PORT OF MOERDIJK · II. PROGRAMMA INFRASTRUCTUUR EN BEHEER 15 Infrastructuur 15 Beheer nat 16...

JAARVERSLAG

PORT OFMOERDIJK

2017

02

2017

JAARVERSLAG

PORT OFMOERDIJK

2017

Bestuursverslagzoalsvastgestelddoordedirectieop 17 mei 2018

F.J. van den OeverDirecteur Havenbedrijf Moerdijk N.V.

04

InhoudsopgaveJaarverslag 2017

RVC VERSLAG 2017 7 VERSLAG VAN DE RVC 7

BESTUURSVERSLAG 2017 9 VOORWOORD DIRECTIE 9

I. PROGRAMMA RUIMTELIJKE ONTWIKKELING, MILIEU EN DUURZAAMHEID 11 Ruimtelijke ontwikkeling 11

Milieu 12

Duurzaamheid 13

II. PROGRAMMA INFRASTRUCTUUR EN BEHEER 15 Infrastructuur 15

Beheer nat 16

Beheer droog 17

III. PROGRAMMA COMMERCIËLE EXPLOITATIE 19 Exploitatiedroog 19

Exploitatienat 22

IV. PROGRAMMA VEILIGHEID & HAVENMEESTER 24 Veiligheid 24

Havenmeester 26

V. PROGRAMMA BEDRIJFSVOERING 29 Bestuur,StrategieenPublicaffairs 29

Juridische zaken 31

Financiën 32

Communicatie 33

PersoneelenOrganisatie 34

InformatiseringenAutomatisering 36

Facilitaire zaken 37

05

Jaarrekening 2017

VI. PARAGRAFEN 39 ParagraafTarieven 39

ParagraafWeerstandsvermogenenrisicobeheersing 39

Paragraaf Onderhoud kapitaalgoederen 41

Paragraaf Financiering en treasury 44

Paragraaf Bedrijfsvoering 45

ParagraafVerbondenpartijen 45

Paragraaf Grondbeleid 46

ParagraafPersonaliaennevenfunctiesDirectieenRaadvanCommissarissen 49

VII. FEITEN EN CIJFERS 51

VIII. BALANS PER 31 DECEMBER 2017 56IX. WINST- EN VERLIESREKENING 2017 58X. KASSTROOMOVERZICHT 59XI. WAARDERINGSGRONDSLAGEN EN RESULTAATBEPALING 60XII. TOELICHTING OP DE BALANS PER 31 DECEMBER 2017 67XIII. TOELICHTING OP DE WINST- EN VERLIESREKENING 2017 76

OVERIGE GEGEVENS 87XIV. CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT 88

BIJLAGEN 93BIJLAGE 1 WAT HEEFT HET GEKOST PER PROGRAMMA 94BIJLAGE 2 ORGANIGRAM HAVENBEDRIJF MOERDIJK N.V. 104

N.B. Vanwege afrondingen van bedragen kunnen afrondingsverschillen in de tabellen van dit jaarverslag staan

06 Jaarverslag 2017

07

RvC verslag 2017

Verslag van de RvC

2017 was het eerste jaar voor het Havenbedrijf Moerdijk met een nieuwe governancestruc-tuur. De onderneming die voorheen vanuit een gemeenschappelijke regeling (openbaar lichaam)werdaangestuurd,heeftvanaf2017devormvaneennaamlozevennootschapmeteeneigen,onafhankelijke,RaadvanCommissarissen(RvC).Redenenvoordezenieuwegovernancestructuur zijn de wens het toezicht te professionaliseren en verder het beter en sneller invulling kunnen geven aan de strategische doelen van het Havenbedrijf Moerdijk en de complexe opgaven waar zij zich voor gesteld ziet. Te denken valt aan kansen en di-lemma’sdievoortvloeienuitdebenodigdeenergietransitie,verduurzamingendigitalisering.

Samenstelling Raad van CommissarissenDeRvCbestondin2017uitPetervanLaarhoven(voorzitter),JanvanderEijkenMarjoleinJansen.

Bijeenkomsten Raad van Commissarissen (en AvA)DeRaadvanCommissarissenheeftin2017(naeenintroductieprogramma)vijfkeerverga-derd. De vijf vergaderingen waren regulier en bij alle vergaderingen waren alle leden van de Raad van Commissarissen aanwezig. Los van de formele besluitvorming omtrent documen-tenzoalsdebegroting,kwartaal-enjaarstukken,bevindingenvandeexterneaccountantalsmede de uitvoeringsagenda van de Havenstrategie, maakten de leden van de Raad van CommissarisseninhoudelijkkennismetdeprogrammanagersCommerciëleExploitatieenInfrastructuur & Beheer van het Havenbedrijf Moerdijk. Naast de vergaderingen van de RaadvanCommissarissenheefterin2017eentweetalvergaderingenvandeAlgemenevergaderingvanAandeelhouders(AvA)plaatsgevonden,voorgezetendoordevoorzittervande Raad van Commissarissen.

Voorts is door de Raad van Commissarissen ter vergadering aandacht besteed aan (interne) ICTontwikkelingen,hetmasterplanIndustrialParkMoerdijk(IPM)enhetLogistiekParkMoerdijk (LPM). Verder is de beoogde samenwerking tussen Havenbedrijf Moerdijk en HavenbedrijfRotterdameenbelangrijkonderwerpvangesprekgeweest.DaarnaastheeftdevoorzittervandeRvCeen(functionerings-)gesprekgevoerdmetdedirectie(incasudedirecteur)waarintevensdetargetsvoor2017zijnbesproken.TotslotheeftdeRaadvanCommissarissen in 2017 overleg gevoerd met de personeelsvertegenwoordiging (PVT). Dit overleg was een eerste kennismaking met de leden van de PVT.

08

CommissiesGeletopdebeperktegroottevanhetbedrijf,hetfeitdatdeRvCuiteendrietalpersonenbestaat,alsmededeaanwezigheidvanalleledenvandeRvCbijallevergaderingen,heeftdeRvC ervoor gekozen geen aparte commissies in te stellen.

Woord van dankDeRaadvanCommissarissendanktallemedewerkers,dePVTendirectievoorhuninzetenbetrokkenheid. Tevens dankt de RvC de aandeelhouders (gemeente Moerdijk en provincie Noord-Brabant)voordeconstructievedialoogendiscussieenhunbetrokkenheidbijhetHavenbedrijf Moerdijk.

Moerdijk, 25 mei 2018

Raad van CommissarissenPeter van Laarhoven (voorzitter)Jan van der EijkMarjolein Jansen

09

Bestuursverslag 2017

Voorwoord directie

Het eerste jaar als Havenbedrijf Moerdijk was een jaar om trots op te zijn. Op diverse vlakken zijn goede resultaten behaald. De overslag bereikte de 18,6 miljoen ton, een stijgingvanruim1miljoentontenopzichtevan2016.Hetaandeelvandezeevaarthierin was het grootst met een groei van 8,5%. De overslag via binnenvaart groeide met 4,2%. Ook de werkgelegenheid groeide het afgelopen jaar naar bijna 18.000 banen, een toename van 5,4%. We hebben minder dan 1% leegstand en gaven ruim 7 hectare grond uit. En daarnaast hebben we meer dan 22 hectare strategische reserve (nieuw te ontwikkelen gronden) bij bedrijven opnieuw ingevuld.

WehebbenhardgewerktaandepositioneringenprofileringvanMoerdijkalsvierdezeehaven in Nederland. Niet alleen door aanwezig te zijn bij diverse beurzen en con-gressen, maar ook door intensieve contacten met onze stakeholders. De aantrekkelijk-heidvanhethaven-enindustriegebiedMoerdijkkomttotuitingindiverseprovinciale,maarooklandelijkepromotieenbeleidsdocumenten.Datheeft,samenmetdecirca250.000m2aannieuwbouwophetterrein,bijgedragenaanhetheroverenvandetitelLogistiekeHotspotvanNederlanddoorderegioWest-Brabant.

Samenmetonzelogistiekedienstverlenersnemenwedeelaandiverseinitiatievendiealsdoelhebbenomdelogistiekestromenteoptimaliserenmetbehulpvandigitaletechnieken. En ook als het gaat om veiligheid en Port Security haken we aan bij pilots en bij de kansen die digitalisering biedt. Uiteraard was er ook de nodige aandacht voor de meer harde infrastructuur in het kader van groot onderhoud en slim herinrichten. Tijdens de werkzaamheden aan de Middenweg is in een pilot het kort parkeren van vrachtwagens gefaciliteerd en op het Industrial Park Moerdijk is een tweede opstel-spoor gerealiseerd.

Helaasiserin2017geenuitspraakvandeRaadvanStategekomenoverhetLogistiekParkMoerdijk.DenoodzaakvanhetLogistiekParkMoerdijkwordtnogsteedsonder-streeptdoorhetaantalaanvragenvoorlogistiekekavelsgedurendehetjaar.Inhetbestaande gebied kunnen deze bedrijven niet meer geaccommodeerd worden. Om de voorbereidingstijdteverkorten,heefthethavenbedrijfin2017intweefasenzandvanhetIndustrialParkMoerdijknaarhettoekomstigeLogistiekParkMoerdijkgetranspor-teerd. Het zand lag op het IPM in de weg voor de ontwikkelingen aldaar, en dient voor hetLPMalsvoorbelasting.HetzandkanstrakstevensbijdeaanlegvanhetLPMgoedgebruikt worden.

10

De dialoog en de verbinding met de omgeving komt steeds beter tot stand. In 2017 is denieuweOmgevingstafelgestart,eeninitiatiefencoproductievanShellenhethaven-bedrijf. Omwonenden, bedrijven en overheden gaan hier met elkaar in gesprek over ontwikkelingen en actualiteiten op het haven- en industrieterrein. En niet alleen fysiek tijdensbijeenkomsten,maarookophetdigitaleplatformendesocialemedia.

Op het gebied van Planet zijn tevens belangrijke mijlpalen bereikt. Er is een Manage-mentplan Beschermde Soorten opgesteld. Een uniek plan waarmee natuur de ruimte wordtgegevenentegelijkertijdeconomischegroeimogelijkwordtgemaakt.DaarnaastishetEnergieprogrammaMoerdijk2021opgeleverd.Ditplanbevatdiverseactiesdiehelpenbijhetrealiserenvanonzeambitiesophetgebiedvanenergie.Omechtgrotestappen te maken op het gebied van Planet is echter meer nodig. Daarvoor is samen-werking nodig. In 2018 en verder zullen we daarom op deze, maar ook op een aantal andere thema’s, samen met onze stakeholders extra inzet plegen. We kijken er naar uit omookinhetkomendejaartewerkenaanonzeambities,samenmetu!

Ferdinand van den OeverDirecteur

11

I. Programma Ruimtelijke ontwikkeling, Milieu en Duurzaamheid

Ruimtelijke ontwikkeling

VisieRuimte is een schaars goed. Het havenbedrijf gaat bij de ruimtelijke ontwikkeling van het haven- en industrieterrein Moerdijk uit van duurzaam ruimtegebruik. De beschik-bareruimteophetterreinwordtefficiënteneffectiefbenutvoorinfrastructuurenvoorbestaandeennieuwebedrijfsvestigingen.Hethavenbedrijfhanteerthierbijhetprincipe ‘juiste bedrijf op de juiste plek’. Daarnaast stelt het havenbedrijf planologische randvoorwaardenaanhetruimtegebruik,omdebalanstussenPeople,PlanetenProfitte waarborgen en draagvlak te creëren voor gemaakte keuzes op het gebied van ruimte-lijke en landschappelijke inpassingen.

Wat willen wij bereiken• Hethavenbedrijfgeeftdedoorontwikkelingvanhethaven-enindustrieterrein

Moerdijk vorm vanuit een integrale gebiedsontwikkeling. Duurzame ruimtelijke en economische ontwikkeling vindt plaats met behoud van een goede milieukwaliteit. In het bestemmingsplan zijn de uitgangspunten geborgd als het gaat om onder andereclustervormingengeluid,alsmedespecifiekeaandachtvoorexterneveilig-heid in het Industrial Park. Door het verkrijgen van experimenteerruimte vanuit de Crisis- en herstelwet kan innoverend met ruimtegebruik worden omgegaan. Dit wordt geregeld in een bestemmingsplan+. De aanwezige topclusters en de infrastructuur kunnen daardoor worden versterkt en uitgebouwd. Met het bestem-mingsplan+kanaanbedrijvenvroegtijdigduidelijkheidwordengegevenovervestigingscondities.Ookbijveranderendewet-enregelgevingophetgebiedvanexterneveiligheid,hinder,geluid,ProgrammatischeAanpakStikstof(PAS)/Natura2000 en de waterhuishouding biedt dit ruimtelijk instrument experimenteermoge-lijkheden.DerealisatievanhetIndustrialParkMoerdijkenLogistiekParkMoer-dijk (samen bijna 300 hectare) vormen de meest in het oog springende feitelijke ruimtelijke ontwikkelingen voor de komende jaren, waarin het havenbedrijf sturing geeftaandeontwikkeling.DeverantwoordingvoordezeintegraleprojectenvindtplaatsindeparagraafGrondbeleidenGrondexploitaties.

12

Wat hebben wij daarvoor gedaan1. Herstructureringsplan haven- en industrieterrein Moerdijk opstellen

Het herstructureringsplan is opgesteld. Hiervoor is van alle bedrijven op het ter-rein de milieucategorisering, aard van het bedrijf en soort vergunningverlening vergeleken met de daadwerkelijke bedrijfsvoering.

2. Uitbreiding van de Commissie Vestiging met een supervisor Logistiek Park

Moerdijk (LPM)

In2017isderealisatievanhetLPMnietgestart.Desupervisorisdaaromooknogniet geworven. Voor een individuele aanvraag is een stedenbouwkundig bureau ingeschakeld,dateerderalhetstedenbouwkundigenbeeldkwaliteitsplanheeftopgesteld.

Milieu

VisieHet havenbedrijf realiseert een duurzame groei en intensivering zonder toename van demilieudrukopdeomgeving.Doorhetsluitenvandecentraleketens,hetbenuttenvankanseneninnovatiesophetgebiedvanonderanderehernieuwbareenergie,neemtde ecologische footprint niet toe.

Wat willen wij bereiken• Hethavenbedrijfplantnieuweontwikkelingenproactiefentijdig,incombinatie

meteenefficiëntvergunningsverleningsproces.Dithelptbijhetversterkenvandeverdere economische ontwikkeling op het terrein.

• Hethavenbedrijfheefteenactueelinzichtindemilieuhygienischebelastingvandebeheerdeterreinendoordittemonitoren.Ditinzichtisdebasisomactiviteitenwaar mogelijk te verbeteren met als doel de ecologische footprint te verkleinen. Hethavenbedrijfvoldoetaangoed‘nabuurschap’doorfeitelijkemilieu-informatietransparantentijdigmetdeomgevingtecommuniceren,endoormilieuprestatiesen eventuele verbeteringen inzichtelijk te maken.

Wat hebben wij daarvoor gedaan1. Opstellen inpassingsplan geluid

In2017heefthethavenbedrijfsamenmetondermeerdeprovinciegewerktaanhetinpassingsplangeluid.HierbijisaansluitinggezochtmetdeaanstaandenieuweOmgevingswet.Doordecombinatievanhetinnovatievekarakterendebenodigde gedetailleerde uitwerking kost het opstellen van het inpassingsplan

13

geluidmeertijddanverwacht.

2. Ontwikkelen en hanteren van een beheertool stikstofdepositie

AlsgevolgvanprejudiciëlevragendiedeRaadvanStateheeftgesteldaanhetHofvanJustitievandeEuropeseUnieoverhetProgrammaAanpakStikstof(PAS),isdeontwikkeling van deze beheertool uitgesteld.

3. Uitrollen van de Energievisie

HetEnergieprogrammaMoerdijk2021isin2017definitiefvastgesteld.Deuitrolvan het programma krijgt in 2018 een vervolg.

Duurzaamheid

VisieHet haven- en industrieterrein Moerdijk ontwikkelt zich tot het knooppunt van duurzamelogistiekenprocesindustrieindeVlaams-NederlandseDelta.Daarbijwordtingezet op een duurzame, klimaatbestendige en energieneutrale omgeving met een ba-lansinPeople,PlanetenProfit.Debedrijfsprocessenzijnvergroendendeecologischefootprint is zo beperkt mogelijk. Bedrijven werken intensief samen in decentrale ketens (circulaire economie) en leveren een bijdrage aan een duurzaam sociaal economisch leefklimaatinderegio.Hethavenbedrijfiseenactievepartnervoordebedrijvenopditgebiedenheefteenvoorbeeldfunctie.Daaromzorgthethavenbedrijfervoordatdeeigenbedrijfsvoeringzoduurzaammogelijkis,inclusiefdeinvullingvancommerciëleactiviteitenenhetbeheervan de openbare ruimte.

Wat willen wij bereikenHet havenbedrijf verbindt bestaande en nieuwe bedrijven door ze te clusteren. Zo kun-nensynergie-enefficientievoordelenwordenbehaald.Reststromenzoalsstoom,warmwater en CO2 worden daarbij ingezet als vernieuwde grondstof. Zo worden duurzaam-heidsinitiatievenvanhetbedrijfslevenzelfversterktenondersteund.Doorontwikkelingenexploitatievaninnovatieve,‘slimme’opslagsystemenvanzon-enwindenergiewordthethuidigeelectriciteitsnetwerkefficienterenduurzamer.Disbalansenkunnenhiermeewordenvoorkomen.Aldezeontwikkelingenlevereneenbijdrageaanhetrealiserenvaneen klimaatbestendig en energieneutraal haven- en industrieterrein.

14

Wat hebben wij daarvoor gedaan1. Certificeringstraject BREEAM-NL voor het gehele haven- en industriegebied

Moerdijk

In2017isdeeerstefasevanhetcertificeringsprocesgerealiseerd.Hethavenbe-drijfheefteennulmetinglatenuitvoeren,waarinbepaaldiswaarhethaven-enindustrieterrein staat en welke processen eventueel nog aandacht verdienen. In 2018wordtnaarverwachtinghetBREEAM-certificaatbehaald.

2. Uitvoering compensatiemaatregelen voor generieke ontheffing beschermde

soorten

Het Managementplan Beschermde Soorten, met als doel zorgvuldige omgang en behoudvanbeschermdefloraenfaunaophethaven-enindustrieterrein,isin2018vastgesteld.Hethavenbedrijfheeftopbasisdaarvandeprocedurevoorhetaanvragenvandetweebenodigdeontheffingeninganggezet.

3. Uitbreiding Duurzame Verbindingen Moerdijk met minimaal één nieuwe verbin-

ding

Op het haven- en industrieterrein bestaat reeds een aantal verbindingen tussen bedrijven om restwarmte te leveren. Helaas is het niet gelukt om in 2017 een nieuwe verbinding tussen bedrijven te realiseren.

4. Een bijdrage leveren aan het onderzoek naar de oprichting van een warmtebe-

drijf Moerdijk in het kader van Energieweb XL

Naar aanleiding van een CEO-bijeenkomst is een haalbaarheidsonderzoek naar de aanleg van een restwarmtenet naar Nieuw Prinsenland in gang gezet. Samen metdeprovincieNoord-Brabant,Enpuls,ShellMoerdijk,BMCMoerdijk,Attero,SuikerUnie,deCoöperatieveVerenigingGlastuinbouwNieuwPrinsenlandendegemeenten Moerdijk en Steenbergen zijn businesscases uitgewerkt die leiden tot substantiëleCO2-emissiereductieendaarmeetotverduurzamingvanderegionaleindustrie. In 2018 wordt een go of no-go besluit genomen.

15

II. Programma Infrastructuur en Beheer

Infrastructuur

VisieHet havenbedrijf zorgt voor duurzaam (door)ontwikkelen van arealen binnen het beheergebied,zodatbedrijvenoptimaalkunnenopereren.Goedefaciliteitenzorgenimmersvooreensterkeuitgangspositie.Daarbijgebruikenwijallemodaliteiten:weg,water, spoor, datatransport en (buis)leiding. Om dit te bereiken zet het havenbedrijf in opgoederelatiesenoverlegstructurenmetcollega-beheerdersenexternepartners,zoals de gemeente Moerdijk, Waterschap Brabantse Delta, Rijkswaterstaat, ProRail en LSNed.

Dewerkzaamhedenvoerthethavenbedrijfprojectmatiguit,inoverlegmetdebetrok-kenbedrijvenenbinnendegesteldekadersvanbudget,tijdenkwaliteit.Projectma-nagementblijftinhandenvanhethavenbedrijf.Devoorbereidingenuitvoeringwordtviatendersenmarktuitvragenbijexternepartijenbelegd.Indeontwerpfasevandezewerkzaamhedenisgedegenaandachtvoorduurzaamheids-eninnovatieaspecteninzowelinhoud,contractvormalsgunningscriteriadietoepasbaarzijninderealisatieenhet beheer. Voorwaarde hierbij is dat deze aspecten de total cost of ownership en lifecy-clecostinggunstigbeïnvloeden.

Wat willen wij bereiken• De arealen van het haven- en industrieterrein, en daarmee de vervoersmodalitei-

ten weg, water, spoor, datatransport en (buis)leiding, zijn en blijven geschikt voor marktontwikkelingen en –vragen, veranderde wet- en regelgeving en verandering in samenwerkingen. Dit wordt bereikt door een integrale benadering en op een maatschappelijk verantwoorde wijze. De integrale beleving van het terrein door de klantishiermeedoelmatig,koersvastentoekomstgericht.

Wat hebben wij daarvoor gedaan1. Uitvoeren van de planstudie spoor

De planstudie spoor is begin 2017 vastgesteld. In deze studie worden maatregelen weergegeven op het openbaar spoor, gesplitst in quick wins, korte-, middellange- enlangetermijnmaatregelen.Hethavenbedrijfheeftvervolgenseenextraop-stelspoor gerealiseerd op het IPM. Dit is de eerste quick win uit deze plan studie.

16

Deprovincieheeftvoordeaanlegvanditopstelspoorsubsidieverleendvoor50procent van de kosten.

2. Actualiseren beheermanagementsysteem (bms)

Deactualisatievanhetbeheermanagementsysteemisgerealiseerd.Deontwik-kelde basiskaart is verrijkt met een verdere geometrische opsplitsing om de assetinformatiegoedtekunnenkoppelen.Hetsysteemisnuinstaatomuitasset-gegevens,gegevensuitactueleinspectiesenvastgesteldekwaliteitsnormeneenmeerjarenplanningenverwachteonderhoudskostentedestilleren.

Beheer nat

VisieHethavenbedrijfheefteengoedbereikbaarenbeschikbaarnatareaal,inclusiefdekadesenbodemliggingvandeinsteekhavens.Meteenoptimalebereikbaarheidenbeschikbaarheid van het areaal faciliteert het havenbedrijf het bedrijfsleven tegen ac-ceptabelekosten.Hethavenbedrijfheeftalsregieorganisatiehetdagelijksbeheervanditareaaluitbesteedmeteenintegraalbeheercontractaaneenmarktpartij.Hetareaalnatheefteengegarandeerdekwaliteitenbeschikbaarheid,dieessentieelisvoordebedrijfsvoering van ons en onze klanten. Wet- en regelgeving, maatschappelijk verant-woord ondernemen, beheren met visie en respect voor milieu en leefomgeving staan hierbij centraal.

Wat willen wij bereikenDe beheerde kapitaalgoederen haven, kades en pieren zijn goed bereikbaar en beschik-baar voor de zee- en binnenvaartschepen die Moerdijk kunnen bereiken. Duurzaam-heid,lifecyclecostingbenadering,proactiefonderhoudsmanagementensysteemgerich-te contractbeheersing (SCB) zijn hierbij het uitgangspunt.

Wat hebben wij daarvoor gedaan1. Opwaardering stroomvoorziening wachtsteigers ’t Gors

Hethavenbedrijfheeftdoormiddelvaneenbenchmarkmetanderehavensonderzocht welke stroom-voorziening gewenst is. Vervolgens is de opwaardering vandestroomvoorzieninggerealiseerd.Tegelijkmetdeopwaarderingheefthethavenbedrijf in dit gebied noodzakelijk onderhoud aan de verharding uitgevoerd endetoegangnaardesteigersgeoptimaliseerd.Tevensiseenofficiëledrinkwa-tervoorziening gerealiseerd.

17

2. Vernieuwen en optimaliseren informatieborden en vaarwegbewijzering

In2017zijndeinformatiebordengeactualiseerd.BijdeuitwerkingisernietvoorgekozenomdevaarwegbewijzeringteoptimaliserenmetDynamischRouteInfor-matiePanelen(DRIP).RedenenhiervoorzijndehogekostendiemetDRIPSzijngemoeid en de snelle ontwikkeling van apps die hetzelfde doel dienen.

Beheer droog

VisieHethavenbedrijfstreeftnaareenschoon,heelenveilighaven-enindustrieterreinMoerdijk. Duurzaamheid, (door)ontwikkelen van arealen binnen het beheergebied en optimalebeschikbaarheidgaanhierbijhandinhand.Meteenoptimalebeschikbaarheidvanhetareaalfaciliteerthethavenbedrijfhetbedrijfsleven tegen acceptabele kosten. Het areaal vormt daarmee een visitekaartje voorhethavenbedrijfendegevestigdebedrijvenophethaven-enindustrieterrein.Hethavenbedrijfheefthetdagelijksbeheervandeopenbareruimteuitbesteedmeteenintegraalbeheercontractaaneenmarktpartij.Contracteisenzijnvanuitsysteemgerichtcontractbeheer gebaseerd op vastgestelde normen zoals de NEN en CROW. Hiermee heefthethavenbedrijfookdebudgettenvoordemiddellangeenlangetermijnbepaald,zodatcontinuïteitgewaarborgdis.Continueaandachtvooronderdelenalswetenregel-geving, maatschappelijk verantwoord ondernemen, beheren met visie en respect voor milieuenleefomgevingisenblijftgeborgd.

Wa t willen wij bereikenDe door het havenbedrijf beheerde kapitaalgoederen wegen (inclusief wegmeubilair), riool(inclusiefgemalen),groen,kunstwerkenenopenbareverlichtingzijngoedbereik-baarenbeschikbaar.Duurzaamheid,lifecyclecostingbenadering,proactiefonderhouds-management en systeemgerichte contractbeheersing (SCB) zijn hierbij het uitgangs-punt.Opdiemanierdragendezekapitaalgoederenbijaanderealisatievandeambitiesen ontwikkelingen van het haven- en industrieterrein. Hethavenbedrijfkanteallentijdedestaatvanhaarcompleteareaalaantonen.Opfunctioneleeisenkanhethavenbedrijfopafstandsturinggevenaanhetbeheer.Daar-meeblijfthetareaalfungerenalsvisitekaartjevooronsenhetbedrijfsleven.Deduur-zaamheidsambitiesvanhethavenbedrijfwordenookinditprogrammagerealiseerd.Zozorgt het havenbedrijf ervoor dat bedrijven en werknemers het werken op en bezoeken vanhethaven-enindustrieterreinalsaangenaamenprettigervaren.

18

Wat hebben wij daarvoor gedaan1. Uitvoering geven aan het in 2016 vastgestelde Watermanagementplan

Dezeactiviteitisuitgesteldnaar2018,omdathetWatermanagementplan,datonder leiding van het waterschap Brabantse Delta wordt opgesteld, nog niet gereed is.

2. Gemalen inclusief aansturing gereed voor risicogestuurd beheer

Het eerste gemaal is in afstemming met het waterschap omgebouwd en opge-leverd. Er is moderne regelbaarheid en stuurbaarheid aangebracht, zodat het gemaal integraal wordt aangestuurd. Hetwaterschapheeftbeginditjaarvoorhaareigengemalenregelbaarheidenstuurbaarheid vastgelegd en in een aanbesteding vertaald naar concrete maat-regelen. Voor de ombouw van de overige gemalen van het havenbedrijf wordt gewacht tot deze aanbesteding is afgerond, zodat kan worden aangesloten op de aansturing van gemalen door het waterschap.

3. Uitvoering Wegenstructuurvisie onderdeel wegcategorisering: fase 2

Dezebegrotingsactiviteitschuiftdoornaar2018.DepilotMiddenweg,diehier-voor van belang is, is later dan gepland van start gegaan.

4. Uitvoering Wegenstructuurvisie onderdeel openbare verlichting fase 2

Fase2vanhetaanpassenvandeopenbareverlichtingisuitgevoerd.Hethavenbe-drijfheeftnuzowelhetmiddengebiedalsdegebiedsontsluitingswegenvoorzienvanregelbareenstuurbareledverlichting.Dezeinnovatieveoplossingvooropen-bareverlichtingheeftveelpositievepubliciteitopgeleverdvoorhethaven-enindustrieterrein, zowel in vakmedia als in regionale media.

19

III. Programma Commerciële exploitatie

Exploitatie droog

VisieHet haven- en industrieterrein Moerdijk ontwikkelt zich tot het knooppunt van duur-zamelogistiekenprocesindustrieindeVlaams-NederlandseDelta.Hetchemischclustervan Moerdijk vormt in 2040 samen met de andere havens in deze delta één petroche-mischcomplexvanwereldschaal,datzichonderscheidtdoorduurzaamheid,efficiency,ruimtelijkekwaliteitenkennis.OmdittebereikenheeftMoerdijkeenconcurrerendvestigingsklimaatmetconcurrerendeuitgifteprijzenvangronden.

Wat willen wij bereikenHethavenbedrijfwileenconcurrerendepositieinnemenalsmeestinlandsgelegenzeehavenvanNederland.Omdezepositietebereiken,werkthethavenbedrijfaanconcurrerendeuitgifteprijzenvangrondenenzorgthetvooreengoedeweg-,water-,buisleiding- en spoorinfrastructuur. Dit zijn belangrijke randvoorwaarden voor een goed vestigingsklimaat.Hethavenbedrijfrichtzichopeengronduitgiftevantenminste10hectarein2017excl.LPM, het vullen van ongebruikte kavels in bezit van derden en het invullen van bestaan-debouw.Daarbijkiesthethavenbedrijfspecifiekvoorhetversterkenenuitbouwenvan bedrijven uit de topclusters chemie en biobased economy, maintenance (Industrial Park)enlogistiekeactiviteitenzowelinbestaandhavengebiedalsophetLogistiekParkMoerdijk (LPM). Vanuit de clustergedachte streven we naar het juiste bedrijf op de juisteplaats.Daarbijwordtooknaarzuinigruimtegebruikenoptimalesynergietussenbedrijven onderling gekeken om sterke clusters van bedrijven te bouwen.

Wat hebben wij daarvoor gedaan1. Versterken en uitbouwen topcluster logistiek

A. Verhoging van de containerstromenVanuit het streven naar meer containervolume om de haven van Moerdijk als trimodaal knooppunt uit te breiden, is een groot aantal zaken gerealiseerd.1. Aantrekkenvannieuweverladers:doornieuwbouwvanverschillendeverla-

dersishettotaalaangrootschaligelogistiekgegroeidvancirca750.000m2naar circa 1 miljoen m2. De resterende ruimte in bestaand gebied voor logis-

20

tiekbeperktzichnutotnogslechtseenaantalkleinerekavels.Deleegstandisverder gedaald, tot onder de 1 procent.

2. VerderversterkenvandedepotfunctieopMoerdijk:depilotmethetnieuwetankcontainerdepot verloopt succesvol. De eerste fase (bouw) is gerealiseerd en het aandeel tankcontainers is toegenomen. Ook de andere tankcontainer-spelers laten een groei zien. Het depot voor de deepseacontainers versterkt deextendedgatefunctievanMoerdijk,maardoorcongestieopdedeepseater-minals is het totaal aantal containers per barge nauwelijks toegenomen.

3. UitbreidenvandespoorverbindingenvanuithetEuropeseachterland:hetgoederenvervoerperspoorheefteenenormegroeilatenzien.Zoweldebela-dingsgraadalsdefrequentieistoegenomen.Hetaantalcontainershuttletrei-nen is helaas, door infrastructurele problemen op het spoor in Duitsland, teruggevallen van vier naar drie.

B. Onderzoeken van logistieke trendsHethavenbedrijfheeftsamenmetbetrokkenondernemersenTNOdeLogistiekeInnovatieagendaMoerdijkopgesteld.DezeagendabevatactiviteitenwaarmeedebetrouwbaarheidendebeladingsgraadvandelogistiekeconnectiesvanennaarMoerdijkverbeterdworden.Enerzijdsbestaanzeuitpraktischeconceptenalseenbargeshuttleofeenpilottruckplatooning,anderzijdsgaathetomhetcreërenvaneenlogistiekecommunityalsvoorwaardevoorverdereinnovaties.OokisereenintentieverklaringgetekendmetLogisticsCommunityBrabant.Ditiseensamen-werking van de Tilburg University, de Technische Universiteit Eindhoven, het ministerie van Defensie en de NHTV. Het doel van deze samenwerking is een sec-torbredelogistiekesamenwerkingterealiserenenhetbeoogtkennisuitwisselingenco-creatieindelogistiekesector.TevensishethavenbedrijfpartnergewordeninhetinternationaleInterregprojectSmartPortsEntrepreneurialEcosystemDeve-lopment (SPEED). Het hoofddoel van dit project is om datascience-entrepreneurs temobiliserendiegaanwerkenaaninnovatieveoplossingenvanconcreteproble-menwaarmeehavenszichgeconfronteerdzienineeninternationalecontext.C. MarketingcommunicatieHethavenbedrijfheefteeninhoudelijkebijdragegeleverdovershortseaophetcongresFutureLogisticsvandetopsectorlogistiek,overcirculaireeconomieopdeconferentiePortsRealEstateinAntwerpen,ophetcongresIntermodalenhetHavendebat.Omhetlogistiekeclusterverderonderdeaandachttebrengenisinzowelon-alsofflinegeadverteerdindiversemedia.Ookheefthethavenbedrijfeen aantal congressen gesponsord voor naamsbekendheid, waaronder Intermodal en het Spoorcongres van RailCargo.HethavenbedrijfheeftmethetprojectPyrolyseproeftuinZuid-Nederlanddeel-genomen aan het BIO World Congress on Industrial Biotechnology (WCIB) in

21

Montreal. Tevens was het havenbedrijf gastheer voor de Special Interest Group ChemicalsvanNederlandDistributieland(NDL/HIDC).

2. Versterken en uitbouwen cluster industrie

Het cluster industrie is te splitsen in drie deelclusters, waarop het havenbedrijf inzet.A. Chemische industrieErhebbenzichverschillendepartijengemeld,waaronderpotentiëleklantenvanShell,dieoverwegeneenproductievestigingopMoerdijktebouwen.Indezebusi-nesscasesspeeltdeprijsvanutilitieseenbelangrijkerol.SamenmetdeBrabantseOntwikkelings Maatschappij (BOM) en tal van leveranciers proberen we daar zogoedmogelijkeenantwoordopteformuleren.Dedoorlooptijdvanditsoortinvesteringsbeslissingenismeestalwatlangerdanindelogistiek(2-5jaar).Eendaadwerkelijkevestigingwordtdanookpasin2019verwacht.B. Biobased industrieSamenmeteenaantalzittendespelersheefthethavenbedrijfeenmarktverken-ning uitgevoerd naar kansen voor vergroening in de chemieketens op Moerdijk. Hetmeestkansrijkisbio-ethyleenproductie.Hiervoorzijndeeerstecontactengelegd, maar een businesscase lijkt vooralsnog moeilijk haalbaar. Voor het py-rolysecluster is de vergunningaanvraag gedaan en zijn de eerste resultaten van deteonderzoekenwaardeketensgepresenteerd.Afhankelijkvanhetverderevergunningentrajectzullenookverschillendeandereinstallatiesbegin2018opdeTetrapak-locatieinMoerdijkwordenneergezet.C. Recycling industrieMeteenaantalbedrijvenisingezetophetidentificerenvan(wettelijke)belemme-ringendiemenondervindtominitiatievenophetgebiedvancirculaireecono-mieteontplooien.Erzijntweebelemmeringengeïdentificeerd.Hetgaatomdestromen “as na verbranding van mest” en “shredder residue”. Het rijksprogramma Ruimteinregelsvoorgroenegroeibiedtvooralsnogvoordezecasuïstiekgeenoplossing.InhetnieuweWerkprogrammaMaritiemestrategieenZeehavenszullendezeehavensdezeproblematiekbundelenengezamenlijkaanoplossingenwerken.

22

Exploitatie nat

VisieHet havenbedrijf zet in op duurzame groei van de overslag in de haven tot 26 miljoen tonin2030.Hetverhogenvandegoederenoverslagisvanbelangomdekritischemassa te generen die noodzakelijk is om nieuwe shortsealines aan te trekken. Ook is de groeiingoederenoverslagnodigvoordeverdereuitbouwvanMoerdijkalsmultimo-daallogistiektopcluster.AlsextendedgateisdehavenvanMoerdijkeengeïntegreerdonderdeelvandelogistiekvandehub-havensRotterdamenAntwerpen.Hethaven-enindustrieterreinismultimodaalontslotenenvolwaardigonderdeelvandeEuropesegoederencorridors. Om de duurzame groei van de overslag te realiseren en tevens de concurrentieaantekunnen,heefthethavenbedrijfeenscherpconcurrentieprofielalsmeest inlands gelegen zeehaven van Nederland.

Wat willen wij bereikenHethavenbedrijfneemteenconcurrerendepositieinalsmeestinlandsgelegenzeeha-venvanNederland.Omdezepositieterealiseren,werkthethavenbedrijfaanoptimaledienstverleningdoorstuwadoors,slimmelogistiekeoplossingen,concurrerendeprijzenenoptimaleondersteunendedienstenalsICT-endouanefaciliteitentebieden.DezefaciliteitenmakenhetonderscheidopgrondwaarvanpartijenvoordehavenvanMoer-dijk kiezen.Het havenbedrijf richt zich op het vergroten van de overslag door het vervullen van de extended-gatefunctievoordemainportsRotterdamenAntwerpen.DaarnaastwilhethavenbedrijfzijnmarktaandeelinshortseashippingopVerenigdKoninkrijkenBaltischeStaten verviervoudigen. Dat geldt tevens voor het aandeel spoorgoederenvervoer. De duurzaamheidspropositierichtzichopdecombinatievanwaardetoevoegendelogistieken waardecreërende procesindustrie.

Wat hebben wij daarvoor gedaan1. Volumegroei in overslag

Extended gate Decongestieproblematiekzorgdehethelejaarvoorveelvertraging.Hetvolumecontainers dat via de barge naar Moerdijk komt is dan ook nauwelijks toegeno-men.WelisergeïnvesteerdininitiatievendiededuurzamebereikbaarheidvanMoerdijkversterken.NaastdebargeshuttlevanafTilburgiserookeenbargeshut-tlegestarttussenMoerdijkenBCTNDenBosch.Begin2018zaldeshuttlemetTilburgdoorgetrokkenwordennaardeRotterdamsedeepseaterminals,waardoorhet bargecontainervervoer aan betrouwbaarheid zou moeten winnen en daarmee toenemen.

23

Short seaOndanksdetoenemendeconcurrentiehebbendespelersophetVerenigdKonink-rijkenNoorwegenookditjaarweereensubstantiëlegroeilatenzien.Erzijnextraschepen in de vaart genomen, waardoor het aantal afvaarten is vergroot. Het is helaas niet gelukt een nieuwe shortseaspeler aan Moerdijk te binden. Spoor Het project Lean Moerdijk, waarin ProRail de regie op de planning strakker zal vormgeven,wordtdoorallepartijenondersteund.Hetvoorstelomeenopenboekingssysteemterealiserenisechterdoorbetrokkenpartijenuitgesteld.Ditheeftpasslagingskansalseenaantalinfrastructureleproblemenzijnopgelost.Hetproject MORe, dat zich richt op het bundelen van ladingstromen in West-Brabant, heeftnognietgeleidtotnieuwespoorladingofextratreinen.In2018wordenhiervan de eerste resultaten verwacht.

2. Verstevigen (break)bulkpositie

Allezittendepartijeninditsegmenthebbenin2017groeilatenzienalsgevolgvanuitbreidingvanproductiecapaciteitennieuweladingpakkettendieaangetrok-kenzijn.Hethavenbedrijfheeftmetverschillendepotentiëlenieuwevestigersgesprekken gevoerd, maar een concrete aanbieding is daaruit nog niet voortge-komen.

24

IV. Programma Veiligheid & Havenmeester

Veiligheid

VisieVeiligheid en economische ontwikkeling kennen een gespannen verhouding, maar tegelijkertijdzijnzeonlosmakelijkmetelkaarverbonden.Hethavenbedrijfzietbeideniet als tegenstelling, maar als symbiose die wij goed moeten organiseren. Economische ontwikkeling van het haven- en industriecomplex kan en mag niet ten koste gaan van de veiligheid,endusvandeleefbaarheidvandeomgeving.Bovendienverhoogteenveiligcomplex de economische aantrekkelijkheid van Moerdijk. Daarom is veiligheid tevens een belangrijk visitekaartje.

Veiligheid is primair het domein van overheden. Zij bepalen de regelgeving en maat-regelen en voeren controles en handhaving hierop uit. De wens om te excelleren in veiligheid wordt echter niet alleen door overheden gewenst. Ook onze bedrijven willen dat.Daarzijnookechtekoplopersonder,diezetteneenstapjeextra.Hethavenbedrijffaciliteert deze overheden en de bedrijven maximaal op het gebied van veiligheid.

Excelleren in veiligheid beperkt zich voor het havenbedrijf niet tot fysieke veiligheid, zoalshethebbenvaneenoptimaalbeveiligdcomplexvoorzowelbestaandalsnieuwareaal. Zelfredzaamheid, goede brandweerzorg en gezondheidszorg zijn voor ons ook van het grootste belang.

Wat willen wij bereikenHethaven-enindustriecomplexvanMoerdijkisénblijftexcellentintotaleveiligheid.Dit vraagt een state-of-the-art beveiligingsapparaat en uit zich doordat ons complex tot een van de best beveiligde haven- en industriecomplexen binnen de Vlaams-Nederland-se Delta behoort. Om dit te bewerkstelligen hebben het havenbedrijf én het bedrijfsle-ven elkaar nodig. Daarom worden alle beveiligingsopgaven in gezamenlijkheid binnen deStichtingBeveiligingIndustrieterreinMoerdijk(SBIM)opgepakt.Wijbeschikkenovereenvoorhaartaakoptimaaluitgerustpolitiehandhavingsteam,datzichspecifiekrichtop de havens van Moerdijk en Zeeland.

Voortdurendeexcellentieintotaleveiligheidvraagtdaarnaasteenprofessionelebrandweerdie24/7isbemenst,diesterkisgeoefendenisuitgerustmetallemiddelen

25

die nodig zijn om de brandweerzorg van ons terrein (waaronder het chemisch complex) tekunnenwaarborgen.DespeciaalvoordatdoelopgerichteStichtingBrandweerzorgMoerdijk (waarin overheden, bedrijfsleven en havenbedrijf samenwerken) zorgt op financieeluitgebalanceerdewijzedatvoorallebedrijven,ookdezogenaamdeBRZO-bedrijven,debrandweerzorgisgeoptimaliseerd.

Tot slot bestaat totale veiligheid uit de zorg voor gezondheid van alle medewerkers op het haven- en industrieterrein. Daarom is adequate gezondheidszorg aanwezig in hetPortHealthCenterMoerdijk,datophetterreingevestigdis.Voortsbeschikthethavenbedrijf samen met de gemeente Moerdijk en de Veiligheidsregio over een uniek alarmeringssysteem, waardoor alle bedrijven die op ons haven- en industrieterrein aanwezig zijn, snel hun calamiteitenplannen ten uitvoer kunnen brengen. Indien nodig vindtevacuatieplaatsopbasisvaneendegelijkevacuatieplan.

Wat hebben wij daarvoor gedaan1. Bedrijven stimuleren, ondersteunen en adviseren om te voldoen aan de regels

van Port Security

In2017heefthethavenbedrijf,insamenwerkingmetdepolitie,achtbedrijvengehercertificeerd.Ookisdeeigenkadevanhethavenbedrijfgecertificeerd.Allebedrijvenhebbenin2017aanhunoefenverplichtingenvoldaan.Hethavenbedrijfheefthenhiertoezonodigaangespoord.Indecemberheeftdepolitieeengroot-schaligeoefeninggeorganiseerdwaaraanalleISPS-plichtigebedrijvenenverschil-lendeoverheidsdienstenhebbendeelgenomen.Hethavenbedrijfheeftdeopzetvandezeoefeningondersteundenheeftzelfookdeelgenomen.

2. Beveiliging verbeteren door uitbreiding van het verkeersdatasysteem

Tijdenshetpreventiefonderhoudvanhethuidigeverkeersdatasysteem,datge-richt is op wegverkeer, is gebleken dat de fysieke staat van het systeem te wensen overlaat. Het is waarschijnlijk dat investering in een nieuw systeem noodzakelijk is.Hethavenbedrijfheeftdeambitieoméénsysteemteontwikkelenwaarinalletechnischeveiligheids-enbeveiligingsmaatregelenwordengeïntegreerd.Ditkanbinnen een zogenoemd ‘Security Management Systeem’, waarvoor eind 2017 een aanbestedingheeftplaatsgevonden.Vernieuwingenuitbreidingvanhetverkeers-datasysteem zal vervolgens in 2018 plaatsvinden.

3. Realiseren van een informatieknooppunt op het gebied van veiligheid en zorg

In2017isindehavendriehoekZeeland-West-BrabanthetIntegraalActieplanZee-havensZeeland-Brabantvastgesteld.Ditactieplankentonderandereeenaantaldoelstellingenophetgebiedvaninformatiecoördinatieenveredeling.Ditmoet

26

leidentot(systematische)informatie-uitwisselingtussenpartnersinveiligheid.Deinformatiekanwordengebruiktvooranalyse,veredelingenoperationeleafstem-ming.

4. Zelfredzaamheid op een hoger niveau brengen

Deuitrolvanhetzelfredzaamheidsplanheeftinhetderdekwartaalvan2017plaatsgevonden. De gemeente Moerdijk, de Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant en het havenbedrijf hebben een viertal bijeenkomsten georganiseerd, waarin (gebiedsgewijs) de Handreiking Zelfredzaamheid aan het bedrijfsleven is gepresenteerd. Het haven- en industrieterrein beschikt hiermee als een van de weinige gebieden in Nederland over een dergelijk afsprakenkader tussen overheid en bedrijfsleven.

Havenmeester

VisieEenvlotte,veilige,schoneenbeveiligdeafwikkelingvanhetscheepvaartverkeerisvancruciaalbelangvoorhetfunctionerenvanhethaven-enindustrieterreinMoerdijkalsvierdezeehavenvanNederland.Eenvlotteenveiligeafhandelingzondervertragingenmaakt de haven aantrekkelijk voor goederen en bedrijven.

De toename van scheepvaartbewegingen en de diversiteit van vaarweggebruikers vra-genblijvendaandachtvoorgoedeenveiligebegeleiding.Dehavenmeesterhoudt24/7toezichtopdeordeenveiligheidindehavenengeeftdaarbijuitvoeringaandeHaven-enterreinverordening.Havenafvalplannen,kwalitatiefenkwantitatiefgoedewacht-voorzieningenensterkeinformatievoorzieningenzijndaarbijeenvanzelfsprekendheid.AlszeehavenisMoerdijktevenseentoegangtotEuropa.Datbrengtnaastvelevoorde-lenookverplichtingenenverantwoordelijkhedenmetzichmee.Ditgeldtzowelophetgebied van terrorismedreiging als op het gebied van volksgezondheid. De havenmeester isbelastmetdeuitvoeringvandeInternationalShipandPortfacilitySecurityCode(ISPS) waarin de minimumeisen voor de beveiliging van schepen, havenfaciliteiten en overheidsinstellingen beschreven staan. Te denken valt aan het detecteren van bedrei-gingenvandeveiligheidenhetnemenvanpreventievemaatregelenomincidententevoorkomen die een bedreiging vormen voor schepen en havenfaciliteiten betrokken in deinternationalehandel.DezetaakisdoordeburgemeestervanMoerdijkgemanda-teerd.DaaromheeftdehavenmeestereenbijzonderepositiebinnenhetHavenbedrijfMoerdijk.

27

Wat willen wij bereikenDehavenvanMoerdijkiseenvlotteenveiligehavenvoorallegebruikers.Daaromisdeinterneenexterneinformatievoorzieningopordeenwordtvoldaanaannationaleeninternationalewet-enregelgeving.Ditbereikenwijondermeerdoortekiezenvoornieuwe technologische mogelijkheden in computersystemen en slimme koppelingen vanportcommunity-systemenmetonseigenhavenmanagementsysteem.Systematisch,steekproefsgewijs uitgevoerde controles van onze computersystemen dragen daarnaast bij aan de robuustheid van die koppelingen.

Bijcalamiteitenheefthethavenbedrijfdirectrelevanteinformatiebeschikbaar,bijvoor-beeld over de gevaarlijke lading aan boord van (zee)schepen. Met andere overheden zorgen wij voor een veilige vaarweg naar en van Moerdijk waarbij alle verkeersdeelne-mers begeleid kunnen worden.

Voor wachtende (binnenvaart)schepen zijn voldoende wachtligplaatsen beschikbaar. Deze ligplaatsen zijn uitgerust met mogelijkheden die in een moderne, veilige en duur-zame haven thuishoren. Denk hierbij aan autoafzetplaatsen, walstroomvoorzieningen endraadloosinternet.Omduurzaamheidindehavenblijvendtestimulerenkrijgenaantoonbaarschoneschepeneenkortingophethavengeldenstimuleerthethavenbe-drijf het gebruik van LNG als brandstof.

Wat hebben wij daarvoor gedaan1. Ontwikkelen van de “Moerdijk Max”

In samenwerking met Holwerda Shipmanagement, operator van de schepen van A2B-online,iseentweetalontwerpenvoorhetzogenaamdeMoerdijkMaxshort-seaschipuitgewerkt.Beideschepenhebbenoptimaleafmetingenomgebruiktemaken van loodsvrijstellingen met maximale beladingsmogelijkheden en kunnen daaromwordenbetiteldalsde“MoerdijkMax”.TevensheeftDamenvoorhetsegmentRo-Ro/auto’seentweetalideaaltypenvoorMoerdijkontworpen.

2. Monitoren van het in 2016 vastgestelde uitvoeringsprogramma ”Verkeersveilig-

heid Hollandsch Diep”

Het uitvoeringsprogramma ligt op schema en de maatregelen worden als ade-quaat beoordeeld. Alsaanvullendemaatregelbinnenhetprogrammaishetrechttrekkenvandezeevaartgeul over het Hollandsch Diep voorgesteld. Rijkswaterstaat bekijkt of de besprokenoptiefinancieelhaalbaaris.Hethavenbedrijfblijftdaarnaastvasthou-den aan de wens om verkeersbegeleiding van zee tot haven te realiseren.

28

3. Registratiemogelijkheden via AIS onderzoeken en benutten

In2017heefthethavenbedrijfbeslotendeeltenemenaanhetprojectRiverguide.RiverguidemaaktgebruikvanAISendezeapplicatiewordtaldoorveelschippersgebruikt.Daaromisditeengeschiktmediumvoorregistratievan(binnenvaart)schepen.Metdeontwikkelaarvanhetplatformiseenconcreetontwikkeltrajectvoorimplementatiegemaakt.

4. Invoeren van een bunkercontrolelijst voor het innemen van brandstof door

zeeschepen

Eriseeninternationaalgoedgekeurdebunkercontrolelijst,waarvanhetverplichtegebruik reeds in de havenbeheersverordening was opgenomen. Deze lijst is be-schikbaar gemaakt op de website van het havenbedrijf. Bij contact met de bunker-schepencontroleertdehavendienstregelmatigofdezelijstenwordeningevuld.

29

V. Programma BedrijfsvoeringBestuur, Strategie en Public affairs

VisieIn 2030 is de Vlaams-Nederlands Delta een sterk netwerk dat bestaat uit een samen-werking van concurrerende en complementaire havens, met ieder een eigen verant-woordelijkheid.Moerdijkishétknooppuntvanduurzamelogistiekenprocesindustrieindit netwerk.

De economische vitaliteit van het haven- en industriecomplex is gebaat bij maatrege-len en investeringen die de aantrekkelijkheid en veiligheid van de omgeving voor haar bewonersookindetoekomstwaarborgen.Omderobuustheidvanrealisatievanonzeambitiestewaarborgenzettenwijinopnieuweverdienmodellenenstructurelesamen-werkingsverbanden.

AldezedoelstellingenvandeHavenstrategievragenvoordebedrijfsvoeringvanhetHavenbedrijf Moerdijk een verdere en blijvende professionalisering en een slagvaardige organisatie,omdatversterkingvandeverdiencapaciteitenbeperkingvanderisico’snoodzakelijk zijn.

Wat willen wij bereikenDehavenvanMoerdijkheefteenstevigepositiebinnendeVlaams-NederlandseDeltadoorblijvendintezettenopdeuniekeencomplementaireactiviteiteninMoerdijk.Deze versterking binnen het Vlaams-Nederlandse netwerk vraagt niet alleen om een intensieve inzet vanuit het havenbedrijf, zijn directe partners in de regio en het Rijk, maarvindtondermeerookplaatsdooraansluitingbijdeBrancheOrganisatieZeeha-vens om de Nederlands havennetwerken nauwer te verbinden met het netwerk van wetenschappelijkeinstituten.

Hethavenbedrijfpositioneertzichalsconstructievesamenwerkingspartnerinderegio.Erfunctioneerteengestructureerdeorganisatie,waarinbewoners,bedrijvenenoverhedenmetelkaaroverlegplegeneninformatieuitwisselen.Bewonerswordenzoin staat gesteld mee te denken en te handelen op het gebied van vorm en inhoud van uitvoering.Eenheldererolverdeling,transparantecommunicatieenafspraak=afspraakvormenhetkenmerkvandezeorganisatie.Wijstaanvoortransparantieinbesluitvor-mingenhetopenbaarmakenvanbesluitenencijfermatigeinformatie.

30

Wat hebben wij daarvoor gedaan1. Complete, transparante en goed onderbouwde voorstellen voorleggen ter

besluitvorming

Alsregieorganisatiewinthethavenbedrijfregelmatigin-enexterneadviezeninvoorafgaandaanvoortestellenbesluiten.Zowordtoptimaalgebruikgemaaktvanhoogwaardige,actueleenspecifiekekennisindemarkt.Hethavenbedrijfzorgtvoor een gecontroleerde besluitvorming die verloopt via staf en management-team.

2. Vervolg geven aan het Uitvoeringsprogramma Havenstrategie Moerdijk

Het Uitvoeringsprogramma 2015-2017 is afgerond. Er is geconstateerd dat de ontwikkelingenophetgebiedvanProfitenPeoplepositiefzijn.Opeenaantalthema’s op het gebied van Planet is extra inzet nodig. Dit wordt uitgewerkt in de agenda voor de jaren 2018 en verder.

3. Versterken van onze positie binnen de Vlaams-Nederlandse Delta

Moerdijk is in het MIRT-onderzoek goederenvervoercorridors Oost en Zuidoost aangemerkt als bovengemiddeld knooppunt op de Zuidoost-corridor (van de havenvanRotterdamviaBrabantnaarDuitsland).DaarnaastheefthetHavenbe-drijfMoerdijkin2017deelgenomenaanhetMIRT-onderzoekcorridorRotterdam–Antwerpen. In2017isinsamenwerkingmethetHavenbedrijfRotterdamgewerktaanhetinbeeld brengen van de mogelijkheden tot samenwerking. Door middel van joint factfindingeneennadereverdiepingisuitgewerktopwelkethema’sditmogelijkis.

4. Versterken van de positie en het imago van het havenbedrijf binnen diverse

netwerken

In2017isgestartmethetwerkprogrammaMaritiemestrategieenzeehavens2018-2021.ViadeBrancheOrganisatieZeehavensheefthetHavenbedrijfMoer-dijkaandachtgevraagdvoorthema’salsdeenergietransitie,debereikbaarheidvandehavens,veiligheid,levelplayingfieldendebelemmerenderegelgeving.DeOmgevingstafel haven- en industrieterrein Moerdijk, waarin inwoners uit de om-liggende kernen, bedrijven, gemeenten Moerdijk en Strijen en het havenbedrijf zijn vertegenwoordigd, is in 2017 van start gegaan.

31

Juridische zaken

VisieHethavenbedrijfiseenbetrouwbareenzorgvuldigeorganisatie.Transparantinzijndienstverleningenconsequentindewaarborgingvanzijnjuridischepositie.Ditallesmet inachtneming van de eisen van redelijkheid en billijkheid. Het havenbedrijf voldoet aan alle voor hem geldende wet- en regelgeving en gebruikt de ruimte die in die wet- en regelgevingwordtgegevenoptimaalvooreeneffectieveenefficiënteuitoefeningvanzijn taak.

Hethavenbedrijfkomtzijnverplichtingenna,nietalleenmetzijneigenkansenenbelangen als drijfveer, maar die van het haven- en industrieterrein Moerdijk als geheel. Daarwordtcontinuaanbijgedragendoorjuridischeenstrategischeadviseringaandevoorkantvanhetprocesendoorintespelenopdeverderejuridificeringvanhandelenmaatschappij.

Wat willen wij bereikenEen algeheel juridisch kwaliteitsbeleid gebaseerd op generieke juridische kennis draagt structureel bij aan de steeds verdere professionalisering van het havenbedrijf en het inzichtelijk maken en beheersen van (juridische) risico’s.Het havenbedrijf organiseert zowel bij interne als bij externe besluitvorming het juridisch advies aan de voorkant van het proces. Niet alleen voor de primaire proces-sen, maar ook voor projecten. Dat betaalt zich uit in goed onderbouwde, begrijpelijke besluiten en overeenkomsten voor het havenbedrijf, zijn partners en andere belangheb-benden.

Daarwaaronverhooptnietpreventiefkanwordengehandeldofmeegedacht,wordtdooruitoefeningvaneenadequate,correctievefunctieoptimalerechtsbeschermingvan het havenbedrijf bereikt. Dit realiseert het havenbedrijf door het vlot en inzichtelijk afhandelenvanschadeclaimsofklachten.Indiennoodzakelijk,wordenjuridischeproce-duresgevoerd(ondersteunddoorspecialistische,externekennis).

Wat hebben wij daarvoor gedaan1. Verdieping van specifieke thema’s van de in 2016 uitgevoerde compliance-

risicoanalyse

Inhetafgelopenjaargavenwijuitvoeringaandeactiesuithetcomplianceplan2017. In dit plan zijn ook de thema’s uit de compliancerisicoanalyse opgenomen. Deuitgevoerdeactiesbetroffenonderanderehetverderafdekkenvanhetrisicovan cybercriminaliteit c.q. datarisk, het opstellen van een plan van aanpak voor

32

een gedragscode en het organiseren van een eerste bedrijfsbrede risicosessie methetmanagementteamendestaf.In2018gevenwijhieraaneen(structureel)vervolg.

2. Versterking intellectuele eigendomspositie

In2017hebbenwijonzeintellectueleeigendomspositieversterktdoorregistratievan onze nieuwe logo’s, beeldmerken en woordmerken bij het merkenbureau voordeBenelux(BeneluxOfficeofIntellectualProperty;BOIP).Dithoudtindatwij (de intellectuele eigendomsrechten op) onze nieuwe logo’s, beeldmerken en woordmerkendekomendetienjaarhebbengeborgd.

Financiën

VisieHethavenbedrijfheefteengezondefinanciëlebedrijfsvoeringdievoldoetaanallevantoepassingzijndefinanciëlewet-enregelgeving.Risico’szijndaarbijaanvaardbaareninzichtelijk,zodathethavenbedrijfincontrolisenverantwoordingkanafleggenaanzijn bestuurders en aan de samenleving. Omdat er sprake is van publieke middelen is transparantievanhetgrootstebelang.

Wat willen wij bereikenHethavenbedrijfheefteenmeerjareninvesteringsplandatpastbijdefinanciëlemoge-lijkhedenvanhethavenbedrijfeneenjaarlijkssluitendebegroting.Daarnaastisdeplanning-encontrolcycluseffectiefenefficient.Effectiefdoortijdigdebenodigde(financiële)stuurinformatieteverstrekken.Efficiëntdoordaarbijgebruiktemaken van de laatste beproefde technische mogelijkheden.

Wat hebben wij daarvoor gedaan1. Financiële administratie inrichten volgens de geldende financiële wet- en regel-

geving

Definanciëleadministratieenhetjaarverslagzijningerichtvolgenstitel9vanboek 2 BW.

2. Financiële administratie inrichten op het doen van aangifte vennootschapsbe-

lasting (VPB)

Vanaf 1 januari 2017 zijn de zeehavens niet langer vrijgesteld van vennootschaps-belasting.Indatkadervindtsinds2016periodiekoverlegplaatsmetdeanderezeehavenbedrijvenendeBelastingdienst.Ditheeftgeleidtoteenvoorstelaande

33

Belastingdienstdatbestaatuiteengezamenlijkdeeleneenhavenspecifiekdeel.HethavenspecificiekedeelvanhetHavenbedrijfMoerdijkisinvoorbereidingenzalinheteerstekwartaalvan2018aandeBelastingdiensttoegezondenworden.Hetisoverigensdeverwachtingdat,innavolgingvandewoningcorporaties,hetprocesnaareenmetdefiscusafgestemdefiscaleopeningsbalansenverdereuitgangspunteneenlangedoorlooptijdzalkennen.

Communicatie

VisieDecommunicatievanhethavenbedrijfiseropgerichthethaven-enindustrieterreinMoerdijkteprofilerenalshétknooppuntvanduurzamelogistiek,duurzamechemieenprocesindustrieindeVlaams-NederlandseDelta.Indezeprofileringstaanwaardecre-atie,duurzaamheidenveiligheidcentraal.

Alshetgaatomdeomgeving,danishetvanbelangomniet‘overdehoofdenvandebewoners’ te praten en te bepalen, maar om gezamenlijk op te trekken. De verhouding tussenhavenbedrijf,bedrijvenenbewonersisgelijkwaardigalshetgaatominformatie-voorziening,mogelijkhedenvoorconstructiefoverlegenbetrokkenheidbijbesluitvor-mingsprocessen die gaan over voor bewoners belangrijke onderwerpen.

Wat willen wij bereikenEenheldererolverdeling,transparantieenafspraak=afspraakzijndeuitgangspuntenvoorcommunicatievanuithethavenbedrijfomeengelijkwaardigerelatietebewerk-stelligen met en tussen bewoners en bedrijven.

Bedrijven, overheden en omgeving kennen het haven- en industrieterrein Moerdijk alshétknooppuntvoorduurzamelogistiek,duurzamechemieenprocesindustrie.Hethavenbedrijfprofileertzichalsexcellentenonderscheidendopdezegebieden.Daarnaastzethethavenbedrijfmarketingcommunicatieinterondersteuningvanhetprogramma Commercie, waarbij wij ons nadrukkelijk presenteren als aantrekkelijke vestigingsplaatsindetopclusters.

Voor een goed ‘nabuurschap’ met de omgeving organiseert het havenbedrijf onderlinge bekendheid tussen bewoners en bedrijven. Ook zet het havenbedrijf economische revenuenintenbehoevevanvitaliteitenleefbaarheidvanomliggendekernenviadeVitaliteitsregeling.

34

Wat hebben wij daarvoor gedaan1. Uitbreiden van de huisstijl

In2017isdenieuwehuisstijltoegepastopdiversecommunicatiemiddelen,waar-onderhetkantoordrukwerk,diversepromotioneleuitingenenvlaggenenbordenin de buitenruimte.

2. Digitale dienstverlening via de website uitbreiden

In 2017 is aan de website www.portofmoerdijk.nl een aantal vernieuwingen aan-gebracht.ZoisGoogleAnalyticstoegevoegd,zodatwebeterinzichtelijkhebbenwie onze website bezoekt en welke pagina’s bezocht worden. Daarnaast is de be-veiliging aangescherpt en is een ontwerp gemaakt voor het presenteren van onze maandelijkse cijfers. Deze ontwerpen en een Facebookfeed worden begin 2018 geïmplementeerd.In2017ishethavenbedrijftevensgestartmeteendigitalenieuwsbrief. Via de website kunnen belangstellenden zich aanmelden voor deze nieuwsbrief.

Personeel en Organisatie

VisieEenregisserendhavenbedrijfisklaarvoordetoekomst:eenregieorganisatiezoalsdiepast in een complexe omgeving als die van het havenbedrijf. Het brengt belangen en kennis en kunde bij elkaar en faciliteert, verbindt, stuurt en beheerst. We hebben geconcludeerd dat, om regie mogelijk te maken, een sterke servicegerichte organisatienodigis,opdrie,elkaarversterkendeniveaus:

1. Gebiedsontwikkeling,exploitatieencommercie(commerciëleexploitatie,marketing,innovatiesenduurzaamheid);

2. Gebiedsbeheer(infrastructureleprojecten/gebiedsbeheerenveiligheid);3. Serviceorganisatie(specialistischekennisenorganisatieondersteuning).

1. Gebiedsontwikkeling, exploitatie en commercie

Speelt zich voornamelijk af in de externe omgeving en krijgt daar inhoud, o.a. in contracten,projectenenprogramma’s.Deverantwoordelijkheidsgebieden:• Commerciëleexploitatievanhetgebied&accountmanagement;• (Strategische)marketing&sociaaleconomischeeffecten;• Ontwikkelingeninnovatiesmetpartners&stakeholders;• Duurzaamheidenleefbaarheid.

35

2. Gebiedsbeheer

Dezetweedeschilisgebiedsgericht,maarkrijgtinhoudvanuitdeorganisatievanhet havenbedrijf (met gevoel voor de grotere context van het gebied). Het beslaat detweeverantwoordelijkheidsgebieden:• Infrastructureleprojectenengebiedsbeheer;• Veiligheidsbeleid, veiligheid en risicobeheer.

3. De Serviceorganisatie

Debinnensteschilrichtzichophetondersteunenvandeanderetweeorganisatie-delendoormiddelvan:• Specialistischekennisopgebiedvanfinanciën,juridischezakenencommuni-

catie;• Organisatorische ondersteuning op gebied van Planning en Control, HRM,

AutomatiseringenFacilitairezaken.

Dedirectieiseindverantwoordelijkendraagtzorgvoor:• Verantwoordgebiedsbeheerinrelatietotdeeconomische,politiekeen

socialeomgeving;• Decontinuïteitensamenhangenheteindresultaatvanonshavenbedrijf;• Strategischeissuesendestrategischeexternerelaties.

Tussendedrieniveausbestaatoptimalesamenwerkingenafstemmingdoormede-werkersdietaakvolwassenenzelfsturendzijnenhuncontactueleencommunicatievevaardighedenzoinzettendatdesamenhanggoedisgeorganiseerd.Daarnaastisereenoverlegstructuur die de samenwerking faciliteert.

Hetmanagementteambestaatuitvierprogrammamanagerseneendirecteur.Destafbestaat uit vijf adviseurs en fungeert als overall strategisch adviseur voor het manage-mentteam;gevraagdenongevraagd,programmaspecifiekenorganisatiebreed.

Wat willen wij bereiken Onzemedewerkerszijnprofessionalsenwerkenprojectmatig.Zezijngerichtopaf-stemming, intern en extern, en op het bereiken van resultaten op het juiste moment. Zijzijnkritischenkiezenvooreenintegraleaanpakomtoteenduurzameenveiligebedrijfsomgeving te komen. Van onze medewerkers wordt persoonlijk leiderschap en zelfsturingverwacht.Zijzettenhuncontactueleencommunicatievevaardighedeninopbasis van een hoog samenwerkingsbewustzijn.

36

Alswerkgeverishethavenbedrijfbetrouwbaarenflexibelmetmarktconformearbeids-voorwaarden. Wij investeren in de blijvende ontwikkeling van onze medewerkers. Wij geven onze medewerkers alle ruimte waar dat kan en sturen bij waar nodig. Door elkaar feedbacktegevenophoudingengedragblijftpersoonlijkegroeigewaarborgd.Tevensversterkt dit de onderlinge samenwerking. Dit alles draagt bij aan de verdere professionalisering van het havenbedrijf.

Wat hebben wij daarvoor gedaan1. Invulling geven aan de Uitvoeringsagenda HRM

In2017zijndenieuwearbeidsvoorwaardenvoorhetHavenbedrijfMoerdijkgeïm-plementeerdindeorganisatie.Onderdeelhiervanisdevernieuwdebeoordelings-systematiek.Debestaandesystematiekisgeanalyseerdenvervolgensissamenmet een externe adviseur een kwaliteitsslag gemaakt.

Informatisering en Automatisering

VisieVoorhethavenbedrijffungeertinformatiseringenautomatiseringnietslechtsalseenhulpmiddel,maaralseenstrategischwapenomzijnpositieduurzaamteversterken.DeICT-voorzieningen zijn van excellent niveau. Met gebruikmaking van de ‘Port of Moerdijk community’ faciliteert, bedient en ontzorgt het zijn belanghebbenden. Uitgangspunten hierbijzijnproactiviteit,procesborgingenreal-timebeschikbaarheidvandata.

Wat willen wij bereikenEengoeddoordachtinformatie-enautomatiseringssysteem,waarmeerelevantedatareal-timebeschikbaaris,zowelvoorinternalsexterngebruik.Hetrisicoopuitvalvanhet systeem en op oneigenlijk en onverantwoord gebruik zijn hierbij tot een aanvaard-baar minimum beperkt.

Daarnaaststreefthethavenbedrijfnaareenarchiefdatopiedermomentvoldoetaande daarvoor geldende wet- en regelgeving, en dat op ieder moment overgedragen kan worden aan de bewaarplaats bij het provinciale archief. DitalleswordtopzodanigewijzegerealiseerddatdeorganisatieopeeninnovatievewijzeondersteundwordtinhetrealiserenvandeambitiesuitdeHavenstrategie2030.

Wat hebben wij daarvoor gedaan1. Definitieve overstap naar uitsluitend digitaal archiveren per 1 januari 2017

Het is niet gelukt om een compleet digitaal Document Management Systeem

37

(DMS)intevoeren.Weliseenbeperkteproeftuinopstellinggetestengeslaagd.Opbasishiervanwordtin2018eenuitgebreideproeftuinopstellinguitgewerktengetest.

2. Doorontwikkelen van het ontsluiten van in AX en SharePoint beschikbare data

via GIS

VoorvergunningenishetmogelijkomviahetGeografischInformatieSysteem(GIS)informatieuitAXenSharePointteraadplegen.DemogelijkhedeninGISwor-den verder uitgebreid, nadat het digitaal DMS is ingevoerd. Daarnaast bevat het GISnukoppelingenmethetkadaster,deBasisregistratieGrootschaligeTopografieen ons beheermanagementsysteem.

3. Doorontwikkelen van de informatievoorziening

Hethavenbedrijfheeftreal-timestuurinformatiebeschikbaargemaaktinhetprogramma Power-BI.

Facilitaire zaken

VisieDehuisvestingenfaciliteitenvanhethavenbedrijfwordenbeheerdvanuiteenintegralemeerjaren-, duurzame, kwaliteitsvaste en -bewuste gedachte. Dit geldt zowel voor de hard-services(=gebouwgebondeninstallaties,bouwkundigeinrichtingenmeubilair)alssoft-services(diensten).Hierdoorkunnenmedewerkersengastenopeenveiligeenverantwoorde wijze hun werk uitvoeren in een aangename en verzorgde omgeving. Deambitiesvanhethavenbedrijfkomenooktotuitingindeuitstralingvanhetgebouw,de wijze waarop de faciliteiten worden beheerd en gebruikt, alsmede op en in de voorzieningen die aan medewerkers ter beschikking worden gesteld. Gastvriendschap, openheidentransparantiestaanhierincentraal.

Wat willen wij bereikenZowel gasten van het havenbedrijf als eigen medewerkers ervaren dat het havenbedrijf maatschappelijk verantwoord ondernemen, professionaliteit, veiligheid, duurzaamheid engastvriendschaphooginhetvaandelheeftstaan.

Wat hebben wij daarvoor gedaan1. Aanpassen van de publieke ruimtes in het kantoor van het havenbedrijf op basis

van de huisvestingsvisie

In 2018 is het kantoor van het havenbedrijf gerestyled op basis van de nieuwe

38

huisstijl.Bijdezerestylingzijnookdiversegrootonderhoudswerkzaamhedenuit-gevoerd. Zo is een extra vergaderruimte gecreëerd, zijn de vergaderzalen voorzien van audiovisuele middelen die moderne vergadertechnieken mogelijk maken en is decapaciteitvandeklimaatinstallatievergroot.

39

VI. ParagrafenParagraaf Tarieven

Hethavenbedrijfkentdevolgendetarieven:• Zeehavengelden;• Binnenhavengelden;• Kadegelden;• Overige tarieven.

DedirectievanhetHavenbedrijfMoerdijkN.V.heeftdetarievenvoor2017op21december 2016 vastgesteld. Vervolgens zijn de tarieven als Tarievenreglement en Tarieventabel per e-mail en op papier verspreid onder de bedrijven en gepubliceerd op de website.

Paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing In deze paragraaf wordt ingegaan op de beschikbare en de benodigde weerstandscapa-citeit. De beschikbare weerstandscapaciteit bestaat uit het eigen vermogen en bedraagt €93,4miljoenper31december2017voorwinstbestemming.

Debenodigdeweerstandscapaciteitbedraagt€19,9miljoengebaseerdopeenupdatevanderisicoanalyseuitdereguliereexploitatievannovember2017.Derisicowaardeper risico wordt daarbij bepaald op basis van het mogelijk schadebedrag maal de kans dat het zich zal voordoen.

Erzijn61risico’suitdereguliereexploitatiegeïdentificeerd.Inonderstaandoverzichtzijn de 18 risico’s met een risicowaarde groter dan € 100.000 terug te vinden.

Beschikbare weerstandscapaciteit

Eigenvermogen 93.359.925

Totaal 93.359.925

Allebedragenineuro’s(€)

Benodigde weerstandscapaciteit

Risicowaardeallerisico’sreguliereexploitatie 19.938.500

Totaal 19.938.500


40

Risico's reguliere exploitatie

/Volumes/Werk Toelgroep/012_HAV/lopende projecten/jaarverslag_2017/input/20180124-Update risico analyse voor jaarstukken 2017.xlsx 1 van 4

Nr. Categorie Risico Gevolgen Financieel Kans 1)

Percentage

Kans x financieel

22 Industrieterrein

Spoor: Toename spoorvervoer van chemische producten / gevaarlijke stoffen.

Infrastructurele aanpassing (spoor verleggen). 10.000.000 3 50% 5.000.000

28 Industrieterrein

Riolering: Noodzakelijke (grote) investeringen om te kunnen blijven voldoen aan de eisen vanuit milieu en veiligheid. Bijvoorbeeld de aanleg van een gescheiden rioolsysteem.

Hogere kosten door grote – niet geplande – investeringen, waarvoor financiering moet worden aangetrokken.

10.000.000 2 25% 2.500.000

24 Industrieterrein

Erfpacht: Een pachter kan niet aan zijn verplichtingen voldoen. Bijvoorbeeld in geval van faillissement.

Er moet een voorziening voor oninbaarheid worden getroffen. Dit heeft tevens gevolgen voor de inning van haven- en kadegelden, vergunningen.

5.000.000 3 50% 2.500.000

44 Ontwikkelingen (strategie en beleid)

Waarborgregeling kern Moerdijk In de Havenstrategie 2030 is vastgelegd dat Havenbedrijf garant staat voor 90% van de huizenprijs in Moerdijk indien woningen niet voor deze waarde kunnen worden verkocht. De regeleing geldt tot 2030. Worstcase EUR 13,5 miljoen minus base case EUR 6,9 miljoen (update januari 2017).

6.600.000 2 25% 1.650.000


Duurzaamheid: Ontwikkelingen in- of uitbreiding van het haven- en industrieterrein Moerdijk moet passen binnen beleid en regelgeving op het gebied van duurzaamheid. Denk daarbij aan Natura 2000, geluidszonering en regelgeving met betrekking tot uitstoot.

Groei kan hierdoor worden vertraagd of geblokkeerd, wat gevolgen heeft voor de concurrentiepositie van het haven- en industrieterrein. Wanneer bijvoorbeeld regelgeving met betrekking tot geluidszonering wordt aangescherpt, wordt uit te geven grond minder aantrekkelijk. Dit leidt mogelijk tot lagere inkomsten.

5.000.000 2 25% 1.250.000

25 Industrieterrein

Erfpacht: Terugkrijgen van vervuilde grond of vervuiling in bestaand gebied.

Extra kosten voor sanering van gronden. 5.000.000 2 25% 1.250.000

36 Industrieterrein

Natuur: Een natuurramp of overstroming. Infrastructuur beschadigd. 10.000.000 1 10% 1.000.000

6 Haven Stremming: Langdurige stremming van één van de havens.

Het haven- en industrieterrein is niet bereikbaar voor (zee)schepen. Kosten door claims van benadeelden/ bedrijven plus extra kosten voor opheffen stremming. Lagere inkomsten door mislopen havengelden. Dit risico is niet verzekerbaar.

10.000.000 1 10% 1.000.000

11 Haven Vaarroute: De vaarroute op het Hollandsch Diep – of één van de andere wateren waardoor schepen het haven- en industrieterrein kunnen bereiken – wordt onvoldoende uitgediept.

Misgelopen havengelden. Tevens verslechterde concurrentiepositie / vestigingsklimaat haven- en industrieterrein Moerdijk, waardoor bedrijven besluiten zich niet in Moerdijk te vestigen.

2.000.000 2 25% 500.000

46 Bedrijfsvoering

Financiering: Rabobank of Deutsche Bank maakt gebruik van recht om swap(s) op te zeggen.

De negatieve marktwaarde dient betaald te worden. En er zal opnieuw een financiering inclusief de negatieve marktwaarde afgesloten moeten worden. Inschatting is dat dit een financiele impact heeft van 10% van de negatieve marktwaarde, deze bedraagt op 31/10/2017 € 7,4 miljoen.

740.000 3 50% 370.000

45 Bedrijfsvoering

Financiering: Rentestijgingen op de kapitaalmarkt.

Lenen van gelden wordt duurder. 1.200.000 2 25% 300.000

26 Industrieterrein

Nog niet uitgegeven terreinen, terreininrichting en kade: Te hoge boekwaarde .

Er moet afgeboekt worden op de boekwaarde van nog niet uitgegeven terreinen, terreininrichting en kade. Inschatting is een risisco van 10% van de totale boekwaarde van nog niet uitgegeven gronden, terreininrichting en kade (excl LPM gronden is BW per 1/1/2017 € 28,4 miljoen (€ 61,7- € 33,3)).

2.840.000 1 10% 284.000

54 Bedrijfsvoering

Verzekeringen: Jaarlijks wordt de verzekeringsportefeuille doorgelicht. Naar aanleiding daarvan zijn enkele verzekeringen geactualiseerd. Enkele risico’s zijn (bewust) niet verzekerd, of kunnen niet worden verzekerd.

Extra directe en indirecte kosten bij incidenten. Dit risico wordt beheerst door een jaarlijkse evaluatie van de verzekeringsportefeuille.

2.500.000 1 10% 250.000

14 Haven Tarieven: Tariefsverhoging dienstverleners, zoals loodsen en sleepboten.

Verslechterende concurrentiepositie. Dit risico is slecht beheersbaar, er kan geen invloed op worden uitgeoefend.

500.000 3 50% 250.000

9 Haven Baggeren: Achterstand in baggerwerkzaamheden.

Claims van bedrijven voor geleden schade en extra kosten voor (versneld) uitvoeren van baggerwerkzaamheden.

1.000.000 2 25% 250.000

5 Haven Ongeval: Schade aan schepen als gevolg van ongevallen, eventueel veroorzaakt door instructies vanuit Havenbedrijf.

Ongeluk leidt tot stremming van de haven, schade aan schepen en/of kades, bedrijfsschade voor omliggende bedrijven. Dit risico is niet verzekerbaar.

2.500.000 1 10% 250.000

1 Haven Concurrentiepositie: Het Havenbedrijf heeft – naast samenwerking op onderdelen – ook te maken met concurrentie met de Haven van Rotterdam en Antwerpen.

Een verslechterde concurrentiepositie heeft gevolgen voor de hoeveelheid overslag in de haven, havengelden en het aantrekken van nieuwe bedrijven. Inschatting is een risisco van 10% van de totale opbrengst havengeld (begroting 2018: € 5,2 miljoen).

520.000 2 25% 130.000 Risico's reguliere exploitatie

/Volumes/Werk Toelgroep/012_HAV/lopende projecten/jaarverslag_2017/input/20180124-Update risico analyse voor jaarstukken 2017.xlsx 2 van 4

Nr. Categorie Risico Gevolgen Financieel Kans 1)

Percentage

Kans x financieel

59 Bedrijfsvoering

Cyber crime: Het hacken of van buitenaf beschadigen, gijzelen of stelen van bestanden en/of systemen van het Havenbedrijf.

Verlies van data en/of imagoschade. In 2018 zal two step authenticatie ingevoerd worden. Los daarvan heeft het Havenbedrijf zichzelf verzekerd tegen schade als gevolg van datalekken en/of hacks.

500.000 2 25% 125.000

23 Industrieterrein

Spoor: Verontreiniging bodem. Kosten saneren spoor ballast bed (Infra van ProRail, ondergrond eigendom Havenbedrijf)

1.000.000 1 10% 100.000

17 Industrieterrein

Wegen: Schade aan wegdek als gevolg van (bijvoorbeeld) vorst.

Kosten voor reparatie. Er is contractueel vastgelegd dat de aannemer verantwoordelijk is voor klein onderhoud. Indien de schade niet verhaalbaar is op de aannemer, wat zeer onwaarschijnlijk wordt geacht, dan zijn de verwachte repartiekosten hoog.

1.000.000 1 10% 100.000

2 Haven Conjunctuurgevoeligheid: Achterblijvende overslag en aanvoer van schepen als gevolg van een verslechterde economie.

Door de extended gate ondervindt Havenbedrijf dezelfde negatieve effedcten als Rotterdam en Antwerpen. Lagere inkomsten

280.000 2 25% 70.000


De investeringen in bijvoorbeeld de spoor brengen risico’s met zich mee op het gebied van financiering (wie staat garant) en tegenvallers in de kosten.

Hogere kosten komen (deels) voor rekening van het Havenbedrijf. Bij tegenvallende exploitatie wordt mogelijk aanspraak gedaan op de garantstelling van Havenschap Moerdijk voor de financiering.

250.000 2 25% 62.500

53 Bedrijfsvoering

Personeel: Verstoorde arbeidsverhoudingen. Financiele compensatie. 200.000 2 25% 50.000

51 Bedrijfsvoering

Personeel: Ziekteverzuim. Stijging werkdruk achterblijvende medewerkers en/of extra (loon)kosten bij inhuur tijdelijke krachten.

200.000 2 25% 50.000


Verbonden partijen: Financiële problemen bij Stichting Beveiliging Industrieterrein Moerdijk (SBIM).

SBIM komt verplichtingen niet na; verzuimt via Havenbedrijf in beveiligingsbevorderende maatregelen te investeren. Dit leidt tot extra kosten en mogelijke reputatieschade (begr 2018: € 500.000)

500.000 1 10% 50.000

30 Industrieterrein

Riolering: Defect gemalen. Niet kunnen transporteren afvalwater. Stoppen productieproces bij bedrijven, opvangen door afvoer met vrachtwagens.

100.000 3 50% 50.000

29 Industrieterrein

Riolering: Door tegenvallende exploitatie/onderhoud, is kunnen niet alle kosten voor het riool (in een keer) in rekening worden gebracht bij de gemeente.

Kosten voor riolering zullen (tijdelijk) moeten worden bekostigd uit de reguliere exploitatie.

100.000 3 50% 50.000

16 Industrieterrein

Wegen: Schade aan wegdek als gevolg van een ongeval.

Herstel schade wel/niet verhaalbaar. 100.000 3 50% 50.000

10 Haven Baggeren: Verontreiniging van baggerspecie. Hogere kosten in verband met het reinigen van baggerspecie/opslag in nabijheid Havenbedrijf.

500.000 1 10% 50.000

8 Haven Baggeren: Er bestaat onzekerheid over hetgeen wordt aangetroffen bij het baggeren. Tevens bestaat risico op het aanbrengen van schade (aan kabels/leidingen) bij het baggeren.

Hoge kosten voor baggeren die niet uit de voorziening baggeren kunnen worden gedekt. Dit leidt tot extra lasten in de exploitatie.

500.000 1 10% 50.000

3 Haven Schade: Aanvaring schip met kade. Reparatiekosten kaden (niet of onvoldoende verzekerd) en kosten voor opruimingswerkzaamheden.

500.000 1 10% 50.000

34 Industrieterrein

Criminaliteit: Illegaal dumpen. Opruim- en schoonmaakkosten. 150.000 2 25% 37.500


Verbonden partijen: Financiële problemen bij Stichting Bedrijfsbrandweerzorg Moerdijk (SBM).

SBM komt verplichtingen niet na. Dit leidt tot extra kosten en mogelijke reputatieschade (begr 2018: € 360.000) .

360.000 1 10% 36.000

61 Bedrijfsvoering

Ongeoorloofde staatssteun. Uitgaven van het Havenbedrijf worden gekwalificeerd als ongeoorloofde staatsteun. Dit risico wordt beheerst door de Europese richtlijn voor staatssteun door overheidsbedrijven te volgen.

100.000 2 25% 25.000


Bestemmingsplan: Ontwikkelingen van het Havenbedrijf passen niet binnen het bestemmingsplan.

Extra kosten voor het voeren van (MER)procedures en/of onderzoeken naar gevolgen voor milieu en omgeving.

100.000 2 25% 25.000

31 Industrieterrein

Riolering: Lekkage transportleidingen. Niet kunnen transporteren afvalwater. Stoppen productieproces bij bedrijven, opvangen door afvoer met vrachtwagens.

100.000 2 25% 25.000

4 Haven Schade: Beschadigen pontons Rode Vaart. Bergen + herstel. Tijdelijk geen voorziening voor afmeren wachtende schepen.

200.000 1 10% 20.000

52 Bedrijfsvoering

Personeel: Personeel verstrekt onjuiste informatie.

Aansprakelijkheid als gevolg van verstrekken onjuiste informatie/uitspraken.

50.000 2 25% 12.500

21 Industrieterrein

Wegen: Storing brug Rode Vaart. Aansprakelijkheid vanuit achterliggende (scheepvaart) gebied.

50.000 2 25% 12.500

37 Industrieterrein

Blokkades: Blokkade van wegen/poorten door (milieu)activisten.

Beperking bereikbaarheid bedrijven/aansprakelijkheidstelling.

100.000 1 10% 10.000

35 Industrieterrein

Terrein: Onbekende afwijkingen op ondergrondse infrastructuur.

Schade bij graafwerkzaamheden. In het contract wordt vastgelegd dat de aannemer verantwoordelijk is voor schade bij graafwerkzaamheden. Daarom is de kans op dit risico zeer onwaarschijnlijk.

100.000 1 10% 10.000

41

Derisico’suitdegrondexploitatieIndustrialParkMoerdijk(IPM)wordenafgedektuitdepositievenettocontantewaardevanIPM.Het risicobeleid is erop gericht om zicht te houden op de risico’s die het havenbedrijf loopt, om de kans dat risico’s zich voordoen zo klein mogelijk te houden en om ervoor te zorgen dat, als een risico zich voordoet, dat opgevangen kan worden.

Paragraaf Onderhoud kapitaalgoederen

Het havenbedrijf beheert verschillende kapitaalgoederen. Hieronder wordt per kapitaal-goedverslaggedaan.VoordefinanciëleconsequentiesuithetgerealiseerdebeleidendevertalingdaarvanindejaarrekeningwordtverwezennaarhetonderdeelWatheefthet gekost uit hoofdstuk III Programma Infrastructuur en Beheer en naar onderdeel II Voorzieningenb.EgalisatievoorzieningenuithoofdstukXIIIToelichtingopdebalansper31 december 2017.

Onderhoud kades en overige natte infrastructuurHetoperationelebeheerenonderhoudvanhetareaal‘natteinfra’en‘baggeren’iseenonderdeel van het dagelijks beheer en het onderhoud. De beheerplannen ‘baggeren’ en ‘natteinfra’zijnin2016herzien.

In 2017 is voor het onderdeel baggeren de Noordelijke Insteekhaven opnieuw op diepte gebracht, omdat hier de inslibbing sneller plaatsvond dan verwacht. Eveneens is gepland baggerwerk aan het gedeelte rondom de SNC-steigers uitgevoerd. Hiermee is het laatste deel van de haven waarvoor het havenbedrijf verantwoordelijk is op diepte gebracht.

InhetdomeinvanbeheernatzijncontrolewerkzaamhedenuitgevoerdopderealisatievandesteigervanKolbenderealisatievandekoelwaterinlaaten-uitlaatvanAttero.Deoever aan de Centrale Insteekhaven aan de oostzijde is voorzien van oeverbescherming.

Naast het reguliere onderhoud zijn op basis van onderhoudsafspraken de fenders van de kade bij CCT vervangen. Deze fenders zijn een zorgpunt, omdat ze sneller degeneren danvoorzien.Hethavenbedrijfheeftbesloteneerstdereservefendersoptemakenenna te denken over andere typen fenders die geschikt zijn voor de steeds groter wor-dende scheepvaart.Ommeerzichtengriptekrijgenophetnattedomeinzijnaquarama’sgemaakt.Ditzijnfoto’s die vergelijkbaar zijn met de werking van Google Streetview voor het droge deel.

42

Onderhoud groenHetoperationelebeheerenonderhoudvanhetareaal‘groen’iseenonderdeelvanhetdagelijksbeheerenhetonderhoudscontract.Hetoperationelebeheerenonderhoudisconform het contract uitgevoerd door de serviceprovider.

Onderhoud wegenAlleverhardingenzoalswegen,fietspadenenparkeerstrokenzijnopgenomenineenbeheerplan wegen (onderdeel in beheer droge infrastructuur). Dit beheerplan is in 2016 herzien.

Hetoperationelebeheeren(klein)onderhoudendeinspectieszijnonderdeelvanhet dagelijks beheer en het onderhoudscontract en worden door de serviceprovider uitgevoerd.

Stortingindevoorziening(fonds)infradroogwordtbepaaldaandehandvanhetmeer-jarig geraamd gemiddeld groot onderhoud.

In2017ishetprojectrenovatieMiddenwegenOrionwegafgerond.Ditprojectisinveelopzichtenhetvoorbeeldvandeinrichtingvanhetwegennetbinnenhethaven-enindustrieterrein op het moment dat er groot onderhoud gepland staat.

InditgebiedisdeinrichtingaangepastconformdeWegenstructuurvisie2030endevastgestelde wegcategorisering, zodat er een duidelijker onderscheid is tussen rijbaan, zijwegen,inrittenentijdelijkeparkeervakken.Ookisinditgebiedeenpilotuitgevoerdvoor de invulling van kort parkeren door het invoeren van een blauwe zone. Deze pilot wordt in 2018 geëvalueerd.

Onderhoud openbare verlichtingHetdagelijksonderhoudenfunctionerenvandehuidigeopenbareverlichtingiseenonderdeel van het dagelijks beheer en het onderhoudscontract dat door de servicepro-vider wordt uitgevoerd.

Deverlichtingheeftin2017zonderproblemengefunctioneerd.In2017istevensuitvoe-ringgegevenaandetweedefasevanhetverduurzamenvandeopenbareverlichting.Indezefasezijndegebiedsontsluitingswegenaangepakt.Dehuidigeverouderdeconventi-oneleverlichtingisvervangendoormoderneduurzameledverlichtingdiemeteenslimbesturingssysteem op afstand is te dimmen en aan te sturen in geval van bijzonderhe-denofcalamiteiten.Doordezeledverlichtingincombinatiemeteenbesturingssysteemgeefthethavenbedrijfinvullingaandereductievanhetenergieverbruikalsmedeaan

43

verbetering van de veiligheid voor de weggebruiker en het verhogen van de veiligheid op het terrein.

Onderhoud rioleringHet rioleringssysteem omvat negen gemalen, een verzamelkelder, persleidingen en vrijvervalrioleringen.Vervangingwordtgebaseerdopactuelepraktijkgegevens,dieverzameldwordentijdensreguliereinspecties.Deuitkomstenwordenbijgewerktinhetrioolbeheersysteem.Stortingindevoorziening‘riolering’wordtbepaalddoorhetmeerjarig geraamd gemiddeld groot onderhoud.

In 2016 is het rioolbeheerplan herzien en is een ‘Roadmap’ opgesteld als leidraad voor de komende jaren voor het totale rioolbeheer. Dit is afgestemd met Waterschap Bra-bantse Delta en Gemeente Moerdijk.

Deze roadmap bevat ook de afspraken tussen gemeente en havenbedrijf over het invul-len van de gemeentelijke zorgplicht op het rioolsysteem van het havenbedrijf.In 2017 zijn diverse voorbereidingen uitgevoerd om in 2018 gepland grootonderhoud aan het riool uit te voeren.

Onderhoud gebouwAfgelopenjarenzijneropenrondomhetgebouwvanhethavenbedrijfveelinspan-ningen verricht op het vlak van beheer, gebruik en assets. In 2017 zijn de grooton-derhouds- en restylingswerkzaamheden in de publieke ruimtes op de begane grond entweedeverdiepingafgerond.Daarnaastheeftdepersoneelsafdelingopdeeersteverdiepingeenopfrisbeurtgehad.Ookisdeklimaatinstallatieaangepast,zodatdezetevenshetklimaatregeltindeConferenceRoom(voormaligemultifunctioneleruimte)endenieuwevergaderzaalInspirationRoom.

Totslotisdein2016verkregenBREAAM-certificeringverlengd.

44

Paragraaf Financiering en treasury

Het havenbedrijf is een kredietovereenkomst aangegaan met het Havenschap Moerdijk. In de kredietovereenkomst is opgenomen, dat het havenbedrijf gehouden is om er zorg voortedragendathetHavenschapMoerdijktenallentijdenaanhaarverplichtingenuithoofdevandefinancieringsinstrumentenkanvoldoen,voorzoverdezefinancieringsin-strumenten zijn benut om krediet aan het havenbedrijf te verstrekken.

Dehoogtevandekredietlimietisnietmeerdanhetkredietplafondtergroottevan € 280.000.000. De hoogte van de kredietlimiet wordt elk jaar bepaald en gebaseerd op de liquiditeitsplanning voor het komend kalenderjaar, met een opslag van 10% voor onvoorzieneuitgaven.Dekredietlimietvoor2017bedraagtexclusiefdefinancieringvanhetLogistiekParkMoerdijk€145.200.000.Ditisgebaseerdopdefinancieringsbehoefteper eind 2016 vermeerderd met 10%. Per 31 december is voor € 134.761.828, waarvan € 132.310.828 op lange termijn en € 2.450.000 op korte termijn, aan leningen opgeno-menbijHavenschapMoerdijk.Hiermeeblijfthettotaalvandeopgenomenleningenonderdekredietlimiet.Uitgedruktineenpercentageis92,8%aanfinancieringopgeno-men ten opzichte van de kredietlimiet.

De boekwaarde en actuele waarde van de vorderingen van het havenbedrijf en alle bestaanderegistergoedereninbezitvanhethavenbedrijfsamenbedragenrespectieve-lijk€279,6miljoenen€348,1miljoen.Uitgedruktineenratiobedraagtdeboekwaardetenopzichtevandeaangetrokkenfinanciering2,07.Uitgedruktineenratiobedraagtdemarktwaardetenopzichtevandeaangetrokkenfinanciering2,55.

Inbovenstaandoverzichtiseenaantalratio’sopgenomen.HetInterestCoverageRatiozegthoeveelkeerderentekanwordenbetaalduithetbrutobedrijfsresultaat.DeDebt/Ebitda verhouding laat de verhouding zien tussen de langlopende schulden en het bru-tobedrijfsresultaat.Desolvabiliteitsratiolaatdeverhoudingzientusseneigenvermogenen totaal vermogen. De rentekosten op jaarbasis geven de verwachte rentekosten op jaarbasis weer en het gemiddeld rentepercentage wordt bepaald door de rentekosten

Gezond 2017

ICR(IntrestCoverageRatio,EBITDA/rentekosten) >2 1,9

DEBT/EBITDA(waarbijDEBT=rentedragendeschulden) <7 11,9

Solvabiliteitsratio(EV/TV) > 30% 33%

Rentekosten op jaarbasis € 6.088.000

Gem.renteperc(rentekst/rentedragendeschulden) 4,52%

45

op jaarbasis te delen door de schulden op lange termijn. Omdat de lang lopende schul-deninverhoudingtothetbrutobedrijfsresultaatrelatiefhoogzijnisdeDebt/Ebitdahoog. Daardoor is ook de ICR aan de lage kant.

Deontwikkelingvanhetrisicoprofielvanhethavenbedrijfwordtgevolgddoorhetbeschikbare en benodigde weerstandsvermogen uit de paragraaf weerstandvermogen en risciobeheersing te vergelijken met een jaar eerder. Het beschikbare weerstandsver-mogenper31dececember2017bedraagt€93,4miljoenenhetbenodigdeweerstands-vermogen€19,9miljoen.Omdat2017heteerstejaarisvoorhethavenbedrijfkunnendeze niet vergeleken worden met een jaar eerder. Vanaf het jaarverslag 2018 kan dat wel.

Paragraaf Bedrijfsvoering

Voor de stand van zaken en de verantwoording over het gerealiseerde beleid ten aanzien van de bedrijfsvoering wordt verwezen naar het programma Bedrijfsvoering. Het programma Bedrijfsvoering bestaat uit de programmaonderdelen Bestuur, Strategie enPublicaffairs,Juridischezaken,Financiën,Communicatie,PersoneelenOrganisatie,InformatiseringenAutomatiseringenFacilitairezaken.Perprogrammaonderdeelwordthierbij achtereenvolgend ingegaan op de visie, wat willen we bereiken, wat hebben wij daarvoorgedaan.Inbijlage1isperprogrammaterugtevindenwathetheeftgekost.

Paragraaf Verbonden partijen

HetHavenbedrijfMoerdijkkendein2017devolgendeverbondenpartijen:• SBIM(=StichtingBeveiligingIndustrieterreinMoerdijk)iseenstichtinggevestigd

inMoerdijk,waarbedrijvendiezichvestigenophethaven-enindustrieterrein,sinds1993verplicht,lidvanzijn.Indestatutenisonderanderevastgelegddatdestichtingtendoelheeftomeenongestoordgebruikvangoederendoordedaartoegerechtigdentebevorderenenbijtedragenaaneenveiligewerkomgevingophethaven- en industrieterrein Moerdijk en andere industrieterreinen in de gemeente Moerdijk.Nietalleenhetsecretariaatmaarookdeorganisatieenuitvoeringvande beveiliging van het haven- en industrieterrein Moerdijk is uitbesteed aan het havenbedrijf. Een belangrijk deel van de kosten voor het havenbedrijf worden gedektuitdebijdragenvandebedrijvenaandestichting.Hethavenbedrijfheeftechtergeenfinancieelbelangindestichting.Deopbrengstenover2016bedroegen€544.963endekostenbedroegen€475.799,waarvan€470.000afdrachtenaan

46

hethavenbedrijf.Dealgemenereservebedroeg€178.929per31december2016.De jaarrekening 2017 is nog niet opgemaakt.

• SBM(=StichtingBedrijfsbrandweerzorgMoerdijk)iseenstichtinggevestigdinMoerdijkwaardebedrijvendiezichhebbengevestigdofgaanvestigenverplichtlidvanzijn.Dezeverplichtingvolgtuitdealgemenegronduitgiftevoorwaardenvanhet havenbedrijf en de statuten van de hiervoor genoemde SBIM. In de statuten vandeSBMisondermeervastgelegddatdestichtingtendoelheeftbedrijfsbrand-weerzorg op het haven- en industrieterrein Moerdijk te faciliteren en al hetgeen met het vorenstaande verband houdt of daartoe bevorderlijk kan zijn te verrichten. Dehoogtevande(financiële)bijdrageisafhankelijkvanondermeerdespeci-fiekerisico’svanbedrijven,deeigenbrandweervoorzieningenendebepalingenindemilieuvergunningvanhetbedrijf.Destichtingwordtbestuurddoorverte-genwoordigers van de Veiligheidsregio, het bedrijfsleven en het havenbedrijf. De gemeente Moerdijk is juridisch en economisch eigenaar van de brandweerkazerne en betaalt de kosten voor beheer en onderhoud van het pand. Een belangrijk deel van de kosten voor de bedrijfsbrandweerzorg wordt gedekt uit de bijdragen van de bedrijvenaandestichting.Deopbrengstenover2016bedroegen€868.363,waar-van € 325.800 bijgedragen is door het havenbedrijf. De kosten over 2016 bedroegen € 868.363. De algemene reserve bedraagt € 0 per 31 december 2016. De jaarrekening 2017 is nog niet opgemaakt.

• Beheer Vlasweg 4 Moerdijk B.Visop3juni2015opgerichtengevestigdinMoer-dijk.Indeze100%dochtervanhethavenbedrijfisheternstigvervuildeterreinvan(voormalig) Chemiepack ondergebracht. De gronden zullen zo snel mogelijk (even-tueelnasanering)weerwordenuitgegeven.Hethavenbedrijfheeftdegrondentegen € 1 ingebracht. Verder hebben de overige betrokken overheden in de zaak Chemiepack het havenbedrijf gevrijwaard voor kosten die het havenbedrijf direct ofindirectmaaktvoorhetbeherenvanheternstigvervuildeterrein.

Paragraaf Grondbeleid

Hetgrondbeleidkentdevolgendedoelstellingen:• Hetgenererenvaninkomstenuitbezit;• Hethavenbedrijfgaatvooruitgiftevangrondeninerfpacht;• Bijgronduitgiftenhanterenvanmarktconformeprijzen;• Bijuitgiftevan(aanwaterliggende)percelenmaximalisatievaninkomstenuit

haven-enkadegeldennastreven;• Waar nodig en mogelijk worden percelen teruggekocht en na eventuele ver-

beteringopnieuwuitgegeveninerfpacht;

47

• Voorwaardenscheppend als het gaat om het verkrijgen van de benodigde milieugebruiksruimte;

• Bedrijven op de juiste plek accommoderen.

Uitbovenstaandetweetabellenblijktdat,integenstellingtotwaarmeeindebegrotingrekeningwasgehouden,in2017geenuitgiftesinerfpachtgedaanzijnuit“Noguittegeven”.DeuitgiftesuitdegrondexploitatieIPM(IdustrialParkMoerdijk)liggenietslager dan begroot. Ook de kosten liggen iets lager dan begroot. Deze kosten bestaan hoofdzakelijk uit bouwrijpmaakkosten en rentekosten.

ErisnoggeengrondexploitatiegeopendvoorhetLPM(LogistiekParkMoerdijk),omdathet Provinciaal Inpassingsplan (PIP) nog niet onherroepleijk is. Dit PIP is thans ter be-handeling voorgelegd bij de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State.

Industrial Park Moerdijk (IPM) (08)In 2017 is een start gemaakt met het bouwrijp maken van IPM-west. Hiervoor is het wegareaal met twee wegen uitgebreid, namelijk de Kilojoule en de Megajoule. Verder is er riolering aangelegd en is een onderdoorgang gerealiseerd onder de bovengrondse leidingstraat tussen SNC en Lyondell Basell.

In februari is circa 200.000 m3 van het overtollige zand verplaatst van het IPM naar LPM en in het najaar nog eens 375.000 m3.

In het derde kwartaal is met het waterschap overeenstemming bereikt over het omgaan met de waterhuishouding in dit gebied in het zogenaamd waterhuishoudkundig plan. Onderdeel van dit plan is dat het hemelwater via onderdoorgangen onder de Westelijke

Nog uit te geven Realisatie 2017 Begroting 2017

Uitgifteninm2 0 44.481

Uitgiftentegenboekwaarde €- €6.432

Grondexploitatie IPM Realisatie 2017 Begroting 2017

Uitgifteninm2 57.555 60.000

Uitgiftentegenboekwaarde €6.786 €7.075

Overigeopbrengsten €89 €-

Kostenincl.rente €-6.926 €-7.655

Allebedragenx1.000Euro(€)

Allebedragenx1.000Euro(€)

48

RandweguitkomtindeslootrichtingHollandschDiep.Rechtstreeksviaeenonder-doorgang van Chemieweg naar de Westelijke Insteekhaven is niet mogelijk vanwege ondergrondse leidingen.

Oostelijke Randweg 48 (het Voormalig Tetra Pak terrein) (havennr 135) (117)Reedsinhetderdekwartaalvan2016iseendeelvanhetterreintijdelijkinhuuruitgegeven.Hetvoornemenisookomeendeelvandelocatietegebruikenvoorhetpyrolysecluster.In2017zijndiversegesprekkengeweestmetgeïnteresseerdepartijen.Inheteerstekwartaaliseenoptieverstrektophetmerendeelvandelocatieaaneengeïnteresseerdepartij.Dezepartijheeftinhetderdekwartaalaangegevengeengebruiktemakenvandezeoptie.

49

Paragraaf Personalia en nevenfuncties Directie en Raad van Commissarissen

Directie

F.J. (Ferdinand) van den OeverFerdinand van den Oever is Directeur-Bestuurder van het Havenbedrijf Moerdijk (CEO).

Geboortejaar: 1964Nationaliteit: Nederlandse Benoemd: Directeur-Bestuurder (CEO) per 05-12-2016

Voorgaande functieDirecteur van het Havenschap Moerdijk

Nevenfuncties- VicevoorzitterBestuurStichtingSociaalFondsvoorhetHorecabedrijf(SFH)- LidRaadvanBeheervanStichtingLeidingenstraatNederland(LSNED)

Raad van Commissarissen

Dr. Ir. P.J.M. (Peter) van LaarhovenPetervanLaarhovenisvoorzittervandeRaadvanCommissarissenvanhetHavenbedrijfMoerdijk.

Geboortejaar: 1959Nationaliteit: NederlandseBenoemd: VoorzittervandeRaadvanCommissarissenper01-01-2017Einde huidige termijn: 31-12-2020

Huidige/voorgaande functieDirector Corporate Development bij Schiphol Group (voorgaand)

Nevenfuncties- VoorzitterBestuurCentrumWiskunde&Informatica(CWI);- LidStrategischPlatformLogistiek(TopteamLogistiek);

50

- VoorzitterRaadvanCommissarissenConsultantsinQuantitativeMethods(CQM);

- LidRaadvanToezichtTNO;

Drs. M.H.T. (Marjolein) JansenMarjolein Jansen is lid van de Raad van Commissarissen van het Havenbedrijf Moerdijk.

Geboortejaar: 1970Nationaliteit: NederlandseBenoemd: Lid van de Raad van Commissarissen per 01-01-2017Einde huidige termijn: 31-12-2020

Huidige/voorgaande functieVicevoorzitterCollegevanBestuurVrijeUniversiteitAmsterdam(huidig)Lid College van Bestuur Scheepvaart en Transport College (STC-Group) (voorgaand)

Nevenfuncties- VicevoorzitterBestuurStichtingSailAmsterdam;- LidRaadvanToezichtHout-enMeubileringscollege;- LidCommissievraagfinancieringMBO(commissieSap);

Dr. J.M. (Jan) van der EijkJan van der Eijk is lid van de Raad van Commissarissen van het Havenbedrijf Moerdijk.

Geboortejaar: 1953Nationaliteit: NederlandseBenoemd: Lid van de Raad van Commissarissen per 01-01-2017Einde huidige termijn: 31-12-2020

Huidige/voorgaande functieTechnologyandBusinessInnovationConsultant(huidig)GroupChiefTechnologyOfficerRoyalDutchShell(voorgaand)

Nevenfuncties- LidRaadvanToezichtUniversiteitUtrecht;- LidRaadvanCommissarissenArundo;- VoorzitterRaadvanCommissarissenAvantium;- LidStuurgroepEnergieSwissNationalScienceFoundation;- VoorzitterRaadvanCommissarissenSynvinaB.V.

51

VII. Feiten en CijfersDe in dit hoofdstuk gepresenteeerde cijfers van voor 2017 zijn van het Havenschap Moerdijk, de rechtsvoorganger van het Havenbedrijf Moerdijk.

Uitgegeven industrieterrein (incl. 2e uitgifte)Overdelaatstejarenvertonendegronduitgifteshetvolgendebeeld:

Haven- en kadegeldinkomstenHaven- en kadegelden zijn belangrijke inkomstenbronnen voor het havenbedrijf.

Jaar Totaal in ha

2013 1.19.50

2014 16.25

2015 6.03.16

2016 12.22.90

2017 7.08.77

Jaar Totaal in ha

2013 1.19.502014 16.252015 6.03.162016 12.22.902017 7.08.77

Jaar Totaal in ha2013 119502014 16252015 604272016 1222902017 70877

0

20000

40000

60000

80000

100000

120000

140000

2013 2014 2015 2016 2017

ha

Jaar

14.00.00

12.00.00

10.00.00

8.00.00

6.00.00 4.00.00

2.00.00 0

0

20000

40000

60000

80000

100000

120000

140000

2013 2014 2015 2016 2017

ha

Jaar

14.00.00

12.00.00

10.00.00

8.00.00

6.00.00 4.00.00

2.00.00 0

Allebedragenx1.000euro(€)

Jaar Zeehaven- Binnenhaven- Totaal Kadegeld Totaal havengeld geld havengeld en kadegeld

2013 3.597 1.367 4.964 1.485 6.449

2014 2.946 1.256 4.202 1.491 5.693

2015 3.102 1.227 4.329 1.461 5.790

2016 2.967 1.152 4.119 1.441 5.560

2017 3.399 1.310 4.710 1.444 6.153

Jaar Zeehaven- geld

Binnenhaven- geld

Totaal Havengeld Kadegeld Totaal haven-

en kadegeld2013 3.597 1.367 4.964 1.485 6.449 2014 2.946 1.256 4.202 1.491 5.693 2015 3.102 1.227 4.329 1.461 5.790 2016 2.967 1.152 4.119 1.441 5.560 2017 3.399 1.310 4.710 1.444 6.153

Alle bedragen x € 1.000

- 1,000

2,000

3,000

4,000

5,000

6,000

7,000

2013 2014 2015 2016 2017

Euro(x1.000)

Jaar

TotaalHavengeld

Kadegeld

52

Scheepsbewegingen en goederenoverslag

Goederenoverslag per goederensoort (x 1.000 ton)

Binnenvaart- schepen

(x 1.000 ton)

Scheepvaart (x

1.000 ton)zee binnen gelost geladen totaal gelost/geladen totaal

2013 1.686 12.837 3.869 1.798 5.667 12.830 18.497 2014 1.603 11.622 3.634 2.111 5.745 11.036 16.781 2015 1.769 10.974 3.891 2.389 6.280 10.309 16.589 2016 1.900 11.383 3.496 3.224 6.720 10.816 17.536 2017 2.059 11.734 3.998 3.297 7.295 11.273 18.568

N.B. Percentages zijn berekend over de onafgeronde cijfers.

Jaar Aantal schepen Goederenoverslag Zeeschepen (x 1.000 ton)

02,0004,0006,0008,000

10,00012,00014,00016,00018,00020,000

2013 2014 2015 2016 2017

Euro(x1.000)

Jaar

Overslagbinnenvaart

Overslagzeevaart

Zeevaart 2013 2014 2015 2016 2017 % t.o.v. vorig jaar

Biomassa 3 9 0 6 0 -100,0

Containers,flats 962 1.841 2.442 2.889 2.851 -1,3

Ertsen,schroot 648 349 327 502 471 -6,2

Granen,veevoeders 99 121 118 26 69 163,2

Kolen 16 0 0 0 0 0,0

Mineraleolien(Petcokes) 149 131 173 92 136 47,1

Overigmassagoed,droog 1.337 1.294 1.062 1.163 1.540 32,5

Overigmassagoed,nat 1.997 1.594 1.826 1.613 1.783 10,5

Overig stukgoed 453 405 332 428 440 2,7

Roll-on Roll of 1 2 0 0 4 0,0

Ruwe olie 0 0 0 0 0 0,0

LNG 0 0 0 0 0 48,6

Totaal 5.667 5.745 6.280 6.720 7.295 8,5



Jaar Aantal schepen Goederenoverslag Zeeschepen (x 1.000 ton) Binnenvaart- Scheepvaart % t.o.v. schepen (x 1.000 ton) vorig jaar (x 1.000 ton)

zee binnen gelost geladen totaal gelost/geladen totaal

2013 1.686 12.837 3.869 1.798 5.667 12.830 18.497 -8,8

2014 1.603 11.622 3.634 2.111 5.745 11.036 16.781 -9,3

2015 1.769 10.974 3.891 2.389 6.280 10.309 16.589 -1,1

2016 1.900 11.383 3.496 3.224 6.720 10.816 17.536 5,7

2017 2.059 11.734 3.998 3.297 7.295 11.273 18.568 5,9

53

Goederen vervoer per spoor

Binnenvaart 2013 2014 2015 2016 2017 % t.o.v. vorig jaar

Biomassa 0 0 4 9 1 -88,5

Containers,flats 2.058 2.155 1.995 1.982 2.543 28,3

Ertsen,schroot 393 343 335 271 160 -40,9

Granen,veevoeders 15 9 8 4 9 126,0

Kolen 9 0 2 0 0 0,0

Mineraleolien(Petcokes) 603 496 468 671 795 18,4

Overig massagoed, droog 5.277 4.001 3.836 3.635 3.155 -13,2

Overigmassagoed,nat 3.728 3.221 2.731 3.418 3.698 8,2

Overigstukgoed 746 810 930 825 911 10,4

Roll-on Roll of 0 0 0 0 0 0,0

Ruwe olie 0 0 0 0 0 0,0

LNG 0 0 1 1 1 -11,3

Totaal 12.830 11.036 10.309 10.816 11.273 4,2


Biomassa 1

Containers,flats 5,394

Ertsen,schroot 631Granen,veevoeders 78

Kolen 0

Mineraleolien(Petcokes) 931

Overigmassagoed,droog 4,695

Overigmassagoed,nat

5,481

Overigstukgoed 1,351

Roll-onRollof 4 Ruweolie 0

LNG 1

Goederensoortzee- enbinnenvaart2017(x1.000ton)


Jaar Aantal Vervoerd % t.o.v. wagons product vorig jaar (x 1.000 ton)

2013 15.530 476 -28,6

2014 21.694 579 21,6

2015 21.832 649 12,1

2016 30.132 886 36,5

2017 43.445 1.427 61,1

54

Werkgelegenheid

VestigingenAantalvestigingenophethaven-enindustrieterreinMoerdijk2017naarsector:

Jaarrekening 2017

Sector Aantal vestigingen

Industrie 68

Bouw nijverheid 28

Reparatievanconsumentenartikelenenhandel 46

Vervoer,opslagencommunicatie 112

Verhuur van handel in onroerend goed, verhuur van roerende goederen en zakelijke dienstverlening 181

Overig 5

Totaal 440

Bron:LijstgevestigdebedrijvenHavenbedrijfMoerdijk

Opbouw werknemersbestand binnen de vestigingen 2017

Totaledirectewerkgelegenheidbinnenhetgehelehaven-enindustrieterreinMoerdijk: 9.308werknemers

Totaleindirectewerkgelegenheidgecreëerddoorhethaven-enindustrieterreinMoerdijk: 8.675werknemers

Totale werkgelegenheid gecreëerd door het haven- en industrieterrein Moerdijk: 17.983 werknemers

Gegevens gebaseerd op een telling

Jaarrekening 2017

56

VIII. Balans per 31 december 2017 ACTIVA

2017 2016*

Vaste activa I. Materiële vaste activa 277.882.535 264.706.534 II. Financiële vaste activa 10.337.366 10.337.366 288.219.901 275.043.900

Vlottende activa III. Vorderingen en overlopende activa 4.009.808 5.219.137 IV. Liquide middelen 2.278.789 47.358

6.288.597 5.266.495

Totaal 294.508.498 280.310.395

Voor resultaatbestemmingAllebedragenineuro’s(€)* proforma balans met de cijfers o.b.v. de inbrengbalans per 30 december 2016

57

Voor resultaatbestemmingAllebedragenineuro’s(€)* proforma balans met de cijfers o.b.v. de inbrengbalans per 30 december 2016

PASSIVA

2017 2016*

Vaste passiva V. Gestort en opgevraagd kapitaal 50.000 50.000 VI. Agio 93.309.925 93.309.925 Herwaarderingsreserve Wettelijkeenstatutairereserves

VII. Onverdeelde winst 4.106.569 0 Eigenvermogen 97.466.494 93.359.925 VIII. Voorzieningen 11.973.612 13.801.011

IX. Langlopende schulden 135.492.486 134.684.967

Vlottende passiva IX. Kortlopende schulden en overlopende passiva 49.575.906 38.464.492

Totaal 294.508.498 280.310.395

58

IX. Winst- en verliesrekening 2017Deze winsten verliesrekening gaat over de periode 5 december 2016 tot en met 31 december 2017.

Allebedragenx1euro(€)

Gerealiseerd 2017 Budget 2017 Verschil 2017 Nettoomzet 16.271.890 15.425.978 845.912Overigebedrijfsopbrengsten 4.634.034 3.041.286 1.592.748Totaal bedrijfsopbrengsten 20.905.924 18.467.264 2.438.660 Lonen,salarissenensocialelasten 2.895.927 2.489.768 406.159Afschrijvingenopmateriëlevasteactivaenbijzonderewaardeverminderingen 1.083.586 1.176.427 -92.841Overigebedrijfslasten 9.843.675 9.090.536 753.139Totaal bedrijfslasten 13.823.188 12.756.731 1.066.457 Bedrijfsresultaat 7.082.736 5.710.533 1.372.203 Financieelresultaat -2.976.167 -3.537.831 561.664Resultaat voor belastingen 4.106.569 2.172.702 1.933.867 Belastingen - - -Resultaat na belastingen 4.106.569 2.172.702 1.933.867

59

X. Kasstroomoverzicht

InhetkasstroomoverzichtzijnderentelastentoegerekendaandegrondexploitatieIPMad.€6.625.922nietmeegenomen.Dezekostenhebbengeeninvloedopdekasstroom.

Allebedrageneuro’s(€)

Uit operationele activiteiten Bedrijfsresultaat 7.082.736 Aanpassingen voor: Afschrijvingen 1.083.586 1.083.586 Veranderingen in werkkapitaal: Mutatiesinhandelsvorderingen -2.156.652Mutatiesinhandelscrediteuren 1.219.205Mutatiesinoverigevorderingen 3.365.981Mutatiesinoverigeschulden 3.266.287Mutatiesinvoorzieningen -1.827.399MutatiesinkortlopendedeelleningGR -850.000 -3.017.423 Uit bedrijfsactiviteiten 11.183.745 Ontvangen rente Betaalderente -2.976.167 -2.976.167 Kasstroom uit operationele activiteiten 8.207.579 Uit investeringsactiviteiten: Investeringenmateriëlevasteactiva -7.633.665Investeringenoverigefinanciëlevasteactiva -Desinvesteringen - -7.633.665 Kasstroom uit investeringsactiviteiten -7.633.665 Uit financieringsactiviteiten: Aflossingenvanonderhandseleningen -385.636OpgenomenschuldenAfkooperfpacht 2.043.154 1.657.518 Kasstroom uit financieringsactiviteiten 1.657.518 Kasstroomontwikkeling in boekjaar (netto kasstroom) 2.231.431 Saldo liquide middelen begin boekjaar 47.358 saldoliquidemiddeleneindboekjaar 2.278.789

Mutatie liquide middelen 2.231.431

60

XI. Waarderingsgrondslagen en Resultaatbepaling

AlgemeenHavenbedrijf Moerdijk N.V. is een naar Nederlands recht opgerichte naamloze vennootschap.DevennootschapisstatutairgevestigdopdePlaza3,4782SLMoerdijk.Hetkamervankoophandelnummeris67415938.

DoelDevennootschapheefttendoel:• het(doen)uitoefenenvaneenhavenbedrijfenindatkaderdepositievanhet

Moerdijksehaven-,logistiek-enindustriecomplexinregionaal,nationaaleninter-nationaalperspectiefzowelopkortealsoplangetermijnteversterken;

• hetbevorderenvaneeneffectieve,veiligeenefficiënteafhandelingvanhetscheep-vaartverkeerenhetzorgdragenvoornautischeenmaritiemeordeenveiligheid,alsmedehetoptredenalsbevoegdehavenautoriteitinhetMoerdijksehavengebied;

• deontwikkeling,aanleg,beheerenexploitatievanhethaven-,logistiek-enindustrie-gebied in Moerdijk, in de ruimste zin van het woord.

GroepsverhoudingenHet havenbedrijf is een 100% deelneming van Havenschap Moerdijk.Hethavenbedrijfheefteen100%deelneminginBeheerVlasweg4MoerdijkBV.Omdatdeze deelneming niet betekenisvol is wordt deze niet geconsolideerd.

Algemene grondslagen voor het opstellen van de jaarrekeningDejaarrekeningisopgesteldvolgensdebepalingenvanTitel9boek2BW.Dewaarderingvandeactivaenpassivaendebepalingvanhetresultaatvindtplaatsopbasis van historische kosten.

De opbrengsten en kosten worden toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Winsten worden slechts genomen voor zover zij op de balansdatum zijn gerealiseerd. Verliezen en risico’s die hun oorsprong vinden voor het einde van het jaar, worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden.

61

Indeaktevanoprichtingtevensstatutenisinartikel45opgenomendatheteersteboekjaar, van 5 december 2016 tot en met 31 december 2017 loopt. Na dit eerste jaar lopen de boekjaren gelijk met de kalenderjaren.

Opdebalansendewinst-enverliesrekeningendetoelichtingendaaropzijngeenver-geIijkende cijfers over het voorgaande boekjaar opgenomen omdat het havenbedrijf op 5december2016opgerichtis.Indebalansendetoelichtingdaaropzijntervergelijkingwel een pro forma balans met de cijfers van de inbreng per 30 december 2016 opgeno-men.

Financiële instrumentenOnderfinanciëleinstrumentenwordenzowelprimairefinanciëleinstrumenten(zoalsvorderingenenschulden),alsafgeleidefinanciëleinstrumenten(derivaten)verstaan.Indetoelichtingopdeonderscheidenpostenvandebalanswordtdereëlewaardevanhetbetreffendeinstrumenttoegelichtalsdieafwijktvandeboekwaarde.Indienhetfinanciëleinstrumentnietindebalansisopgenomenwordtdeinformatieoverdereëlewaardegegevenindetoelichtingopde‘Nietindebalansopgenomenrechtenenverplichtingenenvoorwaardelijkeactivaenverplichtingen’.

Primaire financiële instrumentenVoordegrondslagenvanprimairefinanciëleinstrumentenwordtverwezennaardebehandelingperbalanspostvande‘Grondslagenvoordewaarderingvanactivaen passiva’.

Afgeleide financiële instrumenten (derivaten)Financiële derivaten worden bij eerste verwerking tegen reële waarde opgenomen en vervolgens per balansdatum tegen de reële waarde geherwaardeerd. De winst of het verlies uit de herwaardering naar reële waarde per balansdatum wordt onmiddellijk indewinst-en-verliesrekeningverwerkt.Indienfinanciëlederivatenechtervoorhedgeaccountinginaanmerkingkomenenhedgeaccountingwordttoegepast,isdeverwer-kingvandezewinstofditverliesafhankelijkvandeaardvandeafdekking.

Heteffectievedeelvanfinanciëlederivatendiezijntoegewezenvoorkostprijshedge-accounting,wordttegenkostprijsgewaardeerd.Opiederebalansdatumwordtbepaaldofereenindicatieisvoorineffectiviteitdoordekritischekenmerkenvanhethedge-in-strumenttevergelijkenmetdekritischekenmerkenvandeafgedektepositie.Inhetge-valdatdekritischekenmerkenvanhethedge-instrumentendekritischekenmerkenvandeafgedektepositienietaanelkaargelijkzijn,isditeenindicatiedatdekostprijshedgeeenineffectiefdeelbevat.Indatgevalwordteenkwantitatieveineffectiviteitsmeting

62

uitgevoerddoorhetvergelijkenvandecumulatieveveranderingvandereëlewaardevanhethedge-instrumentmetdecumulatieveveranderingvandereëlewaardevandeafgedektepositiesindshetaanwijzenvandehedgerelatie.Ineffectiviteitwordtindewinst-en-verliesrekeningverwerktindienenvoorzoveruitdekwantitatieveineffecti-viteitsmeting(cumulatief)eenverliesblijkt.

Materiële vaste activa Demateriëlevasteactivawordengewaardeerdopverkrijgingsprijs,verminderdmetdecumulatieveafschrijvingenenindienvantoepassingmetbijzonderewaardeverminde-ringen.Deafschrijvingenwordengebaseerdopdeverwachtetoekomstigegebruiksduuren worden berekend op basis van een vast percentage van de verkrijgingsprijs, rekening houdendmeteeneventueleresiduwaarde.Specifiekeinvesteringsbijdragenvanderdenwordenopdedesbetreffendeinvesteringinminderinggebracht,zodatindiegevallenop het saldo wordt afgeschreven. Er wordt afgeschreven vanaf het moment van inge-bruikneming. Op terreinen wordt niet afgeschreven.Activameteenverkrijgingsprijsvanminderdan€5.000wordennietgeactiveerd.

Dehierbijgehanteerdeafschrijvingstermijnenzijn:Bedrijfsgebouwen 40 jaarTerreinen nietHavenwerken 25 - 40 jaarAnderevastebedrijfsmiddelen 2–25jaarNog niet uitgegeven terreinen niet Vasteactivainontwikkeling niet

Demateriëlevasteactivawaarvandevennootschapkrachtenseenfinanciëleleaseover-eenkomstdeeconomischeeigendomheeft,wordengeactiveerd.Deuitdefinanciëleleaseovereenkomstvoortkomendeverplichtingwordtalsschuldverantwoord.Deindetoekomstigeleasetermijnenbegrepeninterestwordtgedurendedelooptijdvandefinanciëleleaseovereenkomsttenlastevanhetresultaatgebracht.Materiëlevasteactivainaanbouwwordengewaardeerdtegenvervaardigingsprijsenindienvantoepas-sing verminderd met bijzondere waardeverminderingen. De vervaardigingsprijs bestaat uit materiaalkosten, directe arbeidskosten, een toerekenbaar deel van de indirecte productiekostenenderenteopschuldenoverhettijdvakdataandevervaardigingvanhetactiefkanwordentoegerekend.Voor de kosten van periodiek groot onderhoud wordt een voorziening gevormd. Deze voorziening is opgenomen onder de overige voorzieningen aan de passiefzijde van de balans.

63

Financiële vaste activaDe niet-geconsolideerde deelnemingen waarin invloed van betekenis op het zakelijke en financiëlebeleidwordtuitgeoefend,wordengewaardeerdopdenettovermogenswaar-de,dochnietlagerdannihil.Dezenettovermogenswaardewordtberekendopbasisvande grondslagen van Havenbedrijf Moerdijk NV.Deelnemingenmeteennegatievenettovermogenswaardewordenopnihilgewaar-deerd. Daarbij worden tevens andere langlopende belangen in aanmerking genomen diefeitelijkmoetenwordenaangemerktalsonderdeelvandenetto-investeringindedeelneming. Wanneer de vennootschap geheel of ten dele instaat voor schulden van de desbetreffendedeelneming,respectievelijkdefeitelijkeverplichtingheeftdedeelne-ming (voor haar aandeel) tot betaling van haar schulden in staat te stellen, wordt een voorziening gevormd. Bij het bepalen van de omvang van deze voorziening wordt re-kening gehouden met reeds op vorderingen op de deelneming in mindering gebrachte voorzieningen voor oninbaarheid.

Deelnemingenwaaringeeninvloedvanbetekenisophetzakelijkeenfinanciëlebeleidwordt uitgeoefend, worden gewaardeerd op verkrijgingsprijs en indien van toepassing onderaftrekvanbijzonderewaardeverminderingen.

De vorderingen op en leningen aan deelnemingen alsmede de overige vorderingen worden bij eerste verwerking opgenomen tegen de reële waarde en vervolgens ge-waardeerdtegendegeamortiseerdekostprijs,onderaftrekvannoodzakelijkgeachtevoorzieningen. Deze voorzieningen worden bepaald op basis van individuele beoorde-ling van de vorderingen.

Naastdedeelnemingendeleningu/gbestaatdefinanciëlevasteactivauitdefinan-ciële waarde van één in eeuwigdurend erfpacht uitgegeven perceel. Hierbij gaat het om een het recht van eeuwigdurende te ontvangen pachtsom die als langlopende vordering wordtverantwoord.Delanglopendevorderingisgewaardeerdtegendeeersteuitgifte-prijs.Onderdefinanciëlevasteactivazijnactievebelastinglatentiesopgenomen,indienenvoorzoverhetwaarschijnlijkisdatrealisatievandebelastingclaimtezijnertijdzalkun-nenplaatsvinden.Dezeactievelatentieszijngewaardeerdtegennominalewaardeenhebben overwegend een langlopend karakter.

VorderingenDe vorderingen worden bij eerste verwerking opgenomen tegen de reële waarde en vervolgensgewaardeerdtegendegeamortiseerdekostprijs.Noodzakelijkgeachtevoor-zieningen voor mogelijke verliezen als gevolg van oninbaarheid worden in mindering

64

gebracht. Deze voorzieningen worden bepaald op basis van individuele beoordeling van de vorderingen.

Liquide middelen De liquide middelen zijn gewaardeerd tegen de nominale waarde. Indien middelen niet ter vrije beschikking staan, dan wordt hiermee bij de waardering rekening gehouden.

Eigen vermogenHet eigen vermogen bestaat uit de post gestort op opgevraagd kapitaal, agio, herwaar-deringsreserveenwettelijkenenstatutairereserves.De onverdeeld winst bestaat uit het nog niet verdeelde resultaat.

Voorzieningen Toegezegde pensioenregeling

Hethavenbedrijfheeftvoorzijnwerknemerseentoegezegdepensioenregeling.De hiervoor in aanmerking komende werknemers hebben op de pensioenge-rechtigdeleeftijdrechtopeenpensioen,datafhankelijkisvanleeftijd,salarisendienstjaren.DeregelingisondergebrachtbijhetbedrijfstakpensioenfondsABP.OpdebalansdatumishetdekkingspercentagevanhetABPuitgekomenop104,4%,wat een onderschrijding inhoudt van het vereiste dekkingsniveau van 128%. Het ABPheeftdepensioenendeafgelopenjarendaaromnietgeindexeerd.HetABPheeftdepensioenpremiesechternietverhoogd.HethavenbedrijfheeftgeenverplichtingtothetvoldoenvanaanvullendebijdrageningevalvaneentekortbijhetABP,andersdanheteffectvanhogeretoekomstigepremies.Hethavenbedrijfheeftdepensioenregelingverwerktalseentoegezegde-bijdrage-regelingenheeftde verschuldigde premies tot en met het einde van het boekjaar in de jaarreke-ning verantwoord. Voor zover de verschuldigde premies op balansdatum nog niet zijnvoldaan,wordthiervooreenverplichtingopgenomen.Alsdeopbalansdatumreedsbetaaldepremiesdeverschuldigdepremiesovertreffen,wordteenoverlo-pendeactiefpostopgenomenvoorzoversprakezalzijnvanterugbetalingdoorhetfonds of van verrekening met in de toekomst verschuldigde premies.

Voorziening voor latente belastingverplichtingen

Voorindetoekomsttebetalenbelastingbedragenuithoofdevanverschillentus-sencommerciëleenfiscalebalanswaarderingenwordteenvoorzieninggetroffentergroottevandesomvandezeverschillenvermenigvuldigdmethetgeldendebelastingtarief.Opdezevoorzieningwordeninminderinggebrachtdeindetoe-komstteverrekenenbelastingbedragenuithoofdevanbeschikbarevoorwaartseverliescompensatie,voorzoverhetwaarschijnlijkisdatdetoekomstigefiscale

65

winsten beschikbaar zullen zijn voor verrekening. De voorziening voor latente belastingverplichtingenwordtgewaardeerdtegennominalewaarde.

Overige voorzieningen

Tenzij anders vermeld worden de overige voorzieningen gewaardeerd tegen de nominalewaardevandeuitgavendienaarverwachtingnoodzakelijkzijnomdebetreffendeverplichtingenaftewikkelen.

Voorzieningen groot onderhoud

Devoorzieningentergelijkmatigeverdelingvanlastenvoorgrootonderhoudworden bepaald op basis van de te verwachten kosten over een reeks jaren. De voorziening wordt lineair opgebouwd. Het uitgevoerde onderhoud wordt ten laste vandezevoorzieninggebracht.Deonderhoudsegalisatievoorzieningenstoelenopeen meerjarenraming van het uit te voeren groot onderhoud aan (een deel van) de kapitaalgoederen, waarin rekening is gehouden met de kwaliteitseisen die ter zake geformuleerd zijn.

Langlopende schulden en kortlopende schuldenOpgenomen leningen en schulden worden bij eerste verwerking opgenomen tegen de reëlewaardeenvervolgensgewaardeerdtegendegeamortiseerdekostprijs.Voor erfpacht bestaat de mogelijkheid om deze in zijn geheel of gedeeltelijk tegen decontantewaardeaftekopen.Hetafkoopbedragwordtberekendopbasisvandeerfpachtprijsophetafkoopmoment,eenindexeringvoordekomendejareneneenrentepercentagewaartegencontantwordtgemaakt.Deontvangenafkoopsommenzijnopgenomen onder de langlopende schulden. De jaarlijkse erfpacht wordt lineair ten gunste van de erfpachtopbrengsten gebracht.Waarborgsommen worden tegen nominale waarde opgenomen.

Grondslagen voor de bepaling van het resultaat

Netto-omzetOndernetto-omzetwordtverstaandeopbrengstvandeinhetverslagjaargeleverdegoederenenverleendedienstenonderaftrekvankortingenendeoverdeomzetgehevenbelastingen.Opbrengsten voortvloeiend uit de verkoop van goederen worden verantwoord op het moment dat alle belangrijke rechten op economische voordelen alsmede alle belang-rijke risico’s zijn overgegaan op de koper. De kostprijs van deze goederen wordt aan dezelfde periode toegerekend.

66

Opbrengsten van diensten worden opgenomen naar rato van de mate waarin de dien-sten zijn verricht, gebaseerd op de tot balansdatum in het kader van de dienstverlening gemaaktekosteninverhoudingtotdegeschattekostenvandetotaalteverrichtendienstverlening. De kostprijs van deze diensten wordt aan dezelfde periode toegere-kend.

Overige bedrijfsopbrengstenDeoverigebedrijfsopbrengstenbetreffenopbrengstendievoortkomenuit:

• gebruiksvergoedingen;• toegerekendevergoedinguitvoeringpublieketaken;• overige baten.

Boekwinstendievoortvloeienuitdeverkoopvanmateriëlevasteactivawordenverant-woord op het moment dat alle belangrijke rechten op economische voordelen alsmede alle belangrijke risico’s zijn overgegaan op de koper.

BelastingenDevennootschapsbelastingwordtberekendtegenhetgeldendetariefoverhetresul-taat van het boekjaar, waarbij rekening wordt gehouden met permanente verschillen tussendewinstberekeningvolgensdejaarrekeningendefiscalewinstberekening,enwaarbijactievebelastinglatenties(indienvantoepassing)slechtswordengewaardeerdvoorzoverderealisatiedaarvanwaarschijnlijkis.

Grondslagen voor de opstelling van het geconsolideerd kasstroomoverzichtHetkasstroomoverzichtwordtopgesteldvolgensdedirecte(of:indirecte)methode.Degeldmiddeleninhetkasstroomoverzichtbestaanuitliquidemiddelenenvlottendeeffecten.Deeffectenkunnenwordenbeschouwdalszeerliquidebeleggingen.

Winstbelastingen,ontvangeninterestenontvangendividendenwordenopgenomenonderdekasstroomuitoperationeleactiviteiten.Betaaldeinterestenbetaaldedividen-denwordenopgenomenonderdekasstroomuitfinancieringsactiviteiten.

Transactieswaarbijgeenruilvangeldmiddelenplaatsvindt,waaronderfinanciëleleasing, worden niet in het kasstroomoverzicht opgenomen. De betalingen van de leasetermijnenuithoofdevanhetfinanciëleleasecontractwordengepresenteerdalsaflossingenvanschuldenvoorhetaflossingsbestanddeelenalsbetaaldeinterestvoorhet interestbestanddeel.

67

XII. Toelichting op de balans per 31 december 2017

In het kader van de verzelfstandiging van het Havenschap Moerdijk is op 30 december 2016alleactivaenpassivavanhetHavenschapMoerdijkovergedragenaanHavenbe-drijfMoerdijkNV.Deoverdrachtheeftplaatsgevondentegenboekwaardeenhierbijiscarryoveraccountingtoegepast.Deinbrengper30december2016ishieronderbijiedere balanspost terug te vinden. De aandelen zijn in cash en natura verkregen.

Vaste ActivaI. Materiële vaste activa

Bedrijfsgebouwen en -terreinen

De toename van de investeringen bedrijfsgebouwen en -terreinen bedraagt €13.956.662enbestaanuit:

• UitgiftevangrondeninerfpachtophetIndustrialParkMoerdijkvan05.76.67hameteenboekwaardevan€6.786.310;

• Indexering van de nog niet uitgegeven gronden LPM over de jaren 2013 tot en met2017met€6.625.922;



Materiële vaste activa Boekwaarde per Inbrengbalans Investeringen/ Afschrijvingen 2017 Boekwaarde per 05-12-2016 per 30-12-2016 desinvesteringen 2017 31-12-2017

Bedrijfsgebouwenen-terreinen 0 165.990.263 13.956.662 202.474 179.744.451

Anderevastebedrijfsmiddelen 0 19.560.653 1.325.288 881.112 20.004.829

Vasteactivainontwikkeling 0 79.155.618 -1.022.363 0 78.133.255

Totaal 0 264.706.534 14.259.587 1.083.586 277.882.535

Bedrijfsgebouwen en -terreinen Hectares Hectares Boekwaarde Inbrengbalans Boekwaarde per 30-12-2016 per 31-12-2017 per 05-12-2016 per 30-12-2016 per 31-12-2017

Bedrijfsgebouwen nvt nvt 0 2.206.014 2.547.971

Grondenuitgegeveninerfpacht 84.42.99 90.19.66 0 96.346.811 103.133.121

Verhuurdegronden 12.42.34 12.42.34 0 5.743.569 5.743.569

Nognietuitgegevengronden 21.20.59 21.20.59 0 61.693.869 68.319.790excl LPM

Totaal 118.05.92 123.82.59 0 165.990.263 179.744.451

68

• Investeringen op kantoorgebouw en kantoorinventaris van € 544.430 betreffendeherinrichtingvanhetkantoorgebouw.

Andere vaste bedrijfsmiddelen

Detoenamevandeinvesteringenhaven-enterreininrichtingbedraagt€1.325.288enbestaatuit:

• Uitgiftevaneensteigerinerfpachtmeteenwaardevan€1.026.220;• Het aanleggen van een tweede opstel spoor. Van de totale kosten is al

€457.068inrekeninggebracht.DeprovincieNoord-Brabantheefttoegezegd50% van de kosten met een maximum van € 235.000 te subsidiëren, hiervan is reeds € 158.000 ontvangen.

Vaste activa in ontwikkeling

Deafnamevanactivainontwikkelingbedraagt€1.022.363enbestaatuit:• Uitgiftevangrondeninerfpachtvan05.76.67hameteenwaardevan

€1.008.267betreffendebouwrijpmaakkostenenrentekostenophetIndustrialPark;

• Hetvoorbereidingskredietvanproject29KadePeutead.€14.096isafge-boekt ten laste van de algemene lasten.

Ter zekerstelling van de door het Havenschap Moerdijk verstrekte leningen is op alle bestaande registergoederen in bezit van het havenbedrijf ten gunste van Havenschap Moerdijkeeneerstehypotheekrechtgevestigdenisopallebestaandeentoekomstigevorderingeneeneerstepandrechtgevestigd(RJ212.703,375.3BW2.RJ254.404).Degemiddelderentevoetbedraagt4,49%.

II. Financiële vaste activa


Financiële vaste activa Boekwaarde Inbrengbalans Investeringen/ Afwaarderingen Boekwaarde per 05-12-2016 per 30-12-2016 desinvesteringen wegens duurzame per 31-12-2017 waarverminderingen

Deelname Beheer Vlasweg 4 Moerdijk B.V. 0 1 0 0 1

Overige vorderingen 0 10.327.365 0 0 10.327.365

Leningenu/g 0 10.000 0 0 10.000

Totaal 0 10.337.366 0 0 10.337.366

69

Definanciëlevasteactivabestaanuit:• Deelname in Beheer Vlasweg 4 Moerdijk B.V. van € 1. In 2015 is voor € 1 het

ernstigvervuildeterreinaandeVlasweg4overgedragenaandezeB.V.;• Overigevorderingenbestaanuitdefinanciëlewaardevaneenineeuwigdu-

rendinerfpachtuitgegeventerrein;• Deleningenu/giseenverstrekteleningaanBeheerVlasweg4MoerdijkB.V..

Vlottende activa

III. Vorderingen en overlopende activa

Overige vorderingen

DebiteurenDe debiteuren bedraagt per 31 december 2017 van € 2.784.321. Deze waarde bestaat voornamelijk uit binnenhavengelden, erfpacht, huur, kadegelden, spoorweggebruik en doorbelastingzandtransportkosten.Hiertegenoverstaateenvoorzieningvan€176.241ter dekking voor mogelijke oninbare vorderingen. Per saldo bedraagt de post debiteu-ren € 2.608.080.

Nog te ontvangen omzetbelastingDenogteontvangenomzetbelastingad.€903.712bestaatuitdeaangiftenoverdemaanden oktober, november en december 2017.


Vorderingen en Boekwaarde Inbrengbalans Mutaties boekjaar Boekwaarde overlopende activa per 05-12-2016 per 30-12-2016 per 31-12-2017

Overige vorderingen - Debiteuren 0 451.428 2.156.652 2.608.080-NogteontvangenBTW 0 846.077 57.635 903.712

Overlopende activa -Overigeoverlopendeactiva 0 3.921.632 -3.423.616 498.015

Totaal 0 5.219.137 -1.209.329 4.009.808

70

Overlopende activa

Overige overlopende activaDepostoverigeoverlopendeactivabedraagt€498.015enbestaatuitnogteontvangenbedragen en vooruitbetaalde bedragen.

IV. Liquide middelen

Kas en banksaldiDitbetrefthettotaalaanbank-enkassaldo.Deliquidemiddelenstaantervrijebeschik-king.

Vaste passiva

V Gestort en opgevraagd kapitaal

Het maatschappelijk kapitaal van de vennootschap bedraagt € 50.000 en is verdeeld in 50.000 aandelen van elk € 1.

VI Agio

ErhebbenzichgeenmutatiesvoorgedaanindeAgioReserve.


Liquide middelen Boekwaarde Inbrengbalans Mutaties boekjaar Boekwaarde per 05-12-2016 per 30-12-2016 per 31-12-2017

Kas 0 838 12 850

Bank 45.000 45.000 2.232.939 2.277.939

Kruisposten bankieren 0 1.520 -1.520 0

Totaal 45.000 47.358 2.231.431 2.278.789


Gestort en opgevraagd Boekwaarde Inbrengbalans Mutaties boekjaar Boekwaarde kapitaal per 30-12-2016 per 05-12-2016 per 31-12-2017

Gestort en opgevraagd kapitaal 45.000 5.000 0 50.000

Totaal 45.000 5.000 0 50.000


Agio Boekwaarde Inbrengbalans Mutaties boekjaar Boekwaarde per 05-12-2016 per 30-12-2016 per 31-12-2017

Agio 0 -93.359.925 0 -93.359.925

Totaal 0 -93.359.925 0 -93.359.925

71

VII Onverdeelde winst

Aandealgemenevergaderingvanaandeelhouderszalwordenvoorgesteldomvoorhetvoordeligresultaatover2017ad€4.106.569eenoverigereservetevormen.

Overigens kan volgens de statuten alleen de algemene vergadering besluiten tot uitke-ringvanwinst(artikel392lid1.b). VIII. Voorzieningen

Voorziening infra droogMet de voorziening infra droog worden de kosten voor groot onderhoud voorzien. Dezevoorzieningheefteenoverwegendlanglopendkarakter.Volgensdebegrotingzouin2017€595.000aandezevoorzieningwordenonttrokken.Dedaadwerkelijkeonttrek-kingbedraagt€1.269.851.Opdezevoorzieningisca.€675.000meeruitgegevendooruitloopvanwerkzaamhedenvanuit2016rondomderenovatieMiddenweg/Orionweg.

Voorziening rioleringMet de voorziening riolering worden de kosten voor groot onderhoud van de riolering voorzien.Dezevoorzieningheefteenoverwegendlanglopendkarakter.Volgensdebegrotingzouin2017€961.000aandezevoorzieningwordenonttrokken.Dedaad-werkelijkeonttrekkingbedraagt€1.856.437.Opdezevoorzieningisca.€895.000meeruitgegeven,doordatderenovatievangemaalGvan2016isuitgelopennaar2017.Anderzijdsisderenovatievandeoverigegemalendoorgeschovennaar2018.


Onverdeelde winst Boekwaarde Inbrengbalans Mutaties boekjaar Boekwaarde per 05-12-2016 per 30-12-2016 per 31-12-2017

Oncerdeeldewinst 0 0 4.106.569 4.106.569

Totaal 0 0 4.106.569 4.106.569


Voorzieningen Boekwaarde Inbrengbalans Dotaties Onttrekkingen Boekwaarde per 05-12-2016 per 30-12-2016 per 31-12-2017

Voorzieningeinfradroog 0 885.423 715.000 1.269.851 330.572

Voorzieningriolering 0 5.868.210 973.000 1.856.437 4.984.773

Voorzieninginfranat 0 2.797.990 343.000 800.610 2.340.380

Voorzieningbaggeren 0 344.089 353.000 634.500 62.589

Voorziening waarborg-regelingkernMoerdijk 0 3.905.299 350.000 0 4.255.299

Totaal 0 13.801.011 2.734.000 4.561.399 11.973.612

72

Voorziening infra natMet deze voorziening worden de kosten voor groot onderhoud aan onder andere waterwegen, kademuren en glooiingen, meerpalen en steigers, water in- en uitlaten en vaarwegaanduiding in en rondom de havens van het haven- en industrieterrein voorzien.Dezevoorzieningheefteenoverwegendlanglopendkarakter.Volgensdebegrotingzouin2017€488.000aandezevoorzieningwordenonttrokkenomachter-stalligonderhoudintelopen.Dedaadwerkelijkeonttrekkingbedraagt€800.610.Opdeze voorziening is ca. € 313.000 meer uitgegeven dan begroot. De reden hiervan is dat werkzaamheden rondom ‘t Gors en talud Middenweg eerder noodzakelijk waren dan gedacht.

Voorziening baggerenMet deze voorziening worden de kosten voor groot onderhoud baggeren voorzien. Dezevoorzieningheefteenoverwegendkortlopendkarakter.Volgensdebegrotingzouin2017geenonttrekkingzijnaandezevoorziening.Dedaadwerkelijkeonttrekkingbedraagt€634.500.DeonttrekkingbestaatuitverdiepingvandeverbindingvaargeulHollandsch Diep van RWS naar Shell en rondom haar steigers en koelwaterinlaat. Deze werkzaamheden konden niet meer in 2016 worden uitgevoerd.

Voorziening waarborgregeling kern MoerdijkDewaarborgregelingkernMoerdijkgeefteengarantieophetwaardebehoudendever-koopbaarheidvanwoningenvoorparticulierewoningeigenarenindekernMoerdijk.Deuitvoering van de regeling ligt bij de gemeente Moerdijk. De gemeente presenteert de tot dan toe gemaakte kosten voor deze regeling in haar jaarrekening als een vordering ophethavenbedrijf.Eeneventueeltekortophetfinanciëleresultaatvandewaarborg-regelingin2030dientdoorhethavenbedrijfbetaaldteworden.De€4.255.299bestaatuitreedsgemaakterentekostenad.€855.299enallegemaakteennogtemakenkostenad. € 3.400.000. Op basis van het base case scenario van de meest recente doorreke-ningdooreenonafhankelijkadviesbureauzoudittekortuitkomenop€6.800.000.

IX. Langlopende schulden


Langlopende schulden Boekwaarde Inbrengbalans Mutaties boekjaar Boekwaarde per 05-12-2016 per 30-12-2016 per 31-12-2017

Schulden aan participanten en aan maatschappijen waarin wordt deelgenomen

-Leningeno/g 0 133.546.463 -1.235.636 132.310.828

-Afkooperfpacht 0 1.048.504 2.043.154 3.091.658

-Waarborgsommen 0 90.000 0 90.000

Totaal 0 134.684.967 807.518 135.492.486

73

Schulden aan participanten en aan maatschappijen waarin wordt deelgenomenLanglopende leningen o/g GRPer31december2017bedragendelanglopendeleningeno/gGRtotaal€132.310.828.Het havenbedrijf is een kredietovereenkomst aangegaan met het Havenschap Moerdijk. Per 31 december is voor € 134.761.828, waarvan € 132.310.828 op lange termijn en € 2.450.000 op korte termijn, aan leningen opgenomen bij Havenschap Moerdijk. In 2018dient€395.214afgelosttewordenopdevastegeldleningen.De€128.700.000aankasgeldleningenzullenafhankelijkvandefinancieringsbehoeftein2018verlengdworden. Het rente riscio op deze kasgeldleningen is voor € 126.250.000 afgedekt.

Ter zekerstelling van de door het Havenschap Moerdijk verstrekte leningen is op alle bestaande registergoederen in bezit van het havenbedrijf ten gunste van Havenschap Moerdijkeeneerstehypotheekrechtgevestigdenisopallebestaandeentoekomstigevorderingeneeneerstepandrechtgevestigd(RJ212.703,375.3BW2.RJ254.404).

Degemiddelderentevoetbedraagt4,49%.

AfkoopsommenDitbetreftdeafkoopvaneentweetalinerfpachtuitgegevenpercelen.Deafkoopvandeverschuldigdecanonvanéénperceelbetreftdeeerste25jaar,deafkoopvanhettweedeperceelbetrefteengedeeltelijkeafkoopvan1oktober2017totdecember2023.In2018wordthiervan€400.286tengunstevandeexploitatiegebracht.

WaarborgsommenVoor de verhuur van een bedrijfshal met kantoorruimte op het voormalig Tetra Pak terreiniseenwaarborgsombedongenvan€90.000,teweten3maandenhuur.Dehuurovereenkomst is in 2016 gestart en loopt 31 maart 2018 af.

Vlottende passiva

X. Kortlopende schulden en overlopende passiva

Kortlopende schulden en Boekwaarde Inbrengbalans Mutaties boekjaar Boekwaardeoverlopende passiva per 05-12-2016 per 30-12-2016 per 31-12-2017

Crediteuren 0 3.182.880 1.219.205 4.402.085

Overigeoverlopendepassiva 0 35.281.612 9.892.209 45.173.821

Totaal 0 38.464.492 11.111.414 49.575.906


74

CrediteurenDe crediteuren bedraagt op 31 december 2017 € 4.402.085 en bestaat onder meer uit nog te betalen termijnen aan aannemers.

Overige overlopende passiva De post overige overlopende passiva ad. € 45.173.821 bestaat uit nog te betalen bedragen en vooruitontvangen opbrengsten.

Niet in de balans opgenomen verplichtingen

Langlopende financiële verplichtingenVanaf 14 oktober 2015 worden vijf kopieermachines en een scanner geleased met een totalewaardevan€36.861meteenlooptijdvan5jaar.Daarnaastwordthetwagenparkgeleased. De totale aanschafwaarde bedraagt per 31 december 2017 € 378.752. Verder zijn er meerjarige contracten afgesloten voor o.a. stabiel beheer, een onderhoudscon-tract voor beveiligingsapparatuur en een overeenkomst met een beveiligingsbedrijf. De totalewaardevanreedsaangeganeverplichtingenbedraagtca.€3.580.077.

Ontwikkeling Logistiek Park Moerdijk• In2016heeftdeRaadvanStatehetProvinciaalInpassingsplan(PIP)voorhet

LogistiekParkMoerdijk(LPM)vernietigdalsgevolgvaneenvormfoutin(hetuitvoeringsbesluit van) de Crisis- en herstelwet (Chw). Beide zijn in de loop van 2016 opnieuw (geactualiseerd en gerepareerd) vastgesteld. Tegen het PIP zijn wederom beroepen ingediend bij de Raad van State. De Raad van State heeftvragengesteldaanhetHofvanJustitievandeEuropeseUnieoverhetProgrammaAanpakStikstof(PAS).Hetisonduidelijkhoelangdebehandelinggaat duren en wat dat betekent voor de termijn waarop het PIP voor het LPM onherroepelijkwordt.In2017heeftdeprovincieNoord-BrabantdeRaadvanState op basis van een Passende Beoordeling 2017 tevergeefs verzocht om de aanhouding van het PIP LPM te beëindigen. De levering van de LPM gronden van de provincie Noord-Brabant via het Havenschap aan het havenbedrijf heeftmetontbindendevoorwaardenplaatsgevonden.OmdathetPIPvoorhet LPM voor 31 december 2017 niet onherroepelijk is geworden, hebben departijenprovincieNoord-Brabant,gemeenteMoerdijkenHavenbedrijf Moerdijk NV nieuwe afspraken gemaakt.

75

VennootschapsbelastingOmdateronduidelijkhedenzijnrondomdefiscaleopeningsbalansendefiscalewinst-en verliesrekening is het op dit moment niet mogelijk om de omvang van de verschul-digdevennootschapbetrouwbaarteschatten.

76

XIII. Toelichting op de Winst- en verliesrekening 2017

Totaal bedrijfsopbrengsten

Toelichting: Denettoomzetis€846.000hogerdanbegroot.Destijgingkomtdoordetoenamevande omzet van erfpacht en verhuurde terreinen met € 848.000 ten opzichte van de be-groting2017doornieuweuitgiftesinerfpachtendooreentijdelijkeverhuurwaarmeeindebegrotinggeenrekeningwasgehouden.Deopbrengstenhaven-enkadegeldenzijn € 2.000 lager dan begroot. De havengelden zijn € 65.000 hoger dan begroot door extra overslag in met name het bulk segment en de kadegelden zijn € 67.000 lager door terugkoop van een terrein in 2016.

Toelichting: Deoverigebedrijfsopbrengstenzijn€1.593.000hogerdanbegroot.Deomzetgebrui-kersvergoedingen bestaat uit vergoedingen voor spoorlijngebruik, vergunningen droog en nat. Deze omzet is gestegen door meer spoorlijngebruik en meer vergunningen dan

Gerealiseerd 2017 Budget 2017 Verschil 2017

Netto omzetHaven- en kadegelden 6.278.031 6.280.254 -2.223

Erfpachtenverhuurdeterreinen 9.993.859 9.145.724 848.135

Totaal netto omzet 16.271.890 15.425.978 845.912



Overige bedrijfsopbrengstenGebruiksvergoedingen 1.343.228 1.258.433 84.795

Toerekeningvergoedinguitvoeringpublieketaken 1.201.254 1.220.961 -19.707

Overigebaten 2.089.553 561.892 1.527.660

Totaal overige bedrijfsopbrengsten 4.634.034 3.041.286 1.592.748


77

begroot. De daling van de opbrengsten toerekening vergoeding uitvoering publieke taken komt omdat alleen nog maar de kosten die het havenbedrijf maakt in rekening wordengebrachtbijdegemeente.IndebegrotingwasooknogrekeninggehoudenmetdeinningskostenvandeBelastingsamenwerkingWest-Brabant(BWB).Deoverigebatenzijn hoger dan begroot door een ontvangen bijdrage in afschrijvingskosten op een inves-tering die reeds versneld afgeschreven was, de verkoop van een viertal reststroken, een geïndeboetevoortelatebebouwingenhetinrekeningbrengenvaneendeelvandekosten voor procesbegeleiding van het Uitvoeringsprogramma Havenstrategie Moerdijk 2030 aan de partners.

Lonen, salarissen, sociale lasten en overige personeelskosten


Sociale lastenPensioenlasten 217.511 254.773 -37.262

Socialelasten 169.656 155.747 13.909

Totaal sociale lasten 387.168 410.520 -23.352



Lonen en salarissenBrutosalarissen 1.735.781 1.630.801 104.980

VUT/WW-uitkeringen -16.717 - -16.717

Uitzendkrachteneninhuur 479.035 150.000 329.035

Totaal lonen en salarissen 2.198.099 1.780.801 417.298



Totaal bedrijfsopbrengsten 20.905.924 18.467.264 2.438.660


78

Toelichting: De lonen, salarissen, sociale lasten en overige personeelskosten zijn € 406.000 hoger dan begroot. Dit komt omdat de lonen en salarissen hoger uitgevallen zijn dan begroot door vervanging van vaste medewerkers i.v.m. ziekte, zwangerschap en ontslag. De sociale lasten zijn lager uitgevallen dan begroot. De overige personeelskosten zijn hoger uitgevallen dan begroot doordat er meer geworven is voor personeel dan begroot, meer overige personeelskosten maar minder reis- en verblijfskosten en opleidings-kosten dan begroot. Het gemiddelde aantal medewerkers bedraagt 21,17 FTE, be-staandeuiteendirecteur,5stafleden,5programmamangersenoverigemedewerkers,geenvandewerknemersiswerkzaaminhetbuitenland(conformartikel2:382BW).Alleuitkeringenvoordegezamenlijkecommissarissenbedragen€40.000over2017(conformartikel383BW).OndanksdathethavenbedrijfnietonderdeWetnormeringtopinkomensvalt,isinhetdirectiereglementonderartikel12.1opgenomendathetbezoldigingsbeleid niet in strijd mag zijn met uit de Wet normering topinkomens voort-vloeiende normen voor bezoldigingen. De bezoldiging van de directeur-bestuurder (ad €169.399)ligtbinnendenormenvoorbezoldigingenuitdeWetnormeringtopinko-mens.


Overige personeelskostenReis-enverblijfkosten 30.104 82.821 -52.717

Opleidingskosten 39.261 54.237 -14.976

Wervingskosten 52.133 - 52.133

Overigepersoneelskosten 189.162 161.389 27.773

Totaal overige personeelskosten 310.660 298.447 12.213

Totaal lonen, salarissen, sociale lasten en 2.895.927 2.489.768 406.159 overige personeelskosten


79

Afschrijvingen materiële vaste activa en bijzondere waardeverminderingen

Toelichting: Deafschrijvingskostenmateriëlevasteactivazijn€93.000lageruitgevallendanbe-groot. Er zijn minder afschrijvingskosten omdat er nog geen investeringen op het gebied vanbeveiligingzijngedaanenomdatdefinanciëleafrondingvandeinvesteringeninhetprojectrestylingnognietheeftplaatsgevonden.Daarentegenzijnermeerafschrijvings-kostendoorvervangingvaneenvingerpierenuitgifteintijdelijkeverhuurvangebou-wenenterreininrichting.

Totaal afschrijvingen materiële vaste activa en bijzondere waardeverminderingen 1.083.586 1.176.427 -92.841 Allebedragenineuro’s(€)


Afschrijving materiële vaste activaAfschrijvingmateriëlevasteactiva 1.083.586 1.176.427 -92.841

1.083.586 1.176.427 -92.841


Bijzondere waardeverminderingenAfwaarderingmateriëlevasteactiva - - -

- - -

80

Overige bedrijfslasten Exploitatielasten

Toelichting: Deexploitatiekostenvoorhetonderhoudenbeheerzijntenopzichtevandebegroting€478.000hoger.Dekostenzijnhogerdoordedotatievan€350.000aannieuwgevorm-de voorziening Waarborgregeling kern Moerdijk.

Toelichting: Dekostenvooronderzoekengebiedsontwikkelingzijn€591.000lageruitgevallendanbegroot. De kosten reserve ontwikkelingen zijn lager uitgevallen dan begroot doordat de maatregelen voor het verbeteren van de spoorveiligheid en de spoorcapaciteit in de tijddoorgeschovenzijn.Erismeeraanduurzaamheid,innovatieenhaalbaarheidson-derzoekengedaandanbegroot.Omdatdeonroerendezaakbelastingnietmeertoege-rekendmagwordenaannoguittegevengrondenzijndebelastingenhogeruitgevallendan begroot.


Onderhoud en beheerBrandweerzorgenveiligheid 382.948 340.000 42.948

Kades en terreinen nat 343.000 343.000 -

Wegen en terreinen droog 715.000 715.000 -

Onderzoekengebiedsontwikkeling 1.657.750 1.561.440 96.310

Overigekostenhaveninfrastructuur 1.326.930 1.337.675 -10.745

Exploitatiekosten 350.000 - 350.000

Totaal onderhoud en beheer 4.775.628 4.297.115 478.513



Onderzoek en gebiedsontwikkelingBelastingen 215.724 83.565 132.159

Duurzaamheid,innovatieen haalbaarheidsonderzoeken 1.820.167 1.235.401 584.766

Gebiedsontwikkeling 107.695 12.217 95.478

Kosten reserve ontwikkelingen 651.628 2.062.072 -1.410.444

Verzekeringen 68.360 61.243 7.117

Totaal onderzoek en gebiedsontwikkeling 2.863.574 3.454.498 -590.924


81

Toelichting: Dediverseexploitatiekostenzijn€641.000hogeruitgevallendanbegrootdoormeeroverigeexploitatiekosten,metnamebijdrageemptydepot,enmeerenergiekostenmaarminder onderhoudskosten.

Toelichting: Deafdrachtenhavengeldenennautischedienstenzijn€2.000hogerdanbegrootdoormeeradministratiekostenvanderden.

Toelichting: Deautomatiseringskostenzijn€257.000hogerdanbegrootdoormeerictinspannin-gen.


Diverse exploitatiekostenEnergiekosten 249.632 183.722 65.910

Onderhoudskosten 78.250 83.663 -5.413

Overigeexploitatiekosten 649.661 68.730 580.931

Totaal diverse exploitatiekosten 977.543 336.115 641.428


Afdrachten havengelden en nautische diensten 76.157 73.672 2.485


Automatiseringskosten 557.619 301.077 256.542


82

Toelichting: Dekostenvoorcommunicatie,acquisitieenrepresentatiezijn€23.000lagerdanbegroot.Dekostenvooradvertentiesenmediacampagnes,website,overigereclameadvertentieszijnlageruitgevallen.Daartegenzijndekostenvoorevenementenenrepresentatiekostenensponsoringendonatieshogeruitgevallen.

Toelichting: De accountants- en advieskosten zijn € 25.000 hoger dan begroot. Door meer accoun-tantskosten(hiervanis€90.458voorcontrolewerkzaamhedenvandejaarrekening2016vandeGRendejaarrekening2017vandeNVen€7.209vooroverigewerk-zaamheden)enbestuurskostendanbegrootenminderbelastingadvieskosten,overigeadvieskosten en overige kosten dan begroot.


Communicatie-, acquisitie- en representatiekostenAdvertentiesenmediacampagnes 13.896 76.000 -62.104

Evenementenenrepresentatiekosten 127.849 83.106 44.743

Kostenwebsite 3.921 7.500 -3.580

Overigereclamekosten 11.298 15.000 -3.702

Sponsoringendonaties 26.869 25.000 1.869

Totaal communicatie- acquisitie- en representatiekosten 183.833 206.606 -22.773



Accountants- en advieskostenAccountantskosten €97.667 €85.000 €12.667

Belastingadvieskosten €30.473 €35.000 €-4.527

Bestuurskosten €42.090 €13.356 €28.734

Overigeadvieskosten €57.502 €66.942 €-9.440

Overigekosten €321 €2.971 €-2.650

Totaal accountants- en advieskosten € 228.052 € 203.269 € 24.783


83

Toelichting: De bureaukosten zijn € 41.000 lager dan begroot. Doordat er minder kosten voor aanpassingvandehuisstijl,minderdrukwerkkosten,mindertelefoonkostenenminderkantinekostenzijngemaaktdanbegroot.

Toelichting: De diverse kosten zijn € 4.000 hoger dan begroot.


BureaukostenAbonnementen,lidmaatschappenenvakliteratuur 49.305 48.843 462

Drukwerk 41.410 48.000 -6.590

Kantinekosten 19.763 24.524 -4.761

Kantoorbenodigdhedenenporti 25.285 26.229 -944

Kostenhuisstijl 15.625 40.000 -24.375

Telefoonkosten 25.392 30.588 -5.196

Totaal bureaukosten 176.780 218.184 -41.404


Diverse kosten 4.490 - 4.490


Totaal overige bedrijfslasten 9.843.675 9.090.536 753.139


84

Financiële baten en lasten

Toelichting: Definanciëlebatenenlastenzijnpersaldo€562.000beteruitgevallendanbegroot. Erismeerrentedoorberekendnaaronderhandenprojecten(grondexploitatieIndustrialPark Moerdijk) dan begroot omdat nu rente toegerekend wordt over de boekwaarde en nietoverdeaanschafwaardevandegrondalleen,zoalsindebegrotingwasaangeno-men.Daarentegenwarenderentekostenopdeleningo/gvanhethavenschaphogerdan begroot omdat er meer geld geleend is dan begroot.

Kosten bestemmingsreserves

OnderBBV(BesluitBegrotingenVerantwoording)regelsdievantoepassingwarentoten met 31 december 2016 mochten bepaalde kosten voor winstbestemming ten laste vandereservesgebrachtworden.OnderderegelsvanBW2Titel9dievanaf1januari2017 van toepassing zijn op het havenbedrijf komen deze kosten ten laste van het resultaat.Indebegroting2017wastenonrechterekeninggehoudenmeteenbedragvan € 1.481.000 dat voor winstbestemming ten laste van de reserves gebracht mochten worden.


Rentebaten en soortgelijke opbrengstenRentebaten en soortgelijke opbrengsten - - -


Rente lasten en soortgelijke lastenRente kasgeldleningen - - -

Renteleningo/g 5.812.122 5.652.235 159.887

Garantiepremie 300.000 300.000 -

Derivaten -24.866 - -24.866

Overige rentelasten en bankkosten 5.274 5.000 274

Doorberekenderentenaaronderhandenprojecten -3.116.364 -2.419.404 -696.960

Totaal rente lasten en soortgelijke lasten 2.976.167 3.537.831 -561.664

Totaal financiële baten en lasten -2.976.167 -3.537.831 561.664


85

Resultaat voor belastingen

Belastingen

Toelichting: Omdateronduidelijkhedenzijnrondomdefiscaleopeningsbalansendefiscalewinst-en verliesrekening is het op dit moment niet mogelijk om de omvang van de verschul-digdevennootschapbetrouwbaarteschatten.


Resultaat voor belastingenResultaatvoorbelastingen 4.106.569 2.172.702 1.933.867


BelastingenBelastingen - - -

Resultaat voor belastingen 4.106.569 2.172.702 1.933.867


Totaal belastingen - - -

86

Ondertekening van de jaarrekening Havenbedrijf Moerdijk N.V.25 mei 2018

Directi e

F.J. van den OeverDirecteur

Raad van Commissarissen

Dr. Ir. P.J.M. van LaarhovenVoorzitterRaadvanCommissarissen

Drs. M.H.T. JansenLid Raad van Commissarissen

Dr. J.M. van der EijkLid Raad van Commissarissen

Overige gegevens

88

XIV. Controleverklaring van de onafhankelijke accountantAandeaandeelhoudersenderaadvancommissarissenvanHavenbedrijfMoerdijkN.V.

VERKLARING OVER DE IN HET JAARVERSLAG OPGENOMEN JAARREKENING OVER DE PERIODE VAN 5 DECEMBER 2016 TOT EN MET 31 DECEMBER 2017

Ons oordeelWij hebben de jaarrekening over de periode van 5 december 2016 tot en met 31 december 2017 van Havenbedrijf Moerdijk N.V. te Moerdijk gecontroleerd.

NaaronsoordeelgeeftdeinditjaarverslagopgenomenjaarrekeningeengetrouwbeeldvandegrootteendesamenstellingvanhetvermogenvanHavenbedrijfMoerdijkN.V.op 31 december 2017 en van het resultaat over de periode van 5 december 2016 tot en met31december2017inovereenstemmingmetTitel9Boek2BW.

Dejaarrekeningbestaatuit:1. De balans per 31 december 2017.2. De winst-en-verliesrekening over de periode van 5 december 2016 tot en

met 31 december 2017.3. Het kasstroomoverzicht over de periode van 5 december 2016 tot en met

31 december 2017.4. Detoelichtingmeteenoverzichtvandegehanteerdegrondslagenvoor

financiëleverslaggevingenanderetoelichtingen.

De basis voor ons oordeelWij hebben onze controle uitgevoerd volgens het Nederlands recht, waaronder ook de Nederlandse controlestandaarden vallen. Onze verantwoordelijkheden op grond hiervanzijnbeschrevenindesectie“Onzeverantwoordelijkhedenvoordecontrolevande jaarrekening”.

WijzijnonafhankelijkvanHavenbedrijfMoerdijkN.V.zoalsvereistindeEuropeseverordeningbetreffendespecifiekeeisenvoordewettelijkecontrolesvanfinanciëleoverzichtenvanorganisatiesvanopenbaarbelang,deWettoezichtaccountants-organisaties(Wta),deVerordeninginzakedeonafhankelijkheidvanaccountantsbijassurance-opdrachten(ViO)enanderevoordeopdrachtrelevanteonafhankelijkheids-regels in Nederland.

89

Verder hebben wij voldaan aan de Verordening gedrags- en beroepsregels accountants (VGBA).

Wijvindendatdedooronsverkregencontrole-informatievoldoendeengeschiktisalsbasis voor ons oordeel.

VERKLARING OVER DE IN HET JAARVERSLAG OPGENOMEN ANDERE INFORMATIE

Naast de jaarrekening en onze controleverklaring daarbij, omvat het jaarverslag andere informatie,diebestaatuit:• Het bestuursverslag.• De overige gegevens.

Op grond van onderstaande werkzaamheden zijn wij van mening dat de andere informatie:• Met de jaarrekening verenigbaar is en geen materiële afwijkingen bevat. • AlleinformatiebevatdieopgrondvanTitel9Boek2BWisvereist.

Wijhebbendeandereinformatiegelezenenhebbenopbasisvanonzekennisenons begrip, verkregen vanuit de jaarrekeningcontrole of anderszins, overwogen of de andereinformatiemateriëleafwijkingenbevat.

MetonzewerkzaamhedenhebbenwijvoldaanaandevereisteninTitel9Boek2BWende Nederlandse Standaard 720. Deze werkzaamheden hebben niet dezelfde diepgang als onze controlewerkzaamheden bij de jaarrekening.

Hetbestuurisverantwoordelijkvoorhetopstellenvandeandereinformatie,waar-onderhetbestuursverslagendeoverigegegevens,inovereenstemmingmetTitel9Boek 2 BW.

90

BESCHRIJVING VAN VERANTWOORDELIJKHEDEN MET BETREKKING TOT DE JAARREKENING

Verantwoordelijkheden van het bestuur en de raad van commissarissen voor de jaarrekening Het bestuur is verantwoordelijk voor het opmaken en getrouw weergeven van de jaar-rekeninginovereenstemmingmetTitel9Boek2BW.Inditkaderishetbestuurverant-woordelijk voor een zodanige interne beheersing die het bestuur noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fouten of fraude.

Bij het opmaken van de jaarrekening moet het bestuur afwegen of de N.V. in staat is om haarwerkzaamhedenincontinuïteitvoorttezetten.Opgrondvangenoemdverslag-gevingsstelselmoethetbestuurdejaarrekeningopmakenopbasisvandecontinuï-teitsveronderstelling,tenzijhetbestuurhetvoornemenheeftomdevennootschapteliquiderenofdebedrijfsactiviteitentebeëindigenofalsbeëindiginghetenigerealis-tischealternatiefis.

Het bestuur moet gebeurtenissen en omstandigheden waardoor gerede twijfel zou kunnenbestaanofdeN.V.haarbedrijfsactiviteitenincontinuïteitkanvoortzetten,toelichten in de jaarrekening.

De raad van commissarissen is verantwoordelijk voor het uitoefenen van toezicht op het procesvanfinanciëleverslaggevingvandeN.V.

Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekeningOnze verantwoordelijkheid is het zodanig plannen en uitvoeren van een controleop-drachtdatwijdaarmeevoldoendeengeschiktecontrole-informatieverkrijgenvoorhetdoor ons af te geven oordeel.

Onze controle is uitgevoerd met een hoge mate maar geen absolute mate van zeker-heid,waardoorhetmogelijkisdatwijtijdensonzecontrolenietallemateriëlefoutenen fraude ontdekken.

Afwijkingenkunnenontstaanalsgevolgvanfraudeoffoutenenzijnmaterieelindienre-delijkerwijs kan worden verwacht dat deze, afzonderlijk of gezamenlijk, van invloed kun-nen zijn op de economische beslissingen die gebruikers op basis van deze jaarrekening nemen.Dematerialiteitbeïnvloedtdeaard,timingenomvangvanonzecontrolewerk-zaamhedenendeevaluatievanheteffectvanonderkendeafwijkingenoponsoordeel.

91

Wijhebbendezeaccountantscontroleprofessioneelkritischuitgevoerdenhebbenwaarrelevant professionele oordeelsvorming toegepast in overeenstemming met de Ne-derlandsecontrolestandaarden,ethischevoorschriftenendeonafhankelijkheidseisen.Onzecontrolebestondonderandereuit:

• Hetidentificereneninschattenvanderisico’sdatdejaarrekeningafwijkingenvanmaterieelbelangbevatalsgevolgvanfoutenoffraude,hetinreactieop deze risico’s bepalen en uitvoeren van controlewerkzaamheden en het verkrijgenvancontrole-informatiedievoldoendeengeschiktisalsbasisvoorons oordeel. Bij fraude is het risico dat een afwijking van materieel belang niet ontdekt wordt groter dan bij fouten. Bij fraude kan sprake zijn van samenspanning,valsheidingeschrifte,hetopzettelijknalatentransactiesvastteleggen,hetopzettelijkverkeerdvoorstellenvanzakenofhetdoorbrekenvan de interne beheersing.

• Het verkrijgen van inzicht in de interne beheersing die relevant is voor de controle met als doel controlewerkzaamheden te selecteren die passend zijn in de omstandigheden. Deze werkzaamheden hebben niet als doel om een oordeeluittesprekenoverdeeffectiviteitvandeinternebeheersingvandeN.V.

• Hetevaluerenvandegeschiktheidvandegebruiktegrondslagenvoorfinan-ciëleverslaggevingenhetevaluerenvanderedelijkheidvanschattingendoorhetbestuurendetoelichtingendiedaaroverindejaarrekeningstaan.

• Hetvaststellendatdedoorhetbestuurgehanteerdecontinuïteitsver-onderstelling aanvaardbaar is. Tevens het op basis van de verkregen controle-informatievaststellenofergebeurtenissenenomstandighedenzijnwaardoorgeredetwijfelzoukunnenbestaanofdeN.V.haarbedrijfsactiviteitenincontinuïteitkanvoortzetten.Alswijconcluderendatereenonzekerheidvanmaterieel belang bestaat, zijn wij verplicht om aandacht in onze controlever-klaringtevestigenopderelevantegerelateerdetoelichtingenindejaarreke-ning.Alsdetoelichtingeninadequaatzijn,moetenwijonzeverklaringaanpas-sen.Onzeconclusieszijngebaseerdopdecontrole-informatiedieverkregenistotdedatumvanonzecontroleverklaring.ToekomstigegebeurtenissenofomstandighedenkunnenerechtertoeleidendateenN.V.haarcontinuïteitniet langer kan handhaven.

• Hetevaluerenvandepresentatie,structuureninhoudvandejaarrekeningendedaarinopgenomentoelichtingen.

• Hetevaluerenofdejaarrekeningeengetrouwbeeldgeeftvandeonder-liggendetransactiesengebeurtenissen.

92

Gegeven onze eindverantwoordelijkheid voor het oordeel zijn wij verantwoordelijk voor de aansturing van, het toezicht op en de uitvoering van de groepscontrole. In dit kader hebben wij de aard en omvang bepaald van de uit te voeren werkzaamheden voor degroepsonderdelen.Bepalendhierbijzijndeomvangen/ofhetrisicoprofielvandegroepsonderdelenofdeactiviteiten.Opgrondhiervanhebbenwijdegroepsonderdelengeselecteerdwaarbijeencontroleofbeoordelingvandevolledigefinanciëleinformatieofspecifiekepostennoodzakelijkwas.

Wij communiceren met het bestuur onder andere over de geplande reikwijdte en timingvandecontroleenoverdesignificantebevindingendieuitonzecontrolenaarvorenzijngekomen,waarondereventuelesignificantetekortkomingenindeinternebeheersing. In dit kader geven wij ook een verklaring aan het auditcomité op grond van artikel11vandeEuropeseverordeningbetreffendespecifiekeeisenvoordewettelijkecontrolesvanfinancieleoverzichtenvanorganisatiesvanopenbaarbelang.Deindieaanvullendeverklaringverstrekteinformatieisconsistentmetonsoordeelindezecontroleverklaring.

Rotterdam,17mei2018

DELOITTE ACCOUNTANTS B.V.

Wasgetekend:drs.R.M.J.vanVugtRA

Bijlagen niet behorende tot de jaarrekening

94

Bijlage 1 Wat heeft het gekost per programma

Gerealiseerd 2017 Budget 2017 Gerealiseerd 2016Programma Ruimtelijke ontw, Milieu en Duurzaamh Opbrengsten 51 86 85Kosten -230 -240 -309Totaal Progr Ruimtelijke ontw, Milieu en Duurzaamh -180 -153 -224

Programma Infrastructuur en Beheer Opbrengsten nat 245 243 272 Opbrengsten droog 2.327 2.247 2.458 KostenBeheernat -1.490 -1.544 -1.284KostenBeheerdroog -4.388 -5.018 -4.098Totaal Programma Infrastructuur en Beheer -3.306 -4.072 -2.652 Programma Commerciële exploitatie Opbrengstennat 8.340 8.409 7.820Opbrengstendroog 7.873 6.957 6.880Kosten nat -404 -84 - Kosten droog -404 -188 -240 Totaal Programma Commerciële exploitatie 15.404 15.094 14.459 Programma Veiligheid & Havenmeester Opbrengsten 470 470 496Kosten -1.246 -1.456 -1.465 Totaal Programma Veiligheid & Havenmeester -776 -986 -969 Programma Bedrijfsvoering OpbrengstenBestuurenPublicaffairs - 0 55Opbrengsten Juridische zaken - 1 - Algemenebaten 1.498 - 26Rentebaten 3.116 2.419 3.190OpbrengstenCommunicatie 41 54 36OpbrengstenPersoneelenOrganisatie 61 - 47OpbrengstenAutomatisering 0 - 0Opbrengsten Facilitair - - - Totaal opbrengsten 4.717 2.474 3.354 KostenBestuurenPublicaffairs -1.196 -317 -717KostenJuridischezaken -126 -128 -109Kosten Financiën -155 -176 -131 Algemenelasten -4 - -164Rentelasten -6.087 -5.952 -5.426KostenCommunicatie -202 -283 -408KostenPersoneelenOrganisatie -2.896 -2.443 -2.658KostenAutomatisering -564 -353 -488Kosten Facilitair -522 -532 -427 Totaal kosten -11.752 -10.184 -10.528 Totaal Programma Bedrijfsvoering -7.036 -7.711 -7.174 TOTAAL OPBRENGSTEN 24.022 20.887 21.364 TOTAAL KOSTEN 19.915 18.714 17.923


95Programma Ruimtelijke ontwikkeling, milieu en duurzaamheid

Opbrengsten€ 36.000- Minder opbrengsten doordat de bijdragen i.h.k.v. Duurzame Verbindingen Moerdijk

(DVM) lager zijn uitgevallen dan begroot door minder advieskosten i.h.k.v. DVM.

Kosten€ 9.000 Minder kosten met name minder advieskosten i.h.k.v. DVM maar meer andere

advieskosten dan begroot.

GEREALISEERDE TOTAALSALDO VAN BATEN EN LASTEN 4.107 2.173 3.441 VOOR RESERVEMUTATIES Mutaties in reserves Beschikkingen ten laste van reserves - 1.481 1.111 Toevoeging aan reserves - - - Totaal Mutaties in reserves - 1.481 1.111

GEREALISEERD RESULTAAT 4.107 3.653 4.552


Programma Ruimtelijke ontw, Milieu en Duurzaamh Gerealiseerd 2017 Budget 2017 Gerealiseerd 2016

Opbrengsten 51 86 85

Kosten -230 -240 -309

Totaal -180 -153 -224

(Totaal Resultaat na reservemutates en voor bestemming) Allebedragenx1.000euro(€)

96

Programma Infrastructuur en Beheer

Opbrengsten beheer nat€ 2.000 Meer opbrengsten vergunningen dan begroot.

Opbrengsten beheer droogDeze opbrengsten zijn circa € 80.000 hoger dan begroot door:€ 21.000 Meer opbrengsten vergunningen dan begroot door nieuwe vergunningen.€ 70.000 Meer spooropbrengsten dan begroot

door meer spoorgebruik. € 20.000- Minder opbrengsten riolering omdat alleen nog maar de kosten die het Havenbedrijf Moerdijk

maakt in rekening worden gebracht bij de gemeente. In de begro-tingwasooknogrekeninggehoudenmetdeinningskostenvandeBelastingsamenwerkingWest-Brabant(BWB).

€ 9.000 Meer overige opbrengsten dan begroot doordatermeeradministratiekostenvoorvergunningeninrekening

zijn gebracht.

Zie ook tabel Opbrengsten droog hieronder.


Programma Infrastructuur en Beheer Gerealiseerd 2017 Budget 2017 Gerealiseerd 2016

Opbrengsten nat 245 243 272

Opbrengsten droog 2.327 2.247 2.458

KostenBeheernat -1.490 -1.544 -1.284

KostenBeheerdroog -4.388 -5.018 -4.098

Totaal Programma Infrastructuur en Beheer -3.306 -4.072 -2.652


Opbrengsten droog Gerealiseerd 2017 Budget 2017 Gerealiseerd 2016

Vergunningrechten 532.245 511.000 nvt

Huuropbrengststoomleiding 59.526 59.918 nvt

Spoorlijngebruik 524.668 454.414 nvt

Bijdrageriolering 6.704 6.911 nvt

Rioolheffing 1.194.550 1.214.050 nvt

Overige huur opbrengsten 107 22 nvt

Overigeopbrengsten 9.588 878 nvt

Totaal 2.327.389 2.247.193 nvt

97

Kosten beheer natDeze kosten zijn circa € 53.000 lager dan begroot, door:€ 106.000 Minder kosten uitvoering en beheer nat dan begroot.€ 53.000- Meer onderhoudskosten o.a. door banden hangen als veranger voor fenders.

Kosten beheer droogDeze kosten zijn € 630.000 lager dan begroot, door:€ 350.000- Dotatie aan nieuwe gevormde voorziening Waarborgregeling kern Moerdijk. € 1.153.000 Minder kosten gemaakt voor verbeteren spoorveiligheid en minder kosten voor spoor-

capaciteit, maar wel meer sloopkosten voor woningen Roodevaart e.o. dan begroot.

€ 82.000- Meer elektriciteitskosten dan begroot doordat stroomverbruik van een terugenomen en een teruggekoch-

te kavel niet begroot waren. € 127.000- Meer uitvoering en beheerkosten en algemene advieskosten dan

begroot.€ 36.000 Minder overige kosten voor revitalisering walstroom ’t Gors, maar niet de begrote

wegcategorisering fase 2.

98

Programma Commerciële Exploitatie

Opbrengsten natDeze opbrengsten € 69.000 lager dan begroot, door:€ 88.000 Meer opbrengsten zeehavengeld door meer overslag en schepen dan begroot.€ 30.000 Meer opbrengsten zeehavengeldgaranties dan begroot.€ 53.000- Minder opbrengsten binnenvaart met name omdat de containeroverslag sterk achter is gebleven

bijdeverwachting,doorwachttijdenopdezeeterminalsenmeervervoer over de weg.

€ 67.000- Minder opbrengsten kadegeld dan begroot door terugkoop van een terrein in 2016 waarvoor wel opbrengsten

waren begroot.€ 56.000- Minder opbrengsten erfpacht nat dan begroot door een lagere indexering dan begroot.€ 11.000- Minder opbrengsten verhuur nat dan begroot door een lagere indexering dan begroot.

Zie ook tabel Opbrengsten nat hieronder.


Programma Commerciële exploitatie Gerealiseerd 2017 Budget 2017 Gerealiseerd 2016

Opbrengstennat 8.340 8.409 7.820

Opbrengstendroog 7.873 6.957 6.880

Kosten nat -404 -84 0

Kosten droog -404 -188 -240

Totaal Programma Commerciële exploitatie 15.404 15.094 14.459


Opbrengsten nat Gerealiseerd 2017 Budget 2017 Gerealiseerd 2016

Zeehavengeld 3.399.406 3.311.188 2.980.820

Zeehavengeldgaranties 124.775 95.156 63.994

Totaal zeehavengeld 3.524.181 3.406.344 3.044.813

Havengeld binnenvaart 1.310.336 1.363.143 1.324.206

Totaal havengeld binnenvaart 1.310.336 1.363.143 1.324.206

Totaal havengeld 4.834.518 4.769.487 4.369.019

Kadegeld 1.443.513 1.510.767 1.441.012

Erfpachtopbrengstenkadesenterrein 1.135.436 1.191.644 1.082.230

Verhuuropbrengstenkadesenterrein 926.204 936.938 927.272

Totaal 8.339.671 8.408.836 7.819.534

99

Opbrengsten droogDe opbrengsten zijn € 916.000 hoger dan begroot, door:€ 260.000 Meer opbrengsten erfpacht dooruitgiftevanterreineninerfpacht.€ 649.000 Meer huuropbrengsten dooruitgiftevanterreinenintijdelijkehuurdienietbegrootwaren.€ 9.000 Meer pachtopbrengsten dan begroot.€ 16.000 Meer recht van opstal opbrengsten dan begroot.€ 18.000- Minder overige opbrengsten dan begroot.

Zie ook tabel Opbrengsten droog hieronder.

Kosten natDeze kosten zijn € 320.000 hoger dan begroot, door:€ 320.000- Meer kosten o.a. door een bijdrage aan empty depot als onderdeel van een drie-

jarige afspraak. Kosten droogDeze kosten zijn € 216.000 hoger dan begroot, door:€ 116.000- Meer kosten onroerendezaakbelasting doordat dit niet meer toegerekend mag worden aan nog uit te

geven gronden.€ 65.000- Meer afschrijvingskosten dooruitgifteintijdelijkverhuurvangebouwenenterreininrichting.€ 61.000- Meer algemene advieskosten door kosten pyrolyseproject minus ontvangen subsidies.€ 26.000 Minder overige kosten.


Opbrengsten droog Gerealiseerd 2017 Budget 2017 Gerealiseerd 2016

Opbrengst erfpacht industrieterrein 7.117.383 6.857.410 6.645.146

Opbrengstverhuurindustrieterrein 730.399 81.071 209.342

Pachtopbrengsten 8.682 0 0

Recht van opstal opbrengsten 15.576 0 0

Overige huuropbrengsten 0 0 18.203

Overige opbrengsten 545 18.721 7.060

Totaal 7.872.585 6.957.202 6.879.752

100

Programma Veiligheid & Havenmeester

OpbrengstenDeze opbrengsten zijn gelijk aan de begroting.KostenDeze kosten zijn € 210.000 lager dan begroot, door:€ 140.000 Minder afschrijvingskosten doordat nog geen nieuwe investeringen zijn gedaan.€ 108.000 Minder kosten beveiliging door lagere contractwaarde dan begroot.€ 46.000 Minder overige kosten. € 20.000 Minder onderhoudskosten doornieuwtijdelijkcontract.€ 54.000- Meer algemene advieskosten i.v.m. aanbestedingstraject beveiliging.€ 50.000- Meer kosten veiligheidszorg omdat bijdrage aan PHC (Port Health Center) niet begroot was.


Programma Veiligheid & Havenmeester Gerealiseerd 2017 Budget 2017 Gerealiseerd 2016

Opbrengsten 470 470 496

Kosten -1.246 -1.456 -1.465

Totaal Programma Veiligheid & Havenmeester -776 -986 -969

101

Programma Bedrijfsvoering

OpbrengstenDe opbrengsten Bedrijfsvoering zijn € 2.243.000 hoger dan begroot, door:€ 1.498.000 Meer algemene baten door het ontvangen van een bijdrage in afschrijvingskos-

ten op een investering die reeds versneld afgeschreven was, de verkoop van een viertal reststroken, en een geïndeboetevoortelatebebouwing.

€ 696.000 het toerekenen van meer rente aan de grondexploitatie Industrial Park Moerdijk dan begroot

omdat nu rente toegerekend wordt over de boekwaarde en niet over de aanschafwaarde van de grond alleen, zoals indebegrotingwasaangenomen.


Programma Bedrijfsvoering Gerealiseerd 2017 Budget 2017 Gerealiseerd 2016

OpbrengstenBestuurenPublicaffairs 0 0 55

Opbrengsten Juridische zaken 0 1 0

Algemenebaten 1.498 0 26

Rentebaten 3.116 2.419 3.190

OpbrengstenCommunicatie 41 54 36

OpbrengstenPersoneelenOrganisatie 61 0 47

OpbrengstenAutomatisering 0 0 0

Opbrengsten Facilitair 0 0 0

Totaal opbrengsten 4.717 2.474 3.354

KostenBestuurenPublicaffairs -1.196 -317 -717

KostenJuridischezaken -126 -128 -109

Kosten Financiën -155 -176 -131

Algemenelasten -4 0 -164

Rentelasten -6.087 -5.952 -5.426

KostenCommunicatie -202 -283 -408

KostenPersoneelenOrganisatie -2.896 -2.443 -2.658

KostenAutomatisering -564 -353 -488

Kosten Facilitair -522 -532 -427

Totaal kosten -11.752 -10.184 -10.528

Totaal Programma Bedrijfsvoering -7.036 -7.711 -7.174

102

ZieookonderstaandetabelAlgemenebatenenrentebaten.

€ 12.000- Minder opbrengsten uit lichtmastreclameborden doordat een lager aantal lichtmast reclameborden is verhuurd.€ 61.000 Meer opbrengsten personeel en organisatie door het in rekening brengen van de kosten voor procesbegeleiding

van het Uitvoeringsprogramma Havenstrategie Moerdijk 2030 aan de deelnemers als bijdragen in de kosten.

KostenDe kosten Bedrijfsvoering zijn € 1.568.000 hoger dan begroot, door:€ 879.000- Meer kosten bestuur met name door niet begrote kosten LPM (omdat PIP nog niet

onheroepelijkisenhierdoornoggeengrondexploitatiegeopendkan worden voor deze kosten) en onderzoeken in het kader van samenwerkingmethetHavenbedrijfRotterdam.

€ 2.000 Minder kosten juridische zaken. € 22.000 Minder kosten financiën door minder algemene advieskosten en minder externe

accountantskosten.€ 4.000- Meer algemene lasten€ 135.000- Meer rentekosten doordat er meer geld geleend wordt dan begroot.€ 81.000 Minder communicatiekosten doordatergeenrelatiemagazinemeerwordtuitgegevenendoordat

erminderkostenvooraanpassingvandehuisstijlzijngemaaktdanverwacht.

€ 454.000- Meer personeelskosten door vervanging vaste medewerkers i.v.m. ziekte, zwangerschap,

ontslag en wervingskosten.


Algemene baten en rentebaten Gerealiseerd 2017 Budget 2017 Gerealiseerd 2016

RenteopbrengstR/Cbanken 0 0 0

Rentegeactiveerdopgrondexploitaties 3.116.364 2.419.404 3.189.667

Rente opbrengst overige 0 0 0

Algemenebaten 1.497.538 0 26.165

Totaal 4.613.901 2.419.404 3.215.831

103

€ 211.000- Meer kosten informatisering en automatisering door meer ict-inspanningen dan begroot.€ 10.000 Minder huisvestingskosten dan begroot, met name minder afschrijvingskosten op investerin-

genvanhetkantoorgebouw,omdatdefinanciëleafrondingvanhetprojectrestylingfase1nognietheeftplaatsgevonden,maarmeeroverige kosten voor projectbegeleiding en ontwerpkosten.

ZieookonderstaandetabelAlgemenelastenenrentelasten.

Mutaties reserves

BeschikkingAlgemeneReserveErzijngeenonttrekkingengedaanaandezereserve.Beschikking reserve ontwikkelingenErzijngeenonttrekkingengedaanaandezereserve.Beschikking VitaliteitsregelingErzijngeenonttrekkingengedaanaandezereserve.OnderBBV(BesluitBegrotingenVerantwoording)regelsdievantoepassingwarentoten met 31 december 2016 mochten bepaalde kosten voor winstbestemming ten laste vanbovenstaandereservesgebrachtworden.OnderderegelsvanBW2Titel9dievanaf 1 januari 2017 van toepassing zijn op het havenbedrijf komen deze kosten ten lastevanhetresultaat.Indebegroting2017vanHavenbedrijfMoerdijkwastenon-rechte rekening gehouden met een bedrag van € 1.481.000 dat voor winstbestemming ten laste van de reserves gebracht mochten worden.


Algemene lasten en rentelasten Gerealiseerd 2017 Budget 2017 Gerealiseerd 2016

Rentekosten rentederivaten -24.866 0 0

Rentekostenleningen 5.812.122 5.652.235 5.425.699

GarantiepremieHavenschap 300.000 300.000 0

Algemenelasten 4.490 0 163.745

Totaal 6.091.746 5.952.235 5.589.444


Mutaties in reserves Gerealiseerd 2017 Budget 2017 Gerealiseerd 2016

Beschikkingen ten laste van reserves 0 1.481 1.111

Toevoeging aan reserves 0 0 0

Totaal Mutaties in reserves 0 1.481 1.111

Bijlage 2 Organigram Havenbedrijf Moerdijk N.V. (per 31-12-2017)

ControllerCommunicatie- en marketing-

adviseur

MedewerkerFinanciële

admin & control

MedewerkerFinanciële

administratie

Jurist HRM adviseurAdviseur Public Affairs

Informatiemanager

GEO-informatie Beheerder

Commercieel mede-werker binnendienst

Operationeelmedewerker

Beheer

Management secretaresse

Facilitaircoördinator

Projectleiderciviel

Hospitality medewerker

Directeur

Directie secretaresse

Allround medewerker havendienst, Port security Coördinator

ProgrammamanagerCommerciële

exploitatie

Administratief medewerker havendienst

ProgrammamanagerInfrastructuur &

beheer

ProgrammamanagerVeiligheid Haven-

meester/Portsecurity Officer

ProgrammamanagerMilieu en

duurzaamheid

ProgrammamanagerRO & gebieds-ontwikkeling

Accountmanager

Management secretaresse

Business Manager Bedrijven

Receptionist/ Medewerker DIV

PORT OF MOERDIJK · II. PROGRAMMA INFRASTRUCTUUR EN BEHEER 15 Infrastructuur 15 Beheer nat 16...

Documents

Transcript of PORT OF MOERDIJK · II. PROGRAMMA INFRASTRUCTUUR EN BEHEER 15 Infrastructuur 15 Beheer nat 16...