PLANGEBIED VALKSEWEG 3

LITH

PLANGEBIED VALKSEWEG 3

Bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek (karterende fase)

BAAC rapport V-09.0138 mei 2009

ARCHEOLOGIE BOUWHISTORIE CULTUURHISTORIE

LITH

PLANGEBIED VALKSEWEG 3

Bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek (karterende fase) BAAC rapport V-09.0138 mei 2009

Status definitief

Auteur(s) drs. L.C. Nijdam

BAAC bv Valkseweg 53 te Lith

2

Colofon ISSN

1873-9350

Auteur(s)

drs. L.C. Nijdam

Redactie

drs. R. van der Mark

Cartografie

ir. S. van Daalen

Copyright Croonen adviseurs te Rosmalen / BAAC bv te Deventer

Eindcontrole drs. R. van der Mark 18-05-2009

Autorisatie (senior prospector) drs. R. van der Mark 18-05-2009

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Croonen adviseurs te Rosmalen en/of BAAC bv te Deventer. BAAC bv Onderzoeks- en adviesbureau voor Bouwhistorie, Archeologie, Architectuur- en Cultuurhistorie Postbus 2015 7420 AA Deventer Tel.: (0570) 67 00 55 Fax: (0570) 61 84 30 E-mail: [email protected]

Graaf van Solmsweg 103 5222 BS ‘s-Hertogenbosch Tel.: (073) 61 36 219 Fax: (073) 61 49 877 E-mail: [email protected]


3

Administratieve gegevens

Onderzoekgegevens Type onderzoek Bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek (karterende fase) Datum opdracht 27 maart 2009 Datum rapportage 18-05-2009 Uitvoerder BAAC bv, vestiging Deventer

Postbus 2015 7420 AA Deventer 0570-670055

Projectleider L.C. Nijdam BAAC-rapport V-09.0138 Veldmedewerker L.C. Nijdam Vondstdeterminatie n.v.t Opdrachtgever Fam. Van Lith

Valkseweg 3 5397 AP Lith

Bevoegde overheid Gemeente Lith Marktplein 20 Postbus 10.000 5397 ZZ Lith tel.: 0412-485948 Adviseur bevoegd gezag: R. Jansen (gemeente Oss)

Beheer documentatie BAAC bv Beheer vondstmateriaal Provinciaal Depot Bodemvondsten Noord-Brabant

Waterstraat 20 5211 JD 's-Hertogenbosch tel. 06-18303225

Locatiegegevens Provincie Noord-Brabant Gemeente Lith Plaats Lith Toponiem Valkseweg 3 Kadastrale gegevens Gemeente Lith, sectie A nr. 3040 Kaartblad 45B Oppervlakte circa 500 m2 RD-coördinaten 158561/423889 158590/423879 158581/423848 158539/423865 Gegevens Archis Onderzoeksmeldingsnummer 34633 Onderzoeksnummer 26109 AMK-terrein nvt Waarnemingnummer(s) nvt Vondstmeldingsnummer(s) nvt Periode(s) nvt


4

Inhoudsopgave Administratieve gegevens 3

Inhoudsopgave 4

1 Inleiding 5 1.1 Onderzoekskader 5 1.2 Ligging van het gebied 5

2 Bureauonderzoek 7 2.1 Werkwijze 7 2.2 Landschappelijke ontwikkeling 7 2.3 Bewoningsgeschiedenis 8 2.3.1 Inleiding 8 2.3.2 Archeologie 8 2.3.3 Historie 9 2.4 Archeologische verwachting 11

3 Inventariserend Veldonderzoek 13 3.1 Werkwijze 13 3.2 Veldwaarnemingen 13 3.3 Karterend booronderzoek 14 3.3.1 Lithologie en bodemopbouw 14 3.3.2 bodemverstoringen 14 3.3.3 Archeologische indicatoren 14 3.5 Landschappelijke en Archeologische interpretatie 14

4 Conclusie en aanbevelingen 15 4.1 Conclusie 15 4.2 Aanbevelingen 15

Geraadpleegde bronnen 16

Bijlagen Bijlage 1 overzicht van geologische en archeologische tijdvakken Bijlage 2 boorpuntenkaart Bijlage 3 boorbeschrijvingen


5

1 Inleiding 1.1 Onderzoekskader

In opdracht van familie Van Lith heeft het onderzoeks- en adviesbureau BAAC bv een archeologisch bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek doormiddel van boringen (karterende fase) uitgevoerd in het plangebied Valkseweg 3 te Lith. De eigenaar van de grond is voornemens een nieuwe woning op het terrein te bouwen. Hiervoor dient eerst de bestemming van het perceel te worden gewijzigd. Archeologische waarden, die mogelijk in de bodem aanwezig zijn, worden meegenomen in de bestemmingsplanprocedure. Ten behoeve van de nieuwbouw zal het bestaande maaiveld, dat nu ten opzichte van het straatniveau laaggelegen is, worden opgehoogd met minimaal 0,5 meter. De minimale bodemverstoring bij de realisatie van de nieuwbouw zal bestaan uit het plaatsen van heipalen en vergravingen tot circa 50 cm onder het huidige maaiveld. Hierbij bestaat een kans bestaat dat eventueel aanwezige archeologische waarden verstoord of vernietigd worden. Het doel van een bureauonderzoek is het verwerven van informatie over bekende of verwachte archeologische waarden binnen een omschreven gebied aan de hand van bestaande bronnen. Met behulp van de verworven informatie wordt een specifiek archeologisch verwachtingsmodel opgesteld. Het doel van het inventariserend veldonderzoek is het aanvullen en toetsen van het verwachtingsmodel. Het inventariserend veldonderzoek gebeurt middels waarnemingen in het veld. Tevens worden grondboringen uitgevoerd om de intactheid en de opbouw van het bodemprofiel te beoordelen en (extra) informatie te verkrijgen over bekende dan wel nieuw te ontdekken archeologische waarden binnen het plangebied. Tijdens het onderzoek dienen de volgende onderzoeksvragen uit het Plan van Aanpak te worden beantwoord:1 • Hoe is de bodemopbouw en is deze nog intact? • Zijn in het gebied archeologische resten aanwezig? • Wat is de horizontale en verticale verspreiding van de archeologische resten? • Wat is de vermoedelijke aard en datering van de archeologische resten? • In hoeverre worden de archeologische resten bedreigd door de voorgenomen ontwikkeling van het gebied? Het onderzoek is uitgevoerd conform de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie, versie 3.12 en het onderzoeksspecifieke Plan van Aanpak.3

1.2 Ligging van het gebied Het plangebied ligt in de bebouwde kom in het zuidelijk deel van het dorp Lith. Het plangebied ligt op de hoek van de Valkseweg en Mr. van Coothstraat, ten noorden van de Valkseweg en ten oosten van de Mr. van Coothstraat. Het perceel is bebouwd met

1 De Bondt, 2009. 2 SIKB 2006a. 3 De Bondt, 2009.


6

een open schuur, die gebruikt wordt voor de stalling van landbouwmachines. Het maaiveld rondom de schuur bestaat uit gras en het maaiveld van de schuur is onverhard. De oppervlakte bedraagt ca. 500 m2. In figuur 1 is de ligging van het plangebied weergegeven.

Figuur 1 Ligging van het plangebied

Na de bestemmingsplanwijziging is het de bedoeling de bestaande schuur te slopen en een nieuwe woning te bouwen. De oppervlakte van de woning zal circa 120 m2 zijn. Ten behoeve hiervan zal de grond op het plangebied zeker 0,5 meter worden opgehoogd ten einde de waterhuishouding te verbeteren en voor de fundering zullen heipalen worden aangebracht. Het perceel is nu vaak erg drassig.


7

2 Bureauonderzoek 2.1 Werkwijze

Tijdens het bureauonderzoek is aan de hand van bestaande bronnen een archeologische verwachting voor het plangebied opgesteld. Bij de inventarisatie van de archeologische waarden is gebruik gemaakt van gegevens uit het Centraal Archeologisch Archief (CAA) en het Centraal Monumenten Archief (CMA) van de Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten (RACM), evenals de Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden (IKAW). Hierbij is het Archeologisch Informatie Systeem (ARCHIS-II) gebruikt. De provinciale cultuurhistorische waardenkaart is geraadpleegd. Met name voor de recentere archeologische periodes zijn diverse historische bronnen geraadpleegd. Literatuur over de geologie, geomorfologie en de bodemopbouw van het onderzoeksgebied is eveneens bestudeerd om op basis van locatiekeuzetheorieën een uitspraak te doen over de kans op aanwezigheid van archeologische resten. In navolgende paragrafen worden de resultaten van het bureauonderzoek beschreven. Het hoofdstuk wordt afgesloten met een synthese in de vorm van een specifieke archeologische verwachting. Een opsomming van de geraadpleegde literatuur en gebruikte kaarten is terug te vinden in de literatuurlijst. Voor een tabel met een overzicht van geologische en archeologische tijdvakken wordt verwezen naar bijlage 1.

2.2 Landschappelijke ontwikkeling De onderzoekslocatie is gelegen ten zuiden van de Maas, op ruim 500 meter van de huidige Maasloop. Op de geomorfologische kaart ligt de onderzoekslocatie op een lage rug, zijnde de zuidelijke oeverwal van de Maas (code 3K25).4 Ten zuiden van de locatie liggen rivierkom,- en oeverwalachtige vlakten. Op het AHN is deze lage rug terug te zien.5 Het plangebied zelf ligt op een hoogte van 4,5 m + NAP. Het maaiveld van de Valkseweg en Mr. van Coothstraat ligt circa 0,5 meter hoger. Dit verklaart deels de slechte waterhuishouding op het perceel. Over het algemeen wordt ervan uitgegaan dat de Maas rond de 13e eeuw bedijkt is. Vóór de bedijking kon de Maas vrij stromen door het gebied en werden kronkelwaarden, oevers en komgronden gevormd. De hooggelegen oeverwallen zijn in deze periode geschikt als vestigingsplaats. Na de bedijking is de loop van de Maas min of meer vast komen te liggen. In de loop van de middeleeuwen zijn als gevolg van dijkdoorbraken waaiers van grover materiaal afgezet, die overslagafzettingen genoemd worden. De hoge waterstanden als gevolg van de dijkdoorbraken dwong de bevolking om huizen vaker op terpen te bouwen. Het opwerpen van terpen gebeurde met name in de 14e en 15e eeuw. De grond die men nodig had voor de ophoging was meestal uit de directe omgeving afkomstig. Hierdoor ontstonden drassige terreinen, die vaak met hakhout werden beplant.6 Ten zuiden van het plangebied zorgde de Beerse Overlaat voor de afvoer van Maaswater bij hoog water. Dit zorgde voor hoge waterstanden in het gebied direct ten zuiden van het plangebied en voor het plangebied zelf. De situatie

4 Alterra, geraadpleegd op ARCHIS II 5 AHN = Actueel Hoogtebestand Nederland 6 Berendsen 1997, p.105


8

van de hoge waterstanden in het gebied, als gevolg van het gebruik van de Beerse Overlaat, heeft tot 1942 geduurd.7 Geologisch gezien maken de afzettingen van de Maas deel uit van de Formatie van Echteld.8 Ten zuiden van het plangebied zijn kalkloze poldervaaggronden bestaande uit zware zavel en lichte klei gekarteerd.9 Afzettingen van de Maas tussen de Peel en Heerewaarden zijn over het algemeen kalkloos als gevolg van instroming van zuur water vanaf de peel.10

2.3 Bewoningsgeschiedenis

2.3.1 Inleiding Op basis van bekende archeologische vondsten, oude kaarten en historie wordt een beeld verkregen van de bewoningsgeschiedenis van de omgeving van het plangebied. Deze vormt samen met de geologische gegevens de basis voor de archeologische verwachting.

2.3.2 Archeologie De onderverdeling van de indicatieve waarden zoals weergegeven op de Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden11 is in het gebied gebaseerd op de statistische relatie tussen de aard van de ondergrond en archeologische vindplaatsen. Het plangebied is op de IKAW gekarteerd als een gebied met een lage trefkans. Deze lage verwachting is een gevolg van het ontbreken van stroomgordels of rivierduinen. Op de cultuurhistorische waarden kaart van Noord-Brabant krijgt de locatie geen verwachting, omdat er onvoldoende gegevens bekend zijn om een verwachting te formuleren. Op de Archeologische Monumentenkaart staan terreinen vermeld die door de provincie en de RACM zijn geselecteerd vanwege hun archeologische waarde. Een aantal van deze terreinen heeft eveneens de status van beschermd archeologisch monument. Binnen het plangebied zijn geen AMK-terreinen aanwezig. Circa 500 meter ten oosten van het plangebied ligt een nederzettingsterrein uit de Romeinse Tijd en Vroege Middeleeuwen.12 Ongeveer 850 meter naar het oost noordoosten liggen waarschijnlijk de resten van een Romaans kerkje.13 Negenhonderd meter zuidwaarts ligt AMK-terrein 4190 met sporen uit de IJzertijd en Romeinse Tijd. Deze drie AMK - terreinen zijn van hoge archeologische waarde. Uit het Centraal Archeologisch Archief (CAA) blijkt dat ten oosten van AMK-terrein 4189 op een geploegde akker talloze aardewerkfragmenten uit de periode IJzertijd –Late Middeleeuwen zijn gedaan, die volgens de vinder op een stroomrug liggen.14 Driehonderdzeventig meter naar het noordwesten zijn twee waarnemingen gedaan. Dit

7 Berendsen 1990, p. 143 en Harten 2000, p. 100. 8 Berendsen 2004, p. 265. 9 Bodemkaart Alterra, geraadpleegd in Archis II. 10 Berendsen 1997, p. 99. 11 IKAW, versie 3.0. 12 AMK-terrein nr. 4189. 13 AMK-terrein nr. 4188. 14 waarnemingsnr. 37108.


9

betreffen aardewerkfragmenten uit met name de hoge Middeleeuwen.15 De andere waarneming betreft een vondst van een zwaard, aangetroffen bij baggerwerkzaamheden in de uiterwaarden16, de coördinaten van deze waarneming zullen niet juist zijn. Een vermoeden is dat dit ook geldt voor de coördinaten van waarneming 14324 op 500 meter ten westen van het plangebied. Het betreft een baggervondst bij de Maas van munten uit de Romeinse Tijd. Langs de Maas zijn twee waarnemingen bekend. Waarneming 35985 betreft een vondst van een aarden pot (coördinaten onzeker) bij graafwerkzaamheden ten behoeve van een kosters woning. Waarneming 13986 zijn vondsten van aardewerk uit de Romeinse Tijd en Vroege Middeleeuwen. Vijfhonderd meter ten oosten van het plangebied is een vondstmelding gedaan.17 Dit betreft oppervlaktevondsten uit de periode Romeinse Tijd tot en met Nieuwe Tijd. Vierhonderdzeventig meter ten westen zijn twee vondstmeldingen gedaan. Dit betreft de vondst18 van roodbakkend geglazuurd aardewerk aangetroffen bij booronderzoek en resten van een nederzetting uit de periode Late Middeleeuwen tot en met Nieuwe Tijd, die zijn aangetroffen bij gravend onderzoek.19

2.3.3 Historie Lith wordt in 1202 genoemd.20

Figuur 2.1 Kaart van J. Bleau uit 1657 (Toonneel des Aerdrycks, ofte Nieuwe Atlas). 15 CAA nr. 36757. 16 waarneming 36072. 17 vondstmelding nr. 407722. 18 Vondstmelding nr. 410032. 19 CAA nr. 409629. 20 Van Berkel en Samplonius 2006, lemma Lith.


10

Op een kaartuit 1657 van de ruime omgeving met onder andere het dorpje Lithoijen, is ter plaatse van Lith een dwarsdijk aanwezig. Op de kadastrale kaart van 1832 is te zien dat in een lint langs de zuidzijde van de Valkseweg bebouwing voorkomt. Ook is bebouwing ten westen van de huidige Mr. Van Coothstraat aanwezig. Het plangebied zelf is onbebouwd.

Figuur 2.2: Kadastrale kaart 1811-1832. Perceelnr. 347 is ongeveer het huidige plangebied.21

Op latere kaarten blijft het plangebied ongebouwd en is het plangebied met name in gebruik als grasland.

21 Geraadpleegd op www.watwaswaar.nl


11

Figuur 2.3 Bonneblad uit 1928.

Van groot belang voor de geschiedenis van Lith zijn de talloze dijkdoorbraken, onder andere in: 1545, 1608, 1609, 1757, 1797, 1809, 1834. In 1855 werden alle huizen aan de Vrouwestraat weggespoeld.22

2.4 Archeologische verwachting De onderzoekslocatie is gelegen op de zuidelijke oever van de Maas. Of de ondergrond bestaat uit oeverafzettingen van voor de bedijking of uit overslag afzettingen afkomstig van dijkdoorbraken is niet bekend. Waarschijnlijk liggen onder de oever,- of overslagafzettingen, komafzettingen van de Maas en Beerse overlaat. De omgeving van Lith lijkt op basis van archeologische vondsten min of meer continu bewoond vanaf de Romeinse Tijd. Waarbij de oudere vondsten dichtbij en zelfs in de Maas worden gedaan. Vondsten uit latere periode liggen binnendijks. Of er kans is op het aantreffen van oudere vondsten is afhankelijk van de aard van de ondergrond. Indien oeverafzettingen van voor de bedijking op de locatie aanwezig zijn, kunnen resten vanaf de bronstijd verwacht worden. Indien deze oeverafzettingen ontbreken is de verwachting beperkt tot het ontstaan van de overslaggronden na de bedijking. De verwachting is dan met name hoog voor vondsten uit de late middeleeuwen en nieuwe tijd. Op basis van de geraadpleegde oude kaarten is bekend geworden op de locatie in de nieuwe tijd geen bebouwing heeft gestaand. De locatie was in gebruik als grasland.

22 http://people.zeelandnet.nl/sjacko/geschiedenis_lith1.htm.


12

De opvallend lage ligging van het perceel kan erop duiden dat het perceel in het verleden is afgegraven. Vooralsnog gaan we er vanuit dat archeologische resten van af het maaiveld kunnen voorkomen. Oudere vondstlagen binnen de oeverafzettingen van de Maas kunnen bestaan uit iets humeuze lagen met houtskool of verbrand leem of aardewerkfragmenten hierin. Over het algemeen zal de conservatie door de afdekking met klei goed zijn. Als gevolg van het zure milieu kan organisch materiaal juist slecht geconserveerd zijn. In de nieuwe tijd is de locatie onbebouwd geweest. Rondom de locatie was wel bebouwing aanwezig. Voor de nieuwe tijd is de verwachting derhalve laag. Mogelijk is het perceel afgegraven en is de grond gebruikt voor de huisterpjes ten zuiden en oosten van het plangebied (zie figuur 2.3).


13

3 Inventariserend Veldonderzoek 3.1 Werkwijze

Het inventariserend veldonderzoek is uitgevoerd op basis van de resultaten van het bureauonderzoek. Hierbij is de tijdens het bureauonderzoek opgestelde archeologische verwachting in het veld getoetst. In eerste aanleg is met name de aard van de ondergrond van belang. Vanwege de beperkte oppervlakte van het plangebied is een karterend booronderzoek uitgevoerd. Hierbij is gekozen voor een standaardmethode.23 Bij deze methode wordt er van uitgegaan dat eventuele archeologische vindplaatsen zich kenmerken door een archeologische laag, die op te sporen is door het opgeboorde materiaal te bestuderen door het te versnijden of te verbrokkelen. Met deze methode worden gemiddeld 20 boringen per hectare verricht met een edelmanboor met een diameter van 7 cm en een guts met een diameter van 3 cm. In het plangebied zijn 4 boringen geplaatst. Drie boringen zijn uitgevoerd tot minimaal 300 cm beneden maaiveld. Bij boring 4 is twee keer gestuit op circa 0,3 meter op puin en is gestaakt met boren. De locaties van de boringen zijn ingemeten aan de hand van de lokale topografie. Boring 1 is te noorden en boring 2 ten zuiden van de bestaande bebouwing uitgevoerd. Boringen 3 en 4 zijn onder de overkapping van de schuur uitgevoerd. Archeologische indicatoren kunnen aanwijzingen zijn voor de aanwezigheid van een archeologische vindplaats ter plaatse of in de nabijheid van de betreffende boring(en). Deze indicatoren bestaan bijvoorbeeld uit aardewerk, verbrande huttenleem, vuursteen, metaal, houtskool en al dan niet verbrand bot. Eventuele vondsten die zijn aangetroffen, werden meegenomen, schoongemaakt en gedetermineerd. Om inzicht te krijgen in de bodemkundige en lithologische gesteldheid van de ondergrond, zijn de boringen lithologisch24 en bodemkundig beschreven.25 Eveneens is gekeken naar de mate van intactheid van het bodemprofiel. Een nog intact bodemprofiel kan betekenen dat een eventueel aanwezige vindplaats nog gaaf en goed geconserveerd is. Het veldonderzoek heeft plaatsgevonden 16 april 2009. In navolgende paragrafen worden de resultaten van het veldonderzoek beschreven. Het hoofdstuk wordt afgesloten met een archeologische interpretatie. De locaties van de boringen staan weergegeven op de boorpuntenkaart (bijlage 3). De boorbeschrijvingen bevinden zich in bijlage 4.

3.2 Veldwaarnemingen Door de aanwezige begroeiing met gras waren aan het maaiveld geen aanwijzingen zichtbaar die zouden kunnen duiden op de aanwezigheid van archeologische resten in de bodem. Het maaiveld van het perceel is lager gelegen dan het maaiveld van de Valkseweg of Mr. Van Coothstraat. Eigenaar van het perceel de heer Van Lith, vertelde dat het terrein in het verleden is opgehoogd en dat het een drassig terrein was, begroeid met jonge bomen en struiken.

23 SIKB 2006b. 24 volgens de NEN 5104. 25 volgens De Bakker & Schelling 1989.


14

3.3 Karterend booronderzoek

3.3.1 Lithologie en bodemopbouw Binnen het plangebied zijn diverse geroerde lagen aangetroffen. Deze hebben een dikte van 205 cm in boring 1, 105 cm beneden maaiveld in boring 2 en 210 cm in boring 3. de verstoorde lagen bestaan uit opgebrachte zand- en kleilagen. De overgang tussen de opgebrachte en de natuurlijke ondergrond betreft in de drie boringen een kleiige zandlaag. Mogelijk betreft dit een afzetting na een dijkdoorbraak. De natuurlijke ondergrond bestaat uit humeuze kleilagen met veel plantenresten en wordt geïnterpreteerd als komafzetting. Boring 4 is twee keer gestuit op puin. Waarschijnlijk is dit puin opgebracht ter verharding van de ondergrond.

3.3.2 bodemverstoringen In de boringen 1,2 en 3 zijn bodemverstoringen aangetroffen. Het is goed mogelijk dat het plangebied in het verleden is afgegraven is om grond te leveren voor ophogingen ten behoeve van bebouwing rondom het plangebied. Later is deze laagte weer opgevuld.

3.3.3 Archeologische indicatoren De opgebrachte lagen bevatten puin, uit gesprek met de eigenaar van de grond dhr. Lith, is gebleken dat in de afgelopen decennia diverse malen grond, met hierin puin is opgebracht.

3.5 Landschappelijke en Archeologische interpretatie De ondergrond van het plangebied bestaat in alle boringen uit opgebrachte lagen op komafzettingen. De komafzettingen kunnen afkomstig zijn van de Maas en van de Beerse Overlaat. Er zijn geen overslaggronden en geen oeverafzettingen binnen het plangebied aangetroffen, zoals op basis van de hoogtekaart werd verwacht. Het lijkt er inderdaad op dat het perceel is afgegraven en later weer is opgehoogd.


15

4 Conclusie en aanbevelingen 4.1 Conclusie

Binnen het plangebied zijn geen archeologische resten of aanwijzingen daarvoor aangetroffen. De komafzettingen, gelegen onder een ophooglaag van minimaal 100 cm, hebben een lage archeologische verwachting.

4.2 Aanbevelingen Op basis van het onderhavig onderzoek wordt aanbevolen om voor het plangebied geen archeologisch vervolgonderzoek uit te voeren. Archeologische gezien zijn er geen beperkingen voor de toekomstige plannen op het perceel. Bovenstaand advies vormt een zogenaamd selectieadvies. Dit betekent niet dat reeds gestart kan worden met bodemverstorende activiteiten of de daarop voorbereidende activiteiten. Het selectieadvies dient namelijk eerst beoordeeld te worden door de bevoegde overheid en leidt tot een selectiebesluit. Hoewel getracht is een zo gefundeerd mogelijk advies te geven op grond van de gebruikte onderzoeksmethoden, kan de aanwezigheid van archeologische sporen of resten nooit volledig worden uitgesloten in de gebieden waarvoor geen vervolgonderzoek wordt aanbevolen. BAAC bv wil er daarom op wijzen dat men bij bodemverstorende activiteiten alert dient te zijn op de aanwezigheid van archeologische waarden (zoals vondstmateriaal en grondsporen). Bij het aantreffen van deze waarden dient men hiervan melding te maken bij de Minister (in de praktijk de RACM) conform artikel 53 van de Monumentenwet 1988.


16

Geraadpleegde bronnen Literatuur Bakker, H. de & J. Schelling, 1989. Systeem van bodemclassificatie voor Nederland. Staring Centrum, Wageningen Berensden, H.J.A., voorlopige editie 1990. Fysische Geografie van Nederland. Deel 2 Fysisch-geografische landschappen van Nederland. College dictaat, Universiteit Utrecht Berendsen, H.J.A., 1998. De vorming van het land. Van Gorcum Assen Berendsen, H.J.A., 1997. Landschappelijk Nederland. Fysische geografie van Bondt, S. de, 2009. Onderzoeksvoorstel – plan van aanpak Bureauonderzoek en Inventariserend veldonderzoek (karterende fase) plangebied Valkseweg 3te Lith. BAAC bv, Deventer. Nederland. Van Gorcum, Assen Harten, J.D.H., 2000. Rivierkleilandschap. In: Het Nederlandse landschap. Een historisch geografische benadering p. 92 -103. Utrecht. Mulder, E.F.J. de, M.C. Geluk, I.L. Ritsema, W.E. Westerhof, T.E. Wong, 2003. De ondergrond van Nederland. Wolters-Noordhoff, Groningen SIKB, 2006a. Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie, versie 3.1. SIKB, Gouda SIKB, 2006b. Leidraad inventariserend veldonderzoek. Deel karterend booronderzoek. SIKB, Gouda Van Berkel, G. en K. Samplonius, 2006. Nederlandse plaatsnamen herkomst en historie. Utrecht. kaarten ANWB, 2004. Topografische atlas Noord-Brabant (1:25.000), ANWB, Den Haag RACM, 2008. Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden (IKAW). Versie 3.0 RACM / Provincie Noord-Brabant 2009. Archeologische Monumentenkaart. Watwaswaar, 2009. Kadastrale minuutplan 1817-1832. Noord-Brabant, 2009. Cultuurhistorische Waardenkaart Noord-Brabant Websites www.AHN.nl (Actueel Hoogtebestand Nederland) www.watwaswaar.nl (historisch kaartmateriaal) http://people.zeelandnet.nl/sjacko/geschiedenis_lith1.htm (geschiedenis van Lith)

Bijlage 1 Overzicht van geologische en archeologische tijdvakken

Ouderdomin jaren Chronostratigrafie MIS Lithostratigrafie

Holoceen 1Formaties: Naaldwijk(marien), Nieuwkoop(veen), Echteld (fluviatiel)

Late Dryas(koud)Allerød(warm)

Vroege Dryas(koud)

Laat-Weichselien

(Laat-Glaciaal)

Bølling(warm)

2

Laat-Pleniglaciaal

Midden-Pleniglaciaal

3Midden-

Weichselien(Pleniglaciaal)

Vroeg-Pleniglaciaal 4

5a5b5c

Vroeg-Weichselien

(Vroeg-Glaciaal)

5dEemien

(warme periode) 5e EemFormatie

Formatievan

Kreftenheye

Formatievan Drente

Saalien (ijstijd) 6

Holsteinien(warme periode)

Elsterien (ijstijd)

FormatievanUrk

Formatievan Peelo

Formatievan

Boxtel

Cromerien(warme periode)

Pre-Cromerien

Formatievan

Sterksel

Formatievan

Beegden

11.755

12.745

13.675

14.025

15.700

29.000

50.000

75.000

115.000

130.000

370.000

410.000

475.000

850.000

2.600.000

Overzicht geologische en archeologische tijdvakken

Cal. jarenv/n Chr.

14C jaren Chronostratigrafie Pollenzones Vegetatie Archeologische

perioden

Nieuwe tijdVb2

MiddeleeuwenVb1 Romeinse tijd

IJzertijd

Subatlanticumkoeler

vochtiger

Va

Loofboseik en hazelaar

overheersenhaagbeuk

veel cultuurplantenrogge, boekweit,

korenbloem

IVb Bronstijd

Subboreaalkoelerdroger IVa

Loofboseik en hazelaar

overheersenbeuk>1% invloed

landbouw(granen) Neolithicum

Atlanticumwarm

vochtigIII

Loofboseik, els en hazelaar

overheersenin zuiden speelt

linde een grote rol

Boreaalwarmer II

den overheersthazelaar, eik, iep,

linde, es

Mesolithicum

Preboreaalwarmer I

eerst berk en laterden overheersend

Late Dryas LW III parklandschap

Allerød LW II dennen- enberkenbossen

Vroege Dryas openparklandschap

Laat-Weichselien

(Laat-Glaciaal)

BøllingLW I open vegetatie met

kruiden enberkenbomen

Laat-Paleolithicum

Midden-Weichselien

(Pleniglaciaal)

perioden met eenpoolwoestijn en

perioden met eentoendra

Vroeg-Weichselien

(Vroeg-Glaciaal)

perioden met bosen perioden meteen subarctischopen landschap

Eemien(warme periode) loofbos

Midden-Paleolithicum

Saalien (ijstijd)

Vroeg-Paleolithicum

2650

5000

8000

9000

10.150

10.800

11.800

12.000

13.000

0

815

3755

7020

8240

11.755

12.745

13.675

14.025

15.700

1950

75.000

115.000

130.000

300.000

35.000

8800

5300

4900

2000

800

120450

1500

Chronostratigrafie voor Noordwest-Europa volgens Zagwijn (1974), Vandenberghe (1985) en De Mulder . (2003). Lithostratigrafievolgens De Mulder . (2003). Mariene isotoop stadium (MIS) volgens Bassinot . (1994). Atmosferische data volgens Stuiver . (1998).Zuurstofisotoop calibratie (OxCal) versie 3.9 Bronk Ramsey (2003), toegepast op het Laat-Weichselien en het Holoceen.Archeologische periode-indeling en ouderdom volgens de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek (ROB).Vegetatie bewerkt volgens Berendsen (2000). Pollenzones volgens P. Vos & P. Kiden (2005).

et alet al et al et al

Bijlage 2 Boorpuntenkaart

.

.

.

!.4

3

2

1

158550

158550

158575

158575

158600

158600

4238

25

4238

25

4238

50

4238

50

4238

75

4238

75

4239

00

4239

00

V-09.0138 Lith, Valkseweg 3

0 5 10 15 20 25 mboorpuntenkaart

. boorpunt!. boorpunt gestuit op 50 cm-mv

plangebiedtopografische ondergrond

Bijlage 3 Boorbeschrijvingen

1

boring: 90138-1beschrijver: LN, datum: 16-4-2009, X: 158.558, Y: 423.861, precisie locatie: 1 m, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 45B, hoogte: 4,50, precisie hoogte: 1 dm, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, methode hoogtebepaling: AHN bestand, boortype: Edelman-7 cm, doel boring: archeologie - kartering, vondstzichtbaarheid: niet van toepassing, provincie: Noord-Brabant, gemeente: Lith, plaatsnaam: Lith, opdrachtgever: fam. Van Lith, uitvoerder: BAAC bv

0 cm -Mv / 4,50 m +NAPAlgemeen: aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm)Lithologie: zand, zwak siltig, zwak humeus, donkergrijsbruin, matig grof, kalkloosBodemkundig: interpretatie: opgebrachte grondArcheologie: enkel fragment bouwpuin (onbepaald)

65 cm -Mv / 3,85 m +NAPAlgemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm)Lithologie: klei, matig siltig, bruingrijs, kalkloosBodemkundig: enkele Fe-vlekken, interpretatie: verstoord

105 cm -Mv / 3,45 m +NAPAlgemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm)Lithologie: klei, sterk siltig, zwak humeus, blauwgrijs, spoor plantenresten, kalkloosBodemkundig: interpretatie: verstoord

205 cm -Mv / 2,45 m +NAPAlgemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm)Lithologie: zand, matig siltig, zwak humeus, donkergrijs, matig fijn, kalkloos, interpretatie: beddingafzettingen

240 cm -Mv / 2,10 m +NAPAlgemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm)Lithologie: klei, zwak siltig, zwak humeus, blauwgrijs, kalkloos, interpretatie: komafzettingen

Einde boring op 300 cm -Mv / 1,50 m +NAP

boring: 90138-2beschrijver: LN, datum: 16-4-2009, X: 158.571, Y: 423.866, precisie locatie: 1 m, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 45B, hoogte: 4,50, precisie hoogte: 1 dm, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, methode hoogtebepaling: AHN bestand, boortype: Edelman-7 cm, doel boring: archeologie - kartering, vondstzichtbaarheid: niet van toepassing, provincie: Noord-Brabant, gemeente: Lith, plaatsnaam: Lith, opdrachtgever: fam. Van Lith, uitvoerder: BAAC bv

0 cm -Mv / 4,50 m +NAPAlgemeen: aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm)Lithologie: klei, matig siltig, bruingrijs, kalkloosBodemkundig: veel Fe-vlekken, interpretatie: opgebrachte grondArcheologie: enkel fragment bouwpuin (onbepaald)

80 cm -Mv / 3,70 m +NAPAlgemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm)Lithologie: klei, matig siltig, zwak humeus, blauwgrijs, kalkloosBodemkundig: enkele Fe-vlekken, interpretatie: verstoord

105 cm -Mv / 3,45 m +NAPAlgemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm)Lithologie: zand, matig siltig, zwak humeus, bruin, matig fijn, kalkloosBodemkundig: interpretatie: verstoord

120 cm -Mv / 3,30 m +NAPAlgemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm)Lithologie: klei, matig siltig, blauwgrijs, spoor plantenresten, kalkloos, interpretatie: komafzettingenBodemkundig: veel Fe-vlekken

170 cm -Mv / 2,80 m +NAPAlgemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm)Lithologie: klei, zwak siltig, blauwgrijs, kalkloos, interpretatie: komafzettingen

240 cm -Mv / 2,10 m +NAPAlgemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm)Lithologie: klei, zwak siltig, matig humeus, bruin, veel plantenresten, kalkloos, interpretatie: komafzettingen


2

boring: 90138-3beschrijver: LN, datum: 16-4-2009, X: 158.580, Y: 423.855, precisie locatie: 1 m, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 45B, hoogte: 4,50, precisie hoogte: 1 dm, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, methode hoogtebepaling: AHN bestand, boortype: Edelman-7 cm, doel boring: archeologie - kartering, landgebruik: grasland, vondstzichtbaarheid: niet van toepassing, provincie: Noord-Brabant, gemeente: Lith, plaatsnaam: Lith, opdrachtgever: fam. Van Lith, uitvoerder: BAAC bv

0 cm -Mv / 4,50 m +NAPAlgemeen: aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm)Lithologie: zand, sterk siltig, zwak humeus, bruingrijs, matig fijn, kalkloosBodemkundig: interpretatie: opgebrachte grondArcheologie: enkel fragment bouwpuin (onbepaald)

60 cm -Mv / 3,90 m +NAPAlgemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm)Lithologie: klei, matig siltig, zwak humeus, bruingrijs, kalkloosBodemkundig: interpretatie: opgebrachte grondArcheologie: fragmenten bouwpuin (onbepaald)

105 cm -Mv / 3,45 m +NAPAlgemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm)Lithologie: klei, sterk siltig, lichtblauwgrijs, kalkloosBodemkundig: interpretatie: opgebrachte grond

210 cm -Mv / 2,40 m +NAPAlgemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: abrupt (<0,3 cm)Lithologie: zand, zwak siltig, lichtgrijs, matig fijn, kalkloos, interpretatie: oeverafzettingen

220 cm -Mv / 2,30 m +NAPAlgemeen: aard bovengrens: abrupt (<0,3 cm)Lithologie: klei, zwak siltig, zwak humeus, bruingrijs, kalkloos, interpretatie: komafzettingen


boring: 90138-4beschrijver: LN, datum: 16-4-2009, X: 158.584, Y: 423.863, precisie locatie: 1 m, coördinaatsysteem: Rijksdriehoeksmeting, kaartblad: 45B, hoogte: 4,50, precisie hoogte: 1 dm, referentievlak: Normaal Amsterdams Peil, methode hoogtebepaling: AHN bestand, boortype: Edelman-7 cm, doel boring: archeologie - kartering, landgebruik: overige (cultuur), vondstzichtbaarheid: niet van toepassing, provincie: Noord-Brabant, gemeente: Lith, plaatsnaam: Lith, opdrachtgever: fam. Van Lith, uitvoerder: BAAC bv

0 cm -Mv / 4,50 m +NAPAlgemeen: aard bovengrens: geleidelijk (0,3-3 cm), aard ondergrens: geleidelijk (0,3-3 cm)Lithologie: zand, zwak siltig, bruingrijs, matig fijnBodemkundig: interpretatie: opgebrachte grondArcheologie: veel fragmenten bouwpuin (onbepaald)


PLANGEBIED VALKSEWEG 3

Documents

Transcript of PLANGEBIED VALKSEWEG 3