een grabbelboekje dat je helpt bij je start als leraar

PAS VO

OR D

E KLAS

www.klasse.be/pasvoordeklas

Jij bent pas in het onderwijs gestapt? Dan is dit een prettig grabbelboekje dat je helpt bij je start.

Een prikkelboekje vol praktische info

' tips

' tests en verhalen.

Een reflectieboekje om alleen of samen met je mentor op school te gebruiken.

Groei en geniet! Welkom in een fantastisch beroep.

INHOUD

Checklist voor een vlotte start . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

In de lerarenkamer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

Je eerste les . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

Zelfzeker starten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

Zo onthoud je namen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

Zorg voor je stem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

Stel prioriteiten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68

Op functioneringsgesprek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108

De leraar leert. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118

Tips & Tricks

Test

Waar haal jij je energie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

Mijn mentor moet zijn als … . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40

Zelfzorgbingo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66

Hoe normaal ben jij? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72

Hoe blijf je jezelf? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76

Is jouw school startvriendelijk? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122

4

Welke papieren nodig bij contract? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

Ben ik verzekerd?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

Lesgeven met een te hoog diploma? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

Is mijn loon juist berekend? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

Welke kosten moet ik zelf betalen?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

Wordt een zieke leraar altijd vervangen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

Extra taken naast mijn lesopdracht? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58

Kan ik een interimopdracht stopzetten? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65

Krijg ik een vervoersvergoeding? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75

Mijn les op Facebook. Mag dat? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85

Leraar en zelfstandige in bijberoep? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90

Loon tijdens vakantie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91

Heb ik beroepsgeheim? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97

Hoe werkt de vaste benoeming?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98

Mag ik brieven vertalen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112

Krijg ik vakantiegeld? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113

Wie betaalt mij in juli en augustus? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116

Hoe solliciteer ik het best? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120

Afgevraagd

5

Piet ruilde de privé in voor het onderwijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

Delphine op haar eerste oudercontact . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

Hadewijch belandt op spoed. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

Sofie krijgt een anderstalige leerling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

Elaine geeft les in Brussel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86

Leila is moslima in een katholieke school . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110

INHOUD

Reportage

Blikopener

Je online reputatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

Gevoelsgrafiek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

Hoe herken je een starter? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

Wat moet je kunnen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104

Spring maar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124

6

Ken jezelf

Je startkapitaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

Je lichaamstaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

Je gevoelsgrafiek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82

Ontdek jezelf in vier stappen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102

Wat als ...

Kinderen geen afscheid kunnen nemen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38

Je in drie scholen tegelijk werkt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60

Een collega gaat klagen over jou . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70

Je toezicht doet op 300 leerlingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88

Je collega's in beweging wil krijgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114

Aanpak

Positieve aandacht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

Hoe ontmijn je conflicten? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54

Straffen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

Omgaan met leerproblemen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78

Plus– en mintaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93

7

IK HEB OP ZAK:

de namenlijst van de leerlingen in mijn klas

een grondplan met de lokalen

de dagindeling/weekindeling van mij en van mijn klas

de sleutel van mijn lokaal

handboeken en werkschriften

lesvoorbereiding en agenda

IK KEN:

mijn mentor, parallelcollega … bij wie ik terechtkan met vragen

de secretariaatsmedewerker

de zorgcoördinator of leerlingenbegeleider

de leraar die ik vervang

de ICT–verantwoordelijke

Morgen starten op een school? Kom snel te weten hoe de school werkt. Hou deze checklist bij de hand.

EEN VLOTTE STARTChecklist

8

IK WEET:

met welke klasrituelen de dag start en stopt: aanwezigheden controleren, agenda invullen

welke klasregels al gelden

welk didactisch materiaal ik kan gebruiken en waar ik het vind (digibord, beamer, computer, materialenbank)

met welk beloningssysteem de school werkt

wat te doen met leerlingen die extra zorg nodig hebben

IK KEN DE AFSPRAKEN OVER:

de bel en de rij

de aanwezigheden doorgeven

mijn agenda en die van de klas

huiswerk

het toezicht op de speelplaats/in de refter

propere lokalen

het kopieer– en lamineerapparaat

de lerarenkamer

het geld ophalen

de punten bijhouden en doorgeven

het leerlingvolgsysteem

Deze checklist is geïnspireerd op een tekst uit '7 op 7, Superagenda voor startende leerkrachten basisonderwijs' van Marleen Borzée e.a.

9

WAAROM BEN JIJ GRAAG LERAAR? DUID AAN.

Ik werk graag met kinderen en jongeren.

Ik hou ervan om kennis ver­staanbaar over te brengen.

Een vaste benoeming zal mij werkzekerheid bieden.

Ik wil alle kinderen kansen geven om hun talenten te ontdekken.

De passie voor mijn vakgebied wil ik doorgeven.

Ik kijk uit naar de korte werk­dagen en veel vakantie.

Goed onderwijs is belangrijk voor de samenleving.

Ik wil blijven bijleren.

Met onderwijservaring kan ik in veel andere sectoren terecht.

Welke kleur komt het meest voor? Aan deze pomp tank jij het liefst.

Als jouw motor sput­tert, hoef jij maar aan leuke momenten met

je leerlingen te denken en hup, het gaat weer vooruit. Een leerling

die openbloeit of veel vooruitgang boekt, een openhartig gesprek of

een lieve knuffel. Geen krachtiger energiebron voor jou dan die kleine succesjes. Jij bouwt

aan de toekomst.

10

Jij hebt goesting in je job' Je bent gemotiveerd. Pak die

energie vast. Zodat je makkelijk kan bijtanken als het eens wat moeilijker gaat.

WAAR HAAL JIJ JE ENERGIE?

Je bent een crack in je vakgebied en vastberaden

om dat te blijven. Jouw passie inspireert. Leerlingen

hangen aan je lippen. Dat geeft je enorme kracht. Laad af en toe je batterijen extra op: volg bijscholing, regel een praktijk bezoek of bedenk een origineel

klasexperiment.

Je geniet van de praktische voordelen van een job als leraar. Het risico is dat je niet ver zal geraken met

deze brandstof. Je zal snel merken dat je job ook veel van je vraagt. Je houdt het alleen vol als je ook genoeg

aan de andere pompen tankt.

Test

11

Welke papieren neem ik mee als ik mijn contract ga tekenen?

Kris W.

• Uittreksel uit het strafregister, als bewijs van je nationaliteit, van je onberispelijk gedrag en van je burgerlijke en politieke rechten. Dit document vraag je aan bij je gemeentebestuur. Vraag specifiek naar het document dat bestemd is voor de uitoefe­ning van een activiteit die onder opvoeding of begeleiding van minderjarigen valt.

• Een goed leesbare kopie van je diploma met je diplomasupplementen om aan te to­nen dat je bekwaam bent om een bepaald ambt in het onderwijs uit te oefenen en om aan te tonen dat je Nederlands kent.

• Een medisch attest, afgeleverd door je huisarts. Tip: neem enkele kopieën van dat medisch attest. Een schoolbestuur kan dit document immers opnieuw opvragen bij

12

een volgende tijdelijke aanstelling in het onderwijs. Je attest mag niet ouder zijn dan één jaar.

• Heb je je diploma behaald in een andere taal? Dan moet je ook bewijzen dat je Nederlands kent. Toon het studiebewijs van je taalopleiding Nederlands of je getuig­schrift van het taalexamen (afgelegd bij een regionale taalcommissie).

Geen contract? In de praktijk gebeurt het wel eens dat een leraar al in dienst is en pas na en­kele dagen zijn contract gaat tekenen. Je bent dan aan het werk op basis van een mondelinge overeenkomst. Je hebt dan net als bij een con­tract recht op een loon en je bent verplicht om op te dagen, al is de afdwingbaarheid van zo’n overeenkomst juridisch minder sterk.

13

IN DE LERARENKAMER

Ga tijdens de koffiepauze tussen je collega's zitten.

maak actief kennis' wacht niet af

tot ze jou iets zeggen.

een lerarengroep heeft vaak

gewoonten. Ontdek ze of vraag ernaar bij je mentor.

DE eerste indruk is belangrijk. Toon wat je waard bent. Blijf je eigen zelf.

Tips & Tricks

Vraag bij je aanwerving of je even naar de lerarenkamer mag.

zie jezelf al rondlopen tussen je collega's.

14

Zoek collega–starters op:

deel ervaringen' doe mee

aan de gezamenlijke overlegmomenten.

Wil je dat een collega je helpt?

leg hem je lesvoorbereidingen voor

en vraag feedback.

Omring je met positivo's: collega's die je stimuleren

'

energie en een goed gevoel geven.

Zoek de rots in de branding bij wie je terechtkan

' bij wie je

je goed voelt.

15

JE EERSTE LESJe krijgt maar één kans om goed te starten. Grijp ze.

1. Stel jezelf voor. Wie ben je, wat zijn je hobby’s, waarom ben je leraar geworden? Word niet té persoonlijk.

2. Laat de leerlingen zich voorstellen, ook als je een korte interim doet. Het toont dat je geïnteresseerd bent in hen.

3. Leer snel de namen (zie p. 24). Spreek kinderen persoonlijk aan: "Dag Jitta, ik ben juf X".

4. Maak van je klas een team: “Jullie zijn belangrijk voor mij. Wij gaan er samen voor.”

Tips & Tricks

16

5. Lach, wees vriendelijk. Blijf voor­al jezelf. Kinderen en leerlingen voelen meteen als je faket.

6. Wees enthousiast. Laat zien dat je er zin in hebt.

7. Maak samen afspraken. Vertel over de klasregels, klastaken, wat jij belangrijk vindt. Drop niet alle regels de eerste dag. En zeg ook duidelijk dat niet over alles te onderhandelen valt.

8. Stel je leerlingen gerust. Je hoeft de eerste dag niet extra streng te zijn. Laat wel meteen voelen dat jij de leraar bent, dat je rust, duidelijkheid en veiligheid brengt, dat je je vak kent.

9. Geef je eerste les alsof het de meest belangrijke is. In veel opzichten is het dat ook. Je stelt je leerlingen, jong en oud, gerust: “Ah, dat is mijn leraar, juf of meester. Dit komt goed.”

17

Ben ik verzekerd als een leerling onder mijn toezicht gewond geraakt?

Liesbeth K.

Als een leerling zichzelf of een andere leerling verwondt, dan is dat een zaak voor de school­verzekering.

Als begeleidende leraar ben je bijna altijd aan­sprakelijk als een leerling een fout begaat en daardoor schade berokkent aan een medeleer­ling of een andere persoon. Maar die aanspra­kelijkheid vervalt als je je taak zorgvuldig hebt uitgevoerd en het ongeval niet te voorzien of te vermijden was. Bovendien ben je voor je burgerlijke aansprakelijkheid en rechtsbijstand verzekerd via de schoolpolis.

Vraag aan je directie of schoolbestuur een kopie van de polis. Je hebt er belang bij je goed te informeren.

18

Bereid je goed voor: wat ga je doen, zeggen? Dat geeft je een goed en ze­ker gevoel. Dat straal je dan ook uit.

Bereid het klaslokaal voor: is het een plek waar de kinderen en leerlingen zich thuis kunnen voelen? Is er ge­noeg structuur?

Boost je zelfvertrouwen: kies een leuke en comfortabele outfit, laat jezelf lekker ruiken …

Zorg dat je de eerste dag (en alle volgende) goed op tijd bent.

Probeer je voor te stellen hoe de ideale dag verloopt.

Aarzel niet om je mentor aan te spreken.

Het is normaal dat je de eerste dag wat zenuwachtig bent. Ook voor veel ervaren leraren blijft het spannend.

ZELFZEKER STARTENTips & Tricks

19

© Joris Casaer

“Het begon als een vrienden­dienst. Een directeur vroeg of ik vier lesuren nijverheidstechnie­ken wilde geven. Ze vonden echt niemand en ik hapte toe.

Op dat moment runde ik samen met mijn vrouw een elektrozaak. Maar al snel kreeg ik de smaak van het lesgeven te pakken. Ik nam steeds meer uren aan tot ik uiteindelijk voltijds lesgaf.

Als je carrière wil maken, heb je niets in het onderwijs te zoeken: de mogelijkheden om door te groeien zijn zeer beperkt. En als je uit de privé komt, lever je bijna altijd loon in. Maar je hebt wel een beter statuut. En al bij al verdien je niet slecht.

Jammer genoeg krijgt een leraar die zich keihard inzet evenveel als eentje die gewoon zijn les komt aframmelen. Dat is toch ook een groot verschil met de privésector, waar je meer loon naar werken krijgt.

Ik breng mijn ervaring mee naar de school. Ik ken meer praktijk­voorbeelden dan collega’s die gewoon een opleiding volgden. Leerlingen merken dat. Ik volg de nieuwste ontwikkelingen op tech­nologisch vlak en pak daarmee uit in de klas. Dan valt hun mond open. Fantastisch.”

Piet Braeckman is leraar techniek in de eerste graad van het aso.

Piet (45) ruilde de privé in voor het onderwijs:

"IK BRENG MIJN ERVARING MEE"

21

JE STARTKAPITAALJe hebt kwaliteiten die je meteen kan inzetten om een goede start te maken in je job. Wat is jouw visitekaartje?

Avontuurlijk

Ijverig

Ontspannen

Open

Zorgvuldig

Bescheiden

Behulpzaam

Betrouwbaar

Direct

Doorzetter

Overtuigend

creatief

Zelfverzekerd

Rustig

Respectvol

Serieus

Enthousiast

Gestructureerd

Gevoelig

(vul zelf aan)

(vul zelf aan)

(vul zelf aan)

Ken jezelf

22

Geïnspireerd op het Kwaliteitenspel van P. Gerrickens en op 'Sterk starten.Survivalkit voor de nieuwe leerkracht' van Johan Dehandschutter.

NAAM:

Email:

Waaruit blijkt dat jij deze drie talenten bezit?

Hoe zet je ze in bij je werk? in de klas? op school?

Soms kan je sterkte ook je zwakte worden. Doe de oefening op pagina 102

@

TALENTEN TOP–3

23

Je wil zo snel mogelijk de namen van al je leerlingen onthouden? Alles heeft met aandacht en oefening te maken.

ZO ONTHOUD JE NAMEN

VASTE PLAATSZitten de leerlingen op een vaste plaats? Dat helpt.

Een vast patroon in de klas zorgt voor herken­baarheid. Maak voor jezelf een klasschema.

ASSOCIEERHoe meer je weet van een leerling, hoe groter de kans dat je een gezicht associeert met een naam (lacht altijd, broer van …, goede voetballer).

Het zijn de weerhaakjes in je geheugen. Laat hen een minuutje over zichzelf vertellen.

Tips & Tricks

24

HERHAAL REGELMATIGAls leerlingen individu­eel of in kleine groepen moeten werken, loop dan door de klas en overloop hun namen in je hoofd.

NAAM VERGETEN?Geef toe dat je een naam vergeten bent en vraag hulp.

Hou het niet bij ‘Jij daar op de achterste bank…”

DWING JEZELFOefen door de leerling steeds aan te spreken met haar of zijn naam.

Wanneer je de leerlingen een vraag stelt, wijs dan niet gewoon iemand aan.

FOTO’SOefen thuis met de foto’s van je leerlingen op de digitale leeromgeving van de school.

NAAMBORDJESLaat je leerlingen naambordjes maken. Je kan hen vragen er een zin aan toe te voegen die hen onvergetelijk maakt.

Zo zorg je ervoor dat je namen met gezichten associeert.

25

Doen!Visualiseer: Stel je voor hoe je straks de eerste les of de lerarenkamer binnen stapt of een moeilijk gesprek doet. Wat voel je, zie je, ruik je, hoor je? Hoe zal je zitten, staan, wandelen? Wat zal je zeggen?

Je programmeert jezelf voor succes. Zoals een hoogspringer de perfecte sprong voortdurend herhaalt in zijn hoofd.

Mag ik lesgeven met een te hoog diploma?

Isabel D.

Als een school geen vervanger vindt met het juiste diploma of bekwaamheidsbewijs, dan kan ze iemand aanwerven met een ander bekwaamheidsbewijs.

Voor zo'n interim krijg je wel een lager salaris. De prestaties die je levert gelden als dienstan­ciënniteit, maar zolang je aangesteld blijft op basis van dat andere bekwaamheidsbewijs kan je die anciënniteit niet gebruiken om bepaalde statutaire rechten uit te oefenen (geen tijdelijke aanstelling van doorlopende duur en geen vaste benoeming).

Oefen je nadien een interim uit waar je wel het vereiste of voldoende geachte diploma of bekwaamheidsbewijs voor bezit, dan telt die eerder verworven dienstanciënniteit wel mee voor je statutaire rechten.

27

#bereikbaarFacebookvriend worden van je leerlingen? Dan geef je hen inkijk in je privéleven. Wil je dat liever niet, spreek dan af dat je alleen de digitale leeromgeving van de school gebruikt om te communiceren met leerlingen of geef hen een e­mailadres waarop je bereikbaar bent.

JE ONLINE REPUTATIENiet alleen in het echte leven

' ook virtueel ben je voortaan

leraar. Je leerlingen en hun ouders volgen je Of ze halen je naam door de Google–zoekmachine. Hoe ga je daarmee om?

Blikopener

MEESTER MICHEL WORDT

GETAGD

28

#leukgeleerdSociale media hebben ook voordelen. Je kan ze inzet­ten tijdens de les. Laat je leerlingen informatie opzoe­ken en bronnen checken. Creëer een platform waar ze kunnen samenwerken, discussiëren of feedback geven. Zo leiden sociale media tot meer betrokkenheid.

#PUBLIEKGEHEIMVoor je iets op internet zet, op welke site dan ook, stel je steeds de vraag: mag iedereen dit over mij weten? Ook mijn leerlingen, hun ouders? Ook mijn collega’s en de directeur? Google af en toe je eigen naam, zo weet je welk beeld anderen over jou krijgen.

29

Je stem is je belangrijkste werk instrument. Hoe hou je ze in goede conditie?

ZORG VOOR JE STEM

1. ROEP NIET

Probeer niet telkens boven het geluid in de klas uit te komen. Je leerlingen zullen ook luider gaan spreken. Spreek zachter als je leerlingen aan het werken zijn, maar fluister niet.

3. ADEM VANUIT JE BUIK Je schouders blijven omlaag als je inademt.

2. RICHT JE STEM Spreek door je groep leerlingen

in plaats van over hun hoofd. Hou je kin laag en sta vooral rechtop tijdens het spreken.

Tips & Tricks

30

Een stemcoach geeft tips op www.tvklasse.be Meer lees je op www.stempreventie.be

4. KUCH NIET Kuchen, hoesten of je keel

schrapen is slecht voor je stem.

5. RUST Wissel verbale en non–verbale

les momenten af en laat je stem rusten tijdens de pauze. Een uur praten laat je volgen door minstens vijf minuten stemrust.

6. DRINK REGELMATIG

Drink een slokje water, liefst niet bruisend. Ook tijdens de les. Vermijd koffie. Cafeïne werkt vocht­afdrijvend op het slijmvlies van je stemplooien.

31

Doen!Neem de klaslijsten van je leerlingen. Schrijf bij iedereen een bijzondere kwaliteit, talent of eigenschap. Start het eerstkomende oudercontact met een kort gesprekje daarover.

Hoe weet ik of mijn loon juist berekend is?

Jens. B

Klop met de vragen over je loon altijd eerst aan bij je schoolsecretariaat. Als zij niet kunnen helpen, neem je contact op met het ministerie van Onderwijs en Vorming. Een werkstation zorgt ervoor dat je loon juist berekend en tijdig betaald wordt. Het nummer van je werkstation staat op je salarisbrief. Zorg dat je dat bij de hand hebt.

Op de website van het Agentschap voor Onderwijsdiensten vind je een lijst van de werkstations met contactpersoon en telefoonnummer: www.agodi.be.

33

JE LICHAAMSTAALKen jezelf

Wil jij je houding verbeteren?

Oefen voor de spiegel tot je een houding vindt die natuurlijk aanvoelt. vraag feedback aan je mentor.

34

OPLOSSING: zo zie je eruit als een zelfzekere leraar een rechte rug kin naar voren ogen gericht op je publiek (niet staren) armen los langs het lichaam (of op de rug) vingertoppen vormen een piramide (of handen voor je buik) benen gestrekt en lichtjes uit elkaar voeten in de richting van de klas, niet van de deur verzorgd uiterlijk

ZOEK DE ACHT VERSCHILLENStreng of soft

' bang of zelfzeker.

Wat maakt het verschil?

35

©

Jens Mollenvanger

"Tijdens mijn eerste oudercontact ontmoet ik de vader van Tugay, een jongen die een slechte start heeft genomen.

Ik breng voorzichtig aan dat Tugay volgens mij nog te speels is voor het secundair onderwijs. Zijn vader haalt de schouders op. ‘Ja, ik weet het. Maar dat is zíjn probleem. Hij zal wel leren dat je moet wérken om er te geraken.’

Ik probeer uit te leggen dat bijsturing mogelijk is, als Tugay steun krijgt op school én thuis. De man maakt een stopgebaar met zijn hand. ‘Mevrouw, doe geen moeite. Een mens staat alleen in het leven. Ik moest ook mijn plan trekken toen ik dertien jaar was.’

Van een ouder verwacht je opluchting, boosheid, verbazing of een defensieve houding, maar niet gelatenheid. Na dit gesprek kijk ik helemaal anders naar Tugay. Onder collega’s besluiten we om hem leerbegeleiding te geven. Hij behaalt zijn A–attest, met de hakken over de sloot.

Het verhaal van Tugay drukt mij met de neus op de feiten: dat het verdomd belangrijk is wie je ouders zijn en hoe zij in het leven staan. Het bepaalt je onderwijs­kansen."

Delphine Seghers ruilde een job als VRT­journalist voor die van leraar.

Delphine (34) op haar eerste oudercontact:

"HET IS BELANGRIJK WIE JE OUDERS ZIJN"

37

LEEN: “Vraag aan de ouders om iets van thuis mee te geven: een popje, knuffel of tutje. Iets vertrouwds. Dat stelt het kind gerust in die nieuwe omgeving. Ik maak van traantjes geen groot drama. Ik blijf gewoon hartelijk en zorg voor duidelijke afspraken en regelmaat.”

HANNE “Kinderen met verdriet krijgen van mij wat extra aandacht. Ik blijf in hun buurt en bied een troostende schou­der. Natuurlijk verdienen alle leerlingen aandacht, dus overdrijf ik niet. Ik geef ook complimentjes als het goed gaat. Zo leren de kinderen om dát gedrag te herha­len en niet de huilbuien.”

RAYA: “Ik zorg voor spelletjes en leuke activiteiten. Muziek, verhalen, poppenkast of versjes. Binnen de kortste keren zijn de kinderen hun verdriet vergeten en vinden ze een vriendje om mee te spelen.”

LORE: “Ik raad ouders aan om het afscheid steeds kort te houden. Want als kinderen angst of twijfels zien, dan imiteren ze dat. Als ouders zich vastberaden en vol vertrouwen opstellen, besmet dat positief.”

WAT ALS ... KINDEREN GEEN AFSCHEID KUNNEN NEMEN?

MEER TIPS VAN STARTERS VIND JE IN DE FACEBOOK­GROEP ‘PAS VOOR DE KLAS’ www.facebook.com/groups/pasvoordeklas/

38

Kies zes beelden die dat vertellen.

MIJN MENTOR MOET ZIJN ALS ...

C

C A B

D

D

C

B

Test

40

A

EEN VERTROUWENSPERSOONDe mentor is je vertrouwenspersoon, jouw steun. Hij zorgt ervoor dat jij je goed voelt op school.

B

EEN INFORMATIEBRONDe mentor is je informatiebron. Hij zorgt ervoor dat je snel en efficiënt meedraait op school. Hij brengt je op de hoogte van de praktische, organisatorische taken.

C

EEN TRAINERDe mentor is je trainer, de man of vrouw die je begeleidt in je professionele ontwikkeling als leraar.

D

EEN SCHAKELDe mentor is je schakel. Hij brengt je in contact met de rest van de school. Hij kent de school goed en verwijst je door naar de collega die je het best kan helpen bij je vraag.

Deze metaforentest is geïnspireerd op een tekst uit ‘Met beginnende leraren op weg naar professionaliteit’ van Paul Cautreels

D

A

B

KOOS JIJ vooral A' B' C of D?

Bekijk dit samen met je mentor.

42

43

Moet ik zelf de kosten betalen voor kopies, knutselmateriaal en klasinrichting?

Eline M.

De school is verplicht om voldoende didactisch materiaal ter beschikking te stellen van de leerlingen.

Het schoolbestuur krijgt daarvoor een wer­kingsbudget. Hoeveel hangt af van het aantal leerlingen in de school en van het onderwijs­niveau (kleuter, lager, secundair). Daarbovenop worden bijkomende middelen toegekend als de leerlingen voldoen aan een aantal kenmerken (opleiding van de moeder van de leerling, thuis­taal van de leerling, recht op een schooltoelage en de buurt waar de leerling woont).

Het schoolbestuur beslist zelf waaraan het zijn middelen precies wil besteden. De ene school investeert in herstellingswerken, terwijl een

44

andere opteert om bijkomend didactisch materiaal aan te kopen.

Het GO! en het gesubsidieerd onderwijs heb­ben ook in hun eigen reglement opgenomen dat personeelsleden de middelen ter beschik­king moeten krijgen die ze nodig hebben om hun opdracht uit te voeren. Extra onkosten worden alleen vergoed als de directeur op voorhand toestemming gaf om de onkosten te maken.

45

©

Jens Mollenvanger

"Halfvijf ’s ochtends. Of beter halfvijf ’s nachts. Ik hoor stemmen. Kinderstemmen en gelach. Waar ben ik? Juist, zeeklassen.

‘Juf, mijn vinger!’, roept een bang stemmetje in het donker. Een van onze leerlingen raakte klem met zijn vinger tussen een slaapkamer­deur. Het resultaat: een bebloede en gezwollen vinger, waar de bes­te EHBO’er niets aan kan doen.

Mijn collega, koelbloedig aan het stuur en ik met het kind op de achterbank. ‘Kijk wat naar buiten en niet naar je vinger … we zijn er bijna’, probeer ik. Alsof ik über­haupt weet waar dat ziekenhuis ligt. Ah, daar. Hop de wagen uit en naar de spoed.

Oké, hier is het niet. En hier ook niet. Nadat we alle gangen van het ziekenhuis hebben gezien, komen we eindelijk aan. Grr, dit had vlotter gekund, denk ik terwijl de dokters de eerste zorgen toedienen.

Tijdens de terugrit is het stil. Tot er opeens vanop de achterbank een stemmetje klinkt: ‘Bedankt juf en meester, om zo goed voor mij te zorgen.’ Je moet al van steen zijn om dan onverschillig te blijven. Zo’n bedankje doet je als leraar gewoon deugd."

Hadewijch De Baene geeft haar eerste jaar les in het lager onderwijs.

Hadewijch (27) belandt op spoed:

"ZO’N BEDANKJE DOET DEUGD"

49

Doen!Koop een mooi en fijn schrijfboekje. Schrijf elke dag in enkele woorden de meest positieve ervaring op of het leukste moment van de week.

Wordt een zieke leraar voor enkele dagen vervangen?

Nele B.

Een leraar die meer dan twee weken afwezig is, kan altijd vervangen worden.

Daarnaast bestaat in het basisonderwijs een systeem van ‘vervangingseenheden’ voor een vervanging van minder dan twee weken. Dat zijn lestijden of punten waarmee een basis­school een vervanger kan aanwerven voor een korte afwezigheid.

De school kiest, in overleg met andere scholen uit de scholengemeenschap of het samen­werkingsverband, in welke gevallen ze die vervangingseenheden inzet. Ze is dus niet verplicht om er elke korte afwezigheid mee op te vangen.

51

Positieve aandacht heeft meer invloed op een leerling dan

een cijfer.

52

Maak samen duidelijke afspraken.

Zeg elke morgen goeiedag.

Laat voelen dat je om je

leerlingen geeft.

Een compliment of een pluim

doet wonderen.

Maak tijd om te luisteren naar

hun verhalen.

...

Hoe werk jij aan een goede klassfeer?

53

HOE ONTMIJN JE CONFLICTEN?Hoe beter de relaties zijn in een klas

' hoe beter je kan

les geven. Wat kan je doen bij conflicten' bij agressie

'

voortdurend overschrijden van afspraken en regels?

Aanpak

AAN DE DADER VRAAG JE:

• Wat is er gebeurd?• Wat dacht je (voelde je)

op dat moment?• Wat vind je er nu van?• Wie is benadeeld en hoe?• Hoe ga je dat goed­

maken/herstellen?

AAN DE BENADEELDE VRAAG JE:

• Wat is er gebeurd?• Wat dacht je op dat

moment?• Wat vind je er nu van?• Wat is het ergste voor je?• Wat is nodig om dat goed

te maken?

Herstelgerichte aanpak:breng dader en slachtoffer samen

54

Herstelgericht werken speelt in op de relaties in de klas. DE LEERLINGEN GAAN NADENKEN OVER HUN GEDRAG. Ze leren verantwoordelijkheid nemen, keuzes maken en oplossingen voorstellen voor hun grensoverschrijdende gedrag. Het scherpt hun empathisch vermogen aan.

55

STRAFFEN?Straffen veroorzaakt vaak boosheid bij leerlingen en is gericht op uitsluiten en isoleren. Kies een herstelgerichte aanpak als het kan

' denk elf keer

na voordat je een straf geeft.

Aanpak

56

1. Ik heb eerst de positieve aanpak geprobeerd (gezegd welk concreet positief gedrag ik verwacht, eerst rustig en zacht, daarna hard).

2. De straf heeft een betekenis voor de leerling (een nota heeft geen zin als ouders de agenda nooit bekijken).

3. De leerling weet waar hij in de fout is gegaan, hij kent de afspraken.

4. De straf is uitvoerbaar (niet: “20 blz. straf”).

5. De straf houdt verband met het foute gedrag (wie met een blikje gooit, maakt de speelplaats proper).

6. De straf volgt snel op het ongewenste gedrag. Hoe sneller, hoe groter het effect. Bepaal de strafmaat niet terwijl je boos bent.

7. Een straf heeft een eind: zand erover.

8. De straf is voorspelbaar: maak op voorhand afspraken.

9. De straf wordt uitgevoerd en is niet ‘afkoopbaar’ (‘Allez, mevrouw’). Anders heeft ze geen effect.

10. De straf is consequent. Nu eens wel, dan weer niet straffen voor hetzelfde gedrag, verwart.

11. De straf is mild. Overdreven straffen tonen je boosheid, maar zorgen enkel voor agressie.

Check je straf 11 keer vooraleer je ze geeft.

Kan de school mij onbeperkt vragen om extra taken op te nemen naast mijn lesopdracht?

Annelies V.

Dat is in elke school anders. De overheid legt alleen vast hoeveel (les)uren een leraar met een voltijdse opdracht moet doen. Je werk­gever, het schoolbestuur, vult de rest van je opdracht in.

In je functieomschrijving lees je wat je werk­gever precies van jou verwacht. Elke leraar die voor een periode van langer dan 104 dagen in een school werkt, krijgt een geïndividualiseer­de functiebeschrijving. Jouw eerste evaluator, meestal de directeur, stelt ze op in overleg met jou.

In het arbeidsreglement van je school lees je de algemene afspraken over toezicht, overleg­momenten, personeelsvergaderingen …

58

Er staat hoe de taken verdeeld worden en hoe ze in het lessenrooster passen. Het school­bestuur bepaalt niet in z’n eentje wat er in dat reglement staat. Er is overleg met vertegen­woordigers van het personeel van de school. Je krijgt een kopie van het arbeidsreglement wanneer je je contract gaat tekenen.

GOED OM WETEN:• De school mag overlegmomenten plannen

buiten de schooluren.• Je hebt recht op een rustpauze. Je mag

maximum zes uren aan een stuk werken.

59

LIEN: “Ik werk in drie scholen en schrijf alles in drie verschil­lende kleurtjes op een kalender naast mijn bureau. De scholen hanteren alle drie een ander uurrooster. Ik vergis me dus wel eens. Dan staan mijn leerlin­gen vijf minuten te vroeg op de speelplaats. Een ramp is dat niet. Iedereen weet dat ik scholen combineer.”

PIETER: “Mijn regel is: ver­gaderingen volg ik in de school waar ik die dag lesgeef. Ik maak alleen een uitzondering als de verplaatsing haalbaar is en de vergadering belangrijk. Een projectdag op een moment dat ik niet op die bewuste school ben? Daarvan volg ik de voorberei­dingen niet. Collega’s kijken wel

eens vreemd als ze dat merken. Dan leg ik uit dat ik nog op twee andere scholen lesgeef. Daar tonen ze meestal begrip voor.”

LOLA: “Ik heb geluk want de twee scholen waar ik sta, liggen dicht bij elkaar. Als het pedagogische studiedag is of een klasuitstap in de ene school dan kan ik soms niet naar de andere.Daarover heb ik op voorhand duidelijke afspraken gemaakt met de directeurs. Als je veel met je directie praat, dan kan en mag er redelijk wat.”

WAT ALS ... JE IN DRIE SCHOLEN TEGELIJK WERKT?

MEER TIPS VAN STARTERS VIND JE IN DE FACEBOOK­GROEP ‘PAS VOOR DE KLAS’ www.facebook.com/groups/pasvoordeklas/

60

© Jens Mollenvanger

“Op een dag staan ze aan de schoolpoort: twee nieuwkomers uit Roemenië. De volgende ochtend zit Iulian (5) in mijn kleuterklas. En nu?

De eerste dag neem ik hem bij de hand, letterlijk. Ik blijf constant in zijn buurt. Die dag besef ik hoeveel ik praat in de klas. Dat moet over­weldigend zijn voor zo’n kind.

Het valt me meteen op dat Iulian pienter is. Hij pikt veel op van de andere kinderen. Hij kopieert hun gedrag: jas halen, boekentas wegzetten en in de kring zitten. Hij herhaalt ook spontaan woordjes: bal, banaan, tafel …

Af en toe haalt de zorgleraar hem uit de klas om Nederlands te

oefenen met spelletjes en prenten. En tijdens activiteiten waar te veel taal bij komt kijken, mag hij op de computer. Het internet staat vol oefeningen.

Ik vraag aan de andere kinderen om voor Iulian te zorgen. Toch kuiert hij de eerste dagen alleen over de speelplaats. De kinderen vinden het moeilijk om de hele tijd rekening te houden met hem. Gelukkig ontdekken ze snel dat er weinig woorden nodig zijn om samen te voetballen.”

Sofie De Meyer is al 14 jaar kleuterjuf.

Sofie (36) krijgt een anderstalige leerling in de klas:

"WOORDEN ZIJN NIET ALTIJD NODIG"

63

Doen!Wie was jouw favoriete leraar? Waarom? Lijk jij een beetje op hem/haar?

Kan ik een interimopdracht vroegtijdig stopzetten?

Stijn G.

Werk je als tijdelijke in een school, dan moet je een opzegtermijn respecteren.• Heb je een overeenkomst van bepaalde

duur (TABD): dan is de opzegperiode 7 kalenderdagen.

• Heb je een overeenkomst van onbepaalde duur (TADD): dan is de opzegperiode 15 kalenderdagen.

Je kan wel aan de directeur een kortere termijn vragen. Als de directeur schriftelijke toestem­ming geeft, kan je sneller weg.

65

ZELFZORGBINGO

BLOKKEER ME–TIMEVoorzie ergens in je week een vast tijdsblok waarin je helemaal niet met de school bezig bent maar met tijd voor jezelf, je vrienden, je passies, je hobby’s of gewoon lekker nietsdoen.

Wat er ook gebeurt: doe geen toegevingen en laat je hoofd lekker leeglopen. Lees ook de tips over timemanagement op p. 68.

Vink AAN waar jij de afgelopen twee weken géén tijd voor hebt gehad. Drie vakjes aangevinkt? BINGO! HOOG tijd voor zelfzorg.

Test

66

67

STEL PRIORITEITENEen te lange todo–lijst

' taken waar je maar geen tijd voor

vindt? Het Eisenhowerschema helpt je prioriteiten te stellen.

Deze taken METEEN AANPAKKEN en afwerken.

− les voorbereiden − ouders van Ward opbellen − rapporten invullen − verbeteren

− kopies ordenen − klaskas tellen − klasagenda invullen

− kast opruimen − ideeën zoeken voor

het schoolfeest

− een boek lezen over ADHD − sporten − iets gaan drinken met

de vrienden

Deze taken SNEL AFWERKEN. Laat deze activiteit niet meer tijd nemen dan je ervoor hebt uitgetrokken.

Deze taken INPLANNEN en je planning bewaken.

Je kan deze taken LATEN VALLEN (of aan iemand anders geven). Vaak zijn ze leuk. Schrap ze niet systematisch, maar beperk ze.

68

Deze taken zorgen er meestal voor dat je je goed voelt in je vel en op je werk. Reserveer er minstens tweemaal per week tijd voor.

Overloop je todo–lijst. Stel de vraag: is de taak belangrijk of onbelangrijk? is ze dringend of niet dringend? vul het schema in.

VUL NU ZELF IN

69

1. BLIJF RUSTIG

Je weet niet precies wat gezegd is en in welke context.

2. BLIJF ER NIET MEE ZITTEN

Praat erover met je mentor of een andere vertrouwenspersoon op school. Hij kan je klankbord zijn, je eerste emoties kaderen en advies geven. En je weet zeker dat hij discreet blijft. Betrek geen anderen bij het probleem, anders wordt het probleem misschien nog groter en gaat het een eigen leven leiden.

3. VRAAG JE COLLEGA OM EEN GESPREK

Vertel hem wat je gehoord hebt (de feiten), zeg hem dat je er met je mentor over gesproken hebt en dat je open wil praten. Gebruik

ik–boodschappen (“Ik heb gehoord dat …”), stel je open (“Ik wil graag weten wat je bedoelt”) en lerend op (“Misschien kan ik van jou ook wat leren …”). Vertel ook dat je het niet leuk vindt dat hij met anderen over je klaagt zonder het eerst met jou te bespreken.

4. WEIGERT JE COLLEGA EROVER TE PRATEN?

Roep dan de hulp in van een derde persoon: iemand die meer gezag heeft (coördinator, mentor, directeur). Voer dan het gesprek met z’n drieën.

WAT ALS ... EEN COLLEGA OVER JOU GAAT KLAGEN?

MEER TIPS VAN EXPERTEN VIND JE OP DE WEBSITE www.klasse.be/pasvoordeklas/

70

HOE NORMAAL BEN JIJ? DUID aan wat jou

al overkomen is

Test

72

Je bent echt niet de enige leraar bij wie het eens misloopt. Je kan nu eenmaal niet op alles voorbereid zijn. Ook jij mag fouten maken en eruit leren. Geniet vooral van wat je wel al hebt bereikt.

73

Doen!Mopperpot: Zit het je niet mee? Kook je over? Dan moet je stoom aflaten. Schrijf zoveel mogelijk scheldwoorden op deze pot.

Krijg ik een vervoersvergoeding?

Jolien V.B.

Ga je met het openbaar vervoer en/of met de fiets naar het werk? Dan heb je recht op terug­betaling en/of een fietsvergoeding. Het school­bestuur betaalt die aan jou. Het schoolbestuur krijgt deze kosten achteraf terugbetaald door de Vlaamse overheid.

Verplaatsingen met de wagen krijg je niet terugbetaald. Je kan ze wel als woon–werk­verkeer inbrengen in je belastingaangifte (als je niet kiest voor het forfait). Vraag info bij een plaatselijk belastingkantoor.

75

PAK JE LES AAN ZOALS JIJ HET WIL

Kies werkvormen en thema's die je enthousiast maken. Vertrouw op je

gevoel: probeer een nieuwe aanpak uit als jij erin gelooft. Zo haal je

voldoening uit je job. Laat je niet altijd leiden door anderen.

Natuurlijk kan je niet alles zelf kiezen en moet je je soms aanpassen. Zoek een

gezonde balans.

Kan ik goedWil ik meer doen Doe ik soms te veel

BLIJF JEZELFHoe vaak kreeg jij al het advies

'blijf gewoon jezelf'? Makkelijker gezegd dan gedaan. Ontdek drie manieren om jezelf te blijven.

Test

76

WEET WAAR JIJ STERK IN BENT

Geen enkele leraar is perfect. Ook jij hoeft niet te voldoen aan het ideale plaatje. Belangrijker is

dat je je eigen kwaliteiten en onvolmaakthe­den kent. Vervolgens schaaf je de zwak­

ke punten bij en ontwikkel je volop je talenten.

Kan ik goed

Wil ik meer doen

Doe ik soms te veel

VERTEL WAT JE DENKT EN VOELT

Je krijgt pas een hechte band met leerlingen en collega’s als je ook durft te zeggen dat iets niet bij je past of dat je niet akkoord gaat. Dat je daarbij

misschien rode wangen krijgt of vlekken van spanning, is niet erg. Het is jouw

mening, het is jouw gevoel, punt. Geloof in jezelf, dan geloven anderen ook in jou.

Kan ik goed

Wil ik meer doen

Doe ik soms te veel

77

dyslexie

ADD

dyscalculie

78

OMGAAN MET LEERPROBLEMEN

STIMULEER: Leerlingen met leerproblemen verliezen snel de moed of gaan twijfelen aan zichzelf. Laat voelen dat ze fouten mogen maken, dat je er bent om te helpen. Moedig ze aan. Lig op de loer om hen te feliciteren. Laat ze hun resul­taten bekijken vanuit hun eigen evolutie.

COMPENSEER: Geef de leerling hulpmiddelen die het leren vereenvoudigen. Bv: meer tijd om een toets te maken, vragen voorlezen, oefeningen

STIStimuleren

COCompenseren

RRemediëren

DIDifferentiëren/ Dispenseren

Aanpak

In elke klas zitten leerlingen met beperkingen'

moeilijke lezers of rekenaars' kinderen die hun aandacht

er moeilijk kunnen bijhouden ... HoE pak je ze aan?

STICORDI–maatregelen kunnen helpen. Ze vormen een onderdeel van een algemeen zorgbeleid op school. Bekijk met het CLB en de ouders voor wie welke maatrege­len zinvol zijn.

79

thuis laten voorbereiden. Laat laptop, ondersteunende software, spellingcorrector, rekenmachine, stappenplannen, maal – tafels toe.

REMEDIEER: Zorg voor individuele hulp zodat je achter­stand kan vermijden of zodat die niet te groot wordt. De zorgleraar of leerlingenbegeleider, maar vaak ook externe diensten, kunnen daarbij helpen.

DIFFERENTIEER: Breng variatie aan in de leerstof en je aanpak om beter in te spelen op wat elke leerling individueel nodig heeft.

DISPENSEER: Denk na over welke doelen en activiteiten een leerling geheel of gedeeltelijk mag laten vallen zonder daarom de eindtermen in ge­vaar te brengen: geen spellingopdracht aan het bord, een dictee dat maar gedeeltelijk meetelt ... Zoek een alternatieve opdracht.

Lees meer over leerlingen met specifieke onderwijs behoeften op www.ond.vlaanderen.be/specifieke–onderwijsbehoeften/

80

WEG MET LABELS

“Het is positief dat we leerproblemen sneller opsporen en dat kinderen met leerproblemen in het gewoon onderwijs kunnen blijven. Maar we

plakken te snel het label ‘leerstoornis’. Het is zin­voller om concrete leerproblemen te benoemen: het kind kan de maaltafels niet, het kan zich niet

concentreren, het leest traag …

Leerproblemen ontstaan door allerlei factoren: de moeilijke leefomgeving van het kind, een leerstijl die niet bij het kind past … Als je op al die proble­men meteen het etiket ‘stoornis’ plakt, leg je het probleem bij het kind. Het ‘heeft’ iets. Je laat te

weinig ruimte voor verbetering en gaat niet meer nadenken over hoe je het anders kan aanpakken. Misschien ligt je manier van lesgeven de leerling gewoon niet, of is hij te verlegen om hardop in de

klas te lezen en leest hij daardoor traag.”

Prof. Psychoanalyse Stijn Vanheule – Universiteit Gent lees het hele interview op www.klasse.be/leraren

81

HOE VOELDE JIJ JE DE AFGELOPEN MAANDEN?

MAAND 1 2 3 482

Duid elke maand aan hoe jij je voelde. Verbind de punten. Vergelijk jouw grafiek met die van pagina x. Bespreek het even samen met je mentor.

8 9 10 115 126 7

Doen!Zit er in jouw klas een leerling tegen wie je elke keer hetzelfde moet zeggen? Zeg deze week eens iets heel anders. Verras hem.

Een leerling filmde mijn les en zette dat filmpje op Facebook. Mag dat?

Robin D.V.Stiekem filmpjes opnemen en online zetten mag niet. De privacywet zegt heel duidelijk dat de individuele en voorafgaandelijke toestem­ming vereist is als je afbeeldingen (ongeacht de drager) wil publiceren waarop personen herkenbaar in beeld komen.

Je bespreekt dit het best met de directie, de betrokken leerling en de ouders. Maak een screenshot of een link naar het filmpje en con­fronteer de leerling ermee. Vraag hem om het te verwijderen. Maak ook duidelijk waarom dit soort dingen niet kan.

Duiken er filmpjes op met grensoverschrijden­de inhoud, dan kan je terecht bij een van de volgende meldpunten: ISW Limits (Steunpunt ongewenst gedrag op school), Ecops (Belgisch meldpunt voor misdrijven op het internet), Clicksafe (hulplijn van Child Focus).

85

© Jens Mollenvanger

“Ik was bang van Brussel: van het niveau van de leerlingen, de gedragsproblemen, de on veiligheid. ‘Als je het ziet zitten om te pende­len, moet je het doen’, zegden mijn ouders. Mijn vrienden reageerden anders: ‘Ben je gek? Al dat krapuul daar!’

Drie keer ben ik die eerste dag op weg van het station naar school nageroepen. Ik had een rokje en topje aan. Niet meer doen, dacht ik. Ergens gooiden ze vuilnis vanop de eerste verdieping naar buiten. Waar ben ik terecht ge komen, dacht ik.

Op school kom je aan in een oase. Het is er verrassend proper, stil en veilig. De ouders mogen hier in de gang en de klas komen. Ik geef twaalf uur rekenen in het tweede

leerjaar en sta verrast van de resultaten die ik behaal: gemiddeld 80 procent. Straf voor kinderen die thuis geen Nederlands praten.

In Brussel lesgeven is terug naar de essentie gaan: differentiëren, iets op twintig verschillende manieren uitleggen, kijken naar wat kinderen al wél kunnen.

Elke week komen we met het zorgteam samen. ‘Hoe gaat het met jou’, vraagt de zorgcoördinator dan eerst. Dat staat me hier zo aan: lesgeven is teamwerk. Ik krijg nooit het gevoel dat ik er alleen voor sta.”

Elaine Van de Poel stapte van een kleine dorpsschool over naar een school in Brussel.

Elaine (23) geeft les in Brussel:

"TERUG NAAR DE ESSENTIE"

87

Laat je niet afschrikken. De over ­ grote meerderheid van de leerlin­gen gedraagt zich voortreffelijk. Toezicht houden hoeft geen karwei te zijn.

1. OBSERVEER LEERLINGEN

Grijp de kans om je leerlingen eens van een andere kant te zien. Sla een babbeltje. De erkenning die je zo geeft, krijg je in je les dubbel en dik terug.

2. VERZAMEL INFORMATIE

Zorg dat je vooraf weet wat toe­gelaten is (voetballen, sneeuw­ballen gooien …) en wat je moet doen bij een vechtpartij, een ongeval of pestgedrag.

3. BLIJF BESCHIKBAAR

Wanneer het ergens mis gaat, moet men je snel kunnen vinden.

Wees zichtbaar en verplaats je volgens een vaste route.

4. STEL JE STRATEGISCH OP

Laat merken dat je de hele speel­plaats in het oog houdt. Blijf met je blik dus niet te lang op één plaats hangen. Zoek uit in welke hoekjes leerlingen zich graag verstoppen en loop er regelmatig langs.

5. LAAT VOELEN DAT ZE JE MOGEN AANSPREKEN

Blijf vriendelijk. Straal rust uit. Een gespannen of achterdochtige houding verraadt zwakheid en brengt sommige leerlingen op ideeën. Treed wel kordaat op als dat nodig is.

WAT ALS ... JE TOEZICHT MOET DOEN OP 300 LEERLINGEN?

MEER TIPS VAN EXPERTEN VIND JE OP DE WEBSITE www.klasse.be/pasvoordeklas/

88

Kan ik als leraar zelfstandige in bijberoep worden?

Wietse C.

Dat kan. Om te kunnen starten als zelfstandige in bijberoep moet je wel:• als contractueel personeelslid minstens

halftijds werken in het onderwijs• als vastbenoemde minimum 6/10 van een

volledige uurrooster werken

Je bijberoep heeft geen invloed op je loon als leraar.

Info over starten als zelfstandige: www.unizo.be

90

Word ik tijdens de vakantie doorbetaald?

Hans V.

Om betaald te worden in de vakantie moet je:• de laatste werkdag voor de vakantie

werken in het onderwijs• én de eerste werkdag na de vakantie

werken in het onderwijs

Hetzelfde geldt voor een weekend of feestdag: je moet de dag ervoor én erna aangesteld zijn om betaald te worden.

Voor de zomervakantie geldt een andere regeling (zie pagina 116).

91

Doen!Iets gezien op tv, iets gehoord van een collega, iets gespot op Pinterest? Bewaar goede ideeën voor lesaanpak hier:

Vooral zwarte uitspraken? Dan gebruik je veel mintaal. Met mintaal drukken we onze ongenoegens uit, we reageren ons af, verbieden iets, zeggen wat we niet willen.

Vooral oranje uitspraken? Dan gebruik je veel plustaal. Plustaal verwijst naar de toekomst, beschrijft het gewenste gedrag en verbetert de relatie. Je zegt wat je wel wil.

TEST JE KLASTAAL

GEBRUIK JE VAAK MINTAAL? Lees op de volgende pagina hoe het anders kan.

duid aan welke uitspraken jij vaak in de klas doet.

93

WAT MINTAAL DOET

" Blij dat ik dit eens heb kunnen zeggen

'

dat lucht op."

"Oké dan' ik ben zo

' ik kan

daar niets aan veranderen. De leraar moet me niet."

LERAAR DENKT:

LEERLING DENKT:

94

VAN MIN NAAR PLUS

" Ik vind het niet leuk dat je die taak niet klaar hebt. Ik zou graag hebben dat je die tegen morgen afwerkt"

"Jij bent nooit in orde”

Vertel duidelijk over welk gedrag het gaat, zo maak je de leerling verant­woordelijk voor zijn gedrag: hij kan de situatie veranderen.

Vervang jij– door ik–boodschappen. Zo toon je dat je op de leerling rekent en speel je niet op de persoon, maar op zijn gedrag.

Vermijd zoveel mogelijk woorden als ‘altijd’, ‘nooit’, ‘steeds’. Het is alsof gedrag niet kan ver­anderen.

95

Doen!Vraag aan vier mensen die je goed kennen om iets te vertellen over je talenten, wat ze in jou waarderen. Maak er een lijstje van. Wat verrast je? Wat niet?

Heb ik beroepsgeheim?

Ann N.

Een leraar heeft geen beroepsgeheim, wel ambtsgeheim of discretieplicht. Dat betekent dat hij heel discreet moet omgaan met vertrou­welijke gegevens. Informatie die een school nodig heeft om het gedrag van een leerling te interpreteren of een gepaste begeleiding te vinden (ADHD, autisme …) mag hij uitwisselen. Enkel met collega’s, de directeur of het CLB, maar niet met vrienden, andere ouders of leerlingen.

Een leraar heeft ook meldingsplicht. Dat betekent dat hij verplicht is om te melden als een leerling hulp en bijstand nodig heeft (zelf­doding, mishandeling, intrafamiliaal geweld …).

CLB–medewerkers hebben wel beroeps­geheim. Zij zijn verplicht om vertrouwelijke gegevens geheim te houden.

97

Hoe werkt de vaste benoeming? Waarom raakt de ene collega snel benoemd en de andere niet?

Evelien V.

STAP 1: TIJDELIJKE AANSTELLING VAN BEPAALDE DUUR

Je carrière in het onderwijs start meestal met een of meer tijdelijke jobs. Dat zijn ‘tijdelijke aanstellingen van bepaalde duur’ (TABD).

De directeur checkt vooraf of er iemand voorrang heeft op jou:• personeelsleden ‘ter beschikking gesteld

wegens ontstentenis van betrekking’ (TBSOB) in een school van de scholen­gemeenschap. Zij zijn ‘hun uren kwijt’.

• personeelsleden met ‘tijdelijke aanstelling van doorlopende duur’ (TADD)

98

STAP 2: TIJDELIJKE AANSTELLING VAN DOORLOPENDE DUUR

Na minstens drie schooljaren kan je kandideren voor een ‘tijdelijke aanstelling van doorlopende duur’ (TADD).

Voorwaarden om in aanmerking te komen:• op 30 juni 720 dagen dienstanciënniteit

hebben in het ambt waarvoor je kandidaat bent (waarvan minstens 600 effectief gepresteerd) en minstens halftijds te werk gesteld zijn (anders duurt het langer)

• geen onvoldoende op je laatste evaluatie• niet ontslagen zijn

STAP 3: VASTE BENOEMING

Je school moet elk jaar vóór 15 mei binnen de scholengemeenschap meedelen welke betrekkin­gen in aanmerking komen voor vaste benoeming. Dat is de ‘vacantverklaring’.

99

Zij krijgen voorrang:• (gedeeltelijk) vast benoemde personeels­

leden• TBSOB’ers, die eerst moeten worden

gereaffecteerd, dus overgeplaatst vanuit een andere school of dienst

• in het gesubsidieerd onderwijs ook personeelsleden die 960 dagen dienst­anciënniteit hebben in het ambt

• sommige scholen geven ook voorrang aan TADD’ers die al langer in dienst zijn

Om vast benoemd te worden, moet je je vóór 30 juni kandidaat stellen en aan een aantal voorwaarden voldoen. De drie belangrijkste vereisten zijn:• 720 dagen dienstanciënniteit waarvan 360

in het ambt waarvoor je kandideert• een vereist of voldoend geacht bekwaam­

heidsbewijs• geen onvoldoende op je laatste evaluatie • in het GO! moet je bovendien bij de scho­

lengroep een soort ‘benoemingsdossier’ indienen met je motivatie en referenties

Als de overheid nagekeken heeft of jij en de betrekking aan alle voorwaarden voldoen, gaat je vaste benoeming in op 1 januari.

100

Doen!Ga eens bij een collega in de klas op bezoek.

We leren het meeste van elkaar.

LERAAR SUZANNE DOET DE TEST:

Volgens haar is haar kwaliteit dat ze de leerlingen altijd op de eerste plaats zet.

Maar als ze daarmee overdrijft, loopt ze het risico dat leerlingen haar klas overnemen. Dat is haar valkuil.

Nu ze die kent, weet ze wat haar te doen staat: iets meer regels opstel­len (haar uitdaging).

Zonder daarin te overdrijven, want ze wil niet bazig overkomen (haar allergie).

ONTDEK JEZELF IN VIER STAPPENElke leraar heeft kwaliteiten. Maar als je in je kwaliteiten overdrijft

' dan worden ze je zwakke punt.

Ken jezelf

Deze tekst is gebaseerd op het

werk van Daniël Ofman

102

hettegenovergestelde

hettegenovergestelde

ALLERGIE UITDAGING

VALKUILKWALITEIT

te veel van het goede

te veel van het goede

Wat gebeurt er als je overdrijft met je kwaliteiten?

Wat vind jij je beste eigenschap?

Hoe wil je niet worden als je je uitdaging te ver drijft?

Hoe kan je je kwaliteit inzetten zonder in de valkuil te trappen?

Doe deze test samen met je mentor

De kennis' vaardigheden en attitudes waarover je moet

beschikken' staan in het beroeps profiel van de leraar.

Dat vormt jouw leidraad voor je verdere groei als leraar.

Wie ben je allemaal?

WAT MOET JE KUNNEN?

BEGELEIDER VAN LEER– EN ONTWIKKELINGSPROCESSEN

Je kan je kinderen of leerlingen goed inschatten, doelstellingen bepalen en concreet formuleren, differentiëren, leerplannen volgen, aangepaste werkvormen zoeken, multimedia gebruiken, bijsturen en remediëren, omgaan met diversiteit, samen met het team leermiddelen kiezen, aanpassen en ontwikkelen, observeren en evalueren.

OPVOEDERJe stimuleert een positief leerklimaat, kan inspelen op maatschappelijke gebeurtenissen en tendensen, hulp bieden bij problemen, ervoor zorgen dat iedereen zich goed voelt in de klas.

Blikopener

104

INHOUDELIJKE EXPERT

Je kent je vak en je verbreedt en verdiept voortdurend de leerinhouden, je weet hoe ze over te brengen, je brengt samenhang tussen leergebieden.

ORGANISATORJe kan een gestructureerd en stimulerend speel– en leerklimaat bevorderen, hebt een goed klasmanagement, je kan eigen taken plannen, administratieve taken uitvoeren.

VERNIEUWER– ONDERZOEKER

Je vernieuwt je klaspraktijk op basis van nascholing, eigen ervaring, creativiteit, je stelt je eigen functioneren in vraag en stelt het bij.

PARTNER VAN DE OUDERSJe kan discreet omgaan met gegevens, met ouders overleggen, op zoek gaan naar hoe je met anderstalige ouders communiceert.

106

LID VAN EEN SCHOOLTEAM

Je werkt samen met een schoolteam, spreekt een taakverdeling af en leeft ze na, je denkt met het schoolteam na over wat gebeurt op school, over je eigen pedagogische en didactische aanpak.

Lees meer op www.ond.vlaanderen.be

PARTNER VAN EXTERNEN

Je legt contacten met externen en werkt ermee samen, je kan verschillende soorten gesprekken voeren afhankelijk van de klas– en schoolcontext.

LID VAN DE ONDERWIJS­GEMEENSCHAP

Je neemt deel aan het maatschappelijke debat over onderwijskundige thema’s, je bent op de hoogte van recente ontwikkelingen in onderwijs en referentiekaders om die ontwikkelingen te duiden.

MENS VAN DE WERELD

Je kan actuele maatschappelijke thema’s en ontwikkelingen onderscheiden en kritisch benaderen.

107

OP FUNCTIONERINGS­GESPREKBereid je functioneringsgesprek voor. Hoe scoor jij op de volgende vaardigheden?

Lessen voorbereiden

Instructies geven in de klas

Groepswerk begeleiden

Individuele hulp bieden aan leerlingen

Orde houden in de klas

Leerlingen evalueren (bv. toetsen opstellen)

Begeleiden van zwakkere en sterkere leerlingen

Omgaan met ouders

Reageren in crisissituaties in de klas

Omgaan met collega’s

Omgaan met de culturele diversiteit in de klas

1 2 3 4

1 absolute beginner – 2 ça va – 3 gevorderd – 4 specialistTips & Tricks

108

Een functioneringsgesprek gaat over jou en is bedoeld om je te doen groeien.

1. Vraag na hoe een functioneringsgesprek op school verloopt (met een vast gesprekssjabloon, geven leiding­gevende en leraar op voorhand de punten door die ze willen bespreken …?).

2. Bereid jezelf voor. Wat gaat goed en waaruit blijkt dat? Waar ondervind je problemen en hoe komt dat? Zoek concrete voorbeelden, want tijdens het gesprek zelf ben je misschien te gespannen om ze te vinden (zie de pagina hiernaast).

3. Vertel over je wensen. Waar wil je ondersteuning? Wat wil je binnen deze school bereiken? Wat heb je daarvoor nodig: tijd, coaching, scholing?

4. Gebruik je frisse kijk. Jouw blik kan van onschatbare waarde zijn voor een school. Wat valt je op? Wat vind je raar? Wat vind je prettig?

5. Vraag eerlijk om uitleg als je iets niet snapt. Dat is zinvol­ler dan heel defensief te worden als je opmerkingen krijgt die je niet verwacht had.

6. Maak samen concrete afspraken over verbetering of ver­anderingen in je manier van werken, ook al blijf je niet op die school.

6 TIPS

109

©

Katrijn Van G

iel

“Ik schreef me in aan een ka­tholieke hogeschool. Ook al heb ik Marokkaanse roots en ben ik moslima. Ik wilde gewoon kleuter­onderwijzer worden. Ik ging altijd al graag om met kinderen.

Gelukkig waren de lectoren van mijn lerarenopleiding ruimden­kend. Alle studenten die niet gedoopt waren, een ander geloof hadden of gewoon geen gods­dienst wilden geven, hoefden het vak niet te volgen. We leerden wel hoe we als niet­ of andersgelovige kunnen bijdragen aan het katho­liek­pedagogische project.

Mijn stageschool testte team­teaching uit. Dat verliep heel spontaan: een groepje luisterde naar een Bijbelverhaal bij de

‘godsdienstjuf’, terwijl een ander groepje bij mij knutselde rond dat verhaal. Daarna schoven ze door. Dat was een leuke ontdekking. De school evalueerde het experiment positief.

Ik hoop dat ik straks werk vind. Ik wil een rolmodel zijn voor alloch­tone leerlingen. Want die stappen niet zo snel naar het hoger onder­wijs. Als ik voor de klas ga staan, merken ze: ‘We kunnen het wel’.”

Leila Najjar is student leraren­opleiding in Aalst.

Leila (20) is moslima in een katholieke school:

"IK WIL EEN ROLMODEL ZIJN"

111

Mag ik brieven vertalen voor anderstalige ouders?

Yvette S.

Communicatie op school moet in het Nederlands. Alleen in uitzonderlijke gevallen mag je vreemde talen gebruiken.• Je gebruikt andere talen niet systematisch.

Alleen uitzonderlijk of als overgangsmaat­regel.

• Je hebt een goede reden om de vreemde taal te gebruiken. Je hebt bijvoorbeeld belangrijke of dringende informatie.

• Je gebruikt de vreemde taal altijd naast het Nederlands. Je vermeldt duidelijk dat het om een vertaling gaat.

• Je anderstalige communicatie is alleen bestemd voor het anderstalige publiek en niet voor de Nederlandstaligen.

Je mag van anderstalige ouders ook verwach­ten dat ze de ontwikkeling van het Nederlands van hun kind stimuleren. Dat staat in de engagementsverklaring.

112

Krijg ik vakantiegeld?

Marissa K.

Vakantiegeld ontvang je rond half juni. Hoeveel? Dat hangt af van het aantal dagen dat je in het voorgaande jaar gewerkt hebt.• Een volledig jaar voltijds gewerkt in het on­

derwijs? Dan krijg je maximum 92 procent van je maandloon uitbetaald.

• Geen volledig jaar voltijds gewerkt in het onderwijs? Dan krijg je een bedrag dat in verhouding is tot het aantal gewerkte dagen.

• Enkele korte periodes gewerkt in het on­derwijs? Dan zal het ministerie voor elk van deze periodes het vakantiegeld berekenen en alles samentellen.

• Vorig jaar in de privésector gewerkt? Dat telt niet mee, want jouw vroegere werkge­ver betaalde dat vakantiegeld al vervroegd aan jou uit.

Als schoolverlater kan je aanvullend vakantie­geld krijgen. Op voorwaarde dat je nog geen 25 jaar bent en binnen de vier maanden na je afstuderen in dienst trad in het onderwijs. Vraag het aan via je schoolsecretariaat.

113

SANDRA: "Ik werk met een inschrijfsysteem voor hoeken­werk. In het begin kreeg ik argwa­nende blikken van collega's, intussen zijn er al drie klassen die het gebruiken. Laat je dus niet afschrikken door leerplannen, lesroosters of oude gewoonten. Zoek de ruimte die je hebt. Staar je niet blind op wat je toch niet kan veranderen."

WOUTER: "Als je resultaten toont, ook al zijn ze klein, dan krij­gen anderen ook goesting. Mijn klas werkte rond twitter– poëzie en publiceerde de gedichten in de schoolkrant. Ik kreeg veel complimentjes van collega’s en de vraag om mee te denken over werkvormen die aansluiten bij de leefwereld van de leerlingen."

CHERLINE: "Mijn vorige job was orthopedagoge. Die ervaring gebruikte ik om collega's te over­tuigen van meer differentiatie in de klas. We hebben een visie en een stappenplan ontwikkeld. Als je zelf weinig ervaring hebt, dan kan je een ervaren collega bond­genoot maken of iemand van buiten de school vragen om met andere ogen te helpen kijken."

WAT ALS ... ik collega's in beweging wil krijgen?

MEER TIPS VAN STARTERS VIND JE IN DE FACEBOOK­GROEP ‘PAS VOOR DE KLAS’ www.facebook.com/groups/pasvoordeklas/

114

Wie betaalt mij in juli en augustus?

Wouter B.

Elke maand houdt het ministerie van Onderwijs en Vorming een deeltje van je loon in. Zodat je ook in juli en augustus nog iets op je rekening krijgt. Dat is de zogenaamde ‘uitgestelde bezoldiging’.

• Ben je vast benoemd? In juli en augustus krijg je evenveel loon uitbetaald als andere maanden.

• Ben je tijdelijk aangeworven, tot het einde van het lopende schooljaar of langer? In juli zal het bedrag dat je krijgt iets lager liggen dan normaal. Want het ministerie herberekent dan je loon van september tot en met december. Het loon in augustus komt ongeveer overeen met je maandelijkse loon.

116

• Ben je tijdelijk in dienst voor een korte periode, dus ad interim of niet tot het einde van het schooljaar? Je krijgt in juli en augustus een loon dat berekend is op het aantal dagen dat je gewerkt hebt in het onderwijs. Want voor elk van die dagen heeft het ministerie voor jou ook een beetje ‘uitgestelde bezoldiging’ aan de kant gezet.

117

DE LERAAR LEERTLeerlingen observeren jE dagelijks. Beter dan wie ook kennen ze je sterktes en zwaktes. Durf jij hun een evaluatie vragen?

Laat je enkel evalueren door een klas waar je vaak komt en waar je vertrouwen hebt opgebouwd.

Maak duidelijke feedbackregels. Leg uit dat feedback opbouwend is.

Bepaal je werkpunten aan de hand van hun opmerkingen. Kreeg je een hele boterham aan feedback, neem die dan ook serieus. Praat erover met je mentor op school of met andere collega’s.

Luister naar je leerlingen, het duurt soms even voor ze tot het punt komen dat ze willen maken. Vraag daarna pas door.

Vat aan het einde samen.

Wat leerlingen niet graag luidop zeggen, lees je nadien wel op hun blad (eventueel anoniem). Bespreek achteraf met je

leerlingen wat je uit hun feedback gehaald hebt.

118

Elke leerling tekent zijn hand op een blad. Per vinger schrijft hij persoonlijke feedback op aan jou.

Er volgt een korte nabespreking.

119

Hoe solliciteer ik het best?

Marc L.

MANIER 1: VIA DE SCHOOL

Je kan rechtstreeks contact opnemen met de scholen, schoolbesturen, scholengroepen of onderwijsnetten die je voorkeur wegdragen. Stuur je brief en CV op per email of ga ze per­soonlijk afgeven. Je vindt de contactgegevens terug via www.onderwijsaanbod.be.

Soms volstaat één mail, brief of telefoontje niet. Laat gerust nog een tweede keer van je horen, na enkele maanden.

MANIER 2: ONLINE

Op www.leerkrachtendatabank.be kan je je cv publiceren. Scholen zoeken in deze databank naar een geschikte kandidaat volgens regio en vak. Ze plaatsen hier ook vacatures die auto­matisch bezorgd worden aan alle kandidaten die in aanmerking komen.

120

MANIER 3: VIA HET ONDERWIJSNET

Sommige onderwijsnetten hebben een eigen online vacature– en/of sollicitantendatabank.

• Gemeentelijk of stedelijk onderwijs: www.ovsg.be/content/vacatures.html

• GO!: www.g­o.be/Net_KandTijd

• Katholiek onderwijs: jobs.vsko.be

• Protestants–Christelijk onderwijs: www.ipco.be/vacatures

• Provinciaal onderwijs: www.limburg.be, www.provant.be, www.oost–vlaanderen.be (de andere provincies hebben geen online sollicitatieformulier)

• Steinerschool: www.steinerscholen.be/vacatures

121

1. Ik kreeg een goed onthaal: gezamen­lijk onthaalmoment voor starters, een rondleiding, een startersbrochure …

2. Ik kreeg een duidelijke en haalbare opdracht (haalbare uren, haalbare klassen).

3. Leraren werken samen, wisselen ideeën uit, leren van elkaar... Ik hoef als startende leraar niet volmaakt te zijn.

4. De school geeft me goede praktische info, maar ik kan er ook terecht met vakdidactische vragen (geef ik mijn lessen goed?), en vragen over mijn ontwikkeling als leraar (zelfbeeld, zelf­vertrouwen, toekomstperspectieven …).

IS JOUW SCHOOL STARTVRIENDELIJK? Lees de uitspraken en duid aan of je (helemaal) akkoord gaat of niet. Vergelijk jouw score met die van je collega–starters.

(–2) Helemaal niet akkoord / (–1) niet akkoord (0) geen mening / (1) akkoord / (2) helemaal akkoord

–2 –1 0 1 2

–2 –1 0 1 2

–2 –1 0 1 2

–2 –1 0 1 2

Test

122

5. Er is een begeleidingstraject voor star­tende leraren (rondleiding, individuele begeleiding, groepsmomenten met startende leraren, evaluatie …)

6. Ik voel dat ik bij veel mensen terecht­kan. De begeleiding op school is teamwerk van de directeur, de mentor, de andere (vak)collega’s.

7. Ik krijg regelmatig feedback over hoe ik het doe als leraar. Ik krijg begeleiding op maat.

8. De school ziet in nieuwe leraren kansen om zelf ook te leren over nieuwe werk­vormen of technieken.

9. Ik word eerlijk beoordeeld. De school maakt een onderscheid tussen ‘bege­leiding’ (door mentoren, peters en me­ters) en ‘evaluatie’ (door de directeur).

10. Ik laat me heel graag begeleiden bij mijn start. Ik kan er veel van leren.

Ook voor je mentor en ervaren collega's is er een test op www.klasse.be/pasvoordeklas

(–2) Helemaal niet akkoord / (–1) niet akkoord / (0) geen mening / (1) akkoord / (2) helemaal akkoord

–2 –1 0 1 2

–2 –1 0 1 2

–2 –1 0 1 2

–2 –1 0 1 2

–2 –1 0 1 2

–2 –1 0 1 2

123

SPRING MAAR"Je haalt hem er zo uit. Met aarzelende tred stapt hij de lerarenkamer binnen en kijkt schichtig om zich heen. Hij heeft nog geen vertrouwde stek hier, nog geen zelfzekere pose. De koffiemachine dan maar. Vooral niet opvallen, normaal doen. God weet wat normaal is in deze zoo!

We hebben er allemaal gestaan, die eerste dag. Zo veel nieuwe gezichten, zo veel nieuwe deu­ren, zo veel nieuwe regeltjes en nauwelijks tijd om ze allemaal te memoriseren. Die eerste les voor de tiende keer overlopen en toch nog twijfelen of ze wel af is. Het laatste avondmaal nauwelijks door de keel krijgen door stress.

124

Toen ik als nieuwe leraar met mijn rij op zoek ging naar het juiste klaslokaal, liepen we per vergissing het lokaal van een col­lega binnen. Die vroeg me voor welk vak het was, ik antwoordde: geschiedenis. Hij vroeg me ver­volgens en plein publique: ‘en wie geeft jou dat?’ We zijn beste vrienden geworden.

Dus, als je daar staat op de rand van die trillende springplank en met knikkende knieën omlaag kijkt, wees dan niet bang. Het water is niet te koud, te diep of te nat. Spring gewoon. Wij drogen je wel af."

Wouter De Craen is leraar en columnist van Klasse

" We hebben er allemaal gestaan

'

die eerste dag"

MEER LEESVOER VOOR STARTERS EN MENTOREN• 7 op 7 Superagenda voor startende leerkrachten in het basisonderwijs.

Marleen Borzée e.a., Plantyn

• Sterk starten. Survivalkit voor de nieuwe leerkracht. Johan Dehandschutter, Acco. www.sterkstarten.be

• Je verdiende loon, info en tips voor een goede start van je onderwijsloopbaan. Agentschap voor Onderwijsdiensten, AgODi

• Met beginnende leraren op weg naar professionaliteit. Paul Cautreels, Plantyn

INTERESSANTE WEBSITES• www.facebook.com/groups/pasvoordeklas/

ontmoetingsplek voor startende leraren en stagiairs

• www.klasse.be/leraren magazine en website voor leraren

• www.tvklasse.be online videokanaal van Klasse met inspirerende filmpjes

• www.klascement.be leermiddelennetwerk voor uitwisselen van lesmateriaal

• www.lerarenkaart.be aanbiedingen, activiteiten en commerciële voordelen voor leraren

HULPLIJNENVlaamse overheid: voor info over onderwijsbeleid, je loon en je loopbaan.

• www.onderwijs.vlaanderen.be Ministerie van Onderwijs en Vorming

• www.agodi.be Agentschap voor Onderwijsdiensten

MEER INFO

126

Onderwijskoepels en pedagogische begeleidingsdiensten: voor info over de regels binnen je onderwijsnet, voor begeleiding bij de aanpak van je klas en vak, en voor een vormingsaanbod.

• www.vsko.be & www.pdko.be Vlaams Secretariaat van het Katholiek Onderwijs & de pedagogische begelei­dingsdienst van het Katholiek Onderwijs

• www.g­o.be GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap

• www.ovsg.be Onderwijssecretariaat van de Steden en Gemeenten

• www.pov.be Provinciaal Onderwijs Vlaanderen (POV)

• www.fopem.be Federatie van Onafhankelijke Pluralistische Emancipatorische Methodescholen

• www.steinerscholen.be Federatie Steinerscholen

• www.ipvo.be Raad van inrichtende machten van het protestants­christelijk onderwijs (IPCO)

• www.voop.be Vlaams Onderwijs Overleg Platform (VOOP)

Vakbonden: voor vragen over je aanstelling en benoeming, ontslag en werkloosheid en als vertegenwoordiging van het onderwijspersoneel in onderhandelingen met de minister en in de Vlaamse Onderwijsraad (VLOR)

• www.acodonderwijs.be Algemene Centrale der Openbare Diensten

• www.cov.be Christelijk Onderwijzersverbond (COV)

• www.coc.be Christelijke Onderwijscentrale (COC)

• www.vsoa­onderwijs.be Vrij Syndicaat voor het Openbaar Ambt (VSOA) – Onderwijs

127

Klasse • Koning Albert II-laan 15 • 1210 Brussel • www.klasse.be/pasvoordeklas

Hoofdredacteur: Pieter Lesaffer • Redactie & eindredactie: Mieke Santermans en Michel Van Laere • Artdirector: Mieke Keymis • Illustraties: Laura Janssens • Verantwoordelijk uitgever: Micheline Scheys, Departement Onderwijs en Vorming

© 2014 - Overname van artikels uit de publicaties van Klasse is geen probleem, mits je de bron expliciet vermeldt. De foto’s en illustraties worden door het auteursrecht beschermd. (D/2014/3241/271)

Dit startersboekje is een initiatief van Klasse in samenwerking met docenten in de lerarenopleiding, schoolbegeleiders, mentoren, overheidsdiensten en startende leraren.

Met heel veel dank voor hun tips en feedback aan: Marleen Borzée, Veronique Claeys, Annelien Deboot, Johan De Handschutter, Evelien Deneckere, Marcella Deneve, Hermien Goeminne, Maarten Hanssens, Kim Huysmans, Eline Hyde, An Luyten, Els Meelberghs, Raf Sondervorst, Reinhilde Van den Abbeele, Eveline Vandeputte, Marga Vander Auwera, Jolien Vanderghote, Eugeen Van Gramberen, Riet Vanhovels, het Agentschap voor Onderwijsdiensten, het Departement Onderwijs en Vorming.

Dankwoord

PAS VO

OR D

E KLAS