Parnassia Ledenblad Natuurpunt Kampenhout Oktober – November - December 2014

Blauwe reiger aan de rand van het Steentjesbos

Parnassia is het driemaandelijks contactblad van Natuurpunt Kampenhout. Met een sterke activiteitenkalender en een beheerteam bouwt Natuurpunt Kampenhout aan meer natuur in Kampenhout en haar deelgemeentes. De afdeling wordt gerund door een dagelijks bestuur en een team van vrijwilligers. De afdeling telt momenteel meer dan 200 leden en wordt volledig gedragen door vrijwilligers. Natuurpunt Kampenhout is actief in de gemeentelijke adviesorganen zoals de milieuadviesraad en gemeentelijke commissie voor ruimtelijke ordening.

Bestuursleden en Conservators Voorzitter Eric Verstraeten Rood-Kloosterlaan 65 1910 Kampenhout 016-657707 eric.verstraeten5@telenet.be Secretaris Walter Ottevaere Langestraat 22A 1910 Kampenhout 0477-55 06 63 walter.ottevaere@telenet.be Penningmeester Liesbeth Merckx Schoolstraat 10 1910 Berg 016-65 52 76 liesbeth.merckx1@telenet.be Bestuurslid Stefan Vandevenne Jan Wouters Willy Laurens Eduard Celens Ivo Schalbroeck

Conservators Steven Vansteenkiste Conservator Weisetterbos Bosstraat 1 1910 Kampenhout 0473-83 06 94 steven.vansteenkiste@zooantwerpen.be Willy Laurens Conservator Hellebos Rotbos Kampelaarstraat 52 1910 Kampenhout 0486-13 55 26 willy.laurens@telenet.be Jan Wouters Conservator Torfbroek A. Jambonstraat 19 1500 Halle 0486-13 55 26 torfbroek@scarlet.be Stefan Vandevenne Conservator Steentjesbos Langestraat 15 1910 Kampenhout 0496-47 64 05 Stefan.vandevenne1@telenet.be Ewoud L’Amiral Conservator Silsombos Vissegatstraat 3 3071 Erps-Kwerps 0476-26 16 34 Ewoud.lamiral@natuurpunt.be

De Vlaming houdt van de natuur!

Enquêtes bevestigen het: de Vlaming houdt van de natuur. Natuur betekent bos, open ruimte, water maar in onze contreien ook weiden en akkers en de Kampenhoutenaar heeft het geluk nog veel natuur in zijn omgeving terug te vinden. De natuur geeft ons inspiratie, rust en gezondheid. Op pad gaan in de natuur is, in onze drukke maatschappij meer dan ooit, een verademing. We vinden in onze gemeente heel verschillende biotopen. Hierbij denk ik bijvoorbeeld aan de verschillende bossen (zoals het Steentjesbos, het Hellebos, het Weisetterbos,…),maar ook aan het landbouwareaal, het kanaal en de verschillende beken. Natuurpunt Kampenhout doet haar best om aan het landelijke karakter van onze gemeente een extra “natuur-dimensie” te geven. Een steeds groter wordend gebied komt onder beheer van Natuurpunt. Verandering van beheerder betekent natuurlijk niet dat automatisch de natuurwaarde stijgt. Hiervoor is actie nodig: exoten moeten verwijderd worden, biotopen moeten verbeterd en uitgebreid worden, er moet gemaaid en ook geplant worden. Samen met vele vrijwilligers probeert Natuurpunt haar ambities te verwezenlijken. Maar vermits alles altijd beter kan zou ik een warme oproep willen doen aan de inwoners van onze gemeente. Betrokkenheid en interactie zijn daarbij de sleutelwoorden. Ik ben ervan overtuigd dat er nog heel wat potentieel zit op gebied van natuurkennis en bereidheid tot medewerking waar we geen weet van hebben. Aarzel niet om het bestuur te contacteren indien jullie op één of andere manier willen meewerken. Meer leden betekent meer natuur, vandaar ook een oproep om deze boodschap te verspreiden aan vrienden en kennissen die interesse tonen en eventueel lid willen worden. Enkele van onze recente initiatieven hebben erg positieve reacties uitgelokt bij de deelnemers (ik denk aan de Walk for Nature, de cursus natuur.ranger, onze gegidste wandelingen enz…). Dit doet ons veel plezier en geeft ons de stimulans om op ons elan verder te gaan. De activiteiten die we in de komende maanden gepland hebben vindt u terug verderop in dit blad. Parnassia is er trouwens voor en door de leden; indien je zelf een interessant artikel wil publiceren, aarzel dan niet om ons te contacteren.

Het is eveneens van cruciaal belang, als we onze regio leefbaar en landelijk willen houden, dat we samenwerken met alle actoren van de maatschappij. In ons specifiek geval betekent dit vooral met het gemeentebestuur en de landbouwers. In het verleden was de verstandhouding niet altijd ideaal, maar bij beide actoren hebben we de laatste tijd een positieve tendens waargenomen die ons erg verheugt. De open ruimte in Vlaanderen is schaars en alle partijen proberen angstvallig hun deel van de koek op te eisen of te verdedigen.Wat de landbouwsector betreft was er enige argwaan te bespeuren bij onze initiatieven. Dit is natuurlijk begrijpelijk aangezien het hier gaat over hun broodwinning. Wij zijn er echter ten stelligste van overtuigd dat samenwerken op bepaalde vlakken een win-win situatie kan opleveren. Maar ook hier voelen we aan dat het de positieve kant op gaat. Getuige hiervan de dialoog die is ontstaan naar aanleiding van ons project “Groene Vallei Midden Brabant”. Ook hier zijn openheid en wederzijds vertrouwen de sleutelwoorden. Het gaat hier over een prachtig project op een wat langere termijn die voor alle actoren van onze regio heel wat opportuniteiten kan bieden. Dit verhaal begint pas… Een “natuur-prettige” herfst toegewenst en vergeet binnenkort de vogeltjes in de tuin niet...

Eric Verstraeten, voorzitter

Natuurpunt werkt aan de versterking van de biodiversiteit in Kampenhout

Er worden in onze natuurgebieden steeds meer nieuwe soorten waargenomen. Naast de Europese bever en de Cetti’s zanger werden nu ook het porseleinhoen, de keizersmantel en de grote weerschijnvlinder waargenomen. Het porseleinhoen

In de maand augustus werd in het Torfbroek een porseleinhoen gehoord.

Het porseleinhoen is een moeilijk waarneembare vogel die net zoals de waterral tot de familie van de rallen behoort. Het porseleinhoen houdt zich meestal schuil tussen de moerasvegetatie.. De

vogel is dan ook meestal aan de roep te herkennen. De roep is een fluitend “huit” (als 8 in het Frans) dat ook wel omschreven wordt als het geluid van een zweepslag.

Het porseleinhoen is in Vlaanderen een zeldzame broedvogel. Deze vogelsoort komt voor in

grote delen van Centraal- en West-Europa. De Oost-Europese landen en Frankrijk zijn de belangrijkste broedgebieden, maar

overal waar in Europa en West-Azië geschikte habitats zoals riet- en

zeggenmoerassen voorkomen, kan het porseleinhoen gevonden worden.

Als echte ralachtigen zoeken zij dichte, natte vegetaties op, waar zij zich met het grootste gemak doorheen lijken te bewegen. In dit habitat zoeken porseleinhoenders naar insecten en slakken, kikkertjes, zaden en vruchten.

Nachtzwaluw Op 9 september werd er een gekwetste nachtzwaluw gevonden in het Steentjesbos. Waarschijnlijk is het dier gewond geraakt op zijn tocht naar het zuiden. De vogel werd overgebracht naar het vogelopvangcentrum van Herenthout. De nachtzwaluw heeft een groot verspreidingsgebied en daardoor is de kans op uitsterven gering.

Digitale nieuwsbrief = drie voordelen! We bezorgen je deze nieuwsbrief op papier en per post. Bezorg je ons echter je mailadres (een mailtje aan secretaris.np-kampenhout@telenet.be) dan kan dit voortaan digitaal.

Besparing op papier, een goeie zaak voor de natuur

Besparing in kopij- en portkosten, een goeie zaak voor onze afdelingskas

Meer over de paardenbloem

Parnassia is er voor en door de lezers. Hierbij de reactie van Marijke Buekenhoudt (herboriste) op het artikel over de paardenbloem in de vorige editie van Parnassia

Van de paardenbloem worden alle delen gebruikt: bladeren, bloemen en wortels, en de toepassingen zijn erg veelzijdig. De blaadjes kunnen rauw in salades verwerkt worden, maar ook gekookt waarbij je het kan gebruiken zoals spinazie. Je kan kruidenthee zetten van de blaadjes en de bloemen, en de wortels kunnen in gedroogde en geroosterde vorm gebruikt worden als koffiesurrogaat. De voorkeur gaat uit naar het gebruik van jonge blaadjes, want hoe ouder de plant wordt, hoe bitterder hij smaakt. Bovendien bevatten oudere bladeren meer oxalaten. Dit zijn stoffen die bijvoorbeeld ook aanwezig zijn in spinazie en rabarber. In grote hoeveelheden kunnen die stoffen neerslaan in de nieren en nierstenen vormen.

Bij normaal gebruik in gerechten is de paardenbloem een erg veilige plant. Bepaalde mensen blijken er wel allergisch voor te zijn. Daarom zijn mensen met gekende voedselallergieën, of allergieën aan andere planten van de composietenfamilie zoals kamille, madeliefjes, chrysanten, … best voorzichtig en consumeren ze beter geen grote hoeveelheden voor de eerste keer. Paardenbloem beschikt naast zijn diuretische werking ook over galafdrijvende eigenschappen. Dit maakt dat mensen met galstenen of obstructies van de galwegen het gebruik van paardenbloem best beperken.

Uiteraard heeft milieuvervuiling een weerslag op de kwaliteit van de paardenbloemen die je

in het wild kan verzamelen. Kruiden verzamelen in een wegberm is naar mijn mening allerminst aan te raden: uitlaatgassen van het verkeer die neerslaan op de planten, honden die er uitgelaten worden, … . Zelfs met veelvuldig wassen kunnen er nog steeds restanten achterblijven omdat niet alle vuildeeltjes wateroplosbaar zijn. Maar paardenbloemen uit goed beheerde tuinen of natuurgebieden waar geen pesticiden gebruikt worden, zijn niet meer of niet minder onderhevig aan milieuvervuiling als de groenten die twee meter verder geteeld worden, en kunnen dus even veilig geconsumeerd worden. Het verzamelen van paardenbloemwortels in de natuur zou ik niet aanbevelen omdat deze veel moeilijker herkenbaar zijn als de blaadjes en de kans bestaat dat je per vergissing een giftige plant opgraaft.

Het Davidsfonds zet de Kampenhoutse natuurgebieden in de schijnwerper !

Op dinsdag 7 oktober om 20 uur organiseert Davidsfonds Kampenhout in de Sporthal van Berg zijn startavond. Het is een traditie dat op deze startavond het woord wordt gegeven aan iemand uit de eigen gemeente over een onderwerp van plaatselijk belang. Dit jaar werd Natuurpunt uitgenodigd voor een overzicht van de natuurdomeinen die de plaatselijke afdeling onder beheer heeft, hun ligging, hun kenmerken en de doelstelling op lange termijn die voor elk domein worden nagestreefd. Zoals steeds wordt de vergadering afgesloten met een hapje en een tapje. Iedereen is van harte welkom, leden van Natuurpunt of Davidsfonds betalen 5 EUR, anderen 7 EUR.

Vogeltrektellen in Vlaanderen

Meer dan de helft van de in Vlaanderen voorkomende vogelsoorten zijn trekvogels. Velen passeren hier alleen in voor- en najaar, anderen komen hier enkel broeden of overwinteren. Wie goed oplet kan die trek ook echt zien. Groepen vogels of enkelingen die consequent in de trekrichting vliegen (veelal ZW-NO georiënteerd), met een schijnbaar vast doel voor ogen, zijn meestal op trek. Op sommige piekdagen overvliegen honderdduizenden vogels ons land, een echt natuurschouwspel. Hoe spelen ze dat toch klaar ?

Vrijwilligers overal te lande volgen in het najaar (en meer en meer ook in het voorjaar) de vogeltrek op. Bij een simultaantelling worden zoveel mogelijk telposten bemand en krijgen de tellers in de loop van de dag enkele sms-jes met de hoogtepunten op de andere telposten. Heel wat telposten worden wekelijks bemand en al die resultaten vind je op de website www.trektellen.nl. Per land en telpost vind je een overzicht van de vogeltrektellingen uit vooral Vlaanderen en Nederland maar ook uit Frankrijk,

Spanje en Engeland. Je vindt er dagtotalen en jaartotalen per telpost, overzichtskaarten van Vlaanderen en Nederland per soort en per telpost en zo veel meer.

Natuurpunt Kampenhout telt mee! Indien je eens zelf wil zien hoe dat trektellen in zijn werk gaat moet je zondag 19 oktober 2014 tussen 09.00 u en 12.00 u een kijkje komen nemen in de Meerbeekwegel (trage weg) te Kampenhout. De locatie is het best te bereiken via de Robensvenweg te Boortmeerbeek. Let wel: de Zeypestraat en Langestraat zijn afgesloten wegens werken. Breng zeker je verrekijker mee! Deskundige uitleg wordt gegeven door Steven D’Hont, medewerker bij Natuurpunt Boortmeerbeek en al jaren actief bij de vogeltrektellingen.

Fakkeltocht Houd je van een avondwandeling, een spannend verhaal en een lekkere tas soep? Hou zaterdag 8 november vrij voor onze fakkeltocht door het Weisetterbos!

Afspraak: zaterdag 8 november, 19.00u park en ride parking Kampenhout Sas

Bos, avontuur, straffe verhalen, vuur, warme soep, sfeer...

Zullen we een bos beginnen? Op zondag 7 december planten we een

bos in Kampenhout, en jij mag meedoen. Trek dus die muts over je oren, spring in je laarzen en kom mee bomen planten. Zoveel als je kan.

Afspraak van 10u tot 14u aan de St Jozefshoeve, einde Langedonckstraat – Boortmeerbeek. Laarzen en werkhandschoenen meebrengen is een goed idee. En moest je een spade kunnen meebrengen, super! Na het planten verwennen we je met een slok warme chocomelk, soep of jenever.

Voor de eerste keer landt de campagne ‘Bos voor iedereen’ in Vlaams-Brabant en wordt er een plantactie georganiseerd in Kampenhout. We breien er een extra stuk aan het Weisetterbos. Immers, hoe groter het bos, hoe beter het bestand is tegen invloeden van buitenaf. Bosplanten en –dieren krijgen hier zo betere kansen om te overleven.

Het bos wordt met deze aanplant 0,6 hectare groter en beter. We planten immers een uitgebreide bosrand vol lekkere struiken en bomen die de biodiversiteit een duwtje in de rug geven. Zij bieden een massa voedsel en de nodige nestplaats voor insecten, vogels en zoogdieren. Snel zullen er welriekende bloesems van lijsterbes en vlier allerlei soorten bijen aantrekken. De voedzame noten van de hazelaar zullen de honger van eekhoorntjes stillen en sappige bessen van spork en Gelderse roos zullen een eetfestijn vormen voor veel vogelsoorten. Zangvogels kunnen tussen de doornige takken, van sleedoorn en meidoorn, beschutting zoeken, hier zijn ze veilig voor roofvogels, als sperwer en valk.

De campagene ‘Bos voor Iedereen’ is het antwoord van Natuurpunt op de schrijnend lage oppervlakte bos in Vlaanderen (11% versus 30% in andere Europese landen). Natuurpunt wil hier absoluut verandering in brengen en gaat op zoek naar geschikte gronden om nieuw bos aan te planten. Wat kan jij doen om te helpen? Je kan de aankoop hiervan sponsoren, met een bijdrage van €4 kan je al 1m² extra bos realiseren! Iedereen die een bijdrage levert is bovendien van harte welkom om mee een boompje te planten. Wat ’s morgens nog een grasland of akker was, wordt al snel omgetoverd naar een nieuw, jong bos.

De campagne ‘Bos voor Iedereen’ is al aan zijn vierde jaargang toe en er werd reeds twintig hectare extra bos gerealiseerd in Vlaanderen. Alvast een succes, maar Natuurpunt blijft ijveren voor meer bos. Zo wordt er ook dit jaar nieuw bos aangeplant.

Mee bomen planten niets voor jou, maar je wil toch helpen? Dat kan.

Stort jouw bijdrage op IBAN BE56 2930 2120 7588 - BIC GEBABEBB en vermeldt project 3333 - bossen. Vanaf een gift van 40 euro ontvang je automatisch een fiscaal attest.

OP STAP ALS GIDS Ben je enthousiast over de natuur in je omgeving, en wil je daar meer over weten? Vind je dat er zoveel mogelijk mensen achter de doelstellingen van natuurbehoud zouden moeten staan? Vind je het leuk om jouw enthousiasme voor de natuur met andere mensen te delen? Doe zoals duizenden je hebben voorgedaan en volg een cursus Natuurgids.

De cursus Natuurgids vormt sedert 1966 de ruggengraat van de CVN-werking. Reeds achtduizend cursisten ontvingen het natuurgidsdiploma. CVN-natuurgidsen zijn in alle geledingen van de natuurbehouds- en milieubeweging actief. Voorkennis is geen absolute vereiste, hoewel het nuttig kan zijn vooraf een cursus Natuur-in-zicht te volgen. Meer informatie hierover vind je op onze website: www.c-v-n.be

De duur van de Natuurgids-opleiding is ongeveer één jaar (kalender- of schooljaar, afhankelijk van de plaats). Je kennis over natuur en milieu wordt verruimd en de cursus bezorgt je de vereiste vaardigheden om met groepen volwassenen en gezinnen in de natuur aan de slag te gaan. Je scherpt je eigen natuurkennis aan door het maken van een terreinstudie. Met de resultaten ervan laat je een zelf gekozen groep kennis maken tijdens een door jou voorbereide educatieve activiteit.

CVN is erkend als opleidingsorganisatie door Toerisme Vlaanderen. De cursus Natuurgids maakt deel uit van het opleidingstraject ‘erkend gids en reisleider’. Wie daarvoor kiest, moet eerst het basisjaar ‘gids/reisleider’ volgen bij een CVO of Syntra. De cursus Natuurgids vormt dan een van de keuzemogelijkheden in het tweede opleidingsjaar. Informeer je vooraf op het CVN-secretariaat.

Deze cursus wordt georganiseerd in samenwerking met Natuurpunt Herent, Kortenberg, Kampenhout en Natuurpark De Groene Vallei. Waar & wanneer Binnenlessen gaan door tussen 24 februari en 24 oktober op dinsdag van 19u tot 22u, excursies op zaterdag van 9u tot 12u Leslocatie: Ontmoetingscentrum De Zolder Erps-Kwerps Vrededal 6 3071 Erps-Kweps Praktische informatie Het cursusgeld bedraagt € 220,- Studenten jonger dan 25 betalen slechts € 180,- (met geldige studentenkaart). Je kunt je voor deze cursus inschrijven via www.c-v-n.be. Nadat je je hebt ingeschreven, krijg je een automatische bevestigingsmail met het rekeningnummer, cursusbedrag en OGM-nummer (de referentie). Vanaf dat je betaling is uitgevoerd, is je inschrijving definitief. Handboek Bij aanvang van de cursus ontvang je een link naar het digitaal leerplatform. Daar kun je het handboek gratis downloaden. Je kunt het handboek ook op papier kopen (€ 18,-) door ‘ik wens een geprinte cursus te bestellen’ aan te vinken bij je online inschrijving. Je handboek ligt dan klaar tijdens de eerste les. Contact CVN, Iris Buedts, iris.buedts@c-v-n.be tel. 03 205 17 58 Natuurpunt Herent, Patrick Luyten, patrick.luyten@natuurpunt.be Natuurpunt Kortenberg, Ewoud Lamiral, ewoud.lamiral@natuurpunt.be

Voorstel inrichtingsmaatregelen Torfbroek. Zaterdag 20 september werd er door een twaalftal geïnteresseerden, waaronder enkele oudgedienden en vrijwilligers van het eerste uur, nagedacht over de toekomst van het Torfbroek. Iedereen was het erover eens dat er zorgvuldig en doordacht moet worden omgesprongen met dit kwetsbare, waardevolle gebied. Er werd uitgebreid gedebatterd over ontslibbing, plaatsing van stuwen en het al dan niet afvissen van de drie vijvers. De storten in de buurt van de parking worden afgegraven tot het oorspronkelijke niveau. Met de gebruikers van het voetbalveld zal contact worden genomen om een gezamelijke oplossing in verband met de parking uit te werken. Ook de plaatsing van een vogelkijkwand of vogelkijkhut, toegankelijkheid voor mindervaliden, beheerpaden, aanleg van een nieuw zuidelijk wandelpad en inrichting van een begrazingsblok waren aan de orde. De oevers van de visvijvers worden afgegraven en het waterniveau verlaagd. Een vergunning tot plaatsing van een materiaalruimte, annex onthaalcentrum zal worden aangevraagd.

Er zal de komende weken regelmatig worden samengekomen om de plannen zo concreet mogelijk in te kunnen vullen. Wenst u hieraan deel te nemen, u bent hier van harte welkom, dan kan u Jan Wouters mailen (torfbroek@scarlet.be) of bellen (02/361 15 97).

Kapping van Canadapopulieren in het Hellebos. De omvormingswerken op de percelen C57 en C53 in het Hellebos te Kampenhout zijn gestart. De percelen worden omgevormd van een monotoon Canadapopulierenbos (productiebos) naar een natuurlijk biologisch bos.

In onze natuurgebieden streeft Natuurpunt een zo natuurlijk mogelijk landschap na. Door bomen te kappen kan een veel gevarieerder bos ontstaan, waarin vooral streekeigen planten groeien. Inheemse bomen en struiken hebben immers een veel

grotere natuurwaarde dan uitheemse soorten. Ze herbergen tientallen diersoorten en hebben een rijkere ondergroei van planten.

Deze kapping gebeurt volgens de voorwaarden bepaald in het, op 18 maart 2013, door Minister Schauvliege goedgekeurde beheerplan.

Op korte termijn kan deze ingreep wat drastisch lijken maar op langere termijn betekent dit een verrijking voor de natuur in dit gebied.

Natuurplaatjes gezocht Lig jij ook soms op je buik in het bos om die paddenstoel zo goed mogelijk in beeld te brengen? Is de vogel ook altijd juist opgevlogen op het moment dat je afdrukt en trap je ook steevast tegen het verkeerde twijgje als je die libel levensgroot in het vizier hebt? Natuurpunt Kampenhout is geïnteresseerd in jouw foto’s, genomen in één van de natuurgebieden van Kampenhout. Niet alleen zullen de beste foto’s in de loop van 2015 in ‘Parnassia’ verschijnen, maar de aanwezigen op de algemene vergadering van januari 2015 zullen de beste foto’s selecteren waarbij de

winnaar een prijs in ontvangst mag nemen. Gelieve je beste foto’s voor 30 november door te sturen naar secretaris.np-kampenhout@telenet.be

Foto’s: Walter Ottevaere

Parnassia Ledenblad Natuurpunt Kampenhout Driemaandelijks tijdschrift: juli–augustus-september 2014 Verantwoordelijke uitgever: Walter Ottevaere Langestraat 22A 1910 Kampenhout 016 657752

Belgie-Belgique P.B

1910 Kampenhout

Erkenningsnummer P916353