TOEKOMSTPERSPECTIEF

februari 2014

www.mariajohannes.nl

II

Parochie wordt geloofsgemeenschapnieuwe stijl

Op eigen krachtDe parochies zoals we die van oudsher kennen ver-anderen. Het worden geloofsgemeenschappen: net-werken van gelovige katholieken, allemaal lid van dezelfde Kerk, die samen komen om Eucharistie vieren, elkaar te bemoedigen en te ondersteunen. Van daar-uit vinden we kracht om onze opdracht te vervullen: de liefde van Jezus Christus present te stellen. Dienst-baar aan anderen in de samenleving en gastvrij aan ieder die de gemeenschap komt bezoeken of er meer over het geloof wil leren.

In onze geloofsgemeenschappen willen we oog hebben voor alle generaties van jong tot oud. Kinderen leren en vieren mee in de gemeenschap; jongeren worden aangesproken en betrokken bij het parochieleven; ouderen blijven deel uit maken van het leven in de gemeenschap, ook als zij slecht ter been of aan huis gebonden zijn.

Ons geloof is overal hetzelfde en verbonden met katholieken elders.

De toekomst is onzeker, maar we geloven dat we er de kracht voor hebben

III

Er zijn in het najaar van 2012 drie gespreksavonden gehouden, georganiseerd voor de parochianen per voormalig parochiegebied. Daaraan hebben ongeveer 275 parochianen deelgenomen. Ook in de parochiegebieden Maaspoort (Willibrord), West (Emmaus) en Orthen (San Salvator) werd in de loop van 2013 met betrokken paro-chianen gesproken over vitalisering van de parochie en het samengaan met de H. Mariaparochie. In de gesprekken werd duidelijk dat zich rond de huidige kerkgebouwen hechte geloofsgemeenschappen hebben gevormd die hun eigen accenten en inspiraties hebben ontwikkeld.

Waren mensen voorheen meestal aan de plaatselijke wijkparochie gebonden, nu kiezen zij vaker voor

een gemeenschap waar de manier van vieren en leren aansluit bij de traditie en stijl van hun voorkeur of gewoonte. Zo komen mensen van binnen en buiten ’s-Hertogenbosch naar de Sint Jan om de Hoogmis met klassieke zang op hoog niveau te vieren en kiezen parochianen met kleine kinderen vaak voor de gemeenschappen rond de Lucas-kerk op Zuid of de Laurentiuskerk in Rosmalen. Vele anderen hechten nog sterk aan hun vertrouwde gemeenschap.

Vanuit al deze eigenheden en inspiraties kunnen de nieuwe geloofsgemeenschappen van de pastorale eenheid doorgroeien, en kunnen parochianen zich aan-sluiten bij de gemeenschap met een ‘profiel’ dat bij hen ‘past’. En ze zullen gevraagd worden zelf

bij te dragen aan de ontwikkeling van deze nieuwe geloofsgemeen-schappen.

Profilering is geen verdeeldheid. Ons geloof is overal hetzelfde en verbonden met katholieken elders. Onze gemeenschappen zijn in principe ook niet aan een plaats of gebouw gekoppeld. Wel zijn de vier geloofsgemeenschappen voor de toekomst gespreid over de ’ge-meentekaart’ van ’s-Hertogenbosch, want ze moeten met blijvende binding naar de wijken, buurten en dorpen houden. Het is onvermijde-lijk dat de huidige gemeenschap-pen worden vergroot, maar er moet géén vervreemding ontstaan met de samenleving waarin mensen elkaar kennen en ontmoeten.

Onze pastorale eenheid H. Maria en H. Johannes zal vanaf 2015 geheel ’s-Hertogenbosch, Empel en Rosmalen omvatten. In deze pastorale eenheid zullen vier kernen functioneren: Rosmalen,’s-Hertogenbosch-Stad, ’s-Hertogenbosch-Noord, en -natuurlijk met een bijzondere positie- Sint Jan/’s-Hertogenbosch-Centrum. De pastorale eenheid wil zo perspectief bieden op vitale geloofsgemeenschappen waarin vieren, bidden, leren en dienen samen gaan. In die geest gaan we op eigen kracht de problemen van deze tijd te lijf.

IV

Enthousiast voor kinderactiviteiten

Het parochieel gezins- en kinder-werk in de geloofsgemeenschap van Rosmalen is een voorbeeld van een sterk netwerk: alle werkgroepen werken nauw samen in het Kinder-team. Joline van der Heiden is betrokken bij de Communievoor-bereiding, en samen met Susanne Rodenburg vormt zij de redactie van 'Kidsflits', een magazine voor de kinderen en hun ouders. Joline: "In het Kinderteam houden we el-kaar op de hoogte van onze activi-teiten, we stemmen die op elkaar af en we ondersteunen elkaar. Het Kidsflits-magazine is een podium

voor gezinnen en kinderen in en buiten Rosmalen. We willen de mensen enthousiast maken en laten zien wat we nog meer voor hun kind te bieden hebben, na de doop of de eerste Communie.”

Zorg om elkaar “Ik kom veel eenzaamheid tegen. Mensen vinden het dan fijn dat de Kerk aandacht voor hen heeft.” Na haar pensionering als verpleegkun-dige op de Intensive Care-afdeling, nu zo’n vijf jaar gelden, bezoekt Trix Coerts nabestaanden in de binnenstad van ’s-Hertogenbosch.

“Ik wilde met mijn ervaring en als lid van de orde van de Camillianen iets in de parochie doen.” In overleg met de plebaan werd dat bezoek aan nabestaanden. “Het is zo belangrijk dat de Kerk niet alleen naar binnen is gekeerd, maar naar buiten treedt. We moeten als parochie laten zien dat we een God hebben van mededogen, tederheid en zorg om mensen. Het gaat er-om dat we, juist ook in deze tijd, oog hebben voor elkaar en iets willen doen voor elkaar.”

V

Meer uit mensen dan uit stenen

Ook pastoraal moet er iets gebeuren. De betrokken parochianen per kerk verouderen en de vrijwilligers zijn minder talrijk geworden. In de komende jaren zul-len er ook minder priesters beschikbaar zijn. Kortom, in de toekomst zullen we met minder mensen zijn, maar we willen niet met minder energie en middelen kerk zijn. Daarom moeten we nu keuzes maken en krachten bundelen.

Er is gekozen voor vooralsnog vier ‘hoofdkerken‘, geselecteerd op grond van spreiding, beschermde status van gebouwen, en mogelijkheid tot herbestem-ming. De afweging is lastig geweest, omdat monumen-taliteit van gebouwen de mogelijkheden beperkt terwijl herbestembaarheid juist mogelijkheden schept. Alles overziend kiezen bestuur en pastores, in overleg met het bisdom, als kerken waarop we ons gaan con-centreren de Sint Jan (’s-Hertogenbosch-Centrum), Sint Cathrien (’s-Hertogenbosch-Stad), Sint Lambertus (Rosmalen en Hintham) en Willibrordkerk (Maaspoort).

In deze kerken wordt wekelijks eucharistie gevierd en komt de geloofsgemeenschap samen. Omdat nog nader moet worden bezien hoe de Sint-Cathrien deze rol zal kunnen gaan vervullen, zal de Sint-Lucaskerk (’s-Hertogenbosch-Zuid) voorlopig nog de functie van ‘hoofdkerk’ vervullen, tot de Sint Cathrien deze kan overnemen.

Alle overige kerken worden bestempeld tot ‘kapel-kerken‘. Voor deze gebouwen wordt in de komende jaren gezocht naar mogelijkheden van andere functies en herbestemming. Dat kan snel gaan, maar ook een tijd duren. Wekelijkse eucharistievieringen op zaterdag-avond of zondag zijn in deze ‘kapelkerken‘ vooralsnog wel mogelijk, maar kunnen niet langer worden gega-randeerd, ook gezien de beperkte capaciteit van het pastorale team.

Parochianen zullen betrokken worden bij dit overgangs-proces; hun bijdrage aan de vorming van de geloofs-gemeenschappen is essentieel. We zullen ons accent moeten verleggen van gebouwen naar mensen; ge-meenschappen zijn niet per definitie aan een bepaalde locatie gebonden. Maar het kan wel verdrietig zijn om afscheid te moeten nemen van vertrouwde gebouwen en wennen om samen te gaan met andere lokale gemeenschappen. Daarom moeten we juist nu om-zien naar elkaar en samen optrekken. Het bestuur wil open communiceren over het toekomstperspectief en de overwegingen die daaraan ten grondslag hebben gelegen.

De Sint Jan is niet alleen parochiekerk, ze is ook bis-schopskerk en pelgrimsoord voor de Zoete Moeder van ’s-Hertogenbosch. De kathedraal zal ook in de toekomst de centrale kerk in de stad en in de regio blijven. Voor belangrijke vieringen zoals het Vormsel, voor de verering van Maria en voor gebeurtenissen die het hele bisdom aangaan, zal de Sint Jan ook de plaats zijn waar gelovigen vanuit de hele pastorale eenheid of zelfs het hele bisdom samenkomen.

De aanleiding voor een nieuw beleid is financieel en pastoraal. De financiën van onze pastorale eenheid staan zwaar onder druk. In sommige kerken is de situatie ronduit zorgelijk. Voor de pastorale eenheid als geheel geldt dat nu maatregelen genomen moeten worden om die ene kerkgemeenschap, die we samen als geloofsgemeenschappen in de gemeente ’s-Hertogenbosch vormen, voor de toekomst veilig te stellen.

VI

Kerk zijn we samen

Het opbouwen van de geloofs-gemeenschappen van de toekomst gaat niet van zelf, weet bestuurs-lid Jan Jansen. Nieuwe uitdagingen worden aangegaan, maar er moeten ook impopulaire maat-regelen worden genomen. Het zal pijnlijk zijn als parochianen hun ver-trouwde kerkgebouw “kapelkerk” zien worden, ook al weten we dat gemeenschappen niet rond stenen zijn opgebouwd. Maar hij bena-drukt, dat de toekomstvisie van de pastorale eenheid gebaseerd is op het streven om, ondanks de nood-zakelijke bundeling, de gemeen-schappen uiteindelijk krachtiger te maken.

“Het is een gezamenlijke verant-woordelijkheid”, legt hij uit, “voor

het bestuur van de parochie, voor het pastorale team, maar ook voor de parochianen. Kerk zijn we samen! Dat is waarom de opbouw van de toekomstige geloofsge-meenschappen niet zonder contact-groepen kan.” Een contactgroep is een groep betrokken parochianen die zich richt op de organisatie en de vitalisering van de geloofsge-meenschap. “Samen met pastor en bestuur zal deze groep inhoud moeten geven aan versterking van het profiel van de geloofsgemeen-schap. Elke van de vier geloofs-gemeenschappen zal straks zo’n contactgroep hebben.”

Jansen voert namens het bestuur gesprekken met het bisdom en ook met de gemeente. Want ook de

gemeente is een partij in het proces van de herbestemming van de kerkgebouwen. Dit proces moet in 2018 voltooid worden. Besluiten, zegt Jansen, worden genomen kijkend naar het geheel van de pastorale eenheid en mede op basis van de financiële situatie van een gebouw en het aantal betrokken parochianen dat nodig is om het gebouw open en vitaal te houden. Als de financiële situatie daartoe noodzaakt of er voor een kerkgebouw een goede herbe-stemming gevonden is, wordt het aan de eredienst onttrokken. Het streven is dat er steeds een kleine stilteplaats van verering, bv. een Mariakapel, wordt overgehouden in het gebouw of in de nabije omgeving daarvan.

Een contactgroep is een groep betrokken parochianen die zich richt op de organisatie en de vitalisering van de geloofsgemeen-schap.

VII

Vitaliteit, financiële gezondheid en sacramentele bediening

De geloofsgemeenschappen van de toekomst zullen netwerken zijn van gelovige katholieken die samen Eucharistie vieren, elkaar bemoedigen en ondersteunen, en zo de kracht vinden om hun opdracht te vervullen: de liefde van Jezus Christus aanwezig stellen in dienst-baarheid aan anderen in de samenleving. Voor het geheel van de katholieke geloofsgemeenschap van ’s-Hertogenbosch (inclusief Rosmalen en Empel) zal er één pastoraal team werkzaam zijn, o.l.v. de pastoor/teamleider. De pastorale zorg voor de diverse gemeenschappen en taakvelden worden over de priesters en diakens verdeeld. Naast de benoemde pastores zijn er ook nog enkele emeritus-priesters, die het team ondersteunen. Wat geldt voor de samenwerking tussen de pastores geldt ook voor de samenwerking binnen de beoogde

geloofsgemeenschappen en tussen die gemeenschap-pen onderling. Deze samenwerking wordt door het pastorale team gecoördineerd. De pastores worden ondersteund door de contactgroepen, één vanuit elke geloofsgemeenschap.

Dit hele proces van samenwerking en ontwikkeling van nieuwe initiatieven zal niet altijd gemakkelijk zijn en soms veel van ons vragen. Maar we mogen daarbij vertrouwen op de Heer, die zijn volk voorgaat en, zoals overal en in alle tijden, inspireert met zijn Geest. Laten we samen hoopvol bidden en werken ten bate van een nieuwe vitaliteit in onze kerkgemeenschap, zodat die ook in de toekomst voor velen een plaats van inspiratie en vorming, van verbondenheid en dienstbaarheid mag zijn.

Geertjan van Rossem, plebaan/teamleider pastores

In een snel veranderende samenleving is ook de Kerk in beweging. De tijd dat het aantal kerk-bezoekers op zondag zo groot was, dat iedere wijk zijn eigen kerkgebouw kon hebben, is voorbij. Ook de centrale rol van het katholieke geloof in de opbouw van de Brabantse samen-leving is verdwenen. We leven inmiddels in een open en pluriforme wereld, waarin we op een nieuwe wijze gestalte zullen moeten geven aan de geloofsvorming van mensen tot een kerk-betrokken Christen-zijn.

Wat verder weg, maar thuis

Godeliva Coppens woont in Oss. Samen met haar man, die voordien in Rosmalen woonde, en hun drie kinderen kerkt zij in de Bossche Lucasgemeenschap. Ze voelen zich er op hun plaats. Godeliva illustreert dit aan de hand van wat steekwoorden die haar oudste dochter – ze is 16 jaar – op papier heeft gezet. Waarom voelen zij zich daar op hun plek? “Levendig, jeugdig, geloofsfamilie, vernieuwend, vrienden van eigen leeftijd, nooit saai, leuke liedjes”.

Zoals Godeliva en haar gezin zijn er meer “die zondags zo gek zijn om op een doordeweeks tijdstip hun bed uit te komen en naar Den Bosch te rijden”, glimlacht ze. Het gezin heeft er het wekelijkse ritje voor over, want bij deze geloofsgemeenschap voelen zij zich thuis, opgenomen in een familie. En na het ‘Ite missa est…’ aan het einde van de zondagsviering, nemen zij die opdracht mee terug naar Oss.

Sint Jan

Torenstraat 18

5211 KK

's-Hertogenbosch

Sint Cathrien

Kruisbroedershof 6

5211 GX

's-Hertogenbosch

Sint Lucas

Zuiderparkweg 303

5216 HB

's-Hertogenbosch

H. Sacramentskerk

Sonniusstraat 1G

5212 AJ

's-Hertogenbosch

Sint Anna

Hintham 43

5246 AC

Rosmalen (Hintham)

HH. Harten

Rubensstraat 62

5213 BJ

's-Hertogenbosch

Sint Lambertus

Torenstraat 1

5241 VG

Rosmalen

Sint Laurentius

Oude Baan 1

5242 HT

Rosmalen

Sint Landelinus

Proosdijstraat 14

5236 AT

Empel

Emmaus

(Sint Anna-West)

Boschmeersingel 26

5223 HJ

’s-Hertogenbosch

San Salvator

Schaarhuisplein 14

5213 PV

’s-Hertogenbosch

Sint Willibrord

(Maaspoort)

Kwartierenlaan 90

5235 JB

’s-Hertogenbosch

De komende weken zullen leden van het pastoresteam en het parochiebestuur in gesprek gaan met vrijwilligers van de kerken in de pastorale eenheid. Zo wordt een begin gemaakt met de vorming van de contactgroepen van de toekomstige geloofsgemeenschappen.

Ook in de nabije toekomst is veel communicatie nodig over de verdere ontwikkeling van de geloofsgemeenschappen en aan hun werk van vorming, diaconie en gastvrijheid. We doen dit via parochieblad Kerkvenster, de wekelijkse nieuwsbrief in de kerken, de parochie-website en sociale media. Via de website www.mariajohannes.nl blijft u op de hoogte.

Tekst: bestuur en pastoresteam MariaJohannes, 10 februari 2014.Fotografie: Brigitte van Heck, Hélène van Renterghem, Wim Koopmans en Jaap van Eeden.Secretariaat Pastorale eenheid MariaJohannes, 073-6130314, www.mariajohannes.nl

Communicatie

Tot de Pastorale eenheid H. Maria en H. Johannes Evangelist behoren vanaf 1 januari 2015: