1

PharmacoEpidemiology

& PharmacoEconomics

Patiënt gerichte longzorg:

Focus op therapie-ontrouw

Job FM van Bovenj.f.m.van.boven@umcg.nl

CAHAG 2017

Afdeling Huisartsgeneeskunde

Groningen Research Institute for Asthma and COPD (GRIAC)

Afdeling Klinische Farmacologie & Farmacie

Universitair Medisch Centrum Groningen

Refereeravond 22 november 2016

19-01-17 | 1

(potentiële) belangenverstrengeling Zie hieronder

Voor bijeenkomst mogelijk relevante

relaties met bedrijvenBedrijfsnamen

Sponsoring of onderzoeksgeld

Honorarium of andere (financiële)

vergoeding

Aandeelhouder

Andere relatie, namelijk …

Onderzoek:

GSK, AstraZeneca, Boehringer

Ingelheim

Consultancy:

AstraZeneca

Geen aandeelhouder

Geen andere relaties

Disclosure belangen spreker

19-01-17 | 2

2

Patiënt niet onder controle...

• Tijd voor verwijzing naar longarts/biologicals of...?

• Diagnose bevestigd?

• Relevante comorbiditeit behandeld?

• Triggers bekend/onder controle?

• Therapietrouw?

19-01-17 | 3

19-01-17 | 4

3

“Jazeker dokter, ik ben heel therapietrouw...”

19-01-17 | 5

Hoe doen we het in Nederland?

19-01-17 | 6

www.therapietrouwmonitor.nl

4

Therapietrouw astma

19-01-17 | 7

• 1e lijns astma (N=82)

• Ierland

• 3 maanden follow-up

• Gemeten met INCA

• Aanzienlijke inter-patiënt

variatie!

Sulaiman. JACI in P 2016

Therapie-ontrouw: multifactoreel!

19-01-17 | 8

Bourbeau. Thorax 2008

Motivational interviewing, SDM, educatie

Zelf management plan/Reminders/structuur

Wisseling inhaler

Aanpassen regimen

Medicatie review

Inhalatie instructie (uniform!)

“Continuity of care”

Rol mantelzorgers/familie?

5

Verschillende verschijningsvormen

• Erratic non-adherence

• Intelligent non-adherence

• Unwitting non-adherence

• NB In één patient kunnen verschillende vormen

voorkomen

19-01-17 | 9

WHO 2003 Adherence report

Elke vorm vraagt om een andere aanpak (op maat)!

‘Erratic’ non-adherence

• Meest bekende vorm van therapieontrouw

• Deze vorm van niet-intentionele therapieontrouw wordt

ook vaak vergeetachtigheid genoemd

• Patiënten willen graag zo therapietrouw mogelijk zijn

maar kunnen het medicatie regimen niet comineren met

hun (drukke of weinig gestructureerde) leven

19-01-17 | 10

Mogelijke interventies: reminders, éénmaal daags

regimen, linken aan dagelijkse gewoonte,

familie/mantelzorger

6

19-01-17 | 11

Reminders...

...link dagelijkse gewoonte

...mantelzorg

Intelligent non-adherence

• Ook bekend als intentionele therapieontrouw: bewust

aanpassen, stoppen of niet eens beginnen met

voorgeschreven therapie (initiele medicatie trouw)

• Waarom?: (angst voor) bijwerkingen; smaak; complexiteit;

interfereert met druk leven; kosten; oneens met voorschrijver

over noodzaak (ziekte perceptie speelt belangrijke rol)

19-01-17 | 12

Mogelijke interventies: informeer afhaaltrouw bij

apotheker, motivational interviewing, educatie,

shared decision making, link met persoonlijke

doelen

7

Wat denken patiënten over inhalers?

19-01-17 | 13

Price. J Ast All 2015

Wat is de dosering voorkeur van patiënten?

(N=>5000)

19-01-17 | 14

Price. PCRJ 2013

8

Shared decision making*

19-01-17 | 15

Clark. Clin Ped 2008

*m.n. succesvol bij jongeren & hoger opgeleiden

Unwitting non-adherence

• Niet-intentionele vorm van therapieontrouw

• Patiënt begrijpt niet volledig hoe/wanneer (en of

chronisch) de medicatie moet worden ingenomen:

- Ziet verschil niet tussen “indien nodig” medicatie en onderhouds

medicatie

- Ander voorbeeld: suboptimale inhalatie technique

19-01-17 | 16

Mogelijke interventies: educatie, pillbox,

instructie, training, zelf-management plan,

wisseling inhaler

9

Zelf management plan…

19-01-17 | 17

Jones. PCRS 2015

…pillbox

Inhalatie instructie

• Eigen kennis up-to-date?

• Voordoen, laten herhalen tot goed gaat

• Periodieke check

• Uniforme instructies met zorgverleners in regio

• LAN website: http://www.inhalatorgebruik.nl

19-01-17 | 18

10

19-01-17 | 19

Toekomst: een rol voor eHealth?

Van Boven. PCRM 2015

19-01-17 | 20

Sulaiman. JACI in P 2016

11

Geeft ook nieuwe inzichten…

19-01-17 | 21

19-01-17 | 22

Samengevat

Patiënt gerichte longzorg is meer dan alleen “omics”, bij

onvoldoende effect:

• Overweeg therapie-ontrouw als één van de

onderliggende factoren (naast diagnose, comorbiditeit en triggers)

• Verbeter therapietrouw voor verwijzing longarts

• Probeer (3) verschillende vorm(en) van therapie-

ontrouw te identificeren

• Interventie op maat!

12

19-01-17 | 23

Referenties

• Bourbeau J, Bartlett SJ. Patient adherence in COPD. Thorax 2008; 63(9): 831-838

• World Health Organization: Adherence to long-term therapies – Evidence for action. 2003

• Van Boven JF, Trappenburg JC, van der Molen T, Chavannes NH. Towards tailored and

targeted adherence assessment to optimise asthma management. Npj Prim Care Respir Med

2015: 15046.

• Price et al. Time for a new language for asthma control: results from REALISE Asia. J Asthma

Allergy 2015; 8:93-103

• Price et al. Characteristics of patients preferring once-daily controller therapy for asthma and

COPD: a retrospective cohort study. Prim Care Respir J 2013; 22(2):161-8

• Clark NM, Cabana MD, Nan B et al. The clinician-patient partnership paradigm: outcomes

associated with physician communication behavior. Clin Pediatr (Phila). 2008;47(1):49-57

• Sulaiman et al. Irregular and ineffective: a quantitative observational study of the time and

technique of inhaler use. JACI in Practice 2016; 4(5):900-909

19-01-17 | 24

13

“Je ziet het pas als je het door hebt…”

19-01-17 | 25

http://www.rememberingleonard.com