Analysen groepsplannen en toetsenOp Sterrenschool ‘De Globetrotter’ wordt gewerkt met groepsplannen waarin zowel het didactisch als het pedagogisch handelen in wordt vastgelegd. Dit is terug te vinden in de 1-zorgroute (Clijsen, 2007).Een groepsplan bevat schriftelijke richtlijnen voor het onderwijs aan alle leerlingen in de groep. Het beschrijft de didactische en pedagogische doelen voor het komende half jaar en beschrijft wat de leerlingen nodig hebben om deze doelen te behalen.

Het doel van het werken met een groepsplan is dat de leerkracht bewuster en beter omgaat met verschillen in de groep en bewuster omgaat met leerlijnen binnen een methode.

Op Sterrenschool ‘De Globetrotter’ wordt gewerkt met Handelings Gericht Werken (HGW). HGW is erop gericht de kwaliteit van het onderwijs en de begeleiding van alle leerlingen te verbeteren. Het is een systematische manier van werken, waarbij het aanbod afgestemd is op de onderwijsbehoeften en de basisbehoeften van de leerlingen (Clijsen, 2007). Aan de hand van de kindkenmerken wordt gekeken welke onderwijsbehoeften de betreffende leerling heeft. Het onderwijs wordt daarop aangepast (Kerpel, z.j.). Dit is terug te vinden in de handelingsplannen die de leerkrachten opstellen, evalueren en aanpassen (Baur & de Leeuw, 2014). Bij HGW is de houding van de leerkracht heel belangrijk. De leerkracht gaat goed om met de verschillen tussen leerlingen. De leerkracht geeft een heldere, kwalitatief goede instructie, die stapsgewijs is opgebouwd. De instructie is afwisselend, met veel interactie tussen leerling en leerkracht. Voorafgaand aan de les wordt het lesdoel besproken en geëvalueerd t aan het einde van de les (Kerpel, z.j.).Ook is goed klassenmanagement van groot belang, want dat kan problemen voorkomen en ervoor zorgen dat alles soepel loopt. Vanuit het inspectierapport is gebleken dat basisschool ´De Globetrotter’ aan al deze eisen voldoet (Inspectie van het onderwijs, 2015). Zoals eerder aangetoond (zie 1.4.1) werkt basisschool ‘De Globetrotter’ al handelingsgericht op niveau 2 van de preventiepiramide (Deklerck, 2011).

Het eerste uitgangspunt vanuit de leerkracht moet zijn dat de onderwijsbehoeften van het kind centraal staat (Pameijer & Van Beukering, 2006). Niet wat heeft het kind?, maar wat heeft het kind nodig? Om dit goed in kaart te brengen, wordt gebruik gemaakt van de theorie van Bronfenbrenner. Bronfenbrenner (1917-2005) is de grondlegger van de ecologische pedagogiek. Ecologie is de studie van relaties tussen organismen en hun omgeving (risico-protectief).Deze theorie houdt rekening met de diverse systemen welke invloed hebben op de ontwikkeling van kinderen, te weten (Strang, 2005): Microsysteem: De omgeving waarmee het kind dagelijks te maken krijgt, bv het gezinMesosysteem: De omgeving net buiten het microsysteem, bv schoolExosysteem: De omgeving welke te maken heeft met de bredere sociale context, bv buurt waarin het kind opgroeit.Macrosysteem: Alles wat buiten de eerder genoemde systemen valt en welke invloed hebben op de ontwikkeling van het kind.

figuur 1: invloeden leren leerling

Rekening houdend met de risicofactoren tegenover de protectieve factoren van de kinderen. Om een goed inzicht te krijgen in het welbevinden en de ontwikkeling van het kind vinden zij het belangrijk om gesprekken met de kinderen te voeren. Door deze gesprekken kan de leerkracht beter afstemmen op de onderwijsbehoefte. In dit groepsplan wordt aan de hand van de toetsresultaten gekeken of een kind goed gedijt. Als dit niet het geval is, gaat de leerkracht op zoek naar zowel de risicofactoren en protectieve factoren.

Doelen worden op groepsniveau vastgesteld en de beginsituatie wordt geanalyseerd (Pameijer, Van Beukering & De Lange, 2009).

Vervolgens wordt er gekeken wat een kind nodig heeft om deze doelen te behalen. Wat doe je nu al goed? Wat kun je nog doen? Wat wil je nog doen? Wanneer ben je tevreden?? Wie doet dan wat? Welke aanvulling van buiten de klas is wenselijk? (Meijer, 2009). Hoe voorkomen we dat dit kind deze doelen niet behaalt? Als doelen helder en haalbaar zijn, stimuleert dit de leerling (Veenman e.a., 1993).

Analyse groepsoverzichtAan de hand van de afgenomen CITO toets rekenen heb ik een overzicht uitgedraaid van de resultaten en de groei welke de kinderen hebben doorgemaakt.

Figuur 2: overzicht vaardigheidsgroei

Zoals te zien is 60% van de leerling voldoende of meer gegroeid dan volgens de doelen is gesteld. Voor een goede analyse heb ik de toetsen van de kinderen welke achteruit gegaan zijn of niet voldoende zijn gegroeid erbij gepakt.Zo bleek bij 1 jongen dat hij vorig jaar 0 fout had, waardoor hij nu met 2 fouten achteruit gaat. Bij een tweetal leerlingen wordt de taal en het lezen een probleem. Een is gediagnosticeerd met TOS en 1 heeft dyslexie. Dit kan een oorzaak zijn van de daling. Het blijkt namelijk bij analyse van de toets dat zij voornamelijk bij de verhalen en tekstsommen fouten maken. Er zijn een tweetal kinderen welke gedaald zijn in vaardigheid, ondanks de extra instructie (rekensprint). Na analyse blijkt dat zij de opdrachten met “nieuwe” lesstof onjuist beantwoorden en hier een daar kleine rekenfoutjes maken. Het nadeel van Cito is dat er enkel naar het antwoord wordt gekeken en niet naar de manier van rekenen.

Na analyse van de laatste rekentoets blijkt namelijk dat alle kinderen ruimschoots hun doelen behalen (80% juiste van de methode).

De conclusie die ik hier uit kan trekken is dat de kinderen gedijen in het klassenklimaat dat er heerst en dat zij de doelen welke zij in groep 5 moeten beheersen, tot nu toe voldoende beheersen. De pedagogische aanpak van de kinderen blijft hierdoor gelijk, echter zal er naar de didactiek en onderwijsbehoeften moeten worden gekeken inzake he taalaanbod en eventueel met betrekking tot de resultaten welke rekensprint biedt.

Gesprek IB

Ik heb een groepsoverzicht met de IB-er besproken naar aanleiding van de CITO toetsen welke in januari zijn afgenomen. Met betrekking tot de analyse vindt zij het belangrijk om te kijken wat er gedaan is, waardoor een kind is gegroeid. Wat heeft de leerkracht gedaan wat ervoor gezorgd heeft dat het kind een groei heeft doorgemaakt.Daarnaast wil zij dat er goed gekeken wordt naar waarom kinderen niet groeien, wat zijn eventuele belemmerende factoren voor het kind. Dit kan zowel bij de leerkracht liggen, als bij het klassenklimaat. Tot slot wordt er een foutenanalyse gemaakt n.a.v. de analyse van CITO. De leerkracht vult deze in na de toets en maakt een analyse op de meest gemaakte fouten. Dit wordt niet per opdracht gekeken, maar globaal op welke leerlijn de leerling uitvalt. Echter bij een aantal kinderen welke onvoldoende gegroeid zijn, wordt er dieper op ingegaan waar de uitval voornamelijk ligt.

figuur 3: analyse rekencito in percentages

Het blijkt dat de uitval over het algemeen genomen bij meten ligt. Ik zal hier dus in het volgende blok meer aandacht aan besteden. Daarnaast ligt veel foutmarge binnen het optellen en aftrekken en dan voornamelijk in de context. Ik zal de volgende periode de kinderen tijdens de som van de dag, de som laten tekenen. Uit onderzoek uitgevoerd door Anton Boonen in het kader van zijn proefschrift blijkt dat het gebruik van een visuele oplossingsstrategie (het maken van beelden/tekeningen/visuele representaties) het oplossingsproces in veel gevallen kan vergemakkelijken. Door dit samen met de kinderen te oefenen zullen zij dit ook tijdens de toetsen en het maken van de sommen kunnen toepassen (Boonen, 2013/2014).

De resultaten van het onderzoek van Boonen vormden de basis voor de ontwikkeling van een instructie die leerlingen visueel-schematisch representaties leert maken. De instructie bestaat uit 5 essentiële stappen:1. het doorlezen van de tekst2. het ‘begrijpen’ van de tekst, laat de kinderen de tekst omzetten in eigen woorden en onderstreep de belangrijkste informatie. 3. het visualiseren van de probleemsituatie, laat kinderen een tekening maken van de tekst.4. het uitrekenen van de rekenopgave, door middel van de som.5. het controleren van het antwoord.

Tijdens dit gesprek komt naar voren dat het groepsplan geen werkdocument is, maar een document wat aanwezig moet zijn. Naar aanleiding van deze conclusie hebben wij besloten een nieuwe groepsoverzicht/groepsplan te ontwikkelen welke beter werkbaar is voor zowel de leerkracht als de IB-er. Zij ontwikkelen dit overzicht en de leerkracht gaat deze de komende tijd gebruiken. Na 3 maanden evalueren zij dit groepsoverzicht en zullen zij bespreken of dit schoolbreed wordt doorgevoerd.

In de bijlagen staan de leerlingen individueel met de daarbij behorende belemmerende en stimulerende factoren (bijlage 1). Ook is het nieuwe groepsoverzicht toegevoegd (bijlage 2).

Tijdens dit gesprek hebben de lk en de IB-er ideeën uitgewisseld en besproken wat er echt in een groepsplan hoort. Hierbij kwamen zij op de volgende punten:

- doel voor de volgende periode- didactisch handelen- pedagogisch handelen- onderwijsbehoeften- verschillende arrangementen

Daarnaast moet het een werkdocument worden wat makkelijk gepakt wordt, aangepast wordt en voor eventuele invallers makkelijk te lezen is. Ook moet het voor de kinderen inzichtelijk zijn in welk arrangement zij zitten. Hierdoor besluiten we de diverse arrangementen een kleur te geven, zodat er in 1 oogopslag te zien is, wat welk arrangement is. Per kind zijn de onderwijsbehoeften aangegeven en pedagogisch handelen. Al het extra werk wordt bij didactisch handelen neergezet, zodat ook dit makkelijk is terug te vinden.

Dit groepsoverzicht zal voorin de klassenmap zitten, zodat het makkelijk toegankelijk is. Het overzicht met individuele leerlingen wordt een document wat mee kan naar de volgende klas als overdracht. Het groepsoverzicht daarentegen wordt geëvalueerd en eventueel aangepast voor de volgende periode. In de klas hangt een doelenbord voor zowel spelling als rekenen. Hierop staan de doelen die deze periode behaald moeten worden en naar aanleiding van een pre toets weet de leerkracht waar de kinderen nog moeite mee hebben. Kinderen kunnen zelf ook aangeven als ze ergens nog extra instructie in willen. Op deze manier worden de leerlingen eigenaar van hun eigen leerproces. Deze manier van werken zal worden geëvalueerd en eventueel worden ingevoerd door heel de school.

De leerkracht zal per dag/week in de weekplanning een korte evaluatie doen van dingen die opvallen in de klas met betrekking tot de onderwijsbehoeften / leerbehoeften. Dit kan later worden meegenomen in de analyse van een toets.De leerkracht en de IB-er spreken af om over 1 maand weer bij elkaar te komen om kort te bespreken wat de bevindingen zijn van deze manier van werken.

Reflectie via STARRSituatieDit schooljaar ben ik gestart met Post HBO Rekencoöridinator. Voor deze opdracht heb ik een analyse gemaakt van de rekencito en deze besproken met mijn IB-er. Voor deze opdracht heb ik eerst zelf een analyse uitgevoerd en deze daarna besproken met mijn ib-er.

TaakHet was hierin mijn taak om in eerste instantie de Cito toets rekenen bij mijn groep af te nemen. Daarnaast heb ik een afspraak gemaakt met de IB-er om deze Cito toets te bespreken. Om deze bespreking goed voor te bereiden zal ik voorafgaand aan deze bespreking zelf een analyse maken met betrekking tot deze Cito toets. Bij deze analyse wordt niet alleen gekeken naar het cognitieve deel, maar ook naar het sociaal emotionele deel van het kind. Op Sterrenschool “de Globetrotter” zijn wij van mening dat dit bijna net zo belangrijk is.

ActieIk ben gestart met de afname van de Cito toets rekenen. Nadat ik deze toets heb nagekeken en ingevoerd, heb ik ook het analyseformulier van Cito ingevoerd. Naar aanleiding van deze analyse heb ik een globale analyse gemaakt met betrekking tot de gehele groep. Deze analyse heb ik uitgediept door te kijken waarom kinderen wel of niet gegroeid zijn en welke invloeden hierin van belang zijn geweest. Dit is een actie welke ik altijd onderneem, dus ik voel mij vertrouwd bij deze handelingswijze. Aangezien het merendeel van mijn groep gegroeid is of waarvan het goed te onderbouwen was waarom zij niet gegroeid zijn, heb ik aan gegeven dat ik graag een nieuwe uitdaging wil. Wij zijn op het moment met school in ontwikkeling met betrekking tot een groepsplan / groepsoverzicht. Ik heb samen met mijn IB-er een nieuwe opzet gemaakt en ben hier nu mee aan het werk en wij zullen dit spoedig evalueren. Ik vind dit een uitdaging, omdat niemand blij is met het maken van de groepsplannen en ik graag betrokken wordt bij eventuele veranderingen op dit gebied. Ik ben erg handig met ICT dus zijn overzichten voor mij makkelijk aan te passen. Ik heb de documenten aangepast en dit besproken in een parkeersessie met het hele team. Ik heb onderbouwd hoe we tot dit ontwerp zijn gekomen en een aantal collega’s zijn dit document ook gaan proberen. Dit vind ik erg fijn, want hieruit blijkt dat wij rekening hebben gehouden met de goede aspecten en toch alle gegevens hierin kwijt kunnen.

ResultaatHet resultaat is dat ik goed inzicht heb in de stimulerende en belemmerende factoren binnen mijn groep. Daarnaast heb ik een document ontwikkeld wat makkelijker te gebruiken is en minder tijd kost om aan te passen. Daarnaast is dit document makkelijk door te geven naar een andere groep, omdat dat alleen de didactiek en evt. kleuren aangepast moeten worden. Dit zorgt voor tijdswinst en eventueel minder druk. Ondertussen zijn wij in gesprek met LeerUniek voor het maken van groepsplannen en overzichten, dus als wij zouden overstappen zijn mijn documenten onnodig geworden. Dit is jammer, maar als het nog meer tijd scheelt heel welkom. Ik kan dan wel mijn documenten gebruiken om LeerUniek direct goed in te voeren en compleet aan te vullen voor mijn collega.

ReflectieIk vind het een blijk van vertrouwen als mensen je vragen om mee te denken over een nieuw document met betrekking tot het maken van groepsplannen. Het analyseren van

de toetsen en groepsplannen blijft een tijdrovende klus waar tijd voor gemaakt moet worden. Tijd die er niet altijd is. Ik merk dat deze analyse wel resultaat oplevert, doordat je nu goed gekeken hebt, waar de uitval zit. Voortaan zal ik ook meer tijd aan de analyse geven, zodat de kinderen optimaal kunnen groeien. Echter moet hier wel tijd voor worden gemaakt, zodat dit goed kan gebeuren.

BronnenBaur, C., & Leeuw, D. de, (2014). Schoolplan 2011 – 2014. Rotterdam: Baur, C., & Leeuw, D. deBoonen, A. (2013/2014). Begrijpen, verbeelden en berekenen Visuele representaties ondersteunen bij rekenopgaven. Volgens Bartjens jaargang 33 2013/2014 nr. 3Clijsen, A. (2007). 1-zorgroute. Naar handelingsgericht werken. WSNS plus en KPC groep.Deklerck, J. (2011). De preventiepiramide: Preventie van probleemgedrag in het onderwijs. Leuven; Den Haag: Acco.Inspectie van het onderwijs (2015). Rapport van bevindingen stelselonderzoek 2014-2015 De Globetrotter. Rotterdam: Inspectie van het onderwijs.Kerpel, A. (z.j.). Handelingsgericht werken. Verkregen op 10 mei 2015 via http://wij-leren.nl/hgw-handelingsgericht-werken.php.Meijer, W. (2009). Leerkrachten begeleiden bij passend onderwijs. Utrecht: Edg Thuiswinkel (Uitgeverij).Pameijer, N., & Beukering, T. van. (2015). Handelingsgericht werken op school samen met leerkracht, ouders en kind aan de slag. Leuven; Den Haag: Acco.Strang, A. van (2005). Orthopedagogiek, een eerste orientatie. Soest: NelissenPameijer, N., Beukering, T. van., Lange, S. de (2009). Handelingsgericht werken in de klas de leerkracht doet ertoe! Leuven; Den Haag: Acco.Veenman, S., Lem, P., Roelofs, E. & Nijssen, F. (1993). Effectieve instructie en doelmatig klassenmanagement. Lisse: Swets & Zeitlinger.

Bijlage 1 individueel leerling-overzicht (1 leerling)

Naam leerling Bijzonderheden Onderwijsbehoeften

Akbar, Zameer14/01/2009

Wiebelkussen Sociaal-emotionele

ontwikkeling loopt achter Erg kinderlijk gedrag Cognitieve ontwikkeling is

zwak

Zameer heeft een leerkracht

nodig die hem de ruimte geeft en

die hem aan zijn werktafel plaatst

waar hij zelfstandig aan kan

werken.

Eerste 10 minuten zelfstandig werken aan werktafel

Extra oefenen M5

Algemene informatieZameer is 8 jaar oud en woont samen met zijn vader, moeder en

zijn 2 broers.

OpbrengstenVakgebied Recent Doel Arrangement

Begrijpend lezen -8 4 INTENSIEF

Rekenen 203 12 BASIS

Spelling 235 17 INTENSIEF

Lezen 72 5 BASIS

Bijlage 2 groepsoverzicht rekenen

Rekenen Didactisch handelen    

Het verdiepte arrangement volgt bij nieuwe onderwerpen de instructie, bij herhalingslessen gaan zij zelfstandig aan het werk. Zij maken de sommen met dicht bolletje. Basis en Intensief volgen altijd de instructie en gaan daarna aan het werk. Naar aanleiding van de voortoets, wordt de extra instructie aangeboden. Bais en intensief werken 10minuten aan eigen doelen op de Snappet, dit staat op de taakbrief.

Naast de basisinstructie, ontvangen deze kinderen uitdaging en/of extra instructie. Melih, Hadien en Onydikachi: Plusschrift, Kien en projectgroep (1 uur per week)Neesha, Ecrin, Gamze en Saffa: 4 keer per week rekensprint (15 minuten per dag)

Extra instructie wordt aangeboden n.a.v. voortoets en kinderen kunnen zelf aangeven waar zij nog extra hulp bij willen ontvangen.

Als aanvulling staan er werkpakketten op de snappet welke aansluiten bij de doelen waar de kinderen op dit moment aan werken.

Namen Opbrengsten Pedagogisch Handelen Onderwijsbehoeften(vs)    

           Nathan 248 17 V Nathan heeft lk nodig die hem structuur biedt binnen de

les.Hij volgt de basisinstructie.

Melih 270 17 V Hij heeft een lk nodig welke hem complimenteert op het netjes werken.

Hij werkt graag met stiltekoptelefoon om zich beter te kunnen concentreren

Hadien 248 17 V    Onyedikachi 257 17 V Hij werkt graag met stiltekoptelefoon. Hij moet af en toe letterlijk stevig op de grond gezet worden,

door op zijn schouders te leunen.

Serra 228 17 B Serra heeft een lk nodig die haar het vertrouwen geeft dat ze het kan. Dit door middel van even samen doen zodat ze het vertrouwen krijgt en dan gaat ze verder.

Serra werkt graag samen met Yu Xuan. Yu Xuan legt het goed uit, dus dit werkt goed.

Yu Xuan 241 17 B   Zij volgt de basisinstructie.Chi Kei 185 11 B    Marwa 196 12 B Volgt bijna altijd de extra instrucie ivm extra aandacht. Zij

heeft een lk nodig welke haar deze extra aandacht geeft, ondanks dat ze deze niet altijd nodig heeft.

Marwa werkt graag samen, maar komt dan niet altijd tot werken. Eerst individueel laten starten, later samenwerken.

Zameer 203 12 B Heeft een lk nodig die hem stimuleert aan zijn eigen werktafel te werken door hem hierop te attenderen.

Start altijd 10 minuten aan zijn werktafel met rood stoplicht. Daarna mag hij aan zijn eigen werktafel werken.

Yusuf 196 12 B Onderzoek loopt naar dyslexie, ondersteunen met het talige deel

Werkt graag op een rustige plek

Alejandro 203 12 B Heeft een lk nodig die hem helpt om te gaan met uitgestelde aandacht door hem te beloven na het rode stoplicht direct naar hem te komen.

Alejandro werk graag alleen op de gang of met de stiltekoptelefoon om zich beter te kunnen concentreren.

Emir 193 12 B Overschat zijn eigen kunnen, raffelt zijn werk af. Hij heeft een lk nodig die hem stimuleert aan zijn eigen werktafel te gaan en hem beloont (high five) op goede werkhouding

Start altijd 10 minuten aan zijn werktafel met rood stoplicht. Daarna mag hij aan zijn eigen werktafel werken.

Rawinder 186 11 B Rawinder heeft een leerkracht nodig die hem alles kan bieden wat bij TOS hoort: weinig stoorzenders/prikkels, visuele ondersteuning en veel gebaren.

TOS

Gamze 175 11 I Heeft een lk nodig welke haar de herhaling geeft die ze nodig heeft. Heeft een lk nodig die haar motiveert dmv complimentjes

 

Saffa 177 11 I    Neesha 177 11 I Heeft een lk nodig die haar het zelfvertrouwen geeft wat

ze nodig heeft door non verbale gebaren.TOS? Heeft visuele ondersteuning nodig bij sommen

Zerda 174 11 I Zerda heeft een leerkracht nodig die hem alles kan bieden wat bij TOS hoort: weinig stoorzenders/prikkels, visuele ondersteuning en veel gebaren.

TOS

Ecrin 170 11 I Heeft een lk nodig welke haar stimuleert netjes en rustig te werken dmv complimenten en stickers in het gemaakte werk