Vondst Keltische muntschatten geeft uniek beeld van Caesars volkerenmoord in Zuidoost-Nederland

Op de dag dat Caesar werd vermoord (44 v.Chr.) hebben archeologen van de Vrije Universiteit Amsterdam en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) vandaag in het Limburgs Museum te Venlo twee onlangs opgegraven historische muntschatten gepresenteerd. Door de vondst kan nu voor het eerst goed onderbouwd worden dat Caesars eigen beschrijvingen van het door hem toegepaste massageweld in de Limburgse Maasstreek, vrij letterlijk mogen worden genomen. De unieke vondsten zijn door mensen van plaatselijke stammen, de Eburonen, begraven in de jaren 50 v.Chr. met de bedoeling ze weer op te graven wanneer ze de aanvallen van de Romeinen zouden overleven.

Hobby-archeologen ontdekten de vondsten op twee verschillende locaties in de gemeente Sittard-Geleen en meldden deze aan professionele archeologen. Zij organiseerden vervolgens eind 2018 een opgraving onder leiding van VU-archeoloog Nico Roymans en hoofd archeologie RCE Jos Bazelmans. Beide onderzoekers lichtten de betekenis van de nieuwe vondsten voor de Nederlandse archeologie en geschiedenis toe tijdens de presentatie van de vondsten. Concreet gaat het om twee kleine muntschatten van zilveren ‘regenboogschotels’, een munttype dat in de Maasstreek circuleerde in het midden van de 1e eeuw v.Chr.

Nu zijn Keltische muntschatten niet uniek in deze regio. Het wetenschappelijke belang van de nieuwe vondsten is dat zij aantonen dat in deze periode sprake is van een duidelijk hoogtepunt in de begraving van schatten. Deze piek kan op overtuigende wijze in de jaren 50 v.Chr. worden geplaatst en daarmee is een verband zeer aannemelijk met Caesars genocide van de stam van de Eburonen. In zijn De Bello Gallico beschrijft de Romeinse generaal uitvoerig hoe hij in 53 en opnieuw in 51 v.Chr. met zijn legioenen het gebied van de Eburonen plunderde en platbrandde met als doel deze stam te vernietigen. De goud- en zilverschatten uit deze periode, en ook de meer dan 130 vindplaatsen van los aangetroffen goudstukken uit dezelfde regio, zijn de stille getuigen van deze dramatische fase uit de vroegste geschiedenis van Zuid-Nederland. We mogen hier denken aan in de grond verborgen rijkdom, bedoeld om later weer opgegraven te worden, maar dat werd verhinderd doordat grote delen van de bevolking het slachtoffer werd van de Romeinse wraakcampagnes.

Saillant detail is dat de presentatie van de muntschatten samenvalt met de dag waarop in 44 v.Chr. Caesar

zelf werd vermoord door een groep rebellerende Romeinse senatoren.

Enkele citaten uit Caesars De Bello Gallico, waarin de genocide wordt beschreven van de Eburonen

door het Romeinse leger:

BG 6.34-35 (53 v.Chr.): Caesars intentie was (…) de Eburonen te omsingelen met een enorme legermacht, om hen vervolgens volledig van de aardbodem weg te vagen.(…) Elk deel van het Eburoonse gebied werd nu geplunderd.

BG 6.43 (53 v.Chr.): Caesar vertrok weer op strafexpeditie tegen de Eburonen. Hij had een groot aantal ruiters uit de naburige stammen bijeengebracht en stuurde die nu alle kanten op. Alle dorpen, alle boerderijen die men maar in het oog kreeg werden in brand gestoken. Het vee werd meegenomen en als buit afgevoerd. Het graan ging alleen al op aan de enorme menigte beesten en mensen.(…) Zelfs al hadden zich nog wat mensen kunnen schuilhouden, dan zouden ze na de aftocht van het leger onvermijdelijk de hongerdood sterven.

BG 8.24-25 (51 v.Chr.): Zelf vertrok Caesar om het gebied van Ambiorix te plunderen en verwoesten. (…) Naar alle kanten van Ambiorix’ gebied zond hij legioenen of hulptroepen. Alles werd uitgemoord, afgebrand of leeggeroofd en een groot aantal vijanden werd gedood of gevangen genomen.

Presentatie ‘VENI, VIDI, VICI: Caesar en de Limburgse muntschatten’ 15 maart – 16 juni 2019

Limburgs Museum, Keulsepoort 5, 5911 BX Venlo

Tijdens de persconferentie in het Limburgs Museum te Venlo worden niet alleen de nieuw gevonden

muntschatten gepresenteerd, maar ook de eerder in het Nederlandse en aansluitende Belgische Maasgebied

aangetroffen goud- en zilverschatten. Daardoor kan een compleet en uniek verhaal worden verteld over

begraven rijkdom in een context van genocide en massageweld.

DankwoordUitvoering onderzoek

Vrije Universiteit Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

Bijdrage financiering opgraving: Provincie Limburg Gemeente Sittard-Geleen

Ontdekkers van de muntschatten: Danny van Krevel, Paul Curfs, Theun Oostenbrug

DSM Nederland voor toestemming voor uitvoering opgravingen

Fig. 1. Overzicht van de munten uit de schatten van Sittard-Geleen. Foto VU.

De opgravingen te Sittard-Geleen in volle gang.

Fig. 5. Foto van de goud/zilverschat van Amby. Foto Gemeente Maastricht.

Fig. 3. Verspreiding van goud- en zilverschatten uit de tijd van Caesars verovering van Zuid-Nederland en België.

Onderschriften bij los bijgevoegde illustraties in de persmap. Deze zijn vanaf vrijdag 11.00 uur verkrijgbaar op de website https://www.clue.vu.nl/en/news-agenda/persbericht/persbericht.aspx

Fig. 1. Overzicht van de munten uit de schatten van Sittard-Geleen. Foto VU.

Fig. 2. Gouden munt van de stam der Treveri met de legende POTTINA, afkomstig uit de goudschat van Amby en geslagen in de jaren 50 v.Chr.. Foto Gemeente Maastricht.

Fig. 3. Verspreidingskaart van goud- en zilverschatten uit de tijd van de Romeinse verovering in Zuid-Nederland en België.

Fig. 4. Stammenkaart ten tijde van Caesars verovering.

Fig. 5. Foto van de goud/zilverschat van Amby.

Fig . 6. De moord op Caesar (Jean-Léon Gérome, 1824-1904)

Fig. 7. La morte di Cesare (Vincenzo Camuccini, 1771-1844)