam inkopen worden gehaald door rijksoverheid, provincies en gemeenten – on track voor 100% duurzaam inkopen in 2015

Duurzaam inkopen is integraal onderdeel voor overheden en – diensten op alle niveaus en is essentieel instrument voor het stimuleren van duurzaamheid– en is essentieel instrument voor het stimuleren van duurzaamheid


Overheid en Vestigingsbeleid

•Door vestigingsbeleid duurzame bedrijven behouden én aantrekken

• Nederland is al interessant vestigingsland - cluster van kenniscentra, netwerken en aanwezigheid van talent, opleidingsniveau, internationale bereikbaarheid, fiscale voordelen,aanwezigheid van talent, opleidingsniveau, internationale bereikbaarheid, fiscale voordelen, vrijheid van kapitaal en woonmilieu

• Nederland is al goede Europese landingsplek voor buitenlandse bedrijven

• Nederland is niet dè vestigingsplaats voor duurzame bedrijven of kennisorganisaties good• Nederland is niet dè vestigingsplaats voor duurzame bedrijven of kennisorganisaties – goodpractice voorbeeld is Denemarken

Bron: FD Outlook / KPMG: Welkom in Holland – Een warm vestigingsklimaat (november 2012)

Overheid kan ondernemingsklimaat voor duurzame blijvers en vestigers gunstig maken door stimuleren van duurzame bedrijven, duurzame kenniswerkers, duurzame startups en


cleantech industrie

Overheid en Wet- en regelgeving

Voor koplopers en grote bedrijven:

• Gelijk Europees speelveld creëren en inzetten op Europese doelen

o 1 Europees beleid voor Energie efficiency en voor Resource efficiency / circulaire economie

Voor peloton en achterblijvers:

• Zekerheid geven over lange termijn doelen

• Stimuleren door strengere wet- en regelgeving

• Faciliteren door kennisopbouw en kennisuitwisselingFaciliteren door kennisopbouw en kennisuitwisseling

• Kritische evaluatie van nationale instrumenten als convenanten en interactie met Europese instrumenten

Voor lokale initiatieven:Voor lokale initiatieven:

• Belemmeringen in wet- en regelgeving wegnemen, o.a. voor lokale duurzame energie-initiatieven van diverse bevolkingsgroepen, coöperaties en consortia

I tt E d l d h id E lijk l ld


Inzetten op Europese doelen voor duurzaamheid en Europees gelijk speelveld en op nationaal niveau specifieke belemmeringen wegnemen

Voorbeeld: EU heeft een steeds sterkere rol voor duurzaamheid, o.a. Energie en Resource Efficiency

EU heeft ambitieuze doelstellingen, lange termijn frameworks en richtlijnen voor Energie en Resource Efficiency

• EU Energy Roadmap 2050 (dec 2011) – naar low-carbon economyEU Energy Roadmap 2050 (dec 2011) naar low carbon economy

• EU Energy-Efficiency Directive (okt 2012) – jaarlijks grote energiebesparing realiseren

• EU Roadmap to a Resource Efficient Europe (sept 2011) –naar circulaire economie

• European Resource Efficiency Platform (juni 2012). High-level stakeholder groep van bedrijven (o.a. KPMG), overheden en kennisorganisaties voor aanbevelingen voorimplementatie van de Roadmap

EU i l id d h t bi d d h id d Lid t t l i l tEU is leidend op het gebied van duurzaamheid, de Lidstaten volgen en implementeren


Samen Nederland positioneren voor een duurzame toekomst

• Koplopers moeten voortouw blijven nemen

• Overheid moet peloton en achterblijvers stimuleren, belemmeringen wegnemen en zorgen voor gelijk Europees speelveldzorgen voor gelijk Europees speelveld

• Focus op resource efficiency / circulaire economie en energie efficiency

• Samenwerking tussen alle actoren voor duurzame innovatie en een duurzame transitie

• Opschalen van kleine veelbelovende lokale innovatieve initiatieven –regionale proeftuinen en duurzame innovation labs

• Overheid heeft Fiscaal beleid, Inkoopbeleid, Vestigingsbeleid en Wet- en regelgeving als “k ” E i h t l id d l tf“knoppen”– Europa is het leidend platform

• Benefits (duurzaamheid is business case) maar ook co-benefits (innovatiekracht, internationale concurrentiepositie, werkgelegenheid) benadrukken

• Vraag is of dit genoeg is om ook het MKB op duurzaamheidspad te zetten


Dank voor uw aandacht!

Yvo de Boer, Special Global Advisor pClimate Change & Sustainability

KPMG International

Laan van Langerhuize 1Laan van Langerhuize 1

1186 DS Amstelveen

Tel.: +31 (0)20 656 6622

Email: [email protected]

© 2013 KPMG N V ingeschreven bij het© 2013 KPMG N.V ., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 34153857, is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative (‘KPMG p (International’), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. Gedrukt in Nederland.

De naam KPMG, het logo en ‘cutting throughcomplexity’ zijn geregistreerde merken van KPMG co p e ty j ge eg st ee de e e a GInternational.

Positionering Nederland voor een duurzame toekomst · Bron: KPMG publicatie ‘Expect the...

Documents

Transcript of Positionering Nederland voor een duurzame toekomst · Bron: KPMG publicatie ‘Expect the...