Periodieke uitgave van de Nederlandse Rozenvereniging · 2019-07-19 · De Gouden Roos van Den...

Jaargang 50 nummer 182

Periodieke uitgave van de Nederlandse Rozenvereniging

R. ‘Heilige Elisabeth’, grootbloemige heester/klimroos van Gergely Márk foto: Eva Kigyóssi-Schmidt

januari 2018

2 15

zal gestreefd worden naar brederesamenwerking binnen Europa, metname met Franse en Duitse rosaria.Ook zal worden deelgenomen aan debesprekingen om te komen tot éénWesteuropees keuringssysteem. Netals voorheen zal voor elk keuringsro-sarium een lid van de NederlandseRozen Vereniging worden opgenomenin de groep keurmeesters. De voorma-lige Cultuurgroep Rozen enRozenonderstammen die eigenaar wasvan de naam ‘Toproos’ heeft zich zeerloyaal opgesteld en veredelaars in degelegenheid gesteld hun Toproos-predikaten om te zetten in predikatenvoor Excellence Roses. Daarbij moetworden opgemerkt dat zulks ook inhet belang van de veredelaars is,omdat er immers geen reclame voor de‘oude’ Toprozen meer zal zijn. Als zevoldoende punten hebben behaald,kunnen in 2014 al de eerste ExcellenceRoses worden voorgesteld. Deze rozenzijn in 2011 en 2012 volgens de keu-ringseisen van Toproos gekeurd en in2013 volgens de nieuwe criteria vande St. Excellence Roses.

Limburgse rozenOm met een persoonlijke noot te eindi-gen: ja, voorzitter Kersten houdt vanrozen en heeft rozen in haar tuin. Ze

is opgegroeid in het Brabantse Beugen,niet ver van de rozenkwekers in Hapsen heeft letterlijk altijd dicht bij rozengeleefd. Een echte lievelingsroos zou zeniet kunnen noemen, maar een roosmoet voor haar zeker geuren. Eenmooie herinnering uit haar ambtsle-ven in Lottum is het bezoek aan ditrozendorp van onze vroegere koninginBeatrix, die bij een werkbezoek de roos

‘Hertogin vanLimburg’ doopte.Deze naam slaatop een van detitels van onzevoormalige vor-stin en is eenzalmkleurigeroos gewonnendoor Harry vande Pasch. Bijhaar afscheidkreeg zijzelf vanHarry een mag-nifieke, overhan-gende stamroos‘… op een héélhoge stam …’die het sieraadvan haar huidigetuin is. Omdatdie zo mooi is enhaar juist blij

maakt, wil Joke de gangbare termtreurroos beslist niet gebruiken.

Tenslotte wil de redactie van hetRozenbulletin de nieuwe StichtingExcellence Roses een succesvolle toe-komst wensen, met als resultaat veelmooie, sterke, gezonde en geurenderozen, die bij het publiek in de smaakvallen en ... verkocht worden.

14

Belle Epoque RozenkwekerijVoor nieuwe, ouderwetse en zeldzame rozen

Meer dan 1500 soorten rozen leverbaar! Zoekt u een speciale roos, laat het ons weten. Grote kans dat deze leverbaar is, of wij kunnen een passende vervanger leveren.

Bestellen kan het gehele jaar via www.belle-epoque.nlLevering uit de volle grond van november tot en met april. Postorder levering mogelijk. Afhalen uitsluitend op bestelling.De assortimentstuinen van Belle Epoque zijn in de maanden mei, juni, juli, augustus en september dagelijks geopend.Op ons containerveld hebben wij een ruime sortering rozen in pot voor u klaar staan. Verkoop van rozen in container van: maandag t/m vrijdag van 8.00 uur tot en met 16.00 uur. In het weekend gesloten.

Oosteinderweg 489, 1432 BJ Aalsmeer Tel 0297-342546 Fax 0297-340597 e-mail: [email protected]

1999 doop R. ‘Hertogin van Limburg’ (v.d. Pasch) door koningin Beatrix;links mevrouw Kersten en rechts Harry v.d. Pasch

rozenbulletin 165 5_Opmaak 1 15-10-2013 12:07 Pagina 15

262618

in het najaar doen de bomen dit methun schitterende herfstkleuren. Om tekunnen genieten van de mooie door-kijkjes en de heerlijke geur van derozen zijn door de hele tuin vele zitge-legenheden geplaatst. Bezoekers kun-nen in de sfeervol aangeklede ont-vangstruimte ‘De Rozerie’ genietenvan koffie of thee, al dan niet met eenlekker stuk vlaai erbij.Openingstijden Parkhof Swalmen in2011:April: zondag 24 en maandag 25 (1een 2e Paasdag) van 13.00-17.00 uur. Mei: zondag 15 van 13.00-17.00 uur.Juni: zondag 12 en maandag 13 (1een 2e Pinksterdag) van 10.00-17.00 uur.Rozendagen Juli: Zaterdag 09 van19.00-22.00 uur. Zondag 10 van 10.00-17.00 uur.Augustus: zaterdag 06 van 19.00-22.00 uur. Zondag 07 van 10.00-17.00 uur.September: zondag 04 van 10.00-17.00 uur. Oktober: zondag 02-10 van 10.00-17.00 uur.Verder elke woensdagmiddag vanaf 11mei t/m 13 juli van 13.00-17.00 uur.

Å Zevenhofstedenstraat 9 4515 RK IJzendijke 3 06 - 129 050 85u [email protected] U www.bierkreek.nl

Keuze uit ruim 1.400soorten 100% biologischgeteelde rozenVerzending door heel Nederlandop pot en kale wortel

NIEUW

Mestop maat

Voor elke grondsoort en

elk jaargetij een eigen

mest. Ook voor úw

rozen hebben wij de

juiste oplossing!

Groei & Bloei Tuinenfietstocht DoornGenieten van een prachtige fietstochten bijzondere tuinen? Dat kan en welop zaterdag 18 juni 2011. Groei &Bloei Doorn e.o. heeft een route uitge-zet van ongeveer 25 km langs de uit-gestrekte landerijen en kastelen vanDoorn en omgeving. Onderweg zijn diverse bijzondere tui-nen te bezoeken variërend van echteliefhebberstuinen tot bijzondere land-schapstuinen. Enthousiaste tuineige-naren delen graag hun tuinpassie. Ookde historische moestuin van Bartiméusis open. Daar is van alles te zien en tedoen voor jong en oud. De tuin heeftonder andere een prachtig Rosarium,leifruit, akkers en diverse kassen. Ookin de gezellige Theeschenkerij van demoestuin is het goed toeven. Bezoekersworden er hartelijk ontvangen met eenkopje thee of koffie en lekkers uit eigenbakkerij.

Meer informatie:De Tuinenfietstocht wordt gehoudenop zaterdag 18 juni van 10.00 tot17.00 uur. Toegang a 10,- inclusiefroutebeschrijving, lunch en toegang

tot de tuinen. Kinderen tot 12 jaargratis. Alle opbrengsten van de fiets-tocht zijn bestemd voor aangepastefietsen voor de meervoudig beperktebewoners van Bartiméus in Doorn.Voor meer informatie en toegangsbe-wijzen: www.steunbartimeus.nl/tui-nenfietstocht of belt u met MarianneKoppenol 06-254 750 12.

‘De nieuwe weg’ in Doorn

Cat. A Trosroos cert. 1e klasse R. ‘KORum-neza’, Kordes

Cat. A Trosroos cert. 2e klasse R. ‘DICdoodles’,Dickson

De Gouden Roos van Den Haag:R. Beverly (‘KORpauvio’), Kordes, ziecoverfotoDeze grootbloemige roze roos vanKordes won in 2012 al zilver in afd.C bij de grootbloemige rozen en

kreeg in 2011 de Geurprijs van DenHaag. Het perk zag er op de dag vanhet concours schitterend uit; een zeevan bloemen op lange sterke stelenen heerlijk geurend.

Cat. A Grootbloemige roos Goud R. ‘MEIzizany’, Meilland

Cat. A Grootbloemige roos cert. 1e klasseR. ‘FRYvanity’, Fryer


3

Inhoud nummer 182, januari 2018

Bijdragen voor het Rozenbulletin 183, dat in april 2018 verschijnt, graag inzenden voor 15 maart 2018 per e-mail in Word, aan de eindredactie: [email protected]. Foto’s in hoge resolutie voor 10 maart 2018 naar: [email protected]

5 Voorwoord

6 Algemene Ledenvergadering 2018

7 Gergely Márk “Ik wil de wereld graag wat mooier maken,

tot vreugde der mensen”

13 Snoeien

14 Mijn lievelingsroos

16 Rozenonderstammen: vreugde of noodzakelijk

18 Op reis met de Rozenvereniging naar Kent en Sussex,

19 De 18e internationale Rozenconventie in Denemarken

20 Vroegbloeiende Rozen

22 Twee nieuwe duinrozen

24 Excursie naar de mooiste tuinen in de Noordoostpolder

25 In 2017 maar liefst veertien nieuwe ADR-Rozen

In dit nummer de volgende artikelen:

4

2

Spelarosa®: Quality Only in stamrozen, klimrozen, patiorozen, mini klimrozen, heesterrozen,

bodembedekkende rozen, grootbloemige rozen, special en floribunda rozen!

w w w. s p e l a r o s a . n l

Spelarosa®: Pure Liefde

voor Rozen

Servaplant B.V. Gildeweg 12 2632 BA Nootdorp 015-2579251 [email protected] www.servaplant.nl

rootgrow voor rozen en tegen rozenmoeheid

Speciale wortelschimmels (Mycorrhiza’s)stimuleren en beschermen uw rozen op natuurlijke wijze.Eénmalig toegevoegd bij het aanplanten of verplanten groeien de schimmels met de wortels mee en vormen een uitbreiding en bescherming van het wortelstelsel. Met rootgrow kunt u rozen planten in een bestaand rozenperk.

tuinieren met mycorrhiza-schimmels

een groot succes in Groot-Brittannië

nu ook verkrijgbaar in Nederland

rootgrowsterke wortels voor vitale planten




®

De kwaliteitsrozen van Rozenkwekerij De Wilde zijn bij verschillende groen- en tuincentra inNederland en België verkrijgbaar.

Het hoofdverkooppunt is gevestigd op Hoveniersweg 12, Zutphen. Openingstijden zijn vanmaandag t/m zaterdag van 09.00 tot 17.00 uur.Alle verkooppunten met adressen en telefoonnummers kunt u opvragen bij ons informatie-nummer: 035-6916511 of kijk op onze website: www.dewilde.nl

DE ROZENSPECIALIST SINDS 1921


239

Uiteindelijk gaat dit profijt opleverenvoor iedereen binnen het bloemenpro-ject; een eerste stap naar eigen verant-woordelijkheid en economisch denken.Wij hopen dat men binnen een paardagen met ons voorstel zal instemmenen dat de aanplant nog kan plaatsvin-den, voordat de grond hard is door deinvallende winter.

Hoog gespannen verwachtingenKomend jaar zal blijken of onze aanbe-velingen en adviezen hun vruchtenzullen gaan afwerpen. Ik ben ervanovertuigd dat de teelt van snijrozen ende tulpentrek tot een economischeimpuls kunnen gaan leiden. Een wel-kome en noodzakelijke aanvulling ophet weduwepensioen voor de vrouwenvan Srebrenica. Wellicht wordtSrebrenica over een paar jaar hetrozencentrum van Bosnië!

Antoine van Schaik, adviseur van sTosvoor het Bloemenproject in Bosnië; van1974 tot 2007 beleidsmedewerkergroenvoorziening bij de gemeenteWinschoten en jurylid Toprooskeuringvoor de Stichting VKC in het Rosariumvan Winschoten. Foto’s auteur

je’ in Srebrenica aanwezig om zo vaakals dat nodig is te bekijken.De teelt van de oorspronkelijk gebruikterode roos wordt nu voor een gedeelteals proef voortgezet in plastic tunnel-kassen, waarbij de planten tevens opeen andere manier worden geplantzodat ze zich beter kunnen ontwikke-len en meer zullen produceren. Ik benuitermate benieuwd naar de resultatenvan deze veranderingen in het komen-de productiejaar. In totaal zijn er nu 3kassen van elk 100 m² hiermee aange-plant. Voor de buitencultuur zijn erdoor de fa. Belle Epoque uit Aalsmeer250 nieuwe planten geleverd in ver-schillende rassen die wel geschikt zijnvoor de buitenrozen cultuur. Dezeplanten worden in juli komend jaargebruikt voor de productie van nieuwestruiken in de volle grond.

Alle vrouwen bezochtDe dagen daarna hebben we allerozenplantages bij de vrouwen bezochten ter plekke passende adviezen gege-ven voor de verdere behandeling vande struiken. Vooral de diepte van deaanplant, de bemesting die veelal ach-terwege blijft en de snoei gedurendehet productieproces heeft veel aan-dacht gekregen. Om te weten welkevoedingsbestanddelen er in de overi-gens uitstekende grond ontbreken,moet een onderzoek plaatsvinden. Methet analyse rapport in de hand kan devoedingstoestand dan weer op peilworden gebracht, waardoor een grote-re productie te verwachten is.

Samenwerken, zelfstandigheid eneconomisch denkenDoor de KAVB ( Koninklijke AlgemeeneVereeniging voor Bloembollencultuur)zijn onlangs i.v.m. het 150 jarigbestaan van de vereniging 15.000 tul-penbollen aan de vrouwen vanSrebrenica geschonken. Al enkele jarenhebben de vrouwen ervaring met hetin bloei trekken van tulpen. Ze wordennet als de snijrozen allemaal vanuiteen kraampje op de markt in Tuzlaverkocht. Deze gratis partij is een plot-selinge verrassing waar men niet ophad gerekend. Daags nadat wij zijnvertrokken arriveerde de vrachtwagenmet de tulpen in Bosnië.Inmiddels heeft men vanuit Bosnië aanons gevraagd om een voorstel temaken voor de verdeling van de tulpenonder de vrouwen. Frans en ik hebben bedacht dat dit dékans is om met de opbrengst van deverkoop van de bloemen, een fonds tevormen voor een op te richten coöpe-ratie, waarin alle vrouwen participe-ren. Het idee is om de tulpen onder 5vrouwen te verdelen die de meesteervaring hebben met deze teelt, maardat ze door de grote groep hierbij wor-den geholpen (samenwerken). Om deoogst te spreiden hebben we voorge-steld om 50% binnen en 50% buiten teplanten. Door de hele opbrengst tereserveren is het mogelijk voor devrouwen om in het komende voorjaareen financiële basis op te bouwen vanrond de a 7000,- en dat is voorBosnische begrippen erg veel geld.

Rozen- en tuinplantenspecialist Tuincentrum LOTTUMGrubbenvorsterweg 26 • 5973 NB Lottum • Tel. 077 - 4631674 • Fax 077 - 4632971

[email protected] • www.tuincentrumlottum.nl

TUINCENTRUM

LOTTUMRozen- en tuinplantenspecialist Tuincentrum Lottum:

Rozencentrum in Rozendorp Lottum, Klimrozen, ramblers, Engelse rozen, moderne rozen, ouderwetse rozen, minirozen, bodembedekkende rozen etc.

Ruim 950 soorten volle grond (okt. - april), vanaf mei ruim 450 soorten in pot.Assortimentslijst op aanvraag. Ook andere tuinplanten in groot assortiment.

Beslist de moeite waard.

Teeltadvies in de tunnelkas aan Mirsidadoor Frans

Frans bespreekt de problemen in de buiten-cultuur met Remzija

Doelstelling sTos De in 2005 opgerichte StichtingToekomst Overlevenden Srebrenica (sToszie ook www.sTos.nl en www.stos-foundation.com) ondersteunt projectenin Bosnië die overlevenden van de valvan Srebrenica kansen bieden om eennieuwe toekomst op te bouwen. sTos werkt nauw samen met deBosnische hulporganisatie Snaga Zene(vrouwenkracht) die medische en psy-chosociale hulp biedt in Srebrenica en invluchtelingencentra rond Tuzla. Debelangrijkste taak van sTos is om geldin te zamelen en fondsen te werven omprojecten te financieren, waarvan hetBloemenproject een van de grootste ensuccesvolste projecten is. Daarnaastblijft de stichting (politieke) aandachtvragen voor de slachtoffers vanSrebrenica.

Overpeinzing, hoe lang bloeit ie?Als rozendeskundigen praten over de kwaliteit van ‘n roos hebben ze het meestal over hoe sterk ie is, hoe gezond, degroeikracht, de herbloei, de prachtige kleur, de winterhardheid enz.

Dat zijn wellicht allemaal dingen die relevant zijn. Maar waar je zelden iets over leest of hoort is hoe lang een bloeienderoos bloeit. Ik vind het vrij essentieel om dat te weten. Er zijn nu eenmaal talloze rozen die schitterend bloeien, maar kort!Vrijwel de meeste rozen bloeien kort en als het 30 graden is nog korter. Als het veel regent komen ze soms niet eens inbloei en verrotten in de knop. Ik zou graag een lans willen breken voor lang bloeiende rozen. Een bloem die wel drieweken (soms vier) een mooie bloem blijft. Misschien zijn er kwekers die zich daar op toeleggen, maar ik hoor ze er nooitover. Uit ervaring ken ik een roos die onvoorstelbaar lang bloeit, dus lang mooi blijft.

Het is zelfs een moderne Nederlandse roos uit 2006 van Interplant. Hij heeft een ongeïnspireerde naam waarbij je je nikskunt voorstellen: R. ‘Jalitah’. Ik heb uitgezocht dat het de naam van een Tunesisch eiland is, maar het is een nietszeggen-de naam; dat is jammer.

Ondanks de rare naam is de grootbloe-mige roos ‘Jalitah’ van een zeldzamepracht, doorbloeiend, crèmeroze totgroenroze aan de gekartelde randen,matig geurend, maar kerngezond. Alshij uiteindelijk uitgebloeid is, is hij bijnawit. De grootste bijzonderheid is datzijn bloemen minstens drie wekenprachtig blijven en zich niets aantrek-ken van een plens regen. Daarom advi-seer ik alle rozenvrienden, als ze vragenwelke roos ze moeten kopen, neem delang bloeiende R. ‘Jalitah’. En ik zouInterplant adviseren er een klimmervan te creëren; ik zal de eerste zijn die‘m wil hebben.

Kees Mirande

(red. R. Jalitah (‘INTg111-01’) behoorttot de Holiday Island Roses vanInterplant, zoals b.v ook R. ‘Ibiza’, R. ‘Bermuda’ enz. Dit is een groep lage,compact groeiende grootbloemigerozen. Voor meer informatie zieRozenbulletin 159, april 2012:Interplant Roses, een internationaalfamiliebedrijf)

R. ‘Jalitah’


2





voor Rozen











®





2





voor Rozen











®





5

Voorwoord

In dit eerste Rozenbulletin van 2018 wil ik, als voorzitter van uw vereniging, van de gelegenheid gebruik maken om u en uw dierbaren een gelukkig en heel gezond jaar toe te wensen met vele fijne momenten met de rozen. Dit jaar is uitgeroepen als het jaar van de ‘Botanische tuinen’ dus we hebben alle gelegenheid om daar mooie momenten te beleven..

Als bestuur hebben we de laatste jaren veel wisselingen doorgemaakt, en na een korte maar intensieve inwerkperiode lijkt het er nu op dat we in rustiger en stabieler vaarwater terecht zijn gekomen. Ook in de redactiecommissie heeft een wisseling plaatsgevonden, u heeft dat in het vorige bulletin kunnen lezen. Mariëtte Edelman, die vele jaren de eindre-dactie voerde, heeft haar functie neergelegd. We zijn Mariëtte zeer veel dank verschuldigd voor haar enorme inzet die zij 17 jaar lang heeft geleverd om samen met de andere redactie-leden een mooi bulletin te maken waar alle leden van genie-ten. We zijn blij dat onze secretaris bereid is om als interim eindredacteur het komende jaar over te nemen. Maar deze vacature moet nog worden ingevuld. Tevens zijn Marnix Bakker en Roger Willeghems tot de redactiecommissie toe-getreden, de laatste als gastredacteur. Ik verwacht van deze redactie vele mooie en vooral interessante rozenartikelen.

Onze Rozenvereniging is nooit saai. Was het in 2016 dat ons 50 jarig jubileum in het middelpunt stond, in 2017 hebben we ook weer een aantal mooie bijeenkomsten gehad. Ik noem als voorbeeld even de bijeenkomst in het Belmonte Arboretum en de twee daagse reis in Friesland. Het 50-jarig bestaan van het Rosarium in Winschoten was ook heel bijzonder; samen met de gemeente Oldambt hebben we daar onze Koningin uitgenodigd om een naar haar vernoemde roos te onthullen. Ondergetekende mocht Koningin Maxima verwelkomen, toespreken en rondleiden, het geheel heeft heel veel publici-teit opgeleverd voor onze Rozenvereniging. De Koningin had zich goed voorbereid en enige rozenbulletins opgevraagd om zich in te lezen en zich een voorstelling te maken van onze Rozenvereniging, er was dan ook een goede wisselwerking. Maar het hoogtepunt van het jaar is altijd de buitenlandse reis. Ik kon daar zelf helaas niet bij zijn maar naar verluidt is de reis naar Normandië onder leiding van Kees Mirande en Netty Verdouw weer een groot succes geweest.

Ook in onze excursiecommissie zijn de nodige veranderin-gen geweest. Koosje van de Giessen heeft aangegeven het een beetje rustiger aan te willen doen; ze blijft echter wel in functie samen met Rita Deenenkamp, maar op voorhand is er al versterking aangetrokken in de personen van Ria de Vrind en Luuk Vlek. Het programma voor volgend jaar staat alweer flink in de steigers en is nagenoeg rond. U leest daar al wat meer over in dit bulletin. De buitenlandse reis in juni naar Kent en Sussex zal de laatste reis zijn die Kees Mirande mede organiseert, dus ook hier komt een vacature.

Op het symposium in Winschoten heb ik in mijn toespraak gerept over zand in de motor van de organisatie van Excel-lence Roses (dat is de organisatie die de keuringen in diverse rosaria organiseert) en ik ben bereid om hand-en-span dien-sten te verrichten om deze keuringen weer vlot te trekken.

Op het moment van schrijven zijn er een paar bijeenkomsten geweest met de NRV, Cultuurgroep voor Rozen en Rozenon-derstammen en proberen we de keuringen in de betreffende rosaria weer van de grond te krijgen. We hopen dat het gaat lukken en tevens zo een podium te krijgen om tijdens de internationale keuring in het Westbroekpark de winnaar bekend te kunnen maken.

Last but not least, rest mij mijn medebestuursleden, commis-sieleden en redactieleden te bedanken voor hun inzet en het vele werk dat zij voor onze vereniging belangeloos verrich-ten. Ik hoop dat u dat beloont door vaak en in groten getale naar onze bijeenkomsten te komen.

Met vriendelijke groet, Dick Schenk voorzitter Nederlandse Rozenvereniging.

239

Uiteindelijk gaat dit profijt opleverenvoor iedereen binnen het bloemenpro-ject; een eerste stap naar eigen verant-woordelijkheid en economisch denken.Wij hopen dat men binnen een paardagen met ons voorstel zal instemmenen dat de aanplant nog kan plaatsvin-den, voordat de grond hard is door deinvallende winter.

Hoog gespannen verwachtingenKomend jaar zal blijken of onze aanbe-velingen en adviezen hun vruchtenzullen gaan afwerpen. Ik ben ervanovertuigd dat de teelt van snijrozen ende tulpentrek tot een economischeimpuls kunnen gaan leiden. Een wel-kome en noodzakelijke aanvulling ophet weduwepensioen voor de vrouwenvan Srebrenica. Wellicht wordtSrebrenica over een paar jaar hetrozencentrum van Bosnië!

Antoine van Schaik, adviseur van sTosvoor het Bloemenproject in Bosnië; van1974 tot 2007 beleidsmedewerkergroenvoorziening bij de gemeenteWinschoten en jurylid Toprooskeuringvoor de Stichting VKC in het Rosariumvan Winschoten. Foto’s auteur

je’ in Srebrenica aanwezig om zo vaakals dat nodig is te bekijken.De teelt van de oorspronkelijk gebruikterode roos wordt nu voor een gedeelteals proef voortgezet in plastic tunnel-kassen, waarbij de planten tevens opeen andere manier worden geplantzodat ze zich beter kunnen ontwikke-len en meer zullen produceren. Ik benuitermate benieuwd naar de resultatenvan deze veranderingen in het komen-de productiejaar. In totaal zijn er nu 3kassen van elk 100 m² hiermee aange-plant. Voor de buitencultuur zijn erdoor de fa. Belle Epoque uit Aalsmeer250 nieuwe planten geleverd in ver-schillende rassen die wel geschikt zijnvoor de buitenrozen cultuur. Dezeplanten worden in juli komend jaargebruikt voor de productie van nieuwestruiken in de volle grond.

Alle vrouwen bezochtDe dagen daarna hebben we allerozenplantages bij de vrouwen bezochten ter plekke passende adviezen gege-ven voor de verdere behandeling vande struiken. Vooral de diepte van deaanplant, de bemesting die veelal ach-terwege blijft en de snoei gedurendehet productieproces heeft veel aan-dacht gekregen. Om te weten welkevoedingsbestanddelen er in de overi-gens uitstekende grond ontbreken,moet een onderzoek plaatsvinden. Methet analyse rapport in de hand kan devoedingstoestand dan weer op peilworden gebracht, waardoor een grote-re productie te verwachten is.

Samenwerken, zelfstandigheid eneconomisch denkenDoor de KAVB ( Koninklijke AlgemeeneVereeniging voor Bloembollencultuur)zijn onlangs i.v.m. het 150 jarigbestaan van de vereniging 15.000 tul-penbollen aan de vrouwen vanSrebrenica geschonken. Al enkele jarenhebben de vrouwen ervaring met hetin bloei trekken van tulpen. Ze wordennet als de snijrozen allemaal vanuiteen kraampje op de markt in Tuzlaverkocht. Deze gratis partij is een plot-selinge verrassing waar men niet ophad gerekend. Daags nadat wij zijnvertrokken arriveerde de vrachtwagenmet de tulpen in Bosnië.Inmiddels heeft men vanuit Bosnië aanons gevraagd om een voorstel temaken voor de verdeling van de tulpenonder de vrouwen. Frans en ik hebben bedacht dat dit dékans is om met de opbrengst van deverkoop van de bloemen, een fonds tevormen voor een op te richten coöpe-ratie, waarin alle vrouwen participe-ren. Het idee is om de tulpen onder 5vrouwen te verdelen die de meesteervaring hebben met deze teelt, maardat ze door de grote groep hierbij wor-den geholpen (samenwerken). Om deoogst te spreiden hebben we voorge-steld om 50% binnen en 50% buiten teplanten. Door de hele opbrengst tereserveren is het mogelijk voor devrouwen om in het komende voorjaareen financiële basis op te bouwen vanrond de a 7000,- en dat is voorBosnische begrippen erg veel geld.

Rozen- en tuinplantenspecialist Tuincentrum LOTTUMGrubbenvorsterweg 26 • 5973 NB Lottum • Tel. 077 - 4631674 • Fax 077 - 4632971

[email protected] • www.tuincentrumlottum.nl

TUINCENTRUM

LOTTUMRozen- en tuinplantenspecialist Tuincentrum Lottum:

Rozencentrum in Rozendorp Lottum, Klimrozen, ramblers, Engelse rozen, moderne rozen, ouderwetse rozen, minirozen, bodembedekkende rozen etc.

Ruim 950 soorten volle grond (okt. - april), vanaf mei ruim 450 soorten in pot.Assortimentslijst op aanvraag. Ook andere tuinplanten in groot assortiment.

Beslist de moeite waard.

Teeltadvies in de tunnelkas aan Mirsidadoor Frans

Frans bespreekt de problemen in de buiten-cultuur met Remzija

Doelstelling sTos De in 2005 opgerichte StichtingToekomst Overlevenden Srebrenica (sToszie ook www.sTos.nl en www.stos-foundation.com) ondersteunt projectenin Bosnië die overlevenden van de valvan Srebrenica kansen bieden om eennieuwe toekomst op te bouwen. sTos werkt nauw samen met deBosnische hulporganisatie Snaga Zene(vrouwenkracht) die medische en psy-chosociale hulp biedt in Srebrenica en invluchtelingencentra rond Tuzla. Debelangrijkste taak van sTos is om geldin te zamelen en fondsen te werven omprojecten te financieren, waarvan hetBloemenproject een van de grootste ensuccesvolste projecten is. Daarnaastblijft de stichting (politieke) aandachtvragen voor de slachtoffers vanSrebrenica.

Overpeinzing, hoe lang bloeit ie?Als rozendeskundigen praten over de kwaliteit van ‘n roos hebben ze het meestal over hoe sterk ie is, hoe gezond, degroeikracht, de herbloei, de prachtige kleur, de winterhardheid enz.

Dat zijn wellicht allemaal dingen die relevant zijn. Maar waar je zelden iets over leest of hoort is hoe lang een bloeienderoos bloeit. Ik vind het vrij essentieel om dat te weten. Er zijn nu eenmaal talloze rozen die schitterend bloeien, maar kort!Vrijwel de meeste rozen bloeien kort en als het 30 graden is nog korter. Als het veel regent komen ze soms niet eens inbloei en verrotten in de knop. Ik zou graag een lans willen breken voor lang bloeiende rozen. Een bloem die wel drieweken (soms vier) een mooie bloem blijft. Misschien zijn er kwekers die zich daar op toeleggen, maar ik hoor ze er nooitover. Uit ervaring ken ik een roos die onvoorstelbaar lang bloeit, dus lang mooi blijft.

Het is zelfs een moderne Nederlandse roos uit 2006 van Interplant. Hij heeft een ongeïnspireerde naam waarbij je je nikskunt voorstellen: R. ‘Jalitah’. Ik heb uitgezocht dat het de naam van een Tunesisch eiland is, maar het is een nietszeggen-de naam; dat is jammer.

Ondanks de rare naam is de grootbloe-mige roos ‘Jalitah’ van een zeldzamepracht, doorbloeiend, crèmeroze totgroenroze aan de gekartelde randen,matig geurend, maar kerngezond. Alshij uiteindelijk uitgebloeid is, is hij bijnawit. De grootste bijzonderheid is datzijn bloemen minstens drie wekenprachtig blijven en zich niets aantrek-ken van een plens regen. Daarom advi-seer ik alle rozenvrienden, als ze vragenwelke roos ze moeten kopen, neem delang bloeiende R. ‘Jalitah’. En ik zouInterplant adviseren er een klimmervan te creëren; ik zal de eerste zijn die‘m wil hebben.

Kees Mirande

(red. R. Jalitah (‘INTg111-01’) behoorttot de Holiday Island Roses vanInterplant, zoals b.v ook R. ‘Ibiza’, R. ‘Bermuda’ enz. Dit is een groep lage,compact groeiende grootbloemigerozen. Voor meer informatie zieRozenbulletin 159, april 2012:Interplant Roses, een internationaalfamiliebedrijf)

R. ‘Jalitah’


2





voor Rozen











®





2





voor Rozen











®





6

Algemene Ledenvergadering 2018Met aansluitend een presentatie door Jos Rogiers

Em. Prof. Physics en Astronomy in Leuven, voorzitter van de Belgische Rozenvrienden

maar bovenal een rozengek.

Met genoegen nodigt het bestuur u uit voor de Algemene Ledenvergadering van de Nederlandse Rozenvereniging op 3 maart 2018 die plaats zal vinden in ’t Paviljoen, Grebbeweg 103-105, 3911 AV in Rhenen.

Programma:10.00 – 10.30 uurAankomst en ontvangst met koffie en iets lekkers

10.30 – 11.45 uurAlgemene LedenvergaderingAgenda

1. Opening2. Mededelingen en ingekomen stukken3. Rooster van aftreden a. Aftredend en herkiesbaar is Dick Schenk b. Aftredend en herkiesbaar is Kitty Karis (in de plaats van Lianne Nouwens)4. Notulen van de ALV van 4 maart 20175. Jaarverslag 20176. Financieel jaarverslag 20177. Verslag kascommissie8. Benoeming nieuwe kascommissie9. Begroting 201710. Redactiecommissie11. Excursiecommissie a. Binnenlandse excursies 2018 b. Buitenlandse excursie 201812. PR programma 201813. Website14. Rondvraag15. Sluiting

11.45 – 13.15Presentatie door Jos Rogiers: ‘Zoektocht naar gezonde rozen’, met een vleugje geschiedenis en vooral hoe ik persoonlijk mensen aanraad om rozen voor hun tuin te kiezen!

13.30 uurLunchbuffet

StukkenDe volgende stukken zijn vanaf 10.00 uur in de vergaderzaal ter inzage, t.w.

• Notulen ALV 2017• Jaarverslag 2017• Financiële stukken van 2017/2018.

Vanaf 1 maart zijn deze stukken ook aan te vragen bij de secretaris, [email protected]

RoutebeschrijvingAutoVanuit Utrecht en Arnhem/Oberhausen via de A12

• Neem afrit 23a Veenendaal/Rhenen• Volg de N233 richting Rhenen• Neem na circa 12,5 km de afslag Rhenen• Onder het viaduct door, bij de stoplichten rechtsaf (Grebbeweg)• Het hotel bevindt zich na circa 800 meter links

Vanuit Gorinchem en Den Bosch (A50) via de A15• Neem afrit 35 Ochten• Volg de N233 richting Rhenen• Neem na circa 5 km de afslag Rhenen en ga linksaf• Bovenaan de stoplichten rechtsaf (Grebbeweg)• Het hotel bevindt zich na circa 800 meter links

TreinNS Station Rhenen, te voet 10 minuten naar het hotel

Bus (zie voor actuele tijden en meer informatie www.9191.nl)• Bus 50, Utrecht-Rhenen-Wageningen• Bus 80, Amersfoort-Rhenen-Wageningen• Bus 45, Tiel-Rhenen-Wageningen• Uitstappen: bushalte Ouwehands Dierenpark

Voor de goede orde: alleen leden van de Rozenvereniging hebben stemrecht.

Aanmelding en kostenU kunt zich aanmelden bij de secretaris Kitty Karis, [email protected] of via 06 53804428. Graag met opgave van het aantal personen en uw lidnummer.

Kosten voor de Algemene Ledenvergadering zijn voor rekening van de Nederlandse Rozenvereniging.De kosten voor de lunch bedragen € 22.50 p.p. te voldoen op bankrekeningnummer NL 90 INGB 0001 3452 45 t.n.v. Nederlandse Rozenvereniging onder vermelding ALV 2018 en uw lidnummer.

7

Gergely Márk (1923 – 2012):

“Ik wil de wereld graag wat mooier maken, tot vreugde der mensen”

Tijdens de najaarsbijeenkomst van 23 september 2017 bezochten we het landgoed Huis Doorn in Doorn, waar de laat-ste Duitse keizer Wilhelm II van 1920 tot aan zijn dood in 1941 woonde. Onze belangstelling ging voornamelijk uit naar de Auguste-Victoriagarten, het rosarium dat Wilhelm liet aanleggen voor zijn eerste echtgenote. Deze voormalige beschermvrouwe van de Duitse rozenvereniging stierf kort voordat de tuin klaar was en heeft deze niet meer in volle glorie kunnen beleven. Tjitske Brolsma gaf voor de rondleidingen een presentatie over de geschiedenis van rosarium en park. Een beschrijving van haar vindt u op de website van onze rozenvereniging onder ‘rosaria’. Onder de aanwezigen was een van onze Duitse leden, Thomas Marschall uit Berlijn, met zijn partner. Hij bood Tjitske voor het Doornse rosa-rium de roos ‘Árpád-hazi Szent Erzsébet emléke’ (‘Heilige Elisabeth’) aan van de Hongaarse veredelaar Gergely Márk. Marschall behoort tot een groep gedreven rozenliefhebbers die willen voorkomen dat de rozen van Márk, die in 2012 is gestorven, verloren gaan. Zelf noemt hij zich ambassadeur voor de rozen van Gergely Márk. Kort tevoren was hij ook bij de Zwitserse rozenvrienden. Marschall vertelde de aanwezigen in Doorn kort over deze interessante rozenveredelaar en over de inspanningen van Dr. Eva Kigyóssy-Schmidt om Márk’s rozen meer bekend te maken in de rozenwereld opdat ze niet teloor gaan. In dit artikel vertel ik u wat uitgebreider over deze in ons land nog niet erg bekende Hongaarse rozen-veredelaar.

Gergely Márk, veredelaar van meer dan 800 rozenvariëteitenGergely Márk werd in 1923 in Roemenië geboren, in de oostelijke landstreek Siebenbürgen, een streek waar toen veel Hongaren woonden. Zijn ouders waren Hongaren. Hij leerde daar het tuinmansvak en ging in 1940 naar Hongarije waar hij een vervolgtuinbouwschool bezocht. Vanaf 1946 studeerde Márk aan de landbouwuniversiteit in Gödöllö bij Boedapest. Na zijn afstuderen in 1950 werkte hij tot aan zijn pensionering in 1981 als wetenschappelijk medewerker op een onderzoeksinstituut voor tuinbouw in Budatétény, ook in de buurt van Boedapest. Daar hield hij zich bezig met onderzoek, keuren en selectie van rozen en ging hij ook zelf rozen veredelen. Hij verwierf daarmee een diepgaande rozenkennis. Tijdens zijn dienstverband werden er 125 nieuwe rozen op zijn naam geregistreerd en verschenen er heel wat publicaties van zijn hand. Márk kreeg ook de opdracht om in Budatétény een rosarium aan te leggen. Dit

werd gerealiseerd in de jaren 1962-64 en zou uiteindelijk rond 40.000 rozen herbergen met + 2.700 rozenvariëteiten uit de hele wereld. Een indrukwekkend rosarium moet dat geweest zijn, dat helaas niet in zijn totaal behouden kon worden. Na Márk’s pensionering en de vele veranderingen als gevolg van de omwenteling van een communistisch bestel naar een markteconomie in 1989-90 raakte het onderhoud van dit rosarium in het slop. Het 6 ha grote rosarium werd teruggebracht naar 2 ha en wordt sindsdien maar zeer matig onderhouden. Tijdens zijn dienstverband hielp Márk zelf mee om ook in andere plaatsen rosaria te realiseren.

Niet rusten, niet roestenMet pensioen gaan is in het Duits ‘in den Ruhestand treten’. Márk ging echter bepaald niet in rust, toen het zover was. Integendeel, hij zette zijn veredelingswerk privé voort op zijn eigen terrein in Törökbálint, ten zuiden van Boedapest. Dat was geen ideaal stuk grond, met een slechte waterhuishouding – soms verloor hij door wateroverlast

Gergely Márk

Márk’s R. ‘Heilige Elisabeth’ foto: Eva Kigyóssi-Schmidt

8

al zijn zaailingen - maar hij schiep er in bijna 30 jaar toch zijn ‘Hongaarse rozentuin’, geholpen door echtgenote Icuca (Ilona Benedek) en haar nicht Sarolta Benedek. Het hele proces van kruisen, zaaien en opkweken vond in de open lucht plaats. Márk vergat niet om rozen van andere Hongaarse rozenveredelaars aan te planten. Ook wist hij uiteindelijk 16 rozen van Rudolf Geschwind te verzamelen, die in de tweede helft van de 19e eeuw op verschillende plaatsen binnen het Oostenrijks/Hongaarse rijk werkzaam was. Behalve op winterhardheid en gezondheid selecteerde Márk zijn rozen op een lange bloei, een kleurenspel in de bloemblaadjes, zichtbare meeldraden en een aangename geur. Het straffe Hongaarse landklimaat kent winters met perioden van min 20-30 ˚C en droge, hete zomers met temperaturen van 35˚C tot 40˚C. Márk won grootbloemige rozen, trosrozen, minirozen, klimrozen en heesterrozen, dus zo’n beetje alle typen rozen. Zijn gevulde rozen laten bijna altijd hun meeldraden zien als zij helemaal open zijn gegaan. Juist omdat hij zo graag de meeldraden zag, hield Márk erg van enkele rozen.

Geen opvolgers voor Márk’s Hongaarse rozentuinHoewel de belangstelling voor Márk’s rozen groeide, was hij zich ervan bewust dat de collectie groot gevaar liep na

zijn dood uiteen te vallen. Het echtpaar had geen opvolgers voor de tuin. Van commerciële vermeerdering was het nooit gekomen, want toen Márk in 1981 met pensioen ging, was Hongarije nog een communistisch land en was hij afgesneden van ‘de markt’. Na de omwenteling waren hij en zijn vrouw te oud om nog een commercieel bedrijf op te starten en er was ook geen startkapitaal voor. De overgang van een communistisch bestel naar een markteconomie had ook nog tot gevolg dat de kosten van levensonderhoud in Hongarije sterk stegen, wat vooral voor ouderen een probleem werd. Márk’s passie voor rozen werd er echter niet minder om en ondanks de krappe financiën bleef hij veredelen, bijgestaan door zijn vrouw. Het grootste deel van de rozen die hij veredelde, ontstond in de periode 1981 – 2012, na zijn pensionering. Met hun drietjes ploeterden ze onafgebroken voort op het genoemde landje en elk jaar hadden ze in juni open dagen. In 2005 kwamen daar twee belangrijke rozenexperts op bezoek: kweker van oude en bijzondere rozen Martin Weingart uit Ufhoven bij Bad Langensalza in het Oosten van Duitsland en Erich Unmuth die in Baden bij Wenen een verzameling van Geschwindrozen heeft aangeplant. Zij waren aangenaam verrast.

Kennismaking met Dr. Eva Kigyóssy-SchmidtIn 2002 ging de Hongaarse Eva Kigyóssy-Schmidt die in Duitsland woont, een rozentuin aanleggen. Toen ze eenmaal gegrepen was door het rozenvirus, wilde ze er steeds meer van weten, wat u misschien vertrouwd in de oren klinkt. In 2004 kreeg ze Márk’s boek Die Rose onder ogen en een maand later al ging ze op bezoek bij het echtpaar. Niet alleen de rozen fascineerden haar. Ze ontmoette drie oude mensen van rond de 80, die elke dag op een twee hectare groot stuk grond werkten, waar geen waterleiding was en geen elektriciteit en die nauwelijks geld hadden om voer te kopen voor de opgenomen zwerfhonden. Ze was diep getroffen, ook door Márk’s doorzettingsvermogen, zijn enorme rozenkennis, zijn humor en de samenwerking tussen de echtelieden. Er ontstond snel een innige vriendschap. Zijn boek Boek der Hongaarse rozen dat in die dagen uitkwam, droeg Márk op aan ‘Evchen! Die Faszination unseres Lebens ist die Rose!’ Eva begreep snel dat de toekomst van al die Márkrozen er niet rooskleurig uitzag. Als dank voor de vriendschap voelde ze dat ze iets

Rozen in de tuin van Márk foto: Eva Kigyóssi-Schmidt

Márk’s echtgenote Ilonka foto: Eva Kigyóssi-Schmidt Het echtpaar Márk, met vóór nicht Sarolta en links Eva Kigyóssi- Schmidt foto: Sàndor Mohi

9

moest doen. Elke zomer ging ze vier of vijf weken naar Boedapest om de rozen te documenteren en te fotograferen. Inmiddels ook lid geworden van de Duitse rozenvereniging begon ze in Duitsland artikelen te schrijven over Márk en zijn rozen en voordrachten te geven. Ze zocht en vond al snel rozenliefhebbers en locaties om deze rozen te kunnen testen en te behouden, zowel in Hongarije als in Duitsland. Om enkele voorbeelden te noemen: in alle rozendorpen van de Gesellschaft Deutscher Rosenfreunde staan nu Márkrozen, evenals in de grote rosaria van o.a. Sangerhausen, Dortmund, Uetersen, Zweibrücken enz. Het gebaar van Thomas Marschall was dus niet alleen een cadeau aan het kleine rosarium in Doorn, maar ook bedoeld om te ontdekken of een roos als ‘Heilige Elisabeth’ het onder de Nederlandse omstandigheden goed zal doen. Het Auguste-Victoriarosarium in Doorn is aangelegd op zandgrond, die van zichzelf heel arm is, maar wel verrijkt is en gemest wordt.

R. ‘Heilige Elisabeth’, de kroon op het werkToen hij nog beroepsmatig rozen veredelde in Budatétény, kreeg Márk op een internationale tuinbouwtentoonstelling in 1963 in Hamburg al een gouden medaille voor de roos ‘Budatétény. Dat was een grootbloemige, lichtroze roos met een abrikooskleurige gloed. Er volgden nog meer prijzen en bekroningen in binnen- en buitenland. De mogelijkheid om rozen naar buitenlandse keuringen te sturen was er dus wel voor veredelaars van achter het IJzeren Gordijn. In 2000

won hij een gouden medaille in Rome met zijn roos ‘Heilige Elisabeth’. Dit is een flinke heesterroos met gevulde roze bloemen die ook als klimroos geleid kan worden. Door deze roos werd Márk in het Westen meer bekend. Een doorbraak kwam na 2007, het jaar waarin gevierd werd dat de Heilige Elisabeth van Thüringen, die een Hongaarse koningsdochter was, geboren werd. Voor die viering kreeg Eva het voor elkaar dat er 150 exemplaren van de roos Heilige Elisabeth werden aangeboden voor aanplant bij de Wartburg. Deze heilige woonde vanaf haar vierde jaar en tijdens haar huwelijk met de landgraaf van Thüringen op dit kasteel. Ze deed veel aan liefdadigheidswerk en deelde brood uit aan de armen, iets wat door haar echtgenoot niet altijd werd gewaardeerd. Toen hij haar onderweg eens betrapte en haar beval haar schort te openen, lag daar geen brood in maar was haar schoot gevuld met rode rozen: een wonder. Nadat ze al jong weduwe werd, wijdde ze zich nog uitsluitend aan armen- en ziekenzorg. Na haar dood volgden nog meer wonderen op haar voorspraak en al snel werd ze heilig verklaard. Ze is een beroemde heilige geworden in de katholieke kerk en zowel in Hongarije als in veel andere Europese landen zijn nog steeds ziekenhuizen en andere zorginstellingen naar haar genoemd. Na de feestelijkheden rond deze 800ste geboortedag werd de roos met haar naam in heel wat Hongaarse tuinen en parken aangeplant.

Blik in de Márk Memorial Garden in Acsád foto: Eva Kigyóssi-Schmidt

R. ‘Törökbálint’, grootbloemige roos

R. ‘Mami’, grootbloemige heesterroos R. ‘Rozália’, hoge heesterroos foto: Eva Kigyóssi-Schmidt

10

Márk’s roos ‘Heilige Elisabeth’ de hele wereld overIn 2009 kreeg Eva Kigyóssy de gelegenheid om op de wereldrozenconferentie in Vancouver over Márk en zijn rozen te vertellen, waarbij weer de roos ‘Heilige Elisabeth’ centraal stond. Dat had tot gevolg dat deze roos in de USA, in Canada en Japan door rozenliefhebbers werd aangeplant. Ook het bekende rozenechtpaar Loubert nam de roos op in hun collectie in het Loiregebied. Zeven rozenboeken schreef Márk. Zijn standaardwerk uit 1962 is in het Duits vertaald met als titel Die Rose. Het is antiquarisch nog te verkrijgen. Hierin beschrijft hij zijn ervaringen met de rozen die hij tot 1962 ambtshalve had beoordeeld en geselecteerd. Hij schrijft daarin nog niet over de door hemzelf verkregen rozen. Dat is wel het geval met zijn in 2004 verschenen boek Magyar rózsák könyve dat in het Nederlands Boek der Hongaarse Rozen zou kunnen heten, maar het is niet vertaald. De Duitse Rosenprofessor Josef Sieber en Eva noemen het in hun gezamenlijke bijdrage aan het rozenjaarboek van de Gesellschaft Deutscher Rosenfreunde (GDR) in 2006 een prachtig uitgegeven boek met veel foto’s en ‘… een genoegen om door te kijken, ook als men het Hongaars niet beheerst.’

Márk Memorial RosariumKort voor zijn dood in 2012 beloofde Eva aan Márk dat zij alles zou doen wat in haar macht lag, om zijn rozen te behouden. Toen daarna al snel duidelijk werd dat het grondstuk met de rozen en de tuin niet gehandhaafd zou kunnen worden en de collectie dus inderdaad meteen al gevaar liep, kwam Eva in actie. Zij richtte een organisatie zonder winstoogmerk op, waarvan zij voorzitter werd en beijverde zich om geld in te zamelen voor het behoud van de collectie. Deze heeft inmiddels een status verkregen die vergelijkbaar is met onze Anbistatus. Met hulp van Margit Pócs kon de organisatie een stuk braakliggende grond kopen in het dorp Acsád, dicht bij de grens met Oostenrijk. Beide dames staken veel eigen geld in dit project en Margit werd directeur van de aan te leggen tuin. Bij aankoop stonden er een bouwvallig huis en een gammele loods op. Er moest heel wat gebeuren om de bodem geschikt te maken voor rozen, maar het lukte. Alle rozen die Márk zelf gewonnen heeft - meer dan 800 - op in totaal zo’n 20.00 struiken zijn thans overgeplant naar Acsád; een enorm karwei dat met hulp van vrienden, bekenden en vrijwilligers werd geklaard. Het is nu de enige plaats ter wereld waar alle rozen van Márk aanwezig zijn. Een 100 meter lange muur is gebouwd om de tuin

R. ‘Domokos János emléke’, trosroos foto: Eva Kigyóssi-Schmidt R. ‘Szaffi’, klimroos

R. ‘Skóciai Szent Margit emléke’, heesterroos foto: Eva Kigyóssi-Schmidt

R. ‘Máramaros’, trosroos

11

cachet te geven en ook om een wat gunstiger microklimaat te creëren. De rozen zijn voorlopig gered; voorlopig, want het blijvende onderhoud van de tuin en een verdere commercialisering gaan de draagkracht van de beide dames te boven. Het vinden van gelden voor de instandhouding van de tuin is dan ook een niet aflatende opgave en een grote zorg. Het complex is ‘Márk Memorial Rosarium’ genoemd. De organisatie stelt zich niet alleen ten doel om de rozen die Márk gewonnen heeft, te behouden, maar liefst ook de rozen die hij voor zijn kruisingen heeft gebruikt, als dat rozen zijn die met uitsterven bedreigd worden. Daarom wil men meer bekendheid aan Márk’s rozen geven, bij rozenliefhebbers in de hele wereld. Eva heeft de indruk dat Márk in de eerste periode van zijn kruisingswerk ook met wilde rozen kruiste en dat hij de resultaten daarvan later gebruikte om verder te veredelen. Omdat hij op latere leeftijd wel robuuste rozen gebruikte, maar geen wilde rozen meer en zij hem toen pas leerde kennen, heeft zij in haar gesprekken met Márk niet gesproken over wilde rozen.

Op een deel van het Márk Memorial Rosarium is men begonnen met de aanleg van een showtuin. Ook is gestart met vermeerdering en verkoop van een aantal rozen van Márk ten behoeve van de tuin. De weduwe Ilona Márk is door haar leeftijd niet meer in staat mee te werken, maar zij volgt de activiteiten op de voet en is zeer dankbaar voor hetgeen Eva voor het behoud van de rozen van haar man heeft gedaan en nog doet. Ze heeft daarom de rechten op de rozen die door haar man zijn veredeld en geregistreerd officieel overgedragen aan Dr. Eva Kigyóssy-Schmidt ten behoeve van het behoud van deze rozen en het voortbestaan van het Márk Memorial Rosarium in Acsád. De overdracht geldt ook de nog niet geregistreerde rozen van Márk die nog een naam moeten krijgen. Eva noemt dat ‘de ongeborenen’. Als het financieel weer mogelijk wordt, zal zij die met een naam laten registreren. Ze is van plan vóór elke naam het woord Márk te laten vastleggen.

Márkrozen die nu te koop zijnVoor de verkoop zijn tot nu toe vijftien rozen vermeerderd. Voor deze selectie heeft Eva de aantekeningen van haar gesprekken met Márk doorgewerkt. Ook heeft ze daar de bevindingen bij betrokken van rozenvrienden die de

Márkrozen inmiddels in hun tuinen getest hebben. Het is bovendien zo dat in de nieuwe rozentuin in Acsád nog voortdurend wordt geanalyseerd hoe de rozen zich ontwikkelen. Bij de keus voor verkoop zijn ook rozen waarvan al een flink aantal aanwezig was. Net als door Márk zelf werd gedaan, worden de geselecteerde variëteiten in de volle grond gekweekt, hebben ze nooit winterbescherming gehad en is er nooit gewasbescherming op toegepast. Als het met de verkoop de goede kant uitgaat, kunnen er in de toekomst meer rassen vermeerderd worden, want van de ruim 800 rozen die Márk verkreeg, zijn er heel wat meer dan deze vijftien die de moeite waard zijn. Ik zal deze vijftien hierna noemen.

Thans officieel verkrijgbare Márkrozen1. In de eerste plaats is daar Márk’s bekendste roos ‘Heilige

Elisabeth’ (1995), een grootbloemige roze heesterroos die ook als klimroos (ongeveer 200 – 300 cm hoog) aangeplant kan worden. Ze geurt sterk, terwijl ze een wat zuurdere bodem goed verdraagt.

2. R. ‘Törökbálint’ (1971), genoemd naar de woonplaats van Márk, niet ver van Boedapest. Ze is een grootbloemige roos met gevulde, zacht abrikooskleurige bloemen met ook wat roze in de kleur. De bloemen geuren middelsterk. Hoogte 90 – 100 cm. Ook deze roos verdraagt een wat zuurdere bodem.

3. R. ‘Mami’ (2000) is een grootbloemige heesterroos die Márk aan zijn vrouw opdroeg. Ze wordt 150 tot 200 cm hoog, geurt sterk. Er is een interessant kleurenspel in de bloemen. Een groot wit hart wordt omsloten door een cirkel van felroze bloemblaadjes en tijdens het verbloeien wordt alles lichtroze. Ze kan wat last hebben van meeldauw.

4. R. ‘Rozália’(1998) is een flinke heesterroos die ook geleid kan worden als klimroos en 200 – 300 cm hoog wordt. Ze heeft tamelijk grote, gevulde bloemen met een wat diepere abrikooskleur dan R. ‘Törökbálint’. Daarbij is er ook nog een zweem van roze in de bloemen. Deze klimmer geurt middelsterk.

5. R. ‘Domokos János emléke’ (1972) (emléke betekent ter herinnering aan) is een trosroos van 80 – 90 cm hoog met tamelijk grote, gevulde, warm gele bloemen die licht geuren.

R. ‘Indira’, trosroos foto: Cottage Rose R. ‘Inge Kläger’, trosroos foto: Eva Kigyóssi-Schmidt

12

10

Zaterdag: stadsbezoek aan YorkOp zaterdag staat een bezoek aan Yorkgepland. Eerst hebben we een rondlei-ding met gids, daarna kunnen we destad op eigen houtje verkennen. Yorkis een bijzondere historische stad enheel gezellig toeristisch. York Minsteris een van de grootste kathedralen terwereld. The Shambles is de oude straatvan de slagers en dankt haar naamaan het woord ‘Shamel’; zo noemdemen de tafels waarop de slagers hetvlees presenteerden. We ontdekken ineen zonnig achterafsteegje het oudsteeetcafé van York (1644), ‘Ye OldeStarre Inne’. Dit was vroeger een post-gebouw waar de paarden van de post-koets werden afgelost. We gebruikener een lekkere lunch. Op de terugwegnaar de bus stuit ik zowaar op ‘TheYork Minster Rose’, veredeld doorHarkness ten voordele van de restau-ratie en het onderhoud van de kathe-draal.

Breezy KneesOp stap nu naar Warthill voor eenmiddagbezoek aan de tuin ‘BreezyKnees’. Natuurlijk is hier een rozentuinaanwezig. Maar er is nog veel meer indeze tuin, annex kwekerij, gesitueerd aande buitenkant van York. Er groeien en

zoals een rozentuin, een rotstuin, eenheestertuin en nog veel meer! Er zijn vroe-ge en late borders, siergrassen en zelfsconiferen. In de kwekerij wordt een grotecollectie vaste planten aangeboden. Meerdan 2.000 verschillende soorten en culti-vars zijn hier te koop! We wandelenover een eindeloos lange asfaltweg enbereiken eindelijk de tuin. Boordevolenthousiasme haast ik mij naar derozentuin, waar 140 rozen, geselec-teerd op geur, aangeplant zijn. Maarjammer genoeg heeft ook hier hetlange, koude voorjaar zijn tol geëist:slechts hier en daar staat er een een-zaam roosje open! Wat jammer! Maar gelukkig zien we wat verder eenprachtige pioenentuin en deze staat involle bloei! Het uitzonderlijke schouw-spel van deze bloemenpracht aanPaeonia lactiflora maakt het gemis aanbloeiende rozen méér dan goed. Ookhet assortiment dubbele borders isprachtig om te zien. En met alweereen vast plantje als souvenir nemenwe afscheid van ‘Breezy Knees’.

Newby Hall is een van de beste domeinen in Yorkshire

Newby Hall, een statig huis

‘bloeien’ meer dan 6.000 verschillendeplantensoorten en cultivars van rozen,vaste planten, heesters, coniferen, sier-grassen en bomen. Deze zijn onderge-bracht in verschillende tuinen en borders,


Dé plek waar rozenliefhebbers hun hart ophalen...

Dé specialist in tuinrozenVan mei tot oktober verkopen wij

rozen in pot en tussen november en mei kale wortel.

Onze openingstijden zijn vrijdag en zaterdag van 09.00 tot

17.00 uur.

Kijk voor ons assortiment en online bestellen op onze website

www.rozenrijk.nl

Kapelweg 2a 4861 CH ChaamT. 0161 - 492277 of 06 - 38527699

[email protected]

Grootbloemige rozen - Trosrozen - Stamrozen - Botanische rozen - Oude rozen - Heesterrozen - Minirozen - Klimrozen

2





voor Rozen











®





20

Sangerhausen voor de in Kiev enMoskou bestemde rosaria van deWetenschapsacademie van de voor-malige Sovjetunie worden geoculeerden werden de nieuwe planten éénjaar later al naar Rusland vervoerd.Van niet gegroeide cultivars werdeneen of twee volwassen exemplarenuit het rosarium opgegraven enmeegenomen. Ook werd de volledigebibliotheek van het rosarium alsherstelbetaling naar Rusland overge-bracht. Het verlies van de bibliotheekis heden ten dage nog steeds merk-baar, onder meer in het feit dat som-mige rozen onder een verkeerdenaam in het rosarium opgenomenzijn. Alleen tegen betaling van forsebedragen zou Rusland bereid zijn om- delen van - de oorspronkelijkebibliotheek terug te geven.Rozenexperts uit de hele wereld hel-pen regelmatig mee aan het identifi-ceren van sommige van deze ver-keerd gelabelde rozen en na de confe-rentie waren diverse oude rozen vanoranje labels voorzien, met daaropde vermoedelijk juiste naam geschre-ven van de betreffende cultivar.

rozenresearch werd gedaan. Onderleiding van Dr. Harald von Rathlefwerd dit voortgezet tot in 1944. Nade tweede wereldoorlog werd hetrosarium aan de stad Sangerhausenovergedragen. Dankzij de hoge per-soonlijke inzet van de mensen dieverantwoordelijk waren voor hetrosarium, bleef het zo mogelijk omde collectie te bewaren en uit te brei-den. Na de hereniging won het rosa-rium nog meer aan belang, zowel in

Duitsland als inEuropa. Bij de gele-genheid van het100-jarig jubileumin 2003 was hetmogelijk het rosa-rium verder uit tebreiden en is ookde nieuwe hoofd-ingang ontstaan.In de nabijheid vandeze ingangbevindt zich hetRozen Informatie-centrum en degrote glazen kas,waar rozen gehou-den kunnen wor-den die niet hele-

maal geschikt zijn voor het Duitseklimaat en mogelijk de winters nietzouden overleven. In 2009 verkreeghet Europa-Rosarium als eersteinstituut in Duitsland dat gespeciali-seerd was op het behouden van éénsierplantengeslacht de titel “DeutscheGenbank Rose” (Duitse genenbankrozen) en kon in datzelfde jaar eennieuwe rozenbibliotheek geopendworden.Aan het einde van de tweede wereld-oorlog moest in 1947 de gehele col-lectie van het rosarium

25

Rozenmest NPK 7-5-12 + 4 MgO

Xardin Rozenmest is een organische meststof speciaal voor rozenen stimuleert daarbij het bodemleven. Hierdoor verbetert de structuuren komt er meer zuurstof in de bodem. Verder bevat rozenmest kalivoor steviger blad en magnesium voor meer kleur. Voor het besteresultaat gebruiken in combinatie met Xardin Bodemactief. Met hetgebruik van Xardin Rozenmest ontstaat een stevige, gedegen groeiende en rijk bloeiende roos. Dankzij de duurwerking van dezeorganische meststof hoeft u deze slechts 2 x per jaar te strooien.

Gebruiksaanwijzing:Strooi 6 tot 8 kg per 100 m2 in april/mei en in juli. In potten:4 gram per 1 liter onbemeste potgrond.

Xardin is een merk van Innogreen VOF Hulsenboschstraat 6B | 4251 LR Werkendam (NL) Tel. +31 (0)183 509796 | Fax +31 (0)183 509795|M. 06 10597243 | [email protected] | www.xardin.nl

Bodemactief®Unieke bodemverbeteraar met micro-organismen. In de bodemkomen van nature diverse organismen voor. Deze organismen houdende gezonde bodemstructuur in stand. Ze veroorzaken holten en zorgenvoor de afbraak van dood organisch materiaal. Daarnaast beschermenze wortels tegen bodemziekten. BodemActief® bestaat uit micro-organismen en tevens voedingsstoffen voor deze micro-organismeno.a. bacteriën, schimmels, Mycorrhizae zeewier en gisten. De uniekesamenstelling verrijkt het bodemleven waardoor de bodemstructuuren de beworteling verbeteren. Toe te passen bij aan- en verplant, bijslecht groeiende beplantingen en bij slecht drainerende bodem.

Gebruiksaanwijzing:Strooi 10 kg per 100 m2 bij aan- of verplant en bij slechte bodem.Strooi 5 kg per 100 m2 jaarlijks bij een slechte structuur.

De rozentuinen van Demengebruiken de producten van Xardin

Bij de stadsingang Monique tussen de mosrozen

Overzicht oude rozen


13

6. R. ‘Szaffi’ (1991) is een klimroos met vrij grote, kersrode bloemen die licht tot middelsterk geuren. De hoogte is 200 – 300 cm.

7. R. ‘Skóciai Szent Margit emléke’ (2006) is een heesterroos van 100 – 140 cm hoog met transparant goudgele, middelgrote bloemen die middelsterk geuren. De ouders zijn R. ‘Domokos János emléke’ en roos ‘Heilige Elisabeth’.

8. R. ‘Erzsébet királyné emléke’ (2004) is een trosroos met bleek-roze, grote bloemen die niet geuren. Hoogte 70 - 80 cm.

9. R. ‘A pesti srácok emléke’ (2006) is een trosroos met middelgrote, gevulde bloemetjes die niet geuren. Hoogte 60 – 70 cm.

10. R. ‘Máramaros’ (1998) is een trosroos met middelgrote, enkele, helderrode bloemen. De hoogte is 50 – 60 cm. Helaas geen geur.

11. R. ‘Régen’ (2000) is een trosroos met halfgevulde, zeer lichtroze bloemen die middelsterk geuren. Hoogte 80 – 90 cm. Régen is de naam van de geboorteplaats van Gergely Márk.

12. R. ‘Kempelen Farkas emléke’ (1994) is een lage trosroos met kleine, roze bloemetjes die bijna enkel zijn, ik zou zeggen met twee kransen bloemblaadjes. Ze geuren helaas niet. Het gaat om een kruising van R. ‘Bonica’ x R. ‘Queen Elizabeth’ die ook bij ons lange tijd zeer populair waren. Hoogte 40 cm.

13. R. ‘Kodály Zoltán’ (2006) is een trosroos met tamelijk gevul-de roze bloemen die iets groter zijn dan die van nr. 12 en bovendien wel geuren, zeer sterk zelfs. Hoogte 70 – 80 cm.

14. R. ‘Savaria’, een klimroos die tussen 2 en 3 meter hoog wordt. Haar middelgrote, krachtig roze bloemen zijn half gevuld en groeien in trossen. Er wordt een lichte geur genoemd bij deze roos.

15. R. ‘Lippay János emléke’ (2002) is ook een trosroos met kleine, halfgevulde bloemetjes die wat milder roze zijn dan 14, maar niet geuren.

Meer weten of helpen?Wilt u meer weten over de rozen van Gergely Márk, dan kunt u snuffelen op www.mark-rosen.de.Bent u nieuwsgierig geworden naar deze rozen, dan kunt u ze bestellen via www.pharmarosa.nl. Via pharmarosa.nl/rosza/6957 komt u meteen bij de roos Heilige Elisabeth. Het gaat hier om de Nederlandstalige versie van de website van een Hongaars rozenbedrijf dat van elke Márkroos die verkocht wordt, een percentage afdraagt aan de organisatie van Eva. Vraag wel even na wat de verzendkosten zijn. De rozen worden verpakt met een banderol waaruit blijkt dat het om een ‘echte’ Márkroos gaat. Alle hulp wordt dankbaar aanvaard, dus wilt u meer doen, dan kunt u hierover contact opnemen met Eva Kigyóssy-Schmidt via emailadres [email protected] het voorgaande artikel dat ik schreef op basis van toegestuurde informatie, emails en enthousiaste telefoongesprekken met Eva moge duidelijk zijn dat hulp meer dan welkom is.

Ien Hempenius

SnoeienDit voorjaar kunt u bij verschillende rozenkwekers en rozentuinen een cursus, een workshop of een demonstratie bijwonen. Geef eens een nieuwe impuls aan uw rozen, want na een deskundige snoei volgt weer een nette groei en een verrassende bloei. Leer durven snoeien en maak gebruik van het aanbod van kwekerijen en tuincentra om dit met elkaar te doen. Gezellig en leerzaam om te oefenen in een tuin van een kweker. Hierbij ons overzicht van het cursusaanbod in Nederland en België. Tijdig aanmelden bij de organisator is verstandig gezien de populariteit, raadpleeg de informatie op de desbetreffende website.

Kwekerij Plaats Website24

febr1

mrt2

mrt3

mrt10

mrt17

mrt24

mrt31

mrt

Kwekerij Abbing Zeist www.kwekerijabbing.nl X X

Belle Epoque Rozenkwekerij Aalsmeer www.belle-epoque.nl X

Rozenkwekerij De Wilde Zutphen www.dewilde.nl X X X X X

Tuincentrum Lottum Lottum www.rozenlottum.nl X

Rosarium Vondelpark Amsterdam www.vondelpark.com X

Tuincentrum ’t Vaarderhoogt Soest www.vaarderhoogt.nl X X

Zeeuwse Rozentuin Kats www.zeeuwserozentuin.nl X X

Belgische locaties

Rozenkwekerij Lens Oudenaarde www.lens-roses.be X X X X

Via Rozenvrienden www.rozenvrienden.be

Via De Rozenkring www.derozenkring.be

14

Mijn lievelingsroos R. ‘Félicité et Perpétue’

Door Claudia Hacker, verschenen in Rosenbogen. Mitteilungen der Gesellschaft Deutscher Rosenfreunde e.V

Vertaling door Kitty Karis

De vraag naar een lievelingsroos is moeilijk te beantwoorden, ik heb vele favorieten. Zeer zeker behoren de ramblers tot de rozen die me fascineren. Vaak gebeurt het, wanneer ik een bepaalde roos bewonder, dat ik verliefd wordt op deze roos wat als gevolg heeft dat ik alles over deze roos wil weten. In mijn bestand aan rozenboeken zoek ik minutieus naar alles wat over deze roos bekend is, de afstamming, kwekers, goede en minder goede eigenschappen.

Vele door mij bewonderde rozen behoren tot de Synsty-lae-groep, alsmede rassen zoals R. multiflora, R. wichurana, R. sempervirens en R. moschata.Ik heb een voorliefde voor trosrozen en in schermen bloei-ende klimrozen die op mij echt een magische uitwerking hebben.Wat ze allemaal gemeen hebben is, dat ze talloze kleine, meestal witte bloemblaadjes hebben, in grote trossen bloeien en een muskusgeur hebben.

De ‘wilde roos’ van de Synstylae- groep treft men vooral op het noordelijk halfrond aan, van Noord-Amerika en Europa tot Azië toe met speciale rassen in de Himalaya en West-China.

Het is schitterend wanneer deze roos in bomen klimt en als een waterval naar beneden glijdt; over een pergola wordt geleid met daaronder een bankje, of als over een paviljoen de rozentakken groeien en het op die manier in een romantisch en knus plekje veranderen.

Rosa sempervirens met haar langdurige bloei was al in de Romeinse tijd bekend, maar pas in de 19e eeuw begonnen Franse kwekers deze te telen.

Eén van de succesvolste kwekers van Rosa sempervirens was Antoine Jacques uit Frankrijk. Hij was botanist, tuinman, auteur en rentmeester en was in dienst bij de Hertog van Orléans, de latere Koning Lodewijk-Philippe. Zijn gekweekte hybriden waren prachtig en uniek.

R. ‘Félicité et Perpétue’ foto: Claudia Hacker

15

Tot de bekendste en ook nu nog gewaardeerde Sempervirens hybriden behoren:R. ‘Adélaide d’Orleans’R. ‘Félicité et Perpétue’R. ‘Princesse Louise’

R. ‘Félicité et Perpétue’ is een R. Sempervirens hybride. Ze groeit in mijn tuin over een meer dan brede rozenboog die ik heb laten maken om van bovenaf in de wat lager gelegen tuin te komen; hij moest zo hoog en breed zijn dat men er met de grasmaaier/tractor onderdoor kan rijden. De kleine knop-pen van de roos ‘Félicité et Perpétue’, zijn eerst karmijnrood, bloeien dan crème in kleine gevulde rozetten met een klein hart en betoveren met een onvergetelijke charme. ‘Félicité et Perpétue’, in 1827 gekweekt uit de ouders Rosa sempervirens x ‘Parson’s Pink’ (syn. ‘Old Blush’ Cl).

In de rozenliteratuur treft men vermoedens aan over de naamgeving. Er zou in de familie van Antoine Jacques een tweeling zijn geweest, genaamd Félicité en Perpétue, een andere aanwijzing beroept zich op de heilige Félicitas en de heilige Perpetua, die vroegchristelijke martelaressen waren. Van de roos ‘Félicité et Perpétue’ bestaat ook een ander fami-lielid, een weliswaar klein blijvende doorbloeiende roos

met dezelfde eigenschappen met de naam ‘White Pet’ of ook ‘Little ‘White Pet’.

Dat rozen muteren en gaan klimmen komt vaker voor, de omgekeerde ontwikkeling van Ramblerroos naar miniatuur-roos veel minder.

Naschrift‘Little White Pet’ is een roos die je niet zo vaak tegenkomt in tuinen maar misschien komt daar nu verandering in. Mijn belangstelling komt voort uit het feit dat mijn voortuin geheel in beslag wordt genomen door ‘Little White Pet’ die er al twintig jaar staat. Een prachtige roos, goed ziekteresistent, regenbestendig en doorbloeiend met mooi blad.

De geur is er ook, alleen moet je op de knieën om die te kun-nen ruiken, maar voor zo’n mooie roos doe je dat graag en er is altijd wel een helpende hand die je weer overeind helpt.‘Little White Pet’ is gekweekt door Henderson (VS) in 1879. Mijn boek zegt dat het hoogstwaarschijnlijk een zaailing is van de klimmer ‘Félicité et Perpétue’. De andere ouder is niet bekend. Maar ik houd mij aanbevolen voor nadere informatie.

Kitty Karis

Close-up van R. ‘Félicité et Perpétue’ foto: Claudia Hacker3. R. ‘Little White Pet’ in de tuin van Kitty foto: Kitty Karis

Keuringen voor ‘Excellence Roses’Na overleg met o.a. de diverse rosaria, de Cultuurgroep Rozen en Rozenonderstammen, de Koninklijke Vereniging voor Boskoopse Culturen (KVBC), Rosica en de provincie Antwerpen over de vervolgplannen om de keuring voor ‘Excellence Roses’ weer op de been te helpen, heeft de Nederlandse Rozenvereniging een aantal leden bereid gevonden onze vereniging te vertegenwoordigen bij de 4 keuringen die in 2018 zullen plaatsvinden in het land door een keuringsgroepje van 5 tot 12 mensen vanuit verschillende invalshoeken.

De vertegenwoordigers van de Nederlandse Rozenvereniging zijn voor:Winschoten: Edith Stark en Marnix Bakker.Boskoop: Kees Mirande en Hans Homburg.Den Haag: Evelien Hensbroek en Sara de Cock.Lottum: Leny Franken-Nuijten en Roger Willeghems.

Het wordt het eerste jaar een bescheiden start, maar men hoopt in het najaar 2018 een grote aanplant te kunnen verwezenlijken zodat we in 2019 een volledige keuring kunnen uitvoeren.

16

Rozenonderstammen: vreugde of noodzakelijk

Dik de Vries. Stichting Sub Rosa, Ede.

Inleiding Er is ooit een lezenswaardig boek verschenen van de hand van Waisel et al. (4e druk, 2013): ‘Plant Roots-The Hidden Half’, waarin de aandacht wordt gevestigd op de belangrijke rol van de wortel in de groei en ontwikkeling van een plant. In het algemeen gaat dat dan over een plant van één geno-type, maar bij gebruik van een onderstam, waarbij een zgn. ‘combinatieplant’ (= entras + onderstam) ontstaat, ligt dat anders, want die bestaat uit twee (of meer) genotypenOp enkele uitzonderingen na, zijn alle moderne tuinrozen combinatieplanten, en hebben we dus te maken met de we-derzijdse invloed (interactie) van het entras en de onderstam op de groei en ontwikkeling van die plant.

Wat is een onderstam?In principe is een onderstam van een ander genotype dan het entras. Maar waarom dan? Vóór er onderstammen werden gebruikt, werden rozenrassen gestekt. Dat ging meestal wel, maar er waren altijd te weinig planten. Door gebruik van onderstammen konden boomkwekers nu veel meer planten van één entras produceren. Bijkomend voordeel was dat on-derstammen een betere verankering in de bodem geven dan de wortels van de meeste gestekte rassen, en verder kan de onderstam voor een belangrijk deel de groei en bloei van het entras regelen. Ook aan weerstand tegen droogte en zoutcon-centratie in de bodem, en in sommige gevallen tegen aaltjes, blijkt een goed gekozen onderstam te kunnen bijdragen. Wat hij niet doet, welk genotype dan ook, is het entras intern meer of minder resistent maken tegen ziekten of plagen. Uitzondering op deze regel is een tomatenonderstam die wèl bladresistentie aan de ent mededeelt.Er zijn twee typen rozenonderstammen: zaailingonderstam-men die voornamelijk voor tuinrozen worden gebruikt, en ‘klonale’ onderstammen voor snijrozen.

Zaailing- vs. klonale onderstamHet woord zegt het al: zaailingonderstammen worden uit zaden gewonnen.In de 16e en 17e eeuw waren dat goed-ogende zaailingen van

onbekende wilde rozen, die in de herfst werden opgestoken aan bosranden enz. In de 17e eeuw werden voor het eerst struiken van zulke wilde rozen aangeplant, zodat er meer ge-controleerd zaden konden worden gewonnen. Al die planten stonden wel bij elkaar in één tuin. Geleidelijk echter werden er typen geselecteerd, die namen kregen als ‘Damask’ (R. damascena Mill.), ‘The White’ (R. alba L.) en de ‘Wild Eglan-tine’, ‘Sweet Briar’, oftewel R. rubiginosa L.). Een grote stap vooruit was de ontdekking dat de pentaploide (2n=5x=35) R. canina opmerkelijk veel uniformere zaailingen produceert dan andere soorten. Dit leidde tot de selectie van de zgn. Edelcanina’s met bekende mooie rasnamen als ‘Inermis’, ‘Brögs Stachellose’, ‘Schmids Ideal’, ‘Heinsohns Rekord’, ‘Pfänder’ en ‘Pollmers’. Maar ook R. multiflora en R. rubiginosa waren populair en worden nu nog, zij het spaarzaam, ge-bruikt. Zo wordt voor de ‘boomkwekerijstamroosjes’ nog veel zaailing R. multiflora gebruikt. Ook de ‘Boskoopse Rugosa’ is nog in gebruik.Zaailingonderstammen worden aan het einde van hun eerste groeiseizoen gerooid en handmatig gesorteerd in klassen van de dikte van hun wortelhals. Bekend is de maat 8-12 mm voor het winterhandveredelen met snijroos rassen, en 6-8 mm en 4-6 mm voor oculatie met tuinrozen in het volgende jaar en productie van de boomkwekerij potroos. Wanneer verschillen in dikte uitsluitend zouden zijn ontstaan door concurrentie in het zaaibed, is er niets aan de hand, maar als kleine geneti-sche verschillen in groeikracht een rol spelen, is de tuinroos-kweker dus in het nadeel.

‘Laxa’‘Laxa’ is zo ongewoon populair omdat de moederstruiken goede zaden produceren die al na één winter stratificatie vrijwel stekelloze zaailingen geven. In het jaar daarop kun-nen deze zaailingen vroeg in het seizoen met een ras worden geoculeerd, met een hoog slagingspercentage. Jammer alleen dat ze gemakkelijk schade oplopen door late vorst, en ze de levensduur van de combinatieplant verkorten. Het grote Rosa canina ‘Laxa’

Veld met rozen, alles op ‘Laxa’

17

gebruik van ‘Laxa’ betekent ook een verarming, want boom-kwekers en rozenliefhebbers hebben nu eigenlijk geen keuze.Klonale onderstammen komen voort uit rozen die gemakkelijk door stek zijn te vermeerderen en goed te enten (een goede ‘bud-take’). Eén van de oudste en nog steeds gebruikte is: ‘Indica’ (R.indica ‘Major’, diploid 2n=2x=14). Hij wordt al ver-meld in 1740 en is, omdat hij niet winterhard is, vooral po-pulair geworden in landen rond de Middellandse zee. Naast ‘Indica’ werd en wordt, de veel hardere ‘Manettii’ (R.noisettiana Rehd.) in o.a. de USA voor tuinrozen gebruikt. Van niet alle klonale onderstammen is de afstamming bekend, maar ‘Dr.Huy’ (syn. ‘Shafter’, die nog veel in Australië wordt gebruikt), is een kruising van ‘Ethel’ x ‘Gruss am Teplitz’. Van zowel ‘Indi-ca’ als ‘Manetti’ zijn inmiddels virusvrije klonen in omloop.In Japan worden eveneens virusvrije klonen van R.multiflora (2n=2x=14), bekend als ‘Kanagawa’ selecties (van het gelijkna-mige proefstation), gebruikt voor zowel tuin- als snijrozen. Het grote voordeel van klonale onderstammen is hun ‘voor-spelbare’ invloed op het entras, wat vooral belangrijk is voor de snijrozenteelt, waar takproductie, taklengte, en aanpassing aan een ander klimaat dan Nederland, heel belangrijk zijn. Een nadeel van zulke klonen is dat ze, eenmaal geïnfecteerd, gemakkelijk virus kunnen verbreiden.Het kweken (veredelen) van onderstammen is niet erg popu-lair, maar het is opvallend dat er de laatste 50 jaar meer in de klonale- dan de zaailingonderstammen is veredeld. Enerzijds kan dat komen door de vraag naar groeikracht en productie in de belangrijke snijrozenteelt, anderzijds door de lastige opgave een goede zaadvaste onderstam te kweken.Nieuwe klonale onderstammen zijn: ‘STUR 1,2 3, 5’ en ‘Spektaculair’ (alle vijf ‘Inermis’ klonen), ‘Marleen’, ‘Multic’, ‘Ludiek’, ‘Push-Up’, ‘Popeye’, ‘Natal Briar’ en ‘Moneyway’. Van deze serie is alleen ‘Natal Briar’ wereldwijd een groot succes gebleken, terwijl ‘Moneyway’ in Engeland als tussen-stam voor Stamrozen (the ‘Red One’) wordt gebruikt. Van ‘Moneyway’ zijn in de jaren ’90 ROL-transformanten gekweekt die, door meer wortelpuntjes, mogelijk een nog hogere takopbrengst induceren.

Hoe doet een onderstam ‘het’ eigenlijk?Behalve door water en mineralen die de wortel uit de bodem opneemt, beïnvloedt een onderstam het entras via een endogeen hormonaal systeem. Daarin spelen cytokinine en auxine de belangrijkste rol. Cytokinine wordt gesynthetiseerd in de wortelpuntjes van de combinatieplant. Auxine, vnl. indol-3-azijnzuur, wordt hoofdzakelijk gevormd in de apex van de groeiende scheut, maar ook in de bladeren. Cytokinine, dat met de sapstroom door de houtvaten mee ‘naar boven’ wordt getransporteerd, bevordert de uitloop van axillaire knoppen aan de wortelhals of aan een tak. De uitloop van die knoppen echter, wordt geremd door auxine uit de apex en bladeren, die langzaam door de bast ‘migreert’ in tegengestelde richting. De uitloop van axillaire knoppen wordt bepaald door de verhouding auxine / cytokinine.Bij de meeste tuinrozenrassen wil de consument graag goed vertakkende planten, want die geven veel bloemen. Daarvoor zijn onderstammen die relatief veel cytokinine aanmaken dus gewenst. Voor de snijrozenteler is aanvankelijke vertakking aan de basis van de jonge plant ook belangrijk, maar tevens lange takken zonder uitgelopen zijogen. Dat geeft niet alleen minder ‘pluiswerk’ in de kas, maar op de bloemenveiling worden lange sorteringen van het zelfde ras nu eenmaal beter betaald worden dan korte.

Stamrozen en tussenstammenTraditioneel wordt voor stamrozen van verschillende hoogte, R.canina ‘Pfänder’ gebruikt. Deze stamvormer is meestal wei-nig gestekeld, en maakt in de kwekerij weinig zijtakken. Nor-maliter worden twee seizoenenoude Pfänders in de zomer met 2-3 ogen van een ras geoculeerd, die in het jaar daarop uitlopen. De wortels en stam van zo’n roos zijn dan 3 jaar oud bij afleveren van de combinatieplant. Maar het kan ook anders. In de jaren ’80 van de vorige eeuw werd het populair een zgn. tussenstam te gebruiken. Tussenstammen waren al tijden bekend uit o.a. de fruitboomkwekerij bij peren, maar niet bij rozen. Stan van de Berg was één van de eerste die het bij roos toepaste, door een geselecteerde ‘Pfänder’ op een canina te oculeren. Al in het jaar na de oculatie bereikte de tussenstam zijn lengte, en kon met het ras worden geocu-leerd. Die tussenstam was dus een elite kloon. De Engelse boomkweker Matthews gebruikte met succes ‘Moneyway’ als tussenstam. Inhakend op dat zelfde idee, ontwikkelde Olij Rozen in De Kwakel de tussenstam over het ‘Push-Up’, die weer superieur is aan ‘Moneyway’. Als je over een warme kas en opkweekruimte beschikt, kan het nog sneller door in de winter een Inermis 8-12 mm met ‘Push-Up’ te enten (winter-handveredeling). Buiten geplant kunnen zulke enten al in de zomer worden geoculeerd wat een tijdwinst van 1 jaar geeft. Stamrozen met een tussenstam zijn dus combinatieplanten van drie genotypen!

Toekomst?Het blijft jammer en niet helemaal begrijpelijk dat, niette-genstaande de vraag naar betere onderstammen dan ‘Laxa’, er nog steeds geen veredelingsproject van de grond is ge-komen. Toen het Productschap voor Tuinbouw nog bestond is er in 2011 een gedegen rapport over het Perspectief van Veredelingsonderzoek bij rozenonderstammen verschenen, wat helaas niet heeft geleid tot een echt project. Toegegeven, zulke projecten zijn niet echt goedkoop, maar met moderne inzichten in de klassieke veredeling valt nog steeds veel te bereiken. Er is namelijk voldoende keuze in geschikte krui-singspartners. Bovendien, als er eenmaal enkele verbeterde zaadvaste lijnen zijn ontwikkeld, kan de heffing van een matige royalty zich zelf betalen.

Wellicht worden rozenonderstammen ooit weer een vreugde voor boomkwekers en liefhebbers.

Rosa rubiginosa; blad geurt bij kneuzen naar appeltjes

18

Op reis met de Rozenvereniging naar Kent en Sussex, 11 t/m 15 juni 2018

Logeren in een schitterend ‘Palladian Country House’ en negenbezoeken aan de mooiste tuinprojecten van Zuid-Engeland.

Voor deze vijfdaagse tuinenreis hebben wij beslag weten te leggen op een van de fraaiste hotelaccommodaties in Zuid-Engeland. U logeert luxueus in het vermaarde Buxted Park Hotel te midden van een uitgestrekt landgoed. Met een comfortabele bus steken we in 35 minuten het Kanaal over van Calais naar Folkestone met ‘Le Shuttle’. Om geen tijd te verliezen lunchen we de eerste reisdag met broodjes en drankjes aan boord van de bus.

Gedurende 5 dagen bezoeken we 9 uit-muntende tuincomplexen, wandelt u over de beroemde pier van Brighton, geniet u in de tuinen van Engelse lekkernijen of een verzorgde lunch, bezoeken we een kleine rozenkweker en dineert u ‘s avonds in het klassieke Buxted Park Hotel. Het zal u tijdens deze reis zeker niet ontbreken aan de nodige rozenpracht.

We bezoeken o.a. Godinton House, (12 acres tuinen en een rose garden), Great Dixter, (met een pub lunch), Hever Castle, (met zijn Italiaanse tuin en rozentuin), Arundel Castle (thematuinen), Ringmer Park, (met rozentuin), RHS Garden Wisley, (met kassen, ommuurde tuinen en rozen), Borde Hill Garden, (thematuinen met zeldzame planten) en een Engelse high tea en Goodnestone Park Gardens, (met sandwichlunch).

KostenAlle diners en 3 lunches zijn inclusief. Eén keer luncht u op eigen gelegenheid. De reissom op basis van een tweeper-soonskamer bij deelname van minimaal 30 personen en maximaal 40 personen bedraagt € 895.- p.p. Toeslag éénpersoonskamer € 200.-.

Inbegrepen: vervoer per touringcar met chauffeur, overtocht met ‘Le Shuttle’, 4 nachten verblijf in het fraaie Buxted Park Hotel, inclusief ontbijt en 4 diners, 3 lunches, alle entrees en versnaperingen in de tuinen, reisleiding.Niet inbegrepen: één lunch, alcoholische drank bij diners, (verplichte) reisverzekering, calamiteitenfonds (2,50), per-soonlijke uitgaven.U wordt verzocht een bewijs van een geldige ziektekosten-verzekering bij u te dragen. Deze reis is voorbereid en samengesteld door bestuurslid Kees Mirande onder toeziend

Buxted Park Hotel

Buxted Park Hotel Godinton House

19

Hever Castle Arundel Castle Borde Hill Garden

oog van Netty Verdouw en wordt door haar begeleid als reisleidster van Garden Tours en NRV-lid. De praktische uitvoering van deze reis is in handen van Garden Tours.

U kunt zich aanmelden bij voorkeur per email: [email protected] per telefoon: 015-2566568

Tekst en foto’s: Kees Mirande

De 18e internationale Rozenconventiein Denemarken

Monarchie en sprookjesMensen associëren het kleine, in het verre noorden gelegen koninkrijk Denemarken met sprookjes. Dat is begrijpelijk. De Deense monarchie dateert uit de 10e eeuw en is een van de oudste ter wereld. De verhalen van Hans Christian Andersen over zeemeerminnen, sneeuwkoninginnen en lelijke eendjes houden al eeuwenlang zowel kinderen als volwassenen in hun greep.

Maar hoe zit het met de roos?Passief is de roos verweven met de geschiedenis van de monarchie en zijn sprookjes. Eeuwenlang floreerde de roos op koninklijke wandkleden en schilderijen en waren rozen te vinden in de koninklijke tuinen. Deense koningen en konin-ginnen zagen een roos als symbool voor eeuwige schoonheid. Deze symbolische rijkdom van de roos komt dan ook tot bloei in de verhalen van Hans Christian Andersen.Buiten paleistuinen en betoverende verhalen, heeft de roos ook de harten van de Deense bevolking veroverd. In open-bare parken en privétuinen, in potten op binnenplaatsen en in hangende balkonmanden, houden tuiniers hun rozen en voeden de tijdloze charme van de roos met hun Scandinavi-sche sentiment.

Sprookjesachtige tuinenDenemarken heeft een aantal van ‘s werelds meest unieke rozentuinen, waarvan er vele zijn geïnitieerd of ontworpen door leden van de Deense koninklijke familie.

The Rose and the NightingaleHet sprookje van De nachtegaal is gebruikt voor het logo van de 18e internationale rozenconventie en verbeeldt een tijdloos getuigenis van schoonheid.

Tijdens de conventie bezoeken gasten de volgende tuinen:Het rosarium in Gerlev, ZealandOpgericht in 1984, op initiatief van Queen Ingrid, presenteert deze rozentuin de beroemde collectie rozen van Valdemar Petersen en het volledige rozenassortiment van vier genera-

ties uit de Poulsen Roses dynastie. De samenwerking tussen verzamelaars en projectontwikkelaars heeft het rosarium van Gerlev uit laten groeien tot een rosarium met wereldwijde faam.

De rozentuin op Marselisborg Castle, AarhusDeze tuin is door Queen Margrethe II zelf ontworpen en bevat rozen van de kwekerij van Valdemar Petersen.

Queen Louise’s Rose Garden, Bernstorff Castle, CopenhagenEen historisch rosarium ontworpen door de beroemde Engel-se tuinontwerper William Paul in 1855. De tuin werd in 2000 weer in oude glorie hersteld.

World Rose Convention Kopenhagen 2018 28 juni - 4 juliDe lezingen zijn in het Engels. Het volledige programma is op de website van de Nederlandse Rozenvereniging en op de facebookpagina van de Nederlandse Rozenvereniging te lezen.De rechtstreekse link naar deze digitale folder is: http://www.wrc2018.dk/

Queen Louise’s Rose Garden, Bernstorff Castle in Kopenhagen

20

Vroegbloeiende RozenIn de volksmond wordt juni de rozenmaand genoemd. Dan bloeien inderdaad de meeste rozen, maar sommige ver-wennen ons reeds eerder met hun prachtige bloemen en heerlijke geur.

In mijn tuin (vlak bij Brussel) rivaliseren ieder jaar Rosa xan-thina ‘Canary Bird’ en Rosa hugonis voor de eerste bloem, en rond half april verschijnt gegarandeerd hun eerste bloemetje. Meestal wint ‘Canary Bird’ maar waarschijnlijk is dit te wijten aan haar iets warmere plek op het Zuiden in de tuin.Deze twee rozen behoren tot de groep Pimpinellifoliae en zijn slechts de voorbode van vele andere roosjes die nauw volgen in hun spoor. De overige Pimpinellifoliae sub-groepen zijn R. ecae, R. foetida, R. hugonis, R. spinosissima (Scots Roses)en R. sericea

Eigenlijk zijn de allereerste bloeiers de Banksia’s. Deze bloeien in vorstvrije streken zo uitbundig dat ze daar als onkruid wor-den beschouwd. In onze meer gematigde winterluwe streken, onder andere in Zuid-Frankrijk en Italië, worden ze iedere len-te gekoesterd voor hun weelderige en sterk geurende bloemen. In Nederland en België kunnen ze soms overleven in een be-schutte plek in de tuin.

‘Canary Bird’ en Rosa hugonis worden in onze tuin snel gevolgd door ‘Double White’, ‘Williams’ Double Yellow’, ‘Dunwich Rose’, ‘Frühlingsduft’ en ‘Frühlingsgold’, ‘Glory of Edzell’, ‘Mary Queen of Scotts’, ‘Single Cherry’, ‘Stanwell Perpetual’ en ‘Paula Vapelle’, William III, allen onder de noemer van Rosa spinosissima hybriden (‘Scots Roses’)Ook R. sericea pteracantha met haar grote doorzichtige bruinige stekels en haar kleine schattige witte geurende bloemetjes met slechts vier bloemblaadjes is een vroegbloeier.Nog een aan te raden vroegbloeier is Rosa × cantabrigiensis.Al deze rozen doen het uitstekend in een natuurlijke tuin en de struiken staan er na de bloei ook nog uiterst decoratief en zeer gezond bij.

Dit waren de absolute vroegbloeiers, maar daarnaast wil ik jullie ook laten kennismaken met een aantal waardevolle rozen die in de maand mei jullie tuin een absolute meerwaarde kun-nen geven met hun overweldigende bloei.Eén daarvan is Rosa majalis var. glabrifolia (C.A. Mey), niet me-teen een prijswinner maar ze heeft een heerlijke geur, en dat is zeker niet mis zo vroeg in het voorjaar! Bovendien hebben haar zeven tot negen lobbige matte bladeren een meerwaarde in iedere natuurlijke tuin.

Rosa xanthina ‘Canary Bird’

Rosa hugonis foto: Ien Hempenius

Rosa banksiae alboplena (Rehder) Rosa majalis var. glabrifolia (C. A. Mey) Rosa primula aka: ‘The Incense Rose’

21

Verder wil ik het ook nog even hebben over een paar andere pareltjes van vroege bloeiers die ik in pot op mijn terras heb staan. De allermooiste vind ik persoonlijk ‘Old Blush China’, ‘Cécile Brunner’ en ‘Perle d’Or’. Daar heb ik dit jaar nog ‘Pom-pon de Paris Cl’ aan toegevoegd. Zij zijn spijtig genoeg niet helemaal winterhard en moeten beschermd worden bij strenge vorst; dan haal ik hun pot voor een paar dagen naar binnen.Daarnaast hebben ‘Marie Pavic’ en ‘Little White Pet’ ook hun verdiende ereplaats gekregen.

Geniet ervan en onthoud vooral dat de maand mei zeker ook een rozenmaand is. En ga eens op zoektocht in rosaria en tuin-centra naar nog andere vroegbloeiers.

Tekst en foto’s: Roger Willeghems

Rosa spinosissima ‘Aïcha’ in bloei op 15 mei R. ‘Perle d’ Or’ R. ‘Pompon de Paris Cl.’, is een minischatje

Rosa californica plena op 24 mei R. ‘Old Blush China’, volop in bloei op 8 mei Rosa × moyesii ‘Geranium’, 24 mei

Rosa roxburghii plena, 24 mei

Rosa spinosissima ‘Double White’ en ‘Williams’ Double Yellow’

Rosa spinosissima ‘William III’ foto: Els de Krijger

Rosa spinosissima ‘Glory of Edzell’ foto: Els de Krijger

Rosa spinosissima ‘Frühlingsgold’

22

Twee nieuwe duinrozenTekst: Marnix Bakker

Op 26 juni 2018 is het zover: dan worden twee herbloeiende duinrooshybriden van Knud Pedersen op de rozenkwekerij Rosenposten gedoopt, vlak voor de 18e Internationale Rozenconventie in Denemarken aan. De tourbussen van de pre-tour van deze conventie rijden die dag naar de kwekerij in Harlev. Ook geïnteresseerden die niet naar de conventie gaan, zijn deze dag welkom bij rozenkwekerij Rosenposten.

In december 2013 interviewde ik Knud Pedersen al voor het Rozenbulletin. Hij vertelde destijds enthousiast over zijn wens om te komen tot herbloeiende duinrooshybriden, zonder hiervoor de bloedlijnen van moderne, Chinese hybriden te gebruiken. Nu vier jaar later is het zover en wordt het geduld van Pedersen beloond met de rozen waar hij al zo lang naar toe werkte.

Knud Pedersen is niet de eerste die een herbloeiende hybride van een duinroos op de markt zet. De eerste plant die deze rozengroep vertegenwoordigde is ‘Stanwell Perpetual’ van voor 1834. Dat is een in Schotland ontdekte, spontane kruising tussen een duinroos en een herfstdamascener roos. Het bekendste voorbeeld van een herfstdamascener roos is ‘Quatre Saisons’ zelf, een roos van voor 1724. Nu is die incidentele herbloei van een herfstdamascener roos niet te vergelijken met die van moderne, doorbloeiende rozen, maar in een tijd waarin Europa uitsluitend eenmaal bloeiende tuinrozen kende, was het spectaculair.

Herbloeiende successen binnen de duinrooshybriden zijn ‘Paula Vapelle’ (2002) en ‘Mon Amie Claire’ (2005), beide van Ivan Louette. Ook David Austin zette met R. Lochinvar (‘AUSbilda’, 2005) een spinosissima-hybride roos op de markt. De verkrijgbaarheid van ‘Lochinvar’ was vanaf het begin erg lastig, omdat deze roos zich maar moeilijk laat vermeerderen via de gebruikelijke oculaties. Zelf heb ik een exemplaar via Knud Pedersen’s planteskole kunnen bemachtigen. Als er iemand is die ervaring heeft in het vermeerderen van duinrozen is hij het wel. Austin houdt de gegevens van de kruisingen angstvallig geheim, maar

als je het mij vraagt dan denk ik dat alle drie de hierboven genoemde herbloeiende duinrooshybriden afstammen van ‘Stanwell Perpetual’.

Knud Pedersen groeide als kind op tussen de rozen op de rozenkwekerij van zijn ouders. Een dikke twintig jaar geleden kreeg hij belangstelling voor geurende, oude rozen en de soorten die in de wilde natuur voorkomen. Hij begon een eigen rozenverzameling op te bouwen die inmiddels uitgegroeid is tot een collectie van meer dan duizend verschillende rozen.

Knud Pedersen met zijn gezin foto: Knud Pedersen

R. ‘Quatre Saisons’, in rosarium Damascus foto: Aly Abbara Rosa spinosissima ‘Andrewsii’ × R. ‘Mon Amie Claire’ foto: Knud Pedersen

23

R. ‘Mon Amie Claire’ foto: Marnix Bakker

Toen spinosissima-kenner Peter D.A. Boyd uit Engeland een lezing in Kopenhagen gaf, was dat een eyeopener voor Knud Pedersen. Hij werd geraakt door de charme en de schoonheid van deze rozen. Knud Pedersen wilde gaan kruisen met deze elegante duinrozen om te komen tot lage, mooi vertakkende, herbloeiende en geurende heesters in een breed kleurenpalet. Pedersen is nu al jaren bezig om door middel van handbestuivingen hybriden te krijgen die aan zijn ideaalbeeld voldoen. In 2013 vertelde Knud Pedersen me dat hij Rosa hemisphaerica var. rapinii gebruikt en vijftig verschillende spinosissima’s om te komen tot op dat moment zevenhonderd geschikte, eigen hybriden met tot dan toe verborgen herbloei-eigenschappen. In 2013 was er een doorbraak met zes herbloeiende exemplaren, maar daar zat niet één exemplaar bij dat aan al zijn wensen voldeed: naast een mooie kleur en een aantrekkelijke, gevulde bloemvorm wil hij ook dat de bloemen weersbestendig zijn, bottels vormen, uitmuntend gezond zijn en een compacte groei laten zien zoals die van de oude variëteiten ‘Marbled Pink’, ‘William III’ en ‘Andrewsii’. Hij zette geen van zijn herbloeiers op de markt en bleef het opnieuw proberen. Als liefhebber mocht ik zelf wel een erg mooie, niet-herbloeiende roos van hem aanschaffen: Rosa spinosissima ‘Andrewsii’ x ‘Mon Amie Claire’, die hij verder niet uitbracht.

Maar in 2016 schreef Pedersen me dat zijn hart sneller klopte omdat er mooie, herbloeiende duinrozen op zijn veld stonden. In 2017 mailde hij dat hij de besten ging selecteren en vermeerderen en in november stond er in een mail de blijde uitroep: “en ze bloeien nog steeds”! In juni 2018 wordt ook het wachten van liefhebbers als ik beloond met de introductie van twee nieuwe, herbloeiende duinrooshybriden.

6

werkt worden. Daarbij wordt getracht om de rozen op een aantrekkelijkeen overzichtelijke manier te presenteren zoals dat al het geval is met derododendroncollectie en de collectie sierappels en -peren. Een deelcollectieinheemse rozen van Nederland zal toegevoegd worden. Alle moderne tuinrozen die in Belmonte zijn aangeplant zijn nog in dehandel verkrijgbaar. Deze bloeien door van juni tot in de herfst. Een kleinaantal daarvan zal gebruikt worden om na de hoofdbloei in juni van dewilde rozen en historische tuinrozen de bloemenrijkdom te waarborgen.Herschikking van de rozencollectie is een gigantische klus die de logistiekemogelijkheden van vrijwilligers ver te boven gaat. Bovendien is deze ope-ratie niet zonder risico daar veel rozenstruiken voor de tweede keer inbetrekkelijk korte tijd verplant zullen worden. Dit geldt voor alle (honder-den) struiken die in 2011 van De Dreijen naar Belmonte zijn overgeplant.Bij de uitvoering zal dankbaar gebruik gemaakt worden van de gelden dierecent zijn bijeengebracht door alumni van Wageningen Universiteit, hetPrins Bernhard Cultuurfonds en de donateurs van het BelmonteArboretum.

SchaduwcollectiesDaarnaast is het vanuit een oogpunt van risicospreiding wenselijk dat erelders in Nederland één of twee schaduwcollecties worden opgebouwd. Eris echter nog geen mogelijkheid gevonden om de hele collectie op eenbetaalbare wijze te vermeerderen.Tenslotte blijft de rozencollectie van belang voor het veredelingswerk vanrozenkwekers. Alle moderne rozen bezitten namelijk een zeer smalle gene-tische basis; wilde soorten vormen een onmisbare bron voor het inkrui-sen van eigenschappen die de ziekteresistentie en winterhardheid kunnenverbeteren. Ook zijn in de collectie mogelijkheden voor de keuze van nieu-we rozenonderstammen aanwezig.

Namens de Nederlandse Rozenvereniging en de Nederlandse Tuinenstichtingheeft Piet Bakker zitting in de collectiecommissie van het ArboretumBelmonte te Wageningen. De redactie van het Bulletin van het BelmonteArboretum Wageningen verleende toestemming om bovenstaand artikel uithet nummer van juni 2013 over te nemen.

Dendroloog Doorenbos selecteerde de donkerrode Rosa‘Simon Doorenbos’ uit de witbloemige Duinroos (Rosaspinosissima) foto: Piet Bakker

Doorenbos won omstreeks 1950 een vorm met helder-rode stekels (‘Red Wing’) uit Rosa x cantabrigiensis, ditis een kruising tussen de Chinese rozen Rosa sericea var.omeiensis en Rosa hugonis foto: Mirjam Lemmens

Rozenmest NPK 7-5-12 + 4 MgO

Xardin Rozenmest is een organische meststof speciaal voor rozenen stimuleert daarbij het bodemleven. Hierdoor verbetert de structuuren komt er meer zuurstof in de bodem. Verder bevat rozenmest kalivoor steviger blad en magnesium voor meer kleur. Voor het besteresultaat gebruiken in combinatie met Xardin Bodemactief. Met hetgebruik van Xardin Rozenmest ontstaat een stevige, gedegen groeiende en rijk bloeiende roos. Dankzij de duurwerking van dezeorganische meststof hoeft u deze slechts 2 x per jaar te strooien.

Gebruiksaanwijzing:Strooi 6 tot 8 kg per 100 m2 in april/mei en in juli. In potten:4 gram per 1 liter onbemeste potgrond.

Xardin is een merk van Innogreen VOF Hulsenboschstraat 6B | 4251 LR Werkendam (NL) Tel. +31 (0)183 509796 | Fax +31 (0)183 509795|M. 06 10597243 | [email protected] | www.xardin.nl

Bodemactief®Unieke bodemverbeteraar met micro-organismen. In de bodemkomen van nature diverse organismen voor. Deze organismen houdende gezonde bodemstructuur in stand. Ze veroorzaken holten en zorgenvoor de afbraak van dood organisch materiaal. Daarnaast beschermenze wortels tegen bodemziekten. BodemActief® bestaat uit micro-organismen en tevens voedingsstoffen voor deze micro-organismeno.a. bacteriën, schimmels, Mycorrhizae zeewier en gisten. De uniekesamenstelling verrijkt het bodemleven waardoor de bodemstructuuren de beworteling verbeteren. Toe te passen bij aan- en verplant, bijslecht groeiende beplantingen en bij slecht drainerende bodem.

Gebruiksaanwijzing:Strooi 10 kg per 100 m2 bij aan- of verplant en bij slechte bodem.Strooi 5 kg per 100 m2 jaarlijks bij een slechte structuur.

De rozentuinen van Demengebruiken de producten van Xardin


24

Excursie op 21 april 2018 naar de mooiste tuinen in de Noordoostpolder

De commissie binnenlandse evenementen start het nieuwe seizoen met een bezoek aan de tuinen van Lipkje Schat, Goldhoorn Gardens, de Pegasushof en de Stekkentuin.

Lipkje Schat is bekend door o.a. haar tulpentuin in het prille voorjaar, veel kleur en inspiratie is hier bijeen gebracht. Wij gaan op eigen gelegenheid naar het startpunt bij Lipkje Schat, Polenweg 9, 8314 PL Bant.

Het programma ziet er als volgt uit:

Tussen 10 en 10.30 uur aankomst bij De Tuinen van Lipkje Schat, Polenweg 9, 8314 PL Bant. We worden daar ontvangen met koffie, thee en gebak.

Om 12.00 uur naar de Goldhoorn Gardens van Elly Kloosterboer, Klutenweg 13, 8314 PB Bant voor de lunch.

Om 14.00 uur de Pegasushof van Jan en Elly Giesen-Quartel, Klutenweg 5, 8314 PB Bant.

Om 15.30 uur bezoek aan De Stekkentuin van Wies Voesten, Noordermiddenweg 13, 8311 PZ Espel.

Deze tuinen liggen op een paar honderd meter afstand van elkaar en er is voldoende ruimte om te parkeren.Wanneer er leden zijn die gecombineerd naar de start locatie willen rijden willen wij daaraan graag meewerken. Laat het ons weten.

Inschrijven tot 13 april 2018 bij Luuk Vlek per e-mail: [email protected] inlichtingen kunt u hem bellen 0651530319.

De kosten bedragen € 35.- p.p. Betaling via de penningmees-ter t.n.v. Nederlandse Rozenvereniging op bankrekening-nummer ING NL90 INGB0001 3452 45 onder vermelding: Excursie Lipkje Schat en uw lidnummer.

Foto’s zijn door Lipkje Schat in haar tuin genomen. Toegangspad

Oprit Perenbloesem R. ‘Bonica Cl’, met clematissen

R. Marie Curie (‘MEIloniet’) Hoek voor Voorzijde

25

In 2017 maar liefst veertien nieuwe ADR-Rozen

ADR staat voor Allgemeine Deutsche Neuheitenprüfung, een systeem in Duitsland waarin nieuwe rozen (ook rozen die maximaal vijf jaar in de handel zijn) gedurende drie jaar gekeurd worden in elf plaatsen, over heel Duitsland verdeeld. Dit keuringssysteem is ruim 60 jaar geleden ingesteld om mensen die nieuwe rozen wilden kopen en het moeilijk vonden om uit het enorme aanbod te kiezen, te kunnen wijzen op een groep gezonde, winterharde, mooie rozen. Het belangrijkste keuringscriterium is de gezondheid van de roos. De andere criteria zijn winterhardheid, schoonheid van de bloem en knop, een rijke en langdurige bloei, groeiwijze en vorm van de struik, geur en zelfscho-nend vermogen. Maximaal 50 rozen worden per jaar toegelaten tot de keuringen. Op de keuringslocaties wordt geen gewasbescherming toegepast voor wat betreft de bladziekten en ook is er geen sprake van winterbescherming. De in-gezonden rozen zijn voor het grootste deel van Duitse veredelaars, maar er zijn ook veredelaars van buiten Duitsland die in samenwerking met een Duits rozenbedrijf inzenden. Dit jaar kregen drie niet-Duitse rozen het ADR-predicaat. De jury vond dat de bekroonde rozen in 2017 duidelijk de enorme vooruitgang in de veredeling laten zien. Ze hebben een hoge resistentie tegen bladziekten en bloeien rijk, terwijl er veel licht tot sterk geuren. De keuringen worden uit-gevoerd door afgevaardigden van de Duitse bond van boomkwekers, rozenkwekers en onafhankelijke rozenexperts.

De volgende rozen kregen in 2017 het ADR-predicaat:

R. Anastasia® is een grootbloemige roos van veredelaar Nirp (Zuid-Frankrijk), ingezonden door Schultheis, die sinds 2016 in de handel is. De hoogte van de volle, rechtopgaande struik is 100 cm, de breedte 70 cm. De bloemkleur is crème-wit en de bloemen hebben in het midden een beetje een perzik-kleur. De bloemen zijn sterk gevuld en hebben een sterke geur. De kleur is stabiel. Na een sterke eerste bloei, is de herbloei wat zwakker. Het middelgrote, donkergroene blad is mooi glanzend. Het totaalbeeld van deze roos vond de ADR-commissie zeer aangenaam.

R. Märchenzauber® is een trosroos van Kordes (Duitsland) die sinds 2015 in de handel is. Ook dit is een rechtopgaande, gesloten struik. De hoogte is 80 cm, de breedte 70 cm. De sterk gevulde bloemen zijn crème-roze tot abrikooskleurig. Ze geuren middelsterk. De eerste bloei is weer sterk, terwijl ook hier de herbloei wat zwakker is. Het grote, donkergroene blad is mat. Het jonge ‘groen’ heeft een sterke roodkleuring door anthocyaan. Door de bijzondere bloemen doet deze roos zeer aangenaam aan.

R. Poetry® is ook een trosroos van Kordes, die een rechtop-gaande, gesloten struik vormt. De hoogte is 100 cm, de breed-te 70 cm. De gevulde roze tot donkerroze bloemen geuren licht. De eerste bloei is sterk, de herbloei wat zwakker. Het middelgrote blad is middengroen en glanzend.

De struikvorm, het blad en de bloemen maken samen een harmonische indruk.

R. Nautica® is een compact groeiende, lage trosroos van Kordes met een hoogte van 60 cm en een breedte van 70 cm.De sterk gevulde bloemen hebben de kleur van lichtroze seringen. Niet alleen is de eerste bloei sterk, deze roos bloeit onafgebroken. De geur is licht tot middelsterk. Het middel-grote blad is middengroen en glanst. Dit is volgens de

R. Anastasia®, grootbloemige roos, Nirp foto: Susanne Haslage

R. Märchenzauber®, trosroos, Kordes R. Poetry®, trosroos, Kordes R. Nautica®, trosroos, Kordes

26

ADR-commissie een heel mooi bloeiende, lage trosroos die op verschillende manieren ingezet kan worden.

R. Limona® is een grootbloemige roos van Kordes. Weer zien we een rechtopgaande, gesloten struik. De hoogte is 100 cm, de breedte 90 cm. De gevulde, lichtgele bloemen geuren licht. Ze groeien in kleine trossen en de kleur is zeer stabiel. De eerste bloei is zeer sterk, de herbloei ietsje minder. Het grote, donkergroene blad is glanzend. Het totaalbeeld is zeer aangenaam.

R. Die Sehenswerte® is een trosroos van Kordes, die breed uitgroeit. De hoogte is 100 cm en de breedte 70 cm. De gevul-de bloemen hebben bloemblaadjes die aan de binnenkant purperrood zijn en aan de achterkant goudgeel. Ze geuren licht. De eerste bloei is sterk, de herbloei is goed, maar iets minder rijk. Het glanzende blad is middelgroot met een mid-dengroene kleur. De tweekleurige bloemen zijn decoratief en het totaalbeeld aangenaam voor wie van zo’n kleurencombi-natie houdt.

R. Kesse Lippe® is een vrij laag blijvende, compact groei-ende trosroos van Noack (Duitsland). De hoogte is 60 cm, de breedte 70 cm. De enkele bloemen hebben mooie, opvallende meeldraden, maar geuren niet. De fel oranjerode kleur is goed stabiel. Niet alleen de eerste bloei is zeer rijk, deze roos bloeit zeer goed door en maakt aan het eind van het seizoen veel bottels. Het middengroene blad is klein en glanzend. Het totaalbeeld van deze roos met haar opvallende kleur vonden de ADR-juryleden zeer aangenaam.

R. Bienenweide rosa® is een lage heesterroos van Tantau (Duitsland) met breed uitgroeiende takken die overbuigen. De hoogte is 70 cm, de breedte 90 cm. Ze heeft enkele, felroze

bloemen. De eerste bloei is overdadig, maar ook de herbloei is voortdurend zeer rijk. Altijd is er kleur te zien. De bloemen tonen opvallende gele meeldraden. Deze roos heeft klein, donkergroen, glanzend blad. Deze buitengewoon rijk bloei-ende roos met haar geweldige uitstraling door de kleur, haar lange bloeiperiode (tot de vorst) en opvallende bottelvorming is zeer breed inzetbaar.

R. Matthias Claudius® is een heesterroos van Tantau met een rechtopgaande, wat losse groei. De hoogte wordt 130 cm, de breedte 110 cm. De sterk gevulde bloemen hebben een kleur die schakeert van abrikoos tot licht roze en geuren licht. Het licht glanzende blad is groot en midddengroen. Een roos die aanspreekt, vond de jury, met bloemen die een heel mooie uitstraling hebben.

R. Smiling Eyes® is een hybride van Rosa persica van de veredelaar Warner (Verenigd Koninkrijk), ingezonden door Rosen-Union. Een breed uitgroeiende, lossige trosroos. De hoogte is 70 cm, de breedte 80 cm. De enkele, crèmegelige bloemen hebben donkerroze hartjes. Ze geuren licht en heb-ben opvallende meeldraden. Het middelgrote, donkergroene blad is licht glanzend. Een aansprekende Rosa persica-hybride met opvallende bloemen.

R. Prague Castle® is een trosroos met een rechtopgaande, bossige groei van de veredelaar Poulsen (Denemarken), inge-zonden door Steinegger. De hoogte wordt 110 cm, de breedte 100 cm. De gevulde, helder witte bloemen geuren sterk. Zowel de eerste bloei als de herbloei is zeer sterk. Altijd is er kleur te zien. Het blad is groot, donkergroen en glanzend. De mooie combinatie van bloemen en blad geven zowel van dichtbij als vanuit de verte een prachtig beeld.

R. Die Sehenswerte®, trosroos, KordesR. Limona®, grootbloemige roos, Kordes R. Kesse Lippe®, trosroos, Noack

R. Bienenweide rosa®, lage heesterroos, Tantau foto: firma Tantau

R. Smiling Eyes®, trosroos, WarnerR. Matthias Claudius®, heesterroos, Tantau foto: firma Tantau

27

Periodieke uitgave van de Nederlandse Rozenvereniging en verschijnt 4 x per jaar

ISSN 1381-9933 KvK 40411460

Bestuur:Voorzitter:Dick (D.) Schenk Tel. 0227 663236 / 06 [email protected]

Vice-voorzitter:vacature

Secretaris en ledenadministratie:Kitty Karis, Tel: 0345502206 / [email protected]

Penningmeester:Leny (H.P.) Franken-NuijtenTel. 06 [email protected]

Bestuurslid:Kees (C.) Mirande, Tel. [email protected]

Bestuurslid:Hans Homburg, Tel. [email protected]

Buitenlandse reizen:Kees (C.) Mirande, Tel. [email protected] Verdouw, Tel. 015 [email protected]

Excursiecommissie binnenland:Rita Deenenkamp, Tel. 010 3005011Koosje van de Giessen, Tel. 0183 630354 Ria de Vrind, Tel 0184 419260Luuk Vlek, Tel 070 3863573

Postadres ledenadministratie Kerkstraat 6, 4115 RV Asch

Postadres financiële administratie Gareelweg 1, 4622 RS Bergen op Zoom

Lidmaatschap: € 30,-- per jaarBuitenlandse leden: € 35,-- per jaarING Bank: NL90 INGB 0001 3452 45BIC (Swift-code) INGBNL2A t.n.v. Nederlandse Rozenvereniging.

Webmaster: Monique NuijtenHans [email protected]

PR-coördinatie:Marga Verwer, Tel. 0164 [email protected]

Redactiecommissie Rozenbulletin:Ien Hempenius Tel. 0343 [email protected] Nuijten Tel. 06 [email protected] Marnix Bakker [email protected] Gastredacteur: Roger Willeghems [email protected]

Fotobewerking: Els de [email protected]

Eindredactie:Kitty Karis Tel. [email protected] van het lidmaatschap kan alleen

schriftelijk voor 1 december, waarna het per 1 januari daaropvolgend ingaat. www.rozenvereniging.nl

Van drie rozen kunnen de gegevens nog niet gepu-bliceerd worden. Ze hebben wel het ADR-predicaat gekregen, maar nog geen naam. Het gaat daarbij om een trosroos van Noack, een lage heesterroos van Tantau en een lage heesterroos van Kordes. We hopen u hierover later te berichten.

Meer weten?Wilt u wat meer weten over de ADR-rozen en het systeem, dan kunt u kijken op www.adr-rose.de. Daar vindt u ook lijsten met alle ADR-rozen en de rozen waaraan het predikaat is ontnomen omdat zij niet meer beantwoorden aan de huidige maatstaven of om die reden door de veredelaar zijn teruggetrokken. Op deze website staan ook acht aardige filmpjes waarin verede-laars en verkopers vertellen hoe zij bezig zijn en waarom ADR-rozen belangrijk zijn. Het is natuurlijk niet zo dat er geen andere (nieuwe) rozen zijn die mooi en goed zijn, maar van ADR-rozen mag u redelijkerwijs verwach-ten dat ze ook in ons land goed presteren.

Vermeerderaars in Nederland kweken rozen uit heel Europa en soms van daarbuiten, maar in ieder geval heel wat Duitse rozen.

Vertaling: Ien Hempenius, met dank - ook voor de foto’s - aan Dr. Burkhard Spellerberg, coördinator van de ADR-keuringen en Frau Susanne Haslage, medewerker aan het Bundessortenamt in Hannover en betrokken bij de ADR-rozen.

R. Prague Castle®, trosroos, Poulsen

28

Rosenstrasse 54 · 25365 Klein Offenseth-SparrieshoopTelefon: 04121 - 48 70-0 · Telefax: 04121 - 8 47 45

E-Mail: [email protected] · www.gartenrosen.de

Rosenfaszination_210x297.indd 1 25.09.14 11:49

Periodieke uitgave van de Nederlandse Rozenvereniging · 2019-07-19 · De Gouden Roos van Den...

Documents

Transcript of Periodieke uitgave van de Nederlandse Rozenvereniging · 2019-07-19 · De Gouden Roos van Den...