Peter Hellemons, Search for a much bigger Flora, 2010 – 2016, wandkledenIn samenwerking met het Textielmuseum in Tilburg

De familie en het gezin zijn altijd de belangrijkste onderwerpen geweest in het werk van Peter Hellemons (Schiedam, 1957). Dat heeft zich in vele vormen geuit in de afgelopen decennia. Aanvankelijk koos Peter Hellemons voor het schilderen met uitstapjes naar beelden en fotografie. Sinds 1996 heeft hij geen schilderij meer gemaakt en koos hij voor installaties, beelden, fotografie en film. De fotografie nam een enorme vlucht in zijn werk toen hij het fotoarchief van zijn schoonvader Leo Polhuis ontdekte en daarvan zowel de schoon-heid als het belang zag. Dit archief werd voor langere tijd het uitgangspunt van zijn werk. In 2010 besloot hij om alleen nog werk te maken over zijn eigen gezin. Hij koos daarvoor een nieuw medi-um om zijn gedachtegoed te uiten. In de afgelopen zes jaar heeft Peter Hellemons acht wandkleden gemaakt waarin de relatie met zijn dochter Flora centraal staat. Hij koos juist voor stof omdat het de tactiele waarde voor hem essentieel is bij deze werken. Die behoefte aan tactiliteit komt voort uit de liefdevolle relatie tus-sen Peter en Flora. Ook geeft deze werkvorm Peter Hellemons meer vrijheid in zijn hoofd en kan hij sneller besluiten nemen omdat hij de specialisten van het Textielmuseum nodig heeft om de werken te maken. De samenwerking met anderen levert hem slagkracht en meer zekerheid op.Alle kleden zijn gebaseerd op reeds bestaande foto’s die Peter Hellemons heeft gekozen uit zijn archief, uit het archief van zijn schoonvader en foto’s die Flora heeft gemaakt. Elk kleed vertegenwoordigt een bepaald aspect van de relatie tussen vader en dochter.

Lucid Dream, no. 1. Flora, 2010, 150 x 226 cm

De serie start met een wandkleed waarop Flora staat afgebeeld. Het is een indringende foto waarin de es-sentie van Flora is vastgelegd. Haar heldere blauwe ogen springen samen met de in bedwang gehouden bos rode haren uit het doek. Haar bleke huid met sproeten laten haar mooie ogen nog beter uitkomen en haar lippen laten een archaïsche glimlach zien. Ze heeft de klassieke schoonheid van de Venus van Boticelli. Flora’s ogen spreken boekdelen. Je ziet een tiener met een wijze en doordringende blik. Het is geen foto maar een wandkleed dat met grote zorgvuldigheid is geweven in het Textielmuseum in Tilburg, waar in nauwe samen-werking tussen Peter Hellemons en de deskundigen in het museum gekozen is voor een kleurenpalet die die doordringendheid van Flora’s blik nog beter tot zijn recht laat komen. Omdat het werk uit stof bestaat, wordt de afstand tussen Flora en de beschouwer bijna opgeheven. De afbeelding van Flora is aanraakbaar en aaibaar geworden. Haar open blik en de stoffelijkheid van het werk nodigen je uit om een stil gesprek met haar te voeren. Maar dit werk is vooral hoe de vader zijn dochter ziet. Hij heeft de oorspronkelijke foto gemaakt; zij kijkt haar vader aan. Die blik is primair voor hem bedoeld. Zij spreekt met die ogen tegen haar vader, een blik die hij als beste kan lezen. Het is dus tegelijkertijd een heel intiem werk en, juist door de open blik, een klassiek en universeel portret.

Lucid Dream, no. 2 Oranjezon, 2012, 153 x 200 cm en Lucid Dream, no 3. Mothersday Flowers, 2014, 1146 x 192 cm

Oranjezon en Morthersday Flowers zijn twee wandkleden die de grootouders van moeders kant vertegen-woordigen. Flora heeft de ouders van haar moeder niet gekend omdat die al gestorven waren voordat zij zich van hen bewust kon zijn. Met deze twee werken tracht Peter Hellemons zijn dochter haar grootouders terug te geven, de directe familie voor haar compleet te maken. Oranjezon is oorspronkelijk een olieverfschilderijtje dat Flora’s oma heeft geschilderd. Dit deed zij als hobby. Het is een duinlandschap in Zeeland waar de familie vaak ’s zomers op vakantie ging. Peter Hellemons heeft het schilderijtje uitvergroot en het beeld bewerkt voordat het omgezet werd in stof. Mothersday Flowers is een kenmerkende foto uit het Polhuis archief. De essentie van de foto’s van Polhuis is dat hij het dagelijks leven, de uitstapjes en vakanties systematisch, bijna manisch, vastlegde. Niet op de manier waarop zo vele gezinnen dat doen, waarbij hoogtepunten en gezelligheid worden vastgelegd, maar bijna als een bewijsvoering van wat Polhuis van te voren had bedacht en wat het uiteindelijke resultaat was. Je ziet hier een bos bloemen die op tafel staat, een mooie maar kille foto. Maar waar is de blije moeder voor wie de bloemen waren bedoeld? Op de to do list van Polhuis stond wellicht “bloemen voor moederdag kopen” en deze foto bewijst dat die taak van het lijstje kan worden geschrapt. Met beide wandkleden pakt Hellemons wat in zijn ogen de essentie is van zijn schoonouders en geeft dit door aan zijn dochter.

Search for a much bigger Flora, part I, 2015, 200 x 122 cm, part II, 2015, 192 x 143 cm

Deze twee kleden zijn uitvergrote details uit boeketten bloemen, die a much bigger Flora symboliseren. Uit de tekst wordt zo langzaam aan duidelijk dat Flora enorm belangrijk is voor haar vader. Zij is niet alleen zijn dochter, enig kind die van kleins af aan met haar vader mee naar het atelier ging en samen met hem werken maakte, maar zij is ook Peter Hellemons muze. Er is een gezegde die luidt dat je kinderen slechts te leen hebt en er een tijd komt dat je ze moet laten gaan. Voor elke ouder is dat een moeilijk proces, maar voor Peter Hellemons is het praktisch onmogelijk. Flora is inmiddels 25 jaar, studeert en woont in Mechelen. Het is een volwassen vrouw en zo ziet Peter Hellemons haar ook. Maar zij is nog steeds het aller belangrijkste voor hem. Met deze serie wandkleden tracht hij een tastbaar beeld van Flora te geven met als doel haar los te laten.

Sketches for Flora, part I, 2013, 160 x 143 cm, part II, 2012, 173 x 106 cm

Sketches for Flora I en II zijn gebaseerd op foto’s die Flora heeft gemaakt op vakantie in Italië: “He pap, wand-kleedje !” Dat Flora op vakantie zo bezig is met het werk van haar vader laat zien hoe symbiotisch de relatie is tussen vader en dochter. Ook al zal er enige plagerij hebben gezeten in haar opmerking, toch zegt het iets over haar betrokkenheid bij wat haar vader doet. Met deze twee wandkleden is Flora als mede-maakster betrokken bij de serie. Zij is daarmee niet alleen het onderwerp, maar ook participant geworden. Een interes-sant detail is dat de lengte van Sketches for Flora part II eveneens de lengte van Flora is. Voor Peter Hellemons gaan deze werken over abstracties van Flora. Zij heeft de foto’s gemaakt, maar wat zegt dat over haar, over haar persoonlijkheid. Hij onderzoekt hiermee wie zij nu eigenlijk is en probeert dat te vin-den in datgene wat Flora maakt, wat ze zegt, wat ze doet en wat ze denkt. Het lijkt onmogelijk om erachter te komen wie een ander werkelijk is. Onmogelijk om de ander echt te kennen, hoe veel je ook van hem of haar houdt.

Time is an ocean but it ends at the shore, 2016, 117 x 210 cm

Dit laatste werk uit de serie wandkleden draagt een titel die afkomstig is uit het lied Oh Sister van Bob Dylan.. Als je goed kijkt, zie je rechts onder een figuur zitten. Je ziet iemand zitten met knieën naar zich toe getrok-ken en armen erom heen geslagen. Je ziet geen gezicht, maar intussen weten we dat dit Flora moet zijn. Het is een foto die Flora en een vriendin hebben gemaakt van zichzelf in een zwembad op vakantie in Turkije. Peter Hellemons noemt dit werk een doodskleed. Niet omdat het het einde van Flora’s leven is, maar een af-sluiting van deze serie wandkleden die zijn zoektocht vertegenwoordigt naar zijn verhouding tot zijn dochter. Zijn zoektocht om van een symbiotische relatie te komen tot een relatie van twee gelijkwaardige volwassen mensen die zielsveel van elkaar houden.

Diana Wind25 november 2016