pdf van 2008/3

Inhoud juli/augustus/septembernummer 2008Rubriek/artikel Auteur op CD-Rom PaginaJULIBidden: je hebt er lef voor nodig Anne Vlieger Vlieger1 2Kleurrijke feesten in juli Corry Nicolay Kleur1 3Liturgie onderweg: Jan de Jongh Liturg1 4Waarom reizen weZondagteksten Bergmoser + Höller Zondag v.a. 5Woordelijk RK Bidbytes Woordelijk v.a. 5Kinderpagina juli Bonnefooi Kind1 6Heilige van de maand/Comm.gebed heiligen/communie Heilige/Com1 8Jongerenpagina: Door dik en dun SGO Uitgeverij SGO1 10Jongerenpagina: Wat zeg je? Oase Oase1 12Door de bril van een kind Rien Westera Kind 13Zomaar een dak boven wat hoofden Arie Broekhuis Erfgoed 14De dove en de vis Corry Nicolay Dove 15Het zal je gebeuren Servaas Bellemakers Sprekende1 16Licht van liefde Stijni Stoeckart 20Ga uit van je eigen kracht Christine van Reeuwijk Zijlijn1 24Twee gedichten Oeke Kruythof Oeke1 25Leesrooster NBG Rooster1 27

AUGUSTUSBemoeienis Anne Vlieger Vlieger2 28Kleurrijke feesten in augustus Corry Nicolay Kleur2 29Liturgie onderweg: Jan de Jongh Liturg2 30Vertrekken is loslatenZondagteksten Bergmoser + Höller Zondag v.a. 31Woordelijk RK Bidbytes Woordelijk v.a. 31 Kinderpagina augustus Bonnefooi 32Heilige van de maand/Comm.gebed heiligen/communie Heilige/Com2 34Jongerenpagina: Wat schuift het? SGO Uitgeverij SGO2 36Jongerenpagina: Succes Oase Oase2 38Stilte die weerklank zoekt Hein Schaeffer Stilte 40Wild- & Lichtspoor Corry Nicolay Moslims 41Twee zwangere vrouwen Servaas Bellemakers Sprekende2 42Liturgie onderweg: Jan de Jongh Liturg3 46De weg van het landschapKlimaatverandering Christine van Reeuwijk Zijlijn2 50Twee gedichten Oeke Kruythof Oeke2 51Leesrooster NBG Rooster2 53

SEPTEMBERDe blik van Hugo Claus Anne Vlieger Vlieger3 54Kleurrijke feesten in september Corry Nicolay Kleur3 55Liturgie onderweg: De berg Jan de Jongh Liturg4 56Zondagteksten Bergmoser + Höller Zondag v.a. 57Woordelijk RK Bidbytes Woordelijk v.a. 57Kinderpagina september Bonnefooi Kind3 58Heilige van de maand/Communiegebed Heilige/Com3 60Jongerenpagina: Oud vertrouwd SGO Uitgeverij SGO3 62Jongerenpagina: Vrede Oase Oase3 64 Totaal niet bang voor de islam Corry Nicolay Niet bang 65Kopij van de bovenste plank Kopij 66/67Kindergedicht: Kindervraag Oeke Kruythof Kindervraag 68Kijk: twee harde koppen Servaas Bellemakers Sprekende3 70Twee gedichten Oeke Kruythof Oeke3 74Het is nu of nooit Christine van Reeuwijk Zijlijn3 78Leesrooster NBG Rooster3 79

VARIAGedicht van de maand Gedicht1/2/3 18/44/72Symbolen Symbool1/2/3 16/42/70Thematische tekeningen 17/43/71Humor en kerkschapen 19/45/73Holstein Holst1/2/3 21/47/75Bijbelse puzzelplaten 21/47/75Boeken Dullyna van den Herik Boeken 23/49/77Lied van de maand 22/48/76Foto van de maand 26/52/80Aforismen Jan F. de Vlieger Aforismen verspreidExtra aanbod voor abonnees www.kerkblad.nl 81Verantwoording 82

Namens de redactie: veel gebruiksplezier bij dit nummer van Red@ctieServicede Pdf staat op www.kerkblad.nl en ons nieuwe initiatief: plankartikelen staat op 66/67

� Redactioneel

Ik lag eens in een ziekenhuis.Op een ochtend kondigde zich een domi-nee aan in een zwart kostuum. Hij kwam voor een van mijn zaalgenoten. Na een kort gesprek met de patiënt zei hij dat hij een gebed wilde uitspreken. Hij deed dat pontificaal, midden tussen de bedden in, voor iedereen.Ik was te verrast om te protesteren. Hij overviel ons letterlijk met zijn gebed.Ik heb altijd bezwaar gemaakt tegen do-minees die ongevraagd hun gebed op-dringen aan patiënten. Wanneer ik bid met een patiënt, gebeurt dat zachtjes, voor ons beiden alleen.Deze dominee zat er niet mee. Ongege-neerd vulde hij de ruimte. Vluchten kon niet. Ik moest meedoen, of ik wilde of niet.Hij bad. De inhoud van het gebed weet ik niet meer.Het merkwaardige feit deed zich voor dat zijn gebed mij niet irriteerde, zoals ik ver-wacht had, maar goed deed.Toen hij wegging bedankte ik hem voor het gebed. Hij leek echter in het geheel geen interesse voor me te hebben en beende weg.Deze gebeurtenis heeft mij geleerd dat je op moet passen met stellige uitspraken over het gebed.Onlangs sprak ik met een collega over een dag die rond het gebed was georga-niseerd. Ze hadden enkele prominenten uitgenodigd om erover te spreken. Ach-teraf had ze daar een wat ongemakkelijk gevoel over.Waarom hebben wij zelf niets gezegd? Wij zijn toch allemaal ervaringsdeskundi-gen!Niet alleen ‘gewone’ gelovigen, maar ook predikanten hebben een enigszins ‘dubbele’ houding tegenover het gebed. Ze spreken in de kerk gebeden uit, maar

doen dat vaak ‘van papier’. Het zijn for-muliergebeden. Het ‘vrije’ gebed schuwen ze. Waarom? Zijn ze bang zichzelf teveel bloot te geven?Rondom het gebed heerst een zekere gêne. Mijn collega in het zwart in het zie-kenhuis had daar helemaal geen last van. Naast het feit dat ik over het gebed geen stellige uitspraken meer doe (zoals je over veel dingen minder stellig wordt als je ou-der wordt), heb ik van hem geleerd dat je wat het bidden betreft een zekere gêne mag afleggen. Op stations lees je vaak ‘Spreek vrijmoedig over God, maar mis-bruik Zijn Naam niet’. Ik zou deze leuze willen parafraseren: ‘Bid vrijmoedig, maar misbruik het gebed niet’.

Misbruik van het gebed vindt plaats als wij alleen maar voor onze eigen doeleinden bidden. Wie bidt dat zijn aandelen maar snel mogen stijgen, misbruikt het gebed. Maar wie bidt om beterschap, misbruikt het gebed niet. Bidden is toegang vragen tot het rijk van God. Meedenken met God is nauwelijks mogelijk, maar bidden is toch een kleine poging daartoe.Voor bidden heb je een zekere lef nodig. Het woord lef is Jiddisch en komt van het Hebreeuwse woord leb, dat hart bete-kent. Bidden houdt in dat ons hart deel krijgt aan Gods hart.

Anne Vlieger †

Red@ctieService �

VliegerUit: ‘Hunkeren naar het paradijs. Het denken van Anne Wopke Vlieger’, een bundel met preken en columns van wijlen ds. A.W. Vlieger, uitgave Skandalon, Vught, 2006, isbn 90 76564 175, www.kerkboek.nl.

Bidden: je hebt er lef voor nodig

* 1: Keti Koti, Surinamers. ‘Keti Koti’ be-tekent ‘verbreken van de kettingen’. Met name de creoolse Surinamers herdenking op deze ‘Dag der Vrijheden’ de afschaffing van de slavernij in 1863, met muziek en dans. De dag wordt gevierd als een ‘Dag van Eenheid’ tussen mensen.* 2: Día di Himno i Bandera. Deze ‘Cura-çaodag’ is een nationale feestdag op Cu-raçao. * 5: Onafhankelijkheidsdag, Kaapverdia-nen. In 1975 werd Kaapverdië onafhanke-lijk van Portugal.* 30: Lailat al Miraadj/Mirac Kandili, Mos-lims. ‘s Nachts wordt de nachtelijke hemel-‘s Nachts wordt de nachtelijke hemel-reis herdacht van de Profeet Mohammed van Mekka naar Jeruzalem en vervolgens naar de hemel.

Corry Nicolay

� juli - 2008

Kleurrijke feestenCorry Nicolay is predikant, werkt vanaf 1980 samen met mensen uit andere godsdiensten en gebruikt voor dit overzicht de ‘Wereld Feesten Almanak 2008’ en haar eigen ervaring.([email protected])

Kleurrijke feesten

In kleurrijk Nederland is juli dit jaar een be-scheiden gedenk- en feestmaand met en-kele gedenkdagen en een religieus feest.

JULI

‘Vrees niet langzaam te gaan, alleen het stil blijven staan.’

(Chinees spreekwoord)

Tegen de zomer bevangt velen de ver-plaatsingsdrift. Vroeger hadden we va-kantie, nu worden we verondersteld met/op vakantie te gaan. Waarom reizen we? Er moeten toch gegronde redenen zijn om alle ongemakken van een lange reis met jengelende kinderen achter in de auto, het zoeken naar een camping of nachtver-blijf, de regen die de tent instroomt, de autopech of beroving... om dat allemaal te doorstaan!

Er zijn reizen in soorten. De ontdekkings-reis heeft weinig zin meer. Alle paden der wereld zijn reeds bewandeld en alle zeeën doorkruist. Wanneer je voor een exotische reis naar een zielig land boekt, ontdek je al op het vliegveld dat je deel uitmaakt van een menigte die naar dezelfde unieke plekjes gaat. De ontsnappingsreis dient om te vluchten voor de alledaagsheid, de spanningen in ons werk of gezin of zelfs het keurslijf van de seksuele moraal. De opvoedingsreis werd vroeger door rijke jongelingen gemaakt. In beleefdere lan-den leerden ze manieren, ze werden vol-wassen en oefenden zich in het conver-seren over kunst. Maar of je van reizen wijzer wordt? Socrates is maar vier keer buiten Athene geweest en Kant heeft Koningsbergen nooit verlaten. Die filoso-fen vergaarden hun wijsheid door thuis te blijven.

PelgrimsreisDe laatste tijd zit de pelgrimsreis in de lift. Vanouds was een van de redenen om een pelgrimage te maken, dat men zich er zo van verzekerde na dit leven in de hemel te komen. Maar er speelde bij de pelgrims ook een diepe behoefte aan Godsontmoe-

ting mee. Men zocht plaatsen waar Gods aanwezigheid dichtbij is, gaatjes in de he-mel. En dat laatste verbindt de vroegere pelgrims met de huidige.De moderne voet-bedevaart naar bijvoor-beeld Santiago de Compostella, Assisi of Chartres is vaak een combinatie van spiritualiteit en sportiviteit. Zo’n reis kan een proces van levensvernieuwing op gang brengen. Want de pelgrimage is beeld van de levens- en geloofsweg. In gecom-primeerde vorm leren wij de thema’s van ons leven in de lotgevallen onderweg.

Maar wellicht is het met enige aandacht voor de uiterlijke omstandigheden mo-gelijk van een vakantiereis een innerlijke pelgrimage te maken. Omstreeks de 15e eeuw kregen Europese mensen een in-nerlijk. Ze lazen bijvoorbeeld niet meer hardop. Toen zijn ook protestanten, door thuis te blijven, gaan pelgrimeren. Van die innerlijke pelgrimage is The pelgrim’s pro-gress (Christenreize naar de eeuwigheid) van John Bunyan (1678) een goed voor-beeld. Het boek had in de oudheid niet geschreven kunnen worden. Ontelbare liederen bezingen het leven als een pelgri-mage naar het beloofde land of de eeu-wigheid. Zie onder andere het Liedboek voor de Kerken de gezangen 4, 5, 225:2,5, 340, 438 en 441. Een aantal geloofsvoor-stellingen zijn de meesten van ons vreemd geworden, maar het beeld van de reis naar het land van verlangen is een arche-type van alle tijden.

In een volgend artikel: enkele momenten op de pelgrimsweg van ons leven.

Jan de Jongh

Red@ctieService �

Liturgie onderweg (I)Evenals vorig jaar zomer over ‘Stilte’ schrijft Jan de Jongh voor deze zomer en het begin van de herfst een kleine serie. Dit keer staan de overpeinzingen in het teken van het reisseizoen. Het gaat over de reis als pelgrimage en als levensbeeld.

Waarom reizen we?

� juli - 2007

6 juli Derde zondag van de zomer A-jaarkleur: groen Oecumenisch Leesrooster: Zacharia 9, 9 – 12 en Matteüs 11, 25 – 30RK: Zacharia 9, 9 – 10 en Matteüs 11, 25 – 30 Thema kinderdienst: Kijk nou toch...

WoordelijkDuizenden gedachtenwat deel je er van meeeen flitsen soms wat flardende rest blijftjouw privéik bid dat wijelkaar weer vindengedachten hoe dan ook geuitik wil het lezenin je ogenen me weer voelenals je bruid

Bron: Mediapastoraat RKK/KRO

Komt tot mij, allen die vermoeid zijn en belast zijt, en ik zal u rust geven! Neemt mijn juk op u en leert van mij dat ik zachtmoe-dig ben en nederig van hart, en ge zult rust vinden voor uw zielen.

Soms kan het voldoende zijneenvoudig de handen te vouwen

Zij die hun kruis dragen, weten dat wie er voor

wegloopt later een groter op hun pad zullen treffen.

Mijn handen

zijn dezelfde

als die van jou.

Iemand ging eens naar zijn land om te zaaien. Een deel van het zaad viel op de weg, waar de vogels het oppikten. Een an-der deel viel op rotsachtige grond. Daar was weinig aarde. Het zaad kreeg wor-teltjes, maar door de stenen kon het niet verder groeien. Toen de zon opkwam, ver-dorde het kleine plantje. Weer een ander deel viel tussen de distels. Daar was niet genoeg ruimte om te groeien. Het stikte. Maar er viel ook zaad in goede grond. Toen kon het groeien en groeien. Uit een zaad-je kwamen wel honderd, zestig, of dertig nieuwe plantjes vol met zaadkorreltjes.

Weet je, zei Jezus later tegen zijn leerlin-gen: Eigenlijk zijn die zaadjes net woor-den. Als je praat zaai je woorden in het rond. Die woorden kunnen overal terecht komen. Soms hoor je wel praten, maar je luistert niet. Dan gaan ze je ene oor in en komen je anderen oor weer uit. Of je luister wel, maar je vergeet weer wat er gezegd is, omdat het te moeilijk is of om-dat je het niet belangrijk vindt. Maar soms luister je zo goed, dat de woorden gaat werken. Dan ga je doen, wat je gehoord hebt. Dan vallen ze in goede grond.

Red@ctieService �

Kinderpagina JuliMag worden gebruikt met bronvermelding. Uit: de methode voor kinderdienst Bonnefooi.

Een verhaal van Jezus

� juli - 2008

13 juli Vierde zondag van de zomer A-jaarkleur: groenOecumenisch Leesrooster: Jesaja 55,6-13, Matteüs 13, 1-9. 18-23RK: Jesaja 55, 10- 11, Matteüs 13, 1 –(9)23 Thema kinderdienst: Laat groeien!

maar hij die op de rotsbodem gezaaid is dat is hij die het woord hoorten het meteen met vreugde aan-neemt.

Met gemak worden

de woorden gezaaid, maar wat opbloeit hangt van veel factoren af.

Jezus spreekt vanuit de boot. Durft hij niet dichterbij te komen? Integendeel. Omringd door de menigte, zijn slechts een paar mensen echt dichtbij. In de boot kan iedereen hem zien en horen.

Woordelijk

God, bij alle onzekerhedenin ‘t middenoosten,wil ik U bidden.

Geef inzicht en eerlijkekracht aan betrokkenregeringsleiders.Maak hun hart open,om Uw liefde te ervaren,zodat vrede en gerechtigheid,aanbreekt voor alle mensen,die daar zo naar verlangen.Heer, wees hen nabijAmen


ALLEN NABIJ

(20 juli)Margaretha is een heilige en martelares van de Rooms-katholieke Kerk. Ook in de Anglicaanse Kerk wordt zij vereerd. Zij is een van de Veertien heilige helpers en met de heilige Barbara en Katharina een van de drie heilige maagden.Volgens de overlevering werd zij geboren in Italië als dochter van een heidens echt-paar, maar werd door haar voedster chris-telijk opgevoed. Dit tot ergernis van de vader van Margaretha, die haar aangaf bij de stadhouder. Deze wilde haar niet al-leen van haar geloof afhelpen, maar haar eveneens een huwelijksaanzoek deed, op voorwaarde dat zij haar geloof zou afzwe-ren. Margaretha weigerde. Daarop werd zij gevangen gezet en gemarteld. Er volg-de een aantal wonderbaarlijke gebeurte-nissen, waaronder de verdrijving van een draak, waardoor steeds meer dorpsbewo-ners zich eveneens tot het christendom bekeerden. Uiteindelijk werd Margaretha in 305 ter dood gebracht.In de middeleeuwen was Margarethadag een van de belangrijkste dagen in het jaar voor de boeren, die op deze dag hun pacht betaalden en met de oogst begon-nen. Sint-Mar-griet is de bescherm-h e i l i g e van voed-sters, ver-pleegsters, vroedvrou-wen en nierpatiënten. Zij werd aangeroe-pen bij barensweeën en zwangerschap, onvruchtbaarheid, gebrek aan voeder-melk, krampen en borstkwalen. Zij wordt vaak afgebeeld met een kruisbeeld in haar handen en een draak.

Red@ctieService �

Heilige van de maand CommuniegebedBron: Honderd en één heiligen; Uit ‘Tot uw dienst’, www.middenonderu.nl.Die Heiligen im Jahreslauf

Refrein (Gezangen voor Liturgie, Psalm 117-II): Looft, alle volken, looft den Heer, roemt, alle naties, roemt zijn eer. Want over ons is groot en wijd zijn gunst en goedertierenheid, voor eeuwig blijft zijn trouw bestaan. Heft met ons Halleluja aan!

Van alle kanten heeft U ons bijeenge-roepen en verzameld in dit huis om aan te zitten aan de tafel van Jezus, uw Zoon. Hier zijn geen eersten en geen laatsten.

Refrein

Uit alle volkeren roept U uw mensen bij elkaar en U verzamelt hen op uw heilige berg om aan te zitten aan de tafel die U voor hen aanricht. Daar zijn geen eersten en geen laatsten.

Refrein

Margaretha van Antiochië

� juli - 2008

20 juli Vijfde zondag van de zomer A-jaarkleur: groenOecumenisch Leesrooster: Jesaja 40,12-25, Matteüs 13,24-30.36-43RK: Wijsh. 12, 13.16-19, Matteüs 13, 24-(30) 43 Thema kinderd.: Een regen van zegen

Wanneer het gewas uitspruit en vrucht zet, dan verschijnt ook het raaigras; de dienaars van de huismeester komen bij hem en zeggen: heer, hebt u niet goed zaad in uw akker gezaaid; waarvandaan heeft hij dan raaigras? [..] wilt u dan dat we weggaan en het bij-eenlezen?- maar hij verklaart: nee, anders zult ge bij het bijeenlezen van het raaigras tegelijk daarmee de tarwe uitrukken; laat allebei samen groeien tot aan de oogst.

Woordelijk

Afscheid...

Ik wilde heel graagafscheid van je nemengewoon maar zeggen je was een toffe Pa.

Ik hield van jekarakter en gebrekenwat laat je straksveel kostbaars aan ons na.

Ik mocht niets zeggendaarom zweeg ik]dat doet na jarensoms nog even pijn.

Ik hoop dat jij ookzonder afscheidswoordenweet... dat ik altijd

trots op je zal zijn!


Einde van het groei-en, Ti jd voor de oogst , de scheiding van vrucht en onkruid. Het kan ons bang maken. Maar tegel i jker t i jd spelen we zel f soms al te graag voor oogster.

Wie is het?Nummer 2? Of toch nummer 6?

Goed en kwaad halen we makkelijk door elkaar.

Daar stond ik voor mijn moeder. Zo’n vijf-entwintig jaar geleden. Mijn ouders zou-den uit elkaar en ik moest kiezen.‘Kiezen?’ riep ik. ‘Hoe kan ik nou kiezen tussen jou en papa?’Mijn moeder keek me aan. ‘Dan kies je toch voor papa? Het kan mij niets schelen hoor. Niets kan mij meer schelen. Ik heb al zoveel klappen gehad.’Ineens werd ik ontzettend kwaad. Ik kwam nog dichterbij. ‘Ja hè. Wat heb jij het erg! Denk je dat jij de enige bent die het moei-lijk heeft?’ Ik zocht naar woorden om het duidelijk te maken. ‘Een mens kan toch ook niet kiezen welke arm of welk been geamputeerd moet worden? Die wil je al-lebei houden! Zo denk ik ook over jullie. Ik wil jullie allebei houden. Ik wil dat jullie bij elkaar blijven.’‘Dat gaat nou eenmaal niet, dat weet je.’Ja, dat wist ik. Ik keek haar aan. Ik wilde iets moois zeggen. ‘Ik blijf loyaal met jullie allebei.’‘Loyaal???’ Ze riep het alsof het een vloek was. ‘Ik dacht dat je van me hield!’Zo ging het vijfentwintig jaar geleden. En nu, ik moet het toegeven, gebeurt het-zelfde weer. Mijn dochter staat voor me en zegt: ‘Hoe kan ik nou kiezen tussen jou en mama?’Ik weet niet wat ik antwoorden moet. Ik wil niet hetzelfde zeggen als mijn moeder vroeger. ‘Het spijt me,’ zeg ik alleen maar. ‘Yolande, het spijt me.’Ze geeft geen antwoord. Ik zie hoe ze naar woorden zoekt. Net als ik vroeger. Ik help haar. ‘Je blijft loyaal met ons allebei?’ vraag ik.Ze kijkt me aan, tranen in haar ogen. Dan moet ze toch lachen. Ik heb haar mijn ver-haal over vroeger al eens verteld...

Ricardo Copla de Castella

Oordeel niet te snel

Hoe kun je voorkomen dat je te snel oor-deelt? Een paar tips uit de Talmoed (jood-se wijze les): Als je een ander een klein onrecht hebt aangedaan, laat het dan groot zijn in je eigen ogen;

Als je een ander veel goeds hebt gedaan, laat het dan weinig zijn in je eigen ogen;

Als een ander jou een weinig goed heeft gedaan, laat het dan groot zijn in je ogen;

Als een ander jou een groot kwaad heeft aangedaan, laat het dan weinig zijn in je ogen.

Vrijheid, blijheid?

Nederland is een vrij land.Je kunt doen wat je wilten laten wat je niet laten kunt.Je kunt al snel zeggen wat je denkt.Toch vind ik dat de mensen maar raar met vrijheid omgaan.Vrijheid is iets wat je krijgt.Maar waarom wordt er vaak zo’n misbruik van gemaakt?

Mensen doen elkaar pijn.Gebruiken de ‘vrijheid van meningsuiting’ om elkaar naar beneden te halen.Is dat nu vrijheid?

Je bent pas echt vrij, als je ook met je vrij-heid om kunt gaan.

Eva Krab

Red@ctieService �0

JongerenpaginaTeksten voor jongeren, al dan niet op een speciale jeugdpagina. Bij overname vermelden: ‘Een Zoutkorrel voor elke dag’, SGO Uitgeverij Hoevelaken, 2008. Thema: Door dik en dun.

Ik blijf loyaal

�� juli - 2008

27 juli Zesde zondag van de zomer A-jaarkleur: groen Oecumenisch Leesrooster: Koningen 3,5-12, Matteüs 13, 44-52RK: 1 Kon.3,5.7-12, Mat.13, 44 – (46) 52 Thema kinderd.: Verder kijken (dan je neus…)

Woordelijk

Land van vroomheid,Waar te vinden?In het noorden, zuiden, westen, oosten?Naast ons,vlak bij huis?Helpend’ hand, die altijd klaar staat,nacht en ontij, dag en nacht.Spiegelbeeld van God,ons inspirerend,levenslang?


Het koninkrijk der hemelen lijkt op een schat verborgen in de akker.

Vaak is het wezenlijkeverborgen in het alledaagse.Dit te ontdekken vraagt om de gevoelige vingers van de gelovige.

De mens moet niet zorgen dat hij in de hemel komt, maar de dat de hemel in de mens komt. Wie de hemel niet in zich heeft, zoekt tever-geefs het heelal af.

Met gevoel en geloof

Om rijk te zijnheb je weinig

nodig.

Red@ctieService ��

Uit de Bijbel [12+]

In het begin Genesis 1:3In het begin was er niks. Of als er iets was, had het niks te betekenen. Het was een oneindige, grauwe massa waar kop noch staart aan viel te ontdekken. Een vaag gedoe. Zoals gedachten tussen droom en wakker worden in: let je erop, dan zijn ze weg. Je kunt er niks mee beginnen. Alle power ontbreekt.We zouden hier nooit hebben gezeten als er niet Iemand of Iets was geweest, die het tegenovergestelde was van niets en vaag-doenerij. Sinds mensenheugenis proberen we Die een naam te geven: God, El, Allah, Jehova, Jahweh, Ohm, Energie, Bron, Eeu-wige, Universum... Laten we diegene voor nu even de Naam noemen.Er gaat een verhaal dat in die oervaagheid de Naam een verlangen heeft uitgespro-ken. De Naam zei: ‘Licht moet er zijn’. En er was licht. Want woorden zijn daden, soms. Eenmaal uitgesproken, werd niets tot iets. Het vage werd concreet. Het splitsen kon beginnen. Grauw werd licht en donker, lauw werd warm en koud, modder werd zee en land, onverschilligheid werd haat en liefde. In een oneindige dans zochten de tegenstellingen een nieuwe balans. Zo begon de wereld. Ieder heeft iets van die oerkracht van de Naam ingeblazen gekregen. Ook jij begon als een nietig niksje, een vaag klontje cel-len zonder kop of staart, zonder bewust-zijn van wat dan ook. Je was niemand en je stelde niets voor. Maar je groeide en op een goede dag begon je woorden te geven aan de wereld om je heen. Alles gaf je een naam. ‘Mama!’, ‘Papa!’, ‘Ikke!’, ‘Auto!’ Hoe meer woorden je vond, des te groter werd je wereld. Zo schep jij je eigen wereld. Als jij iets benoemt, bestaat het. Scheld je, dan gaat er iets kapot. Maar zeg je ‘schat’ of ‘liefste’, dan bloeit iemand op. Wat jij mooi noemt, is mooi. Je lijkt spre-kend op de Naam: jouw woorden vormen je wereld.

Hilda Algra

JongerenDiepere gesprekken

Je hoort tegenwoordig steeds vaker van mensen die elkaar ontmoet hebben via MSN. ‘We hadden elkaar zo veel te ver-tellen!’. Maar als ze dan écht bij elkaar komen, hoor je ze nauwelijks praten. Zelf praat ik ook makkelijker op internet. Daar heb je meer tijd om na te denken over een antwoord.Je hoeft volgens mij niet bang te zijn dat mensen hun sociale vaardigheden verlie-zen. Dat gebeurt niet. Komt dat door de weekenden in de kroeg? Mijn stelling is: Op MSN kun je diepere ge-sprekken hebben.

Bas, 17 jaar

Gebed

God,soms hebben we het gevoeldat er een kloof tussen ons is.Dat we iets tegen elkaar zeggen,maar elkaar niet begrijpen.Dat wat we bedoelenniet goed overkomt– want luisteren is zo moeilijk.

Help ons om dóór te vragen,en niet te snel te denkendat we wel wetenwat een ander zeggen wil.Help ons ook om de toonachter de woorden te horen:het verdriet, de blijdschap,de boosheid of de verbazing.

Geef ons de wilom elkaar te verstaan.

De teksten op deze pagina zijn met toe-stemming van de uitgever overgenomen uit Oase, magazine voor dagopeningen, bezinningsmomenten en vieringen – 1e jaargang nummer 1.Zie: www.oasedagopeningen.nl

JongerenpaginaOase Magazine is een nieuw blad voor dagelijkse bezinning op school. Met bijbelse over-denkingen voor jongeren en allerlei andere rubrieken. Ook jongeren werken aan het tijd-schrift mee. In Redactieservice elke maand een thema uit Oase Magazine als service voor plaatselijke gemeenten. Thema van deze maand: Wat zeg je?

�� juli - 2007

Door de bril van een kindRien Westera haalde gedichtjes van lang geleden tevoorschijn. Het leven gezien door de bril van een kind.

DROMEN

Ik wou dat ik een vogel was, heel hoog, daar in de lucht. Dan zag ik alles hier benêe

ook eens in vogelvlucht. De kind’ren lijken op het plein

als stipjes in het grijs. En ik? Ik vlieg naar Afrika.

Ja heus, ik ga op reis !

Rien Westera

VIERDAAGSE

Vierdaagse lopen met de klas, daar doe ik graag aan mee. We lopen dan een hele poos

en keurig twee-aan-twee!Waarom ik meedoe aan zo’n tocht?

Wel dat is zonneklaar:je krijgt een kaartje om je hals,waarop staat: - daar en daar -

ontvang je gratis ‘snoep’ of ‘fris’,en ‘k snoep nu eenmaal graag.

Mijn liefde voor de wandelsportgaat rechtstreeks door mijn maag.

Vierdaagse lopen met de klas, daar doe ik graag aan mee.

Rien Westera


Deze woorden uit een bekend lied van Huub Oosterhuis zullen niet de leidraad zijn geweest van de bedenkers van het Jaar van het Religieus Erfgoed. In januari werd dit Jaar feestelijk geopend met het luiden van de klokken van de Dom te Utrecht. Doel van het Jaar is om behoedzaam om te gaan met dit culturele erfgoed en in si-tuaties waarin het vaak beeldbepalende gebouw niet langer kan dienen voor de kerkdienst te zoeken naar een ander zin-vol gebruik om zo sloop te verhoeden.“Zomaar een dak..” klinkt veel protestan-ten vertrouwd in de oren. Voor hen is een kerkgebouw geen gewijde ruimte. Schoon-heid komt voor hen op de tweede plaats. Maar dit is natuurlijk wat al te kort door de bocht, alsof de centrale plaats van het Woord in de eredienst, ook zo’n typisch protestantse benaming voor wat nu meer en meer viering genoemd wordt, geen fraaie kerkgebouwen kan opleveren.Het Jaar van het Religieus Erfgoed biedt kerken, synagogen, moskeeën een mooie kans om de deugd der gastvrijheid te be-oefenen. Gezien de geschiedenis van ons land gaat het vooral om kerkgebouwen. Kerken kunnen in hun handen knijpen nu zij o.a. dankzij Monumentenzorg hun uit-wendige en inhoudelijke schatten onder de aandacht van burgers kunnen bren-gen. Laten de getrouwe gebruikers van die gebouwen zich dan geen suppoosten voelen. Hier ligt een schone taak voor wie in deze godshuizen geen dode stenen zien uit een ver verleden, maar een plaats waar het goede, ware en schone gevonden kan worden.

DrempelsDe kerk als instituut staat niet hoog aan-geschreven. Kerken worden leger en in Europa gaat ons land in die ontwikkeling voorop. Taal en vormen van de eredienst raken velen niet meer en weer anderen zijn in het verleden door dominee of me-

neer pastoor of gemeenteleden of een benepen moraal voorgoed van de kerk genezen. Dat verloren terrein win je niet zomaar terug, ook niet met tien Jaren van het Religieus Erfgoed. Bij de entree van de kerk liggen daarom voor velen hoge denk-beeldige drempels. Het Jaar van het Religieus Erfgoed is een dankbaar middel om die drempels te slechten. Laten geloofsgemeenschappen maar eens tonen wat zij in huis hebben. Velen zijn er die beseffen dat er meer is tussen hemel en aarde. Velen worden ge-raakt door muziek. In de media is er veel aandacht voor contact met en ervarin-gen van wat ons verstand te boven gaat; sommigen spreken van een herleving van ‘volksreligie’. Hoe dan ook, mensen blij-ven zoeken naar wat de waan van de dag overstijgt en willen voorbij de oneliners en de hypes in de media. Ze willen dat vooral zelf doen en lijken vooralsnog geen be-hoefte te hebben aan een gemeenschap met haar eigen patronen en kaders.

Goed samenlevenGeloofsgemeenschappen kunnen met de openstelling van hun gebouwen en daar-aan verbonden evenementen (qua mu-ziek, lezingen, kunstprojecten zijn er her en der interessante initiatieven) duidelijk maken dat zij leven van vragen en van hoop en inzet voor een goed samenleven. Kerken als plaatsen waar je zoekt naar zin in het leven, waar je ontroerd wordt door goede muziek en waar verwondering kan ontstaan over wat die kerk in huis blijkt te hebben. Plaatsen ook waar degene die het niet redt op eigen kracht, zich gekend kan weten.Het Jaar van het Religieus Erfgoed is een mooie opdracht voor kerken om aan te to-nen dat in die mooie gebouwen de men-sen niet van gisteren zijn.

Arie Broekhuis

Zomaar een dak boven wat hoofden

Religieus erfgoedHet Jaar van het Religieus Erfgoed biedt kerken de gelegenheid om te laten zien dat de mensen in die kerken niet van gisteren zijn, aldus Arie Broekhuis ([email protected]).

Op een grappige manier houden verhalen uit verschillenden culturen mij een spiegel voor. Ik zie Chinese Friezinnen zich ergens druk om maken. Ik zie en hoor wel dàt er iets is maar ik hoor en zie niet wàt er is. Het is net als wanneer iedereen lacht om een mop die ik niet heb gehoord of niet begrijp. Dan voel ik me buitengesloten. De keus is dan aan mij of ik buitenstaan-der blijf of binnengehaald wil worden. Ga ik in mijzelf van alles bedenken of stel ik vragen.

Het laat me kijken in de spiegel van een Joods wijsheidsverhaal van Martin Buber over ‘De Dove’:

Een vioolspeler speelde eens zo mooi dat iedereen die hem hoorde, begon te dan-sen. Steeds meer mensen gingen meedan-sen. Het was een vrolijke boel. Toen kwam er een dove man aanlopen die niets van muziek wist. Wat hij zag leek hem een raar gedoe, zinloos en smakeloos. Als mensen onderling doof zijn voor wat voor de ander belangrijk is, kunnen ze het stompzinnig of zinloos vinden. Wan-neer je door hebt dat je de ‘muziek’ van de ander niet hoort, dus wanneer je be-grijpt dat je de kern niet ziet of hoort, kun je nieuwsgierig worden. Bijvoorbeeld waarom de ander je wel of niet aankijkt tijdens een gesprek, waarom hij nooit nee zegt en waarom zij zich wel of niet religi-eus kleedt.

Door te vragen kom ik veel te weten, maar soms leg ik het toch anders uit dan de ander bedoelt. Dit laat me kijken in de spiegel van een Islamitisch wijsheidsver-haal over Moela Nasroeddin:

Moela ontmoet iemand die in contact staat met vogels en vissen en zegt:’Toen ik u zag dacht ik: die is net zoals ik. Een vis heeft namelijk eens mijn leven gered.’ De ander reageert verbaasd en vraagt:‘Hoe kan dat?’ Moela antwoordt: ‘Die vis redde mijn leven, want ik verging van de hon-ger en heb drie dagen van die vis kunnen eten.’ En zo kunnen u en ik in de spiegel kijken van verhalen uit verschillende culturen die ons tot lering en vermaak zijn. Knipoog van

Corry Nicolaypredikant interreligieuze communicatie Zie: www.kleurrijkgeloven.nl.

Kleurrijk samenlevenIn de spiegel kijken van verhalen uit andere culturen, in deze column van Corry Nicolay ([email protected])

�� juli - 2007

De dove en de vis

‘Mannen grijpen de gelegenheid, vrouwen scheppen haar.’

(Duits spreekwoord)

Het zal je gebeuren:dat je op pad wordt gestuurdzonder meer.

Zonder voedsel, zonder reserves,zonder bagage, zonder ballast.

Je zult vaak buiten moeten blijven,je zult van de regen in de drup geraken.Je zult leren wat honger is en dorst.

Je zult het moeten doenmet de enkeling die jou opendoeten met elkaar.

Brood in bijbelse tijden was meestal gerstebrood, tarwebrood was kostbaar. Als het tarwebrood algemener wordt, is gerstebrood het voedsel der armen. Brood was een ronde koek met een gat in het midden (zodat het aan een stok, een ‘staf des broods’, Psalm 105:16, werd vervoerd), in gloeiende as, of op gloeiende stenen (al dan niet in een oven), of op een bakplaat gebakken. Het ongezuurde (zonder zuurdeeg) brood, de matze, wordt op Pasen gegeten. Aan het avondmaal geschiedt de breking van het brood. Brood en wijn verkondigen de dood van de Heer, totdat hij komt.


Christelijke symbolenUit: Bijbels woordenboek, Dr. L.A. Snijders. Libro, Hoogeveen.

Uit: ‘Kijker naar sprekende portretten’, tekst: Servaas Bellemakers, tekening: Woeloem

Brood

�� juli - 2008

Thematische tekeningBrood des leven, laatste schooldag

Het brood des levenskan hij alleen zijn

voor hen die honger hebben.

Hoe overbodig moet het brood des levens wel niet zijn,als het respect voor ons dagelijks brood al in de goot ligt?

In Zweden is het traditie om na kerst de kerstboom uit het raam te gooien, om plaats te maken voor de lente. Nu is het tijd om plaats te maken voor de

zomer…

DE WATEREN de tweede

waterenwaterenwaterengolven af en aanhogerhogerbulderenddreunenddonderendvallen zenaar benedennaar benedendit is geen leven

o Goddaar

die golfdie allesverwoestende

golfzo hoog

de aarde verloren

o hemeldie golfzo hoog

zij valt nietjij houdt haar tegen

geredeen zee van ruimte


Gedicht van de maandUit: De achtste dag, verhalen en gedichten bij de schepping en de dag van vandaag. Pete Pronk, 3e druk, isbn 978 90 5263 125 7. Als verhalenverteller, theoloog en speler reist Pete Pronk met koffers boordevol vertellingen dwars door het hele land. Tekening: Kees van Eunen.

�� juli - 2008

HumorWij bieden cartoons over verschillende onderwerpen uit kerk en maatschappij.De illustraties op de CD zijn met ballonteksten.


Licht van liefdePoëzie door het jaar heen, door Stijni Stoeckart. Geïllustreerd door Jannie Kleiborn – van der Sloot. Met medewerking van Arjen Kleiborn. Uitgeverij Relibris.www.relibris.nl

Ik geloof in God onze vader,die de vogels in de lucht voedten de lelies op het veld doet groeien.Ik geloof,dat Hij ook ons op handen draagten bezorgd is voor ieder van ons.

Ik geloof in Jezus, zijn Zoon,die ons aanspoort het koninkrijk van God en zijn gerechtigheidop onze aarde voor elkaar waar te maken.

Ik geloof, dat deze levenshouding ons kleurrijk maaktals de bloemen op het veld.

Ik geloof in de heilige Geest,die ons door Jezus is gezondenen die ons de adem en de kracht geeftom te werken aan een goede wereldmet kleuren van vertrouwen,vrede en liefde.Amen.

�� juli - 2008

HolsteinMeditatieve teksten van pastor en katecheet Gerard van Holstein (1933-1999) uit zijn bundel ‘Ik zing het morgenrood wakker’.

Bijbelse puzzelplatenDeze puzzelplaat is afkomstig uit: 365 puzzelplaten voor kinderen, Inge Slings-de Vries, Benjamin, Heerenveen isbn 86010024 en kost E 12,50. Te bestellen bij www.kerkboek.nl

Ik geloof


Lied van de maandLiederen over bijbel en geloof die wij in de schijnwerper zetten om deze maand speciale aandacht te krijgen. Bron: ‘Op wie wij wachten’ Liederen en gezangen voor advent en kerstmis. Tekst: Michael Steehouder. Muziek: Chris van Bruggen, Anneke van der Heide en Peter Rippen.

BonnefooiWerkschrift voor kinderdienstleiding zomer/herfst 2008 (A-jaar)Uitgeverij Narratio isbn 9052638012 prijs € 15,00

Voor alle zondagen van 25 mei tot en met 23 november 2008 Gebeden, Bijbelse navertellingen, Sleutelverhalen, Liedjes en verwerkingen voor de drie leeftijds-groepen 3/5 – 5/8 en 9/12, bij het oecu-menische leesrooster van de Raad van Kerken. Inclusief een Overstapdienst, informatie over de startzondag van de PKN én toegang tot www.kinderdienst.nl met achtergronden en extra informatie. Met, zoals gewend van onze methode: voor de allerkleinsten van 3/5 jaar: ver-halen bij en uit bekende prentenboeken die bij de bibliotheek kunnen worden geleend, en natuurlijk ook liturgische suggesties bij het verlaten van en terug-komen in de kerkruimte. We volgen het evangelie van Matteüs, dat ook voor het R.K. Lectionarium uitgewerkt wordt.

(BT) concentrische (Westhill)methode voor godsdienstige opvoeding in /door de kerk

Allerzielen AlomKunst tot herdenkenIda van der LeeUitgeverij Boekencentrum isbn 9789021142036 prijs € 15.00.Allerzielen is van oudsher een katholiek feest waarbij men bidt voor de overle-denen en een bezoek brengt aan het kerkhof. Ida van der Lee heeft vanuit de kunst een eigentijdse variant ont-worpen. In 2007 werd op vijf begraaf-plaatsen Allerzielen Alom gevierd. Op de sfeervol ingerichte begraafplaat-

sen kon iedereen zijn doden ‘vieren’. De vele citaten en illustraties in dit boek geven een indrukwekkend beeld van de vieringen, die op de duizenden bezoe-kers enorme indruk maakten. De vraag om herhaling is groot, zo bleek uit het onderzoek van de Radboud Universiteit Nijmegen naar nieuwe riten rondom de dood en persoonlijke religiositeit. Het rijk geïllustreerde boek Allerzielen Alom is een boeiend verslag voor ieder-een met interesse voor kunst, rouw en verliesverwerking en is tevens een hand-leiding voor geïnteresseerden uit de uit-vaartbranche..(BT) rouwen als techniek

�� juli - 2008

BoekenKies voor uw besprekingen zelf de titels van wwww.boekentafels.nl of laat dat voor uw blad door iemand doen die met gezag de juiste titels kan kiezen en mogelijk ook een eigen mening kan toevoegen, zo wordt uw recensie rubriek nog actueler, maar vooral unieker en veel persoonlijker!

Alle nieuw verschenen boeken staan op www.boekentafels.nl.Besprekingen mogen worden gebruikt.

In augustus worden in het warme en voch-tige Peking de Olympische Spelen gehou-den.Er kleven bezwaren aan Spelen in een land waar de mensenrechten volgens Amnesty International geschonden worden. Hoe dan ook worden de Spelen gehouden in een land dat de doodstraf kent, waar de vrijheid van meningsuiting beperkt is, ar-beidsomstandigheden vaak onmenselijk zijn en huizenblokken zonder vooroverleg of inspraak moeten verdwijnen voor de totstandkoming van het ideaal. Protesten tegen de Chinese inbreuk op de mensen-rechten zijn verboden. En sporters kunnen maar beter niet in het openbaar een scher-pe mening over dit onderwerp hebben.Over de luchtkwaliteit is in de aanloop naar de Spelen ook veel te doen. Men ver-wacht dat er straks smog boven de stad zal hangen, dat Peking onder een dikke deken van vervuilde lucht zal liggen. Het verhaal gaat dat deelnemers mondkapjes moeten dragen.Valt er dan wel te sporten? En hoe gezond gaan wij in onze competitiegerichte maat-schappij eigenlijk met elkaar om?Soms denk ik: het is pure topsport om je temidden van al dat meten aan elkaar staande te houden. Er is een ware wed-strijd gaande tussen ziek en gezond en tussen gezonden onderling en tussen zie-ken onderling.‘Ik ben sneller, slimmer, mooier, slanker, drukker dan jij hoor. En ik ben dan wel zieker dan jij, maar ik doe toch echt meer dan jij’.Ongelooflijk. Eén grote smogboel.Stemmen zijn opgegaan om de Spelen te boycotten. Anderen zeggen dat je juist

moet gaan omdat je zo wel over het on-recht daar kunt blijven praten en schrijven, dat is positief. De situatie in China zal niet snel veranderen, maar het verandert ho-pelijk wel.En al is het totaal iets anders, ik hoop van harte dat wij in Nederland ook een veran-dering ten goede zullen bereiken. Want het lijkt er in onze maatschappij regel-matig op dat wij uit jaloezie mondkapjes dragen, waardoor we elkaar niet meer kunnen complimenteren als iemand iets uitzonderlijks neerzet.Van al dat focussen op je tegenstander krijg je enkel een stijve nek en dan verspil je energie en vergeet je je eigen talent al-gauw.Het enige wat volgens mij echt telt is het gevecht met jezelf: eruit halen wat er in je zit. Niet onder de maat presteren, maar er helemaal voor gaan.Jezelf op een gezonde manier uitdagen om net iets scherper te worden dan voor-heen. Zo probeer ik als columnist met nog minder woorden nog meer te zeggen.Wie dichtbij zichzelf blijft, waardeert zich-zelf en reageert als vanzelf sportief op het succes van de ander. Dan ontstaat er een sfeer waarin gejuich vrijuit klinkt. Daar heeft ieder mens recht op.Ik geloof erin. Ik droom ervan. Ga uit van je eigen kracht: daar waar God in je woont. God die ons allemaal gaven geeft en blij is als we die delen. Zo bundel je krachten waardoor je elkaar van zuurstof voorziet. En als samenleving opademt, een hele gave maatschappij wordt.Weg met de mondkapjes. Welkom schou-derklop!

Christine van Reeuwijk


Langs de zijlijnDe Olympische Spelen in Peking inspireren Christine van Reeuwijk tot een column over een sportieve houding in het menselijke vlak. ‘Weg met de mondkapjes. Welkom schouderklop!’ ([email protected]) Foto: © Eljee, Ede.

Ga uit van je eigen kracht

werkelijk tegenwoordig

soms God ontwaar ik Jouin de kracht van stille woordenof in het vuur van theologischvolgepraat, soms Godmaar vaak ook niet –

meestal kom ik Jou in mensentegen, zoals hier en nu indeze vrouw

die haar jas aantrekthet schaaltje neemtde sleutel pakten naar de buurvrouw gaatde buurvrouwdie verlamd raaktin een rolstoel ziten op een wachtlijst staathaar buurvrouwdie zij dagelijks voert –

in alle eenvoud spelt zijJouw verhaal Jouw hartJouw handen en Jouw voetenJouw liefde en Jouw trouwrechttoe rechtaanwoord voor woord word Jijleesbaar in haar verhaal

hier en nuvan dichtbijlevensechtontmoet ik Jou –

Oeke Kruythof

zomertuin

de rust daalt neerin dit ochtenduuralle buren werkenzittend in mijn tuin isde oude eik mijn metgezelik hoor de bladeren ritselen

de takken wiegensierlijk heen en weerdansen een verstild ballettegen helderblauw decorsoms drijft trots eenwolk voorbij in wit envele grijzen en wiekteen meeuw speelsdoor het toneel

verfijnde choreografie

de tuin is mijn theateren ik zit eerste rang –

Oeke Kruythof

�� juli - 2008

GedichtenTwee gedichten van Oeke Kruythof ([email protected])


Foto van de maand

�� juli - 2008

LeesroosterHet rooster van het Nederlands Bijbelgenootschap geeft deze maand de volgende lezingen aan:

dinsdag 1 juli Maleachi 2:10-16woensdag 2 juli Maleachi 2:17-3:5donderdag 3 juli Maleachi 3:6-12vrijdag 4 juli Maleachi 3:13-18

zaterdag 5 juliMaleachi 3:19-24NBG-51: 4:1-6

zondag 6 juli Matteüs 11:2-15maandag 7 juli Matteüs 11:16-24dinsdag 8 juli Matteüs 11:25-30woensdag 9 juli Matteüs 12:1-8donderdag 10 juli Matteüs 12:9-15avrijdag 11 juli Matteüs 12:15b-21zaterdag 12 juli Matteüs 12:22-32zondag 13 juli Matteüs 12:33-42maandag 14 juli Matteüs 12:43-50dinsdag 15 juli Matteüs 13:1-9woensdag 16 juli Matteüs 13:10-17donderdag 17 juli Matteüs 13:18-23vrijdag 18 juli Matteüs 13:24-33zaterdag 19 juli Matteüs 13:34-43zondag 20 juli Psalm 147maandag 21 juli 1 Koningen 3:1-15dinsdag 22 juli 1 Koningen 3:16-28woensdag 23 juli Psalm 72donderdag 24 juli 1 Koningen 4:20-5:14vrijdag 25 juli Matteüs 13:44-52zaterdag 26 juli Matteüs 13:53-58zondag 27 juli Psalm 33maandag 28 juli Matteüs 14:1-12dinsdag 29 juli Matteüs 14:13-21woensdag 30 juli Numeri 11:1-15donderdag 31 juli Numeri 11:16-23

‘Bemoei je met je eigen zaken’, denken we vaak. Maar heimelijk hopen we dat een ander zich af en toe wel degelijk met ons bemoeit. Een aardig voorval kan dit illustreren. Ik kreeg onlangs een sjaal toegestuurd. Het was een degelijke sjaal, een echte do-mineessjaal. Ik was verrast en vroeg me af waar ik hem aan te danken had. Toen realiseerde ik me dat hij door de dominee was verstuurd die ik enkele dagen eerder op een classicale vergadering had ont-moet. Ineens begon ik te glimlachen. “Hij geeft mij een stille hint”, zei ik tegen mijn vrouw. “Ik had een gerafelde sjaal om, door de hond aangevreten, en dat vond hij geen gezicht!” Ik was in mijn nopjes, niet zozeer met de sjaal, die een beetje stijf was, maar wel door de bemoeienis van de collega. Zo moet je met elkaar om-gaan!

De werkelijkheid lag helaas anders. Een ander lid van het dagelijks bestuur van de classis belde me op of zijn sjaal per onge-luk naar mij toegestuurd was. Hij had hem laten hangen en nu was hij opgestuurd, zij het naar het verkeerde adres. Ik was een beetje teleurgesteld. De sjaal sta ik natuurlijk gemakkelijk weer af, maar de gedachte erachter niet.Alleen van goede vrienden zijn we ge-wend dat ze zich intensief met ons leven bemoeien. Overigens kan het gebeuren dat we ineens die bemoeienis afwijzen, wat vaak fataal is voor de vriendschap, maar dit terzijde. Nu was er eens iemand anders, een buitenstaander, die zich op een charmante maar duidelijke wijze met mijn bestaan bemoeide: ‘deze dominee moest maar eens een betere sjaal heb-

ben…’. Ik houd wel van die eigenzinnige, een beetje schoolmeesterachtige mensen. Helaas, de werkelijkheid was toch anders, en veel gewoner.

Het is echter in de lijn van het Evangelie dat we ons af en toe stevig bemoeien met de naaste. De wijze waarop dat ge-beurt is belangrijk. Dit is het terrein om charmes in te zetten! Het voorbeeld van de sjaal toont aan dat we niet ongevoelig zijn voor charme, ook al gaat er een dosis kritiek achter schuil (‘deze collega moet er netter bij lopen’). Speelse bemoeienis, misschien is dat het toverwoord.

Anne Vlieger †


VliegerUit: ‘Hunkeren naar het paradijs. Het denken van Anne Wopke Vlieger’, een bundel met preken en columns van wijlen ds. A.W. Vlieger, uitgave Skandalon, Vught, 2006, isbn 90 76564 175, www.kerkboek.nl

Bemoeienis

* 10: Tisja Be’av, Joden. Op deze dag staan de Joden stil bij de verwoesting van de tempel door de Romeinen in 70 na Chris-tus en bij nog een aantal andere rampen die rond deze tijd van het jaar in het ver-leden plaatsvonden. Het is een dag van rouw waarop in de synagoge alleen de ‘ner tamied’ (een soort Godslamp) brandt. Het enige wat nu nog rest van de tempel is de Klaagmuur.* 15: Maria ten Hemelopneming, Rooms-Katholieke Christenen. (Orthodoxe Chris-ten herdenken dit op 28 augustus)In veel landen zijn processies op straat. Ne-derland viert dit feest meestal in de kerk.* 16: Rakshâ Bandhan, Hindoes. Met enig ceremonieel wordt een Râkhi (beschermingskoord) gebonden om de pols van degene op wiens bescherming men rekent.* 17: Onafhankelijkheidsdag, Indonesiërs. In 1954 werd de republiek Indonesië door Soekarno uitgeroepen.* 8 t/m 24: Olympische Zomerspelen. De XXIXe Olympiade wordt gehouden in Pe-king, de hoofdstad van China.

* 24/25: Krishna Janamashtami, Hindoes. De verjaardag van Krishna, die samen met Râma de meest vereerde incarnatie van Vishnu is. Vishnu is de behoeder van de drie-eenheid. Hij beschermt de wereld en houdt haar in stand en incarneert van tijd tot tijd om de mensheid te beschermen. De Bhagavad Gita (het Lied des Heren) en de Bhagavad Puran zijn aan hem gewijd.

Corry Nicolay

�� augustus - 2008

Kleurrijke feestenCorry Nicolay is predikant, werkt vanaf 1980 samen met mensen uit andere godsdiensten en gebruikt voor dit overzicht de Feest- en Gedenkdagenkalender Fryslân 2008, de Wereld Feesten Almanak 2008 en haar eigen ervaring. ([email protected])

Kleurrijke feesten

AUGUSTUS

Voor de vrede en het welzijn van velen is het belangrijk dat we elkaar wederzijds respecteren en ruimte geven aan wat betekenis en zin geeft aan het leven van mensen. In deze maand enkele feesten gedenkdagen van inkeer en bezinning.

‘Wie diverse hazen achternaloopt vangt er geen een.’

(Grieks spreekwoord)

De Eeuwige zei tot Abraham:Trek weg uit uw land, uw stam en uw familienaar het land, dat ik u wijzen zal.

Iedere reis begint met het vertrek. Je moet beslissen wat je achterlaat en wat je meeneemt. De grote vijand is de hoeveel-heid en het gewicht. Kampeerders te voet wegen de dingen die ze in hun rugzak pakken, sommigen korten de steel van hun tandenborstel. Een oud pelgrimslied zingt: ‘Neem geen grote lasten mee, / men moet zich steeds ontdoen...’ Die versobe-ring is een soort vasten. Dit terugvallen op het allernoodzakelijkste is de concre-te ervaring van baas zijn in eigen leven, ontsnappen aan de last van wat we moe-ten consumeren, waarover we ons moe-ten informeren en wat wijzelf en anderen voor ons agenderen.

Afscheid nemenVertrekken is afscheid nemen. Wie af-scheid neemt, scheidt zich af. Er is telkens in ons leven weer een kade, een perron, een vertrekhal. We verlengen onze zwaai-ende arm met een zakdoek. Maar dan onttrekt de bocht of de afstand ons aan elkaar: degene die ging en degene die bleef.We kunnen van ons thuis, ons werk of ons lief wórden gescheiden. Afscheid némen is dat niet. Sommige studenten stellen het afscheid uit door ieder weekeinde, onder meenemen van de was, in de vertrouwde omgeving van thuis onder te duiken. Af-scheid nemen is een bewuste beslissing. We moeten onszelf toestaan afscheid te nemen. Dat vraagt soms moed en geeft verdriet. Afscheid nemen herinnert ons er-aan dat we sterfelijk zijn. Afscheid nemen kan een proces zijn. Pelgrims vertellen dat

ze vechten moeten met het opgeven, met de twijfel aan zichzelf en met de vraag naar de zin van hun leven tot nu toe.

LoslatenVertrekken is loslaten: de markt waar we onze ziel verkopen, de bank waar we onze zekerheid op zetten, de geloofsleer die veilig en vast is, loslaten van ons beeld van ‘god’. We laten dat niet feitelijk achter, maar scheppen wel ruimte, zodat we ons er niet in verliezen. Loslaten kan alleen in vertrouwen op het Geheim. In de stilte zoeken we dat. Misschien ook in onze li-chaamshouding, wanneer we neerknielen op de aarde om de hemel te ontmoeten. De handen liggen open in de schoot. De gedachten drijven als wolken langs de he-mel. Er is een vermoeden van een Geheim dat groter is dan ons hart, dat aan alle woorden en beelden ontsnapt. Tegelijk beseffen we dat die beelden altijd nodig zijn, zoals de stok om te gaan.Onderweg bijvoorbeeld naar Santiago of Assisi zijn er enkele plaatsen waar veel pelgrims definitief over de drempel gaan. Ze ervaren dat als een bevrijding. Een van die plekken is de middeleeuwse brug bij Puente la Reina (de brug van de konin-gin), waar de vier wegen uit het noorden samenkomen en van daar af zevenhon-derd kilometer lang één oeroud pelgrims-pad naar Compostella vormen, de Camino. Geef ik het op of ga ik verder? Eénmaal over die brug is men ‘zó vertrokken dat men niet meer kan terugkeren’ (Claudel).

Jan de Jongh


Liturgie onderweg (II)In deze tweede aflevering van de serie ‘Liturgie onderweg’ schrijft Jan de Jongh over het moment van vertrek.

Vertrekken is loslaten


3 augustus Zevende zondag van de zomer A-jaarkleur: groen Oecumenisch Leesrooster: Neh. 9,15-20, Matteüs 14, 13-21RK: Jesaja 55, 1-3, Matteüs 14,13 – 21 Thema kinderdienst: Echt waar!

Dat beetje dat we heb-ben, is niet genoeg. Niet genoeg om de problemen in de wereld op te los-sen. Maar het is genoeg om met delen te begin-nen. Het zal je verbazen, hoe genoeg een beetje

zijn kan.

Woordelijk

Iemand trouw beloven,met iemand touwen, is uitspreken:Ik zal er zijn voor jou,Ook al weet ik nietwat de toekomst zal brengen.In trouw wordt de Eeuwigeeen beetje zichtbaar.Zijn Naam is immers “Ik zal er zijn”Mag ik de lieve trouw die ik ervaardaarom als een Godsteken beschouwen,als een stukje van Zijn Koninkrijk?Wordt het Huwelijk misschien daaromeen sacrament genoemd?


Hij neemt de vijf broden en de twee vissen, kijkt op naar de hemel en spreekt de zege-ning uit.

Geef hen heden het dagelijks

brood.


Kinderpagina augustusMag worden gebruikt met bronvermelding. Uit: de methode voor kinderdienst Bonnefooi.

Kleurplaat


10 augustus Achtste zondag van de zomer A-jaarkleur: groen Oecumenisch Leesrooster: Jona 2,1-11, Matteüs 14, 22-33RK: 1 Koningen 19, 9a. 11-13a, Matteüs 14,22– 33 Thema kinderdienst: Steun in de rug

Woordelijk

Liefdevolle God,Ik bid U voor allendie vreemdeling zijn in ons midden.Voor de buitenlanders met hun eigen cultuur.Ze hebben vaak moeite om zich aan te passen.Voor de vluchtelingendie in ons land toevlucht en levenskansen zoeken.Voor allen die zich buitenstaander voelenomdat ze niet voldoen aan de normen van onze maatschappij.Ik bid U, open mijn ogen,leer mij mijn naaste te beminnen als mijzelf.Geef mij de warmte om hen met open armenbinnen te laten in mijn leven.Wanneer ik mijn naaste dan echt ontmoeten hem bemin,dan ontmoet ik ook U God.Amen


Petrus stapt van de boot af, wandelt over de wateren en komt aan bij Jezus. Maar als hij naar de wind kijkt wordt hij bevreesd en begint te zinken

Vertrouwen wekt vertrouwen.

De helpende hand voor hen die de sprong wagen.

Laurentiusvan Rome (10 augustus)

De heilige martelaar Laurentius van Rome leefde in de derde eeuw in Rome tijdens de christenvervolgingen. Over zijn leven is niet veel bekend. Hij is ongeveer in het jaar 225 geboren in Spanje en oefent in Rome het ambt van diaken uit. Het verhaal gaat dat tijdens de chris-tenvervolging rond 258 onder Keizer Valerianus Paus Sixtus II gevangen werd genomen. Tijdens de reis naar de ge-vangenis liep Laurentius huilend met de Paus mee. De paus trooste Lauren-tius en droeg hem op de schatten van de kerk te verdelen onder de armen. Nadat Sixtus II ter dood is gebracht eist Valerianus de schatten van de kerk op. Laurentius vraagt om enige dagen be-denktijd en verdeelt in deze periode de schatten onder de arme bevolking. Op de afgesproken dag leidt hij deze men-sen voor aan Valerianus, met de woor-den dat hier de ware schat van de kerk voor hem stond. Daarop werd ook Lau-rentius gevangen genomen, gemarteld en ter dood veroordeeld.

Toen Keizer Otto I in 955 op de gedenk-dag van Laurentius de Hongaren wist te verslaan, werd de heilige nog popu-lairder. In Rome dragen ruim 30 kerken de naam van deze Heilige. Laurentius is de beschermheilige van de zielen in het vagevuur, maar ook van scholieren en studenten.



God van alle leven, wij danken U voor zon en maan, voor licht en donker, voor al wat leeft en ademhaalt, bomen en planten, mensen en dieren. Overal laat U zich kennen en nodigt U ons uit om mensen te worden, die behoeden en beschermen, zorgen en liefhebben. Wij danken U voor ons eigen leven, dat wij mogen bestaan, dat er eten is en drinken en mensen met wie wij ons verbonden voelen. Wij danken U voor de kansen die wij krij-gen om te groeien in mens-zijn, voor alle kennis en mogelijkheden die U in ons hebt neergelegd. Wij danken U voor de mens Jezus, die ons voorgaat op de ware levensweg, die ons oproept om dienstbaar en beschei-den te zijn, Hij die ons leert te breken en te delen om er samen rijker van te worden, die ons gastvrijheid leert en mededogen. Dat zijn respect voor al wat leeft ook in ons groeien mag, dat wij niet heersen, maar behoeden en bewaren wat klein en kwetsbaar is. Amen.

‘Kapitalisme is niet een kwestie van geld, maar van mentaliteit.’

(R. van Hool)


17 augustus Negende zondag van de zomer A-jaarkleur: groenOecumenisch Leesrooster: Jesaja 56,1-7, Matteüs 15, 21-28RK: Jesaja 56,1. 6-7, Matteüs 15, 21 – 28 Thema kinderdienst: Help!

Woordelijk

Wanneer ik wandelin de vroege ochtendnevel,m’n Stabij aan de zilveren grassprietjes kauwt,een omfloerste gouden zon verkleurende bladeren streelt,vogels een loflied kwetteren.voor bloedrode bessenen insecten in rottend blad.Ervaar ik de herfstin wonderschone kleuren.Ontmoet ik mijn schepper,die mij dit ontvouwt.Herfst in natuur en leven,het geheim van Godaan ons gegeven


Een Kananese vrouw uit dat gebied komt naar buiten en heeft het uit-geschreeuwd: ontferm u over mij zoon van David; mijn dochter wordt kwaadaar-dig door een demon beze-ten!

kunnen bruggen slaan tussen andersdenken-den en handreiking zijn voor begrip.

Waar ze niet worden gedeeld, vervallen ze tot gewoonten.

TRADITIES

“Als je een verhongerende hond mee-neemt en op de been helpt, zal hij je niet

bijten. Dit is het grote verschil tussen honden en mensen.”

Mark Twain

Wie wil je zijn?Wie wil je zijn:iemand die alles wel goed vindtwat je doet,die ja knikt,een beetje in een stoel hangt,of een mens die de armen uit de mouwen steekt?Je kiest natuurlijk het laatste:iemand op wie je blind kunt varendie je niet stiekem onderuithaaltmaar open en eerlijk is.Een voorbeeld?

Laten we het over een vrouw hebben.Ze pakt alles aan.Als ze een mooie kans ziet, benut ze dieof het nu in huis is of in de handel.Niet kunnen is voor haar hetzelfde als niet willen.Ze bloeit als haar werk goed lukt.Je denkt:‘die is alleen maar voor zichzelf bezig’.Vergeet het!Als je bij haar aanklopt, doe je dat nooit tevergeefs.Hoe druk ze ook is: ze is er altijd voor je.Mooi werk is heerlijk, maar mensen zijn voor haar belangrijker. Heb je wel eens gehoord hoe mensen over haar praten?Met hoeveel waardering ze zeggen:‘Op haar kun je altijd een beroep doen’.

Zo’n mens, zou jij dat niet willen zijn?Zo’n vrouw,zo’n man?

Piet van Midden

(Spreuken 31: 10-31)

God,mensen zijn soms net wolven:ze halen wat er te halen valt.Geld moet rollen:vooral naar henzelf.We bidden uvanwege wat ons zo op hol kan brengen:geld, goed, groter, grootst.Tot we ontdekken

dat we uit ons jasje zijn gegroeiden geen mens meer zijn.Wij bidden u:dat het bezit ons niet te pakken krijgt,niet onszelf tekort doendoor een ander tekort te doen.We bidden u:houd ons dicht bij u.

Twee broers Er waren eens twee broers.De ene heet Ismaël, de andere Isaäk. Ze zijn allebei zonen van Ibrahim, zo zegt de Koran. En de Bijbel zegt dat ze de twee zonen van Abraham zijn. De Koran en de Bijbel vertellen het verhaal bijna het-zelfde. Het verhaal in de Bijbel vertelt dat Abraham zijn zoon Isaäk moet offeren om zo aan God zijn trouw te bewijzen. In de Koran staat ook dat Ibrahim iemand moet offeren. Er staat alleen niet wie, maar de moslims geloven dat Ismaël gedood moest worden. In de beide verhalen komt God tussenbeide op het moment dat het mes al op de keel van Isaäk of Ismaël staat. God wil niet dat er een mens geofferd wordt, laat het in plaats daarvan maar een schaap zijn. Moslims vieren dat feest van-daag nog steeds uitbundig. ‘Offerfeest’ noemen ze het. Ze slachten een schaap en delen ervan uit aan buren, familie en vrienden. Ze zijn blij dat er geen mensen moesten omkomen van God. Christenen kennen het verhaal meest-al niet zo goed, want ze slachten geen schaap en hebben geen feest.Isaäk is een van de voorvaderen van het christendom, en zijn broer Ismaël wordt beschouwd als een van de voorvaderen van de islam. Twee broers die een verschil-lende weg zijn gegaan en toch dezelfde vader hebben. En nu zien we zo vaak ge-beuren dat die twee broers zélf elkaar het mes op de keel zetten. Misschien roept Al-lah of God wel heel hard dat dit niet de bedoeling was. Dat we ons moeten herin-neren dat we broers zijn, met eenzelfde vader. Niet alle christenen en ook niet alle moslims weten dat we ooit broers waren. En nog steeds broers zijn. Maar jullie weten het nu.

Ann Verscuren


JongerenpaginaTeksten voor jongeren, al dan niet op een speciale jeugdpagina. Bij overname vermelden: ‘Een Zoutkorrel voor elke dag’, SGO Uitgeverij Hoevelaken, 2008. Thema: Wat schuift het?


24 augustus Tiende zondag van de zomer A-jaarkleur: groen Oecumenisch Leesrooster: Jesaja 51,1-6 en Matteüs 16, 21-27RK: Jesaja 22, 19 - 23 en Matteüs 16, 13 -20 Thema kinderdienst: Kun je me nog volgen?

Woordelijk

gevangenzit jijin een cel van herinneringengeketend in pijnik kan je niet bevrijdenalleen - somsnaast je zittenen de stilte met je delen


En ik op mijn beurt zeg jou dat jij een Petrus, - een rotsman, bent: op deze Petra, - rots, zal ik mijn vergadering bouwen en de poorten van het dodenrijk zullen haar niet overweldi-gen.

Wat ben je? Of beter: Wie ben je?

Kijkt op naar de

rots waar-uit ge zijt gehouwen

(Jesaja 51:1)


JongerenpaginaOase Magazine is een nieuw blad voor dagelijkse bezinning op school.Met Bijbelse overdenkingen voor jongeren en allerlei andere rubrieken. Ook jongeren wer-ken aan het tijdschrift mee. In Redactieservice elke maand een thema uit Oase Magazine als service voor plaatselijke gemeenten. Thema van deze maand: Succes.

Uit de Bijbel [12+]

Droom van een moeder Matteüs 20: 20–28Twee moeders in de rij voor de kassa. ‘Jouw Vanessa, zit die nu in 2 havo?’vraagt de een. ‘Ja. Maar ik zie haar daarna wel vwo doen. Ik zeg altijd tegen haar: jij moet advocaat worden!’ ’t Zou een goeie zijn. Altijd het laatste woord. ‘Die van jou is zeker naar de brugklas?’ ‘Ja, onze Stefan gaat het vast lekker doen. Al-tijd bezig met computers. Echt zo’n wizz-kid.’Typisch zo’n gesprekje van ouders die het beste willen voor hun kind. De hoogste opleiding, en later een goeie baan en een hoge positie. In dat patroon denkt ook de moeder van Jakobus en Johannes. Haar zoons volgen Jezus al vanaf het begin. Ze gaan nu naar Jeruzalem. En de moeder ziet het al vóór zich: daar zal Jezus uitge-roepen worden tot koning. Ze loopt op hem af: ‘Mag ik wat vragen? Die zoons van mij lopen al zo lang mee. Die mogen toch wel rechts en links van de troon zit-ten in uw koninkrijk?’ Die moeder wil het beste: een toppositie. Maar ze heeft niet in de gaten wat er echt gaat gebeuren: dat Jezus in Jeruzalem gekruisigd wordt.De verontwaardiging van de andere leer-lingen is groot. De beste plaatsen - wat dénkt die moeder wel? Dan grijpt Jezus in. ‘Het gaat er niet om hoeveel mensen je onder je hebt en hoeveel er doen wat jij zegt,’ zegt hij. ‘Zo gaat het misschien wel in de wereld, maar zo mag het bij jullie niet gaan. Voor God ben je pas belangrijk als je jouw eigen belang ondergeschikt maakt aan dat van anderen en mensen tot hun recht laat komen.’Dat was de houding waarmee Jezus in het leven stond. Misschien is het een opsteker voor al die Vanessa’s en Stefans die geen topfunctie bereiken. In dat geval is de ver-zorgster in het verpleeghuis misschien wel veel belangrijker dan die topadvocaat...

Greet Brokerhof-van der Waa

Jongeren

Extra huiswerkIk vind mijn broer succesvol, want hij pro-beert zijn leven beter te maken. Hij doet geen hoog niveau, hij doet praktijkonder-wijs. Maar hij probeert wel meer te leren. Hij vraagt aan zijn leraren om extra huis-werk. Daarom vind ik hem succesvol.

Bosse, 13 jaar

Kernwoorden

Zegen

Benedictus XVI is de naam van de huidi-ge paus. Het is een mooie naam voor het hoofd van de katholieke kerk, want hij be-tekent: gezegend. En in zo’n zware baan kun je wel wat zegen gebruiken. Hoe-wel… zegen? Wat zeg je dan eigenlijk? Zegen is een plechtig kerkelijk woord. Bui-ten de kerk gebruik je het niet zo gauw. Een paus kun je misschien veel zegen toe-wensen, maar als iemand directeur of au-tocoureur wordt, dan wens je haar of hem eerder veel geluk en succes.Zegenen lijkt ook wel wat op gelukwen-sen. Het gaat alleen verder. Als je iemand een zegen geeft, zeg je niet alleen: ‘veel succes.’ Je zegt er meteen bij: ‘Je hoeft het niet alleen te doen, God helpt je. Want God zelf wenst je het goede toe.’Voor een paus is dat natuurlijk heel toe-passelijk. Hij heeft de hulp van God hard nodig. Maar hij is niet de enige. Ieder mens kan een zegen krijgen, en dat ge-beurt bijvoorbeeld aan het eind van elke kerkdienst. Elke keer als er een zegen wordt uitgesproken, betekent dat: je kunt als mens niet alles alleen, en dat hoeft ook niet. God helpt je erbij. Zijn zegen heb je.

Engelien Hulsman


Zoals de ezel de wortel naloopt die hem voor zijn neus gehouden wordt,

zo lopen mensen hun spiegelbeeld ach-terna. Medailles blinken op colberts, foto’s worden ingelijst, bokalen staan op de schouw. Jezus zegt: niets is zo nastrevens-waardig, als te worden zoals ik.

Je bent me een struikelblok, omdat je met je hart niet bent bij de zaken van God, maar bij die van de mensen. [..] Als iemand dat echt wil, achter mij aankomen, moet hij zichzelf verloochenen en zijn kruis dragen en zo mij volgen.

Mijn tranen zijn nodig om mijn lachen te weerspiegelen.

31 augustus Elfde zondag van de zomer A-jaarkleur: groen, de kleur van de hoop Oecumenisch Leesrooster: Jeremia 7, 23-28 en Matteüs 17, 14-20RK: Jeremia 20, 7 – 9 en Matteüs 16, 21 – 27 thema kinderdienst: Je hebt het in je


Woordelijk

God er is zoveelonvrede in mij.Ben ik dan tochdoor alle rijkdomen welvaartmijn teVREDEnheid verloren?



Op 20 april 2007 overleed op 67-jarige leeftijd in zijn woonplaats Prades-sur-Vernazobre, Zuid-Frankrijk, de theoloog en pastor Hein Schaeffer. Zijn vrouw Ruth van der Waall en hun beider dochters Sifra en Rachel staan aan de wieg van deze uitgave, een bundeling van teksten over poëzie en religie, die Hein Schaeffer tussen oktober 2003 en zijn overlijden publiceerde in het oecumenische opinie-blad VolZin.

Wat is een gedicht? Een verstekeling inde stilteop woorden betrapt.

Stilte hoort volgens de dichter Guillaume van der Graft (Willem Barnard) tot de definitie van poëzie. Zoals, zo laat Hein Schaeffer zien, zij ook behoort tot de definitie van religie. Alleen in de stilte immers kan onze ontvankelijkheid voor het Geheim en voor elkaar groeien. Het gedicht, God, de medemens, zij vragen van ons dat wij stil en behoedzaam luisteren. Luisteren naar hun woorden, maar ook naar het wit dat hun woorden omgeeft. Belangeloos luisteren, opdat de stilte in ons stem krijgt en weerklank vindt.

Tegen alle systeemdenkers en –bouwers behoedde Hein Schaeffer de kwetsbare menselijke ervaring. Midden jaren ’80 raakte hij zelf door ‘het systeem’ in de knel. Vanwege zijn relatie en huwelijk zag de dominicaan, priester en voorma-lige KRO-omroeppastor binnen de rooms-katholieke kerk geen mogelijkheid meer om zinvol verder te werken. In 1992

werd hij predikant van de Nederlandse Hervormde Kerk. Van dan af was hij priester en predikant, dominicaan en dominee ineen. Een man van bevinding, wetend van de ‘verborgen omgang’ met God (Psalm 25,14), tegelijkertijd iemand die ‘wat hij heeft in overweging heeft ontvangen, aan anderen doorgeeft’ (het dominicaanse ordesdevies).

Stilte die weerklank zoektTot 1 augustus is dit boek te bestellen op de website relibris voor 10 euro.133 pagina’s ISBN 978 90 5302 005 0 www.relibris.nl

Stilte die weerklank zoekt

Samenleven moslims en christenenMoslimjongeren voelen zich onder druk staan door 11 september, de moord en nu ook een film. ‘Je voelt je aangeschoten wild.’ Een verhaal van Corry Nicolay ([email protected]) over het Lichtfeest in Nepal zorgt voor een ander perspectief.

In de ontmoetingsruimte van de moskee gromt die anders zo zwijgzame jongen: ‘Bin Laden kan die film zomaar als propa-gandamateriaal gebruiken, hij is er vast blij mee.’ ‘Gewoon niet op reageren,’ vinden de meeste jongeren, ‘want elke reactie kan tegen je worden gebruikt.’ Allemaal zijn ze in Friesland geboren en opgegroeid. Ze voelen zich de laatste ja-ren best wel belaagd door de angstige en vaak lastige vragen van anderen over hun moslimgeloof. Want dat spoor trekt de onvergetelijke 11 september, de moord en nu de film ook in hun leven. ‘Je voelt je soms aangeschoten wild,’ zegt een meisje. De jongeren ervaren de film als een aan-val op goed en normaal samenleven. Wat moet je er mee?

’Kennen jullie deze,’ vraag ik. ‘Uiteindelijk gaat het er niet om welk spoor je volgt, maar wel welk spoor je achterlaat.’ Spon-taan vertel ik over Nepal. Daar zag ik de mensen ‘Lichtsporen’ op straat maken tijdens hun Lichtfeest Divali. Een spoor van licht, fruit en de kleuren goudoranje en rood. Als hindoe wensen ze daarmee licht voor de hele wereld en ze geloven dat licht geven een taak van ieder mens is. Daarom dat fruit met pitten (= zaden van binnen). Dat het licht uitgezaaid mag wor-den door mensen, dat het in het leven van henzelf en van anderen op mag lichten en dat het Gods glans (-= de kleuren) aan het leven mag geven. ‘Want’, legt een jonge Nepalese uit, ‘als we dat willen kunnen alle mensen het licht van vrede geven aan anderen, aan de schepping, aan de we-reld. Het gaat er dan om dat we de licht-kwaliteiten die ieder mens van God heeft gekregen, in het leven proberen waar te

maken. We geloven dat God de mensen belangeloos licht en warmte zonder on-derscheid des persoons geeft en zonder er iets voor terug te vragen.’Haar man vult aan: ‘Net zo kunnen wij mensen dit licht uitstralen, warmte geven aan iedereen zonder te letten op religie, uiterlijkheden, geslacht of kaste. En deze warmte is pas écht als ze door anderen als weldadig en vredig wordt ervaren.’

Zoiets kan ook in Nederland en het ge-beurt ook regelmatig. Door wat je zegt en doet kun je zelf een Lichtspoor uitleggen en je kunt er voor kiezen open te staan voor het Lichtspoor van anderen. Want met het spoor dat je uitlegt en achterlaat moeten anderen en ook de mensen die na jou leven, weer verder.Van harte namastè = in het Nepalees: ‘ik groet het Goddelijke in jou’.

Corry Nicolay

predikant interreligieuze communicatie Zie: www.kleurrijkgeloven.nl.

Wild- & Lichtspoor


Foto: Lichtspoor in Nepal op straat

RotsDe rots komt op verschillende plaatsen voor in de bijbel. Vaak werden er op rotsen alta-ren gebouwd. Spelonken in rotsen doen dienst als graven en schuilplaatsen. Uit de rots bij Horeb wordt water geslagen (Exodus 17:6). In overdrachtelijke zin wordt God een rots genoemd: hij is sterk, onverwoestbaar en een schuilplaats. (Deuteronomium 32:4, 2 Samuel 22:3). Ook Jezus wordt met de rots genoemd waaruit het water stroomt (1 Korinthiers 10:4) en Jezus wijst op de naam van Petrus, die is afgeleidt van het Griekse Petra.



Twee zwangere vrouwenspelen de toekomst tegemoet.

De één is al op leeftijd,maar is niet verbitterd geraakt.Ze heeft weet van teleurstelling,maar ook van verwachting.Ze kan zeggen: zalig jij die gelooft.

De ander is nog een meisje.Ze heeft zich gehaastom van dienst te zijn.Ze zingt: groot is de God van Israëldie arme en kleine mensen grootmaakt.

Twee zwangere vrouwendansen de hemel open.



Thematische tekeningVakantie.

DE ZEGEN de zevende

handenkomentotrust

het werk is gedaan

inde palmvan je handverteltiedere lijnwel duizend verhalen kleinegrotezachteruwe handen

zoveel gemaaktzoveel gegevenzoveel ontvangen


Gedicht van de maandUit: De achtste dag, verhalen en gedichten bij de schepping en de dag van vandaag. Als verhalenverteller, theoloog en speler reist Pete Pronk met koffers boordevol vertellingen dwars door het hele land. Tekening: Kees van Eunen.

Maak mij, Eeuwige, met uw wegen ver-trouwd(Psalm 25)

Reizen doe je langs een weg. De weg is al in de bijbel beeld van alles wat je over-komt én waar je voor kiest in je leven. Op de levensweg wordt gewandeld met de Eeuwige, het Geheim, ‘God’ (Henoch) én gedwaald. Op kruispunten moet gekozen worden. Soms treft ons onverwacht het lot. Wat is de goede weg, de weg die ook de Eeuwige gaat?

De zegen van de woestijnDe pelgrimsweg is als de levensweg geen gemakkelijke weg. Sommige pelgrims verdwalen in de mist. Ze raken hun oriën-tatie kwijt om pas na een lange omweg weer op de route te komen. Zoiets kan ook winst zijn. Op zijwegen doe je soms verrassende ontdekkingen of ontmoet je vrienden voor het leven.Het landschap onderweg is niet altijd aantrekkelijk. Er zijn bergen waar je te-genop ziet of angsten die je op eenzame trajecten uitstaat. Voor de pelgrims naar Compostella is vooral de Spaanse meseta een beproeving. De meseta heeft de trek-ken van de bijbelse woestijn. De meseta is de eindeloze en eentonige hoogvlakte die het leven soms is. Iemand vroeg de rei-zende schrijver Cees Nooteboom waarom hij het landschap van de meseta zo mooi vond. ‘Omdat ik denk dat het er bij mij van binnen net zo uitziet’. In de woestijn ben je alleen met de oneindigheid van hemel en aarde, een nietig en kwetsbaar men-senkind. De woestijn, dat is de brandende zon en de eentonigheid van de weg. Pel-grims noteren: ‘de weg is een kwelling’, ‘de zon brandt je hersenen uit je hoofd’, ‘een nachtmerrie vol stenen op een vlakte zonder bomen, struiken en mensen’. Velen komen hier aan de grens van hun lichame-

lijk en geestelijk uithoudingsvermogen. Wanneer een mens zo ‘uitgebrand’ wordt op de levensweg, laat je veel achter van jezelf en word je leeg voor de zegen van iets nieuws. De opname van het nieuwe gebeurt door vérder te gaan, stap voor stap, vooral blijven lopen.

De oaseIn die Spaanse woestijn kwamen we bij het afgelegen kloostertje van San Juan de Or-tega. Een ruïne die wordt gerestaureerd, een oeroude kerk en een gastenhuis in een bijgebouw. Een oase in de wildernis. Tweemaal per jaar gebeurt in die kerk het wonder. Op 21 maart en op 22 sep-tember om vijf uur ‘s middags valt er een lichtstraal van de zon een uur lang op het kapiteel van de Aankondiging aan Maria. Licht op haar nieuwe levensweg. Die straal loopt dan langzaam van onderen naar bo-ven, van de voeten naar de hoofden. We moeten vooral blijven lopen! Zo is de eenzaamheid van de woestijn niet al-leen een plek van verzoeking en kwel-ling, maar ook een onverwachte plek van ontmoeting met God.

Jan de Jongh

De Weg

Al gaande wordt de weg gebaandAchter mij de herinnerde wegSoms even de pas inhoudenVragen naar de onbekende wegNieuwsgierig naar ná de krommingVerlangen over de bergpasWaarheen brengt mij de weg?

Jan de Jongh


Liturgie onderweg (III)In de derde aflevering van de serie over pelgrimages schrijft Jan de Jongh over de weg en het landschap.

De weg en het landschap

Goede God,U hebt ons leven en bewegen gegeven.U wenst ons daarmee vooruitgang toe en opbouwen een goede reis door de dagen heen.Toch stokt de reis soms, dan kunnen wij niet meer verderdoor tegenslag of verdriet of geen zin meer.

Wij bidden U,dat wij dan toch weer de vaart erin krij-genen van ons leven iets maken,dat voor U, voor onszelf en voor anderen de moeite waard is.Amen.



Bijbelse puzzelplatenDeze puzzelplaat is afkomstig uit: 365 puzzelplaten voor kinderen, Inge Slings-de Vries, Benjamin, Heerenveen isbn 86010024 en kost E 12,50 Te bestellen bij www.kerkboek.nl

Goede God

Over de doopDooprituelen Uitgeverij Boekencentrum isbn 9789023922957 prijs € 3.95

‘Over de doop’ is een gezamenlijke uit-gave van oecumenisch maandblad Open Deur en het missionaire werk van de Protestantse Kerk. Het boekje ‘Over de doop’ volgt het doopritueel in de Protestantse Kerk stap voor stap en geeft een eenvoudige uitleg wat dopen in de christelijke traditie bete-kent. In interviews vertellen mensen over hun eigen doop en over de doop van hun kind(eren). Ook predikanten komen aan het woord.

(BT) mooi boekje met simpele uitleg voor doopbetrokkenen

Geloven als antidepressivumS. Ypma Uitgeverij Boekencentrum isbn 9789023922049 prijs € 18.90

Massa’s mensen slikken antidepressiva of hebben een abonnement op de thera-peut. Hoewel deze middelen vaak effectief zijn, gaat het om symptoombestrijding. Wanneer we zoeken naar de diepere oor-zaken komt als vanzelf religie in beeld. In Geloven als antidepressivum werkt de auteur dit als volgt uit: in een manische samenleving wacht na de roes de depres-sie of het depressieve. Naast deze twee uitersten wijst religie een derde weg: die van het enthousiasme. Enthousiasme bete-kent letterlijk vervuld zijn van het godde-lijke. Deze levenshouding reikt religie ons aan via symbolen, rituelen en verhalen. Wanneer wij ons hiervoor openstellen, geeft religie ons een besef van eenheid, oorsprong, eeuwigheid en eenvoud. Om te laten zien hoe religie zo een antide-pressivum kan zijn, beschrijft de auteur in dit boek eerst uitvoerig wat een depressie is en wat het depressieve inhoudt. Daarna legt hij uit hoe religie, in het bijzonder het bijbelse verhaal, tot therapie kan zijn

voor het depressief gestemde gemoed. (BT) een antwoord voor hulpzoekers

Relaties met PsalmenSchilderijen bij ‘De Psalmen’ en bij ‘Relaties met God’ Anneke Kaai - van Wijngaarden Uitgeverij Boekencentrum isbn 9789023920058 prijs € 32,50

Van de vele schilderijenseries die Anneke Kaai inmiddels maakte, is de Psalmen een van de meest bekende en gewaardeerde series. Het boek over deze serie beleefde verschillende herdrukken en de posters van enkele Psalmen hangen in vele ruimtes. In de nieuwe uitgave Relaties met Psalmen wordt de Psalmenserie gecombineerd met een geheel nieuwe serie ‘Relaties met God’. Hierin toont zij verschillende relatievormen van de mens met God. De thema’s lopen sterk uiteen, van een zeer innige tot een afwijzende relatie. Zo zien we bijvoorbeeld ‘de geborgen-heid bij God’ verbeeld, of ‘de vreugde in God’, maar ook ‘de worsteling’ met Hem. Samen vormen de twee schilderijenseries een bijzondere verzameling kunstwerken, die uitnodigen tot mediteren en nadenken.

(BT) schilderijen als verbeelding van theo-logische opvatting



Al Gore, de omstreden Nobelprijswinnaar voor de Vrede, heeft met het presente-ren van de documentaire An Inconvenient Truth het klimaat op de agenda gezet.Sommige wetenschappers hekelen de ma-nier waarop hij met de feiten omspringt en noemen het een hype. Andere roemen zijn inzet voor de strijd tegen de opwar-ming van de aarde.Is dit misschien angstdenken of een on-gemakkelijke waarheid die we niet onder ogen willen zien?Ik denk dat de mens vrede zal moeten sluiten met de aarde, anders zullen de ge-neraties na ons kwijtraken wat voor ons vanzelfsprekend is en dan zal de aarde on-bewoonbaar zijn.‘Je zou bijna denken dat de opwarming van de aarde een logische reactie is op de verkilling in onze samenleving,’ zeg ik gekscherend tegen mijn thuiszorghulp. ‘Maar is dit wel zo gek gedacht? Want mede doordat wij over het algemeen ge-nomen koeler en met minder zorg voor el-kaar en de Schepping omgingen en gaan, is het klimaat veranderd. En nu is het be-langrijk om figuurlijk gezien ons klimaat te veranderen. Gelukkig signaleer ik een groeiend milieubesef.’Mijn hulp zegt: ‘Heel herkenbaar. En ik ben alleen maar blij dat jij me er pas fijngevoe-lig op wees om geen water te verspillen. Dat heeft niks met een beschuldigend vin-gertje te maken maar alles met bewust-wording, verantwoordelijkheidsgevoel en het doorbreken van ingesleten patronen.’‘O, gelukkig. En wat goed te merken dat gemeenten zich al steeds vaker gaan in-zetten voor een schoner, duurzamer en energiezuiniger Nederland. We moeten proberen te streven naar nieuwe maatre-gelen om de CO2-uitstoot te verminderen.Iedereen kan daarbij zijn eigen afwegingen maken. Denk aan gloeilampen vervangen door spaarlampen, uitschakelen van appa-

raten zoals televisies en computers die op stand-by staan, minder lang douchen, zo min mogelijk lampen aan. Iets vaker de fiets in plaats van de auto pakken, overgaan op groene stroom en duurzame projecten in ontwikkelingslan-den ondersteunen. Zoveel mogelijk eten van eigen bodem, want het vervoeren van voedsel kost veel energie. Als overheid een radicaal heffingssy-steem op milieuonvriendelijke auto’s in-voeren. En een oplossing vinden voor (methaan)winden van koeien die flink bij-dragen aan de opwarming.Maar ondertussen moeten we oppassen dat we, met het wegsturen van de koeien uit de wei, onze nuchterheid niet ook het land uitsturen. Want anders doe je de winst - die je net met al jouw maatregelen behaald hebt - teniet.Door bijvoorbeeld deuren open te laat staan terwijl de kachel loeit.’Mijn hulp zegt: ‘Actie. Nu, hier, vandaag!’ Ik vervolg: ‘Klimaatverandering is een mon-diaal probleem, daarvoor zijn wereldwijd afspraken nodig waaraan alle vervuilende landen meedoen. De gevolgen kunnen de-sastreus zijn voor de armen en kwetsbaren van de wereld die vaak de dupe worden van de overdadige levensstijl in het Wes-ten. Er moet zeker ook extra geld komen voor ontwikkelingslanden om zich te wa-penen tegen de gevolgen van de klimaat-verandering. De voortgaande opwarming van de aarde kan leiden tot rampzalige overstromingen met voedselproblemen en ziekteverspreiding als resultaat. Ik ben er echt van overtuigd dat we mét elkaar en vóór elkaar verschil kunnen maken.’Als mijn thuiszorghulp even later mijn haren wast, draait ze de kraan dicht en zegt ze: ‘Elke druppel minder is er één die telt!’



Langs de zijlijnChristine van Reeuwijk in gesprek met haar thuiszorghulp over de opwarming van de aarde en wat wij er zelf aan/tegen kunnen doen. ([email protected]) Foto © Eljee, Ede.

Klimaatverandering

Woord-foto

Ik zie honderdenen honderden vrouwenzittend aan lange tafelsdicht opeengepakt inuniforme kleding

ik lees de locatie:Marokkoen de arbeid:het pellen van garnalen

een opzichter loopttussen de rijen doorkijkt op vliegensvluggehanden die een afzienbaarloon vergaren uit onafzienbare ladingen:transport uit Holland heen en terug

morgen als ik in de winkel garnalen ziekijk ik met andere ogenheb ik weet vandit verhaal –

Oeke Kruythof

bij een hittegolf

zwaar gordijn van hitteomhult grijs gedachtengoedloom talmt ditin de ruimterichtingloosals verlamd

ben ik dat –

hitte vervreemdt

Oeke Kruythof




Foto van de maand

vrijdag 1 augustus Numeri 11:24-34zaterdag 2 augustus Psalm 78:1-11

zondag 3 augustus Psalm 78:12-31

maandag 4 augustus Psalm 78:32-51

dinsdag 5 augustus Psalm 78:52-72

woensdag 6 augustus Matteüs 14:22-36donderdag 7 augustus Matteüs 15:1-11vrijdag 8 augustus Jesaja 28:1-6

zaterdag 9 augustus Jesaja 28:7-13

zondag 10 augustus Jesaja 28:14-22

maandag 11 augustus Jesaja 28:23-29

dinsdag 12 augustus Jesaja 29:1-8

woensdag 13 augustus Jesaja 29:9-16donderdag 14 augustus Jesaja 29:17-24vrijdag 15 augustus Matteüs 15:12-20

zaterdag 16 augustus Matteüs 15:21-28

zondag 17 augustus Jesaja 56:1-8

maandag 18 augustus Psalm 74:1-12

dinsdag 19 augustus Psalm 74:13-23

woensdag 20 augustus Matteüs 15:29-39

donderdag 21 augustus Matteüs 16:1-12

vrijdag 22 augustus Matteüs 16:13-20

zaterdag 23 augustus Psalm 84

zondag 24 augustus Jeremia 20:7-18

maandag 25 augustus Matteüs 16:21-28

dinsdag 26 augustus Matteüs 17:1-13

woensdag 27 augustus Psalm 118:1-14

donderdag 28 augustus Psalm 118:15-29

vrijdag 29 augustus Jeremia 7:1-11

zaterdag 30 augustus Jeremia 7:12-20

zondag 31 augustus Jeremia 7:21-28



Na afloop van zijn voordracht signeerde de Vlaamse schrijver Hugo Claus zijn boe-ken. Ik had een mooie gebonden uitgave in mijn hand van De Zwaardvis, Claus’ boekenweekgeschenk van een aantal ja-ren geleden. Geduldig wachtte ik op mijn beurt.“Wat zal ik erin zetten?” vroeg hij toen het zover was.“Voor Marije”, zei ik. Mijn vrouw was bijna jarig.“Met een lange ij” vroeg hij. Ik knikte.Hij schreef erin: “Voor Marije. Van harte. Hugo Claus”. Toen keek hij me aan en gaf het boek terug. De blik waarmee hij me aankeek heb ik onthouden. Het was de blik van iemand die op dat moment al-leen mij zag.Voelde ik me gevleid, dat ik tegenover een groot schrijver stond, een potentiële Nobelprijs-winnaar? Fantaseerde ik dat hij van al die mensen die om ons heen dromden mij alleen echt belangrijk vond? Ik kon het controleren. Mijn dochter, die ook meegekomen was, liet hem zijn ro-man Omtrent Deedee signeren.“Hoe keek hij naar je?” vroeg ik haar la-ter.“Alsof hij me kende”, zei ze. “Alsof ik de enige was die een boek liet signeren. Ter-wijl er toch zoveel anderen waren”.

Toen wist ik wat ik al vermoedde. Hugo Claus beschikt over het vermogen om ie-mand de indruk te geven dat er een uniek contact bestaat tussen hem en de ander, zodat je het gevoel hebt dat hij alleen voor jou zijn handtekening zet. En het is waar! Er bestond heel even een uniek contact tussen hem en mij, en tussen de schrijver en mijn dochter, tussen hem en


VliegerEen ziekenhuisimpressie door wijlen ds. Anne Wopke Vlieger. Overgenomen uit ‘Hunkeren naar het paradijs. Het denken van Anne Wopke Vlieger’, uitgave Skandalon, Vught, 2006, isbn 90 76564 175, www.kerkboek.nl

De blik van Hugo Clausde anderen. Maar hoe komt het dan toch dat zoveel mensen die unieke contacten hebben met anderen, er steeds in slagen de indruk te wekken dat dat contact hen niets kan schelen? Het komt voor dat men-sen hele gesprekken met je voeren, ter-wijl je toch de indruk blijft houden dat je slechts een van de velen bent met wie ze omgaan.

De joodse denker Buber spreekt van een ‘Ik’ en een ‘Gij’. Ieder menselijk contact, iedere dialoog, bestaat uit een daad van twee unieke mensen die elkaar op een uniek moment ontmoeten. Het is echter mogelijk dit unieke moment te laten ver-worden tot een moment uit vele. Jaren geleden zond de VPRO de serie All in the family uit. Hoofdpersoon was Archie Bun-ker, een rechtlijnige pater familias, die het vooral telkens weer aan de stok had met zijn linkse schoonzoon. In een van de afle-veringen moest Archie zich laten inenten. Hij kwam bij de verpleegsterspost en liet zijn broek zakken. “U zult dit wel naar vinden, twee van die witte billen”, zei hij. “Niks hoor”, zei de zuster, “to me they are just a face in the crowd”. En ze stak metEn ze stak met een fors gebaar de naald in een van de bil-len van Bunker. Hij keek teleurgesteld.

Hugo Claus had heel gemakkelijk op die-zelfde manier handtekeningen uit kunnen delen, maar dat deed hij niet. Voor hem waren de mensen die om een handteke-ning vroegen niet ‘a face in the crowd’, maar vormden ze ieder afzonderlijk een Gij. Zo wordt het leven verheven.

Anne Vlieger †

* 2 – 2 oktober, Ramadan/Ramzaan, Mos-lims. De negende maand van het islamiti-sche jaar vasten de moslims van zonsop-gang tot zonsondergang. Kinderen mogen proberen enkele dagen te vasten, zij zijn daar vrij in. Zwangere vrouwen, zieken en reizigers zijn vrijgesteld van vasten; zij ha-len dit later in. Tijdens de dertig dagen van de vastenmaand wordt de hele Koran ge-lezen, elke nacht het 1/30e deel. Het is een tijd van bezinning waarbij de onderlinge verbondenheid sterk wordt ervaren.

* 6: Dîa di Himno i Bandara. Mensen afkom-stig van Bonaire vieren deze ‘Bonairedag’. Op Bonaire is het een nationale feestdag.* 8: Wereld Alfabetiseringsdag. Ook wel: Internationale Dag tegen Ongeletterdheid. Deze dag is ingesteld door Unesco om aan-dacht te schenken over de hele wereld aan alfabetisering.* 14: Chong Qiu, Trung-Thu, Chinezen. HetHet Midherfstfestival was oorspronkelijk een oogstfeest voor de boeren. Het feest wordt nu bij volle maan gevierd en luidt de laat-ste fase van het jaar in.* 16: Prinsjesdag, Nederland. Op de derde dinsdag in september wordt in Den Haag het parlementaire jaar geopend en leest Koningin Beatrix namens de regering de

Troonrede voor. Hierna maakt zij een rond-rit in de gouden koets.* 21: Internationale Dag van de Vrede. Vanwege de vele oorlogen en slepende conflicten in de wereld en de gevolgen daarvan voor onschuldige burgers stelde de Verenigde Naties in 1981 deze dag in als een appèl en een oproep. * 26: Europese Dag van de Talen. Beoogd wordt de rijkdom van de verschillende ta-len die samenhangen met hun sociale en culturele context, te benadrukken.* 30 en 1 okt: Rosj Ha Sjana, Joden. Op dit Joods Nieuwjaar begint het jaar 5769. De telling begint bij het geboortejaar van Abraham. Na Nieuwjaarsdag volgen dagen van zelfonderzoek en voorbereiding op Grote Verzoendag, Jom Kippoer.

Corry Nicolay

�� september - 2008

Corry Nicolay is predikant, werkt vanaf 1980 samen met mensen uit andere godsdien-sten en gebruikt voor dit overzicht de ‘Wereld Feesten Almanak 2007’ en haar eigen ervaring. ([email protected])

Kleurrijke feesten

SEPTEMBER

Doordat veel religieuze feesten zich op de cyclus van de maan baseren, schuiven veel religieuze feestdagen elk jaar iets vooruit of verschillen ze enkele weken. Daardoor bijvoorbeeld de islamitische vastenmaand Ramadan weer 21 dagen eerder omdat het maanjaar 21 dagen korter is dan het zon-nejaar.

Ik sla mijn ogen op naar de bergen:waar komt mijn hulp vandaan?(Psalm 121)

Bergen roepen dubbelzinnige gevoelens op: dreigend en lokkend. Je kunt tegen een inspanning of risico als ‘tegen een berg’ opzien. Maar de berg is ook een uit-daging, een avontuur om te beklimmen!In een Alpenlandschap voel je je nietig en tegelijk deel van een geheimzinnige we-reld. Sommige pieken zullen nooit door mensen betreden worden. Je bedenkt dat de berg vóór jou er al was en er nog zal zijn wanneer jij er niet meer bent.

HoogtepuntWe klommen in Spanje naar de pas bij het Keltische gehucht El Cebreiro. Boven vind je enkele hutten rond de kapel en het hospitium uit de negende eeuw. In de ka-pel heeft de pelgrim een rendez-vous met God. In het hospitium brandt het vuur en wacht een maaltijd met de huidige bewo-ners. De mateloosheid van de elementen, de loeiende wind rond het oude huis... Het is voor velen een ingrijpende ervaring: een plaats waar de geest waait waarheen hij wil.Zo is die berg ook letterlijk hoogtepunt van de tocht en wordt zij symbool van de omgang met God. Soms is de top helder, maar meestal is hij verborgen in geheim-zinnige wolkenflarden. ‘Na de lange klim naar de pas ging ik zitten. Het was hele-maal stil. Ik ervoer een grote zekerheid. Zo zeker en vast als de berg is het bestaan.’

In de twaalfde eeuw schreef de monnik Ay-meri Picaud in zijn reisboek voor pelgrims over de doortocht door de Pyreneeën: ‘De

Jacobsroute loop over een merkwaardige berg, de Cize (..) De berg is zo hoog dat hij de hemel schijnt te raken. Wie hem be-stijgt, denkt met zijn handen de hemel te kunnen betasten.’ Tallozen probeerden op bergtoppen de hemel aan te raken. Kapel-len en kruisen op de toppen van bergen herinneren daaraan. Na een dag klimmen in de gloeiende zon aan de steile kant van de Mont St.-Victoire bij Aix-en-Provence, die eindeloos door Cézanne geschilderde geheimzinnige berg, vind je ineens een kluizenaarshut. De monniken op de Athos of de kluizenaars op de Ierse Skellig’s ei-landen, een 240 meter hoge rotspunt in zee, zij allen hoopten op een glimp van de Eeuwige.

OvergangDe bergpas is ook een overgang naar een nieuw landschap. Je komt er anders van-daan. De pasovergang is een beeld van de vernieuwingen die ons telkens weer op onze levensweg geschonken worden. Eens komt de dag dat de ochtendmist optrekt en je in de verte het dal ziet. Je daalt af in het groene land vol vogels en bloemen. Een ander mens.Volgens die oude middeleeuwse pelgrims-gids voert de pelgrimsweg ‘naar de drem-pel van de gezegende Jacobus’ (ad limina Beati Jacobi). De drempels onderweg ver-wijzen naar die laatste drempel als de pel-grim is aangekomen. Wat aan de andere kant van die drempel is, blijft een geheim. De weg voert naar, niet over de drempel. De aardse uiterlijke weg kan niet over de drempel gaan. De innerlijke ook niet?

Jan de Jongh


Liturgie onderweg (IV)De vierde aflevering in deze serie gaat over ‘de berg’.

De berg


7 september Twaalfde zondag van de zomer A-jaarkleur: groenOecumenisch Leesrooster: Ezechiël 33, 7-11 en Matteüs 18, (1)15-20RK: Ezechiël 33, 7 -9 en Matteüs 18, 15 - 20 Thema kinderdienst: Waar twee of drie…

Woordelijk

Tot aan de poortTot aan de poort heb ik je vergezeld,jij ging naar binnen; ik bleef buiten staan.Ik keek je na, verbijsterd en ontsteld,en tastend ben ik hier mijn weg gegaan.

De wereld was te groot voor mij alleen,en alles wankelde, elk woord deed pijn.En daar waar gisteren de zon nog scheenhing nu een ondoordringbaar mistgordijn.

Een golf van wanhoop stormde op mij aan,maar willoos ging ik verder moe en mat;en in een zee van leed was ik vergaanals God mijn handen niet gegrepen had.


Want daar waar twee of drie samengebracht zijn in mijn naam, daar ben ik in hun mid-den.

Met een paar bij elkaar komen, met een paar spreken en zwijgen, met een paar liefhebben en lijden: met een paar is Jezus even aanwezig, als bij een evangelisatiedienst in een vol stadion.

Nee, ik laat je niet vallen. Als ik je niet alleen kan houden, haal ik er twee mensen bij. Als wij je niet kunnen helpen, staat de

gemeenschap klaar. Maar als je ook die han-den afslaat, kunnen wij je niet meer vangen.

Onder vier ogen.

Lieve God,we danken uvoor goede mensen,voor echte vriendendie het tegen ons durven zeggenals we domme dingen doen. We danken u dat er mensen zijndie het zich aantrekkenals het niet goed met ons gaaten die bezorgd om ons zijn.

Geef ons de moed om naar elkaar toe te gaanen niet weg te lopenals we zien dat het de verkeerde kant op gaat.We danken u dat we steeds een nieuwe kans krijgen van uen dat we elkaar nieuwe kansen mogen geven.


Kinderpagina Mag worden gebruikt met bronvermelding. Uit: de methode voor kinderdienst Bonnefooi

Dankgebed


14 september Dertiende zondag van de zomer A-jaarkleur: groenOecumenisch Leesrooster: Exodus 32, 7-14 en Matteüs 18, 21-35RK: Numeri 21, 4-9 en Johannes 3, 13-17 Thema kinderdienst: Kwetsbaar

Dan komt Petrus op hem af en zegt tot hem: heer, hoeveel maal mag mijn broe-der mij een zonde begaan en hoe moet ik hem verge-ven: tot zeven maal?Jezus zegt tot hem: ik zg je, niet tot zeven maal, maar tot zeventig maal zeven.

Waar schuld de vuisten balt…

Een kleine stap voor de mens, een grote sprong voor de mensheid. Hoe groot is

de stap tot vergiffenis?

Woordelijk

vreemdelingen in ons middenvoorwerp van vrees,ook dikwijls spot.

Wie zijn wijdat wij hen niet beminnenbeminnen, naar gebod van God?Zijn wij in bewustzijnvan een welzijn, onverdiend,zo gericht naar binnen,onbewust van eigen lot?

Vreemdeling,behoeftig en vernederd,

Wijst ons weer de weg naar God.


kan vergeving de handen samenbrengen.

Notburga van Eben (soms: Notburga van Rattenberg) is een uit Tirol afkom-stige en daar veel vereerde heilige. Haar leven werd door de 17e eeuwse volksverteller en keizerlijke lijfarts Hyppolitus Guarinonius beschreven. Volgens hem leefde Notburga tussen 1265 en 1313.Al in haar jonge jaren trad Notburga in dienst als dienstmeid bij de graaf van Rattenberg. Daar gaf zij een deel van haar eten weg aan de armen. Toen de gravin stierf werd het Notburga ver-boden haar eten met de armen te de-len en uiteindelijk werd ze ontslagen. Ze ging aan het werk bij een boer. Toen de boer op een dag zijn knech-ten beval op hun vrije avond door te werken, riep Notburga ‘avondverlof’ en wierp een sikkel de lucht in. Deze bleef op wonderbaarlijke wijze in de lucht zweven.Naderhand zou Notburga zijn terug-gekeerd aan het grafelijke hof in Rattenberg en daar nauwgezet haar plichten hebben vervuld.

Notburga is patrones van de dienst-maagden, armen en boeren en geldt als patroonheilige voor de zondags-rust. De in de lucht hangende sikkel, waarmee zij vaker wordt afgebeeld, is ten teken van de heiliging van de zondagsrust en tevens respect voor het inhouden, en niet overschrijden, van werktijden. In deze zin had de verering van Notburga ook een prak-tische boodschap. In Eben, waar zich haar graf bevindt, is een museum aan Notburga gewijd.



Notburga van Eben

God, onze Vader, U bent groot en machtig, onbegrijpelijk voor ons, stervelingen. Toch weten we dat U een God van mensen bent, een milde en liefdevolle Vader voor ons allen.

Jezus was het die ons de weg wees naar U, die onze aandacht richtte op onze naasten, vooral op de mensen aan de rand van de samenleving. Hij riep ons op om weg te trekken uit het gewone en om nieuwe wegen te gaan.

Hij liet het niet bij woorden. Zijn daden maakten indruk als onnavolgbare voorbeelden van liefde. We vertellen ze door tot op de dag van van-daag. Uiteindelijk ging Hij zo ver, dat Hij zijn leven gaf, als brood, opdat wij, mensen, zouden leven. Het brood dat we vandaag hebben gedeeld, was een teken van zijn daad van liefde. Zo was en is Hij aanwezig onder ons.

Moge dit brood ons kracht geven om zijn woorden tot ons te laten doordrin-gen en zijn oproep serieus te nemen. Moge het ons de kracht geven om steeds weer op te staan en nieuwe, niet gebaande wegen te zoeken, vandaag en alle dagen van ons leven. Amen.


21 september Eerste zondag van de herfst A-jaarkleur: groenOecumenisch Leesrooster: Jona 3, 10 - 4, 11 en Matteüs 20, 1-16RK: Jesaja 55, 6 - 9 en Matteüs 20, 1 – 16a thema kinderdienst: Goedzo!

Woordelijk

God,vandaag wil ik allen gedenkendie mij zijn voorgegaan naar Uen met wie ik me verbonden weet.Zij, die heiligen worden genoemdhebben door het werkenvan Uw heilige geestin hun leven op aardeeen gelijkenis met Uw Zoongekregen.Uw aanwezige enonuitsprekelijke liefdeherken ik in hen.God,mag ik, geborgen in die liefdein Uw aanwezigheid leven;Uw aanwezigheid be-levenals antwoord op Uw aanwezigheid?Samen met de heiligenwil ik U loven,prijzen en dankenVader, Zoon en heilige geestnu en in eeuwigheid, Amen.


Steek bij je wat je toekomt en ga heen: het is mijn wil om aan deze laatste evenveel te geven als aan jou.

Wijngaard zoekt

werkers !

Het schandaal is niet dat er werkers zijn die voor hetzelfde loon minder hoeven werken, maar dat er werkers zijn die willen werken en het niet kunnen. Niet nodig zijn, is een gevoel dat kapot maakt. Deze afgewezenen vinden we ook in de gemeente, hoewel we voldoende wijngaardenhebben waar we iedereen kunnen gebruiken,ongeacht kracht of kunnen.

Heb jij klasgenoten die oorspronkelijk uit een andere cultuur komen? Bijvoorbeeld uit Azië of uit het Midden-Oosten? Je zou dan eigenlijk eens bij hen thuis ’s avonds mee warm moeten eten. Dan zul je ver-baasd staan over hun andere eetgewoon-ten! De kans is groot dat de maaltijd be-staat uit meer rijst, meer pittige kruiden en minder groente dan je gewend bent. Voor ons zijn zulke maaltijden bijzonder, terwijl het voor hen net zo normaal is als voor ons de bruine boterham met kaas. Wist je trouwens dat Nederlanders een van de weinigen ter wereld zijn die zowel bij het ontbijt als voor hun lunch brood eten? In veel landen wordt zowel ’s middags als ’s avonds warm gegeten. Ze vinden het maar raar dat wij overleven op die paar boter-hammen. Andersom moet ik er niet aan denken om twee warme maaltijden per dag naar binnen te moeten werken! Ook ons ‘soort’ warm eten zal wellicht door lang niet iedereen worden gewaar-deerd. Het is al gauw te flauw, omdat wij maar weinig kruiden gebruiken. En toen ik eens hutspot maakte voor een groep Afrikanen, vonden ze het maar raar dat ik groente en aardappels in één pan deed, het met plezier door elkaar stampte en het bovendien volwaardig voedsel durfde te noemen! Toch is ons eten meer multiculti dan je denkt. Want wie denkt er nou nog bij na dat rijst, pasta en pizza helemaal niet tot het oer-Hollandse menu behoren? Op een internationale bijeenkomst waar het de bedoeling was dat ieder een gerecht uit zijn eigen land meenam, maakte ik zelfs mee dat een van de Nederlanders een pan macaroni gemaakt had en er een bordje ‘Nederlandse pasta’ bij zette!

Els Halff

Goed nieuws, slecht nieuwsNieuws… dat is de brandstof van elke krant. De voedingsbodem voor elk actua-

liteitenprogramma. En het bestaansrecht van elk journaal. Hoe belangrijk is nieuws voor een journalist? We vroegen het aan Erik. Hij werkt als redacteur bij een regio-nale krant.

Wat doe je als er geen nieuws is?‘Als er geen nieuws is, spitten we in andere kranten op zoek naar onderwerpen. Of we kijken bij het ANP of er landelijke onder-werpen zijn die we een regionaal tintje kunnen geven. Het helpt ook om te net-werken, we hebben overal tipgevers. Soms kijken we in ons eigen archief. Uiteindelijk komt het altijd goed.’

Hoe kom je als journalist eigenlijk aan je nieuws?‘Nieuws krijgen wij op veel manieren. Via tipgevers die bellen, schrijven, mailen of langskomen, door berichten van bedrijven, de gemeente, sportverenigingen, maat-schappelijke bewegingen, hobbyclubs en dergelijke. Ook van de politie en de brandweer, het ANP, correspondenten, an-dere persbureaus en via ons eigen netwerk krijgen we nieuws.’

Kun je ook zelf nieuws maken?‘Nieuws maken is niet zo moeilijk. Je be-denkt een onderwerp, je kiest een invals-hoek, je belt een paar mensen en je hebt nieuws.’

Niets nieuws onder de zon, oftewel alles is al eens gebeurd of langsgekomen. Mee eens?

‘Nieuws bestaat deels bij de gratie van din-gen die zich herhalen. Van de zomerse hit-tegolf en Valentijnsdag tot de intocht van Sinterklaas. Zeker in de regionale journa-listiek zie je ook veel ‘nieuwe’ mensen het nieuws halen. Deze mensen zijn uniek, hun verhalen ook. In die zin is er altijd wel iets nieuws te beleven, als je er voor openstaat. Als ik de indruk had dat alles zich alleen maar herhaalde, zou ik al lang een andere baan hebben gezocht.’

Christl Korzelius


JongerenpaginaTeksten voor jongeren, al dan niet op een speciale jeugdpagina. Bij overname vermelden: ‘Een Zoutkorrel voor elke dag’, SGO Uitgeverij Hoevelaken, 2008. Thema: Oud vertrouwd.

Hollandse pot


28 september Tweede zondag van de herfst A-jaarkleur: groen Oecumenisch Leesrooster: Ezechiël 18, 1-4.25 -32 en Matteüs 21, 23-32RK: Ezechiël 18, 25 -28 en Matteüs 21, 28 – 32 Thema kinderdienst: Ja en nee

WoordelijkGod,Hoe vaak schiet ik niet tekort,wanneer ik dienstbaar wil zijn,in de zorg voor mijn gezinen bij mijn taken in de maatschappij.Het gebeurt mij ookdat ik mensen buitensluit.Dat ik mij verheven voelin mijn leiderschap.Leer mij nederig te zijn en kritisch naar mijzelf te kijken. Amen


Een mens had twee kinderen; hij komt naar de eerste toe en zegt: kind, ga heen, werk heden in de wijngaard! Ten antwoord zegt hij: hier ben ik heer- en hij gaat niet. Hij komt tot de tweede en zegt hem hetzelfde; zijn antwoord is dat hij zegt: dat wil ik niet- maar even later komt hij tot inkeer en gaat wel.

Omdat het netjes staat,omdat het om kiezers gaat,

omdat het kansen zaait,omdat het vrienden paait,

een leugentje om bestwil.

Er zou geen zweren aan te pas moeten

komen, geen eed op de bijbel bij nodig zijn: eerlijk wordt

altijd verlangd.

Ja-zeggers

Een woord is snel

gebroken.


Uit de Bijbel [12+]

Vrede is meer...Deuteronomium 5: 6-21 en 6: 1-3

‘Wat hebben we met elkaar al veel mee-gemaakt,’ zei Mozes tegen de Israëlieten. ‘Ik zie ons nog bij de Horeb staan, de hei-lige berg waar het allemaal begonnen is. Daar in de buurt heb ik God ervaren. Daar heb ik ingezien dat ik wat aan jul-lie ellende moest doen. En dat is gelukt. Godzijdank! Na de bevrijding heb ik jul-lie meegenomen naar die heilige berg. En daar heb ik God opnieuw ontmoet. Ik be-greep toen dat vrijheid nog geen vrede is. Dat je pas een duurzame veilige situatie krijgt als mensen op een goede en recht-vaardige manier met elkaar samenleven. Als ze respect hebben voor de God die hun de vrijheid gegeven heeft.Jullie kregen toen leefregels. Die zijn be-doeld als houvast. Ze geven richting aan jullie leven: die kant moet het op, dan gaat het goed. Het gaat erom dat je betrouw-baar bent, dat je elkaar niet bedriegt of bedreigt. Maar het gaat ook om tevreden zijn met jezelf: vrede hebben met wat je hebt en met wat je kunt. Die vrede is zo-veel waard. Het is een dam tegen de ja-loezie en tegen dat eeuwige vergelijken met anderen dat de oorzaak is van zoveel ellende.Het duurt niet lang meer of jullie zullen eindelijk het land van je dromen bereiken. Maar als jullie daar in vrede willen wonen, moet je die leefregels niet vergeten. Al-leen zo kunnen jullie goed samenleven. Dan kan iedereen tot zijn recht komen en zal het jullie goed gaan.’Vrede is méér... Oorlog en geweld hebben alles te maken met onrecht en onvrede, met mensen die zich tekortgedaan voe-len en bang zijn voor elkaar. Duurzame vrede gaat verder dan het afschaffen van wapens. Hoe wij met elkaar omgaan, dáár gaat het om. Ook in de wereld van nu.


VredesmissieHet leger in ons land is er niet om oorlog te voeren, maar om aan vredesmissies mee

te doen. Dat is aan de ene kant wel naïef: in een vredesmissie voer je ook oorlog. Maar het maakt wel uit wat het doel is. Als je vrede wilt brengen in een land waar terreur regeert, is oorlog wel gerechtvaar-digd. Of niet: er zullen hoogstwaarschijn-lijk ook burgerslachtoffers vallen. Willen die burgers wel geholpen worden? Of sommigen wel en anderen niet? Hoe moet je daarmee omgaan?

Jeroen, 17 jaar

De weg naar vrede een psalm van nu

Het lijkt een moeras,de wereld waarin we leven.De grond waarop we staanwas minder stevig dan hij leek.Er broeit van alles, maar het blijftonder de oppervlakte.De vooroordelen en de haat,ze hopen zich op.Soms komen ze tot ontploffingen het zijn altijd weeronschuldige mensendie het slachtoffer worden.

Waar is de weg naar vrede?Wie ziet in die kluwenvan verschillende culturenwaar het heen moet met de aarde?

God, ooit konden ze geen kant op,die slaven uit Egypte.En toch liet u ze een uitweg zien.Dan moet er toch ook nueen begaanbaar pad naar vrede zijn.Dan moet er toch een manier zijnom de haat in te dammen.Als u ons de ogen opent,zullen we nieuwe wegen ontdekken.Dan zullen vooroordelen wijkenen komt de wereld een stap verderop weg naar de beloofde vrede.



JongerenpaginaOase Magazine is een nieuw blad voor dagelijkse bezinning op school. Met bijbelse over-denkingen voor jongeren en allerlei andere rubrieken. Ook jongeren werken aan het tijdschrift mee. In Redactieservice elke maand een thema uit Oase Magazine als service voor plaatse-lijke gemeenten. Thema van deze maand: Vrede.

JongerenStrijd met jezelfSoms doe je dingen waar je later van spijt van hebt. Dan ga je de strijd met jezelf aan, om in het vervolg te doen wat je wel goed vindt. Daarna, als de strijd gele-verd is, heb je vrede met jezelf.

Anoniem, 17 jaar

Samenleven christenen en moslimsAngst doet veel kwaad. Bij wie zich door angst laat leiden en bij wie het voorwerp is van angst. Zoals wanneer men bang is voor de islam en moslims.


Nadrukkelijk houdt iemand tijdens een le-zing een krantenartikel omhoog en zegt: ‘Lees dan, kijk dan, ik word er benauwd van. Moet het bij ons net zo worden als in die islamitische landen? Bent u niet bang? Bent u blind voor het gevaar?!’

Vanaf 1980 werk ik samen met moslims in Friesland en in heel Nederland. Ik kom daardoor regelmatig in moskeeën. Ik ben totaal niet bang voor de islam. Ik vertel over het gesprek met jongeren in de mos-kee. ‘Wanneer ze vanuit angst naar mij kij-ken,’ zegt een jongen, ‘zetten ze alles op de kop. Er wordt argwanend en beschul-digend naar mij gekeken en geluisterd. En dan voelt het net of ik moet bewijzen dat de beschuldigingen niet waar zijn. Het is echt vreselijk als mensen zo met je om-gaan. Ik word er vaak wanhopig van. En als ik er nijdig om word, zeggen de men-sen: zie je wel dat je als moslim agressief bent. En dat ben ik echt niet, alleen wel boos omdat dat negatieve over mij en mijn vrienden gaat.’ Met een diepe zucht haalt een meisje haar schouders op en zegt: ‘Als mensen zo negatief naar ons als moslims kijken, kunnen we het gewoon niet echt goed doen.’

Ik luister en knik, het klopt wat die jongen en dat meisje zeggen. Het lijkt me best moeilijk om daar goed mee om te gaan. Een andere jongen veert op en zegt: ‘Als je een sympathieke moslim bent, word je als uitzondering gezien en met argwaan bekeken. Het sympathieke zegt blijkbaar niets over wie we zijn als mens en moslim. Ik ben hier geboren en opgegroeid. Ze we-

ten toch wie ik ben?’ En ook hij heeft ge-lijk. Want we weten dat angst een slechte raadgever is. Angst, in dit geval voor de islam, leidt tot wantrouwen en haat, het maakt zoveel kapot. Angst valt zwaar, zo-wel om mee te leven als voor hen die het treft.

Ik voel totaal geen angst voor de islam en voor moslims. Fundamentalisme en ra-dicalisme vind ik wel bedreigend en eng. En dat vinden deze jongens en meisjes en dat vindt een doorsnee moslim ook. Het fundamentalistische en radicale spreken over de islam zet onze samenleving on-der spanning en zet mensen tegen elkaar op. Terwijl we eigenlijk bondgenoten zijn. Bondgenoten voor een positieve ontwik-keling van onze multiculturele kleurrijke Nederlandse samenleving.

In de maand september valt dit jaar de isla-mitische vastenmaand Ramadan. Van har-te wens ik moslims een gezegende vasten-maand en ons allemaal Salaam – Shalom - Gods Vrede toe.

Corry Nicolaypredikant interreligieuze communicatieZie: www.kleurrijkgeloven.nl.

Totaal niet bang voor de islam


Daarop liggen goed en vakkundigge-schreven artikelen uit de grootstedelijke en regionale PKN-bladen, voorzien van een illustratie, die tegen een bescheiden vergoeding en met duidelijke, juiste bron-vermelding op een (on)bepaald tijdstip kunnen worden hergebruikt in andere kerkbladen en/of regionale en landelij-ke informatieve tijdschriften over kerk, geloof en theologie, voorzover geabon-neerd op de plankartikelenservice.

> goede kwaliteit met gevarieerde omvang, waarvan een korte samenvatting en de omvang en de illustratie hieronder wordt opgesomd met de auteur/foto-graaf/plaatsingsdatum en gebruiksmoge-lijkheden als prijs en toestemmingsadres;> van gewenste artikelen kan plaatsings-toestemming worden aangevraagd onder opgave van factuuradres;

Alle plaatsingen in andere dan kerkbla-den of andere bladen met een maximale oplage van 10.000 ex en andere media moeten worden voorgelegd voor goed-keuring aan de de broneindredacteur en/of de auteur. De volledige kopij wordt digitaal in Word toegezonden door het redactiesecretari-aat plankartikelen na toezending van het ingevulde onderstaand formulier:> de bij een artikel behorende illustratie is optioneel en kan vervangen worden door een andere illustratie, mits deze niet met de inhoud van het artikel in tegenspraak is of de strekking aantast;> artikelen moeten integraal worden geplaatst met de naam en copyrights van de auteur en de fotograaf en de plaat-singsbron, slechts met als enige aanpas-sing van de oorspronkelijke tekst van/aan de regio of plaats van de beoogde lezers in plaats van die van de bronuitgave;> op kopij is copyright en citaatrecht

van toepassing, hetgeen moet worden opgenomen bij de auteursnaam en plaat-singsbron;> bij het artikel komt ook te staan: bemid-deld via www.kerkblad.nl. > gebruik van deze service is voorbehou-den aan geabonneerde redacties op de service en de maandelijkse nieuwsbrief met melding van toegevoegde artike-len Een jaarabonnement kost 25 euro per jaar, kopijleverende bladen en abon-nees op Redactie Service betalen 10 euro per jaar en kan ieder moment ingaan. Een meeleesabonnement voor wie zich wil laten informeren door deze artikelen is kosteloos en geeft mogelijkheid tot inzage van de beschikbare artikelen ter inspiratie voor het kerkenwerk. Op kopij is copyright en citaatrecht van toepas-sing, Een meeleesabonnee wordt gere-kend bekend te zijn met de aangeboden inhoud, en is dus vanuit dien hoofde automatisch belast met deze voorkennis, zonder dat bewezen hoeft te worden dat en wanneer de betrokkenen van de inhoud heeft kennisgenomen.; abonnees en meeleesabonnees ontvangen maan-delijks een e-mail met de toegevoegde en op dat moment actuele artikelen. Een geregistreerde meelezer wordt dus gein-formeerd om te bepalen of een bezoek aan de website interessant kan zijn.> Kerkbladen die hun bijdragen hiervoor beschikbaar willen stellen kunnen hun blad ter beoordeling als PDFmailen naar [email protected] of opsturen van het blad als gratis abonnement naar: kerk-blad.nl, redactie plankartikelen, Postbus 1006, 4200 CA Gorinchem, waar de redac-tie plankartikelen een keuze maakt van bruikbare artikelen voor deze service, dit opneemt met de verantwoordelijk kerk-bladeindredacteur en van haar/hem toe-stemnming vraagt en ook de benodigde gegevens vraagt voor de website.

Kopij van de bovenste plank


> Kerkbladen die hun bijdragen hiervoor beschikbaar willen stellen kunnen hun blad ter beoordeling als PDFmailen [email protected] of opsturen van het blad als gratis abonnement naar: kerk-blad.nl, redactie plankartikelen, Postbus 1006, 4200 CA Gorinchem, waar de redac-tie plankartikelen een keuze maakt van bruikbare artikelen voor deze service, dit opneemt met de verantwoordelijk kerk-bladeindredacteur en van haar/hem toe-stemnming vraagt en ook de benodigde gegevens vraagt voor de website.> auteurs van artikelen die hun schrijf-werk voor dit doel beschikbaar willen stel-len, ook indien dit niet geplaatst is in een kerkblad, kunnen hun tekst voorzien van een passende illustratie mailen [email protected] of opsturen van het blad als gratis abonnement naar: kerk-blad.nl, redactie plankartikelen, Postbus 1006, 4200 CA Gorinchem, waar de redac-tie plankartikelen een keuze maakt van bruikbare artikelen voor deze service, dit opneemt met de auteur en van haar/hem toestemming de benodigde gegevens vraagt voor de website.Over beslissingen van de plankartikelre-dactie wordt niet gecorrespondeerd.

Voorbeeld van een plank-artikel zoalsop 15 mei 2008 op de website stond:> titel: Ook voor mannen ...onderwerp: Israelisch zwar-te vrouwen-protest voor vrede ook in Nederlandauteur: Bram Schriever fotograaf: Bram Schrievertotale omvang: 478 woor-den 2509 tekensrelevantie: kan inspirerend werken om deze actie ook in andere plaatsen te begin-nen/ondersteunendatum: bij nieuwe activiteit in een andere plaats, ontwik-kelingen in Israel,rond Jom HaSjoa of Israelzondag;

afkomstig uit kerkblad: Kerk in de stad (Utrecht) plaatsingsdatum: 18 april 2008. Eindredacteur: Peter van der Ros [email protected]

Korte samenvatting/introductie:Ook voor mannenIk herinner me de vrouwen in het zwart vanuit één van mijn bezoeken aan Israël. Vanuit de bus zag ik ze staan op een druk kruispunt. Bijna twintig jaar later zijn ze er nog. Niet alleen meer in Israël. Ook in Nederland zijn verschillende groepen actief, waaronder in Utrecht.Wie zijn ze en waarom staan ze daar in het zwart?Pdf van opgemaakte artikel om te lezen , kopij wordt geleverd in Word. Herplaatsingsbijdrage voor kerkbladen:€ 30,00 + € 10,- voor de fotoherplaatsingsbijdrage voor andere bladen maximale oplage 10.000 ex: € 50,00 + € 25,- voor de fotobij plaatsing een bewijsnummer naar Kerk in de Stad, van Eyklaan 433., 3571 JR Utrecht.




het kind in de bus opschoot bij haar vadermet ogen vol vragenontleedde de tijd

uit een wirwar vanwoorden ontsnaptehaar vraag:was ik óók kleintoen jij klein was –

hij knikteliet heelhaar tijdloze droom

en ik –

het kind met míjn vraagin haar ogen raakteeven het Eeuwige aan

en antwoordde mij

Oeke Kruythof

Pentekening: Anja van de Stolpe

KindergedichtUit ‘Lichtomrande kinderbeelden’, te bestellen bij Oeke Kruythof, Postbus 19230, 3501 DE Utrecht. Prijs € 12,50, verzendkosten € 2,50. De opbrengst komt ten goede aan het Ronald Mc Donald Huis in Utrecht.

kindervraag


Volgens ‘insiders’ zijn er ruim een miljoen mensen in Nederland die een boek willen schrijven. Dat zou best kunnen, mede omdat in de zestiger jaren schrijven over je eigen situatie en gebeurtenissen in je leven enorm werd gestimuleerd als therapeutische ver-werking bij tal van problemen. Maar dit schrijfwerk bleef in dagboeken, schriften en ordners met volgetikte A4-tjes in menige boekenkast liggen. Daarna volgden de (par-ticuliere en volksuniversitaire) schrijfcur-sussen en -groepen om de kwaliteit van de schrijfsels op een hoger niveau te brengen, zodat wellicht ook publiceren tot de moge-lijkheden zou behoren. Wellicht herkent u die publicatiewens ook vanuit de kerkelijke praktijk van het kerk- of parochieblad, om de pennevruchten van een vaste auteur - bij-belse overwegingen, meditaties, gedichten of liturgische teksten - ook eens verzameld uit te geven, samen met de mooie opnamen van een verdienstelijke amateurfotograaf of tekenaar.

De mogelijkheid om een echt boek uit te geven is er tegenwoordig via ‘printing on demand’. Weliswaar niet bij uitgeverij Narratio of Docete, omdat die nu een-maal een ander soort boeken uitgeven, maar met de speciale fondsimprint Relibris. Theologische uitgeverij Narratio, Stichting Kinderdienst en AKSA(Gorinchem) en Stichting Docete en kerkboek.nl (Utrecht) hebben voor deze optie gekozen om onder de imprint ‘Relibris' persoonlijke uitgaven met een religieuze achtergrond’ uit te bren-gen, zie www.relibris.nl Door deze combi-natie kunt u gebruik maken van een distri-butienetwerk in Nederland en Vlaanderen, om boeken die het uitgeven waard zijn, maar slechts in kleine kring zullen worden

verkocht en gelezen, toch uit te brengen.en te koop aan te bieden. Op dit moment zijn er vier boeken verschenen tot tevredenheid van de betrokkenen:

Margaretha Roos met een persoonlijk dag-boek in ‘Een vrouw van eenenzeventig’ ds. Kees Kuyvenhoven werd herdacht met Klein kan veel een bundeling van zijn tek-sten, artikelen en overwegingen.ds. J.J. Ruitenberg preekte twee zomers over ‘de liefde’ en bundelde dat in Verder met de liefde en er liggen nog zo’n vijf titels voor 2008 op de plank.

www.relibris.nl

Een eigen boek uitgeven bij: Relibris

Stilte die weerklank zoekt, een bundeling van teksten over poëzie en religie, die Hein Schaeffer tussen oktober 2003 en zijn overlijden op 20 april 2007 publiceerde in het oecumenische opinieblad: Volzin.



Kijk: twee harde koppen.Ze redeneren elkaar suf,ze zijn verstrikt in vraag en antwoordEn komen geen steek verder.

Daarachter een mens van licht,een bode van de Onzienlijke.Hij wenkt, hij wil bevrijden,hij zoekt het leven der wereld.

Hij geeft zichzelf.Broodnodig is Hij.


Wijngaard/druifEen wijngaard was een ommuurde of anderszins omheinde akker met wijnstruiken, meestal op een berg-helling. Een wijngaard vereiste veel verzorging. In overdrachtelij-ke zin staat de wijngaard voor het volk Israel (Jesaja 5:7) Ongerechtigheid en zonden wor-den vergeleken met giftige of on-rijpe, zure druiven (Deteronomium 32:32, Jesaja 5:2-4). Rijpe druiven daarentegen zijn verkwikkend.

Ik heb je geplant als een edele druif, een prachtige stek, maar wat ben je geworden? Een verwilderde wijnstok, woekerende ranken! (Je-remia 2:21)


Thematische tekeningDiaconie, immigranten

Diaconie – sterk voor anderen

Wie is welkom?

http:// www.kerk.kom

KERK.KOM


Gedicht van de maandUit: De achtste dag, verhalen en gedichten bij de schepping en de dag van vandaag. Als verhalenverteller, theoloog en speler reist Pete Pronk met koffers boordevol vertellingen dwars door het hele land. Tekening: Kees van Eunen.

EEN WANKEL EVENWICHT de achtste

In onze dagenmensen-kinderenzoveelmeer dooddan levendonderwegvan de wiegnaar het graf uit het loodgeslagengetuimeldgeknaktverwaaid

het kanniet waar zijnhet magniet waar zijnwij leggen onser niet bij neer

ooit is ereen mensopgestaanwaarom wijdan niet?

de eenen de andergekendbeminduniekniet verlorenmaar gevonden

herfstmozaïek

het is herfstik wandel op het laantjeen dwing mijzelf tot zienwant zien is iets andersdan kijkenkijken doe ik de hele daghet vliedendehet snellen van momentnaar momentzien gaat naar het dieperestil de tijd de tijd latenen weten

hoe rood rood ishoe bruin bruin ishoe geel geel is

een mozaïek aan kleuren inenkele bomen bij elkaar gezetuitbundig tegen lichtend blauw

ik wandel op het laantjenu ziende wetendhoe verrassend mooidit kunstwerk is

Oeke Kruythof

Mystical moment

In het slaafse van de tijdde sleur van alledageven stilstaaneen klein moment

en weten van een boomdie als bij toverslagzich hult in lichtend geelen vlammend rood

en weten van een kinddat met sterren in zijn ogende hemel naar de aarde zingt

even stilstaanin de sleur van alledagen spelen met de losse lettersvan een goddelijk alfabet

even stilstaanen luisteren naareen andere taal

een kostbaar klein moment

Oeke Kruythof

(vrij naar Jan Engelman)



‘ Kapitalisten zijn in staat je de strop te verkopen waarmee ze je

zullen ophangen.’ (Lenin)

God onze Vader,wij danken U om de liefde van Jezus uw Zoon, die het goede in de mensen preesmaar ook het kwade bij naam durfde te noemen.Wij danken U om Jezus,die een duidelijk protest liet horenwanneer mensen werden weggezet.Wij bidden U,dat wij zijn weg gaanen omwille van de liefde ook conflichten aandurven.

Wij bidden, dat wij de kracht in ons vin-denop te komen voor elkaar vooral op die momenten,wanneer mensen niet meer gelijkwaardig worden behandeld.Zegen ons allen daartoe:de Vader, de Zoon en de heilige Geest.Amen.



Bijbelse puzzelplatenDeze puzzelplaat is afkomstig uit: 365 puzzelplaten voor kinderen, Inge Slings-de Vries, Benjamin, Heerenveen isbn 86010024 en kost E 12,50. Te bestellen bij www.kerkboek.nl

God onze Vader

Present tussen werk en kerkVerhalen rond het arbeidspastoraat 1975-2006. Rob Kuppens Hub CrijnsUitgeverij Narratio isbn 9789052636269 prijs € 15.00.Present tussen werk en kerk bundelt ver-halen over het arbeidspastoraat uit de periode 1975 tot 2006, terwijl de periode van terugkijken doorloopt tot en met 2007. In die laatste dertig jaar is onze samenleving sterk veranderd en de rol van de kerken daarin eveneens. In dit boek vertellen arbeidspastores over hun werken en leven.

Heb je dat ook gezien?Een bezoek aan minder bekende plaat-sen in Israel. ds W.R. DuvekotUitgeverij Narratio isbn 97890526382253 prijs € 15.00

We houden van Israël. Het is boeiend om alles daar te zien en te onderzoeken. In de loop van de jaren ben ik op plaatsen geko-men, waar weinig toeristen naar toe gaan. En het zijn zulke interessante locaties.De meeste georganiseerde reizen komen daar niet. Maar, vrije dagen kunnen daar-voor benut worden. En, waarom zouden we de reisorganisaties niet vragen om ook enkele van deze vrij onbekende, maar toch belangwekkende plaatsen in hun programma op te nemen? Daarom, mag ik u helpen om er enkele te leren kennen? De hier geboden beschrijvingen willen uw kennis van Israël helpen verdiepen. Een enkele plaats zal U ongetwijfeld bekend zijn; de meeste echter zijn waarschijnlijk helemaal niet vertrouwd. Daarom vraag ik: HEB JE DAT OOK GEZIEN? De wijze van beschrijven tracht de bedoelde locatie zo weer te geven dat u die als het ware bijna zelf ervaart, alsof u daar in eigen persoon

rondwandelt. Velen bezoeken dat land. Maar eveneens velen hebben daartoe geen gelegenheid. Moge dit boek helpen om Israël beter te leren kennen en om het te gaan liefhebben!

Verlangen en VertrouwenHet hart van gemeenteopbouwJan HendiksUitgeverij Kok isbn 9789043514484 prijs € 19.50

In het spoor van Jezus en MohammedOp zoek naar God en hoe te leven… Stella el – Bouayadi – van de Wetering Uitgeverij Boekencentrum isbn 9789021141817 prijs € 19,50

Geen muren maar bruggenFrans WiertzUitgeverij Tic isbn9789078407263 prijs € 14.90

Op de cd staan nog meer opgenomen besprekingen.



Alle nieuw verschenen boeken staan op www.boekentafels.nl.Besprekingen mogen worden gebruikt.

Henk zit achter zijn bureau, maar kan zich maar moeilijk op zijn dossiers concentre-ren. Hij staat op, staart door het kantoorraam en denkt aan Anne, net 40 jaar geworden, en zomaar ineens dood. D o o d.Henk - een leeftijdgenoot en haar wijkou-derling - is vorige week naar haar begrafe-nis geweest. Hij kan het niet bevatten. De avond voor het fatale ongeluk hadden ze elkaar nog in de kerk gesproken, zij speel-de dwarsfluit in die jeugddienst.Het was een indrukwekkend afscheid en de woorden van de voorganger klinken nog altijd na: ‘Hartverscheurend dat Anne er niet meer is. Anne met haar springerige haar die bewuste keuzes durfde te maken en volop leefde! We mogen verdrietig zijn, we moeten rouwen om haar heen-gaan. Maar laat haar levenshouding ons ook inspireren’.En wat zeker ook naklinkt: de woorden van zijn vrouw Liesbeth, die niet snel iets zegt maar als ze iets uit, dan is het me-nens.‘Wanneer zet je het nu eindelijk eens om Henk? Je rent van vergadering naar ver-gadering, eet vaker niet dan wel samen met onze jongens en mij. Even snel een magnetronhapje uit je werk, je verkleden, tandenpoetsen zonder in de spiegel je ei-gen wallen te zien, een vluchtige kus, en op naar de volgende bespreking. Is dit nu de bedoeling van ons leven?’Hij weet dat ze gelijk heeft en denkt: waar ben ik toch eigenlijk mee bezig?

Opeens gaat de knop om. Het is nu of nooit. Henk pleegt wat telefoontjes en zegt al zijn afspraken voor vandaag af. Hun kinderen mogen uit school naar opa en oma en Liesbeth wacht thuis op hem. Hij beent het kantoorgebouw uit, stapt even later een boekhandel binnen en

vraagt de verkoopster om advies.‘Voor een vrouw of voor een man?’‘Een vrouw, uh, een man, nou ja, voor al-lebei.’ Gauw afrekenen en naar huis. Waar hij zoals afgesproken Liesbeth met twee paar laarzen aantreft. Ze gaan een middagje de polder in. ‘Gewoon bij ons achter, niet weer aan zoveel moois voorbijrijden’, had Henk gezegd. Liesbeth laat zich maar ver-rassen.Ze zeggen weinig. Klimmen over een hek, springen over een sloot en negeren de modderspetters op hun broek. Na een dik uur strijken ze tegen een boom neer. Eindelijk gelegenheid voor een con-fronterend maar waardevol gesprek.Dan stoot Henk Liesbeth aan: ‘Moet je haar nu zien zitten met haar zwartbonte jas.’Een koe op haar achterste lijkt uit te stra-len: neem het er op zijn tijd maar eens lek-ker van.Ze lachen als vanouds en wandelen terug.

Thuisgekomen, zegt Henk: ‘Zo, dat was heerlijk.’‘Ja, dat vond ik ook.’‘O ja Liesbeth, hier een pakje. Een agenda voor ons samen. Wat mij betreft plannen we voortaan elke maand Henk-en-Lies-beth-tijd. Door de plotselinge dood van Anne, en zo aan het begin van het ker-kelijke seizoen, zie ik dat ik vaker ruimte voor jou en de kinderen moet maken. En dat ik regelmatig stil moet worden om de ander in mijn wijk nabij te kunnen zijn.’Liesbeth zegt niet zoveel, maar op haar gezicht ligt haar reactie: meer dan fijn.Weldra leggen ze een paar uitjes vast.



Langs de zijlijnEindelijk zet Henk de knop om, in deze column van Christine van Reeuwijk, die een hint bevat voor ieder die er aan het begin van het kerkelijke seizoen weer de schouders onder wil zetten. ([email protected]).

Het is nu of nooit



maandag 1 september Matteüs 17:14-23dinsdag 2 september Matteüs 17:24-27woensdag 3 september Psalm 86donderdag 4 september Matteüs 18:1-9vrijdag 5 september Matteüs 18:10-20zaterdag 6 september Ezechiël 34:1-16zondag 7 september Ezechiël 34:17-31maandag 8 september Matteüs 18:21-35dinsdag 9 september Matteüs 19:1-9woensdag 10 september Matteüs 19:10-15donderdag 11 september Leviticus 19:1-10vrijdag 12 september Leviticus 19:11-18zaterdag 13 september Leviticus 19:19-28zondag 14 september Leviticus 19:29-37maandag 15 september Psalm 103dinsdag 16 september Matteüs 19:16-22woensdag 17 september Matteüs 19:23-30donderdag 18 september Matteüs 20:1-16vrijdag 19 september Matteüs 20:17-28zaterdag 20 september Matteüs 20:29-34zondag 21 september Psalm 122maandag 22 september Ezechiël 17:1-10dinsdag 23 september Ezechiël 17:11-21woensdag 24 september Ezechiël 17:22-24donderdag 25 september Ezechiël 18:1-9vrijdag 26 september Ezechiël 18.10-20zaterdag 27 september Ezechiël 18:21-32zondag 28 september Matteüs 21:23-32maandag 29 september Matteüs 21:33-44dinsdag 30 september Matteüs 21:45-22:14


Foto van de maand

�� 2008

U heeft nodig....een mooie full colour-omslag voor het kerk/parochieblad in December of de Kerstnum-mer? Wij leveren met Docete in Utrecht, voorbedrukte om-slagen, die kunnen worden ingekopieerd met de eigen gegeven voor een betaalbare prijs.

U heeft nodig....een scherpe prijs voor de pro-duktie van het kerk/parochie-blad, eventueel met een kleu-renomslag of liefst helemaal in kleur, maar de opmaak blijft u wel graag helemaal zelf doen? Dat kan, wij kunnen uw blad maken vanaf PDF voor een prijs.... vraag’s offerte!

U heeft nodig....een afbeelding passend bij een bepaalde eigen tekst of een specifieke rubriek. Kies zelf en wij kunnen - tegen een be-scheiden vergoeding - leveren. Ga naar:www.photos.com en zoek de foto die je wenst, noteer het nummer en geef dat via onder-staande bon aan ons door, kosten 10,00 per afbeelding;www.pfarrbrief.de en zoek de tekening die je wenst, noteer het nummer en geef dat via onderstaande bon aan ons door, kosten 12,50 per afbeelding;www.kna-bild.de en zoek de foto die je wenst, noteer het nummer en geef dat via on-derstaande bon aan ons door, kosten 25,00 per afbeelding.

www.kerkblad.nl

Red@ctieService-abonnees kunnen via deze website van allerlei extra activiteiten en aan-bieding gebruikmaken, zoals

Zo werkt Red@ctieServiceHet is niet nodig om de kopij over te tik-ken of de illustraties te scannen, want op de CDrom staan de teksten van de artikelen in Word en WordPerfect, de illu-straties staan in TIFF-formaat en er is een PDF van dit blad.De kopij bestaat uit artikelen, columns, ver-halen, gedichten, teksten, citaten, boek-besprekingen en achtergrondgegevens. Al naar gelang de behoefte en beschik-bare ruimte kunt u dus ruimschoots een keuze maken.De illustraties hebben een naam die cor-repondeert met de plaats in dit blad. Dus de tekening op CD 2008233A is de illustra-tie van 2008, nummer 2 op pagina 33 en dan de bovenste tekening. Staan er meer tekeningen dan krijgen die de volgletters B, C, D, etc.Boven de pagina staat aanvullende infor-matie, waarvan de eindredacteur maar moet bekijken of hij/zij daarvan iets wil overnemen. Zo kan men de lezers laten reageren op een artikel door het email-adres van de auteur er onder te plaatsen. Hetzelfde geldt voor de personalia van de auteur.

Ook kan de aanvullende informatie een houvast zijn bij de invulling van uw blad. Zo geven we liturgische informatie bij de zondagen, zoals kleur van het kerke-lijk jaar; bijbelleesroosters (Oecumenisch Leesrooster en Lectionarium), als u de lezingen wilt opnemen; thema van de kinderdienst, ontleend aan de methode Bonnefooi, om aan te kunnen sluiten bij wat de kinderen in de kerk gaan doen.

Red@ctieService heeft een eigen website www.kerkblad.nl hierop zetten wij aanvul-lende informatie of actuele zaken. Hierbij hoort ook een nieuwsbrief die per email wordt rondgezonden. Deze wordt - op verzoek - ook gratis toegezonden naar de redacteuren van kerk- of parochieblad, nieuwsbrief of website die geen abonne-ment hebben op [email protected] werkplezier gewenst met dit mate-riaal!

Zo werkt Red@ctieServiceredactie: Daan van der Waals (Publici-teitsbureau Christelijk Nederland), Werend Griffioen (ZZg), Leen van den Herik (Narratio)

redactieadres: Red@ctieService, Tolakkerweg 23, 3739 JG Hollandsche Rading tel. (035) 577 1895

illustraties: © Bergmoser+Höller, Bert van Voorden (foto).

realisatie en administratie:

theologische uitgeverij NARRATIO, Postbus 1006, 4200 CAGorinchem tel. (0183) 62 81 88 fax (0183) 64 04 96

[email protected] www.kerkblad.nl

abonnee administratie: Trudy van Dijk

Een jaarabonnement (4 nummers) E 95,-. Indien er in een (wijk)gemeente of paro-chie meer exemplaren nodig zijn, kan men voor E 30 vervolgabonnementen nemen, onder de strikte voorwaarden:a alleen gebruikt in (wijk)gemeente of

parochie met het eerste abonnement;b er is één betaaladres (nummers kunnen

naar andere adressen worden gezon-den);

c als het eerste abonnement wordt gestaakt, vervallen ook de anderen.

Dit is een service aan de abonnees die steeds meer met Red@ctieService werken.

Een abonnement moet voor 1 oktober zijn opgezegd.

De teksten en illustraties mogen uitslui-tend worden gebruikt in niet-commerci-ele publicaties van de gemeente of paro-chie die het abonnement heeft!

Toegangscode foto’s op kerkblad.nl is voor 2008: 1702

Verschijningsschema

I januari - maart, ca. 15 november

II april - juni, ca. 15 februari

III juli - september, ca. 15 mei

IV oktober - december, ca. 15 augustus


pdf van 2008/3

Documents

Transcript of pdf van 2008/3