PalpatieBot en bandstructuren van bekken en heupSpina iliaca anterior superior

- ter hoogte van liesplooi- liesplooi naar latero-craniaal, op einde vrij dikke botverhevenheid = SIAS- onderrand:

- plaats zijkant duim onder SIAS en vingers op achterzijde van het bekken - duw met duim naar beneden, verend gevoel = pezen van M Sartorius en M Tensor fascia latae - van pezen naar boven duwen, komt tegen botstructuur SIAS

- passief licht gebogen heupen pezen M Sartorius en M Tensor fascia latae zijn meer ontspannen

- merktekens aanbrengen in stand: merktekens in zit zijn anders

Spina iliaca anterior inferior- passieve heupflexie: in diep V-vormige ruimte tussen M Sartorius en M Tensor fascia

latae (trigonum femorale laterale)- palpatie is moeilijk en pijnlijk- indirect op origo van M Rectus femoris

Tuberculum pubicum- liesplooi naar caudo-mediaal volgen, onder schaambeharing- pees M Adductor longus naar cranio-mediaal volgen = caudale deel van botstuk

Tuberculum iliacum- duim op SIAS en met wijsvinger labium externum van crista iliaca naar latero-craniaal

volgen: ongeveer 5 cm van SIAS botverhevenheid van tuberculum iliacum

Crista iliaca- van SIAS tot aan spina iliaca posterior superior- S-vormig verloop in TV- dorsaal convex naar binnen- ventro-lateraal deel: aanhechting aponeurotica fasciae thoracolumbalis - dorsaal: in voorlig- hoogste punt ter hoogte van L4 of tussen processus spinosus van L4-L5

Spina iliaca posterior superior- in omgeving van huidkuiltjes juist boven billen- distale begrenzing ter hoogte van processus spinosus S2- huidkuiltje moeilijk zien: pte zijdelings bekijken

Sacrum- midden van sacrum, in verlengde van bilspleet, voelt men van craniaal naar caudaal

crista sacralis mediana- caudale einde van crista sacralis mediana: knobbeltje aan beide kanten (cornu sacrale)- tussen 2 knobbeltjes bevindt zich hiatus sacralis, boven anus

Tuber ischiadicum- mediaal van midden van horizontale bilplooi: tuber ischiadicum- in heupflexie wordt niet meer bedekt door M Gluteus maximus

- in zijlig met heupflexie = gemakkelijk palperen- tuber ischiadicum ligt in hetzelfde horizontale vlak als trochanter minor van femur- vanaf tuber ischiadicum ventraal en mediaal tot aan tuberculum pubicum: ramus ossis

ischii en ramus inferior ossis pubis

Trochanter maior- proximale begrenzing met pte in ruglig of voorlig terwijl onderste lidmaat passief

wordt geabduceerd. - boven trochanter maior: depressie- glijden vanaf crista iliaca naar caudaal onder depressie: bovenrand trochanter maior- handwortel bilateraal tegen trochanter maior- palpatie craniaal en/of dorsaal pijnlijk: irritatie bursae

Spieren van bekken en heupM SartoriusO: SIASI: mediale rand tuberositas tibiae (pes anserinus)Visualisering:

- zit als ruglig: kleermakerszithoudingPalpatie:

- ter hoogte van SIAS = pees- distale helft van M Sartorius volgt verloop van M Vastus medialis: ter onderscheid

knie-extensie tegen weerstand- belang ervoor zorgen dat bij verplaatsen van vingers naar distaal toe niet verder

gepalpeerd wordt op M Rectus femoris

M Tensor fascia lataeO: SIASI: tractus iliotibialis fascia lataeVisualisering

- laterale begrenzing van trigonum femorale laterale: ter onderscheid van M Sartorius been actief gestrekt, terwijl heupflexie, alternerend endorotatie en exorotatie uitgevoerd worden

- spierbuik: latero-distaal van SIAS en ventraal van trochanter maior. Beter zichtbaar door inwendige rotatie en abductie en heupflexie tegen weerstand

- dorsale rand beter zichtbaar door gebogen heup in exorotatie: trochanter maior draait dorsaal weg en in deze stand is spanning hoger dan M Gluteus medius

- heel goed zichtbaar bij sprintersPalpatie:

- goed palpabel daar waar ze zichtbaar is tot waar ze aanhecht op tractus iliotibialis

M Rectus femorisO: SIAI en craniaal rand van acetabulumI : patella, patellapees en tuberositas tibiae

Visualisering:- komt aan oppervlakte in trigonum femorale laterale tussen M Sartorius en M Tensor

fascia latae- naar distaal verbreedt spier om op patella aan te hechten via centrale insertiepees- been in ruglig gestrekt heffen: spanning spier

- in zit de heup en knie verder buigen: opspannen M Sartorius en M Tensor fascia latae, maar M Rectus femoris is ontspannen

Palpatie:- in trigonum femorale laterale, ongeveer 5 cm distaal van SIAS- verloop van spier gevolgd langs weerszijden naar distaal

M Gluteus mediusO: fascia lateralis alae ossis iliumI: lateraal op trochanter maiorVisualisering:

- heupabductie in zijlig eventueel tegen weerstand- begrenzing van M Gluteus medius ten opzichte van M Gluteus maximus:

heupabductie ontstaat er een inzinking tussen M Gluteus maximus en M Gluteus medius

- achteraan bedekt door M Gluteus maximus vooraan door M Tensor fascia latae- begrenzing van M Gluteus medius ten opzicte van M Tensor fascia latae

1. in zijlig met gestrekte been in abductie: heup afwisselende exo- en endorotatie ontspannen M Tensor fascia latae terwijl M Gluteus medius hard opgespannen blijft2. heupflexie met gestrekte been in ruglig: M Tensor fascia latae hard opgespannen blijft. Exo- en endorotatie laat M Gluteus medius ont- en opspannen

Palpatie:- in voorlig- craniaal van trochanter maior bij lichte abductie tegen weerstand

M Gluteus maximusO: linea glutea posterior, fascia thoracolumbalis, sacrum, ligamentum sacrotuberaleI: tuberositas glutea, tractus iliotibialis fascia lataeVisualisering:

- heupextensie tegen weerstand, ventraal is er inzinkingPalpatie:

- bovenbegrenzing: van SIPS naar bovenzijde van trochanter maior- onderbegrenzing: lijn tussen os coccygis en tuber ischiadicum

Hamstrings (M Semitendionsus, M Semimebranosus, M Biceps Femoris)M Semitendinosus:O: tuber ischiadicumI: pes anserinusM SemimembranosusO: tuber ischiadicumI: dorsaal op mediale condyl van tibia (lig popliteum)M Biceps femoris:O: caput longum: tuber ischiadicum caput breve: distale helft van labium laterale van linea asperaeI: caput fibulae

Visualisering:- knieflexie- gemeenschappelijke spierbuik is terug te vinden distaa van sulcus glutealis aan dorso-

mediale zijde van bovenbeenPalpatie:

- tuber ischiadicum, juist distaal gemeenschappelijke pees: differentiatie tussen 3 spieren onmogelijk

- spierbuik M Biceps femoris en M Semitendinosus is mediaal onder bilplooi voelbaar- M Semimembranosus ligt proximaal niet oppervlakkig- ter differentiatie met M Vastus lateralis, dorso-lateraal op bovenbeen naast hamstrings

ligt, afwisselend knieflexie en knieextensie

M Adductor longusO: distaal van tuberculum pubicumI: middelste 1/3 van labium mediale van linea asperaVisualisering:

- adductie tegen weerstand in ruglig van geabduceerde been spant volledige adductorengroep op in bijzonder juist distaal tuberculum pubicum en verloop van spier tot aan kruising met M Sartorius

- in kleermakerszit is trigonum femorale mediale zichtbaar- trigonum femorale mediale = driehoekige ruimte bovenaan begrensd door lig

inguinale (loopt tussen SIAS en tuberculum pubicum), lateraal door M Sartorius en mediaal door M Adductor longus. M Pectineus en M Iliopsoas vormen bodem van driehoek

Palpatie:- rand palpabel tot aan kuisende M Sartorius

M IliopsoasO: alle lendenwervels (psoas maior) fossa iliaca en vleugel van sacrum (iliacus) T12 en L1 (psoas minor)I: trochanter minor (psoas maior en iliacus) eminentia iliopectinea (psoas minor)Visualisering:

- niet mogelijkPalpatie:

- mediaal van M Sartorius onder lig inguinale- actieve heupflexie- M Psoas maior (mediaal) overdekt door dikke bind- en vetweefsellaag verlopende

vaat-zenuwstreng en is niet palabel- M Iliacus lateraal van A femoralis. Contractie is niet zeker te krijgen- ruglig met heupflexie en knieflexie. Palpatie is diep in buik ter hoogte van fossa iliaca

interna tussen M Rectus abdominis en M Obliquus externus abdominis. Spier is best te voelen tijdens lichte flexie

- in trigonum femorale mediale (Scarpa) ligt oppervlakkig lymfeknoppen die gezwollen kunnen zijn bij ontsteking ter hoogte van het bekken of onderste lidmaat

M PectineusO: pecten ossis pubisI: linea pectineaVisualisering:

- niet afzonderlijk zichtbaarPalpatie:

- juist distaal van lig inguinale en juist lateraal van M adductor longus kan spierbuik tijdens heupflexie en huepadductie tegen weerstand

- mediaal van A femoralis- oorsprong en aanhechting niet voelbaar

M Gracilis

O: ramus inferior ossis pubisI: pes anserinusVisualisering

- direct mediaal en dorsaal van oorsprongspees van M Adductor longus- heupabdcutie met tegelijkertijd heupadductie tegen weerstand- ter onderscheiding met M Adductor longus: eerst knieflexie tegen weerstand (M

Gracilis spant op), vervolgens weerstand tegen heupadductie (M Adductor longus spant op). Best uitvoeren met persoon in ruglig en been in lichte kleermakerszit

Palpatie:- pees voelbaar in heupabductie- pees is brede afgeplatte dunne band- spierbuik: rollende band en naar distaal volgen- ter hoogte van mediale condylus

M Adductor magnusO: tuber ischiadicum en ramus ossis ischiiI: labium laterale van linea aspera tot aan tuberculum adductorumVisualisering:

- niet afzonderlijkPalpatie:

- oppervlakkig in driehoek gevormd door ramus ossis ischii. M Gracilis ventraal en M Semimembranosus dorsaal

- buiklig, heupadductie tegen weerstand, proximaal en mediaal op dij ventraal van tuber ischiadicum

- buiklig, lichte knieflexie: M Semimembranosus en M Gracilis spannen op terwijl tussen beide M Adductor magnus ontspannen is. Bijkomende heupadductie tegen weerstand spant M Adductor magnus op.

- ter hoogte van mediale condylus

ReferentiepuntenTrigonum femorale mediale (Scarpa)

- bovenaan: lig inguinale- lateraal: M Sartorius- mediaal: M Adductor longus- bodem: M Pectineus en M Iliopsoas

A femoralisN femoralisLymfeknoppen