Parnassia Ledenblad Natuurpunt Kampenhout April – Mei – Juni 2014

Parnassia is het driemaandelijks contactblad van Natuurpunt Kampenhout. Met een sterke activiteitenkalender en een beheerteam bouwt Natuurpunt Kampenhout aan meer natuur in Kampenhout en haar deelgemeentes. De afdeling wordt gerund door een dagelijks bestuur en team van vrijwilligers. De afdeling telt momenteel meer dan 200 leden en wordt volledig gedragen door vrijwilligers. Natuurpunt Kampenhout is actief in de gemeentelijke adviesorganen zoals de milieuadviesraad en gemeentelijke commissie voor ruimtelijke ordening.

Bestuursleden en Conservators Voorzitter Eric Verstraeten Rood-Kloosterlaan 65 1910 Kampenhout 016-657707 eric.verstraeten5@telenet.be Secretaris Walter Ottevaere Langestraat 22A 1910 Kampenhout 0477-55 06 63 walter.ottevaere@telenet.be Penningmeester Liesbeth Merckx Schoolstraat 10 1910 Berg 016-65 52 76 liesbeth.merckx1@telenet.be Bestuurslid Stefan Vandevenne Jan Wouters Willy Laurens Eduard Celens Ivo Schalbroeck

Conservators Steven Vansteenkiste Conservator Weisetterbos Bosstraat 1 1910 Kampenhout 0473-83 06 94 steven.vansteenkiste@zooantwerpen.be Willy Laurens Conservator Hellebos Rotbos Kampelaarstraat 52 1910 Kampenhout 0486-13 55 26 willy.laurens@telenet.be Jan Wouters Conservator Torfbroek A. Jambonstraat 19 1500 Halle 0486-13 55 26 torfbroek@scarlet.be Stefan Vandevenne Conservator Steentjesbos Langestraat 15 1910 Kampenhout 0496-47 64 05 Stefan.vandevenne1@telenet.be Ewoud L’Amiral Conservator Silsombos Vissegatstraat 3 3071 Erps-Kwerps 0476-26 16 34 Ewoud.lamiral@natuurpunt.be

Beste natuurpuntlid, De 2de editie van Parnassia is in kleur! Niet dat er een onverwachte sponsor opdook maar het is de bedoeling om deze uitgave in een ruimere kring te verspreiden in de hoop nieuwe leden aan te trekken. Hoe meer leden, hoe meer natuur! Hopelijk houdt april haar grillen voor zich en kunnen we de ‘winter’ stilaan van ons afschudden. De natuur leek de voorbije maanden in slaap maar Natuurpunt Kampenhout is klaarwakker gebleven. Eerst was er de algemene vergadering op 31 januari. Een vijfendertigtal leden woonden de vergadering bij en twintig personen bleven achteraf genieten van het diner. Eén van de agendapunten was de verkiezing van een nieuw bestuur. We gingen alvast van start met het ledenblad – Parnassia waarmee we jou op de hoogte houden van onze werking. Sinds kort zijn we te vinden op Facebook, daarnaast wordt onze website www. natuurpuntkampenhout helemaal herwerkt. Op 18 maart ging de cursus Natuur.Ranger van start, met een 20-tal cursisten. De voorbereidingen voor de ‘Walk for Nature’ te Nederokkerzeel zijn in volle ontwikkeling. Als er één gebeurtenis is die je in 2014 niet mag missen dan is het dit evenement!

Om onze kas te spijzen plannen we nog een activiteit die wat geld in het laatje brengt, bvb een fakkeltocht gelardeerd met authentiek Kampenhoutse verhalen, een quiz, een kaas- en wijnavond etc... In de volgende Parnassia kom je zeker te weten welke activiteit(en) er weerhouden werd(en). Het betuur van links naar rechts: Liesbeth Merckx (penningmeester), Stefan Vandevenne, Edward Celens, Eric Verstraeten (voorzitter), Ivo Schalbroeck, Walter Ottevaere (secretaris). Niet op de foto: conservatoren Willy Laurens en Jan Wouters. Wegens tijdgebrek wensten Katrien De Vlieger en Ruffi Ghijselings hun mandaat niet te verlengen. Katrien en Ruffi worden hierbij bedankt voor hun engagement. De overige acht bestuursleden werden met eenparigheid van stemmen herverkozen. We nemen ons stellig voor om dit vertrouwen niet te beschamen.

Een verkiezingscampagne voor de natuur

Op 25 mei 2014 kiezen we nieuwe vertegenwoordigers voor het Vlaamse, federale en Europese parlement. Alhoewel de economische crisis op zijn retour lijkt zal het ordewoord na de verkiezingen nog altijd ‘besparingen’ zijn. Voor natuurbescherming is dat geen goed nieuws, want er is nog veel werk aan de winkel. Ons memorandum voor de Vlaamse Verkiezingen 2014:

Natuur is zoveel meer dan planten en dieren. Natuur maakt mensen gezonder en creatiever, zorgt voor een omgeving waar het goed wonen is, zwengelt de economie en werkgelegenheid aan en is de goedkoopste bescherming tegen hittegolven en wateroverlast. Elke euro geïnvesteerd in natuur verdient zichzelf vele malen terug.

4 topprioriteiten voor meer natuur

Natuur op wandelafstand Natuur als klimaatbuffer Meer en grotere natuur Natuur en ruimtelijk ordeningsbeleid

Ons voorstel: alle Vlamingen kunnen op pad in

een groot natuurgebied op minder dan twee kilometer van hun deur

Ons voorstel: de natuurlijke

overstromingsgebieden worden hersteld om Vlaanderen te beschermen tegen klimaatsverandering

Ons voorstel: elk jaar groeit de oppervlakte

beheerd natuurgebied met minstens 3.000 hectare

Ons voorstel: de resterende natuurtaakstelling

van 30.000 hectare natuur- en bosgebied en 70.000 hectare natuurverwervingsgebied worden aangeduid op kaart en leiden tot effectieve bescherming en ontwikkeling van natuur

Rare beestjes die spechten Wandelend in het bos hoor je ze regelmatig hameren en aandachtige waarnemers spotten ze ook op de bomen terwijl ze op zoek zijn naar insecten. Met het blote oog is het dikwijls niet waar te nemen maar met de verrekijker kun je zien hoe bontgekleurd onze inheemse spechten eruit zien. De naam zegt het zelf, de bonte specht met zwart, wit, een helrode vlek bij de aanzet van de staart en de mannetjes met een rode muts. De groene specht met een bijna fluorescerend groen verenkleed en rode muts en onze grootste spechtensoort, de grote zwarte specht, pikzwart en ook met de obligate rode muts. De specht is zondermeer een mooie vogel om te zien, maar hij is daarenboven een buitenbeentje tussen de vogels en zijn fysionomie is daar volledig aan aangepast. Een lange tong Het direct zichtbare deel van de tong heeft een lengte die ongeveer overeenkomt met de inwendige snavelruimte. Dit gedeelte is bij spechten wat elastischer dan bij veel andere vogelsoorten en is ook kleverig, maar de extra-lengte wordt vooral gegenereerd door de V-vormige tongbasis, waarbij de zeer dunne (kraakbeenachtige) tongbeentjes extreem verlengd zijn. Deze verlenging resulteert in een dubbel snoer, dat in rust helemaal rond de schedel geplooid ligt, via de achter- en bovenzijde van de hersendoos tot aan de basis van de bovensnavel (tussen de huid en het beenweefsel dus).Wanneer de specht voedsel uit smalle openingen naar buiten wil halen, kan hij die volledige lengte aanwenden door de tong als een harpoen te gebruiken. Afhankelijk van de grootte van de specht zal die totale lengte in de grootte-orde liggen van 5 à 10 cm.

Dafalganeke? De specht klopt achter elkaar door, soms wel 12.000 keer per dag. Hierbij staat zijn kop bloot aan zeer sterke krachten. Hoe kan het dat de specht daar geen koppijn van krijgt? Onderzoek wijst uit dat de bouw van de spechtenkop ons veel kan leren over schokabsorptie. De vertraging die een spechtenkop doorstaat tijdens het kloppen, is veel groter dan wat het menselijk lichaam kan hebben. Toch is het nog lang niet de grootste versnelling op aarde. Actie Versnelling Stilstaan op aarde 1,0 G Meest extreme achtbanen 3,5 tot 6,3 G Formule 1 die vol in de remmen gaat 5 G Straaljager in scherpe bocht 9 tot 12 G Frontale autobotsing 100 G Spechtenkop tijdens het hameren 1200 G Afgevuurde kogel 31000 G De onderzoekers So Sang-Hee Yoon en Sungmin Park van de Berkeley Universiteit in Californië wilden graag weten hoe het komt dat de specht geen hoofdpijn krijgt. Daarom besloten ze een spechtenkop te bekijken in een CT-scanner. Deze scanner maakt met behulp van röngenstraling een driedimensionaal beeld van de kop. De onderzoekers ontdekten vier belangrijke onderdelen die de spechtenkop zijn bijzondere eigenschappen geven.

Digitale nieuwsbrief = drie voordelen! We bezorgen je deze nieuwsbrief op papier en per post. Bezorg je ons echter je mailadres (een mailtje aan secretaris.np-kampenhout@telenet.be) dan kan dit voortaan digitaal.

Besparing op papier, een goeie zaak voor de natuur

Besparing in kopij- en portkosten, een goeie zaak voor onze afdelingskas

De snavel is zeer sterk maar elastisch. Tussen de snavel en de hersenen van de specht zit een laag poreus bot. Deze koraalachtige laag absorbeert lage-frequentie-trillingen, waardoor deze niet doordringen tot de hersenen. Het tongbeen verdeelt de klap gelijkmatig over de hele schedel. Tussen de schedel en de hersenen zit een zeer dunne laag hersenvocht, waardoor er minder trillingen worden doorgegeven van de schedel naar de hersenen. Deze vier verschillende mechanismen zorgen er samen voor dat de hersenen van de specht goed beschermd zijn tegen het kloppen. In het rood de hersenen van de specht, goed beschermd door vier mechanismen. In het groen de sterke maar elastische snavel. In het paars de koraalachtige, schokabsorberende beschermlaag om de hersenen. In het oranje het elastische tongbeen. In het blauw de laag hersenvocht tussen de schedel en de hersenen van de vogel.

Bron: Koen Van Den Berge, INBO Kennislink

Natuurpunt Kampenhout in actie

Samen met de heemkundige kring Campenholt inspecteert Natuurpunt Kampenhout de V1 bomkrater in het Steentjesbos. Aanwezigen: Gerry Croon, Hubert Gulinck, Hugo Schoevaerts, Stefan Imbrechts, Stefan Vandevenne, Walter Ottevaere. De krater die in de loop der jaren gevuld werd met hout- en ander afval zal in 2014 door Natuurpunt worden geruimd.

Natuurpunt ruimt de recent aangekochte percelen langs de Dode beek, aansluitend aan het Rotbos.

In het kader van onze cursus Natuur.Ranger werd een uilenwandeling georganiseerd, in het Silsombos, onder deskundige leiding van Hans Marijns. De uilen waren niet echt coöperatief, maar dat werd ruimschoots gecompenseerd door de interessante uitleg van de gids en de gezellige babbel achteraf in het Leliehof.

Waarom kapt Natuurpunt bomen als ze aan natuur- en bosuitbreiding wil doen? Wandelaars langs het Rotbos, Hellebos en Steentjesbos zullen het ongetwijfeld gemerkt hebben: Natuurpunt kapt bomen in haar bossen. Waarom kapt Natuurpunt bomen als ze aan natuur- en bosuitbreiding wil doen? Het antwoord is: om meer variatie te brengen. Want meer variatie betekent meer verschillende planten en dieren, dus een grotere natuurwaarde.

Functie van een bos Uiteraard erkent Natuurpunt de waarde van bossen. Ze zijn niet alleen belangrijk als ecosysteem omdat ze een thuis bieden voor heel wat planten en dieren. Bossen hebben ook andere belangrijke functies. Ze zijn de longen van onze planeet, ze slaan CO2 en fijnstof op,… Natuurpunt doet er alles aan om waar mogelijk bos uit te breiden, o.a. via stadsbossen. Daarom wordt een Bossenfonds opgericht. Ook streven we ernaar om binnen de natuurgebieden van Natuurpunt geen netto verlies aan beboste gronden te hebben. Dat betekent dat het kappen van bomen op de ene plaats gecompenseerd wordt door bosuitbreiding op een andere plaats.

Een bos, wat is dat? In de eerste plaats is een bos niet hetzelfde als een verzameling bomen. De bomen die Natuurpunt kapt, zijn vaak geen bossen met een gevarieerde vegetatie, maar monotone aanplanten, eigenlijk ‘bomenakkers’. Eén soort overheerst er, waardoor andere soorten weinig kansen krijgen. Dergelijke ‘bomenakkers’ worden vaak omgevormd tot een meer natuurlijk bos, met verschillende soorten en leeftijden.

Spontane bossen

De natuur in Vlaanderen heeft ook één magisch wapen. Als je haar met rust laat, ontstaat er doorgaans spontaan een bos met veel verschillende soorten. Hoe ouder het bos, hoe meer verschillende soorten er zijn. Bomen planten is dus meestal niet eens nodig. Bij bosuitbreiding doet Natuurpunt vaak een beroep op dit magisch wapen: gewoon wachten tot er spontaan bomen groeien … Beboste plaatsen zijn vaak schatkamers van de natuur. De bodem is er dikwijls nog relatief ongerept, waardoor er nog een zaadbank aanwezig is. Ook aan de bosranden en in wegbermen staan er vaak nog planten die elders verdwenen zijn. Om deze planten alle kansen te geven, worden open plekken gecreëerd, waar ze kunnen uitbreiden. Zo ontstaat er een meer gevarieerd bos, waar heel veel zeldzame soorten een thuis vinden.

Activiteiten VOORJAARSBLOEIERS IN HET TORFBROEK Zondag 13 april – start 09.30 u – einde Visserijlaan Onder begeleiding van een kikkerconcert kun je genieten van de bonte pracht van onze voorjaarsbloeiers.

LENTEWANDELING IN HET TORFBROEK Zondag 4 mei – start 09.30 u – einde Visserijlaan Kom je luisteren naar de terugkerende zomergasten of kom je kijken naar de dansende waterjuffers en de kleine valeriaan: in het Torfbroek vind je het allemaal.

2 x ORCHIDEEËNWANDELING in het TORFBROEK Zondag 29 juni – start 14.30 u – einde Visserijlaan Zondag 06 juli – start 9.30 u – einde Visserijlaan Genieten van duizenden orchideeën, je kan het in het Torfbroek. Kom ze mee ontdekken en hoor waarom deze plantenfamilie zo bijzonder is.

De wandelingen worden gegidst door vrijwillige medewerkers van Natuurpunt. De algemene flora, fauna en het beheer komen telkens aan bod. Soms zijn de excursies echter thematisch of speciaal gericht naar gezinnen met kinderen. Vooraf inschrijven is niet nodig, tenzij uitdrukkelijk vermeld. Wees zeker tijdig aanwezig. Voor leden van Natuurpunt is de deelname gratis. Vergeet je lidkaart niet! Niet-leden zijn ook meer dan welkom maar betalen een daglidmaatschap van 1 euro. Meer info: Stefan Vandevenne – 0496-47 64 05 of info@natuurpuntkampenhout.be.

Bij de buren: Natuurpunt Kortenberg Zondag 18 mei geleide wandeling Silsombos Vrijdag 6 juni Nocturne Silsombos Zaterdag 21 en zondag 22 juni tweedaagse junior-ranger

Natuurpunt Haacht Zondag 11 mei salamanderwandeling antitankgracht Donderdag 22 mei avondwandeling Tildonk

Natuurpunt Boortmeerbeek Zondag 13 april Voorjaarsbloei in Pikhakendonk Zondag 11 mei Eerlijk Ontbijt Tocht Zondag 1 juni Fijnproeverswandeling Donderdag 5 juni lezing: Bij wordt hoofdzaak Zondag 15 juni wandeling Bijen en andere insecten

Natuurpunt Herent Zondag 27 april 2014 ‘wakkere’ vogelwandeling Donderdag 1 mei 2014 schapenwandeling Zondag 15 juni florawandeling Haachts Broek

Parnassia Ledenblad Natuurpunt Kampenhout Driemaandelijks tijdschrift: april–mei-juni 2014 Verantwoordelijke uitgever: Walter Ottevaere Langestraat 22A 1910 Kampenhout 016 657752

Natuurplaatjes gezocht Lig jij ook soms op je buik in het bos om die paddenstoel zo goed mogelijk in beeld te brengen? Is de vogel ook altijd juist opgevlogen op het moment dat je afdrukt en trap je ook steevast tegen het verkeerde twijgje als je die libel levensgroot in het vizier hebt?

Natuurpunt Kampenhout is geïnteresseerd in jouw foto’s, genomen in één van de natuurgebieden van Kampenhout. Niet alleen zullen de beste foto’s in de loop van 2015 in ‘Parnassia’ verschijnen, maar de aanwezigen op de algemene vergadering van januari 2015 zullen de beste foto’s selecteren waarbij de winnaar een prijs in ontvangst mag nemen. Gelieve je beste foto’s voor 30 november door te sturen naar secretaris.np-kampenhout@telenet.be

Belgie-Belgique P.B

1910 Kampenhout

Erkenningsnummer P916353