Twaalf inspirerende onderwijsportretten

Passie voor

onderwijs

Colofon

School aan Zet is bedoeld voor scholen binnen zowel primair

onderwijs, voortgezet onderwijs als (voortgezet) speciaal

onderwijs en wordt uitgevoerd in opdracht van het Ministerie

van OC&W, de PO-Raad en VO-raad.

Coördinatie: Claudia Wijnants-Crama (School aan Zet)

Teksten: Ravestein & Zwart

Fotografie: Erik Kottier

Vormgeving: Lauwers-C

Druk: ROCIM

Met dank aan: alle geïnterviewden in deze brochure

Maart 2014

We zijn er trots op om samen met u te

mogen werken aan beter onderwijs. U staat voor

een uitdagende klus, maar elke dag zien wij weer

mooie voorbeelden van de inspanningen die u le-

vert om te verbeteren. Ook zien we elke dag hoe

gedreven leraren, IB’ers, coördinatoren, school-

leiders en bestuurders zijn om het beste uit

zichzelf te halen en zo een betere leeromgeving

voor hun leerlingen te creëren. En dat inspireert

enorm!

Het zijn juist deze voorbeelden die het verdienen

om gedeeld te worden. Wat drijft uw collega’s,

waar genieten zij van en waarom is het onderwijs

de mooiste sector om in te werken? U leest het

in deze twaalf portretten. Laat u ook inspireren

door de verhalen van deze bevlogen collega’s. Zo

blijven we leren van en met elkaar en kunnen we

samen elke dag werken aan beter onderwijs.

Ik wens u veel leesplezier!

Met vriendelijke groet,

Fabiènne HendricksProgrammamanager

School aan Zet

begon als docent beeldende vormgeving en combi-

neerde deze baan met haar werk als fotografe. Na een kort uitstapje richting makelaardij en interieurfotografie is Myrthe nu teamleider

onderbouw vmbo bij het Wellantcollege (locatie Rijnsburg). In haar vrije tijd fotografeert

ze – natuurlijk – nog steeds. www.wellant.nl

Myrthe van de Giessen

Als teamleider geef ik geen les. Maar mijn

werk is zo afwisselend, dat ik het lesgeven niet

mis. Het Wellantcollege Rijnsburg is plat georga-

niseerd. We hebben slechts twee teamleiders,

waarvan ik er één ben. Mijn werk is dan ook zeer

divers. Ik stuur collega’s aan en heb contact

met de onderwijsinspectie; daarnaast houd ik

mij bezig met beleidsmatige en organisatorische

zaken.

Dit brengt onder meer met zich mee dat ik het

Wellantcollege een moderne, groene smoel wil

geven. Het groene vmbo is geen schoffelacade-

mie, zoals vaak wordt gedacht. Dat draag ik met

heel mijn hart uit.

Met de term “een moderne, groene smoel”

bedoel ik dat we onze leerlingen een aantrek-

kelijk lesaanbod willen bieden in een groene

context. Leerlingen leren dus niet alleen hoe ze

een tuin moeten schoffelen of een plantsoen

moeten aanharken. Nee, ze leren bij het ene vak

hoe ze een tomatenzaadje moeten planten. Bij

een ander vak leren ze hoe zo’n zaadje uitgroeit

tot een plant en hoe er aan zo’n plant tomaten

groeien. Vervolgens leren ze hoe zo’n tomaat

wordt geoogst, geveild en hoe ze een tomaat het

beste kunnen klaarmaken. In de natuur is alles

met elkaar verbonden. Die verbondenheid willen

we ook in het onderwijs benadrukken. Ik vind het

heel belangrijk dat leerlingen begrijpen waarom

ze leren wat ze leren.

Ik ben ook een groot voorstander van maatwerk.

Leerlingen zouden voor elk vak op hun eigen

niveau eindexamen moeten kunnen doen. Een

vmbo-kaderleerling zou dan zijn slechtste vak op

vmbo-basisniveau kunnen afsluiten, voor drie

of vier vakken waarop hij gemiddeld presteert

eindexamen op kaderniveau kunnen doen en het

vak waarin hij een kei is op gemengd theoretisch

niveau kunnen halen.

Het gaat erom dat we de leerbehoefte bij de

leerling aanwakkeren door meer ervaringsgericht

onderwijs te bieden. Want uiteindelijk gaat het

toch gewoon om onze leerlingen. Die moeten het

naar hun zin hebben op school. En dat gebeurt

alleen als ze worden uitgedaagd om eruit te

halen wat erin zit.

Ik vind het heel belangrijk dat leerlingen begrijpen waarom ze leren wat ze leren

Mijn motivatie is dat ik het onderwijs voor ieder-

een mooier én beter wil maken. Dit zit hem soms

in kleine dingen. Gewoon even buiten je comfort-

zone kijken bijvoorbeeld. Hier op school pas ik

dat toe door excursies te organiseren die passen

bij het groene onderwijs. We gaan niet meer

op schoolreisje naar Duinrell, maar op excursie

naar de pluktuin, Naturalis of de Keukenhof. Zo

maken we van leuke uitjes meteen ook leerzame

uitjes!

Een moderne, groene smoel

begon zijn carrière als kweekschoolhospitant bij de Amsterdamse school De Heldring, een cluster

3-school voor SO in Amsterdam-Noord en voor VSO in Amsterdam-Nieuw-West. Sinds tien jaar is hij op diezelfde school directeur van zowel de

SO- als VSO-school. Henk is behalve op school ook vaak te vinden in poptempels

als Paradiso en De Melkweg. www.deheldringschool.nl

Henk Kok

Flink aan de bak

Op een ZMLK-school werk je met de meest

kwetsbare groep leerlingen. Enorm waardevol

werk; geen dag is hetzelfde. Je kunt enorm la-

chen met onze leerlingen, ze zijn niet doorsnee.

Maar het vergt ook een flinke inzet. Leraren

moeten hier echt flink aan de bak om het beste

uit een leerling te halen. Dit zijn bepaald geen

leerlingen die zichzelf wel redden. Daarom zijn

wij het aan hen verplicht om het beste onderwijs

te bieden dat je maar kunt bedenken.

Het zal een jaar of acht geleden zijn dat we be-

seften: we zijn een leuke school, maar dat is niet

genoeg. We moeten de beste worden. Vanaf dat

moment zijn we een gedegen visie gaan ontwik-

kelen. Onder het motto “De Heldring werkt!”

richten wij ons op zaken waar het echt om gaat:

plezier, professionaliteit en perspectief.

Dat heeft ons geen windeieren gelegd. Kregen

we tien jaar geleden nog een mager zesje van de

onderwijsinspectie, inmiddels hebben zowel het

SO als VSO een sublieme beoordeling op zak.

Afgelopen januari is daar nog eens het predicaat

Excellente School bijgekomen voor onze VSO-

vestiging. Een prachtige kroon op ons werk.

Goed onderwijs is wat mij betreft onderwijs

waarin je met elkaar praat over hoe het nog

beter kan. Hoe de opbrengsten van je inspannin-

gen nog groter kunnen zijn. En hoe je ontwikkelt

naar een lerende organisatie. Opbrengstgericht

werken is een thema waarover wij met elkaar

van gedachten wisselen. In deze tijd waarin de

testcultuur en standaardisering hoogtij vieren,

is het belangrijk te beseffen dat het niet om de

uitslagen en data an sich gaat, maar om wat je

ermee doet. Testen is slechts een middel om

het gesprek over beter onderwijs op gang te

brengen.

We zijn een leuke school, maar dat is niet genoeg

Wij proberen die verbetering te bereiken door bij

elkaar in de keuken te kijken en elkaars lessen

van feedback te voorzien. Daarnaast streven

wij naar een fijn en veilig pedagogisch klimaat,

waarin leraren respectvol met de leerlingen en

elkaar omgaan en zich verantwoordelijk voelen

voor álle leerlingen, niet alleen die van henzelf.

Je kunt streven naar excellent onderwijs door

je als professioneel team te blijven ontwikke-

len. Dat neemt niet weg dat de ultieme school

in mijn ogen niet bestaat. Ook al doen wij nog

zo onze stinkende best, wij worden regelmatig

ingehaald door de rauwe realiteit. We verliezen

soms leerlingen aan problematiek waar wij geen

vat op krijgen. Daar moet je als leraar goed mee

om kunnen gaan. Als je geen klik hebt met deze

bijzondere leerlingen, heb je als leraar niets op

onze school te zoeken.

is groepsleerkracht groep 1/2 aan de Vensterschool in Noordwolde. Deze bezige bij is ook nog MR-lid en ICT-coördinator. Twitter is voor haar een inspiratie-

bron waar zij ideeën opdoet en kennis deelt, net zoals met haar website www.mindmappenmet-

kleuters.nl. De scheidslijn tussen werk en vrije tijd is vaag, maar ze krijgt juist energie van

het bezig zijn voor school. www.vensterschool.net

Rianne Hofma

Vanaf mijn tiende wist ik al dat ik juf wilde

worden. En van die overtuiging ben ik nooit meer

afgestapt. Ik werk het liefst met jonge leerlingen

en ben één van de laatste lichtingen van de

KLOS (Kleuter Leidster Opleiding School). Na

enkele jaren buiten het onderwijs ben ik in 1997

weer begonnen als invaller. Sinds 2006 heb ik

mijn eigen kleutergroep en werk ik fulltime in het

onderwijs.

Het onderwijs is voor mij een bijzonder boeiend

vak. Ik haal veel voldoening uit de omgang met

leerlingen en het leveren van een positieve

bijdrage aan hun ontwikkeling. Ik geniet als ik zie

dat leerlingen met plezier naar school gaan. Ook

kan ik mijn creativiteit in de breedste zin volop

kwijt in het onderwijs. Ik sta altijd open voor

nieuwe impulsen die mijn manier van onderwijs

geven kunnen verbeteren en mijn leerlingen ten

goede komen.

Een goed voorbeeld van zo’n nieuwe impuls is

mijn website www.mindmappenmetkleuters.nl.

Op de Vensterschool – waar veel van de leerlin-

gen uit een taalarme omgeving komen – gebrui-

ken we mindmaps voor woordenschatontwikke-

ling en begrijpend luisteren.

Sindsdien scoren we opvallend hoger op de

verwante onderdelen uit de CITO-toets voor kleu-

ters. We zijn nu in samenwerking met de Vrije

Universiteit Amsterdam bezig met een subsidie-

aanvraag bij het NRO om de inzet van dit middel

Creatief met onderwijs

wetenschappelijk te onderbouwen.

Naast mindmaps houd ik mij bezig met Prezi en

Photoshop. Ik maak gebruik van die middelen

om de onderwijstoepassingen die ik bedacht heb

uit te werken en mijn lessen aantrekkelijker te

maken. Mijn directie stelt me niet alleen in staat

om mezelf verder te ontplooien, maar ook om

de opgedane kennis in te zetten in mijn klas en

(onder collega’s) te verspreiden.

De waardering die het oplevert geeft me veel

energie. Het is een vicieuze cirkel: het enthou-

siasme waarmee mijn ideeën en materialen

worden ontvangen, sporen me weer aan om

verder te gaan.

Ik geniet als ik zie dat leerlingen met plezier naar school gaan

Mijn hobby’s en werk lopen daarbij in elkaar

over, maar ik ervaar het niet als werk. Eerder als

een stimulans en een kans om me te ontwik-

kelen. En het sluit aan bij mijn visie op goed

onderwijs: ik wil als leerkracht graag een veilige

en vertrouwde, maar ook rijke, uitdagende en

betekenisvolle omgeving scheppen. Waarin

leerlingen zich gezien en gewaardeerd voelen en

tegelijkertijd uitgedaagd worden om zich opti-

maal te ontplooien.

is, na een loopbaan in het regulier openbaar

onderwijs, sinds zes jaar werkzaam in het speciaal onderwijs. Naast directeur van SBO Luc Stevens-school is hij op dit moment interim-directeur van de ZMLK-school Herderschêe, beide in Utrecht. Ook is hij voorzitter van het directeurenoverleg

van het bestuur SPO Utrecht. In zijn vrije tijd is hij voorzitter van het hoofdbestuur

van een voetbalvereniging. www.sbolucstevensschool.nl

Ed van der Hooft

Iedere stap is een klein cadeautje

Iedere nieuwe stap die een leerling zet, hoe

klein ook, moet je vieren. Dat is waar wij als

bestuur en school voor staan: de leerling staps-

gewijs begeleiden in zijn ontwikkelingsproces.

Als je het met kleine stapjes steeds weer verder

kunt brengen, is dat een groot goed. Iedere stap

is een klein cadeautje. Plezier en een gevoel van

geborgenheid spelen daarbij een grote rol. We

willen leerlingen ’s ochtends met een glimlach

binnen zien komen. Ons motto: leren kan nog zo

moeilijk zijn, maar naar school gaan is leuk!

Het uitgangspunt bij ons onderwijs is wat een

leerling wél kan in plaats van wat hij niet kan.

Daarop sluiten we het aanbod aan. Dit klinkt

eenvoudig, maar is best moeilijk. Het vereist dat

je de ontwikkeling van een leerling steeds helder

in beeld hebt en met onderwijs daarop kunt

anticiperen. Dit doe je door goed te kijken wat

de leerling nodig heeft en zijn gedrag te interpre-

teren. We noemen dit leren langs het kind en dit

is best lastig voor een leerkracht. Hiervoor is het

noodzakelijk dat hij steeds het overzicht heeft én

houdt.

Relatie, autonomie en competentie zijn de kern-

begrippen van onze scholen. Dat betekent niet

alleen proberen aan te sluiten op de behoeften

van de leerling en het programma-aanbod daarop

afstemmen. Het betekent ook dat je dit doet in

partnerschap met de ouders. Zij bepalen mede

welke stappen hun kind gaat zetten en laten

weten als zij het ergens niet mee eens zijn.

Andersom doen wij dat ook. Veel leerlingen zijn

afkomstig uit het reguliere basisonderwijs en

hebben daardoor soms het gevoel een valse

start te hebben gemaakt. Die gevoelens van fa-

len moeten we zien te keren en daarvoor hebben

we elkaar hard nodig. De leerling, zijn of haar

ouders en onze school.

Ons motto: leren kan nog zo moeilijk zijn, maar naar school gaan is leuk

Mijn onderwijsideaal? Dat we leerlingen holis-

tisch benaderen en ze zien als mens in plaats

van louter een cognitief wezen. Onderwijs draait

niet alleen maar om tot honderd leren tellen. De

sociaal-emotionele ontwikkeling van een leerling

is vele malen belangrijker! Zeker in deze tijd van

snelheid en informatiedichtheid is het lastig voor

sommige leerlingen om zich te handhaven. Met

typische 21st century skills, zoals leren plannen,

doseren en samenwerken, komen we wat mij be-

treft een heel eind om onze leerlingen weerbaar

te maken in de moderne maatschappij.

begon in 1978 als onderwijzer in het basisonderwijs,

was leraar wiskunde, conrector, rector, directeur studentenzaken aan de universiteit en directeur

van een pabo. Sinds 2009 is hij directeur-bestuurder van CSG Het Noordik, een brede VO-school met circa 3.000 leerlingen en vestigingen in Almelo,

Vriezenveen en Vroomshoop. Drenth laat zich inspireren door het kloosterleven en

leest graag over zingeving. www.noordik.nl

Wim Drenth

Voor het leven envoor de maatschappij

Als onderwijzer en later als wiskundeleraar

merkte ik dat ik een mening had over mijn

school, dat ik invloed wilde uitoefenen. Niet

zozeer kennisinhoudelijk, maar vooral op het

vormende deel van het onderwijs. Geleidelijk ben

ik steeds meer bestuurlijke taken gaan vervullen.

Daarbij ben ik in mijn huidige rol, directeur-be-

stuurder van een VO-scholengemeenschap, het

beste op mijn plek. Dat heeft te maken met de

schaal van de organisatie, maar ook met de sec-

tor zelf. In het VO heb je te maken met leerlingen

in zeer bepalende jaren van hun leven. Het is de

fase waarin jonge mensen moeten leren om keu-

zes te gaan maken, waarin ze inzichten opdoen

over zichzelf en over het leven. Als school kun

je hierin van groot belang zijn, met de docent in

een sleutelrol.

Zingeving en verbinding zijn mijn grootste drijfve-

ren. Als bestuurder wil ik ervoor zorgen dat mijn

directeuren en teamleiders hun werk optimaal

kunnen doen, met als uiteindelijke doel dat

docenten volledig tot hun recht komen. Ik voel

me verantwoordelijk voor een goede schoolont-

wikkeling, naar volle tevredenheid van leerlingen,

personeel en omgeving.

Zingeving is daarbij ontzettend belangrijk. Als

docent moet je niet alleen kennis overdragen en

pedagogisch-didactisch goed onderlegd zijn, je

bent ook een ethisch baken voor leerlingen. Er

zijn in onze samenleving steeds minder dragende

en verbindende visies. Als school vul je een deel

van die leemte op. We leiden verantwoordelijke

burgers op voor de samenleving van de toe-

komst. Dat is onze missie. Dat proberen we ook,

heel praktisch, waar te maken met de manier

waarop we lesgeven.

Zingeving neemt ook een grote plaats in bij de

toerusting van onze medewerkers. Bij onze on-

langs gehouden studiedag vertelden zo’n twintig

oud-leerlingen wat hen drijft in hun dagelijkse

werk, waar ze energie uit halen. We vroegen hen

vervolgens ook in hoeverre onze school en onze

docenten hier aan hebben bijgedragen. Op die

manier kregen onze docenten terug dat het zin

heeft wat ze doen, dat het zin geeft.

Als docent ben je ook een ethisch baken voor leerlingen

Ik heb me laten inspireren door Alexander Rin-

nooy Kan die in zijn rapport “Leerkracht!” stelde

dat we de leraar zijn natuurlijke centrale plek in

de schoolorganisatie terug moeten geven. Onze

teams stellen zichzelf doelen die gericht zijn op

het verbeteren van de eigen onderwijspraktijk.

Daarbij kijken de teams in de spiegel. We ontvan-

gen altijd graag gerichte feedback. Als gevolg

daarvan kunnen we ons beeld en onze doelen

soms weloverwogen bijstellen.

Anita de Kadt

is intern begeleider (IB’er) bij Kindcentrum Amby, een school die in 2012, na uitgebreide toetsing, door de minister van onderwijs geaccrediteerd werd tot de eerste Academische basisschool van Maastricht. Naast haar werk heeft Anita

vooral veel passie voor lezen en reizen (bij voorkeur in een tent).

www.bsamby.nl

Ik ben in 1974 begonnen in wat nu groep

3 heet. De hechte band die je opbouwt met

zesjarigen, het unieke moment waarop zij leren

lezen: het was werk dat ik bij wijze van spreken

onbetaald zou willen doen. Nu, veertig jaar later,

ga ik nog steeds met veel plezier naar school.

Werken met jonge leerlingen verveelt nooit. Zo’n

aha-erlebnis bij een leerling, als het kwartje

ineens wel valt: prachtig!

Ik ben nu IB’er bovenbouw. Dit was voor mij een

logische stap. Na mijn eerste baan ging ik na

een tussenstop van vijf jaar, ik kreeg kinderen,

als vervangende leerkracht aan de slag. Dit was

de meest leerzame periode in mijn carrière. Elke

keer werd ik in het diepe gegooid en moest in

korte tijd de klassen en de lessen leren ken-

nen. Daarna kreeg ik een vaste betrekking bij

Kindcentrum Amby. Ik begon bij groep 3 en 4 en

eindigde bij groep 8. Zo leerde ik alle leerlijnen

kennen: een essentiële bouwsteen voor mijn

huidige functie.

Het zetje in de rug kreeg ik van een groep 7

waaraan ik les gaf. Een groep met pit! Die klas

liet me zien dat ik als leraar meer nodig had

dan ik in mijn mars had. Ik besloot de opleiding

Remedial Teacher te volgen. Nu werk ik als IB’er,

maar op woensdag – mijn favoriete dag – sta ik

zelf voor de klas. Zo houd ik voeling met datgene

dat ik als IB’er bedenk. Ik haal ook echt voldoe-

ning uit mijn werk. Het is mooi om leerlingen die

zwakker zijn of boven het maaiveld uit steken

te ondersteunen. We hebben hier een plusklas

voor excellente leerlingen. Voor hen geldt: haal er

alles uit wat erin zit.

Dat credo mag je niet op iedere leerling toepas-

sen, vind ik. Er zijn leerlingen die doodongelukkig

worden als je ze pusht. Voor hen is soms het

normale streef- en fundamenteel niveau geen

haalbare kaart. Dat moet je respecteren. Zij zijn

gebaat bij een eigen ontwikkelingslijn, waarbij

het welbevinden het hoogste doel is. Misschien

heb je dan minder opbrengsten, maar het be-

langrijkste is dat zij gelukkig zijn. Dat kunnen we

realiseren door zo optimaal mogelijk onderwijs

op maat te geven

Werken met jonge leerlingen verveelt nooit

Aan dit maatwerk lever ik een bijdrage door als

IB’er leerlingen in de klas te observeren. Maar

ik kijk ook naar de leerkracht, het belangrijk-

ste instrument om goed onderwijs te maken.

Leerkrachten hebben handvatten nodig om op de

diversiteit van de leerlingen in te spelen. Zodat

iedere individuele leerling op waarde geschat

wordt. Een streven, dat we hier allemaal willen

realiseren.

Hoogste doel: zorgen voor welbevinden

stond jarenlang voor de klas als biologie- en wis-

kunde docent, was mentor, coördinator en afdelings-leider. In 2000 koos hij voor het schoolleiderschap.

Nu is hij rector van het Gerrit Komrij College in Winterswijk, een VO-school waar medewerkers en leerlingen hun ideeën en ambities kwijt kunnen.

Jan Pauls grootste hobby is het onderwijs en alles wat erbij komt kijken. Als er tijd

overblijft, trekt hij zijn hardloopschoenen aan of pakt hij zijn gitaar erbij.

www.gerritkomrijcollege.nl

Jan Paul Beekman

Meer dan een leerfabriek

Het onderwijs is mijn grootste passie. Ik ben

om 7.00 uur op school en als ik ’s avonds om

18.00 uur thuis ben, heb ik er nog steeds geen

genoeg van. Na het avondeten houd ik me vaak

nog een paar uur bezig met het onderwijs en

alles wat ermee samenhangt: stukken lezen,

vergaderingen voorbereiden en bijwonen, na-

denken. Waarom? Omdat goed onderwijs enorm

belangrijk is. We moeten onze leerlingen tijdens

hun middelbare schooltijd genoeg bagage mee-

geven om zich in de steeds complexer wordende

samenleving staande te houden.

Het mooie aan het Gerrit Komrij College is dat

het een school is voor en van de leerlingen.

Een school moet meer zijn dan een leerfabriek,

waar alleen maar toetsen worden afgenomen en

cijfers worden gegeven. Een school moet een

leer- én een leefplek zijn. Leerlingen voelen zich

thuis hier op school, zeker in het nieuwe gebouw

dat we anderhalf jaar geleden hebben betrokken.

Ze zeggen wel eens dat ze geen zin hebben in

school, toch zie ik aan hun glimmende oogjes

dat ze het naar hun zin hebben. Dat vind ik het

mooiste dat er is.

Goed onderwijs staat voor mij gelijk aan respect.

Hierbij gaat het er niet alleen om dat leerlingen

respect hebben voor elkaar. Maar het gaat ook

om respecteren wie iemand is en daarnaar han-

delen. Daarom vind ik het belangrijk dat docen-

ten niet alleen focussen op de klas als geheel,

maar juist ook oog hebben voor de individuele

leerling. Dat ze echt naar de leerling kijken en

bedenken wat iemand nodig heeft om het beste

uit zichzelf te halen.

Een school moet een leer- én een leefplek zijn

Natuurlijk is dit niet altijd gemakkelijk. Daarom

geven we onze docenten bewust de ruimte om

hier hun eigen invulling aan te geven. We bieden

hen tevens de mogelijkheid om bij elkaar in de

klas te kijken. Een kijkje in andermans keuken

nemen werkt vaak heel verfrissend en inspire-

rend.

Daarnaast organiseren we spiegelsessies,

waarbij we leerlingen de gelegenheid geven om

de dialoog met docenten aan te gaan over wat

een goede les is. Dat werkt enorm goed, want

leraren nemen de goede raad van leerlingen echt

ter harte.

Zo blijkt maar weer dat verandering ook in

kleine dingen kan zitten. Iets wat natuurlijk naad-

loos aansluit op onze nuchtere Achterhoekse

cultuur.

is leerkracht geweest bij De Borckeshof (Breeden-

broek) en St. Liborius (Dinxperlo). Sinds 1 augustus 2012 is ze Meerscholen Directeur van deze basisscholen, die beide deel uitmaken van

Stichting Essentius (tien scholen). In haar vrije tijd leest ze veel (voornamelijk vakliteratuur)

en sport ze graag, waarbij voetballen haar grootste passie is.

www.essentius.nl

Yvet Knoefmann

Al bij mijn allereerste gesprek heb ik gezegd:

ik wil hier ooit directeur worden. Ik heb de ambi-

tie om echt iets te kunnen betekenen voor het

onderwijs. Als directeur kan ik het meeste doen

voor leerkrachten én leerlingen.

Altijd ben ik bezig met goed, beter, best. Hoe

kan ik zorgen dat onze leerlingen het best

denkbare onderwijs krijgen? Wat werkt goed, wat

werkt minder goed? Daarbij probeer ik goed te

observeren en goed te luisteren. Naar onze IB’er

en onze leerkrachten, maar ook naar wat ouders

zeggen. Verder heb ik regelmatig gesprekken met

mijn leerkrachten, waarin ik hen vraag om samen

met mij te onderzoeken hoe we het nog beter

kunnen doen. Daarbij vertrouw ik op hun kennis

en kunde, op hun professionaliteit en hun pas-

sie. Want de leerkrachten moeten het uiteindelijk

doen. Autonoom, met behoud van kwaliteit.

Goed onderwijs staat of valt met de betrokken-

heid van leerlingen. Wij willen als school dat

leerlingen enthousiast zijn om te leren. Het is de

taak van de leerkracht om hen hierin te stimule-

ren. In gesprekken met leerkrachten haal ik dat

naar voren. Ik probeer hen ook te helpen als ze

negatief zijn over zichzelf of over leerlingen. Dan

ga ik op zoek naar oplossingen: hoe kunnen we

het draaien?

Onze studiedagen organiseer ikzelf. Daarbij geef

ik nooit invulling aan meer dan één studiedag

Altijd bezig met goed, beter, best

tegelijk. Ik wil me kunnen blijven voeden met

de dingen die hier op school gebeuren: de klas-

senbezoeken, de gesprekken met leerkrachten,

de ideeën die ik opdoe tijdens het maandelijkse

directieoverleg. Er is wel een rode draad bij

elke studiedag: teamwork, zo praktisch moge-

lijk samenwerken en samen leren. Een vraag

waar we ons dan samen over buigen is bijvoor-

beeld: als we onszelf nu een zeven geven voor

effectieve instructie, hoe komen we dan tot

een acht?

Goed onderwijs staat of valt met de betrokkenheid van leerlingen

Ik wil altijd blijven leren, ben een soort wandelen-

de spons, dat zit in me. Ik leer ook weer nieuwe,

bijvoorbeeld nu we ons voor mijn twee scholen

focussen op HRM/lerende organisatie. Dat geeft

mij houvast en focus. Ik ga elke dag met plezier

naar mijn werk.

Daarbij is er één ding wat mij altijd weer extra

energie geeft. Als ik ’s ochtends het schoolplein

oploop en de leerlingen roepen “Hoi, juf Yvet!”,

dan kan mijn dag eigenlijk al niet meer stuk. Wat

mij uiteindelijk drijft zijn de leerlingen, daar doe

ik het voor.

Sjef Nilwik

is docent biologie en NLT en mentor havo 5 op Notre Dame des Anges te Ubbergen, een kleinschalige

school met een unieke status: het is de enige categorale havo van Nederland. Sjef maakt muziek, fotografeert, schildert, is regelmatig in de natuur

te vinden en gaat graag op reis. www.notredame.nl

Persoonlijkheden letterlijk zien groeien

Enkele jaren geleden was er een reünie op de

school waar ik toen 27 jaar werkte. Oud-(mentor)

leerlingen, inmiddels rond de veertig jaar en

veel levenservaring rijker, vertelden me wat mijn

invloed is geweest op hun leven en de keuzes

die ze hebben gemaakt. Mijn rol bleek groter dan

ik gedacht had.

Het geeft voldoening wanneer je van oud-leerlin-

gen dankbaarheid terugkrijgt. Ik blijf het bijzon-

der vinden een bijdrage te mogen en kunnen

leveren aan de ontwikkeling van jonge mensen

die verwachtingsvol en nieuwsgierig zijn naar hun

toekomst. Dat maakt de leeftijdsgroep in het VO

dan ook zo’n boeiende: in enkele jaren verande-

ren basisschoolleerlingen in onhandige pubers

en daarna in adolescenten. Over dertig jaar zijn

zij bepalend voor hoe onze samenleving er dan

uitziet. In het VO groeit hun persoonlijkheid. Net

als hun visie op de werkelijkheid.

Bij een gevoelige groeiperiode past een veilige

en vertrouwde leeromgeving. Als mentor kan ik

leerlingen ondersteunen, geruststellen en de

weg wijzen naar mogelijke oplossingen voor hun

problemen. Daarnaast is een gelijkwaardige re-

latie belangrijk: er is respect voor mij als docent

als ikzelf respect heb voor de leerling. Leerlingen

groeien letterlijk als ze zien dat je hen serieus

neemt en merken dat ze met vallen en opstaan

hun verantwoordelijkheid mogen nemen voor hun

studie en hun eigen keuzes mogen maken.

Goede begeleiding is daarbij essentieel: hoe pak

je als leerling zaken aan, hoe reflecteer je op je

werk en resultaten, wat kan je verbeteren? Ik

geef aan dat fouten maken mag, leg de nadruk

op wat goed gaat in plaats van wat nog niet lukt,

spoor hen aan vol te houden en moeite te doen.

In mijn eigen reflectie zoek ik telkens nieuwe

werkvormen en middelen om dit te bereiken, met

het besef dat die volle 4-havo klas soms wel wat

anders aan het hoofd heeft. Als zij merken dat

ik moeite doe, kan ik hen ook aansporen moeite

te doen en hen overtuigen dat zij beter worden

in vaardigheden en leerprestaties. Met een

werkgroep onderzocht ik onlangs welke rol een

“groeimindset” kan spelen in dit proces. Met

andere collega’s ontwikkel ik momenteel een

structuur waarbij leerlingen in activiteiten naast

de lessen talenten kunnen ontwikkelen en benut-

ten. Hierdoor wordt de school meer van hen.

Bij een gevoelige groei-periode past een veilige en vertrouwde leeromgeving

Naast dit alles geef ik het mooie vak biologie.

Het is een cadeautje om leerlingen te laten ont-

dekken hoe bijzonder de natuur is, de verbazing

en nieuwsgierigheid die dat oproept. Dat inspi-

reert tot het ontwikkelen van goede opdrachten

in de buitenlucht.

Kost mij dit alles dan geen energie? Jawel, en

soms meer dan goed is. Maar het geeft meer

dan het kost: de moeite is dus niet voor niets.

is voorzitter van het College van Bestuur van

Stichting Algemeen Toegankelijk Onderwijs (ATO) in Den Bosch: 18 basisscholen, meer dan 5.000 leerlingen, ruim 500 medewerkers. Daarnaast geeft hij regelmatig gastcolleges over school-

management. Ook verzorgt hij vanuit de Franse Pyreneeën managementtrainingen, in

combinatie met buitensportactiviteiten. www.ato-scholenkring.nl

Joop van Lanen

Koers op integrale ontwikkeling

Mijn droom is dat iedere leerling zich opti-

maal kan ontwikkelen. De ontwikkeling van een

leerling in de meest brede zin van het woord:

dat is wat mij mijn hele carrière al drijft. Eerst

als onderwijzer, daarna als directeur op diverse

basisscholen, later als bovenschools directeur

van Nutsscholen en sinds 2008 als bestuurder

van de ATO Scholenkring.

In die rol kan ik die droom meer dan ooit con-

creet vormgeven. Samen met de andere school-

besturen in Den Bosch doen we er alles aan om

de kwaliteit van het eigentijds onderwijs, opvang

en educatie in de hele stad op peil te houden

en te verbeteren. We willen dat scholen zoveel

mogelijk te bieden hebben aan de leerlingen en

hun ouders.

Waar mogelijk zorgen we voor koppelingen met

BSO, TSO, maar ook met bijvoorbeeld vroeg- en

voorschoolse educatie, kinderopvang en andere

opvoedkundige programma’s. Kindcentra 013

heet dit gezamenlijke ideaal: we willen voor alle

leerlingen een doorlopende leerlijn, één aan-

sturing, één pedagogisch concept. We koersen

daarbij op integrale ontwikkeling. De basis – taal

en rekenen – moet overal op orde zijn, maar

leerlingen moeten bijvoorbeeld ook hun creativi-

teit kunnen ontwikkelen en bewegingonderwijs

krijgen.

Is er dan helemaal geen concurrentie meer tus-

sen onze scholen? Zeker wel: ouders kunnen

nog steeds kiezen uit verschillende onderwijs-

concepten. Maar we werken toch eerst en vooral

samen, in het belang van de leerling. Alleen

door samen te werken kom je tot verbetering

en vernieuwing van onderwijs. Goed onderwijs

begint met gebouwen, met goed personeel, met

directeuren. Maar voor echt goed onderwijs is

ook de omgeving van belang: de ouders, de

gemeente, de directe buren van de school. Als

bestuurder blijf ik continu in de weer om al die

partijen dichter bij elkaar te brengen.

Voor echt goed onderwijs is de omgeving van belang

Vijf jaar geleden zijn we bijvoorbeeld als scholen-

kring een vrijage begonnen met de stadsbiblio-

theek. Inmiddels heeft vrijwel elke basisschool

in Den Bosch een eigen kleine bibliotheek, met

ondersteuning van de stadsbibliotheek. Ideaal,

vanuit het oogpunt van taalontwikkeling is be-

schikbaarheid van boeken cruciaal.

Nog een voorbeeld: in een Boschs stadsdeel

groeiden twee kleinere scholen naar elkaar toe,

onder meer conceptueel. Ze wilden, mede inge-

geven door krimp, naar één kindcentrum toe. We

hebben hen toen in dat proces begeleid. Inmid-

dels heeft dit stadsdeel twee prima kindcentra

met 1 BRIN-nummer. Iedereen profiteert daar-

van, ook de buurt zelf.

Bij alles wat ik als bestuurder van plan ben, stel

ik mijzelf de vraag: draagt het bij aan ontwikke-

ling van de leerling? Is dat het geval, dan is de

keuze gemakkelijk: doen!

werkt als leerkracht bij SBO de Blinker in Geleen. Ze heeft een passie voor leerlingen met specifieke

onderwijsbehoeften, met name als het gaat om leer-lingen met leesproblemen en dyslexie. In haar vrije tijd volgt ze allerlei workshops, variërend van koken

tot het maken van binnenhuisdecoraties. www.sbodeblinker-geleen.nl

Dionne Knops

Ik ben leerkracht geworden, omdat ik het heer-

lijk vind om met leerlingen te werken. In het spe-

ciaal basisonderwijs kan ik mijn talenten volledig

ontplooien. Zo heb ik me tijdens mijn vervolgop-

leiding gespecialiseerd in het diagnosticeren en

begeleiden van leerlingen met leesproblemen

en dyslexie. Daarom zijn de leerlingen van onze

groepen 8 met de diagnose dyslexie geclusterd

en in mijn groep geplaatst. Hierdoor kan ik met

mijn specialisatie zowel voor de leesproblemen

als de gevolgen daarvan iets betekenen voor

deze leerlingen.

Mijn werk in het speciaal basisonderwijs heeft

me doen inzien dat het belangrijk is om rekening

te houden met wat de leerling nodig heeft. Daar-

om bieden we maatwerk. Zo heb ik de leerlingen

in mijn klas met hulp van de referentieniveaus

van het SLO geclusterd in een op hun toege-

sneden leerarrangement. Hierbij wordt gericht

gewerkt aan bepaalde doelen die de leerlingen

moeten halen, afhankelijk van hun uitstroomni-

veau. Een collega en ik zijn hiermee gestart voor

het begrijpend lezen. Dit houdt bijvoorbeeld in

dat ik met de hele klas dezelfde tekst behandel,

maar dat leerlingen hier vervolgens op hun eigen

niveau, met hun eigen doelen, mee aan de slag

gaan. Elke leerling volgt de les dus vanuit zijn

eigen arrangement.

Het mooie van deze manier van werken is dat

het klassenmanagement voor mij overzichtelij-

ker wordt en daarmee beter hanteerbaar. De

betrokkenheid van de leerlingen neemt toe,

omdat er meer gewerkt wordt vanuit specifiek

afgestemde leerdoelen en minder vanuit teksten

Op eigen niveau, met eigen doelen

en het beantwoorden van vragen. Op basis van

de ervaringen met de pilot Passende Perspectie-

ven en de voorbereidende werkzaamheden van

de werkgroep onderwijsarrangementen, waar ik

deel van uitmaak, starten we komend schooljaar

schoolbreed met een arrangement voor begrij-

pend lezen.

Elke dag ga ik met veel plezier naar mijn werk,

want ik heb een leuke klas met geweldige leer-

lingen. Ik vind het mooi om te zien dat leerlingen

stappen zetten in hun ontwikkeling en dat ik hier

met mijn creativiteit, rust en aanpak een bijdrage

aan kan leveren. Het doet me goed als ik zie hoe

leerlingen met de juiste aanpak vooruit kunnen

gaan. Hiervan geniet ik: dag in, dag uit.

Het is belangrijk rekening te houden met wat de leerling nodig heeft

Ik haal ook veel inspiratie en werkplezier uit het

contact met collega’s. We hebben een fijn team,

waarin iedereen voor elkaar klaarstaat. Mijn

passie haal ik ook uit de intensieve contacten

met de ouders van mijn leerlingen. Ik informeer

ouders niet alleen, maar betrek hen nadrukkelijk

bij de ontwikkelingen en vorderingen van hun

kind. Door de goede samenwerking met ouders

en onze schoolbreed gedeelde waarden, ontstaat

er een schoolklimaat dat leerlingen stimuleert

tot leren.

begon als onderwijzer en was docent in het VO. Als consultant bij CPS werkte hij mee aan de

ontwikkeling van leerlingvolgsystemen. Een kleine tien jaar geleden kwam hij in de directie van Het Atrium in Zoetermeer, een school voor praktijk-

onderwijs met ongeveer 280 leerlingen en 50 medewerkers. Onderwijs is zijn grootste

passie, ook in zijn vrije tijd. Tot januari was hij lid van de Raad van Toezicht

van meerdere basisscholen. www.hetatrium-pro.nl

Kees Witteman

Toch de weg vinden naar de arbeidsmarkt

Als school voor praktijkonderwijs leiden we

niet op voor een diploma, maar voor werk. Ons

hoofddoel is positieve uitplaatsing van leerlin-

gen: we willen zorgen dat leerlingen ondanks

licht verstandelijke beperkingen toch hun weg

kunnen vinden op de arbeidsmarkt. Dat is soms

een flinke uitdaging, maar wel een hele mooie.

Veel van onze leerlingen hebben dyslexie,

dyscalculie, ADHD, ODD, enzovoort. Het zijn

allemaal ontzettend leuke leerlingen, die vaak

ontzettend handig zijn, als je ze maar de kans

geeft om te doen waar ze goed in zijn en waar

ze plezier in hebben. In hun geval zijn dat vrijwel

altijd bezigheden waar ze hun handen bij kunnen

gebruiken. Onze leerlingen worden vaak straten-

maker, winkelhulp, zorghulp of assistent bij een

banketbakkerij. Ook werken in de groene sector

is populair.

De reden waarom ik in het praktijkonderwijs werk

is eenvoudig. Het gros van de mensen weet zich-

zelf prima te redden in de maatschappij en op de

arbeidsmarkt. Ik wil er zijn voor de leerlingen die

het niet vanzelf redden: bijvoorbeeld leerlingen

met een IQ van 60 tot 80 die een steuntje in de

rug goed kunnen gebruiken. Dat is de reden dat

ik werkelijk elke dag met plezier naar mijn werk

ga. Omdat het zinvol is en het iets oplevert.

Als directeur probeer ik op verschillende ma-

nieren bij te dragen aan optimaal onderwijs.

Dat doe ik door docenten zo te faciliteren dat

ze hun werk goed kunnen doen. Vooruit kijken

hoort evengoed bij mijn werk. Wat betekent de

introductie van passend onderwijs voor ons prak-

tijkonderwijs, hoe spelen we in op het verdwij-

nen van de Wajongregeling? Ook probeer ik de

discussie over ons praktijkonderwijs dag in dag

uit levend te houden. Bieden we leerlingen de

juiste stages aan? Hebben we voldoende contac-

ten met bedrijven waar leerlingen stage kunnen

lopen? Kunnen we nog meer met branchecerti-

ficaten werken zodat leerlingen betere kansen

krijgen op de arbeidsmarkt?

We willen met onze leerlingen werken aan een reëel zelfbeeld

Voor mij is de sleutelvraag: ontwikkelen onze

leerlingen zich goed? Ook op onze school dro-

men leerlingen van een carrière als piloot, prof-

voetballer of popster. We willen met hen werken

aan een reëel zelfbeeld, op basis van zelfvertrou-

wen en zelfsturing. Als we leerlingen die basis

kunnen meegeven, staan ze echt sterker.

Mijn grootste wens? Een schoolteam dat, elke

dag weer, helemaal blijft gaan voor zijn leerlin-

gen. Een team dat zich wil blijven ontwikkelen.

Daar werk ik elke dag aan, daar kun je me elk

moment voor wakker maken.