6 PensioenAdvies - februari 2012

‘Ik geloof dat we op keerpunt staan in ons pensioenstelsel’Over tien jaar kunnen we terugkijken op een gezond en op goede wijze gemoderniseerd pensioenstelsel, waarin

een aantal basisfundamenten is behouden en waar we een goede balans tussen de generaties hebben weten te

vinden. Of….. we zijn de richting opgegaan van Engeland en de Verenigde Staten en zijn bezig met de voorberei-

ding van een parlementaire enquête waarom er zoveel fondsen gesloten zijn.

Directeur Pensioenfederatie Gerard Riemen:

Op de 24ste verdieping van de hoge toren aan het Prinses Mar-grietplantsoen in Den Haag werkt Gerard Riemen, algemeen directeur van de Pensioenfederatie. Het is een mooi, open en transparant kantoor, dat voor hem symbool staat voor het nieuwe pensioendenken waarvoor de Pensioenfederatie zich hard maakt.

Gerard Riemen is een verrassend bevlogen, en openhartige man die met passie over zijn vak en vooral ook de pensioenbranche spreekt. “Mijn vader was een vakbondsman met solidariteit hoog in het vaandel, in die zin ben ik in zijn voetsporen getreden.” Gerard Riemen is sinds november 2010 algemeen directeur van de Pensioenfederatie, die de belangen van de Nederlandse pen-sioenfondsen behartigt en de ontwikkeling van het pensioenstel-sel bevordert. “Ik ben blij dat met het uitkomen van dit blad op 14 februari de lijst met fondsen die hun pensioenen wellicht gaan verlagen, ook bekend wordt. Het is belangrijk voor de pensioen-consument dat deze lijst zo snel mogelijk en zo compleet moge-lijk bekend wordt, zodat mensen weten waar ze aan toe zijn. Bovendien voorkomt dit verdere ruis en speculaties in de media. Volgens eerdere schattingen van DNB-president Klaas Knot kan de lijst zo’n 125 fondsen bevatten. Best veel, maar we moeten niet uit het oog verliezen dat er in Nederland ook nog eens 300 andere fondsen zijn waar niet gekort hoeft te worden. Toch wil ik er niet omheen draaien dat bijna de helft van de Nederlandse bevolking door de kortingsmaatregel in meer of mindere mate, geraakt kan worden (red.: maximaal 7%).

Solidariteit is voor mij het met z’n allen de goede en slechte dingen betalen“Er is een link tussen het verlagen en solidariteit”, zegt Riemen. “Solidariteit is voor mij het met z’n allen de goede en de slechte

dingen betalen. Gepensioneerden ontzien en de rekening door-schuiven naar de toekomst en dus naar de jongeren, is niet soli-dair. De essentie is dat je in goede tijden allemaal profi teert en in slechte tijden allemaal bijdraagt. Laat ik helder zijn: het korten is noodzakelijk, omdat de dekkingsgraden van deze fondsen te laag zijn. Ik begrijp de twijfel die sommigen hebben of de enorme invloed van de huidige discontovoet op de dekkingsgraad deze nu wel de meest zuivere graadmeter op dit moment maakt om de gezondheidstoestand van een pensioenfonds te bepalen. Dat is immers een tijdelijk probleem.

Iets anders weet ik wel heel zeker: de demografi sche trein den-dert door en daar moet de rekening voor worden betaald. Ont-groening en vergrijzing zijn de grootste boosdoeners. We leven

langer dus wordt er ook langer pensioen uitgekeerd, maar daarvoor hebben wij met z’n allen nooit betaald. Je kunt niet het één doen en het ander nalaten. Ik vind het dan fair dat

we daar allemaal aan gaan bijdragen. Vergeet niet dat de jongeren van nu de ouderen van de toekomst zijn, ook zij willen een pen-sioen tot aan hun overlijden.”

“Ik erger mij er aan dat in de media, maar ook in de Tweede Kamer, de discussie over ons pensioen zo weinig met feiten ge-fundeerd is. Sommige media berokkenen schade door onvolledige of zelfs foutieve informatie te geven. Er worden meer suggestieve dan fatsoenlijke argumenten gebruikt. Hoort ook wel een beetje bij deze tijdsgeest. Argumenten mogen niet langer zijn dan 140

TEKST TJANDRA ONKEN FOTOGRAFIE TON VAN TIL

“Demografi sche trein dendert door en daar moet de rekening voor worden betaald”

februari 2012 - PensioenAdvies 7

Gerard Riemen (1963) is afgestudeerd in de Sociale Zeker-heidswetenschap (1988) en in de Economie (1989) aan de Universiteit van Tilburg. Hij is bijna twintig jaar werkzaam geweest bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). Als laatste in de functie van directeur van de directie Uitvoeringsbeleid. Sinds juni 2008 is Gerard Riemen directeur van de Vereniging van Bedrijfstakpensioenfondsen. Op dit moment is hij alge-meen directeur bij de Pensioenfederatie.

8 PensioenAdvies - februari 2012

Gerard Riemen:“Ik hoop vurig dat het sentiment in de samenleving blijft dat wij met z’n allen profijt hebben van de collectieve solidaire pensioenregeling.”

tekens, de interesseboog neemt al na vier seconden af, alles wordt heel zwart-wit afgeschilderd. Probeer dan meer eens iets uit te leggen over de effecten van het feit dat we langer leven. Ik twit-ter ook en worstel altijd met het maximum van 140 tekens. Om die reden ga ik nooit in discussie, zelfs niet als ik persoonlijk wordt aangevallen. Dat hoort er nu eenmaal bij en raakt mij niet persoonlijk.”

“Overigens zie ik dat zowel ouderen als jongeren de discussie over het verlagen kromtrekken. Solidariteit raakt aan veel vlak-ken en ik hoor veel argumenten door elkaar heenlopen. Ik vind

het bijzonder vreemd dat het aspect van solidariteit tussen generaties zo enorm oplaait, terwijl de in-komenstransfer bij-voorbeeld ook speelt bij de solidariteit bij

arbeidsongeschiktheid of bij de verhouding man-vrouw en daar hoor ik niemand over.”

Gerard Riemen leunt achterover. “Anderzijds begrijp ik de com-motie van de pensioenconsument wel. Het is voor het eerst in

de geschiedenis van de pensioenfondsen dat zij moeten verla-gen. Dat doet pijn, zeker als je een laag pensioen hebt. Boosheid en teleurstelling winnen het dan van meer rationele argumen-ten. Mijn ervaring is dat wanneer je in kleine groepen eerlijk uitleg geeft over wat er mis is gegaan, over de oorzaken, mensen dit wel begrijpen en in staat zijn de situatie te aanvaarden zoals deze is.” Gooi de doorsneepremie en het korten niet op een hoop, dat zijn appels en peren met elkaar vergelijkenZodra de doorsneepremie in het gesprek over korten haar en-tree doet, reageert Gerard heel fel: “De actualiteit is het korten, we nemen ouderen iets af, zodat jongeren in de toekomst niet de rekening gepresenteerd krijgen. Dat heeft niets te maken met de systematiek van de doorsneepremie dat er in de eerste opbouwjaren meer betaald dan opgebouwd wordt door jonge-ren. Laat dat buiten de discussie rond het verlagen van pensioe-nen, maar daarmee ga ik een discussie rond de doorsneepremie zelf zeker niet uit de weg. Ik zie de doorsneepremie als de hoeksteen van de verplichtstelling. Als die er onderuit wordt ge-trokken stort het systeem in elkaar. Waar we nu nog spreken van een witte vlek van 5% zal die dan stijgen naar 20% of meer. Alleen AOW als inkomen nadat je met pensioen bent gegaan, vinden wij in Nederland eigenlijk niet voldoende.”

“Vliegmaatschappij geeft bij instappen ook geen garantie dat je niet zult neerstorten”

februari 2012 - PensioenAdvies 9

De verwachtingskloof overbruggen door goed te communiceren is onze grootste uitdagingGerard twittert namens de Pensioenfederatie. Promoot de federa-tie het gebruik van sociale media bij de haar aangesloten leden? “Niet direct, ieder pensioenfonds kiest een eigen mediastrategie afhankelijk van haar deelnemers. Wij gebruiken het niet zozeer als informatiekanaal, maar zetten sociale media wel in om in te spelen op de actualiteit. Het helpt om het pensioenbewustzijn te vergroten vooral onder jongeren.”

Het lijkt erop dat de actie meer bij de pensioenconsument ligt dan bij de pensioensector? “Het doel van een verhoogd pensioen-bewustzijn is dat de pensioenconsument het juiste beeld en ver-wachting van zijn of haar pensioenwerkelijkheid gaat krijgen. Juristen hebben in het verleden de overhand gehad in de bood-schappen richting de deelnemer. Juridisch klopten die helemaal, maar niemand heeft ooit echt beseft dat de kleine lettertjes op pagina 82 onderaan van de regeling ook werkelijkheid konden worden. De verwachting was bij iedereen een andere en de deel-nemer is daar steeds in bevestigd door bijvoorbeeld jaar in, jaar uit, indexaties te ontvangen. Verwachtingen kunnen zo vaak wor-den waargemaakt dat het voelt als een recht.

Dit is geen verwijt naar de pensioenconsument of de pensioen-sector. De noodzaak om anders te communiceren was er bij pen-sioenuitvoerders gewoon nooit eerder. Wanneer iemand je in 2007 voorspeld zou hebben dat twee jaar later verzekeraars en banken zouden omvallen, dat Griekenland failliet zou gaan, dan zou je die persoon toch voor gek hebben verklaard! Ik wil niet goed praten wat er is gebeurd, maar dit is wel een weergave van hoe het is gegaan.”

Verwachtingen niet altijd waarmaken“Deelnemers krijgen nu gelukkig informatie in meer begrijpelijke taal. Je wilt dat ze op een realistische manier naar hun pensioen kijken, zonder gevoelens van paniek. De grootste les die wij uit de crisis kunnen trekken, is dat je bepaalde verwachtingen niet altijd kunt waarmaken. De pensioenconsument wil volledige zekerheid, zeker wat betreft de oudedagsvoorziening. Die tijd is voorbij, wen aan die onzekerheid. Een vliegtuigmaatschappij geeft je bij het instappen ook geen garantie dat je niet zult neer-storten! Dat uitleggen is de uitdaging waar we als sector voor staan en de les die we uit de crisis kunnen trekken.” Met een bozige ondertoon in zijn stem gaat Gerard verder: “Juist om die reden kan ik niet waarderen dat er nog verzekeraars zijn die toch met nieuwe producten op de markt komen die pretenderen absolute zekerheid te bieden.”

Het meest trots ben ik op mijn gezinOp de vraag waar hij het meest trots op is in zijn leven ant-woordt Gerard na een korte aarzeling: “Dat is niet op het zakelij-ke vlak. Het meest trots ben ik op mijn gezin, drie pubers: twee

“Argumenten mogen niet langer zijn dan 140 tekens, de interesseboog neemt al na vier seconden af”

meiden en een zoon, de jongste.” Ik vraag hem wat hij niet wil dat zijn kinderen later worden als ze volwassen zijn? Hij lacht. “Ik ben niet zo’n vooruitdenker, maar wat ik ze wel meegeef, is dat ze vooral een leuke opleiding moeten kiezen en daaropvolgend een baan die ze echt leuk vinden. Iedere stap die ze zetten zou hen gelukkig moet maken. En als dat niet het geval is, dan vind ik dat ze moeten durven die stap ongedaan te maken, een kwestie van ‘trial en error’.”

Over tien jaarWaar wil je over tien jaar staan met de Pensioenfederatie? Gerard wordt beschouwend en heel openhartig. “Ik wil de fusie tussen de koepels in goede banen hebben geleid. De federatie is nog heel pril. Het schuurt en wringt soms tussen de koepels in het fusie-

traject, maar dat mag, we zijn nog geen jaar op weg en dat hoort bij het proces en de

geboorte van een nieuwe organisatie. Dit kost tijd en energie.” Fijntjes herinnert hij aan een stuk historie: “Groen Links is ook voortgekomen uit een fusie tussen EVP, PPR, PSP en CPN, en dat ging ook niet zonder slag of stoot. Fuseren is hard werken, maar de wil is er bij iedereen. Ik hoop over tien jaar een organisatie te zijn waar iedereen trots op is er bij te horen, een organisatie van, voor en door de sector.”

Buiten stormt het en woedt een orkaan“Al vind ik het soms wel eens lastig opereren, buiten stormt het en woedt een orkaan. We staan op een keerpunt in ons pen- sioenstelsel. Het kan twee kanten op gaan. Over tien jaar kun-nen we terugkijken op een gezond en op goede wijze gemoder-niseerd pensioenstelsel, waarin een aantal basisfundamenten is behouden en waar we een goede balans tussen de generaties hebben weten te vinden. Of….. we zijn de richting opgegaan van Engeland en de Verenigde Staten en zijn bezig met de voor-bereiding van een parlementaire enquête waarom er zoveel fondsen gesloten zijn.

De komende twee tot drie jaar zullen we vanuit de sociale part-ners, pensioensector, politiek en de toezichthouders alle hens aan dek moeten hebben om die modernisering van het stelsel daadwerkelijk te realiseren. Ik hoop vurig dat het sentiment in de samenleving blijft dat wij met z’n allen profijt hebben van de collectieve solidaire pensioenregeling. Dat besef van de samen-leving bepaalt uiteindelijk het voortbestaan van ons pensioen-stelsel.”