pmhf{, hn; |f]t tyf l; +rfO If ]qsf ] jt{dfg cj:yf / efjL dfu {lrq -Zj]tkq · 2020. 5. 20. · hDdf...

56
pmhf{, hn;|f]t tyf l;+rfO If]qsf] jt{dfg cj:yf / efjL dfu{lrq -Zj]tkq_ dfggLo jif{dfg k'g pmhf{, hn;|f]t tyf l;+rfO dGqL @% a}zfv, @)&%

Transcript of pmhf{, hn; |f]t tyf l; +rfO If ]qsf ] jt{dfg cj:yf / efjL dfu {lrq -Zj]tkq · 2020. 5. 20. · hDdf...

  • pmhf{, hn;|f]t tyf l;+rfO If]qsf]

    jt{dfg cj:yf / efjL dfu{lrq

    -Zj]tkq_

    dfggLo jif{dfg k'g

    pmhf{, hn;|f]t tyf l;+rfO dGqL

    @% a}zfv, @)&%

  • k[i7e"ld

    g]kfnsf] ;+ljwfgn] d'n'sdf ;+3, k|b]z / :yfgLo tx u/L tLg txsf] ;+3Lo zf;g k|0ffnL nfu" u/L If]qut ?kdf tLg} txn] ug]{ sfo{x¿sf] ;"rL ;d]t :ki6 Joj:yf u/]sf] 5 . g]kfn ;/sf/sf] sfo{ ljefhg lgodfjnL–@)&$ cg';f/ ;fljssf] pmhf{ dGqfno / l;+rfO dGqfno tyf ;f] dftxtsf lgsfox?sf ;fy} ;fljssf] jftfj/0f dGqfno cGtu{t /x]sf j}slNks pmhf{ k|j4{g s]G› / hn tyf df};d lj1fg ljefu ;d]t ;dfj]z u/L pmhf{, hn;|f]t tyf l;+rfO dGqfno u7g ePsf] 5 .

    pmhf{, hn;|f]t tyf l;+rfOsf] lbuf] ljsf;, ;+/If0f tyf k|j4{g ug{ tyf o; If]qsf] sfo{nfO{ ljlzi6Ls/0f u/L jt{dfg ;/sf/sf] …;d[4 g]kfn, ;'vL g]kfnLÚ sf] gf/fnfO{ ;fsf/ kfg{' clxn]sf] cfjZostf /x]sf] 5 . ;Dk"0f{ If]qdf ;'zf;g :yfkgf u/L ›'Qt/ ljsf; ug]{ b[9\ ;+sNknfO{ ;fy lb+b} pmhf{, hn;|f]t tyf l;+rfO If]qsf] xfnsf] cj:yf, ;d:of / r'gf}tLx?sf] oyfy{ lrq0f ;lxt j:t'k/s 9ª\uaf6 logsf] ljZn]if0f u/L o; If]qsf] ;du| ljsf; ug{ of] Zj]tkq hf/L ul/Psf] 5 .

    p2]Zo

    pmhf{, hn;|f]t tyf l;+rfO If]qsf] jt{dfg cj:yf tyf efjL dfu{lrq ;d]t ;d]l6Psf] of] Zj]tkqsf p2]Zox? lgDg cg';f/ /x]sf 5g\ M

    -s_ pmhf{, hn;|f]t tyf l;+rfO If]qsf] xfnsf] cj:yf, ;d:of, ck]lIft pknAwL xfl;n x'g g;Sg'sf sf/0fx? / r'gf}tLx?sf] oyfy{ lrq0f ug]{,

    -v_ ;d:of / r'gf}tLx?sf] j:t'k/s 9ª\uaf6 ljZn]if0f u/L pknAw >f]t, ;fwg tyf cj;/x?sf] klxrfg tyf cfjZostfsf] cfwf/df o; If]qsf] efjL dfu{lrq th'{df ug]{,

    -u_ pmhf{, hn;|f]t tyf l;+rfOsf] If]qdf a9\bf] hgck]IffnfO{ pknAw ;|f]t ;fwgaf6 clwstd ;Daf]wg x'g] u/L sfo{qmdx?sf] k|fyldsLs/0f ug]{,

    -3_ ;a}df ljB't pmhf{sf ;fy} cGo gjLs/0fLo Pjd\\ j}slNks pmhf{sf] kx'Fr a9fpFb} b]zsf] pmhf{ dfu k"/f u/L ;a}nfO{ lbuf], e/kbf]{, ;j{;'ne, u'0f:t/Lo / :jR5 pmhf{ pknAw u/fO{ pmhf{ ;'/Iff ;lxt pmhf{df cfTdlge{/ x'g] u/L dfu{lrq lgwf{/0f ug]{,

    -ª_ b]zdf pknAw hn;|f]tsf] clwstd pkof]u tyf Joj:yfkg u/L s[lifof]Uo hdLgdf jif}{ e/L e/kbf]{ l;+rfO ;'ljwf pknAw u/fpg'sf] ;fy} hn pTkGg k|sf]k Go"gLs/0fsf] nflu lbuf] tyf k|efjsf/L Joj:yfkg ug{ dfu{bz{g ug]{,

    -5_ …l;+lrt s[lif If]qsf] clej[l4, ;+3Lo g]kfnsf] ;d[l4Ú nfO{ ;fy{s agfpg s[lif pTkfbg / pTkfbsTj j[l4 ub}{ vfBfGgdf cfTdlge{/ x'g] u/L l;+rfO ljsf;sf sfo{qmdx? th{'df ug]{,

  • -h_ hn, hnjfo' / df};d ;DaGwL dfkg s]G›x?sf] :yfkgf, lj:tf/ tyf cfw'gLsLs/0f u/L u'0f:t/Lo tYof+s pknAw u/fpFb} df};d tyf af9L eljiojf0fLsf] sfo{nfO{ yk k|efjsf/L agfpg],

    -em_ phf{, hn;|f]t tyf l;+rfO If]qdf ;+nUg lgsfox?nfO{ dfu{ lgb]{zg u/L ;dGjofTds ljsf;sf ;fy} ;du| ;]jf k|jfxdf pNn]vgLo ;'wf/ ug{],

    -`_ phf{, hn;|f]t tyf l;+rfO If]qdf ;'zf;g / kf/blz{tfnfO{ k|efjsf/L ?kdf nfu" ug{],

    jt{dfg cj:yf

    -s_ hn;|f]t

    1. hn;|f]tsf] wgL b]zsf] ?kdf lrlgPsf] xfd|f] b]z g]kfnleq /x]sf gbL gfnfx?sf] ;/b/ jflif{s axfj -Average Annual Run-off_ sl/a @@% ca{ 3g ld6/ /x]sf] cg'dfg ul/Psf] 5 . k'ge{/0fof]Uo e"ldut hn -Rechargeable Groundwater_ %=* / !!=% ca{ 3g ld6/sf] aLrdf /x]sf] cg'dfg ul/Psf] 5 . pknAw hn;|f]tdWo] l;+rfOdf @*=* ca{ 3g ld6/, pBf]udf )=% ca{ 3g ld6/ / ;]jf If]qdf )=)! ca{ 3g ld6/ kfgL pkof]u eO/x]sf] cg'dfg 5 . xfn g]kfnsf] hn pkof]u bIftf )=^ cd]l/sg 8n/ k|lt 3g ld6/ /x]sf] 5 . o; lx;fan] cfly{s tyf ;fdflhs ?kdf kfgLsf] pkof]u Go"g 5 .

    2. hn;|f]tsf] PsLs[t ljsf;sf] nflu hn;|f]t P]g, @)$( nfu" eO{/x]sf] 5 eg] hn;|f]t /0fgLlt, @))@ / /fli6«o hn of]hgf, @))% ;d]t sfof{Gjogdf /x]sf 5g\ .

    -v_ pmhf{

    3. lj=;+= !(^* h]7 ( df %)) lsnf]jf6sf] kmlk{ª hnljB't s]G›af6 g]kfnsf] ljB't ljsf;sf] ofqf z'? ePsf] xf] . xfn;Dd hnljB'taf6 !,)!^ d]ufjf6, l8h]n÷dlN6ˆo'naf6 %$ d]ufjf6 / ;f}o{ pmhf{af6 @=^* u/L Ifdtf !,) d]ufjf6 Ifdtf a/fa/sf ljB't cfof]hgfx? /fli6«o ljB't k|0ffnLdf cfa4 ePsf 5g\ .

    4. g]kfnsf] ;+ljwfgn] hg;xeflutfdf cfwfl/t :jb]zL nufgLnfO{ k|fyldstf lb+b} hn;|f]tsf] ax'pkof]uL ljsf; ug]{ gLltut Joj:yf u/]sf] 5 . g]kfnsf kl5Nnf cfjlws of]hgfx¿df klg pmhf{ If]qn] pRr k|fyldstf kfpFb} cfPsf] 5 . ;/sf/L, lghL / ;fd'bflos nufgLsf ;fy} ljb]zL nufgL dfkm{t\ hnljB't If]qsf] ljsf; tyf k|j4{g ug]{ k|of; eO/x]sf] 5 .

    5. ljut Ps jif{b]lv ljB'tsf] dfu / cfk"lt{sf] pRrtd Joj:yfkg u/L nf]8;]l8ª Go"gLs/0fdf pNn]Vo ;kmntf k|fKt ePsf] 5 . cfufdL jif{x?df lgoldt ljB't cfk"lt{ ug{ yk ;'wf/sf

  • k|of;x? eO/x]sf 5g\ . d'n'ssf] cfw'lgsLs/0f tyf cf}Bf}lusLs/0fsf nflu ljB'tsf] a9\bf] dfunfO{ k"lt{ ug{, ;/f]sf/jfnf lgsfox?aLr cfjZos ;dGjo u/L lgdf{0ffwLg ljB't pTkfbg, k|zf/0f tyf ljt/0f nfOg cfof]hgfsf cltl/Qm cfjZos k"jf{wf/x? ;d]t lgwf{l/t ;dodf g} lgdf{0f ;DkGg ug]{ sfo{x? k|efjsf/L 9+un] cufl8 a9fOPsf] 5 .

    ljB't pTkfbg

    6. xfn s"n ljB't pTkfbg hl8t Ifdtf !,) d]ufjf6dWo] g]kfn ljB't k|flws/0faf6 %^@ d]ufjf6 / lghL If]qaf6 %!! d]ufjf6 /x]sf] 5 . /fli6«o ljB't k|0ffnLdf pRrtd\ dfu sl/a !,#)) d]ufjf6 /x]sf] 5 . xfnsf] ljB't dfu k"lt{ ug{ cfGtl/s pTkfbgsf] cnfjf ef/taf6 $%) d]ufjf6 ;Dd cfoft u/L dfu Joj:yfkg ul/Psf] 5 .

    k|zf/0f k|0ffnL

    7. b]ze/ km}lnPsf ^^ s]=le= / ;f]eGbf a9L ef]N6]h :t/sf ljBdfg Pjd\ lgdf{0ffwLg k|zf/0f nfOg Pjd\ ;a:6]zgx¿sf] Ifdtf lgDg adf]lhd /x]sf 5g\ M

    ljBdfg ! j6f $)) s]=le= k|zf/0f nfOg &* ;ls{6 ls=ld=

    ljBdfg ! j6f @@) s]=le= k|zf/0f nfOg &% ;ls{6 ls=ld=

    lgdf{0ffwLg * j6f @@) s]=le= k|zf/0f nfOg !,#%& ;ls{6 ls=ld=

    ljBdfg #) j6f !#@ s]=le= k|zf/0f nfOg @,*!( ;ls{6 ls=ld=

    lgdf{0ffwLg !% j6f !#@ s]=le= k|zf/0f nfOg !,!)* ;ls{6 ls=ld=

    ljBdfg !% j6f ^^ s]=le= k|zf/0f nfOg $($ ;ls{6 ls=ld=

    ljBdfg !* j6f !#@÷## s]=le= ;a:6]zg !,((^ Pd= le= P=

    ljBdfg & j6f ^^ s]=le= ;a:6]zg ^@! Pd=le=P=

    lgdf{0ffwLg & j6f !#@÷## s]=le= ;a:6]zg %## Pd= le= P=

    lgdf{0ffwLg ! j6f @@)÷!#@ s]=le= ;a:6]zg @#) Pd= le= P=

  • ljt/0f k|0ffnL tyf u|fxs ;]jf

    8. g]kfn ljB't k|flws/0fn] xfn;Dd b]zsf &^ lhNnfdf -;f]n'v'Da'df :yfgLo lghL ljB't sDkgLaf6 ljB't ljt/0f eO/x]sf]_ ljB't ;]jf pknAw u/fPsf] 5 . @)&$ kmfu'g d;fGt;Dddf k|flws/0fsf] u|fxs ;+Vof #$ nfv ^% xhf/ * ;o @@ k'u]sf] 5 . Ifdtf u|fxs ;+Vofsf] ($ k|ltzt ufx{:y u|fxsn] $!=*% k|ltzt ljB't pkef]u, !=$ k|ltzt cf}Bf]lus u|fxsn] #%=^! k|ltzt ljB't pkef]u / $=^ k|ltzt cGo u|fxsx¿n] @@=%$ k|ltzt ljB't pkef]u ul//x]sf 5g\ .

    9. g]kfn ljB't k|flws/0f afx]s @*! j6f :yfgLo ;fd'bflos ;+:yfx?af6 sl/a % nfv u|fxsx¿nfO{ ;]jf k|bfg eO/x]sf] 5 . o;sf ;fy} a'6jn kfj/ sDkgLaf6 :ofª\hf, kfNkf, c3f{vfFrL / Ko"7fg lhNnfsf sl/a %) xhf/ u|fxsx?nfO{ ljB't ;]jf k|bfg eO/x]sf] 5 .

    10. g]kfn ljB't k|flws/0f dftxtsf cf7j6f If]qLo sfof{no cGtu{tsf !)# j6f ljt/0f s]G›x?af6 d'n'se/ u|fxs ;]jf k|bfg ul/g'sf ;fy} ljB'tLs/0f tyf ljt/0f k|0ffnL lj:tf/sf] sfo{ ;d]t eO{/x]sf] 5 . u|fld0f ljB'tLs/0fsf] sfo{ ##÷!! s]=le= ;a:6]zg Pjd\\ ## s]=le=, !! s]=le= tyf )=$÷)=@@ s]=le= ljt/0f nfOg dfkm{t ul/b} cfPsf] 5 . ljleGg If]qLo sfof{nox?sf] dftxtdf /x]sf ljt/0f k|0ffnL b]xfo adf]lhd /x]sf 5g\ .

    If]qLo sfof{no ##÷!! s]=le=

    ;a:6]zg Pd= le= P=

    ##, s]=le= nfOg -ls=ld=_

    !!, s]=le= nfOg -ls=ld=_

    )=$ / )=@@ s]=le= nfOg

    -ls=ld=_

    lj/f6gu/ @$*=% ^@# $,(@( !$,))!

    hgsk'/ !@!=! ^%* $,!#@ !),*(!

    sf7df8f}+ @!%=* #)( %,)%* @$,$%(

    x]6f}8f !!)=^ @%* #,!^) *,%@(

    kf]v/f *)=% ^^# @,&($ (,^($

    a'6jn !%(=^ # #,#!* (,(^&

    g]kfnu~h !@)=& ^#% @,%#! !@,@^$

    cQl/of &*=% %)! #,&$! !!,!

    hDdf !,!#% $,#*! @(,^^$ !,)!,%#!

  • 11. ef/taf6 ljB't cfoftsf nflu ## s]=le, !#@ s]=le= / $)) s]=le= ef]N6]h :t/sf k|zf/0f nfOgx? tyf ltgsf k|zf/0f Ifdtf b]xfo adf]lhd /x]sf 5g\ M

    k|zf/0f nfOg ef]N6]h :t/ -s]=le=_ cfoft Ifdtf -d]ufjf6_

    s6}of–/fhlj/fh ## !) ;Ltfd8L–hn]Zj/ ## !@ s6}of–Og?jf ## % /S;f}n–jL/u~h ## !@ hogu/–l;/fxf ## & gfgkf/f–g]kfnu~h ## !@ s6}of–s'zfxf !#@ !@% /fdgu/–u08s !#@ @% 6gsk'/–dx]G›gu/ !#@ #% d'hkm/k'/–9Ns]j/ -$)) s]= le=_ xfn !#@ s]= le= df rfh{ !$% s6}of–s'zfxf -gofF_ !#@ %) /S;f}n–k/jfgLk'/ -gofF_ !#@ %)

    hDdf $**

    cg'dltkqsf] cj:yf

    12. xfn s"n $,^$@ d]ufjf6 Ifdtfsf !&@ j6f cfof]hgfx?sf] ljB't pTkfbg cg'dltkq hf/L eO{ lgdf{0fsf] ljleGg r/0fdf 5g\ . cWoog sfo{ ;DkGg u/L ljB't pTkfbg cg'dltkqsf] nflu s"n #,$^^ d]ufjf6 Ifdtfsf #^ j6f cfof]hgfsf k|j4{sx?af6 k|fKt bvf{:tx?df sf/jfxL eO/x]sf] 5 .

    13. s"n !%,**& d]ufjf6 Ifdtfsf #)@ j6f cfof]hgfsf k|j4{sx?nfO{ ljB't pTkfbgsf] ;j]{If0f cg'dltkq hf/L eO{ cWoogsf] ljleGg r/0fdf /x]sf 5g\ . o;} u/L !)) j6f ljB't k|zf/0f nfOgsf] ;j]{If0f cg'dltkq tyf (^ j6f ljB't k|zf/0f nfOgsf] lgdf{0f cg'dltkq hf/L ul/Psf 5g\ .

  • ljB't v/Lb ;Demf}tf (PPA)

    14. @)&$ sf] cGTo;Dddf lghL If]qsf ljB't k|j4{s sDkgLx¿ / g]kfn ljB't k|flws/0f aLr s"n hl8t Ifdtf $,!#* d]=jf= a/fa/sf @$$ j6f cfof]hgfx¿sf] ljB't v/Lb laqmL ;Demf}tf -Power Purchase Agreement_ ;DkGg ePsf 5g\ . h;dWo] s"n hl8t Ifdtf %!! d]=jf= a/fa/sf j6f cfof]hgfx¿af6 Jofkfl/s pTkfbg z'? eO{ /fli6«o ljB't k|zf/0f k|0ffnLdf cfa4 eO;s]sf 5g\ . hl8t Ifdtf @,#@# d]=jf= a/fa/sf !)$ j6f cfof]hgfx¿sf] ljQLo Joj:yf eO{ lgdf{0ffwLg cj:yfdf /x]sf 5g\ . hl8t Ifdtf !,#)# d]=jf= a/fa/sf %& j6f cfof]hgfx¿ lgdf{0fsf ljleGg r/0fdf 5g\ .

    -u_ j}slNks pmhf{

    15. gjLs/0fLo pmhf{ k|ljlwsf] ljsf; tyf lj:tf/ ug]{ p2]Zon] g]kfn ;/sf/n] @)%# ;fn sflQ{s !* ut] ljsf; ;ldlt P]g, @)!# cg';f/ j}slNks pmhf{ k|j4{g ljsf; ;ldlt cGtu{t /xg] u/L j}slNks pmhf{ k|j4{g s]G›sf] :yfkgf u/] kZrft\ s]G›af6 gjLs/0fLo pmhf{ k|ljlwsf] k|rf/ k|;f/ tyf k|j4{gsf] dfWodåf/f u|fdL0f hgtfsf] hLjg:t/df ;'wf/ Nofpg], jftfj/0f ;+/If0f ug]{, /f]huf/Lsf cj;/df j[l4 ug]{ / gjLs/0fLo pmhf{ k|ljlwnfO{ Joj;foLs/0f u/L o; ;DaGwL pBf]u wGbfsf] ljsf; ug]{ sfo{x? x'Fb} cfPsf 5g\ .

    16. j}slNks pmhf{ k|j4{g s]G›af6 ;~rflnt ljleGg sfo{qmdx? n3' tyf ;fgf hnljB't, ;f}o{ pmhf{, h}ljs pmhf{ -afof]Uof;, ;'wfl/Psf] r'nf], afof]la|s]6, Uofl;kmfo/ cflb_, jfo' pmhf{, ;'wfl/Psf] kfgL 3§, e"tfkLo pmhf{ cflbsf] k|j4{g, ljsf;, pkof]u tyf lj:tf/ ;DaGwL sfo{ eO/x]sf] 5 . o; k|of;af6 /fli6«o ljB't k|0ffnL dfkm{t ljB't ;]jf pknAw u/fpg gl;sPsf u|fdL0f If]qsf hgtfx?nfO{ n3' tyf ;fgf hnljB't Pjd\ ;f}o{ tyf jfo' pmhf{sf dfWodaf6 ljB't kx'Fr lj:tf/ u/L ljB't ;]jf pknAw u/fOPsf] 5 . ;fy} afof]Uof;, ;'wfl/Psf] r'nf], afof]la|s]6, Uofl;kmfo/ cflbsf dfWodaf6 u|fdL0f If]qdf jftfj/0fLo k|b'if0f sd ug{ ;3fp k'u]sf] / pmhf{sf] bIf pkof]udf d2t k'u]sf] 5 .

    17. gjLs/0fLo pmhf{sf] ;|f]taf6 %% d]ufjf6 eGbf a9L ljB't pTkfbg eO{ xfn;Dd ;dli6ut #^ nfv eGbf a9L 3/w'/L gjLs/0fLo pmhf{af6 nfeflGjt ePsf 5g\ . n3' tyf ;fgf hnljB't / ;f}o{ ljB'tsf] dfWodaf6 b]zsf sl/a !* k|ltzt hgtfdf ljB'tsf] kx'Fr k'Ug'sf ;fy} sl/a #) xhf/ /f]huf/L l;h{gf ePsf] 5 .

    18. gjLs/0fLo pmhf{ ;DaGwL * j6f sfa{g cfof]hgfx? hnjfo" kl/jt{g ;DaGwL ;+o'Qm /fi6«;+3Lo 9fFrf dxf;GwL -UNFCCC_ df btf{ ePsf] tyf !^ nfv 6g k|dfl0ft xl/t u[x

  • UofF; pT;h{g Go"gLs/0f -CER_ u/L sfa{g Jofkf/af6 xfn;Dd sl/a Ps ca{ ?k}of a/fa/sf] cfDbfgL ePsf] 5 .

    19. Ifdtf pTkflbt pmhf{df gjLs/0fLo pmhf{sf] of]ubfg #=% k|ltzt /x]sf] 5 .

    20. j}slNks pmhf{ k|j4{g s]G› dfkm{t xfn;Dd ljleGg gjLs/0fLo phf{ k|ljlwx? dWo] $,)),$#@ j6f 3/fo;L afof]UofF; KnfG6, ** j6f 7"nf afof]UofF; KnfG6, !#,$#,@$@ df6f]sf ;'wfl/Psf] r'nf], &,($,@&^ 3/]n' ;f}o{ ljB't k|0ffnL !),^%$ j6f ;'wfl/Psf] kfgL 3§, !,&)! j6f ;+:yfut ;f}o{ ljB't k|0ffnL, $!,)() j6f kmnfd] ;'wfl/Psf] r'nf] h8fg ePsf 5g\ . n3' tyf ;fgf hnljB't cfof]hgfaf6 @(,$%& ls=jf= tyf ;f}o{ jfo' ldgLu|L8 k|0ffnLaf6 $!# ls=jf= ljB't pTkfbg ePsf] 5 . o;sf ;fy} gjLs/0fLo pmhf{sf] pTkfbgd"ns kl/k|of]uaf6 @,))) eGbf a9L ;fgf tyf demf}nf pBf]ux?sf] :yfkgf eO{ cfly{s ;jnLs/0fdf d2t k'u]sf] 5 .

    21. gjLs/0fLo pmhf{ k|ljlw h8fg ug{ u|fdL0f e]udf a;f]af; ug]{ hgtfx?sf] qmozlQm Go"g /x]sf]n] To:tf 3/ kl/jf/df k|ljlw h8fgsf nflu cg'bfg pknAw tyf kl/rfng ug{ gjLs/0fLo pmhf{ cg'bfg gLlt tyf kl/rfng sfo{ljlw sfof{Gjogdf NofOPsf] 5 .

    22. j}slNks pmhf{ k|j4{g s]G›n] gjLs/0fLo pmhf{ k|ljlwsf] k|j4{g / lj:tf/ dfkm{t hnjfo' kl/jt{g tyf sfa{g pT;h{g Go"gLs/0f / jftfj/0f ;+/If0fdf of]ubfg k'¥ofO/x]sf] ;Gbe{df s]G›nfO{ xl/t hnjfo' sf]if -GCF_ sf] Direct Access Entity sf] ?kdf Accreditation x'gsf nflu g]kfn ;/sf/, cy{ dGqnfon] 5gf}6 u/]sf]df s]G›n] GCF df cfj]bg lbO{ klxnf] r/0fsf] d"Nof+sg kf/ u/L bf]>f] r/0fdf k|j]z u/]sf] 5 .

    -3_ l;+rfO tyf hn pTkGg k|sf]k Joj:yfkg

    23. b]zsf] s'n If]qkmn !,$&,!*,!)) x]S6/ dWo] s'n s[lif of]Uo If]qkmn @^,$!,))) x]S6/ /x]sf]df s'n l;+rfO of]Uo hdLg sl/j !&,^^,))) x]S6/ dfq 5 . xfn;Dd s'n !$,##,@*& x]S6/ hdLgdf l;+rfO ;+/rgfx? lgdf{0f eO{ l;+rfO ;'ljwf k'¥ofOPsf] 5 . s'n l;+lrt If]qkmn dWo] e"ldut l;+rfOaf6 ePsf] l;+lrt If]qkmn $,$#,#^% x]S6/, s[ifs Jojl:yt l;+rfO k|0ffnLaf6 ePsf] l;+lrt If]qkmn !,^&,(@% x]S6/ tyf ;tx l;+rfOaf6 l;+lrt ePsf] If]qkmn *,!#,)^& x]S6/ 5 . g]kfnsf] s'n l;+lrt If]qdWo] sl/a Ps ltxfO{ e"–efudf dfq jif}{ e/L l;+rfO ;'ljwf k'u]sf] 5 .

    24. clwsf+z g]kfnL hgtfn] cem} klg s[lifnfO{ hLljsf]kfh{gsf] d'Vo cfwf/ agfO/x]sf] ;Gbe{df l;+rfO If]qdf /fHon] ug{'kg]{ nufgL kof{Kt x'g ;ls/x]sf] 5}g . ljut Ps bzssf] kl/b[Zo x]bf{ l;+rfOsf] ah]6 jflif{s ?kdf s]xL a9] klg o;n] oyfy{ dfunfO{ ;Daf]wg ug{ ;s]sf] 5}g .

  • 25. l;+rfO If]qdf /fli6«o uf}/jsf ljleGg cfof]hgfx? ;~rfng x'Fb} cfPsf 5g\ . afFs] lhNnfsf] /fKtL gbLdf Jof/]h lgdf{0f u/L $@,&^^ x]S6/ hdLgdf l;+rfO ;'ljwf pknAw u/fpg] p2]Zon] l;S6f l;+rfO cfof]hgf, s}nfnL lhNnfsf] #*,#)) x]S6/df jif}{e/L l;+rfO ;'ljwf k'¥ofO s[lif pTkfbg j[[l4 ug]{ p2]Zon] /fgL hd/f s'nl/of l;+rfO cfof]hgf, alb{of lhNnfsf] #^,))) x]S6/df jif}{e/L l;+rfO ;'ljwf k'¥ofO{ s[lif pTkfbg j[l4 ug]{ p2]Zon] aaO{ l;+rfO cfof]hgf tyf afFs] / alb{of lhNnfsf] yk !%,))) x]S6/ u/L s'n %!,))) x]S6/ hdLgdf jif}{e/L l;+rfO ;'ljwf pknAw u/fpg] p2]Zon] e]/L aaO{ 8fOe;{g ax'p2]ZoLo cfof]hgf -e]/L gbLaf6 $) 3g ld6/ k|lt;]s]08 kfgL aaO{ gbLdf v;fnL $* d]ufjf6 ljB't pTkfbg ;d]t ug]{ u/L_ lgdf{0f r/0fdf /x]sf 5g\ .

    26. df]/ª / ;'g;/L lhNnfsf] sl/a ^*,))) x]S6/ hdLgdf l;+rfO ;'ljwf pknJw u/fpg] p2]Zon] ;'g;/L df]/ª l;+rfO cfof]hgf, ;nf{xL, /f}tx6, af/f, wg'iff, dxf]Q/L lhNnfsf Ifdtf !,@@,))) x]S6/ hdLgdf -;'gsf]zL dl/g 8fO{e;{g;lxt_ l;+rfO ;'ljwf k'¥ofpg] p2]Zon] afudtL l;+rfO cfof]hgf tyf s}nfnL / s~rgk'/sf] ##,%@) x]S6/ hdLgdf e/kbf]{ l;+rfO ;'ljwf k'¥ofpg] p2]Zon] dxfsfnL l;+rfO cfof]hgf -t]>f] r/0f_ lgdf{0ffwLg, bfª lhNnfsf] %^,))) x]S6/ hdLgdf l;+rfO k'¥ofpg] p2]Zon] j[xt\ bfª pkTosf l;+rfO cfof]hgf / uf]/vf lhNnfsf] @,))) x]S6/ hdLgdf l;+rfO k'¥ofpg] p2]Zon] kfn'ª6f/ s'Gb'6f/ l;+rfO cfof]hgf lgdf{0f Pjd\ ljsf;sf] k|lqmofdf 5g\ .

    27. l;+rfO gLlt cg'?k t/fO{df !)) b]lv @,))) x]S6/;Dd / kxf8df !) b]lv %)) x]S6/;Ddsf l;+rfO k|0ffnLx? ljsf; ug]{ p2]Zon] of]hgfx?sf] lgdf{0f / k'g:yf{kgf ug]{ u/L cf=j= @)^!÷^@ b]lv demf}nf l;+rfO sfo{qmd ;~rfngdf /x]sf] 5 . of] sfo{qmdaf6 xfn;Dd $$% of]hgfx? ;DkGg eO{ %*,$)# x]S6/ hdLgdf Jojl:yt / e/kbf]{ l;+rfO ;]jf pknAw u/fOPsf] 5 .

    28. ;–;fgf d"nsf] kfgLsf] pkof]u, jiff{sf] kfgL ;~ro tyf vf]nfsf] kfgLnfO{ lnˆ6 -;f]nf/ / ljB'tLo_ u/L l;dfGts[t, lk5l8Psf s[ifsx?sf ;–;fgf kfvf tyf 6f/nfO{ ;d]t ;dfj]z u/L gub] afnL -t/sf/L, kmnkm'n, hl8a'6L_ dfkm{t cfo cfh{g clej[l4 ug]{ nIosf ;fy ;~rflnt gofF k|ljlwdf cfwfl/t l;+rfO cfof]hgfaf6 xfn ;Dd $#^ of]hgfx? ;DkGg u/L %,*!) x]S6/ hdLgdf l;+rfO ;'ljwf pknAw ePsf] 5 .

    29. ;d[4 t/fO{–dw]z l;+rfO ljz]if sfo{qmdaf6 @@ lhNnf, s0ff{nL c~rn l;+rfO sfo{qmdaf6 % lhNnf tyf ;]tL dxfsfnL l;+rfO sfo{qmdaf6 ( lhNnfdf l;+rfO ;DaGwL ljz]if sfo{qmd ;~rfngdf 5g\ .

  • 30. e"ldut hne08f/sf] pkof]u u/L t/fO{ tyf leqL dw]zdf jif}{e/L l;+rfO ;]jf pknAw u/fpg] p2]Zon] :ofnf] tyf l8k 6\o'jj]n l;+rfO cfof]hgf sfof{Gjogdf /x]sf] 5 . cf=j= )÷&$ ;Dd e"ldut l;+rfOtkm{ :ofnf] 6\o"jj]n / l8k 6\o"jj]n lgdf{0faf6 sl/j $,!%,^%# x]S6/ s[lifof]Uo e"lddf l;+rfO ;'ljwf pknAw ePsf] 5 .

    31. kxf8L e]usf @@ lhNnfsf gbL lsgf/df pknJw 6f/, kmfF6 tyf v]tx?df klg e"ldut hn l;+rfOsf] sfo{qmd ;~rfngdf /x]sf] 5 .

    32. j}b]lzs ;xfotfdf ;~rflnt sfo{qmd cGtu{t g]kfnsf] klZrdL If]qsf $@ lhNnfdf ;~rflnt l;+rfO tyf hn;|f]t Joj:yfkg cfof]hgf -IWRMP_ rfn" cfly{s jif{df ;DkGg x'Fb}5 . k"j{ / dWo If]qsf #% lhNnfsf s[ifs Jojl:yt l;+rfO of]hgfx?sf] k'g:yf{kgf u/L e/kbf]{ l;+rfO ;]jf pknJw u/fpg] p2]Zon] ;~rflnt ;d'bfo Jojl:yt l;+lrt s[lif If]q

    cfof]hgf (CMIASP-AF) / l;+rfO k'g:yf{kgf cfof]hgf ;~rfngdf /x]sf 5g\ .

    33. lgdf{0ffwLg tyf ;DkGg l;+rfO of]hgfx?df hn pkef]Qmf ;ldltx? lqmofzLn 5g\ . o:tf ;ldltx? 7"nf cfof]hgfdf sl/a #) / demf}nf cfof]hgfdf sl/a %,))) j6f /x]sf 5g\ . cfufdL lbgdf oL ;+:yfx?sf] ;|f]t kl/rfng ug{ ;xsf/Lsf] cjwf/0ffdf ;~rfng / Ifdtf clej[l4 ug{ cfjZos /x]sf] 5 .

    34. sdf08 If]qdf jif}{ e/L l;+rfO k'¥ofpg] p2]Zosf ;fy ax'p2]ZoLo cfof]hgfx? cGtu{t ;'gsf]zL dl/g 8fOe;{g ax'p2]ZoLo cfof]hgfsf] lj:t[t\ cWoog, sfnL u08sL ltgfp 8fOe;{g ax'p2]ZoLo cfof]hgf / zf/bf bfª 8fOe;{g ax'p2]ZoLo cfof]hgfx?sf] ;DefJotf cWoog sfo{ eO/x]sf] 5 .

    35. ljleGg gbLx?af6 eO/x]sf s6fg, 8'jfgnfO{ lgoGq0f / Joj:yfkg ug{ ljleGg sfo{qmdx? ;~rfngdf /x]sf 5g\ . o;af6 cf=j= @)&$÷)&% ;Dd sl/a !,))) ls=dL= t6aGw / ;+/rgfx?, ljleGg :yfgdf gbL RofgnfOh]zg, afof]OlGhlgol/Ë, ;+/rgf ;alns/0f, 6f/ / a:tL ;+/If0f tyf klx/f] lgoGq0fsf sfdx? ;DkGg ePsf 5g\ .

    36. afudtL, sdnf / nfnas}of gbLx?df t6aGw lgdf{0f, ;alns/0fsf sfdx? ;DkGg x'g] qmddf /x]sf 5g\ . hg;xeflutfdf cfwfl/t hgtfsf] t6aGwsf] sfo{qmd, hn pTkGg k|sf]k Go"gLs/0f ;xof]u sfo{qmd, ¿kf tfn PsLs[t ljsf; kl/of]hgf tyf cfktsfnLg tyf af9L klx/f] k'glg{df{0f ljz]if sfo{qmd ;+rfngdf /x]sf 5g\ .

    -ª_ hn tyf df};d lj1fg

  • 37. hn tyf df};d ;DaGwL tYof+sx? ljsf;sf k"jf{wf/x? l8hfOg tyf lgdf{0f ug{ pkof]u ul/Psf 5g\ . ;fy} xjfO{ oftfoft, ko{6g, ljkb hf]lvd Go"gLs/0f, lxdtfn ljikmf]6g hf]lvd Go"gLs/0f, s[lif–df};dL ;]jf, af9L k"j{ ;"rgf ;]jf, clthGo df};dL ;]jf nufot ljleGg cWoog cg';Gwfgdf ;d]t tL tYofªsx? / k"jf{g'dfg ;]jf pkof]u ul/Psf 5g\ .

    38. ;g\ @)!# af6 z'? ePsf] hnjfo' k|sf]k ;d'Tyfg lgdf{0f cfof]hgf dfkm{t Ps j6f df};dL /f8f/, ** j6f :jrflnt df};dL dfkg k|0ffnL, ^^ j6f :jrflnt hn ;tx dfkg k|0ffnL, ( j6f r6\ofª ;~hfn lgdf{0f, Ps j6f dflyNnf] jfo'd08nsf] df};dL ;"rgf ;+sngsf nflu /]l8of]–;f]G8] s]G› :yfkgf ePsf 5g\ . ljefusf] nflu cfw'lgs ejg lgdf{0f, ›'t sDKo'6/ k|0ffnL :yfkgf nufotsf ;]jf k|jfxsf nflu cfjZos ;ˆ6j]o/ / xf8{j]o/sf] vl/b tyf h8fg ug]{ sfo{ klg eO/fv]sf 5g\ .

    39. u[x dGqfno dftxt /x]sf] /fli6«o cfktsfnLg sfo{ ;+rfng s]G› tyf lhNnf txdf /x]sf lhNnf cfktsfnLg sfo{ ;+rfng s]G›;Fu hn tyf df};d lj1fg ljefu @$ ;} 306f ;Dks{df /xg u/]sf] 5 . ;"rgf k|jfxsf nflu g]kfn 6]lnsd / Pg;]n;Fu cfk;L ;dembf/L kqdf x:tfIf/ u/L ljkb\ ;"rgf k|jfxnfO{ k|efjsf/L agfOPsf] 5 .

    ;d:of tyf r'gf}tL

    -s_ hn;|f]t

    1. hn;|f]t /0fgLlt, @))@ / /fli6«o hn of]hgf, @))% n] to u/]sf nIox? dWo] sltko nIox? xfn;Dd xfl;n x'g ;s]sf 5|}gg\ .

    2. g]kfn–ef/t aLr ePsf hn;|f]t ;DaGwL låkIfLo ;GwL -sf]zL, u08sL, dxfsfnL_, ;Demf}tf tyf ;xdlt cg';f/sf ljleGg sfo{x? x'g ;s]sf 5}gg\ .

    3. PsLs[t /flK6«o hn>f]t gLltsf] vfFrf] dx;'; ePsf] nfdf] ;do Joltt eP tfklg xfn;Dd ;f]sf] lgdf{0f x'g ;s]sf] 5}g .

    4. pknAw hn;|f]tsf] afF8kmfF8 ug{] ;DaGwdf ;+3, k|b]z / :yfgLo tx aLr x'g ;Sg] ljjfb Joj:yfkg ug{ cfjZos gLltut tyf sfg"gL ;+/rgf / Ifdtfsf] ljsf; ug{ cfjZos 5 .

  • 5. o; If]qsf dxTjk"0f{ b:tfj]h tyf tYof+sx? ;+sng, e08f/0f tyf Joj:yfkg r':t b'?:t x'g ;s]sf] 5}g / lg0f{o k|lqmofdf ltgsf] k|of]u ug]{ k/Dk/fsf] ljsf; x'g ;s]sf] 5}g .

    6. hn;|f]tsf] PsLs[t Pjd\ ax'cfoflds ljsf; ubf{ tNnf] t6Lo b]z tyf If]qx?nfO{ x'g] nfe / hf]lvd afF8kmfF8sf] gLltut Joj:yfsf] cefj /x]sf] 5 .

    -v_ pmhf{

    hnljB't pTkfbg, k|zf/0f, ljt/0f tyf Jofkf/

    7. lglZrt nIo /fvL k|yd cfjlws of]hgfb]lv xfn;Ddsf of]hgfx?df ljB't ljsf; sfo{x? cufl8 a9fOPsf] eP tfklg ck]Iffs[t pknAwL xfl;n x'g ;s]sf] 5}g . clwsf+z hnljB't cfof]hgfx? /g ckm b l/e/ k|s[ltsf /x]sfn] lxpFb ofddf gbLx?sf] axfj 36\g uO{ pTkfbg Ifdtf klg 36\g] x'Fbf ljB'tsf] dfu k"/f x'g ;s]sf] 5}g . jt{dfg / eljiosf] jflif{s ljB't dfu j[l4 b/sf] cg'kftdf ljB't pTkfbg, k|zf/0f tyf ljt/0fsf] Joj:yf u/L cfly{s ljsf;df ljB'tsf] clwstd pkof]u ug]{ Joj:yf ldnfpg' k|d'v r'gf}tL /x]sf] 5 .

    8. cfufdL jif{x?df hnljB't cfof]hgfx?af6 jiff{tsf] ;dodf pTkfbg x'g] ljB't v]/ hfg] / lxpFb ofddf cfGtl/s pTkfbgaf6 gk'u x'g] ljB't cfoft ug'{kg]{ ;Defjgf /x]sf] x'Fbf ;f]sf] plrt Joj:yfkg u/L jif}{e/L ljB't dfu / cfk"lt{aLr ;Gt'ng sfod ug]{ r'gf}tL /x]sf] 5 .

    9. ljutdf ahf/ / ljQLo Joj:yf ;'lglZrt gx'Fbf PsLs[t gbL j]l;g u'? of]hgfx?n] klxrfg u/]sf cfof]hgfx? PsLs[t ?kdf ljsf; x'g g;Sbf nfut a9\b} hfg] / ck]lIft k|ltkmn k|fKt gx'g] cj:yf l;h{gf ePsf] 5 .

    10. Pp6} gbL j]l;gdf aGg] cfof]hgfx?sf] aLrdf nfe nfutsf] ;d'lrt afF8kmfF8 ;DaGwL gLltut Joj:yf ug'{ kg]{ vfFrf] 5 .

    11. ljB't pTkfbg, k|zf/0f / ljt/0f nfOg cfof]hgfx?sf] lgdf{0fdf lgdf{0f sDkgL / k/fdz{bftf sDkgLx?sf] nfk/afxL / sfddf l9nfO{ ug]{ k|j[lQn] ;dodf sfd ;DkGg gx'g] cj:yf ljs/fn ;d:ofsf] ?kdf b]vf k/]sf] 5 .

    12. ljBdfg hUufsf] xbaGbL ;DaGwL Joj:yfn] cfof]hgfnfO{ cfjZos hUuf k|flKtdf ;d:of b]lvPsf] 5 .

  • 13. hUufsf] d'cfAhf, nfe afF8kmfF8 tyf cfof]hgfn] :yfgLo :t/df ug{'kg]{ k"jf{wf/ lgdf{0f nufotsf ljifodf :yfgLo hgtf;Fu x'g] ljjfb / dte]bn] klg ;fj{hlgs tyf lghL If]qdf cfof]hgfx?sf] lgdf{0f a]n}df ;DkGg ug{] r'gf}tL 5 .

    14. k|zf/0f nfOg d'lg kg]{ hUuf k|of]udf :yfgLoaf6 ;do ;dodf x'g] u/]sf] cj/f]wsf sf/0f k|zf/0f nfOg lgdf{0fdf ;d:of /x]sf] 5 . jgsf] hUuf lnhdf lnP afkt ;f]xL jg If]q;Fu} hf]l8Psf] hUuf g} zf]w egf{ afkt lbg'kg]{ Joj:yfn] hUuf k|flKtdf sl7gfO{ x'g] u/]sf] tyf clwsf+z s[lif hdLgsf] e"–pkof]u kl/jt{g x'g] cj:yf l;h{gf ePsf] 5 .

    15. cfof]hgf ljsf; tyf lgdf{0fsf] qmddf lng'kg]{ cg'dlt, ;xdlt tyf :jLs[lt cflbsf] lg0f{o k|lqmofdf l9nfO{ x'g] u/]sf] 5 . jg If]qsf] ?v s6fgL, 5kfgL, km8fFgL tyf hUuf clwu|x0f h:tf sfo{x? ;DalGwt lhNnf÷:yfgLo txsf sfof{nox?d} sfo{/t sd{rf/Lx?af6 ;DkGg ug{'kg]{ ePsf] / oL sfof{nox?df vl6Psf sd{rf/Lx?sf] lgoldt sfo{ af]em ;d]t clws /x]sf]n] ;dodf sfo{ ;DkGg ug{ ;lsPsf] 5}g .

    16. afn'jf, lu§L, 9'Ëf h:tf gbL hGo lgdf{0f ;fdfu|Lsf] cefj, o;sf] pTvgg\sf] k|s[ofdf /f]s, tyf clwsf/ If]qsf ljifox?n] cfof]hgfx?sf] lgdf{0fsf] qmddf lgs} sl7gfO{ pTkGg u/]sf 5g\ .

    17. pmhf{ bIf ljB'tLo pks/0fx?sf] k|of]u / cf}Bf]lus If]qsf] pmhf{ bIftf j[l4 u/L dfusf] Joj:yfkg ug{ cfjZos gLltut, sfg"gL tyf ;+u7gfTds Joj:yf ug{ h?/L 5 .

    18. ljB't ;]jf pknAw u/fpgsf nflu kof{Kt k"jf{wf/sf] ;'lglZrttf sfod ug{ cfjZos 5 .

    19. k"FhL ahf/nfO{ hnljB't If]qdf nufgLsf] nflu clek|]l/t ug{ ljleGg hf]lvdnfO{ ;Daf]wg ug{ cfjZos 5 .

    20. ljQLo ;+:yfx?sf] sdhf]/ Ifdtf tyf b]zleq 5l/P/ /x]sf] k"FhL kl/rfng ug{' r'gf}tLsf] ?kdf /x]sf] 5 .

    21. pmhf{ If]qsf] nufgLsf] cfjZostf cfGtl/s ljQLo If]q / ;/sf/af6 dfq k"/f gx'g] x'Fbf ;x'lnot tyf Jofj;flos ;|f]taf6 k|fKt ljb]zL nufgLsf] cfjZostf /x]sf] 5 . o;sf nflu ljb]zL ljlgdodf x'g] ptf/ r9fjsf] k|efjnfO{ ;+af]wg ug{ ;d]t cfjZos 5 .

    22. pmhf{ If]qdf nufgL ug]{ hg rfxgfnfO{ ;b'kof]u ug{ tyf ;DefJo cfof]hgfx?df nufgLsf] jftfj/0f lgdf{0f u/L Jojxf/df ptfg{' r'gf}tLk"0f{ /x]sf] 5 .

  • 23. cfufdL lbgdf hnljB't cfof]hgfx?sf] lgdf{0f ;DkGg eO{ k|0ffnLdf yk x'g] ljB'tsf] ahf/ ;'lglZrt ug{ cfjZos 5 . cTolws ljB't vkt ug]{ k|s[ltsf pBf]ux?df nufgL tyf logsf] lgdf{0f;Fu} hnljB't cfof]hgfx?sf] lgdf{0f ;DkGg x'g] ;dodf ;fd~h:otf x'g' h?/L 5 . pTkflbt ljB't pkef]Qmf ;dIf k'¥ofpg ljt/0f k|0ffnLnfO{ cfw'lgsLs/0f tyf Ifdtf lj:tf/ ug{ 7"nf] nufgL rflxg] x'Fbf ;f]sf] Joj:yfkg r'gf}tLk"0f{ 5 .

    24. cfGtl/s vktaf6 art x'g] ljB'tnfO{ If]qLo ahf/df kx'Fr :yflkt u/fpg cfjZos 5 . ;fs{ k|m]djs{ Plu|d]G6, la=la=cfO=Pg=, laD:6]s, låkIfLo Pjd\\ ax'kIfLo ljB't Jofkf/ ;+emf}tfx?nfO{ sfof{Gjogdf n}hfg cfjZos eO;s]sf] 5 .

    25. ljt/0f k|0ffnLsf] cfw'lgsLs/0f tyf Ifdtf lj:tf/ u/L cglws[t ljB't rf]/Laf6 x'g] u}/–k|fljlws r'xfj6 lgoGq0f tyf cg'udg u/L o;nfO{ Go"g ug{' kg]{5 .

    26. klxrfg ePsf hnfzoo'Qm cfof]hgfx?sf] lgdf{0fsf] ;dosf] clglZrttf Psftkm{ 5 eg] csf]{tkm{ To:tf hnfzoo'Qm If]qleq cGo k"jf{wf/ lgdf{0f tyf of]hgfa4 jf clgolGqt zx/ jf a:tL ljsf;df /f]s nufpg' r'gf}tLk"0f{ /x]sf] 5 .

    27. abln+bf] kl/l:ylt, k|ljlwdf cfO/x]sf] tLj| kl/jt{g tyf s'zn Joj:yfksLo Pjd\\ sfg"gL 1fg zLksf] cfjZostf 5 .

    j}slNks pmhf{tkm{

    28. k/Dk/fut pmhf{, ljz]iftM bfp/fsf] cTolws k|of]un] ubf{ jg ljgf; tyf w'Fjfn] ubf{ k|b'if0f eO{ dfgj :jf:Yo / jftfj/0fdf k|lts'n c;/ k/]sf] 5 . xfn klg b]zsf sl/a &$ k|ltzt hgtfn] vfgf ksfpgsf] nflu k/Dk/fut pmhf{df lge{/ x'g' / ;du| pmhf{ ld>0fdf k/Dk/fut pmhf{sf] c+z cTolws eO/fVg' o; If]qsf] r'gf}tL xf] .

    29. clwsf+z u|fdL0f e"–efudf a;f]af; ug]{ hgtfn] gjLs/0fLo pmhf{nfO{ d"n pmhf{sf] dfWod agfO/x]sf] kl/k|]Ifdf gjLs/0fLo pmhf{sf] If]qdf ck]Iffs[t nufgL x'g ;ls/x]sf] 5}g .

    30. j}slNks pmhf{sf] dfu / cfk"lt{ aLr ;Gt'ng, nlIft ;d"x klxrfg, sfo{qmdsf] lbuf]kgf, k|ljlw x:tfGt/0f, pkef]QmfnfO{ ;xh ¿kdf ljQsf] Joj:yf ug{ tyf lbuf] ljsf;sf] nflu bL3{sfnLg of]hgf agfO{ sfof{Gjog ug{' j}slNks pmhf{ If]qsf r'gf}tL /x]sf 5g\ .

  • 31. u|fdL0f pmhf{ gLlt, @)^# / h}ljs pmhf{ /0fgLlt, @) n] to u/]sf /0fgLlt / of]hgf cg';f/ cfjlws of]hgf tyf jflif{s sfo{qmdx? to x'g g;Sbf lnOPsf nIox? xfl;n x'g ;s]sf 5}gg\ .

    -u_ l;+rfO tyf hn pTkGg k|sf]k Joj:yfkg

    32. clwsf+z l;+rfO ;+/rgfx? /g ckm b l/e/ cjwf/0ffdf ag]sfn] jiff{tsf] ;dodf a9L ePsf] kfgL ;+sng u/L l;+rfOsf] e/kbf]{ ;]jf k'¥ofpg ;lsPsf] 5}g .

    33. l;+rfO tyf hn pTkGg k|sf]k Joj:yfkgsf] If]qdf lnOPsf] nIo xfl;n ug{ kof{Kt /sd ljlgof]hg x'g ;s]sf] 5}g . demf}nf l;+rfO cfof]hgf, gofF k|ljlwdf cfwfl/t l;+rfO cfof]hgf, l8k 6\o'jj]n l;+rfO cfof]hgf tyf gbLhGo k|sf]k Joj:yfkg If]qdf cTolws dfu /x]sf] / To:tf cfof]hgfx?df ax'jifL{o 7]Ssf ;Demf}tfsf] sf/0fn] w]/} bfloTj l;h{gf ePsf] 5 .

    34. s[lif ljsf; /0fgLlt -Agricultural Development Strategy -ADS_ n] kl/b[io u/]cg'?k sfo{qmd ;Grfng ug{ g;Sg' tyf o; /0fgLltdf pNn]v ePsf s[lif ljsf;;Fu ;DalGwt lgsfox? aLr ;dGjo gx'g' ;d:ofsf] ?kdf /x]sf 5g\ .

    35. g]kfn ;/sf/n] ljutdf cfˆgf] nufgLdf lgdf{0f u/]sf y'k|} l;+rfO cfof]hgfx? hL0f{ cj:yfdf 5g\ . lgdf{0f ;DkGg eO{ ;/sf/n] Joj:yfkg u/]sf, ;+o'Qm Joj:yfkgdf /x]sf tyf Joj:yfkg x:tfGt/0f ePsf sfo{qmdx? k|efjsf/L x'g ;s]sf 5}gg\ .

    36. hn pTkGg k|sf]k Joj:yfkgsf] If]qdf ljlgof]lht ah]6 Iflt / cfjZostfsf] bfFhf]df Go"g ePsf]n] PsLs[t ?kdf k|efjsf/L ;+/rgf lgdf{0f ug{ ;lsPsf] 5}g . lgld{t ;+/rgfsf] dd{t ;Def/sf nflu kof{Kt ah]6 gx'g] / :yfgLox?sf] ;d]t plrt kl/rfng x'g g;Sgfn] o; If]qdf ck]lIft pknAwL xfl;n x'g ;s]sf] 5}g .

    37. l;+rfO ;'ljwf pknAw ePsf Pjd\\ x'g] hdLg hyfefjL ?kdf v08Ls/0f u/L cGo k|of]hgsf] nflu k|of]u ug{ tyf hf]lvdo'Qm If]qsf] hdLgsf] pkof]udf /f]s nufpg ;lsPsf] 5}g .

    38. hUuf k|flKtdf rng rNtL / ;/sf/L b/ eGbf w]/} d'cfAhf dfu x'g] u/]sf] 5 .

    39. hn pkef]Qmf ;+:yfx? ;jn / ;Ifd aGg ;s]sf 5}gg\ .

    40. l;+rfO gLltn] kl/nlIft u/]sf] l;+lrt If]qsf] 3f]if0ff tyf ;xsf/L cjwf/0ffdf l;+rfO k|0ffnLsf] ljsf; x'g ;s]sf] 5}g .

  • 41. hn pTkGg k|sf]k Joj:yfkg gLltn] Joj:yf u/] cg'?ksf] cfktsflng ljkb\sf] ;+af]wg ug]{ ;|f]tsf] Joj:yf x'g ;s]sf] 5}g .

    42. gbL If]qnfO{ If]qfÍg -Zoning_ ug{ ;lsPsf] 5}g . gbL lsgf/fx? cltqmd0f u/L a:tL ljsf; tyf hUuf Knl6ª ug]{ sfo{df /f]s nufpg ;lsPsf] 5}g . o;n] ubf{ gbL lgoGq0fsf ;+/rgf -t6aGw_ lgdf{0fdf ljjfb x'g uO{ lgdf{0f sfo{ k|efljt ePsf] 5 . lgodg ug]{ sfg'gsf] cefjdf o:tf sfo{ ug]{nfO{ bl08t ug{ ;lsPsf] 5}g .

    43. g]kfn–ef/taLr l;+rfO, af9L lgoGq0f tyf 8'jfgsf] ljifodf b]lvPsf ;d:ofx?sf] ;DaGwdf låb]zLo ;dembf/L lgdf{0fsf nflu s'6gLlts kxn ug{ cfjZos 5 .

    44. e"–Ifo /f]syfd tyf hnfwf/ If]qsf] a9\bf] IfoLs/0faf6 x'g] u]u|fg axfj -Sediment Flow_ sf sf/0f gbL lk+wsf] j[l4 lgoGq0f ug{ tyf pTkflbt gbL hGo lgdf{0f ;dfu|Lsf] k|efjsf/L Joj:yfkg u/L k|sf]k Go"gLs/0f ug{ ;lsPsf] 5}g .

    45. hnjfo' kl/jt{gsf] sf/0faf6 kfgLsf] pknAwtfdf cfPsf] clglZrttf, af9L, v8]/L, klx/f], e"–Ifo h:tf If]qdf ePsf] km]/abn / To;af6 pTkGg hf]lvd Joj:yfkg ug{'sf ;fy} hnjfo' kl/jt{g cg's'ng ;+/rgf -Climate Change Adaptive Infrastructure_ sf] lgdf{0f ug{'kg]{ r'gf}tL /x]sf] 5 .

    -3_ hn tyf df};d lj1fg

    46. hn tyf df};d lj1fg ;DaGwL s]Gb|x?sf] ;~hfn lj:tf/, ;'b[9Ls/0f tyf cfw'lgsLs/0f ck]lIft ?kn] ug{ ;lsPsf] 5}g . b]z}el/ 5l/P/ /x]sf hn tyf df};d dfkg s]G›x?sf] cg'udg tyf dd{t ;Def/ ug{ ;|f]tsf] cefj /x]sf] 5 . lxd tyf lxdgbLx?sf] ;j]{If0f ug{] sfo{ r'gf}tLk"0f{ x'g'sf ;fy} ;f] sfo{ ug{sf nflu ;d]t ;fwg ;|f]tsf] cefj /x]sf] 5 .

    47. hn tyf df};d lj1fg ljefun] xfn ;+rfng u/]sf s[lif–xfjfkfgL ;]jf / af9L k"jf{g'dfg ;]jfsf] dfu cToGt a9L /x]sf] ;Gbe{df ;f] dfu k"/f ug{ kof{Kt hgzlQm ;lxt cfjZos ;fwg ;|f]t pknJw u/fpg ;lsPsf] 5}g .

    48. xfn ;+sng ug]{ ul/Psf] tYof+ssf] u'0f:t/ ;Gtf]ifhgs g/x]sf] cj:yf 5 . ;fy}, :jrflnt pks/0fx?af6 cfpg] tYof+ssf] Joj:yfkg tyf cg'udg ug{ xfnsf] hgzlQm, ;fwg / ;|f]t ck'u /x]sf] cj:yf 5 .

  • efjL dfu{lrq

    g]kfn ;/sf/sf] …;d[4 g]kfn, ;'vL g]kfnLÚ cleofgsf] k|efjsf/L sfof{Gjog ug{ @)&%–*% sf] cjlwnfO{ …pmhf{ tyf hn;|f]t bzsÚ sf] ?kdf cl3 a9fOg]5 .

    gLltut dfu{lrq

    -s_ hn;|f]t

    1. g]kfnsf] ;+ljwfg adf]lhd ;a} txsf ;/sf/ tyf pkof]u stf{x¿af6 ljjfb/lxt 9+un] hn;|f]tsf] ljsf;, ;+/If0f, Joj:yfkg, lgodg / PsLs[t, ;dGjofTds Pjd\\ ax'cfoflds pkof]uaf6 clwtsd nfe xfl;n ug{sf nflu PsLs[t /fli6«o hn;|f]t gLlt lgdf{0f u/L sfof{Gjogsf nflu sfg"gL tyf ;+/rgfut Joj:yf ul/g]5 . o; cGtu{t hn tyf phf{ cfof]usf] j]l;g sfof{nox? :yfkgf ;d]taf6 cfof]usf] k'g;+{/rgf u/L yk k|efjsf/L agfOg]5 .

    2. PsLs[t hn;|f]t Joj:yfkgsf] l;4fGt cg'?k hn;|f]tsf] ax'cfoflds pkof]u / cGt/ hnfwf/ hn :yfgfGt/0f (Inter Basin Water Transfer) sf] ;Defjgf ;d]tnfO{ ljrf/ u/L pknAw hn;|f]tsf] cfly{s, ;fdflhs Pjd\\ jftfj/0fLo If]qdf clwstd nfe x'g] u/L ;a} gbLsf] j]l;g of]hgf / ;f] adf]lhd ljleGg pkof]uut u'?of]hgf ;d]t cfufdL tLg jif{leq tof/ u/L hn;|f]tsf] of]hgfj4 ljsf;, Joj:yfkg / pkof]u ul/g]5 .

    3. e"ldut hn;|f]tsf] ljsf;, Joj:yfkg, ;+/If0f, lgodg / u'0f:t/ sfod ug{ hn;|f]t P]gdf cfjZos Joj:yf ul/g]5 .

    4. ;+3Lo ;+/rgfdf ;+3–k|b]z, k|b]z–k|b]z / :yfgLo txaLr pknAw hn;|f]tsf] clwstd pkof]u -Optimum Use_ tyf Joj:yfkg ;DaGwdf eljiodf x'g;Sg] ljjfb Joj:yfkg ug{ cfjZos ;+/rgfut Joj:yf ul/g]5 . ;fy} o; ;DaGwL sfo{/t hgzlQmsf] Ifdtf clej[l4 ul/g]5 .

    ax'p2]ZoLo tyf cGt/ hnfwf/ :yfgfGt/0f cfof]hgf

    5. g]kfndf pknAw hn;|f]tnfO{ ax'cfoflds tyf ax'p2]ZoLo cfof]hgfsf] ?kdf ljsf; ul/g] 5 . o;af6 l;+lrt If]qdf jif}{e/L kfgL pknAw x'g], hnljB't, af9L lgoGq0f, vfg]kfgL, hn oftfoft, cfdf]b–k|df]b, ko{6g tyf jftfj/0fLo kmfObf x'g'sf] ;fy} pknAw hn;|f]tsf] clwstd pkof]u x'g]5 . t/fO{–dw];df e"ldut hn;|f]tsf] pkof]uaf6

  • e"ldut hn ;tx 36\g yfn]sf]n] o:tf cfof]hgfaf6 e"ldut hn;|f]t k'ge{/0f

    (Recharge) x'g'sf] ;fy} ;tx / e"ldut hn;|f]tsf] ;+of]hgfTds pkof]uaf6 t/fO{–dw]; If]qsf] s[lif pTkfbsTjdf j[l4 x'g] 5 .

    6. cGt/ hnfwf/ hn :yfgfGt/0fsf cfof]hgfx?sf ;DaGwdf gLltut Joj:yf u/L sfof{Gjog ul/g]5 .

    7. k|fb]lzs ;Gt'ng, dfu / cfk"lt{, pTkfbg ;lDd>0f (Generation Mix) tyf pmhf{ ;'/Iff cflbnfO{ dWogh/ ub}{ ;Dej eP;Dd x/]s k|b]zdf slDtdf Pp6f hnfzoo'Qm cfof]hgf lgdf{0f ul/g]5 .

    8. cGt/ hnfwf/ :yfgfGt/0f, 7"nf tyf hnfzoo'Qm / ax'p2]ZoLo cfof]hgfx?sf] ljsf; ug{ ;/sf/L nufgLn] dfq ;Dej gx'g] ePsf]n] ;x'lnotk"0f{ C0f tyf ;fem]bf/L nufotsf j}slNks nufgLsf] df]8n ljsf; u/L sfof{Gjog ul/g]5 .

    9. ax'p2]ZoLo k|s[ltsf cfof]hgfx?sf] afFw, ljB'tu[x tyf cGo ;+/rgfx?sf] lgdf{0f, dd{t, ;Def/ tyf ;~rfng sfo{sf] nflu pko'Qm df]8flnl6sf] th{'df ul/g]5 .

    10. hnfzoo'Qm cfof]hgfx?sf] ljsf; x'g] If]qdf yk ;8s lj:tf/ Pjd\\ a:tL ljsf; nufot k"jf{wf/ lgdf{0f sfdsf] lgodg ug{ gLltut Joj:yf ul/g]5 .

    11. hnfzoo'Qm cfof]hgfx? ljsf; ubf{ tNnf] t6Lo b]zx?nfO{ x'g] kmfO{bfsf] afF8kmfF8 ug]{ df]8fln6L to ul/g]5 .

    12. g]kfn–ef/taLrsf hn;|f]t ;DaGwL d'2fx?nfO{ b'O{ b]zsf] ;dembf/L / ;dGjodf g]kfnsf] clwstd lxt x'g]u/L ;+af]wg ul/g]5 . o;sf] nflu g]kfn–ef/taLrsf ljleGg låkIfLo ;+oGqx?nfO{ k|efjsf/L agfO{g]5 .

    -v_ phf{

    ljB't If]qsf] ;du| ljsf; u/L b]znfO{ ljB'tdf cfTdlge{/ agfpg, b]zleq vkt x'g] pmhf{sf cGo ;|f]tx?nfO{ ljB'tLo pmhf{n] lj:yflkt u/L Jofkf/ 3f6f sd ug{, pTkflbt ljB't pmhf{sf] cfGtl/s tyf afXo ahf/ lj:tf/ ug{ tyf cfd hgtfdf ljB't pmhf{sf] kx'Fr a9fpFb} o;sf] pkof]uaf6 b]zsf] ;Dk"0f{ pmhf{sf] dfu k"/f u/L ;a}nfO{ lbuf], e/kbf]{, ;j{;'ne, u'0f:t/Lo / :jR5 pmhf{ pknAw u/fpg pmhf{ If]qsf] cfufdL gLltut dfu{lrq lgDg adf]lhd x'g] 5g\ M

  • 13. pmhf{ ;DaGwL ;+3, k|b]z / :yfgLo txsf clwsf/ sfof{Gjogsf nflu cfjZos gLltut, sfg"gL tyf ;+/rgfut Joj:yf ul/g]5 . o;sf nflu ljB't P]g tyf g]kfn ljB't k|flws/0f P]g kl/dfh{g ul/g'sf ;fy} gjLs/0fLo pmhf{ ljsf; P]g th{'df ul/g]5 . ljB't lgodg cfof]u P]g–@)&$ adf]lhd ljB't lgodg cfof]unfO{ k"0f{tf lbOg]5 .

    14. jt{dfg cj:yfsf] ljB't pkef]u 9fFrf -Energy Consumption Pattern_ df qmdzM kl/jt{g tyf pmhf{ vktsf] If]q lj:tf/ ub}{ k|ltJolQm ljB't vktnfO{ cfufdL kfFr jif{leq &)) o'lg6 -lsnf]jf6 306f_ / bz jif{leq !%)) o'lg6 k'¥ofOg] 5 . o;sf nflu 3/fo;L, ;fj{hlgs Pjd\\ lghL ;+:yf, oftfoft / cf}Bf]lus If]qdf k|of]u eO/x]sf pmhf{sf cGo ;|f]tx?nfO{ ljB't pmhf{n] k|lt:yfkg ug]{ u/L cfjZos gLltut tyf sfg"gL Joj:yf ul/g]5 . ;fy}, ljB't pmhf{ a9L vkt ug]{ pBf]u :yfkgf Pjd\\ ljB'tLo ;jf/L ;fwgx? ;~rfng ug{ hf]8 lbOg]5 .

    15. …lzIff / :jf:Yosf] nflu pHofnf] ljz]if sfo{qmdÚ ;~rfng ul/g]5 . o;sf] nflu u|fdL0f If]qdf cfw'lgs pmhf{sf] kx'Fr j[l4 ug{ / ;fj{hlgs ljBfno, :jf:Yo s]G› tyf ;"rgf s]G›x?df pmhf{sf] Go"gtd dfunfO{ ;Daf]wg ug{ :jR5, e/kbf]{ tyf gjLs/0fLo pmhf{sf ;|f]tx?sf] clwstd pkof]u u/L Jofks ?kdf k|j4{g tyf lj:tf/ ul/g]5 .

    16. phf{ ;'/Iffsf] nflu ldl>t phf{ k|0ffnLsf] gLlt cjnDag ul/g]5 . pmhf{ ;b'kof]usf] nflu phf{ bIftf clej[l4 ul/g]5 . o;sf nflu gljs/0fLo phf{sf cfof]hgfx? g]6 ld6l/Ë tyf g]6 k]d]06sf cfwf/df /fli6«o k|zf/0f k|0ffnLdf h8fg ug]{ sfo{nfO{ k|fyldstfsf ;fy cufl8 a9fOg]5 . pmhf{ bIftf clej[l4 ug{ / pmhf{ ;3gtfdf ;'wf/ ug{ cfjZos gLltut sfg"gL Pjd\\ ;+:yfut Joj:yf ul/g]5 . pmhf{ bIftf gePsf

    ljB'tLo pks/0fx?sf] k|of]unfO{ lg?T;flxt ul/g]5 . Waste to Energy cjwf/0ff cGtu{t pTkflbt phf{sf] pkof]u a9fpg cfjZos sfo{qmd ;~rfng ul/g]5 .

    17. ;fdflhs Gofosf] k|j4{gsf nflu nlIft ju{df pmhf{ ljz]if sfo{qmd ;~rfng ul/g]5 . o; cGtu{t ljkGg ju{, blnt, nf]kf]Gd'v, cflbjf;L hghflt, ;f+:s[lts tyf ko{6sLo If]q nufotsf nlIft ju{sf nflu gjLs/0fLo pmhf{dfkm{t hLjg:t/ psf:g] sfo{ ul/g] 5 . ljkGg ju{nfO{ lgMz'Ns OghL{ dL6/ h8fg ug]{ Joj:yf ul/g]5 . u|fdL0f ljB'tLs/0fsf] sfo{nfO{ ;/sf/L If]qsf] nufgL j[lå u/L cem} tLj|tfsf ;fy lj:tf/ ul/g] 5 .

    18. cf}Bf]lus, Jofkfl/s / ufx{:y u|fxsx?sf] nflu df};d / ;do cg';f/ km/s km/s ljB't dx;'n lgwf{/0f ul/g]5 .

  • 19. hnljB't pTkfbgdf :jb]z tyf ljb]zdf /x]sf hgtfnfO{ nufgLsf] cj;/ k|bfg ul/g]5 . o;sf nflu cfsif{s hnljB't cfof]hgfx?sf] 5gf}6 tyf ljsf; ul/g]5 .

    20. cfufdL tLg jif{leq b]znfO{ ljB'tdf cfTdlge{/ agfO{g]5 . o;sf nflu lgdf{0ffwLg pTkfbg, k|zf/0f tyf ljt/0f nfOg cfof]hgfx? ;doleq ;DkGg ul/g]5 . ljB't r'xfj6 Go"gLs/0f / lgoGq0f, ef/ Joj:yfkg, pmhf{ bIftf sfo{qmdx?sf] k|efjsf/L sfof{Gjog ul/g]5 .

    21. hnljB't nufgL tyf ljsf; sDkgL, ljB't pTkfbg sDkgL, /fli6«o k|zf/0f lu|8 sDkgL, g]kfn ljB't k|flws/0f OlGhLlgol/Ë sDkgL, ljB't Jofkf/ sDkgL nufotsf sDkgLx?nfO{ ;fwg ;|f]t ;DkGg agfO{ cufl8 a9fO{g]5 .

    22. ljB't k|zf/0fsf nflu u'?of]hgf cg'?k cfGtl/s tyf cGt/b]zLo -Cross Border_ k|zf/0f nfOgx?sf] r/0fa4 ?kdf ljsf; ul/g]5 . k"j{–klZrd $)) s]=le= :t/sf] pRr ef]N6]h k|zf/0f nfOg / ;f]xL :t/sf] dWo–kxf8L tyf gbL j]l;g sl/8f]/ k|zf/0f nfOg lgdf{0f ul/g]5 . bL3{sfnLg ljB't k|zf/0f / cGt/b]zLo ljB't Jofkf/sf] cfjZostfnfO{ ;d]t nlIft u/L &^% s]=le= :t/sf] pRr ef]N6]h k|zf/0f nfOgsf] cWoog sfo{ cl3 a9fOg]5 . k|zf/0f nfOgsf nflu ;fj{hlgs hdLgsf] k|of]udf k|fyldstf lbO{g]5 . k|zf/0f nfOg d'gLsf hUuf wgLnfO{ k|ToIf nfe x'g] u/L pko'Qm Joj:yf ul/g]5 .

    23. pTkflbt ljB't pmhf{ pkef]Qmf ;dIf k'¥ofpg ljB't ljt/0f k|0ffnLsf] cfw'gLsLs/0f Pjd\\ lj:tf/ ul/g]5 . sf7df8f}+ pkTosf nufotsf k|d'v zx/x?sf ljBdfg ljt/0f k|0ffnLx?nfO{ ;'b[9Ls/0f tyf cfw'lgsLs/0f ub}{ nlug]5 . cf}Bf]lus tyf ljz]if cfly{s

    If]q (SEZ) x?df e/kbf]{ ljB't ;]jf pknAw u/fpg cf}Bf]lus k|zf/0f nfOg tyf ;a:6]zgx?sf] lj:tf/ Pjd\ ;'b[9Ls/0f ul/g]5 . ljB't k|0ffnLsf] cfw'gLsLs/0fsf nflu :df6{ ld6/ Pjd\\ :df6{ u|L8 k|0ffnL nfu" ul/g]5 .

    24. cfGtl/s vktaf6 art ljB't pmhf{sf] kx'Fr l5d]sL d'n'ssf ljB't ahf/df :yflkt ug{ ljz]if kxn ul/g]5 . o;sf nflu ;fs{ k|m]djs{ Plu|d]06, lalacfO{Pg, laD:6]s, låkIfLo jf ax'kIfLo ljB't Jofkf/ ;Demf}tfx? tyf pmhf{ a}+lsª cjwf/0ff sfof{Gjogdf NofOg]5 .

    25. ;fj{hlgs lghL ;fem]bf/L (Public Private Partnership -PPP), lgdf{0f / x:tfGt/0f (Built & Transfer - BT), lgdf{0f, u|x0f, ;~rfng / x:tfGt/0f (Built, Own, Oprate & Transfer -BOOT), O{GhLlgol/ª, vl/b, lgdf{0f / ljQLo Joj:yfkg (Engineering, Procurement, Construction &

  • Financing -EPCF) h:tf cjwf/0ffsf cfwf/df hnljB't tyf k|zf/0f nfOg cfof]hgfx?sf] ljsf;nfO{ yk k|efjsf/L agfOg]5 .

    26. pmhf{ If]qsf] nufgLsf] cfjZostf k"/f ug{ j}b]lzs a}+s tyf ljQLo ;+:yfx?af6 ;x'lnotk"0f{ C0f tyf cg'bfg ;d]tsf] dfWodaf6 k"FhL kl/rfng ug]{ gLlt lnOg]5 .

    27. g]kfn ;/sf/sf] :jfldTjdf /x]sf] hnljB't nufgL tyf ljsf; sDkgL dfkm{t kfj/ a08 nufot bL3{sfnLg nufgLsf ;+oGqx?sf] dfWodaf6 5l/P/ /x]sf :jb]zL k"FhLnfO{ PsLs[t u/L hnljB't If]qdf nufgL ug]{ gLlt lnO{g]5 .

    28. ljB't k|zf/0f nfOg, ;~rf/ k"jf{wf/ Pjd\\ /fhdfu{ tyf ;8snfO{ PsLs[t sl/8f]/sf] cjwf/0ff cg'?k cl3 a9fOg]5 . gofF ;8sx?sf] l8hfOg ubf{ k|zf/0f nfOgnfO{ ;d]t ;d]6\g] u/L cfjZos ;dGjo ul/g]5 . zx/L If]qdf ljB't, tyf ;~rf/sf cfwf/e"t ;]jf k|bfg ug]{ k"jf{wf/ ;+/rgfx? PsLs[t ?kdf lgdf{0f ul/g]5 .

    29. ljB't r'xfj6 Go"gLs/0f / lgoGq0f ug]{ sfo{ yk k|efjsf/L agfOg]5 . o;sf nflu cfjZos sfg"gL, k|fljlws Pjd\\ k|zf;lgs pkfox? cjnDag ul/g] 5g\ .

    30. ljB't cfof]hgfsf] cg'dltkq k|bfg ug]{ k|lqmofnfO{ k|lt:kwf{Tds agfpg] u/L sfg"g lgdf{0fsf] k|lqmofnfO{ cufl8 a9fO{g]5 .

    31. s'g} vf; If]qdf /g ckm lb l/e/ tyf lklsª /g ckm lb l/e/ b'j} k|sf/sf cfof]hgfsf nflu ;e]{If0f cg'dltkq ;DjGwL cnu cnu cfj]bg k/]df lklsª /g ckm lb l/e/ cfof]hgfnfO{ k|fljlws ?kdf ;Dej eP;Dd k|fyldStf lbO{g]5 .

    32. ljB't cfof]hgfx?sf] cg'dltkq lnO{ tf]lsP adf]lhd tflnsf cg';f/ k|ult xfl;n gug]{ k|j4{ssf] cg'dltkq vf/]h ul/g]5 .

    33. ljB't vl/b ;Demf}tf u/L lgwf{l/t cjlwleq lgdf{0f z'? gug]{ ljB't cfof]hgfx?sf] ljB't vl/b ;Demf}tf vf/]h ul/g]5 .

    -u_ l;+rfO tyf hn pTkGg k|sf]k Joj:yfkg

    34. …l;+lrt s[lif If]qsf] clej[l4, ;+3Lo g]kfnsf] ;d[l4Ú eGg] d"n gf/fsf ;fy l;+rfO If]qsf] ljsf; ul/g]5 . s[lifsf nflu l;+lrt If]q lj:tf/ u/L jif}{ e/L e/kbf]{ l;+rfO ;'ljwf k'¥ofpg cGt/ hnfwf/ hn:yfGt/0f tyf ax'p2]ZoLo hnfzoo'Qm cfof]hgfx?sf]

  • sfof{Gjog ug{'sf ;fy} e"ldut l;+rfOsf] ;+of]hgfTds pkof]u tyf gofF k|ljlwsf] k|of]u ul/g]5 .

    35. …gbL lsgf/fsf u/f, ;bf x/fe/fÚ eGg] gf/fsf ;fy kxf8L If]qsf gbL 5]p 5fpFdf cjl:yt s[lif of]Uo hdLgdf ;f}o{ phf{sf] ;d]t pkof]u u/L lnkm\6 l;+rfO cfof]hgfnfO{ cleofgs} ?kdfd ;~rfng ul/g]5 . o;n] ;LdfGts[t s[life"ld tyf ;LdfGts[t s[ifsnfO{ ;Daf]wg ub}{ kxf8L If]qdf s[lif pTkfbg a[l4 eO{ To; If]qsf] cfly{s lqmofsnfkdf pNn]vgLo a[l4 x'g]5 .

    36. t/fO{–dw];df pknAw e"ldut hn;|f]tsf] clwstd pkof]u ug{ :ofnf] tyf l8k 6\o'jj]nsf] lgdf{0fdf tLa|tf lbOg]5 . lgdf{0f ePsf 6\o'jj]nx?df ljB't ;]jf lg/Gt/ k|jfx / ;f]nf/ k|ljlwsf] pkof]u ug{ e/kbf]{ ljt/0f nfOgsf] lj:tf/ ul/g]5 . lbuf] ;~rfng ug{ g]6 ld6l/ª cjwf/0ffaf6 w]/} ePsf] ljh'nL lu|8df hf]8\g] Joj:yf ldnfOg]5 .

    37. l;+rfO cfof]hgfx?sf] k|efjsf/L ;~rfng / dd{t ;Def/ ug{ pkef]Qmf ;+:yf;Fu ;+o'Qm Joj:yfkg, Joj:yfkg x:tfGt/0f, ;fj{hlgs lghL ;fem]bf/L h:tf pkfox? cjnDag ul/g]5 . l;+lrt If]qdf s[lifsf sfo{qmdsf] cnfjf k|ljlw, dn, lap, ahf/ Joj:yfkg, ;xsf/L ljsf; h:tf sfo{qmdx?sf] ;d]t k|efjsf/L sfof{Gjog ul/g]5 .

    38. e"ldut l;+rfOsf] nflu l8k 6\o'jj]n ;~rfngsf] nflu cfjZos sfg"gL tyf gLltut ;'wf/ ul/g]5 .

    39. l;+rfO ;]jf z'NsnfO{ Jojl:yt ug{ gLltut tyf sfg"gL Joj:yf ldnfOg]5 .

    40. l;+rfO, hn;|f]t tyf hn pTkGg k|sf]k Joj:yfkgsf nflu pkef]Qmf ;ldltnfO{ ;xsf/L cjwf/0ffdf ljsf; / Joj:yfkg ug{ gLltut tyf sfg"gL ;'wf/ ul/g]5 .

    41. gbL lsgf/fx? cltqmd0f u/L a:tL ljsf;, 3/ lgdf{0f / cGo pkof]u ug]{ sfo{nfO{ ;d]t /f]S/ g] u/L hn;|f]t P]gdf cfjZos ;+zf]wg u/L nfu" ul/g]5 .

    42. ;+3, k|b]z:yfgLo txsf ;/sf/aLr ;dGjo u/L hn;|f]t tyf l;+rfOsf] ljsf; / hn pTkGg k|sf]k Joj:yfkgsf] nflu tLgj6} txsf] Ifdtf clej[l4 ul/g]5 . k|b]z tyf :yfgLo txaf6 l;+rfO ljsf; ug{ ljleGg sfo{ljlw, lgodfjnL, lgb]{lzsfsf] gd"gf tof/ ul/g]5 .

  • hn pTkGg k|sf]k Joj:yfkg ug{ ljBdfg hn pTkGg k|sf]k Joj:yfkg gLltnfO{ ;+3Lo ;+/rgf adf]lhd k|b]z / :yfgLo txsf] ;d]t k|sf]k Joj:yfkgdf dxTjk"0f{ e"ldsf x'g] u/L kl/dfh{g ul/g]5 .

    -3_ hn tyf df};d lj1fg

    43. hn tyf df};d dfkg s]Gb|x?sf] ;~hfn lj:tf/ ub}{ ljBdfg s]Gb|x?sf] ;'b[9Ls/0f tyf cfw'gLsLs/0f u/L cGt/f{li6«o :t/sf] agfOg]5 .

    44. hn tyf df};d lj1fg ;DaGwL ;]jf tyf ;+slnt tYofÍx¿sf] ljt/0f k|0ffnLnfO{ ;xh / ;j{;'ne agfO{g]5 .

    sfo{ut dfu{lrq

    -s_ hn;|f]t

    45. lgdf{0ffwLg e]/L–aaO{ 8fO{e;{g ax'p2]ZoLo cfof]hgfsf] ;'?ª, afFw / ljB'tu[x ;lxtsf] ;+/rgfx?sf] lgdf{0f sfo{ cfly{s jif{ @)&*÷&( leq ;DkGg ul/g]5 .

    46. a'9Lu08sL hnfzoo'Qm cfof]hgf lgdf{0fsf nflu cfufdL cfly{s jif{leq af]nkq k|lqmof z'? ul/g]5 . hUuf clwu|x0f, k'gjf{; tyf k'g:yf{kgf ;DaGwL sfo{nfO{ b'|t ultdf cufl8 a9fO{g]5 .

    47. ;'gsf]zL–sdnf 8fOe;{g tyf ;'gsf]zL–dl/g 8fOe;{g ax'p2]ZoLo cfof]hgfx?sf] t'ngfTds cWoog Pjd\\ ljZn]if0f u/L pko'Qm cfof]hgfsf] cfufdL cfly{s jif{af6 sfof{Gjog k|lqmof cl3 a9fOg] 5 .

    48. afudtL gbL hnfwf/ ;'wf/ cfof]hgf cGtu{tsf] lgdf{0ffwLg wfk afFw cfufdL jif{ ;DkGg u/L gfudtL afFw lgdf{0fsf] k|lqmof z'? ul/g]5 . o;af6 afudtL gbLdf yk $$) ln6/ k|lt;]s]G8 hn k|jfx x'g]5 .

    49. @$% d]ufjf6 Ifdtfsf] gf}d'/] /fKtL ax'p2]ZoLo cfof]hgfaf6 xfn lgdf{0ffwLg l;S6f -$#,))) x]=_, k|uGgf -%,*)) x]=_, a8\sfky -$,))) x]=_ l;+rfO cfof]hgfx?sf] s'n %@,*)) x]S6/ sdf08 If]qdf afx|} dlxgf l;+rfO ;'ljwf pknAw u/fpg] ;fy} slknj:t'sf] #!,))) x]S6/df jif}{e/L l;+rfO ;'ljwf, af9L lgoGq0f, hnljB't tyf cGo kmfO{bf x'g] u/L cfufdL cfly{s jif{b]lv cfof]hgf sfof{Gjog k|lqmof cufl8 a9fOg]5 .

  • 50. sflnu08sL–ltgfp 8fOe;{g ax'p2]ZoLo cfof]hgfsf] lj:t[t\ cWoog ;DkGg u/L sfof{Gjogsf] k|lqmof cufl8 a9fOg] 5 .

    51. df]/ª tyf emfkfdf l;+rfO ;'ljwf lj:tf/ ug{ sGsfO{ hnfzoo'Qm ax'p2]ZoLo cfof]hgf jf tdf]/–df]/ª :6f]/]h tyf 8fOe;{g ax'p2]ZoLo cfof]hgfsf] t'ngfTds ljZn]if0f u/L pko'Qm cfof]hgfnfO{ cufl8 a9fO{g]5 .

    52. If]qLo ljB't ahf/, ax'kIfLo nufgL Pjd\\ nfesf] k|j4{g x'g] u/L If]qLo dxTjsf 7"nf hnfzoo'Qm cfof]hgfx? (Mega Reservoir Projects) ljsf; ul/g]5 . o;sf nflu cfufdL kfFr jif{leq s0ff{nL -lr;fkfgL_ ax'p2]ZoLo hnfzoo'Qm cfof]hgf -!),*)) d]ufjf6_ sf] lj:t[t cWoog Pjd\\ ljQLo Joj:yf / ljsf; ug]{ df]8fln6L tof/ u/L lgdf{0f k|lqmof cl3 a9fOg]5 .

    53. cfufdL cfly{s jif{df sf]zL, u08sL tyf s0ff{nL gbL x'Fb} ;d'b|;Ddsf] hn dfu{sf] ;DefJotf cWoog ul/g]5 .

    -v_ pmhf{

    pTkfbg

    54. /fli6«o uf}/jsf] ck/ tfdfsf]zL hnljB't cfof]hgf -$%^ d]ufjf6_ cf=j= @)&%÷&^ leq ;DkGg ul/g]5 .

    55. g]kfn ;/sf/, g]kfn ljB't k|flws/0f / o;sf ;xfos sDkgLx? tyf lghL If]qaf6 ;d]t u/L cfufdL tLg jif{leq #,))) d]ufjf6, kfFr jif{leq %,))) d]ufjf6 / bz jif{leq cfGtl/s vktsf nflu !),))) d]ufjf6;lxt !%,))) d]ufjf6 Ifdtfsf ljB't cfof]hgfx?sf] lgdf{0f ;DkGg u/L ;~rfngdf NofO{g]5 . cfof]hgfx?sf] ljj/0f cg';"rL ! df ;+nUg ul/Psf] 5 .

    56. …Ps k|b]z, Ps d]uf k|f]h]S6Ú sfo{qmd cGtu{t x/]s k|b]zdf slDtdf Pp6f 7"nf] hnljB't÷;f}o{ cfof]hgfsf] lgdf{0f z'? ul/g]5 M

    k|b]z g+ ! M tdf]/ hnfzo -&^@ d]ufjf6_, b'wsf]zL hnfzo -*)) d]ufjf6_ / ck/ c?0f lklsª /g ckm b l/e/ -&@% d]ufjf6_, lsdfyfª\sf c?0f lklsª /g ckm b l/e/ -$%) d]ufjf6_, c?0f–$ lklsª /g ckm b l/e/ -#&@ d]ufjf6_, tNnf] c?0f lklsª /g ckm b l/e/ -^&( d]ufjf6_

    k|b]z g+ @ M slDtdf @)) d]ufjf6sf] ;f}o{ ljB't cfof]hgf

  • k|b]z g+= # M ;'gsf]zL @ / # hnfzoo'Qm -!!!) d]ufjf6 / %#^ d]ufjf6_, tfdfsf]zL–% lklsª /g ckm b l/e/ -!)! d]ufjf6_, lvDtL lzjfno hnfzo'Qm -%)) d]ufjf6_, sf]vfhf]/ hnfzoo'Qm cfof]hgf -!!! d]ufjf6_

    k|b]z g+ $ M a'9Lu08sL hnfzoo'Qm -!@)) d]ufjf6_, ck/ ;]tL hnfzoo'Qm -!$) d]ufjf6_, pQ/u+uf hnfzoo'Qm -*@* d]ufjf6_, cfFwLvf]nf hnfzoo'Qm -!*) d]ufjf6_,

    k|b]z g+ % M gf}d'/] hnfzoo'Qm -@$% d]ufjf6_, sfnL u08sL @ hnfzo'Qm -*&) d]ufjf6_, df8L hnfzo'Qm cfof]hgf -@%# d]ufjf6_ / ck/ lemd|'s hnfzoo'Qm cfof]hgf -!)) d]ufjf6_

    k|b]z g+ ^ M gnuf8 hnfzoo'Qm -$!) d]ufjf6_ / km'sf]6 s0ff{nL lklsª /g ckm b l/e/ -$@^ d]ufjf6_, hub'Nnf lklsª /g ckm b l/e/ -!)) d]ufjf6_ .

    k|b]z g+ & M klZrd ;]tL hnfzoo'Qm -&%) d]ufjf6_ / P;=cf/=–^ hnljB't cfof]hgf -@&^ d]ufjf6_ / r}gk'/ ;]tL lklsª /g ckm b l/e/ -@!) d]ufjf6_

    57. k|b]z ;/sf/ Pjd\\ :yfgLo txsf] ;d]t z]o/ /xg] u/L x/]s k|b]zaf6 sDtLdf Pp6f demf}nf Ifdtfsf] cfsif{s hnljB't cfof]hgfsf] lgdf{0f sfo{ cufl8 a9fO{g]5 .

    58. lxdfn, kxf8, t/fO{–dw];sf x/]s g]kfnL hgtfnfO{ hnljB'tdf nufgLsf] cj;/ k|bfg ub}{ cfly{s ;d[l4 dfkm{t /fli6«o Pstf ;'b[9\ ug{ …g]kfnsf] kfgL hgtfsf] nufgL, x/]s g]kfnL ljB'tsf] z]o/ wgLÚ sfo{qmd cleofgsf] ?kdf ;~rfng ul/g]5 . ck/ c?0f -&@% d]ufjf6_, c?0f–$ -$)) d]ufjf6_, tNnf] c?0f -$)) d]ufjf6_, lsdfyfª\sf c?0f -%)) d]ufjf6_, e]/L aaO{ 8fO{e;{g -$* d]ufjf6_, km'sf]6 s0ff{nL -%)) d]ufjf6_ / tfdfsf]zL–% -!)! d]ufjf6_ h:tf cfsif{s / gfkmfd'ns hnljB't cfof]hgfx? o;} cleofg cGtu{t ;~rfng ul/g]5 . j}b]lzs /f]huf/Ldf uPsfx?nfO{ ;DalGwt b]zaf6} z]o/ cfj]bg lbg] Joj:yf ul/g]5 . tTsfn} nufgL ug{ g;Sg] nlIft tyf ljkGg ju{nfO{ x'g] u/L ljz]if Joj:yf ckgfOg] 5 .

    59. ljB't k|0ffnLsf] ;~rfngdf ;xhtf Nofpg a]ugf;–?kf kDk :6f]/]h hnljB't cfof]hgfnfO{ gd"gf cfof]hgf -Pilot Project_ sf] ?kdf ljsf; ul/g]5 .

    60. …x/]s 3/, phf{ 3/Ú sf] cjwf/0ff cGtu{t phf{ bIftf sfo{qmd / 3/ 3/df /flvg] ?km 6k ;f}o{ phf{nfO{ g]6 ld6l/Ë tyf g]6 k]d]06sf cfwf/df u|L8df hf]8\g] sfo{qmdnfO{ cleofgsf] ?kdf cl3 a9fO{g] 5 .

  • k|zf/0f nfOg

    61. lgdf{0ffwLg hnljB't cfof]hgfx?af6 pTkfbg x'g] ljB't /fli6«o k|zf/0f nfO{gdf k|jfx ug{ xfn lgdf{0ffwLg k|zf/0f nfO{g tyf ;j:6]zg cfof]hgfx?sf] lgdf{0fdf b]lvPsf ;d:ofx?nfO{ tTsfn ;dfwfg u/L oyfzSo rfF8f] ;DkGg ug{ ;do tflnsf ;lxt ljz]if kxn ul/g]5 . o;sf nflu !#@ s]= le= / ;f] eGbf pRr ef]N6]h :t/sf k|zf/0f

    nfOgx?sf] Right of Way df kg]{ hUufx? lnhdf lnOg] Joj:yf ul/g]5 . k|zf/0f nfOgaf6 k|efljt 3/ kl/jf/nfO{ ljB't cfof]hgfdf nufgLsf] ljz]if cj;/ k|bfg ul/g]5 .

    62. bL3{sflng ?kdf g]kfnsf] k"j{ klZrd /fhdfu{ / dWo kxf8L k'iknfn nf]s dfu{sf] ;dfgfGt/df $))÷&^% s]=eL= k|zf/0f nfO{g / gbL j]l;gsf cfwf/df pQ/ blIf0f $)) s]=eL= k|zf/0f nfO{g lgdf{0f ul/g]5 . k|zf/0f nfO{gx?sf] ljj/0f cg';"rL @ df /flvPsf] 5 .

    63. cfufdL rf/ jif{leq bf]>f] qm; jf]8{/ a'6jn–uf]/vk'/ $)) s]=eL= nfO{g lgdf{0f ;DkGg ug]{ / nDsL–a/]nL, b'xjL–k"0fL{of / sf]xnk'/–nvgp $)) s]=eL= k|zf/0f nfO{gx?sf] lgdf{0f k|lqmof z'? ul/g]5 .

    64. cfufdL kfFr jif{leq g]kfn rLg hf]8\g] uN5L–/;'jfu9L–s]?ª $)) s]=eL= k|zf/0f nfOg lgdf{0f ;DkGg ul/g]5 .

    65. cGt/b]zLo k|zf/0f nfOgx? Back to Back DC k|0ffnL ;d]t cjnDag u/L lgdf{0f ul/g]5 .

    66. k|zf/0f nfOgx?sf] lgdf{0f l56f] ;DkGg ug{ tyf lghL nufgLstf{x?nfO{ klg k|zf/0f nfO{gx?sf] ljsf;df ;xefuL u/fpg] k|of]hgfy{ lgdf{0f / x:tfGt/0f -Built and Transfer –BT_ cjwf/0ffdf cfof]hgfsf] ljsf; lgdf{0f ug{ ;lsg] u/L gLlt Pjd\\ sfo{ljlw tof/ u/L nfu" ul/g]5 .

    67. ljB't k|zf/0f u/] afkt k|of]ustf{n] ltg{'kg]{ z'Ns -Wheeling Charge_ lgwf{/0f ul/g]5 .

    ljt/0f tyf u|fxs ;]jf

    68. cfufdL Ps jif{leq x/]s k|b]zsf] ljt/0f u'? of]hgf tof/ u/L nfu" ul/g]5 .

  • 69. cfufdL kfFr jif{leq x/]s g]kfnL hgtfsf] kx'Frdf ljB't k'¥ofpg ;+3Lo, k|fb]lzs / :yfgLo ;/sf/aLrsf] ;fem]bf/Ldf k|zf/0f tyf ljt/0f nfOg lj:tf/sf nflu /fli6«o cleofg ;~rfng ul/g]5 . u|L8 k'¥ofpg ;Dej gx'g] :yfgx?df Aof6«L :6f]/]h k|0ffnL;lxtsf] dfOqmf]–xfO8«f], ;f]nf/ tyf jfo' phf{sf] pkof]u ul/g]5 .

    70. cf}Bf]lus If]qdf ljB't cfk"lt{ ;xh ?kdf u/fpg kfFr jif{leq t/fO{{ tyf leqL dw]zsf ljleGg cf}Bf]lus sl/8f]/x?df slDtdf %,))) d]ufjf6 ljB't cfk'lt{ ug{ ;Sg] u/L k|zf/0f tyf ljt/0f nfOg Pjd\\ ;a:6]zgx?sf] lgdf{0f ul/g]5 .

    71. sf7df8f}+, kf]v/f nufot k|d'v zx/x?sf] bL3{sfnLg ljB't dfunfO{ dWogh/ u/L k|zf/0f, ljt/0f Pjd\\ ;a:6]zgx?sf] ;'b[l9s/0f tyf lj:tf/ ul/g]5 . sf7df8f}+ nufot ljleGg zx/x?df ljt/0f k|0ffnL ;'/lIft Pjd\\ jftfj/0fd}qL agfpg e"ldut s]jn la5\ofpg] sfo{ yfngL ul/g]5 .

    72. ljB'tLo ;jf/L ;fwgsf] k|of]unfO{ j[l4 u/L cfufdL kfFr jif{leq Ifdtf ;jf/L ;fwgsf] cfoftsf] %) k|ltzt k'¥ofOg] nIonfO{ cfwf/ dfgL lghL tyf ;fj{hlgs ljB'tLo ;jf/L ;fwgx?sf] pkof]u j[l4 / ;f] sf] pkof]unfO{ k|f]T;fxg ug]{ ;DaGwdf gLltut Joj:yf tyf rflh{ª :6]zg nufotsf k"jf{wf/ lgdf{0fsf] sfo{of]hgf tof/ u/L qmdzM nfu" ul/g]5 . o; sfo{df lghL If]qnfO{ ;d]t ;xefuL u/fOg]5 .

    73. …3/ 3/df ljB'tLo r'Nxf]Ú k|of]usf] sfo{qmd cGtu{t x/]s 3/df ljB'tLo r'Nxf] h8fg ug{ k|f]T;fxg ul/g]5 . o; sfo{qmdaf6 Uof; cfoftnfO{ qmdzM k|lt:yfkg ub}{ Jofkf/ 3f6fnfO{ Go"g ul/g]5 .

    74. cfufdL kfFr jif{leq b]z}e/L :df6{ ld6/ k|0ffnL nfu" ul/g]5 . u|fxsn] ;xh ?kdf ljB't dxz'n e'QmfgL ug{ Online Payment, Recharge Card Payment, Any Branch Payment System nfO{ b]z}e/L nfu" ul/g]5 .

    75. ljt/0f k|0ffnLnfO{ :jrflnt Pjd\\ cfw'lgsLs/0f u/L :df6{ u|L8 k|0ffnLsf] ?kdf ljsf; ul/g]5 .

    76. cfufdL kfFr jif{leq ljB't k|0ffnLdf x'g] r'xfj6nfO{ !% k|ltzt eGbf sddf emfl/g]5 .

    77. dfu Joj:yfkg (Demand Side Management) cGtu{t phf{ bIftf sfo{qmd -Energy Efficiency Program_ nfO{ cleofgsf] ?kdf ;~rfng u/L cfufdL tLg jif{leq sl/a @)) d]ufjf6 a/fa/sf] ljB'tsf] dfu Joj:yfkg ul/g]5 .

  • 78. ;8s 5]pFsf kf]n, tf/ / ;8s aQLsf] Joj:yfkg ug{ ;DalGwt lgsfo;Fu ;dGjo u/L k|efjsf/L sfof{Gjog ul/g]5 .

    79. zx/ pHofnf] sfo{qmd cGtu{t k|d'v zx/x?df :yfgLo txx?nfO{ :df6{ ;8s aQLx? h8fg ug]{ sfo{nfO{ k|f]T;fxg ul/g]5 .

    80. ljB'tLo kf]n tyf 6fj/x?df cJojl:yt ?kn] tflgPsf ;~rf/;Fu ;DalGwt tf/x?nfO{ ;DalGwt ;]jf k|bfosx?;Fu ;dGjo u/L Jojl:yt ul/g]5 . ;fy}, ;]jf k|bfosx?af6 ljB't k|flws/0fsf] ;+/rgf k|of]u u/] afktsf] ;]jf z'Nsdf ;do ;fk]If kl/dfh{g ul/g]5 .

    ljB't Jofkf/

    81. bL3{sflng ?kdf g]kfndf pTkflbt ljB'tnfO{ yf]s tyf v'›f ahf/df ljqmL ug{ ;Sg] u/L ax' ljqm]tf (Multi-Sellers) / ax' qm]tf -Multi-Buyers_ x'g] u/L ljB't ahf/sf] ljljlws/0f ug]{ sfo{ cl3 a9fOg] 5 . o;sf nflu cfjZos gLltut tyf sfg"gL Joj:yf ul/g]5 .

    82. a+unfb]z / rLg;Fu ljB't Jofkf/ ;+emf}tf u/L If]qLo phf{ ahf/sf] k|j4{g ul/g]5 .

    83. n3' hnljB't, ;f}o{, h}ljs, jfo' Pjd\ lrgL pBf]usf] auf;af6 pTkfbg x'g] ljB'tnfO{ /fli6«o u|L8df hf]8\g] u/L ljB't vl/b ;+emf}tf ul/g]5 .

    84. bL3{sflng ?kdf cfGtl/s pTkfbgaf6} ljB'tdf cfTdlge{/ x'g] p4]Zon] cfufdL bz jif{df pTkfbg ul/g] !%,))) d]ufjf6sf] nIonfO{ cfwf/ dfgL ljB't cfof]hgfx?sf] pTkfbg ;ld>0f (Generation Mix) sf nflu hnfzoo'Qm tyf kDk :6f]/]hM #)–#% k|ltzt, lklsª /g ckm b l/e/M @%–#) k|ltzt, /g ckm b l/e/M #)–#% k|ltzt / cGo j}slNks >f]tM %–!) k|ltzt adf]lhdsf] cg'kft sfod u/L 6]s c/ k] l;4fGtsf] cfwf/df ljB't vl/b ;+emf}tf ug]{ Joj:yf ldnfO{g]5 .

    85. ljB't Jofkf/ ;+emf}tfdf j}b]lzs d'b|f ljlgdo hf]lvd Go"gLs/0f ug{ Hedging Fund sf] :yfkgf ul/g]5 .

    j}slNks pmhf{

    86. …x/]s a:tL, phf{ a:tLÚ sfo{qmd cGtu{t &%# j6} :yfgLo txnfO{ x/]sn] !)) b]lv %)) lsnf]jf6;Ddsf] ;f}o{ ljB't h8fg ug{ ;+3Lo ;/sf/n] Rofn]Gh km08sf] :yfkgf

  • u/L cfof]hgf nfutsf] %) k|ltzt Joxf]g]{ Joj:yf ldnfO{g]5 . o; sfo{qmdaf6 sDtLdf @)) d]ufjf6 ;f}o{ ljB't pTkfbg ul/g]5 . pTkflbt ljB't :yfgLo txn] l;+rfO, vfg]kfgL tyf ;8s aQL h:tf ;fd'lxs sfo{df vkt ug{ ;Sg]5g\ . vkt u/L afFsL /xg] ljB't u|L8df hf]8\g] Joj:yf u/L g]6 k]d]G6sf] Joj:yf ul/g]5 .

    87. k|b]z tyf :yfgLo txaf6 pmhf{ ljsf; ug{ tLg} txsf] gjLs/0fLo phf{ ;DaGwL ljleGg sfo{ljlw, lgodfjnL, lgb]{lzsf cflbsf] gd'gf tof/ u/L nfu" ul/g]5 .

    88. ;+3Lo ;+/rgfdf ;+3–k|b]z, k|b]z–k|b]z / :yfgLo txaLr gjLs/0fLo pmhf{sf] clwstd pkof]u tyf afF8kmfF8sf ;fy} o; ;DaGwdf eljiodf x'g ;Sg] ljjfb Joj:yfkg ug{ cfjZos ;+/rgfut Joj:yf ul/g]5 .

    89. lgdf{0f ;DkGg eO{ ;~rfngdf cfPsf gjLs/0fLo pmhf{ cfof]hgfx?sf] k|efjsf/L ;~rfng, ;]jf z'Nssf] ;'lglZrttf, cfjZos dd{t ;Def/ ug{ pkef]Qmf;Fu ;xsfo{ / ;fj{hlgs lghL ;fem]bf/L h:tf pkfox? cjnDag ul/g]5 .

    90. gjLs/0fLo pmhf{sf] If]qdf cg';Gwfg, vf]h cWoog / Ifdtf clej[l4 ;DaGwL sfo{x? k|efjsf/L 9+un] ;~rfng ul/g]5 . ;fy} gjLs/0fLo pmhf{sf] ljsf; tyf lj:tf/df :yfgLo tx / k|fb]lzs ;/sf/sf] Ifdtf clej[l4, gLlt tyf of]hgf th{'dfdf ;xof]u, k|ljlw x:tfGt/0f ;DaGwL sfo{ ul/g]5 .

    91. gjLs/0fLo pmhf{sf] k|j{4g, ljsf; tyf lj:tf/sf] nflu /fli6«o tyf cGt/f{li6«o :t/af6 k|fKt ljQLo ;|f]tsf] kl/rfng tyf Joj:yfkg ug{ gjLs/0fLo phf{ sf]ifnfO{ k|efjsf/L agfOg]5 .

    92. gjLs/0fLo pmhf{ k|ljlwsf] ljsf;sf] nflu ;|f]t gS;fª\sg, /fli6«o:t/sf] ;"rgf tyf tYof+ssf] ;+sng, ljZn]if0f tyf clen]vLs/0f ul/g]5 . gjLs/0fLo pmhf{sf] gjLgtd k|ljlw k|of]u, kl/If0f, k|bz{g, cg';Gwfg / gd"gf of]hgf th{'df tyf ;~rfng ul/g]5 .

    93. gjLs/0fLo pmhf{ If]qdf j}slNks pmhf{ k|j4{g s]G›nfO{ pTs[i6tf s]G› -Center of Excellence_ sf] ?kdf :yflkt ul/g]5 .

    94. gjLs/0fLo pmhf{ tyf phf{ bIftf dfkm{t x'g] pT;h{g Go"gLs/0f tyf hnjfo' kl/jt{g cg'Ifdtfg ;DaGwL cfof]hgfx?sf] ljsf; u/L /fli6«o tyf cGt/f{li6«o :t/af6 sfa{g Jofkf/ dfkm{t k|fKt x'g] ;|f]tnfO{ gjLs/0fLo phf{ sf]if dfkm{t kl/rfng, Joj:yfkg tyf ;~rfng ul/g]5 .

  • 95. :jb]zL sfa{g ahf/ :yfkgf ug{] / sfa{g ljQ k|of]u u/L gjLs/0fLo pmhf{;Fu ;DalGwt hnjfo' kl/jt{g cg's'ng tyf Go"gLs/0f cfof]hgf th{'df tyf sfof{Gjog ul/g]5 .

    96. gjLs/0fLo pmhf{sf] of]hgf tyf sfo{qmddf n}+lus ;dfgtf tyf ;fdflhs ;dfj]zLs/0fnfO{ d"n k|jfxLs/0f ul/g]5 .

    -u_ l;+rfO tyf hn pTkGg k|sf]k Joj:yfkg

    97. 7"nf l;+rfO cfof]hgfx?sf] ljsf; cGtu{t dxfsfnL l;+rfO cfof]hgf -t]>f] r/0f_, /fli6«o uf}/jsf /fgL hd/f s'nl/of, aaO{ tyf l;S6f l;+rfO cfof]hgfx?, jfUdtL l;+rfO cfof]hgf / ;'g;/L–df]/ª l;+rfO cfof]hgfx? tf]lsPsf] ;dodf ;DkGg ug{ ;a} ;|f]t ;fwgsf] clwstd kl/rfng ul/g]5 .

    98. ;+3Lo ;/sf/sf] sfo{qmdsf] ?kdf PsLs[t phf{ tyf l;+rfO ljz]if sfo{qmd cGtu{t cfufdL cfly{s jif{af6 phf{ tyf s[lif If]q;Fu ;dGjo u/L PsLs[t ?kdf cfof]hgfx? ;+rfng ul/g]5 . o; sfo{qmd cGtu{t g]kfn ;/sf/sf] nufgLdf dWo kxf8L If]qsf] sl/a !),))) x]S6/ sdf08 If]qdf lnˆ6 k|ljlw dfkm{t l;+rfO ;'ljwf pknAw u/fpg] p2]Zon] dWokxf8L 6f/ lnˆ6 l;+rfO cfof]hgf z'? ul/g]5 . t/fO–dw];sf sl/a @@,))) x]S6/ sdf08 If]qdf ;f}o{ phf{df cfwfl/t e"ldut hn;|f]tsf] ljsf;sf] nflu t/fO{–dw]z ;f}o{ lnˆ6 l;+rfO cfof]hgf cleofgsf] ?kdf sfof{Gjog ul/g]5 .

    99. oflGqs gjLg l;+rfO cfof]hgf -Mechanized Irrigation Innovation Project_ cGtu{t tgx', ndh'Ë, kfNkf, / :ofËhfsf] !$)) x]S6/ hdLgdf tyf ;nf{xL / /f}tx6sf] $),))) x]S6/ hdLgdf ;f}o{ phf{ hl8t lnˆ6 k|ljlwdfkm{t l;+rfO ;'ljwf pknAw u/fpg] p2]Zon] lj:t[t\ cWoog sfo{ ;DkGg u/L lgdf{0f sfo{ z'? ul/g]5 .

    100. 7"nf gbLx?af6 x'g] s6fg, 8'jfgaf6 Iflt k'Ug] a:tL, 6f/, s[lif e"ld / ;+/rgfsf] arfj6 ug{ hg;xeflutfdf cfwfl/t hgtfsf] t6aGw sfo{qmd, /fi6«klt r'/] t/fO{–dw]; gbL lgoGq0fsf sfo{x?, /fli6«o k'glg{df{0f k|flws/0fsf gbL lgoGq0f tyf klx/f] Joj:yfkgsf sfo{qmdx?, dxfsfnL gbL lgoGq0f cfof]hgf -bfr{'nf_, s0ff{nL gbL lgoGq0f cfof]hgf, gf/fo0fL gbL lgoGq0f cfof]hgf, aaO{–efbf–cf}/xL gbL Joj:yfkg cfof]hgf h:tf sfo{qmdx?nfO{ yk k|efjsf/L agfOg]5 .

    101. t/fO{ dw];sf klZrd /fKtL, dfjf /t'jf, nvgb]xL, df]xgf v'6Lof, k"jL{ /fKtL tyf jqmfxf gbLx?df ;+/rgfut tyf u}/ ;+/rgfut dfWodaf6 af9L Joj:yfkg ug]{ p2]Zon]

  • k|fyldstf k|fKt gbL af9L hf]lvd Joj:yfkg cfof]hgf -Priority River Flood Risk Management Project_ sfof{Gjogdf NofO{g]5 .

    102. ef}uf]lns l:yltsf sf/0f r'/], dxfef/t / lxd>[vnfx?df uPsf 7"nf klx/f]af6, a:tL, hdLg Pjd\\ ;+/rgf arfj6 ug{ 7"nf klx/f] lgoGq0f tyf Joj:yfkg nufot hnfwf/ Joj:yfkgsf sfo{qmdx? hf]lvdo'Qm klx/f] lgoGq0f / Joj:yfkg cfof]hgf cGtu{t ;~rfng ul/g]5 .

    103. …s[lif pTkfbg / pTkfbsTj j[l4sf] nflu l;+rfOsf] ljsf;Ú eGg] gf/fsf] ;fy l;+rfO, s[lif tyf ;xsf/Lsf] ;dGjofTds ljsf;df hf]8 lbOg]5 . o;sf nflu xfn ;~rflnt ;d'bfo

    Jojl:yt l;+lrt s[lifIf]q cfof]hgf -CMIASP-AF_ nfO{ k|efjsf/L agfOg]5 . ;fy}, Innovative and Climate Resilient Irrigated Agriculture Project ;d]t z'? ul/g]5 .

    104. l;+rfO of]hgfx?sf] dd{t ;Def/ tyf lbuf] Joj:yfkgdf hf]8 lbO{g'sf ;fy} 7"nf Pjd\\ a[xt l;+rfO of]hgfx?sf] k'g:yf{kgf sfo{nfO{ k|fyldstfsf ;fy cl3 a9fOg]5 .

    105. hnjfo' kl/jt{gaf6 hn;|f]t, l;+rfO tyf hn pTkGg k|sf]k Joj:yfkgsf] If]qdf kg]{ c;/sf] ljifodf cWoog, cg';GwfgnfO{ yk k|efjsf/L agfOg]5 . hnjfo' kl/jt{gsf] sf/0fn] ljBdfg ;+/rgf, tfkdfg a[l4sf] sf/0fn] afnLdf kg]{ c;/, e"ldut hn;|f]tsf]

    kfgLsf] ;txdf cfpg] kl/jt{g, af9L, klx/f], ;]l8d]G6 loN8 -Sediment Yield_ h:tf ljifodf cg';Gwfg tyf vf]hd'ns sfo{x? ul/g]5 .

    106. dfly pNn]lvt l;+rfO ;DaGwL sfo{qmdx?af6 cfufdL kfFr jif{df yk #,)),))) x]S6/ hdLgdf Jojl:yt l;+rfO ;]jfsf nflu k"jf{wf/ ljsf; eO{ s"n l;+lrt If]qsf] sl/a $% k|ltzt hdLgdf jif}{e/L l;+rfO ;]jf pknAw x'g]5 . o;af6 s[lif pTkfbsTj tyf pTkfbgdf pNn]vgLo j[l4 eO{ cfly{s ;d[l4dfd 6]jf k'Ug]5 . o;} u/L gbL lgoGq0f ;DaGwL sfo{qmdx?af6 cfufdL kfFr jif{df #)) lsnf]ld6/ t6aGw tyf gbL lgoGq0f ;+/rgfx? lgdf{0f eO{ sl/a !,!)) x]S6/ hdLgsf] psf; u/L pTkfbg d'ns sfo{df pkof]u ul/g]5 .

    -3_ hn tyf df};d lj1fg

    107. hn tyf df};dL k"jf{g'dfgnfO{ yk ljZj;gLo, e/kbf]{ agfpFb} :yfg ljz]ifsf] # b]lv % lbg;Ddsf] df};d k"jf{g'dfg ug]{ tyf clthGo df};d ;DaGwL k"j{;"rgf k|jfx u/L hgwgsf] Iflt Go"gLs/0f ug{ cfjZos ;+oGqsf] lgdf{0f ul/g]5 .

  • 108. cfly{s jif{ @)&^÷&& ;Dddf # j6f df};dL /f8f/ :yfkgf ul/g]5 . df};dL ladf k|of]hgsf nflu lbO+b} cfPsf] k|df0fLs/0f sfo{nfO{ yk lj:tf/ ul/g]5 .

    109. ;"rgf k|jfxnfO{ k|efjsf/L agfpg df};dL 6]lnlehg ;lxt df]afO{n PK;sf] ljsf; ul/g]5 .

    110. hnjfo' kl/jt{gsf sf/0f l;lh{t r'gf}tLx?sf] ;fdgf ug{ uxg zf]w tyf cg';Gwfg sfo{ cl3 a9fO{g]5 .

    111. cfGtl/s xjfO{ df};d ;]jf lj:tf/ ul/g'sf ;fy} gofF aGg] cGt/f{li6«o ljdfg:ynx?df ;d]t xjfO{ df};d ;]jfsf] :yfkgf ul/g]5 .

    112. b]zsf] s[lif If]qsf] pTkfbsTj j[l4 ug{ s[lif–df};dL ;]jf lj:tf/ ul/g]5 .

    113. ;]jf k|jfx tyf ;+slnt tYofÍx¿sf] u'0f:t/ sfod /fVg u'0f:t/ Joj:yfkg k|0ffnL nfu" ul/g]5 . k|of]udf cfPsf pks/0fx¿ ;do ;dodf Soflna|];g ug{ cfjZos Joj:yf ul/g]5 .

    114. ljefuaf6 k|bfg ul/g] s]xL ljlzi6Ls[t ;]jfx?nfO{ sfg"g;Ddt tl/sfn] ;]jf z'Ns lng ;lsg] u/L cfjZos Joj:yf ldnfO{g]5 .

    -ª_ ;'zf;g, ;+:yfut ;'wf/ tyf Ifdtf clej[l4

    115. phf{, hn;|f]t / l;+rfO If]qdf ul/g] sfo{ tyf ;]jf k|jfxdf ;'zf;g / kf/bzL{tfnfO{ k|efjsf/L ?kdf nfu" ul/g]5 .

    116. o; If]qdf glthfd"ns sfo{Joj:yfkg tyf hgtfk|ltsf] pQ/bfloTj lgjf{x ug{] p2]Zosf ;fy sfo{qmd ;~rfng ul/g]5 .

    117. 7]Ssf ;Demf}tf u/L tf]s]sf] ;doleq lgdf{0f ;DkGg gug]{ lgdf{0f Joj;foL tyf cWoog ;DkGg gug]{ k/fdz{bftf sDkgLx?;Fusf] 7]Ssf ;Demf}tf /2 u/L sfnf] ;"rLdf ;'rLs[t ug]{ sfo{nfO{ k|efjsf/L agfO{g]5 . ;fy} lgdf{0f sDkgLn] cfˆgf] Ifdtf eGbf a9L sfd lng] k|j[lQnfO{ lg?T;flxt ul/g]5 .

  • 118. cfof]hgfx?nfO{ ;dodf ;DkGg u/L clwstd k|ltkmn xfl;n ug{ k|efjsf/L of]hgf tof/L, cfjZos ah]6 ljlgof]hg, sd{rf/L Joj:yfkg, sfo{ ;Dkfbgdf cfwfl/t k|f]T;fxg k|0ffnL, k|fljlws Ifdtf clej[l4 tyf pko'Qm cg'udg ;+oGqsf] ljsf; ul/g]5 .

    119. hn;|f]t If]qdf cg';Gwfg tyf ljsf;sf ;fy} sfo{/t hgzlQmsf] Ifdtf clej[l4 ug{ xfnsf] hn;|f]t ljsf; tyf cg';Gwfg s]G›nfO{ yk lhDd]jf/Lsf ;fy k'g;{+/rgf ul/g]5

    . o;af6 hn;|f]tsf] pknJwtf / Joj:yfkg, u]u|fg -Sediment_, hn pTkGg k|sf]k, hnjfo' kl/jt{g h:tf If]qdf cWoog, cg';Gwfg / Ifdtf clej[l4 ;DaGwL sfo{x? k|efjsf/L 9+un] ;~rfng x'g]5g\ .

    120. cfof]hgf sfof{Gjog tyf cg'udgsf ;fy} Decision Making Support System nfO{ 5l/tf] tyf r':t x'g] u/L tYofÍ Joj:yfkgnfO{ k|efjsf/L agfpg Smart Management, E-governance and E-management h:tf ljlw cjnDag ul/g]5 . tYofª\s Joj:yfkg ug{ 8f6f l8lh6fOh];g, nfOj|]/L Joj:yfkg, 8f6f o'lg6 :yfkgf ug]{ h:tf sfo{x? ul/g]5 .

    121. k"j{ ;"rgf nufot af9L Joj:yfkgsf sfo{x?df o; If]qdf sfo{/t ljleGg u}/;/sf/L ;+:yfx?;Fu ;d]t ;xsfo{ u/L ;"rgf ;xh ?kdf Psnåf/af6 k|fKt x'g] ;+/rgfsf] ljsf; / pQm ;"rgfsf] Joj:yfkg j}1flgs 9+uaf6 ul/g]5 . o;sf] nflu cfjZos tflnd tyf Ifdtf clej[l4sf] sfo{qmd ;d]t ;~rfng ul/g]5 .

    122. phf{, hn;|f]t, l;+rfO tyf hn pTkGg k|sf]k Joj:yfkg ;DaGwL cfof]hgfx?sf] k|efjsf/L sfof{Gjog, Joj:yfkg tyf 7]Ssf Joj:yfkg ug{ k|fljlws hgzlQmx?nfO{ tflnd / ljleGg Ifdtf clej[l4sf sfo{qmd ;~rfng ul/g]5 .

    123. ef}lts k"jf{wf/x?sf] lgdf{0fsf] sfdnfO{ l56f] 5l/tf] ?kn] ;DkGg ug{ ;/sf/L lgsfo / lghL nufgLstf{x?sf] ;d]t nufgLdf ;fwg ;|f]t ;DkGg lgdf{0f sDkgLx? :yfkgf ul/g]5 . o;n] ubf{ b]z lgdf{0fdf cfTdlge{/ eO{ lgdf{0f sfo{ l56f] ;DkGg x'g'sf ;fy} /f]huf/Lsf] cj;/df ;d]t j[l4 x'g]5 .

    124. ljB't ljt/0f sfo{ k|fb]lzs :t/af6 u/fpg] u/L g]kfn ljB't k|flws/0f cGtu{t /x]sf cf7 j6f If]qLo lgb]{zgfnox?nfO{ ljB't ljt/0f sDkgLsf] ?kdf ?kfGt/0f ul/g]5 . o;sf] nflu cfjZos sfg"gL Pjd\\ ;+u7gfTds Joj:yf ldnfOg] 5 .

  • 125. g]kfn ljB't k|flws/0fsf] ljQLo Joj:yfkg, n]vf k|0ffnL / cGo Joj;flos lqmofsnfknfO{ ;"rgf k|ljlwdf cfwfl/t agfpg Enterprise Resource Planning (ERP) nfu" u/L ;"rgf k|ljlwd}qL Pjd\\ kf/bzL{ agfOg] 5 .

    cGTodf,

    of] Zj]tkq pmhf{, hn;|f]t tyf l;+rfO If]qsf] PsLs[t ljsf;sf] nflu dfu{bz{s x'g]5 . o; If]qsf] xfnsf] cj:yf, ;d:of / r'gf}tLx?sf] oyfy{ lrq0f Pjd\\ j:t'k/s 9+uaf6 ljZn]if0f u/L cfufdL dfu{lrq to ul/Psf] 5 . o;sf] dfWodaf6 b]zdf pknAw hn;|f]tsf] ;du| pkof]u tyf Joj:yfkg u/L b]znfO{ ljB'tdf cfTdlge{/ agfO{ ;a}nfO{ lbuf], e/kbf]{, ;j{;'ne, u'0f:t/Lo / :jR5 pmhf{ pknAw x'g]5 . s[lifof]Uo hdLgdf afx|} dlxgf e/kbf]{ l;+rfO ;'ljwf pknAw u/fO{ vfBGgdf cfTdlge{/tf xfFl;n x'g]5 . /, hn pTkGg k|sf]ksf] lbuf] tyf k|efjsf/L Joj:yfkg x'g]5 .

    o;af6 s[lif, pBf]u, ko{6g, ;]jf If]qnufotsf ;du| If]qsf] u'0ffTds ljsf; x'g uO{ /fli6«o cy{tGqdf bf]xf]/f] c+ssf] cfly{s j[l4sf] cfwf/ tof/ x'g]5 . k|ToIf k/f]If ?kdf nfvf}+ g]kfnL hgtfsf nflu /f]huf/Lsf cj;/ l;h{gf x'g]5 . /, xfdL bfaLsf ;fy eGg ;S5f}+, cfufdL bzs ;d[l4sf] bzs aGg]5 / ;d[l4sf] d'Vo rfns phf{ / l;+rfO x'g]5 .

    oBkL, of] sfo{ phf{, hn;|f]t tyf l;+rfO dGqfno / dGqfno ;Da4 lgsfoaf6 dfq} ;Dej 5}g . of] cleofg ;DkGg ug{ gLlh If]q, ;~rf/ hut / cfd g]kfnL hgtfnfO{ ;fy, ;xof]u Pjd\\ ;xeflutfsf] nflu ckLn ub{5' .

    wGojfb .

  • NEA

    NEA Subsidiary and other companies

    IPPExport

    Orianted

    Solar and

    Other RES

    NEA

    NEA Subsidiary

    /other companies

    IPPExport

    Orianted

    Solar and Other RES

    In Operation (Till date)

    505.38 22.10 489.06 3.29 1,019.82 1,019.82 2,493.22 132.92 2,839.81 4.60 5,470.56 5,470.56

    2074/75 94.80 94.80 1,114.62 535.56 - 535.56 6,006.12

    2075/76 74.00 470.80 190.65 25.00 760.45 1,875.07 340.85 2,363.69 1,053.82 20.00 3,778.36 9,784.48

    2076/77 153.50 399.48 100.00 652.98 2,528.05 855.74 2,250.46 140.16 3,246.36 13,030.84

    2077/78 139.00 741.29 100.00 980.29 3,508.34 834.89 4,212.96 140.16 5,188.01 18,218.85

    2078/79 486.94 100.00 586.94 4,095.28 2,794.40 140.16 2,934.56 21,153.41

    2079/80 365.20 337.59 900.00 100.00 1,702.79 5,798.07 1,578.66 1,935.54 850.00 140.16 4,504.36 25,657.77

    2080/81 531.14 100.00 631.14 6,429.21 3,310.42 140.16 3,450.58 29,108.35

    2081/82 150.00 200.00 900.00 100.00 1,350.00 7,779.21 - 1,051.20 480.00 140.16 1,671.36 30,779.71

    2082/83 2,685.00 200.00 100.00 2,985.00 10,764.21 15,022.00 1,051.20 140.16 16,213.36 46,993.07

    2083/84 5,804.00 200.00 100.00 6,104.00 16,868.21 21,091.18 1,051.20 140.16 22,282.54 69,275.61

    2084/85 1,610.00 200.00 100.00 1,910.00 18,778.21 6,600.00 1,051.20 140.16 7,791.36 77,066.97

    Total 579.38 11,399.60 4,070.95 1,800.00 928.29 18,778.21 2,834.07 41,879.08 22,086.57 1,330.00 1,145.88 77,066.97

    cg';"rL–!

    Projects SummaryCumulated

    Total Capacity

    by FY (MW)

    Capacity (MW) Energy (GWh)

    FYTotal Capacity by FY (MW)

    Total Energy by FY (GWh)

    Cumulated Total

    Energy by FY (GWh)

  • S.N. PlantInstalled

    Capacity (MW)

    Energy (GWh) (from Annual

    Report)1 Sundarijal 0.64 4.492 Panauti 2.4 2.603 Trishuli 24 125.974 Fewa 1 1.475 Sunkoshi 10 46.196 Tinau 1 1.507 Gandak 15 21.878 Kulekhani I 60 73.409 Devighat 15 97.61

    10 Seti 1.5 8.0411 Kulekhani II 32 37.8012 Marsyangdi 69 465.3113 Tatopani 2 1.8014 Puwa 6.1 36.4115 Modi 14 69.5616 Kaligandaki A 144 842.1517 Middle Marsyangdi 70 454.6518 Chatara 3.2 2.4020 Chameliya 30 180.0021 Off Grid Small/micro Hydro 4.538 20.00

    505.38 2493.22

    NEA's Hydropower Projects in Operation

    Total

  • S.N. PlantInstalled Capacity

    MW

    Energy GWh

    COD/ECOD (FY)

    1 Upper Trishuli 3A 60 3002 Kulekhani III 14 40.85

    74.00 340.85

    3Solar Project (Nuwakot)

    25 20 2075/76

    25.00 20.0099.00 360.85Grand Total

    Expected CODs of NEA's Hydropower/Solar Projects Under Construction

    Total

    Total

    2075/76

  • S.N. PlantInstalled Capacity

    MW

    Energy GWh

    COD/ECOD (FY)

    1 Chilime 22.10 132.9222.10 132.92Total

    NEA's Subsidiary Companies' Hydropower Projects in operation

  • S.N. PlantCapacity

    MWCapacity by

    FY MWEnergy GWh

    Energy by FY Gwhr

    COD/ECOD (FY)

    2 Upper Tamakoshi HPP 456.00 2281.263 Upper Sanjen 14.80 82.444 RasuwaGadi 111.00 613.885 Sanjen 42.50 241.876 Middle Bhotekoshi 102.00 542.307 Upper Trishuli 3B 37.00 292.598 Rahughat 40 264.009 Tanahu 140 502.58

    10 Tamakoshi V 100 24011 Upper Modi A 42 214.8712 Upper Modi HEP 18 107.2113 Rolwaling Diversion 25 250

    1128.50 5382.98

    2079/80

    Total

    CODs and Expected CODs of NEA's Subsidiary Companies' Hydropower Projects

    2075/76

    2076/77

    2077/78

    470.80

    153.50

    139.00

    365

    2363.69

    855.74

    834.89

    1578.66

  • S.N. Names of ProjectsInstalled Capacity

    (MW)Energy (GWhr) Remarks

    1 Khimti Khola 60.00 350.002 Bhotekoshi Khola 45.00 264.223 Indrawati - III 7.50 49.684 Jhimruk Khola 12.00 63.005 Andhi Khola 9.40 37.386 Syange Khola 0.18 1.197 Piluwa Khola 3.00 18.018 Rairang Khola 0.50 2.329 Sunkoshi Khola 2.50 14.39

    10 Chaku Khola 3.00 16.2211 Khudi Khola 4.00 24.2812 Baramchi Khola 4.20 22.5513 Thoppal Khola Small 1.65 9.9714 Sisne Khola 0.75 4.6015 Sali Nadi 0.25 1.2316 Pheme Khola 1.00 7.9617 Pati Khola 1.00 6.1518 Seti-II 0.98 6.9819 Upper Hadi Khola 0.99 8.1720 Ridi Khola 2.40 15.7321 Mardi Khola 4.80 32.5322 Mai Khola 4.50 27.5323 Lower Piluwa 0.99 6.8424 Hewa Khola 4.46 26.0425 Siuri Khola 4.95 32.1026 Lower Modi I 10.00 61.0127 Bijayapur-1 4.41 29.0928 Sipring Khola 9.66 52.4529 Ankhu Khola 8.40 46.1930 Middle Chaku 1.80 8.6031 Bhairab Kunda 3.00 18.2132 Charanawati Khola 3.52 20.3933 Lower Chaku Khola 1.80 8.9534 Jiri Khola 2.20 11.5135 Mai khola 22.00 128.3036 Belkhu Khola 0.52 3.5837 Mailung Khola 5.00 37.1738 Jhyadi Khola 2.00 11.1239 Tadi Khola 5.00 32.6440 Upper Mai Khola 9.98 55.9241 Phawa Khola 4.95 36.2242 Chake Khola 2.83 15.45

    IPPs' Hydropower Projects in Operation (Data up to Baisakh 10, 2075)

    Com

    mis

    sion

    ed

  • 43 Upper Puwa Khola-1 3.00 17.2044 Upper Madi 25.00 140.4945 Upper Hugdi Khola 5.00 18.4846 Madkyu Khola 13.00 73.7847 Radhi Khola 4.40 26.2648 NauGad Gad Khola 8.50 51.9449 Upper Marsyangdi A 50.00 317.6250 Thapa Khola 13.60 77.2151 Chhote Khola 0.99 7.1252 Daraudi Khola A 6.00 32.8653 Hewa Khola A 14.90 82.1054 Dhunge-Jiri 0.60 3.0055 Sardi Khola 4.00 21.8256 Saba Khola 4.00 21.7857 Daram Khola A 2.50 13.7458 Upper Mai C 5.10 30.3059 Chhandi 2.00 10.6960 Tungun-Thosne 4.36 22.5061 Khani Khola 2.00 10.4762 Suspa Bukhari 1.00 2.1163 Solar 0.68 0.6264 Jogmai 7.60 42.8765 Miya Khola 1.00 5.6766 Mai Cascade 7.00 38.4267 Midim Karapu 3.00 16.7868 Mai sana Cascade 8.00 48.3569 Molung Khola 7.00 35.7370 Dwari Khola 3.75 20.7371 Puwa Khola -1 4.00 23.1172 Syauri Bhumey 0.02 0.18

    489.06 2839.81Total

  • S.N. PlantCapacity

    MWCumulative MW by FY

    Energy GWh

    Cumulative Gwhr by

    FY

    COD/ECOD (FY)

    Remarks

    1 Theule Khola 1.50 8.222 Lower Modi 20.00 117.143 Kabeli B-1 25.00 141.754 Rudi Khola A 8.80 46.875 Iwa Khola 9.90 56.62

    6Tallo Hewa Khola

    21.60 116.26

    7Upper Naugad Gad

    8.00 48.70

    8 Upper Mailung A 6.42 35.02

    9 Upper Chaku A 22.20 118.0810 Khani khola-1 40.00 227.8211 Gelun 3.20 17.1012 Dordi Khola 27.00 142.3213 Upper Dordi A 25.00 123.9214 Upper Solu 18.00 109.97

    15Bagmati Khola Small

    22.00 128.09

    16 Kapadi Gad 3.33 18.9617 Solu Khola 23.50 132.5318 Pikhuwa Khola 5.00 30.9519 Namarjun Madi 11.80 66.3420 Tadi Khola 5.00 34.4621 Mistri Khola 42.00 225.0922 Upper Mailung 14.30 79.67

    23Khani Khola(Dolakha)

    30.00 168.45

    24 Tinekhu Khola 0.99 6.6025 Khorunga Khola 4.80 28.43

    26Upper Parajuli Khola

    2.15 11.14

    27 Upper Khimti II 7.00 42.2928 Ghalemdi Khola 5.00 29.1229 Ghatte Khola 5.00 27.0830 Lower Solu 82.00 444.6731 Khare Khola 24.10 139.2232 Singati Khola 25.00 132.6133 Idi Khola 0.98 5.5534 Lower Tadi 4.99 32.1235 Jeuligad Small 1.00 8.2936 Sabha Khola A 8.30 45.3437 Chulepu Khola 8.52 44.2838 Suri Khola 6.40 32.8539 Darbang-Myagdi 25.00 150.08

    40Upper Syange Khola

    2.40 14.13

    41 Chauri Khola 5.00 29.18

    IPPs' Hydropower Projects Under Construction phase (Data up to Baisakh 10, 2075)

    94.80 535.56 2074/75

    190.65 1053.82 2075/76

    399.48 2250.46 2076/77

  • 42Tallo Chote Khola

    1.00 8.11

    43 Upper Balephi A 36.00 212.83

    44Upper Hewa Khola Small

    8.50 46.29

    45 Richet Khola 4.98 27.3846 Upper Mardi 7.00 35.8847 Super Mai 7.80 47.4048 Salankhu Khola 2.50 13.9149 Middle Midim 3.10 19.9950 Upper Khadam 0.99 5.4151 Leguwa Khola 0.04 0.3252 Midim Khola 0.10 0.81

    53 Ludi Khola 0.75 4.19

    54Tinau Khola Small

    1.67 10.26

    55 Upper Khimti 12.00 73.6156 Likhu-IV 52.40 295.8357 Badi Gad 6.60 38.3458 Upper Tadi 11.00 61.3259 Selang Khola 0.99 6.7760 Balefi A 10.60 58.0461 Madhya Modi 15.10 83.9562 Lohore Khola 4.20 22.1463 Rawa Khola 6.50 37.7164 Lower Khare 11.00 62.7365 Phalankhu Khola 13.70 74.3566 Junbesi Khola 5.20 32.1267 Maya Khola 14.90 81.5768 Rudi Khola B 6.60 33.2169 Dordi-1Khola 10.30 56.1570 Down Piluwa 9.50 54.4471 Super Dordi Kha 49.60 289.46

    72Solu Khola (Dudhkoshi)

    86.00 520.82

    73 Likhu-2 33.40 182.6074 Likhu-1 51.40 282.8775 Likhu Khola A 24.20 135.6876 Rupse Khola 4.00 20.9777 Nyadi 30.00 168.5578 Upper Sanigad 10.70 62.7179 Kalangagad 15.33 97.96

    80Upper Kalangagad

    38.46 219.39

    81Upper Piluwa Khola 2

    4.72 26.46

    82 Kabeli-A 37.60 205.1683 Ankhu Khola 34.00 198.7684 Ghar Khola 8.30 46.4485 Rukumgad 5.00 28.5886 Upper Rawa 2.80 15.2487 Upper Khorunga 7.50 42.96

    88 Balephi 23.52 134.20

    89Bijayapur 2 Khola Small

    4.50 28.97

    90 Sanjen Khola 78.00 422.64

    Without FC (0.89 MW, 5.32 GWh)

    741.29 4212.96 2077/78

    Without FC (106.02

    MW, 585.81 GWh)

  • 91 Langtang Khola 20.00 133.3692 Upper Myagdi 20.00 114.3193 Khimti-2 48.80 260.3194 Lower Likhu 28.10 170.8495 Siddhi Khola 10.00 55.7296 Phalanku Khola 5.00 30.8997 Upper Daraudi-1 10.00 51.8398 Makarigad 10.00 69.7699 Yambling Khola 7.27 37.51100 Lower Modi 2 10.50 62.15101 Sano Milti 3.00 15.52102 Trishuli Galchi 75.00 429.78103 Liping Khola 16.26 95.07104 Upper Chirkhwa 4.70 27.92105 Upper Lapche 52.00 285.12106 Upper Nyasem 41.40 242.65107 Mai Beni 9.01 49.43108 Taksar Pikhuwa 8.00 45.51109 Middle Tamor 52.10 309.56110 Daram Khola 7.30 39.34111 Madhya Tara 1.70 9.04112 Super Madi 44.00 242.65113 Sisa Khola A 2.80 16.11114 Super Nyadi 40.27 235.76115 Lower Chirkhwa 4.06 23.29116 Rele Khola 6.00 35.21117 Leguwa Khola 0.64 3.83118 Lankhuwa Khola 5.00 29.17119 Mewa Khola 50.00 303.01120 Seti Khola 3.50 20.69121 Lower Selang 1.50 8.25122 Super Ankhu 23.50 138.26123 Upper Chhyangdi 4.00 21.19124 Sabha Khola B 15.10 83.50125 Nyam Nyam 6.00 32.55126 Bishnu Priya 0.96 0.53127 Saptang Khola 2.50 13.50128 Karuwa Seti 32.00 169.16129 Hadi Khola 1.00 7.88130 Puwa - 2 4.96 27.98131 Rurubanchu-1 13.50 79.99132 Upper Midim 7.50 42.17133 Upper Chauri 6.00 35.62134 Lapche Khola 99.40 568.42135 Padam Khola 4.80 23.08136 Lower Khorunga 5.40 32.50137 Nilgiri Khola 38.00 211.84138 Rasuwa 120.00 664.42139 Upper Richet 2.00 10.83140 Buku Kapati 5.00 28.80141 Jadari Gad Small 1.00 7.48

    142Salubyani Gad Small

    0.23 1.50

    143 Upper Trishuli - 216.00 1456.40144 Ghatte Khola 0.97 5.77145 Upper Phawa 5.80 33.05146 Seti Khola 22.00 133.43147 Super Mai 'A' 9.60 56.47

    531.14 3310.42 2080/81

    Without FC (493.14

    MW,

    337.59 1935.54 2079/80

    Without FC (334.32

    MW, 1992.37 GWh)

    486.94 2794.40 2078/79Without FC

    (360.04 MW,

    2059.86 GWh)

  • 148Sobuwa Khola-2 MHP

    0.09 0.72

    149 Nupche Likhu 57.50 381.74150 Sunigad 11.05 82.11151 Super Mai 3.80 18.81152 Lower Jogmai 6.20 35.92

    153Middle Hyongu Khola B

    22.90 130.61

    154 Upper Lohore 4.00 21.22155 Super Hewa 5.00 29.32156 Nilgiri Khola-2 62.00 62.00 359.48 359.48 2081/82

    2843.88 16452.65Total

    MW, 3098.58 GWh)

  • Dry Wet1 Begnas Rupa Pump Storage 150.00 150.00 0.00 2077/78 2081/822 Upper Arun HEP 725.00 1448.00 2966.00 4414.00 2077/78 2082/833 Phukot Karnali 500.00 788.40 1839.60 2628.00 2077/78 2082/834 Arun 4 400.00 684.00 1596.00 2280.00 2077/78 2082/835 Lower Arun 400.00 684.00 1596.00 2280.00 2077/78 2082/836 Kimathanka Arun 450.00 684.00 1596.00 2280.00 2077/78 2082/837 Chainpur Seti Project 210.00 350.00 790.00 1140.00 2077/78 2082/838 Dudhkoshi 800.00 1255.00 2194.00 3449.00 2076/77 2083/849 Budhigandaki 1200.00 1400.00 1980.00 3380.00 2076/77 2083/84

    10 Nalghat 410.00 420.00 780.00 1200.00 2077/78 2083/8411 Naumure 245.00 280.00 800.00 800.00 2077/78 2083/8412 West Seti 750.00 980.00 1820.00 2800.00 2077/78 2083/8413 Tamor Storage 762.00 1105.00 2248.00 3353.00 2077/78 2083/8414 Sunkoshi 3 536.00 875.00 1625.00 2500.00 2077/78 2083/8415 Uttar Ganga Storage 600.00 844.35 454.65 1299.00 2077/78 2083/8416 Aadhikhola Storage 180.00 252.00 371.00 623.00 2077/78 2083/8417 Kokhajor 111.00 204.20 379.22 583.42 2078/79 2083/8418 Chainpur Seti 210.00 331.13 772.63 1103.76 2078/79 2083/8419 Sunkoshi 2 1110.00 1610.00 2990.00 4600.00 2078/79 2084/8520 Siwalaya (Those) -Khimti 500.00 700.00 1300.00 2000.00 2078/79 2084/85

    10249.00 10249.00 14195.07 28098.10 42713.18 42713.18

    Note: the Capacity and Energy is estimated only, both may be changed after detailed design.

    2685.00

    15022.00

    21091.18

    6600.00

    Start Date

    Total

    Total, GWhr

    Cumulative MW by FY

    Hydropower Project proposed and under study

    S.No. Name of ProjectsCapacity,

    MWEnergy (GWhr)

    RCODCumulative GWhr by FY

    1610.00

    5804.00

  • S.N. Projects Capacity

    MWEnergy GWh

    COD/ECOD (FY)

    1 Solar Project 100 140 2076/772 Solar Project 100 140 2077/783 Solar Project 100 140 2078/794 Solar Project 100 140 2079/805 Solar Project 100 140 2080/81

    500.00 700.80

    Proposed Solar Projects

    Total

    Note : Solar projects are for NEA's own and IPP development

  • Dry Wet1 Arun 3 900.00 4,000.00 2075/76 2080/812 Upper Karnali 900.00 4,000.00 2076/77 2081/82

    1,800.00 8,000.00

    Note: Energy is estimate only.

    4,000.00

    Total 8,000.00 4,000.00

    S.No. Name of Projects, MW Capacity, MWEnergy

    Total, GWhr Start date RCOD

    Export oriented Hydropower Project Under different Stages of Ddevelopment

  • 1 Dhalkebar-Muzzaffarpur Cross Border Line Double 78

    2 Khimti- Dhalkebar 220 kV 1st Ckt. Transmission Line Single 75153

    1 Anarmani-Damak-Duhabi Single 75.76

    2 Duhabi-Kusaha-Lahan-Mirchaiya-Dhalkebar Double 2903 Dhalkebar-Chandranigahapur-Pathaliya Double 2064 Pathlaiya-Hetauda Double 765 Pathlaiya-Parwanipur Double 362 Kusha-Kataiya(India) Single 154 Hetauda-KL2 P/S Double 168 KL2 P/S-Siuchatar Double 729 Suichatar-Balaju-Chapali-New Bhaktapur Double 26.9

    10 New Bhaktapur-Lamosangu Double 9611 Lamosangu-Khimti P/S Single 4612 Lamosangu-Bhotekoshi P/S Single 316 Hetauda-Bharatpur Single 705 Bharatpur-Marsyangdi P/S Single 257 Marsyangdi P/S-Suichatar Single 84

    13 Bharatpur-Damauli Single 3914 Bharatpur-Kawasoti-Bardghat Single 7015 Bardghat-Gandak P/S Double 2816 Bardghat-Butwal Double 8617 Butwal-KGA P/S Double 11618 KGA P/S-Lekhnath Double 9619 Lekhnath-Damauli Single 4520 Lekhnath-Pokhara Single 721 Pokhara-Modikhola P/S Single 3722 Butwal-Shivapur-Lamahi Double 23023 Lamahi-Jhimruk P/S Single 5024 Lamahi-Kohalpur-Lumki-Attariya Double 48625 Attariya-Mahendranagar-Gaddachauki Double 9826 Marsyangdi -M. Marsyangdi Double 8027 Damak-Godak Single 3528 Kusum-Hapure Single 20.329 Raxual-Parwanipur (Cross Border-Nepal Portion) Single 1630 Kusaha-Kataiya (Cross Border-Nepal Portion) Single 1331 Bhulbhule- Middle Marsyangdi P/S Single 2232 Chameliya Power Plant-Attaria Single 131

    2,871

    Existing High Voltage Transmission Lines

    S.N

    Total

    S.NLength

    Circuit km

    Total

    400/220 kV Transmission Line Configuration

    132 kV Transmission Line ConfigurationLength

    Circuit km

  • 1 Chilime P/S-Trishuli P/S Single 392 Trisuli P/S-Balaju Double 583 Trisuli P/S-Devighat P/S Single 4.564 Devighat P/S-Chapali Double 58.65 Chapali-New Chabel Double 106 Chabel-Lainchor Single 77 Balaju-Lainchor Single 28 Balaju-Siuchatar-KL1 P/S Double 729 KL 1 P/S-Hetauda-Birgunj Double 144

    10 Suichatar-Teku Single 4.111 Suichatar-New Patan Double 1312 Teku-K3 (underground) Singlecore 2.813 Suichatar-K3 Single 6.914 New Patan-New Baneswor-Bhaktapur Single 16.515 Bhaktapur-Banepa-Panchkhal-Sunkoshi P/S Single 4816 Indrawati- Panchkhal Single 28

    514Total

    S.N 66 kV Transmission Line ConfigurationLength

    Circuit km

    Existing High Voltage Transmission Lines

  • S.N. 400 kV Transmission Line ConfigurationLength

    Circuit km

    1 Hetauda-Dhalkebar-Inaruwa Double 5702 Khimti-Bahrabise-Kathmandu 220/400kV Double 170

    740

    S.N. 220 kV Transmission Line ConfigurationLength

    Circuit km

    1 Khimti-Dhalkebar 2nd Ckt Line Single 752 Hetauda-Bharatpur Double 733 Bharatpur-Bardghat Double 1504 Inaruwa-Basantpur Single 735 Basantpur-Baneshwor-Tumlingtar Single 336 Baneshwor-Dhungesangu Single 357 Marsyangdi-Kathmandu Double 1708 Kaligandaki Corridor Double 2869 Marsyangdi Corridor Double 224

    10 Chilime-Trishuli Double 801,199

    S.N. 132 kV Transmission Line ConfigurationLength

    Circuit km

    1 Thankot-Chapagaon Double 572 Dumre- Damauli-Marsyangdi 2nd Circuit Single 443 Dumre- Damauli Double 364 Kabeli-Godak Double 1455 Singati-Lamosangu Double 766 Solu Corridor Double 1807 Butwal-Lumbini Double 448 Gulmi-Arghakhanchi-Gorusinghe Double 2209 Ramechap-Garjyang-Khimti Double 60

    10 Samundratar-Trishuli 3B Double 5011 Dordi Corridor Double 3212 New Modi-Lekhnath Double 8413 Lamahi-Ghorahi Double 3814 Bardaghat-Sardi Double 4015 Kushaha- Biratnagar Double 4616 Chameliya Power Plant-Attaria 2nd Circuit Single 13117 Kusma-Lower Modi Single 6.218 Lapsiphedi-Changunarayan-Duwakot Double 2819 Dadakhet- Rahughat Double 8020 Ghorahi-Madichaur Double 80

    1,477

    Under Construction High Voltage Transmission Lines

    Total

    Total

    Total

  • S.N. Substation Capacity (MVA) S.N. Substation Capacity (MVA)1 Mahendranagar 17.5 19 Lahan 63.02 Attariya 60.0 20 Duhabi 126.03 Lamki 22.5 21 Anarmani 60.04 Kohalpur 60.0 22 Pokhara 60.05 Lamahi 60.0 23 Lekhnath 22.56 Shivapur 35.0 24 Damauli 60.07 Butwal 189.0 25 Lamosagu 30.08 Bardghat 30.0 26 Bhaktapur 94.59 Kawasoti 30.0 27 Balaju 45.0

    10 Bharatpur 67.5 28 Suichatar 113.411 Hetauda 90.0 29 Matatirtha 22.512 Parwanipur 193.5 30 Hapure 30.013 Chandranigahapur 60.0 31 Chapali 30.014 Pathlaiya 22.5 32 Mirchaiya 30.015 Kusum 12.5 33 Damak 30.016 Kamane 30.0 34 Godak 30.017 Syangja 30.0 35 Phidim 16.018 Dhalkebar 93.0 36 Kabeli 30.0

    S.N. Substation Capacity (MVA) S.N. Substation Capacity (MVA)1 Birgung 85.0 8 Baneshwor 36.02 Amlekhgunj 7.5 9 Indrawati 7.53 Simra 30.0 10 Banepa 45.04 K-3 45.0 11 Panchkhal 10.05 Teku 45.0 12 Lainchour 45.06 Patan 54.0 13 New-Chabel 67.57 Balaju 45.0 14 Chapali 99.0

    EXISTING 132 kV SUBSTATIONS

    Total 1,996

    66 kV SUBSTATIONS

    Total 622

  • S.N. Substation Capacity(MVA)

    1 400/220kV Dhalkebar 945 Total 945

    1 220/132 Trishuli 3B HUB 3202 220/132 Chilime HUB 373.313 220/132kV Basantapur 233.14 220/33kV Baseshwor 505 220/132kV Tumlingtar 233.16 220/132kV Dhalkebar 9507 220/132kV New Hetauda 2008 220/132kV Inaruwa 2009 220/33kV Inaruwa 126

    10 220/132kV Barhabise 16011 220/132kV Lapsiphedi 16012 220/132 kV, Dana 10013 220/132 kV, Kusma 10014 220/132 kV, New Butwal 10015 220/132kV Dhapapani HUB (Manag) 32016 220/132kV Khudi HUB 32017 220/132kV Udipur HUB 32018 220/132kV Markichwok HUB 32019 220/132kV New Bharatpur 320

    Total 4906

    1 132/33 kV Singati 302 132/33 kV Purbi Chitwan 603 132/33kV Ghorahi 304 132/33 kV Markichwok 305 132/33 kV Rupani 636 132/33kV Syaule 307 132/33kV Garjyang 308 132/33kV Mainhaiya (Lumbini) 909 132/33kV Biratnagar 126

    10 132/33kV Kirtipur (Dordi) 1011 132/33kV Motipur 3012 132/33kV Arghakhanchi 3013 132/33kV Marchichwok 3014 132/33kV Tingla (Solu) 3015 132/33kV Lahachwok 3016 132/11kV New Bharatpur 22.517 132/33kV Samundratar 6018 132/33kV Dhungesangu 3019 132/33kV Tumlingtar 6020 132/11kV Mulpani 9021 132/11kV Phutung 9022 132/11kV Chapagaon 9023 132/11kV Koteshwor 9024 132/11kV Teku 9025 132/11kV Lapsiphedi 526 132/11kV Changunarayen 45

    Total 1322

    132kV Voltage Level

    UNDERCONSTRUCTION GRID SUBSTATIONS

    400kV Voltage Level

    220kV Voltage Level

  • S.N. 400 kV Transmission Line ConfigurationLength

    Circuit km

    A Cross Boarder interconnection with India1 Inaruwa-Purniya (India) Double 1322 New Dhalkebar- Muzzafarpur Double 1993 New Butwal - Gorakhpur Double 1314 Phulbari (Lumki)- Lucknow Double 1805 Dododhara- Barelly Double 6006 Attariya-Bareli Double 260

    1501B Cross Boarder interconnection with China7 Ratmate-Chilime Hub- Kerung Double 1108 Arun 3- Upper Arun - Latse (Tibet-China) Double 127

    237

    S.N. 400 kV Transmission Line ( East- West) ConfigurationLength

    Circuit km

    9 Damak-Duhabi-Inaruwa Double 13010 New Hetauda- New Butwal Double 300

    11New Butwal-Phulbari-Mainatara-Dododhara-Attariya- ( Rupalgadh)-Pancheswor

    Double 800

    1230

    S.N. 400 kV Transmission Line ( North- South) ConfigurationLength

    Circuit km

    12 Dhungesangu-Inaruwa Double 19013 Arun 3 Hub- Inaruwa Double 19014 Tingla- Dudhkoshi St.- Mirchaiya Double 19015 New Khimti- Sunkoshi St. 3- Dhalkebar Double 9016 Ratmate-New Hetauda (MCC) Double 11017 Gumda- Ratmate Double 11018 Ratmate- Budhigandaki Double 7019 Damauli- New Butwal (MCC) Double 16020 Bafikot- Phulbari Double 18021 Dunai- Jagdulla- Nalsyaugadh Double 15022 Nalsyaugadh-(Bheri-4)-Mainatara Double 16823 Mugu Karnali- Phukot Double 13024 Phukot- Betan(Karnali Hub)-Dododhara Double 18025 Bajhang-West Seti Double 12026 West Seti - Dododhara Double 150

    2188

    Planned and Proposed High Voltage Transmission Lines

    Total

    Total

    Total

    Total

  • S.N. 400 kV Transmission Line (Mid Hill) ConfigurationLength

    Circuit km

    27 Hangpang(Change)-Arun 3-Tinla 2 Double 10828 Tingla 2-New Khimti Double 150

    29 Lapsephedi-Ratmate- New Damauli (MCC) Double 140

    30 New Damauli-Burtibang-Bafikot Double 22031 Bafikot-Nalsyaugad-Phukot Double 13832 Uttarganga-Bafikot Double 3133 Phukot- West Seti-Pancheswor Double 160

    947

    S.N. 220 kV Transmission Line ( North- South) ConfigurationLength

    Circuit km

    34 Tamor HUB - Dhungesangu Double 4035 Borang(Ankhu)- Ratmate Double 9636 Khudi- New Damauli Double 10037 New Damauli- Bharatpur ( Tanahu HPP) Double 7038 New Damauli-Lekhnath Double 80

    386

    S.N. 132 kV Transmission Line ( North- South) ConfigurationLength

    Circuit km

    39 Anarmani- Bhadrapur Double 3040 Dhalkebar-Balganga Double 4041 Dhalkebar- Loharpatti Double 4042 Lalbandhi-Salimpur Double 4043 Balefi-Barhabise Double 4444 Kohalpur-Nepalgunj Double 4045 Kohalpur-Surkhet-Dailekh Double 13246 Dailekh-Phukot- Jumla Double 23047 Balanch-Upper Kalangad - West Seti Double 130

    726

    S.N. 132 kV Transmission Line (Mid Hill) ConfigurationLength

    Circuit km

    48 Amarpur- Dhungesangu Double 3649 Baneswor-Bhaktapur Double 2450 Kaligandaki-Ridi-Tamghash Double 96

    156

    Total

    Total

    Total

    34

  • Capacity( MVA )

    1 Arun-Hub 400/132 625 Hilly2 Damak 400/220/132 330 Tarai3 Bafikot 400/132 381 Hilly4 Bahrabise 400/220/132 500 Hilly5 Bajhang 400/132 162 Hilly6 Betan 400/132 256 Hilly7 Bharatpur 220/132 630 Tarai8 Burtibang 400/132 94 Hilly9 New Butwal 400/220/132 630 Tarai

    10 Chilime Hub 400/220/132 630 Hilly11 New Hetauda 400/220 500 Tarai12 Inaurwa 400/220 945 Tarai13 New Khimti 400/220/132 978 Hilly14 Lapsephedi 400/132 336 Hilly15 Lekhnath 220/132 569 Hilly16 Mugu Karnali 400/132 94 Hilly17 Nalgadh 400/132 322 Hilly18 New Damauli 400/220/132 269 Hilly19 Phukot 400/132 322 Hilly20 Ratmate 400/220/132 974 Hilly21 Sitalpati 220/132 315 Hilly22 Phulbari 400/132 150 Hilly23 Upper Tamakoshi 220/132 262 Hilly24 Tamor Hub 220/132 583 Hilly25 Tingla 400/132 200 Hilly26 West Seti 400/132 180 Hilly27 Dhungesangu 400/220/132 939 Hilly28 Dudhkoshi 400/132 625 Hilly29 Borang(Ankhu Khola) 220/132 277 Hilly30 Bhadrapur 132/33 63 Tarai31 Balganga 132/33 63 Tarai32 Loharpatti 132/33 63 Tarai33 Salimpur 132/33 63 Tarai34 Nepalgunj 132/33 63 Tarai35 Balefi 132/33 126 Hilly36 Surkhet 132/33 63 Hilly37 Dailekh 132/33 126 Hilly38 Jumla 132/33 63 Hilly39 Upper Kalangad 132/33 63 Hilly40 Ridhi 132/33 63 Hilly

    13897Total

    PLANNED & PROPOSED GRID SUBSTATIONS

    S.N Substations Type Region