8.1 Hoogbegaafdheid

Wat zijn de symptomen?Mensen die hoogbegaafd zijn hebben als kenmerken dat ze een sterk rechtsvaardigheidsgevoel hebben. Meestal hebben ze perfectionisme, ze zijn in staat tot zelfreflectie. Je ziet ook dat ze meestal zoeken naar ontwikkelingsgelijken in oudere kinderen.

Zijn er verschillende vormen/variaties?Hoogbegaafdheid heeft drie belangrijke aspecten, intelligentie, motivatie, creativiteit. Dit zijn de drie elementen die jou hoogbegaafd maken de hoeveelheid die je van alle aspecten hebt kan natuurlijk verschillen waardoor het een andere vorm aan kan nemen.

Op welke leeftijd ontwikkelt het zich?Je kunt het al zien bij peuters van drie jaar. Wat je vaak ziet is dat ze een bepaald onderwerp heel interessant vinden, ze willen zich daar echt al in gaan verdiepen.

Wat is de oorzaak/hoe ontstaat het?Hoogbegaafdheid is aangeboren en kan wel gestimuleerd worden door de omgeving of ouders.

Waardoor wordt het getriggerd? Het wordt getriggerd door een stimulerende omgeving waarin het kind wordt uitgedaagd en goed wordt gekeken naar zijn behoeftes.

Is er behandeling mogelijk?Er is wel behandeling mogelijk, maar meestal niet nodig. Als je het moeilijk vindt

8.2Interview met Willeke over hoogbegaafdheid

Wanneer mag je je zelf een specialist noemen? Ten eerste wanneer je daarvoor een opleiding hebt gedaan en ten tweede als je een relevante opleiding in het onderwijs hebt gedaan en je heel erg hebt verdiept in het onderwerp. Als je er veel van af weet kan de school je aanwijzen als specialist maar dan ben je nog niet de aangewezen persoon om die kinderen van A tot Z te begeleiden. Je kunt wel met ouders daarover spreken en de procedure die je als school hebt benoemen. Je kunt in ons geval, Proloog scholen, verwijzen naar een speciaal programma voor kinderen die hoogbegaafd zijn. Voordat je in aanmerking komt voor dit speciale programma moet eerst de diagnose zijn gesteld want daarvoor moet je voldoen aan een heleboel dingen. Er moet dan een onderzoek komen. Proloog heeft een programma voor hoogbegaafde kinderen, dit biedt Proloog bovenschools aan. Je doet hiervoor een aanvraag door allerlei formulieren in te vullen. Dat wordt dan in behandeling genomen en dan komt er iemand om dat kind te testen met allerlei spelletjes en een breed onderzoek waar ook een iq uitkomt. Op grond van dat IQ wordt bekeken of het kind in aanmerking komt voor dat programma. Als het kind net eronder zit moet je als school wel verrijkingsstof aanbieden en de

basisstof compacter. Normale stof, zoals voor alle andere kinderen, krijgen ze maar een klein beetje en hoeft niet herhaald te worden.

Zit de Oldenije in een speciaal samenwerkingsverband over Hoogbegaafdheid? Nee, Oldenije, is een Proloogschool en Proloog biedt een apart programma aan om hoogbegaafde kinderen tegemoet te komen. De kinderen worden 1 x per week samengevoegd in een groepje, een pears, dat zijn gelijkgestemden. Ze kunnen met elkaar gesprekken voeren op gelijk niveau want dat is vaak die kinderen wel missen, ze missen aansluiting bij hun eigen niveau. Hoe gaat het in samenwerkingsverband over Hoogbegaafdheid in praktijk?Ze hebben een uitwisseling van materialen en middelen. Je kunt dus spullen van elkaar lenen.

Vindt u het een goed lopend systeem? Of heeft u tips voor veranderingenIk weet dus niet of dat systeem goed loopt omdat we er zelf niet inzitten. Ik weet wel hoe het bij Proloog gaat als kinderen hoogbegaafd zijn.

Merkt u ook veranderingen in het aantal hoogbegaafden?Ik persoonlijk wel. Ik had vorig jaar drie in de klas en nu ook weer een stuk of drie. Het lijkt een toename te zijn van hoogbegaafden, heel bizar. Het lijkt toe te nemen of we zijn er alerter op, dat zou ook heel goed kunnen. Het werd vroeger vermoedelijk minder goed herkent. Je kunt ook hoogbegaafde kinderen hebben die gewoon gaan onderpresteren. Ze willen niet anders zijn dus dan hebben ze zoiets van ‘dat andere kind is aan het krassen en dan ga ik ook maar weer krassen’. Thuis laten ze dan vaak ander gedrag zien omdat ze zich daar niet spiegelen aan andere kinderen. Al met al denk ik dat het aantal hoogbegaafde kinderen toeneemt.

Heeft u ook tips om met hoogbegaafden om te gaan? Waar lopen hoogbegaafden tegen aan? Die lopen tegen heel veel dingen aan in het algemeen. Ook ouders lopen er tegenaan dat hun kind op een gewone school niet goed toekomt aan zijn of haar niveau. Ze gaan zich vervelen of krijgen driftbuien of willen niet meer naar school. Op de basisschool valt dat nog redelijk mee maar je ziet vaak dat als ze niet worden uitgedaagd en niet hoeven te presteren het kind in het voortgezet onderwijs een drop-out wordt. De uitdaging is er niet, hij heeft nooit geleerd om te werken en weet niet hoe dat moet. Normaal konden ze alles al en dat is best lastig. Ouders lopen er dus ook tegenaan, die boze buien van hun kind, de aansluiting missen bij andere kinderen. Ik zou zeggen bekijk het eens op youtube, dan zie je veel filmpjes en kan je zien dat het ook lastig is. Soms neigt het naar of overlapt het met autisme, dat is ook wel bijzonder. Er zijn verschillende soorten hoogbegaafdheid.

Hoe herken je een hoogbegaafd kind? Vaak zie je het al bij de kleuters als een kind overmatig belangstelling heeft voor letters en het kind zichzelf leert lezen. Of zelf leert rekenen, veel vlotter dan anderen. Je herkent ze vaak aan hun mondelinge taalvaardigheid, dat ze al hele uitgebreide zinnen hebben of al heel jong belangstelling voor lezen, bijvoorbeeld van hun 2e of 3e

jaar. Die heb je er echt bij. Dat is een van de signalen, dat zou weleens een hoogbegaafde kunnen zijn.

Vindt u hoogbegaafde kinderen bij passend onderwijs passen? Er bestaat geen passend onderwijs als je er geen budget voor krijgt. Als leerkracht moet je alles in je eentje doen, er moet echt een zak met geld bij voor extra handen in de klas. Dan heb je dus een klas met 30 kinderen en dan moet je met dat ene kind ook nog eens een heel apart programma doorlopen dat is heel lastig.

Wat zijn de stappen als een docent vermoedens heeft bij een leerling met hoogbegaafdheid?De stappen zijn dan als een nieuwe leerling opvalt door bijzondere interesse voor rekenen en taal je de Cito afneemt van groep 2. Als ze die heel makkelijk kunnen maken dan weet je al heel veel. Er zijn ook nog andere testjes die je kunt doen en je bespreekt het met de ouders. Dan heb ik een boekje ‘Signalering ontwikkelingsvoorsprong bij kleuters’ die de ouders kunnen invullen en die geef ik mee. Het gaat er ook om hoe een kind sociaal emotioneel is want juist die kinderen kunnen op een bepaald gebied hoogbegaafd zijn maar op andere gebieden juist niet. De leerkracht vult ook een deel van dit boekje in. Je bespreekt het daarna met de Intern Begeleider, je hebt gesprekken met ouders, we toetsen en toetsen soms door met de Cito, groep 3 boekje op het gebied van rekenen en taal. Dan gaan we het protocol “Hoogbegaafdheid’ inzetten, dan komt er een formulier wat de ouders en wij moeten invullen en dan komt er een aanvraag bij Proloog en dan wordt zo’n kind getest. Komt zo’n kind hoog uit de test dan kunnen we het kind inschuiven. Komt hij net niet hoog genoeg uit de test dan ga je op school verrijkingsstof aanbieden. Je probeert het kind een bijzondere uitdaging te geven, soms zijn er gebieden waar ze minder goed in zijn en dan ga je daar even flink op inzetten. Want ook dat mag best groeien. Dan leert het kind zich daar ook voor in te zetten.

8.3 Gesprekken met kinderen met vermoedelijk hoogbegaafdheid

Interview 1: leerlinge, J, 4 jaar oud

Wat vind je van school?Ik zit al best lang op school en het leukste vind ik tekenen en kleien.

Wat vind je moeilijk op school?De koprol naar voren vind ik nog moeilijk.

Wat doe je het liefste als je op school bent?Tekenen, kleien, op het klimrek en letters leren vind ik erg leuk. Ook hou ik van rekenspelletjes.

Vind je dat je veel leert op school of zou je graag meer willen leren?Ik zou wel wat meer willen leren, de koprol naar voren. Ik zou ook wel meer woordjes willen leren maar ik kan al veel letters.

Heb je zin om straks of over een tijdje naar groep 3 te gaan?Ik vind het allemaal heel makkelijk dus in groep 3 hoef ik niks meer te leren want ik kan al lezen.

Taaltest Nazeggen van korte en lange zinnen: goedLaatste woord van drie woorden benoemen: goedEerste woord van drie woorden benoemen: goedEerste letter van een woord benoemen: goedWoordjes klappen: goed Rijmen: goedLaatste letter van een woord benoemen: moeilijk, vaak zegt ze of de eerst letter

of de middelste letter van het woord.

Interview 2: leerlinge M, 5 jaar oud

Wat vind je van school?Leuk omdat je daar kan spelen. Vouwen vind ik ook heel leuk om te doen.

Wat vind je moeilijk op school?In mijn werkboekje werken is soms wel moeilijk maar daarom vind ik het juist ook wel heel leuk.

Wat doe je het liefste als je op school bent?Op de koprolstang de koprol naar voren.

Vind je dat je veel leert op school of zou je graag meer willen leren?Ik zou wel veel meer willen leren op school. Ik wil heel graag leren schrijven en lezen. Ik vind het erg leuk om rekensommetjes te maken.

Heb je zin om straks of over een tijdje naar groep 3 te gaan?Ik wil graag naar groep 3 want daar ga je echt veel leren schrijven, lezen en hoe je echt moet rekenen.

TaaltestNazeggen van korte en lange zinnen: goedLaatste woord van drie woorden benoemen: goedEerste woord van drie woorden benoemen: goedEerste letter van een woord benoemen: goedWoordjes klappen: goed Rijmen: goedLaatste letter van een woord benoemen: moeilijk, vaak zegt ze of de eerste

letter of de middelste letter van het woord.

Wat viel mij op tijdens mijn gesprekjes met nog niet gediagnostiseerde maar waarschijnlijk hoogbegaafde kinderenMet beide leerlingen ben ik individueel in gesprek gegaan over school. Het viel mij op dat beide leerlingen erg getailleerd vertelden over hun bevinden op school. Ze hadden ook veel verwachtingen van school, over wat ze allemaal nog konden leren. Ik merkte dat zeer nieuwsgierig waren over wat er allemaal nog ging komen op school. Ik vond het erg interessant om te zien hoe leergierig ze zijn.

Met beide leerlingen heb ik een Taaltest gedaan om te zien hoever ze zijn. Beiden waren ze al erg ver en ging het ze eigenlijk foutloos af. Wat ze beiden erg moeilijk vonden is de laatste letter van een woord benoemen.

Ik kan natuurlijk niet alleen aan de hand hiervan zeggen dat ze hoogbegaafdheid zijn. Ik merk wel dat ze erg leergierig en creatief zijn. Ze liggen erg goed in de groep en willen graag andere leerlingen of de juf helpen. Leerling M gaf ook aan dat ze woordjes leren zo leuk vond dat ze het thuis vaak oefende met haar ouders.

8.4 Uitdagende matrialen voor kinderen

In mijn stageklas zijn een paar kinderen die erg leergierig zijn. Er zitten ook leerlingen in mijn stageklas die waarscheilijk hoogbegaafdheid zijn. Om die kinderen voldoende uitdaging te geven hebben wij verschillende ‘smart games’ in de klas. Hieronder laat ik een paar smart games zien.

Bill & betty bricksHet is een leuk en uitdagend denkspel voor kinderen het is bedoelt voor kinderen vanaf 5 jaar. Sommige kinderen van 4 kunnen het ook spelen. Wat ook erg is aan dit spel is dat je dit samen kan doen. Zodat de kinderen van elkaar kunnen leren. Het spel bestaat uit 60 opdrachtkaarten die oplopen in moeilijkheidsgraad.

Inhoud:- 9 kleurrijke houten blokken - 2 spelfiguren - Spelregels -

Ruimtelijk bouwenDe kinderen kunnen bouwerken na maken via de voorbeeldkaart. Kinderen kunnen hiermee beginnen als ze 4 jaar zijn. Er zijn verschillende niveukaarten, er dus is veel varieatie. Het is goed voor verschillende leergebieden waaronder ruimtelijk inzicht en rekenen.

Zoek en tel tot 20Zoek en tel de afbeeldingen van de opdracht stook op de themaplaat en schuif het aantal kralen op de bijbehorende standaards. Door de opdrachtstrook om te keren ziet een kind of hij het juiste aantal heeft geteld. Met hoeveelheden tot en met 20.

Inhoud: 6 themaplaten, 6 opdrachtstroken, 120 kralen, kralenstandaard.

Magnetische letterdoosLeren lezen is een belangrijke vaardigheid. Kinderen vinden het superleuk om te laten zien wat ze al kunnen lezen. Met deze letterdoos leren kinderen spelenderwijs zelf woorden en zinnetjesleggen. Ik merk dat de waarschijnlijk hoogbegaafde kinderen het erg leuk vinden om te laten zien wat ze kunnen aan mij of klasgenootjes.