Over mogelijkheden, Gerichte geefstrategie Interview Fred ......een verschil. Hoe gerichter de...

1

Uitgave 06-12-2014 abnamromeespierson.nl

no42Financial Focus is een uitgave van ABN AMRO MeesPierson. abnamromeespierson.nl

Jaargang 5

Lean and mean anno nu CijferScan

twitter.com/aa_meespiersonlinkedin.com/company/abn-amro-meespierson

Vrijvallende lijfrente Over mogelijkheden, wensen en keuzes

pagina 2

De kracht van een gift Gerichte geefstrategie

pagina 3

‘Jeugddromen zijn uitgekomen’ Interview Fred Greter

pagina 10

Lees verder op pagina 2

➔

56%

60%

1948 was het jaar waarin autofabrikant Toyota startte met de uiterst efficiënte productiemethode van auto’s. Dit principe wordt nog altijd door bedrijven wereldwijd toegepast om beter en verant-woord te produceren.(zie ook het artikel op deze pagina)

van de Nederlanders is bezorgd over het gebruik van hun persoon-lijke informatie door bedrijven en overheid. Toch delen veel van hen gegevens online als daarom wordt gevraagd. Vooral omdat er voor-deel te behalen valt. (bron: onderzoek Alert Online, in opdracht van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid)

van de werkende Nederlanders schat de eigen AOW-leeftijd te laag in. Momenteel wordt de leeftijd langzaam maar gestaag verhoogd tot 67 jaar in 2023. Er ligt nu een wetsvoorstel om de AOW-leeftijd zelfs versneld te verhogen. (bron: onderzoek in opdracht van Wijzer in Geldzaken)

is de fiscale peildatum voor het vermogen in box 3. Door eventuele kleine schulden vóór deze datum af te lossen uit het eigen vermogen kan 1,2 procent vermogensrende-mentsheffing worden bespaard. De eerste 2.900 euro van alle schulden gezamenlijk verminderen namelijk het vermogen in box 3 niet. (bron: Kenniscentrum VermogensAdvies & BeleggenABN AMRO MeesPierson. Lees meer eindejaarssuggesties op abnamromeespierson.nl)

1 januari

Onze lezers zijn nu al heel tevreden over Financial Focus, zo bleek uit recent onderzoek. Toch zien wij mo-gelijkheden om nóg actueler en rele-vanter voor u te zijn. En daar kiezen we dan ook voor. De meest in het oog springende wijziging is de verandering

van formaat. We gaan over van tabloid naar een magazineformaat, met méér pagina’s op mooi, duurzaam papier. In het magazine beschrijven we op zowel inhoudelijke als op meer luch-tige wijze de wereld van de vermo-gende particulier en ondernemer.

De ruggengraat van Financial Focus blijft bestaan uit de expertise die ABN AMRO MeesPierson met u wil delen. De vorm waarin we die kennis delen, zal vaker visueel zijn. Op die manier kunnen we gecom-pliceerde onderwerpen namelijk beter inzichtelijk maken en dat wordt door de meeste lezers als prettig er-varen. Naast de vele inhoudelijke onderwerpen staan ook mensen uit onze doelgroep centraal: van suc-

cesvolle ondernemers tot kunste-naars en van wetenschappers tot ondernemende geesten. De vernieuwde Financial Focus verschijnt zes keer per jaar. Een belangrijke aanvulling is financialfocus.abnamro.nl. Deze website wordt straks dé thuisbasis van alle artikelen, video’s, infograp-hics en columns die we vanuit Fi-nancial Focus voor u maken. Boven-dien biedt deze site ons de

mogelijkheid om nog sneller op de actualiteit in te spelen met relevante artikelen.De eerste vernieuwde Financial Fo-cus verschijnt medio januari 2015. We zijn straks uiteraard zeer be-nieuwd naar uw oordeel. Voor nu: heel veel leesplezier met de laatste Financial Focus in deze vorm.

Financial Focus vernieuwt!Met ingang van januari 2015 krijgt Financial Focus een vernieuwde vorm. Ook inhoudelijk wordt de formule volledig opgefrist.

18 minuten. Zoveel sneller kan een vliegtuig vertrekken als elke hande-ling na aankomst op de luchthaven wordt geoptimaliseerd. Een ogen-schijnlijk kleine tijdsbesparing. Tot deze wordt afgezet tegen de 500 vluchten die per dag alleen al op luchthaven Schiphol aankomen. Door kleine verbeteringen in onder andere de werkwijze van cabineper-soneel wordt vertraging voorkomen

en kunnen vliegtuigen efficiënter worden ingezet. De veranderingen staan niet op zichzelf, ze zijn geïnspi-reerd door de werkmethode van het Japanse Toyota. De autofabrikant ontdekte meer dan zestig jaar geleden dat ogenschijnlijk kleine aanpassin-gen tot grote besparingen in tijd, geld en grondstoffen kunnen leiden. Bo-vendien verbetert de kwaliteit van de dienstverlening. Juist in de huidige

tijd spreekt dit zogenoemde lean ma-nagement ondernemingen aan. Niet alleen luchtvaartmaatschappijen, ook multinationals als Philips en online winkel Amazon gebruiken het om efficiënter en duurzamer te werken.

Lopende bandNa de Tweede Wereldoorlog ontdek-ten de ingenieurs bij Toyota dat de productie van auto’s op de lopende band minder efficiënt was dan ge-dacht. Afdelingen moesten vaak op elkaar wachten en fouten werden pas in een laat stadium ontdekt. Een ge-detailleerde analyse van de productie

- samen met alle werknemers - zorg-de voor een opzienbarende verbete-ring. Relatief simpele aanpassingen minimaliseerden de wachttijd, ver-plaatsingen en voorraden. ‘De kern van lean management is nog steeds hetzelfde’, zegt Jacques Reijniers, voormalig Hoogleraar Inkoopma-nagement aan Nyenrode Business Universiteit. Tot medio 2014 gaf hij ook leiding aan het LEArN Center van diezelfde universiteit, een onder-zoeksorganisatie voor lean manage-ment. ‘Management speelt een cru-ciale rol bij het succesvol doorvoeren van het lean gedachtengoed’, aldus Reijniers. De basis is simpel, zegt hij. ‘Breng het bedrijfsproces in kaart en vraag je bij elke activiteit af of deze waarde toevoegt voor de klant.’

Een meer dan zestig jaar oude methode zorgt dat bedrijven beter en duurzamer kunnen werken. Het geheim zit hem in de details.

oog voor detail(s)

Sterren van de hemel Zeven chef-koks aan het woord

pagina 12

Vlees en vis Sterrenkoks maken overal iets heerlijks van

(zie artikel op pagina 12)

Langer thuis Met passende zorg blijft thuis wonen langer mogelijk


Vermogens-beheerder Amundi is een van de grootste vermogensbeheerders in Europa


‘Hoe gerichter de geefstrategie, hoe groter het verschil dat je

kunt maken’

Vaak is er sprake van voortschrijdend inzicht, zoals bijvoorbeeld de veranderde visie op de bescherming van de zeehond en de Waddenzee

Filantropie kreeg afgelopen maand veel aandacht door de komst van Bill Gates naar Nederland. De Microsoft-oprichter en één van de grootste fi-lantropen van onze tijd, wist zijn publiek onder andere te boeien met zijn visie op geven. De kern van zijn aansprekende verhalen is een wel-overwogen geefstrategie. Door ge-richt te geven aan een beperkt aantal doelen slaagt hij er in veranderingen teweeg te brengen. Een gedegen geefstrategie is niet voorbehouden aan ervaren filantro-pen, zegt Jasmijn Melse, specialist Filantropie Advies. Ze spreekt dage-lijks met betrokken klanten die een deel van hun vermogen willen inzet-ten voor het verbeteren van de maat-schappij. Geven brengt echter vele – vaak complexe – keuzes met zich mee, zo blijkt in de praktijk. Filantro-pie Advies helpt klanten bij het bepa-

len van een gerichte geefstrategie. Melse: ‘Geven gaat om het maken van een verschil. Hoe gerichter de geef-strategie, hoe groter het verschil dat je kunt maken.’

GeeFstrateGie Het doel - de basis van een effectieve geefstrategie - ligt meestal dicht bij het hart van de donateur. Zoals het vinden van een medicijn tegen een ernstige ziekte die in de familie voor-komt of het beschermen van een na-tuurgebied in de regio waar iemand woont. Voor een gerichte geefstrate-gie is echter meer nodig, zegt Melse. Ze vraagt klanten daarom naar de verandering die ze willen bereiken. ‘Klanten leggen we vaak een voor-beeld voor. Stel, je wilt de mensen helpen die een beroep doen op de Voedselbank. Steun je dan de di-recte diensten; zoals het doneren van voedselpakketten? Of kies je ervoor deze mensen structureel te helpen, bijvoorbeeld door opleidingen aan te bieden? Of zie je het vooral als een politiek probleem en moet het geld worden gebruikt voor onderzoek en lobby?’ Een duidelijke visie helpt bij de keuze uit het overweldigende aanbod aan goede doelen. ‘De gekozen goede doelen moeten onder andere aanslui-ten bij de normen en waarden van de gever’, zegt Melse. ‘Stel je wilt bijdra-gen aan natuurbehoud. Voel je je dan

prettig bij een meer activistische be-nadering, zoals die van Greenpeace of Milieudefensie? Of past de aanpak van Natuurmonumenten meer bij je?’

steL VraGenWanneer duidelijk is welke goede doe-len de voorkeur hebben, is het tijd voor meer onderzoek, zegt Melse. ‘Ga pra-ten met een aantal goededoelen-orga-nisaties en hoor zelf waar ze mee bezig zijn.’ Als het aan Melse en haar colle-ga’s ligt, mag de donateur zich daarbij

meer laten horen. ‘Stel veel vragen: wat wil de organisatie bereiken en hoe gaan ze de doelgroep en de donateurs daar-bij betrekken? Op welke projecten zijn ze trots en welke zijn minder geslaagd? Vaak hoor je dan de meest inspire-rende verhalen.’De meeste goededoelen-organisaties nemen graag de tijd voor vragen van donateurs. Maar niet allemaal. ‘Met sommige organisaties krijgen wij moei-zaam of geen contact als we inlichtin-gen inwinnen voor onze klanten. Zo had een klant vijf goededoelen-orga-nisaties uitgekozen die elk 50.000 euro

zouden ontvangen. Door één zijn we nooit teruggebeld en met een ander kwam het contact moeizaam tot stand.’ Dergelijke ervaringen zijn ook leer-zaam, betoogt Melse. Meer kennis maakt betere keuzes mogelijk. Illustra-tief is een ervaring van Gates in 2006, toen hij de ontwikkeling van een Aids-vaccin financieel wilde steunen. Bij een eerste verkenning bleek tot zijn verba-zing dat veel onderzoekslaboratoria hun onderzoeksresultaten om poli-tieke en financiële redenen niet deelden

met collega-wetenschappers. Reden voor Gates om de miljoenen dollars alleen te schenken aan wetenschappers die hun bevindingen wél wilden delen met de rest van de wereld. Niet alleen kunnen wetenschappers zo wereldwijd kennis nemen van de onderzoeksre-sultaten, het bracht ook een maat-schappelijke discussie op gang over de beschikbaarheid van belangrijke on-derzoeksdata.

reaListisch oVer kostenBij de uiteindelijke keuze voor één of meer goede doelen spelen diverse

overwegingen een rol. Het Filantropie Onderzoek dat ABN AMRO MeesPierson recent uitvoerde in sa-menwerking met onderzoekers van Maastricht University gaf inzicht in wat donateurs belangrijk vinden. Zij hechten vooral waarde aan transpa-rantie over de uitgaven en beheersing van de directiesalarissen. ‘Terecht’, zegt Melse. Ze betoogt dat de cijfers wel in het juiste perspectief moet wor-den gezien om organisaties goed te kunnen beoordelen. Filantropie Ad-vies kan klanten daarbij helpen. ‘Wij merken bijvoorbeeld dat veel dona-teurs terughoudend zijn om de kosten van personeel en investeringen in IT te financieren. Sommige complexe projecten vereisen echter de inzet van goedopgeleide medewerkers. Neem een stichting die strijdt voor eerlijke asielprocedures. Die hebben bevlogen advocaten nodig om asielzoekers bij te staan die dreigen tussen wal en schip te vallen.’ IT-investeringen kunnen ook relevant zijn, mits ze bijdragen aan de efficiëntie van een goed doel. Een voorbeeld is Stichting Opkikker, die speciale dagen organi-seert voor ernstig zieke kinderen. ‘Met behulp van een goed IT-systeem zetten ze vele vrijwilligers in en ma-ken ze voor elk kind een draaiboek voor die speciale dag. Dat bespaart tijd voor de vrijwilligers en maakt dat zo’n dag soepel verloopt. Zo kunnen meer kinderen met een uitstapje mee.’

Leren Van Fouten‘Het is belangrijk om van goede doe-len te horen wat er is bereikt. Maar ook welke projecten er misgingen’, zegt Melse. Dat laatste hoeft, zo be-nadrukt ze, geen reden te zijn om de financiële steun te stoppen. ‘Het gaat erom hoe er met minder geslaagde projecten wordt omgegaan. Je moet een organisatie niet straffen omdat een project is mislukt, als men maar wil leren van de gemaakte fouten.’ Vaak is er sprake van voortschrijdend inzicht.’ Melse wijst op de veran-derde visie op de bescherming van de zeehond en de Waddenzee. Daarbij stond in het verleden de zeehond cen-traal, nu wordt naar het leefgebied in z’n geheel gekeken. ‘Of denk aan de keuze van het Astma Fonds om te verbreden naar het Longfonds. Juist uit verandering kan veel moois voort-komen.’

eFFecten meten

De specialisten van Filantropie Advies zien bij goededoelen-organisaties een steeds grotere focus op effectiviteit. Steeds vaker wordt het effect van de geboden hulp gemeten. Dat kan tot waardevolle inzichten leiden. Jasmijn Melse noemt als voorbeeld de Max Foundation. Deze stichting zet zich in om kindersterfte te voorkomen, onder andere door water- en sanitaire voor-zieningen in Bangladesh te verbeteren. ‘Uit onderzoek van de organisatie blijkt dat goede sanitaire voorzieningen belangrijk zijn, maar dat het grootste verschil wordt gemaakt door mensen voor te lichten over het belang van handen wassen. Dit voorbeeld laat zien dat het bij de uitvoering belangrijk is om regelmatig de vragen te stellen “Doen we de dingen goed?” en “Doen we de goede dingen?”. Met een door-dachte strategie zijn deze vragen gemakkelijker te beantwoorden en neemt de kans op succes toe.’

de kracht van een gift Wie aan een goed doel geeft, wil met zijn gift een zo groot mogelijk verschil maken. Maar wat is de beste aanpak? Specialist Filantropie Advies Jasmijn Melse van ABN AMRO MeesPierson over het nut van een goede geefstrategie.

Uitgave 06-12-2014 abnamromeespierson.nl Uitgave 06-12-2014 abnamromeespierson.nl

2 3

Goede doeLen Lean and mean anno nu (vervolg pagina 1)besparen

➔

ook de amerikaanse disneypretparken namen hun processen onder de loep

De rest is - zo benadrukt hij - ver-spilling. Een visie die goed aansluit bij de aandacht voor duurzaamheid. Zo bleek bij de Zuid-Koreaanse win-kelketen Lotte dat het verwerken en opslaan van verpakkingsmateriaal van aangeleverde producten veel tijd en ruimte kostte in de warenhuizen. De stroom van afval werd aanzienlijk verminderd toen leveranciers werden verplicht de spullen met slechts een minimum aan verpakking te leveren.

kLantbeLanG Consultants als McKinsey en PwC zien de aandacht voor lean wereldwijd toenemen. Mede door de focus op duurzaamheid en de toegenomen concurrentie tussen bedrijven. Maar lean was niet altijd zo populair. Het kreeg een slechte naam toen som-mige bedrijven de term gebruikten om grote kostenbesparingen door te voeren. Reijniers: ‘Niet het beperken van kosten, maar het klantbelang moet altijd het uitgangspunt zijn.’ Dat levert opmerkelijke inzichten op, weet hij. ‘Zo besloot Philips tot verrassing van de concurrentie de scheerappa-

raten niet langer in Azië te laten pro-duceren. De Chinese producenten konden niet snel genoeg inspelen op de veranderende vraag naar innova-tieve scheerapparaten. Door deze weer in Nederland te produceren, kon Philips de modellen snel aanpassen aan de trends.’ De hogere Neder-landse loonkosten bleken dus niet van doorslaggevende betekenis te zijn.

kLachtDe lean methode werkt bij oude en nieuwe bedrijven. Onlinewinkel Amazon nam samen met het perso-neel alle processen onder de loep. Bij

de bestudering van het klachtenpro-ces bleek dat een ondeugdelijk pro-duct nog wekenlang na de eerste

Focus op lean biedt beLeGGinGskansen

‘Beleggers kunnen profiteren van de focus op duurzaamheid en efficiëntie bij bedrijven’, zegt Edith Thouin, hoofd The-matische Aandelenresearch van ABN AMRO MeesPierson. Thouin ziet hierin een rol weggelegd voor robotisering. Een belangrijk beleggingsthema voor de toekomst. ‘Robots zullen steeds meer zwaar en vervelend werk van mensen gaan overnemen. Robots functioneren immers goed in een donkere of koude werkomgeving. Denk aan verpakkings-bedrijven en distributiecentra. Ook hebben ze geen moeite met nachtdien-sten, zoals mensen op lange termijn. Bedrijven kunnen door de inzet van robots efficiënter werken, snellere service bieden en minder energie en grondstoffen verbruiken.’ Een voorbeeld is onlinewinkel Amazon. De onderne-ming is continu bezig met het optimali-seren van de bedrijfsvoering en de voorraden, onder andere door het gebruik van robots.Thouin ziet ook goede perspectieven voor bedrijven die zijn betrokken bij de productie van robots zelf. De Duitse robotfabrikant Kuka is daarbij een van de aantrekkelijkste spelers. ‘Kuka beschikt over expertise die maar weinig bedrijven hebben. Daarmee is het niet alleen een interessante belegging, maar ook een potentiële overnamekandidaat,’ aldus Thouin.

klacht zorgde voor een stroom aan retourzendingen. Die legden een grote druk op de organisatie. De op-lossing bleek simpel. Na een klacht wordt het product nu na enkele mi-nuten automatisch uit het assortiment van de website verwijderd. Totdat duidelijk is hoe de klacht moet worden opgelost. Een kleine verandering in het proces die een eind maakt aan duizenden dollars aan retourzendin-gen, onnodig transport en vooral ergernis van klanten.Reijniers legt uit dat door de beschik-baarheid van informatie in bedrijven steeds beter te zien is waar verbete-

ringen mogelijk zijn. ‘Naast de visie van medewerkers, wordt ook de er-varing van de klant steeds vaker mee-genomen in lean trajecten.’ Gebrui-kersdata en reacties via social media blijken uiterst waardevol bij het ver-beteren van producten en diensten, zo laat een studie van McKinsey zien. Dit verbetert de dienstverlening, zo-als bijvoorbeeld bleek na bestudering van klantenreacties in de Amerikaan-se Disney pretparken. De acteurs in de poppen van Mickey Mouse en andere figuren passen hun begroeting van bezoekers sinds enige tijd aan op het tijdstip van de dag. Een actieve begroeting werd in de ochtend op prijs gesteld. Later in de middag viel diezelfde begroeting echter in minder goede aarde bij de inmiddels ver-moeide ouders en kinderen. Een meer kalme begroeting in de middag ver-taalde zich direct in een meetbaar betere beoordeling van het pretpark-bezoek.

Kleine aanpassingen leiden tot grote besparingen

Aan het eind van het jaar valt weer bij veel mensen lijfrentekapitaal vrij. Een weloverwogen keuze uit de diverse mogelijkheden van deze polissen kan veel geld besparen.

Wat is er mogelijk met vrijvallend lijfrentekapitaal?

In het verleden werden de meeste lijfrentepolissen afgesloten in de maanden december en juli. Omdat polissen vaak hele jaren lopen, be-tekent dit dat er binnenkort weer kapitaal vrijvalt bij bezitters daar-van. Het fiscale regime van de lijfrentepolis bepaalt welke moge-lijkheden de bezitter van de lijf-rente heeft met zijn polis. Som-mige lijfrentes kunnen alleen voor de eigen pensioenaanvulling wor-den gebruikt, andere bieden meer mogelijkheden. Ze kunnen bij-voorbeeld fiscaal aantrekkelijk worden geschonken. Op het mo-ment van vrijvallen hoeft niet di-rect een keuze te worden gemaakt. Meestal heeft de bezitter het jaar van expiratie en het daaropvol-gende jaar de tijd om een keuze te maken. Het is echter geen optie

deze termijn te overschrijden. Dan wordt de polis fiscaal gezien na-melijk afgekocht. Over het totale bedrag moet dan inkomstenbelas-ting worden betaald en vaak ook nog een boete.

doeL Om een goede keuze te kunnen maken moet eerst duidelijk zijn welke fiscale regels van toepassing zijn. Sommige polissen vallen on-der verschillende regimes. Als dui-delijk is welke regels van toepassing zijn, kan worden bepaald wat het doel is van het kapitaal, rekening houdend met de mogelijkheden. Zijn de uitkeringen bijvoorbeeld bedoeld om het pensioen aan te vullen? Of is er geen concreet be-stedingsdoel aan de polis verbon-den? In dat laatste geval kan de polis fiscaal vriendelijk worden geschonken. Dat kan natuurlijk alleen als de regels waaronder de polis valt dat toestaan. Dit verschilt per polis. Wanneer duidelijk is wát de mogelijkheden en de wensen zijn, wordt gekeken hóe de wensen te realiseren zijn, tegen een zo laag mogelijke belastingdruk. Dan wordt ook duidelijk of het verstan-dig is het kapitaal onder te brengen bij een bank of bij een verzekeraar.

VoorbeeLdpoLisEen voorbeeld maakt de diverse mogelijkheden duidelijk. Jan (60)

heeft in 1985 een lijfrentepolis af-gesloten, het kapitaal valt dit jaar vrij. Op de polis zijn diverse regi-mes van toepassing. Met een deel van het kapitaal heeft Jan veel vrij-heid, hij mag dit deel van het geld bijvoorbeeld schenken aan een ander. Het andere deel mag hij alleen aan zichzelf laten toekomen. Dit laatste deel kan hij gebruiken om eerder te stoppen met werken. Jan wil zo veel mogelijk schenken aan zijn vijfjarige kleindochter, voor haar studie in de toekomst. Het andere kapitaal wil hij laten uitkeren, het liefst tegen een zo laag mogelijke belastingdruk.

kLeinkindHet geld ten behoeve van de klein-dochter van Jan kan op verschil-lende manieren worden geschon-

ken. Zo kan een polis aan de kleindochter zelf worden geschon-ken of aan haar ouders. Of opa kan het geld zelf in beheer houden voor zijn kleindochter. Een persoonlijke keuze. Wat alle opties gemeen heb-ben, is dat de polis niet eerder mag uitkeren dan de achttiende verjaar-dag van de kleindochter. Omdat er verschillende mogelijkheden zijn, kan overleg met een van de private bankers nuttig zijn. Dat geldt ook voor de manier waarop het overige geld in de polis het beste uitgekeerd kan worden.

inzichteLijk Omdat er zo veel verschillende polissen zijn met uiteenlopende voorwaarden, zijn er ook heel veel mogelijkheden. Wat voor de ene persoon een verstandige keuze is, is dat niet per se voor een ander. De keuzes rond vrijgevallen lijf-rentekapitaal zijn persoonlijk en complex. Onvoldoende inzicht in regelgeving, fiscaliteit, uitvoerder en termijnen kan veel geld kosten. De private banker en een specialist van de bank kunnen indien ge-wenst helpen bij het inzichtelijk maken van de gevolgen van de verschillende keuzes.

Keuzes rond vrijgevallen lijfrentekapitaal zijn

persoonlijk en complex

Masha Bril [email protected]

beLeGGinGsVisie macro-economie Ben Steinebach is hoofd beleggingsstrategie van ABN AMRO MeesPierson. Elke maand signaleert hij voor Financial Focus de belangrijkste ontwikkelingen wereldwijd. beLeGGinGsVisie aLLocatie

Lean and mean Productiemethodes anno 2015


Sparen voor later Vrijvallende lijfrente kan bijvoorbeeld een aanvulling op het pensioen zijn


Van oud ijzer tot nieuwe filters Fred Greter vond als jongeling vele manieren om geld te verdienen


economisch groeitempo versnelt in 2015In veel regio’s kan de economische groei volgend jaar versnellen. De kracht waarmee dat herstel zich aftekent, verschilt echter van land tot land.

De wereldeconomie vertoont de laatste twee kwartalen in de verschillende regio's een gemengd beeld. In de Verenigde Staten en het Verenigd Ko-ninkrijk is sprake van een relatief sterke groei. In de eurozone is in de meeste landen de economische groei teruggekeerd. Die groei verloopt echter nog steeds in een slakkengang. Boven-dien zijn er opvallende verschillen tus-sen Europese landen onderling. Japan bevindt zich juist al twee kwartalen in een recessie, die voor een deel het ge-volg is van de verhoging van de om-zetbelasting. In China ligt de econo-mische groei nog het hoogst, maar de groeisnelheid neemt wel af. In de meeste regio’s kan de economische groei in 2015 toenemen. De belang-rijkste uitzondering is Japan, waar de groei naar verwachting pas in 2016 wordt ingezet.

VerschiLLen in europaBinnen de eurozone lopen de groeicij-fers uiteen. Aan de ene kant staat Italië met twee kwartalen van lichte krimp. Daartegenover staan andere Zuid-Europese landen zoals Spanje en ook Griekenland, die de recessie die volgde

op de bezuinigingen opvallend krach-tig van zich hebben afgeschud. Duits-land heeft zich slechts licht hersteld van de lichte krimp in het tweede kwartaal en Nederland heeft het groeitempo van het tweede kwartaal niet weten vast te houden. Overigens laten de vertrou-wensindicatoren van Duitsland in no-vember een verheugend herstel zien. Andere factoren die een aantrekkende economische groei ondersteunen, zijn de gedaalde energieprijzen, de gedaal-de rente en het vooruitzicht dat de rente in de eurozone en Japan voorlopig ook laag blijft. Daardoor blijven ook de leenkosten laag en de koers van de euro en de yen zal onder druk blijven

staan. De concurrentiepositie van de eurozone ten opzichte van het dol-largebied zal dan verbeteren. De rela-tief snel groeiende Amerikaanse eco-nomie moet dat stootje wel kunnen hebben. De gedaalde energieprijzen - vooral het gevolg van een ruim aanbod bij een op peil blijvende vraag - zijn gunstig voor de koopkracht van con-sumenten. Hoewel de risico's het komende jaar wat groter zijn dan in de afgelopen periode sinds 2012, ligt een nieuwe uitbraak van de eurocrisis niet voor de hand. Bij verkiezingen in Spanje - en mogelijk in Griekenland - gaan euro-sceptische partijen weliswaar aan kop in de peilingen, maar de economie in deze landen begint al te verbeteren. Bovendien leert de ervaring dat ook deze partijen uiteindelijk de consensus zoeken. Andere risico's liggen in een abrupte renteverhoging door de Ame-rikaanse Federal Reserve (Fed) en een harde landing van de Chinese econo-mie. Ervaringen uit het verleden laten zien dat een renteverhoging van de Fed niet slecht hoeft uit te pakken voor beleggingen, zeker als de economie zoals nu de weg naar een duurzaam en

krachtig herstel is ingeslagen. Mocht het herstel door een hogere rente gaan haperen dan kan de Fed het beleid tem-poriseren of kan ze zelfs van koers ver-anderen. Het risico van een harde lan-ding van de Chinese economie wordt vooral veroorzaakt door de hoge schul-denlast en de wens van de autoriteiten om die op een ordelijke manier te verla-gen. Voorlopig hebben de autoriteiten echter voldoende instrumenten om dit te realiseren zonder dat een terugval van de investeringen de groei te zeer afremt.

ecb zaL VermoedeLijk niet aLLes doen Wat nodiG isHoewel Mario Draghi sinds 2012 heeft

herhaald dat hij als president van de Europese Centrale Bank (ECB) alles zal doen wat nodig is om de euro(zone) te redden, is de kans klein dat de cen-trale bank een opkoopprogramma van overheidsobligaties start. Het belang-rijkste doel van zo’n programma is het verlagen van het rentepeil. De rente in de eurozone is echter al extreem laag. Daarnaast zijn er landen, met Duits-land als meest uitgesproken voorbeeld, die pertinent tegen een dergelijk pro-gramma zijn. Een opkoopprogramma zou wel bijdragen aan een verdere da-ling van de euro ten opzichte van an-dere valuta. Hierdoor zou de inflatie in de eurozone iets oplopen, maar dat doel kan ook met andere middelen worden bereikt. De ECB heeft eerder al een programma met een potentiële omvang van 1.000 miljard euro gestart voor het opkopen van door onderpand gedekte obligaties. Het is twijfelachtig of dat doelbedrag wordt gehaald. Ver-moedelijk zal de bank daarvoor een beroep doen op de markt voor bedrijfs-obligaties (waaronder overheidsbedrij-ven). In tegenstelling tot de ECB haalt de Bank of Japan (BoJ) wel alles uit de kast. Het bestaande opkoopprogram-ma van 60 tot 70 biljoen yen (410 tot 478 miljard euro) was naar verhouding al het grootste ter wereld. In oktober werd dit verder uitgebreid tot 80 bil-joen yen (546 miljard euro). Daarmee probeert de BoJ de dreigende deflatie af te wenden. De inflatie is nu met ruim 3 procent betrekkelijk hoog, dat is vooral het gevolg van de recente verhoging van de omzetbelasting. Een eenmalig effect dat over een jaar niet meer in de inflatiecijfers terugkomt. Het Japanse staatspensioenfonds (GPIF) maakt ruimte voor de obliga-tieaankopen door de BoJ door zijn belang in binnenlandse obligaties te verminderen ten faveure van buiten-landse obligaties. Naast een verdere daling van de al zeer lage rente en een stimulering van de economie leidt het beleid ook tot een terugval van de yen ten opzichte van andere valuta’s. Be-halve Japan heeft ook China betrek-kelijk onverwacht naar monetaire maatregelen gegrepen. De Bank of China had ruimte om de rente met 0,4 procentpunt te verlagen tot 5,6 pro-cent. Daarmee werd de stijging van de yuan afgeremd en kan de economische groei op de beoogde 7,5 procent wor-den gehouden.

bron

: Dat

astr

eam

De mondiale economische groei is na het zwakke eerste kwartaal in de Verenigde Staten in de daaropvolgende kwartalen versneld, ook in het Verenigd Koninkrijk. In de eurozone is het groeitempo in het tweede en derde kwartaal traag m.u.v. Spanje en ook Nederland. In Italië is er sprake van negatieve groei, het land bevindt zich in een recessie. Dat laatste is sterker het geval voor Japan als gevolg van de verhoging van de omzetbelasting in april.

bron

: Dat

astr

eam

De inflatie staat overal in de wereld onder neerwaartse druk, vooral als gevolg van een daling van de olieprijs. Dat is goed voor de koopkracht van consumenten. In de eurozone en ook in Japan leidt het ondanks een recente stijging van de inflatie tot neerwaartse aanpassing van inflatieverwach-tingen en (dreigende) deflatie waardoor consumptiebeslissingen worden uitgesteld.

bron

: Dat

astr

eam

De aandelenbeurzen hebben zich allemaal in meer of mindere mate weten te herstellen van de correctie in oktober. In de Verenigde Staten en Japan was het herstel het sterkst als uitvloeisel van respectievelijk een sterk verbeterende economie en een sterke stimulans door de centrale bank. In Europa komt het herstel aarzelender op gang.

Het rendement op 10-jaars staatsobligaties is in Duitsland sinds eind augustus onder de 1 procent gezakt. Ook in andere landen - waaronder Spanje en Italië - is de rente fors gedaald vooruitlopend op een mogelijk meer stimulerend beleid door de ECB. Dit is een van de redenen voor de verwachting dat ook de Europese economische groei in 2015 verder zal aantrekken.

bron

: Dat

astr

eam

aandelenmarkten veren op

De meeste aandelenmarkten zijn sinds half oktober met ruim 10 procent op-geveerd. Daarbij waren er regionaal geen grote verschillen. Alleen de Japanse Nikkei 225 stak er met een winst van bijna 18 procent ruim bo-venuit. Die rally was te danken aan nieuwe stimuleringsmaatregelen die de centrale bank van Japan bekend maakte. In Europa liepen de rende-menten uiteen van 8,5 procent voor de Britse FTSE-index 100 tot 14 pro-

cent voor de Duitse DAX-index 30. In Nederland boekte de AEX-index een mooie winst van 12,4 procent. Ten opzichte van eind 2013 zijn de onder-linge verschillen wat groter. De Ame-rikaanse aandelenmarkten springen er dan uit met een winst van 12 pro-cent voor de S&P 500-index en bijna 14 procent voor de Nasdaq. Het ren-dement van Europese en Japanse in-dices ligt tussen 2 en 7 procent. Dat geeft aan dat de koersen weer ruim

terug zijn tot boven het niveau van voor de correctie van september en de eerste helft van oktober. Het herstel wordt voor een deel veroorzaakt door-dat de zorgen over de Europese eco-nomie zijn afgenomen. Ook speelt mee dat veel bedrijven meevallende winst-cijfers publiceren. In de Verenigde Staten lag 79 procent van de resultaten die bedrijven uit de S&P 500 naar buiten brachten boven de verwachting. Bij de Eurostoxx 600 kwam dat per-centage op 57 procent en bij de Nikkei 225 was dat 65 procent.

renteVerschiL zaL toenemenHet herstel van de aandelenkoersen

laat zien dat beleggers bereid zijn om meer risico te nemen. Dat leidt echter amper tot een verkoop van vastren-tende waarden, die op financiële markten als veilige havens worden gezien. Alleen op de Amerikaanse markt voor 10-jaars staatsobligaties vond een beperkte koersdaling plaats. Op de meeste andere toonaangevende obligatiemarkten stabiliseerden koer-sen en rendementen zich. Een uitzon-dering waren de landen aan de rand van de eurozone, zoals Spanje en Ita-lië. Daar stegen de obligatiekoersen licht als gevolg van een meer stimule-rend beleid van de ECB, met als gevolg dat het rendement op deze leningen

De onrust die financiële markten in september en okto-ber in zijn greep had, is weggeëbd. Op de meeste aande-lenmarkten hebben de koersen zich volledig hersteld.

licht daalde. In Spanje en Italië kwam de 10-jaarsrente op respectievelijk 2,0 en 2,2 procent. De verwachtingen zijn dat de rente in 2015 en 2016 geleidelijk zal oplopen. De stijging van de 10-jaarsrente zal in de Verenigde Sta-ten waarschijnlijk oplopen richting 3,5 procent eind 2016. Dat is een sterkere stijging dan in Duitsland wordt voor-zien (richting 1,6 procent in 2016), wat het hogere Amerikaanse groei-tempo weerspiegelt. Het renteverschil tussen Europa en de Verenigde Staten loopt zo verder op. Dat draagt bij aan een verdere versterking van de dollar en een verzwakking van de euro.

Bovenstaand overzicht is een weergave van de huidige aanbevolen tactische allocatie voor de verschillende beleggingscategorieën. Deze allocatie is gebaseerd op een neutraal risicoprofiel. Bron: ABN AMRO MeesPierson

Ster

k on

derw

ogen

Neutraal Sterk overw

ogen

AANDELEN

Ster

k on

derw

ogen


ogen

OBLIGATIES

Ster

k on

derw

ogen


ogen

LIQUIDITEITEN

Ster

k on

derw

ogen


ogen

ALTERNATIEVEN

De gedaalde energieprijzen zijn gunstig voor de

koopkracht van consumenten

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

160

100

120

140

80

60

40

S&P-500Eurotop-100Opkomende markten

Nikkei-225AEX

Inde

x: 1

janu

ari 2

007

= 1

00

Verloop aandelenindices 2007 - 2014

20

07

20

08

20

09

201

0

201

1

201

2

201

3

201

4

Verloop consumptieprijzen in de VS, de eurozone en Japan

-3

-1

-2

0

1

2

3

6

4

5 VSEurozoneJapan

% ja

ar o

p ja

ar

Nede

rland

Japa

n

Euro

zone

Italië

Duits

land

Fran

krijk

Span

je

Vere

nigd

eSt

aten

Vere

nigd

Koni

nkrij

k

-2,0

0,0

-0,5

-1,0

-1,5

0,5

1,0

1,5

2e kwartaal 20143e kwartaal 2014

-2,5

% t.

o.v.

voo

rgaa

nd k

war

taal

Mondiale economische groei

20

07

20

08

20

09

201

0

201

1

201

2

201

3

201

4

0

1

2

8

6

7

3

5

4

Verloop 10-jaars rente in Duitsland, Spanje en Italië

DuitslandSpanjeItalië

%


4 5

beLeGGinGsVisie inzoomen

bron

: ABN

AM

RO M

eesP

iers

on

Het vooruitzicht van een laagblij-vende rente maakt meer risicovolle beleggingen aantrekkelijk ten op-zichte van veilige investeringen zoals staatsobligaties. De overweging in aandelen blijft dan ook gehandhaafd. Omdat het dividendrendement op Europese aandelen wat hoger ligt dan elders, wordt de bestaande overwe-ging van Europese aandelen wat ver-der vergroot. Dit ten koste van aan-delen van opkomende markten. Die laatste zijn momenteel licht overwo-gen. Deze kleine bijstelling wordt

vooral ingegeven door de druk op de grondstoffenprijzen, die naar ver-wachting zal aanhouden. Vooral de grondstofexporterende landen heb-ben daarvan te lijden. De bestaande onderweging van Amerikaanse aan-delen en de neutrale opinie op Japan blijven gehandhaafd. In de sectorale voorkeuren worden eveneens geen wijzigingen aangebracht. Voor de sectoren informatietechnologie, ge-zondheidszorg en basismaterialen geldt een overwogen belang. Dat gaat ten koste van een positie in de secto-

ren nutsbedrijven, telecom en consu-mentengoederen.

onderWoGen in obLiGatiesDe verwachting is dat de Fed medio 2015 zal beginnen met het verhogen van de officiële rentestand. Samen met het afronden van het obligatie-opkoop-programma zal dat leiden tot een ge-leidelijke stijging van de Amerikaanse obligatierente. Die stijging kan gevolgd worden door een oplopende Europese rente. Als de rente stijgt, daalt de waar-de van obligaties. Dat vooruitzicht is aanleiding om de bestaande onderwe-ging in obligaties intact te houden. Binnen de obligatieportefeuille geldt nog altijd een onderwogen positie in staatsobligaties. In deze categorie zijn Spaans en Italiaans staatspapier favo-riet. Voor bedrijfsobligaties (zowel van

ken aan de lage rente. Omdat er een stijging wordt voorzien van vooral de Amerikaanse rente, is de bestaande overwogen positie in de Verenigde Sta-ten minder aantrekkelijk geworden. Daarom wordt het belang in vastgoed teruggebracht tot een neutrale positie. Hoewel de gunstige economische voor-uitzichten steun zouden moeten geven aan grondstofprijzen, zijn veel grond-stoffen de afgelopen maanden in prijs gedaald. Vooral de olieprijs is gedaald als gevolg van een ruim aanbod. Prijzen van edele metalen staan eveneens onder druk door de verwachte rentestijging in de Verenigde Staten. De meeste agrarische grondstoffen hebben ook terrein moeten inleveren, met uitzon-dering van koffie en suiker. Per saldo blijft de neutrale weging voor grond-stoffen onveranderd.

portefeuille-invulling: europa aantrekkelijkerGeleidelijk ontvouwt zich een positief scenario voor de wereldeconomie. Zo nemen de winsten van bedrijven toe en lijkt de Europese Centrale Bank af te koersen op een meer stimulerend beleid.

zeer kredietwaardige bedrijven als high yield) geldt een overwogen belang in het vastrentende segment van de portefeuille. Dit vloeit voort uit de positieve verwachtingen voor de wereldeconomie, waarbinnen de fail-lissementsrisico’s van bedrijven lager liggen dan gemiddeld.

hedGeFunds, VastGoed en GrondstoFFen Het belang in hedgefunds – dat vorige maand werd vergroot - blijft gehand-haafd. Hierbij ligt de nadruk op stra-tegieën die gevoelig zijn voor de bewe-gingen op de aandelenmarkten. Op deze wijze wordt geprofiteerd van de verwachte stijging van de beurskoersen. Beleggingen in vastgoed hebben het afgelopen jaar uitstekende rendementen opgeleverd. Dat is voor een deel te dan-

Volg ons Volg de experts van ABN AMROMeesPierson via LinkedIn.Kijk hiervoor op linkedin.com/company/abn-amro-meespierson

Razendsnel ChinaHet groeitempo van de Chinese econo-mie neemt af, maar blijft hoog(zie artikel op pagina 4)

DMG Mori Seiki doet het goed Internationale fabrikant bouwt machines voor onder meer auto-industrie en luchtvaart(zie artikel pagina 9)


6 7

% laatste % laatste % afgelopen % sinds drie twaalf drie jaar 1 januari Lopendebeleggingsstijl maanden maanden cumulatief rendement 2014 % risico kosten categorie/indexnaam Fondsnaam Valuta koers rendement in euro rendement in euro rendement in euro rendement in euro drie jaar* per jaar


Funds recommended List in euro per eind oktober 2014

*Schommeling van het rendement, gemeten als standaarddeviatie op jaarbasis.Voor actuele gegevens over deze fondsen kijk op: abnamromeespierson.nl/fondsen

europa Passief ISHARES MSCI EUROPE ETF EUR 21,17 0,3 7,2 48,9 4,9 9,2 0,4Duurzaam / Passief VANGUARD SRI EUROPEAN STOCK FD EUR 108,91 0,3 5,0 0,2Duurzaam / Passief ISHARES DJ EUROPE SUSTAINABILITY SCREENED ETF EUR 33,61 0,7 9,3 53,3 7,4 9,4 0,5Eurostoxx 50 / Passief ISHARES CORE EUROSTOXX 50 ETF EUR 85,26 0,3 5,8 43,0 3,5 13,2 0,1 individuele landen europa Nederland ROBECO HOLLANDS BEZIT EUR 23,73 -2,1 7,1 38,4 3,3 12,7 1,1Nederland / Passief THINK AEX ETF EUR 41,15 2,2 7,3 45,4 4,5 10,8 0,3Nederland / Midcap / Passief THINK AMX ETF EUR 59,93 -2,3 0,2 33,9 -3,7 11,3 0,4Groot-Brittannië / Passief ISHARES CORE FTSE 100 ETF EUR 8,34 -0,7 8,4 43,8 4,9 8,4 0,4Duitsland / Passief DB X-TRACKERS DAX ETF EUR 91,90 -0,6 3,1 50,3 -2,8 12,4 0,1Frankrijk / Passief AMUNDI ETF CAC 40 EUR 53,33 0,0 1,7 45,7 1,8 11,9 0,3 Japan Core SCHRODER JAPANESE EQUITIES JPY 999,74 4,4 10,0 46,9 9,7 17,2 1,1Large Cap / Contrair GLG JAPAN CORE ALPHA FD EUR 135,44 0,5 9,2 36,9 5,0 13,5 1,1Passief / Indexfund BLACKROCK JAPAN EQUITY INDEX EUR 126,90 0,4 5,7 5,4 Passief DBX NIKKEI 225 ETF EUR 12,10 8,1 14,3 8,8 0,1 asia / pacific Kwaliteit ABERDEEN ASIAN PACIFIC EQUITY FD USD 74,34 2,6 9,6 30,6 16,6 14,0 2,0Hoog Dividend HENDERSON ASIAN DIVIDEND INCOME FD USD 11,83 1,7 8,5 41,6 12,7 13,3 2,2Hoog Dividend NEWTON ASIAN INCOME FD EUR 1,13 3,8 10,8 19,0 1,7Passief / Indexfund BLACKROCK PACIFIC EX-JAPAN EQUITY INDEX EUR 109,79 2,3 10,8 18,2 Duurzaam CANDRIAM SUSTAINABLE PACIFIC FD JPY 2.873,00 4,8 12,3 45,5 13,2 18,0 1,9 opkomende landen Large & Mid Cap COMGEST GROWTH EMERGING MARKETS EUR 27,84 9,7 18,1 35,6 18,7 11,4 1,6Kwaliteit ABERDEEN GLOBAL EMERGING MARKETS EQUITY FD USD 66,03 1,3 5,9 23,1 14,4 16,7 2,0Agressief ROBECO EMERGING STARS EQUITY FD EUR 172,64 0,7 6,9 25,0 11,7 13,2 1,8Contrair / Waarde SKAGEN KON TIKI NOK 656,12 -3,1 3,8 22,2 4,4 11,5 2,1Defensief / Kwantitatief ROBECO EMERGING CONSERVATIVE HIGH DIVIDEND EQUITIES EUR 117,67 5,8 13,6 46,0 18,4 10,2 1,7Flexibel / Opportunistisch FIDELITY FAST EMERGING MARKETS USD 138,14 6,6 11,3 53,7 11,6 14,0 2,1Large & Mid Cap / Kwaliteit FIDELITY EMERGING MARKETS FUND USD 23,90 6,1 12,1 38,8 12,0 13,8 2,0Duurzaam / Large Cap / Groei NORDEA EMERGING STARS EQUITY EUR 87,82 6,3 19,5 41,8 21,2 13,5 1,9Next-11 GOLDMAN SACHS NEXT-11 EQUITY PORTFOLIO EUR 12,49 1,5 11,4 29,3 14,9 11,1 2,2Passief / Indexfund VANGUARD EMERGING MARKETS STOCK INDEX FUND EUR 113,14 2,3 13,7 0,2Passief ISHARES CORE MSCI EMERGING MARKETS IMI ETF EUR 19,70 2,2 0,3 Verre oosten excl. Japan Large & Mid Cap FIDELITY SOUTH-EAST ASIA FD EUR 11,21 2,7 10,2 9,7 2,0Gemengd ABN AMRO ASIAN EQUITIES USD 110,21 3,1 10,4 9,8 0,9 individuele landen azië Taiwan SCHRODERS TAIWANESE EQUITIES USD 15,23 4,1 15,4 47,1 15,1 14,0 2,0Korea JF KOREA EQUITY FD EUR 81,25 -6,5 -1,0 -0,3 1,2Hong Kong ALLIANZ RCM HONG KONG USD 240,05 5,6 17,2 40,1 15,4 15,4 2,1India GOLDMAN SACHS INDIA EQUITY FD USD 14,02 16,5 63,6 58,4 1,4Indonesië FIDELITY INDONESIA FD USD 27,84 2,7 15,3 14,0 36,5 20,9 2,0China / Groei tegen redelijke prijs FIDELITY CHINA FOCUS FD EUR 10,87 5,4 13,8 34,7 12,6 13,2 2,0China / Passief ISHARES FTSE CHINA 25 ETF GBP 7.055,00 4,8 17,2 31,1 16,6 17,5 0,7Greater China SCHRODER ISF GREATER CHINA FD USD 46,86 7,4 19,7 43,4 19,1 14,9 1,3Greater China / Mid & Small cap UBS GREATER CHINA FD USD 243,69 6,5 17,5 47,6 14,5 15,4 2,4China / Mid & Small cap UBS CHINA OPPORTUNITIES FD USD 105,68 7,0 1,6 Latijns amerika Gemengd JP MORGAN LATIN AMERICA FD USD 28,21 -1,0 2,7 2,4 9,1 19,6 1,9Large Cap / Groei tegen redelijke prijs AMUNDI LATIN AMRICA EQUITIES FD USD 465,21 -1,6 0,4 -6,5 8,7 21,0 2,3Brazilië / Passief ISHARES MSCI BRAZIL ETF EUR 27,49 -6,0 -5,0 -17,2 7,6 23,2 0,7 centraal & oost europa Large Cap SCHRODER EMERGING EUROPE FD EUR 22,40 -1,5 -10,4 16,1 -6,4 16,9 2,0 thema’s Agri / Mid & Small Cap DWS INVEST GLOBAL AGRIBUSINESS FD EUR 134,51 2,8 9,6 21,8 10,3 10,3 2,0Alternatieve energie / Groei ROBECOSAM SMART ENERGY FD EUR 18,32 1,3 11,8 26,3 10,2 9,2 2,2Alternatieve energie / Groei PICTET CLEAN ENERGY FD EUR 67,15 3,8 13,2 43,5 7,9 9,7 1,8Consumptie opkomende landen UBS ASIAN CONSUMPTION FD USD 111,12 1,5 8,9 27,9 11,5 13,1 2,1Terugkeer van de consument PICTET PREMIUM BRANDS EUR 141,46 5,0 3,6 0,4 1,9Terugkeer van de consument ROBECO CONSUMER TRENDS EQ FD EUR 126,94 6,9 7,7 71,7 6,2 9,5 1,7Infrastructuur INVESCO ASIA INFRASTRUCTURE FD USD 13,51 4,7 11,9 18,0 17,8 13,3 2,1Water / All Cap PICTET WATER FD EUR 245,79 7,7 16,2 13,4 1,9Water / Small & Mid Cap ROBECOSAM SUSTAINABLE WATER FD EUR 214,95 4,6 15,2 66,4 11,3 7,9 2,2Frontier markets SCHRODER FRONTIER MARKETS EUR 145,68 3,7 41,0 31,8 1,6

Wereldwijd Staatsobligaties / Euro-hedged ROBECO LUX-O-RENTE FD EUR 132,68 3,0 4,3 8,5 6,0 3,7 0,8Staatsobligaties JP MORGAN GLOBAL GOVERNMENT BOND FD EUR 12,26 1,7 5,1 11,2 6,1 2,8 0,6Investment Grade PIMCO GLOBAL INVESTMENT GRADE CREDIT FD EUR 13,24 1,7 6,2 19,5 6,8 4,1 0,8Investment Grade / Euro-hedged SCHRODER GLOBAL CORPORATE BOND FD EUR 105,27 0,6 5,5 15,8 5,4 3,9 1,1Inflatie SCHRODER GLOBAL INFLATION FD EUR 30,46 1,4 5,4 11,2 7,3 4,8 0,7Inflatie / Passief ISHARES GLOBAL INFLATION-LINKED GOVERNMENT BONDS ETF USD 149,46 4,8 11,1 17,5 14,4 6,5 0,3Inflatie / Inv Grade / Euro-hedged PIMCO GLOBAL REAL RETURN EUR 13,37 1,1 4,9 12,1 8,0 5,7 0,8Gediversificeerd PIMCO DIVERSIFIED INCOME EUR 14,46 0,3 5,9 20,9 6,2 5,2 1,0Total return / Laag risico JP MORGAN INCOME OPPORTUNITY FD EUR 76,30 -0,4 0,3 0,1 0,8Total return / Laag risico M&G GLOBAL MACRO BOND FD EUR 11,18 4,4 0,7 3,9 0,8Absolute return / Laag risico M&G OPTIMAL INCOME FD EUR 19,22 0,7 5,3 27,6 4,8 4,5 1,0

duurzaam aandeLen duurzaam Wereldwijd / Best in class ABN AMRO GLOBAL SUSTAINABLE EQUITIES FUND EUR 118,40 7,4 13,6 11,1 0,9Wereldwijd / All Cap / Groei F&C STEWARDSHIP INTERNATIONAL EUR 13,17 8,0 12,8 56,4 10,0 7,5 1,9Wereldwijd / Large Cap ING SUSTAINABLE GROWTH FD EUR 243,69 7,7 16,0 53,4 13,5 7,0 1,9Wereldwijd / Passief VANGUARD SRI GLOBAL STOCK FD EUR 117,25 6,4 14,5 0,3Wereldwijd / Passief / Gelijkgewogen THINK SUSTAINABLE EQUITIES ETF EUR 63,76 4,6 15,2 12,1 0,3Wereldwijd / Passief ISHARES DJ GLOBAL SUSTAINABILITY SCREENED ETF EUR 25,35 4,2 14,8 53,1 13,8 7,4 0,6Groei CALVERT EQUITY USD 51,71 13,0 25,3 75,3 18,5 10,3 1,2Duurzaam / Large Cap CANDRIAM SUSTAINABLE NORTH AMERICA FD USD 37,73 9,0 22,3 76,3 18,3 10,0 1,8Large Cap / Groei ROBECOSAM SUSTAINABLE EUROPEAN EQUITIES EUR 43,54 0,8 8,4 43,4 5,3 8,6 1,5Duurzaam CANDRIAM SUSTAINABLE EUROPE FD EUR 17,65 0,7 2,7 33,0 1,2 9,2 1,8Europa / Passief VANGUARD SRI EUROPEAN STOCK FD EUR 108,91 0,3 5,0 0,2Europa / Passief ISHARES DJ EUROPE SUSTAINABILITY SCREENED ETF EUR 33,61 0,7 9,3 53,3 7,4 9,4 0,5Duurzaam CANDRIAM SUSTAINABLE PACIFIC FD JPY 2.873,00 4,8 12,3 45,5 13,2 18,0 1,9Opkomende landen / Groei NORDEA EMERGING STARS EQUITY EUR 87,82 6,3 19,5 41,8 21,2 13,5 1,9Alternatieve energie / Groei ROBECOSAM SMART ENERGY FD EUR 18,32 1,3 11,8 26,3 10,2 9,2 2,2Alternatieve energie / Groei PICTET CLEAN ENERGY FD EUR 67,15 3,8 13,2 43,5 7,9 9,7 1,8Water / All Cap PICTET WATER FD EUR 245,79 7,7 16,2 13,4 1,9Water / Small & Mid Cap ROBECOSAM SUSTAINABLE WATER FD EUR 214,95 4,6 15,2 66,4 11,3 7,9 2,2Staatsobligaties PETERCAM GOVERNMENT SUSTAINABLE EUR 1.247,53 2,1 7,4 15,9 8,5 4,0 0,6Duurzaam / Gemengd CANDRIAM SUSTAINABLE EURO BONDS EUR 267,07 1,8 7,0 16,1 7,6 3,2 0,9Bedrijfsobligaties ROBECO EURO SUSTAINABLE CREDITS EUR 103,13 1,5 6,0 22,1 6,1 3,7 0,9Duurzaam CANDRIAM SUSTAINABLE EURO CORPORATE BONDS EUR 308,24 1,5 6,3 20,4 6,5 4,1 0,8Obligaties opkomende landen PIMCO SOCIALLY RESPONSIBLE EMERGING MARKET BONDS EUR 11,90 0,6 5,9 15,5 8,0 6,8 1,2

Wereldwijd Wereldwijd / Best in class ABN AMRO GLOBAL SUSTAINABLE EQUITIES FUND EUR 118,40 7,4 13,6 11,1 0,9Duurzaam / All Cap / Groei F&C PORTFOLIO STEWARDSHIP INTERNATIONAL EUR 13,17 8,0 12,8 56,4 10,0 7,5 1,9Duurzaam / Large Cap ING SUSTAINABLE GROWTH FD EUR 243,69 7,7 16,0 53,4 13,5 7,0 1,9Wereldwijd / Passief VANGUARD SRI GLOBAL STOCK FD EUR 117,25 6,4 14,5 0,3Wereldwijd / Passief / Gelijkgewogen THINK SUSTAINABLE EQUITIES ETF EUR 63,76 4,6 15,2 12,1 0,3Duurzaam / Passief ISHARES DJ GLOBAL SUSTAINABILITY SCREENED ETF EUR 25,35 4,2 14,8 53,1 13,8 7,4 0,6Large Cap JP MORGAN GLOBAL FOCUS FD EUR 119,72 6,0 16,8 14,9 1,2Large Cap / Kwaliteit ABERDEEN WORLD EQUITY FD EUR 15,04 1,3 11,2 42,4 12,8 8,4 1,7Groei tegen redelijke prijs FIDELITY GLOBAL FOCUS FD EUR 43,13 5,2 15,0 55,4 12,3 7,1 2,0Hoog dividend DWS TOP DIVIDENDE EUR 105,46 4,6 15,8 45,5 14,3 7,4 1,5Hoog dividend KEMPEN GLOBAL HIGH DIVIDEND FD EUR 26,39 0,1 8,9 45,2 9,3 8,0 1,5Hoog dividend THREADNEEDLE GLOBAL EQUITY INCOME EUR 1,48 1,2 8,9 33,7 8,3 9,6 0,9Hoog dividend M&G GLOBAL DIVIDEND FD EUR 21,31 3,0 11,7 57,3 9,6 8,9 1,0Contrair / Waarde SKAGEN GLOBAL FD NOK 1.174,86 -1,6 6,1 44,0 6,0 8,8 1,3Gediversificeerd BLACKROCK GLOBAL ALLOCATION FD EUR 34,34 -1,5 3,4 18,5 1,0 7,6 1,8Sector-rotatie / Fundamenteel DB PLATINUM CROCI SECTORS FD EUR 120,05 5,4 18,8 20,2 0,9Passief, ontwikkelde landen, indexfund VANGUARD GLOBAL STOCK INDEX FD EUR 117,71 6,8 15,0 0,2Passief, ontwikkelde landen, ETF ISHARES CORE MSCI WORLD ETF EUR 29,01 6,7 17,4 64,9 15,0 7,1 0,5Passief, alle landen VANGUARD FTSE ALL WORLD ETF USD 69,49 6,2 16,8 15,2 0,3Passief / Gelijkgewogen-250 THINK GLOBAL EQUITY ETF EUR 32,52 5,1 13,5 58,2 10,9 7,8 0,2 noord amerika All Cap ROBECO US PREMIUM EQUITIES FD EUR 262,42 10,5 23,0 85,4 18,8 8,5 1,7All Cap / Groei ALGER AMERICAN ASSET GROWTH USD 46,94 10,9 26,4 86,4 20,6 10,7 2,2Large Cap JP MORGAN US VALUE USD 121,27 9,7 24,0 20,1 1,2Large Cap BLACKROCK US GROWTH EUR 13,97 13,5 25,7 17,2 1,8Large Cap / Waarde AMUNDI US RELATIVE VALUE FD USD 152,77 8,6 20,4 82,9 15,4 11,4 1,9Large & Mid Cap JP MORGAN HIGHBRIDGE STEEP US EUR 97,54 13,0 28,9 23,9 1,2Large Cap / Groei / Kern LEGG MASON CLEARBRIDGE US APPRECIATION USD 118,17 11,4 1,1Groei CALVERT EQUITY USD 51,71 13,0 25,3 75,3 18,5 10,3 1,2Duurzaam / Large Cap CANDRIAM SUSTAINABLE NORTH AMERICA FD USD 37,73 9,0 22,3 76,3 18,3 10,0 1,8Passief BLACKROCK NORTH AMERICA EQUITY INDEX EUR 144,96 9,8 25,0 20,8 0,2Large Cap / Passief VANGUARD S&P 500 ETF USD 38,31 11,0 26,0 21,9 0,1MidCap / Passief SPDR S&P 400 US MIDCAP ETF EUR 31,28 10,0 19,7 17,2 0,3Passief / NASDAQ LYXOR ETF NASDAQ 100 USD 54,61 11,6 17,0 24,4 26,1 10,4 1,0Passief / Hoog dividend SPDR S&P DIVIDEND ARISTOCRATS ETF EUR 31,46 13,3 21,6 76,5 20,1 9,1 0,4Passief / Laag risico ISHARES S&P 500 MINIMUM VOLATILITY ETF USD 35,58 12,6 23,8 23,0 0,2 europa All Cap / Waarde JP MORGAN EUROPE STRATEGIC VALUE FD EUR 112,85 -0,8 7,7 4,5 1,2All Cap / Groei tegen redelijke prijs HENDERSON PAN EUROPEAN EQUITIES EUR 21,73 0,9 6,2 51,5 1,8 9,5 1,9Large & Mid Cap BLACKROCK EUROPEAN FD EUR 98,65 1,0 3,2 48,2 0,0 9,4 1,8Small & Mid Cap / Kwaliteit / Groei THREADNEEDLE PAN EUROPEAN SMALLER COMPANIES EUR 1,87 0,4 6,7 57,6 2,9 9,5 1,7Small Cap / Groei FIDELITY EUROPEAN SMALLER COMPANIES FD EUR 33,88 -3,1 1,7 50,0 -2,8 11,2 1,9Small Cap DBX MSCI EUROPE SMALL CAP ETF EUR 28,48 -0,8 6,5 67,8 2,6 11,0 0,4Defensief / Groei tegen redelijke prijs COMGEST GROWTH EUROPE EUR 17,07 1,4 4,4 53,1 3,3 7,6 1,6Hoog Dividend JP MORGAN EUROPE STRATEGIC DIVIDEND EUR 111,31 0,1 10,2 7,0 1,2Fusies, overnames en herstructureringen EDM ROTHSCHILD EUROPE SYNERGIE EUR 157,94 -1,4 1,9 44,8 1,7 8,3 1,9Flexibel / Opportunistisch FIDELITY ACTIVE STRATEGY EUROPE FD EUR 301,55 1,7 7,0 48,0 3,6 8,7 1,9All Cap / Kwantitatief / Lage volatiliteit INVESCO PAN EUROPEAN STRUCTURED EQUITIES EUR 14,04 1,8 12,7 62,0 9,4 8,2 1,6Medium risico NEUFLIZE OPTIMUM EUR 674,87 -0,3 -2,4 -6,7 -1,9 4,4 1,7Duurzaam / Large Cap / Groei SAM SUSTAINABLE EUROPEAN EQUITIES EUR 43,54 0,8 8,4 43,4 5,3 8,6 1,5Duurzaam CANDRIAM SUSTAINABLE EUROPE FD EUR 17,65 0,7 2,7 33,0 1,2 9,2 1,8Passief / Indexfund VANGUARD EUROPEAN STOCK INDEX FD EUR 109,06 0,4 5,1 0,2

aandeLen

obLiGaties

Volg ons ABN AMRO MeesPierson is te volgen opTwitter. Kijk hiervoor op twitter.com/aa_meespierson

Voor alle soorten bedrijvenLeanprincipes werken bij alle typen bedrijven


Het goede doel Gevers willen het verschil maken



8 9


Funds recommended List in euro per eind oktober 2014

Voor actuele gegevens over deze fondsen kijk op: abnamromeespierson.nl/fondsen *Schommeling van het rendement, gemeten als standaarddeviatie op jaarbasis.

obLiGaties

Indien uw belangstelling is gewekt door de beschrijving van deze fondsen, raden wij u aan de brochure of het prospectus van deze fondsen te lezen, alvorens u besluit in deze fondsen te beleggen. Hierin treft u relevante informatie aan over onder meer de werking, de risico’s, de kosten en de verhandelbaarheid van deze fondsen.

capitaL hoLdinGs

amundi conVertibLe europe Fonds

euro-zone Gemengd BLACKROCK EURO BOND FD EUR 24,60 2,1 9,6 27,1 9,6 3,9 1,0Gemengd / Passief BLACKROCK EURO AGGREGATE BOND INEDX EUR 106,78 2,2 8,6 8,9 0,2Staatsobligaties / Passief VANGUARD EURO GOVERNMENT BOND INDEX EUR 109,75 2,1 9,8 0,1Staatsobligaties / Passief BNP PARIBAS EURO GOVERNMENT BOND INDEX EUR 106,36 1,3 7,2 21,0 7,5 4,3 0,1Staatsobligaties / Passief ISHARES EURO GOVERNMENT BOND 3-5 YEAR ETF EUR 164,56 0,7 5,5 18,0 5,0 6,0 0,2Staatsobligaties Duitsland / Passief ISHARES EB.REX. GOVERNMENT GERMANY ETF EUR 143,32 1,3 4,1 9,3 5,4 2,8 0,2Staatsobligaties JPMORGAN EUR GOVERNMENT BONDS EUR 14,14 2,0 10,0 26,3 10,3 4,7 0,6Korte looptijd BLACKROCK EURO SHORT DURATION BOND FD EUR 15,74 0,3 2,7 11,3 2,4 1,6 0,8Inflatie AMUNDI EURO INFLATION BONDS EUR 130,04 -0,5 5,9 15,6 6,3 5,9 1,2Gemengd BNY MELLON EUROLAND BOND FD EUR 1,28 1,9 9,5 27,8 9,3 3,7 0,7Duurzaam / Staatsobligaties PETERCAM GOVERNMENT SUSTAINABLE EUR 1.247,53 2,1 7,4 15,9 8,5 4,0 0,6Duurzaam / Gemengd CANDRIAM SUSTAINABLE EURO BONDS EUR 267,07 1,8 7,0 16,1 7,6 3,2 0,9Covered bonds DWS COVERED BOND FD EUR 55,42 2,8 8,8 25,8 8,9 2,9 0,7Covered bonds / Passief ISHARES MARKIT IBOXX EURO COVERED BOND ETF EUR 154,85 2,1 6,8 22,5 7,0 3,2 0,2Staatsobligaties Italië / Passief ISHARES ITALY GOVERNMENT BONDS ETF EUR 152,57 1,7 12,8 11,5 0,2Staatsobligaties Spanje / Passief ISHARES SPAIN GOVERNMENT BONDS ETF EUR 155,50 2,5 13,7 13,0 0,2 ondernemingen euro-zone Defensief SCHRODER EURO CORPORATE BOND EUR 19,48 1,8 8,3 7,9 0,6Opportunistisch BLUEBAY INVESTMENT GRADE BOND FUND EUR 167,47 0,6 5,8 24,5 5,3 3,9 0,9Flexibel M&G EUROPEAN CORPORATE BOND FD EUR 16,95 1,1 6,3 23,9 6,2 3,8 1,2Excl financiële sector ROBECO INVESTMENT GRADE CORPORATE BOND FD EUR 107,87 1,6 7,8 18,6 8,3 3,4 0,9Achtergestelde obligaties ROBECO FINANCIAL INSTITUTIONS BOND FD EUR 105,91 1,0 8,9 8,0 0,6Duurzaam ROBECO EURO SUSTAINABLE CREDITS EUR 103,13 1,5 6,0 22,1 6,1 3,7 0,9Duurzaam CANDRIAM SUSTAINABLE EURO CORPORATE BONDS EUR 308,24 1,5 6,3 20,4 6,5 4,1 0,8Passief ISHARES BARCLAYS EURO CORPORATE BOND ETF EUR 134,34 1,7 6,8 20,4 7,1 3,9 0,2 us dollar Gemengd PIMCO TOTAL RETURN BOND FD USD 16,75 7,3 11,0 25,3 13,7 3,6 0,9Gemengd SCHRODER US DOLLAR BOND FD USD 13,06 7,9 14,5 24,4 16,7 3,4 0,7Bedrijfsobligaties UBS CORPORATE BONDS USD USD 16,64 7,5 13,9 26,2 16,2 4,9 1,2 azië Staatsobligaties ABERDEEN ASIA LOCAL CURRENCY SHORT DURATION BOND FD USD 6,86 5,5 7,7 11,7 10,9 3,8 1,4Gemengd SCHRODER ASIA LOCAL CURRENCY BOND FD EUR 97,09 -0,1 2,0 6,0 0,9Geldmarkt Renminbi ALLIANZ RCM RENMINBI CURRENCY FD EUR 106,42 1,5 1,6 9,2 0,9 1,9 0,7Gemengd ABN AMRO ASIAN BONDS EUR 103,49 0,6 3,5 3,6 0,7 opkomende landen Kern PIMCO EMERGING MARKETS BONDS FD EUR 35,31 -0,2 5,1 17,3 7,4 7,2 1,1Actief / Fundamenteel ABERDEEN SELECT EMERGING MARKETS BONDS EUR 10,72 -0,8 7,2 1,3Westerse en lokale valuta UBS EMERGING ECONOMIES BONDS FUND USD 1.751,83 4,2 7,7 17,5 13,1 10,2 1,8Duurzaam PIMCO SOCIALLY RESPONSIBLE EMERGING MARKET BONDS EUR 11,90 0,6 5,9 15,5 8,0 6,8 1,2Total Return HSBC GLOBAL EMERGING MARKETS DEBT TOTAL RETURN EUR 10,60 1,3 4,6 6,2 0,9Passief BLACKROCK EMERGING MARKETS GOVERNMENT BOND INDEX EUR 102,91 8,1 18,6 21,5 0,2 high Yield Wereldwijd / Euro-hedged ROBECO HIGH YIELD FD EUR 25,19 0,4 4,7 28,4 3,6 5,4 1,1Wereldwijd / Euro-hedged SCHRODER GLOBAL HIGH YIELD FD EUR 36,96 -0,4 5,6 26,3 4,2 5,5 1,3Europa FIDELITY EUROPEAN HIGH YIELD FD EUR 10,05 -2,2 4,7 33,7 3,0 6,0 1,4US Dollar FIDELITY US HIGH YIELD FD EUR 12,01 0,8 5,7 25,0 4,7 5,4 1,4US Dollar / Korte looptijd AXA US SHORT DURATION HIGH YIELD FD EUR 91,31 0,7 1,7 12,9 1,1 2,3 1,1Korte looptijd / Euro-hedged MUZINICH SHORT DURATION HIGH YIELD FD EUR 118,09 0,6 1,7 12,9 1,1 2,0 1,5US Dollar / Passief ISHARES USD HIGH YIELD BOND ETF USD 109,39 8,2 13,4 38,5 14,1 6,9 0,5Wereldwijd / Passief ISHARES GLOBAL HIGH YIELD BOND ETF USD 103,61 6,2 11,2 11,1 0,5 converteerbare obligaties Wereldwijd / Kern BNP PARIBAS CONVERTIBLE WORLD FD EUR 121,90 -0,5 3,2 23,0 1,2 5,5 1,5Waarde JUPITER GLOBAL CONVERTIBLES EUR 11,60 -0,6 1,0 17,9 0,0 4,7 2,0Actief / Fundamenteel BLUEBAY CONVERTIBLE BOND FD USD 100,51 3,4 9,7 9,6 2,0Europa AMUNDI CONVERTIBLE EUROPE EUR 98,55 -0,9 1,0

onroerend goed Wereldwijd HENDERSON GLOBAL PROPERTY EQUITIES USD 15,54 5,3 13,3 46,5 18,7 13,1 1,2Wereldwijd / Passief BLACKROCK DEVELOPED REAL ESTATE INDEX FD EUR 11,78 8,3 18,9 24,7 0,3Europa PETERCAM SECURITIES REAL ESTATE EUROPE EUR 263,13 2,8 19,2 53,4 18,5 10,2 1,8Europa HENDERSON EUROPEAN PROPERTY EQUITIES EUR 26,56 1,3 19,0 60,8 17,2 11,3 1,3Wereldwijd / Passief ISHARES DEVELOPED MARKETS PROPERTY YIELD ETF EUR 19,46 8,9 21,6 55,3 28,8 10,8 0,6 Grondstoffen Passief BARCLAYS ROLL YIELD COMMODITIES FD EUR 87,27 -1,6 4,6 5,5 0,2Passief LYXOR ETF COMMODITIES CRB EUR 20,12 -2,3 4,8 -7,7 5,2 10,1 0,4Goud SOURCE PHYSICAL GOLD ETC USD 114,81 -3,3 -4,6 -25,2 6,6 17,9 0,3 total return Medium risico / Volatiliteit AMUNDI ABSOLUTE VOLATILITY EURO EQUITIES FD EUR 129,82 0,1 -5,4 -14,2 -3,5 4,6 1,4 hedge Funds Multimanager, multistrategie LYXOR DYNAMIC STRATEGY FD EUR 101,13 -2,6 0,9 8,1 -1,3 4,0 1,3Multimanager, multistrategie PICTET MOSAIC FD EUR 78,17 0,4 3,8 15,0 1,1 4,1 1,6Multimanager, multistrategie EDM ROTHSCHILD PRIFUND ALPHA UNCORRELATED EUR 201,04 1,4 4,9 16,2 1,7 3,8 2,9Long/short Equity PICTET SELECT GLOBAL LONG/SHORT EQUITY EUR 98,99

aLternatieVe beLeGGinGen

dec

06

dec

07

dec

08

dec

12

dec

10

dec

11

dec

09

dec

13

Koersverloop DMG Mori Seiki

0

5

10

20

30

50

40

€

dec

06

dec

07

dec

08

dec

12

dec

10

dec

11

dec

09

dec

13

Koersverloop TomTom

0

10

20

30

40

60

50

€

Amundi Convertible Europe Fonds€

okt 1

0

okt 1

1

okt 1

2

okt 1

3

okt 1

4

okt 0

9

100

150

140145

135130125120115110105

Inde

x: 3

1 ok

tobe

r 20

09 =

100

BenchmarkRendement

De opinies kunnen tussentijds wijzigen. Informeer bij de private banker of kijk op Internet Bankieren voor de meest actuele opinies.

DMG Mori Seiki is een toonaan-gevende internationale fabrikant van gereedschapsmachines zoals draaibanken en freesmachines. De bedrijfsstrategie is gebaseerd op markten innovatieleider-schap. DMG Mori Seiki, het voormalige Gil-demeister, richt zich op groeisectoren zoals luchtvaart, medische technolo-gie, auto-industrie en duurzame ener-gie. Ook in geografisch opzicht zoekt de onderneming groei op, via expansie in landen als China en Rusland. De nadruk ligt op producten service-innovatie. Het concern is van plan om het productaanbod op het gebied van IT Solutions en Energy Solutions flink uit te breiden. Daarbij is een belang-rijke rol weggelegd voor producten ten

TomTom is een leverancier van navigatieoplossingen en gerela-teerde diensten. Veel mensen ken-nen het bedrijf vooral van de draagbare navigatiesystemen. TomTom heeft een zeer gedetailleerde digitale kaart van meer dan honderd landen. Die schat aan informatie ge-bruikt het concern bij de productie van navigatieapparatuur via draagbare ap-paraten en horloges. Daarnaast levert het bedrijf softwarecomponenten aan de automobielindustrie en biedt het telematicadiensten aan. De afgelopen jaren is TomTom veranderd van een leverancier van navigatiesystemen voor consumenten in een aanbieder van software, kaarten en diensten voor de auto-industrie. Na een moeilijke peri-ode heeft het concern de balans over-

behoeve van efficiënt energiebeheer. In de divisies Machine Tools en In-dustrial Services wordt de samenwer-king van de Duitse activiteiten van Gildemeister met die van het Japanse Mori Seiki verder geïntensiveerd. Het bedrijf rapporteerde winsten omzet-cijfers over het derde kwartaal die op jaarbasis groei lieten zien, maar die wel iets lager zijn dan waar beleggers op rekenden. Het bedrijf hield vast aan zijn winstverwachting voor het hele jaar. Dat is aanleiding om een houden-advies te handhaven voor DMG Mori Seiki, dat op de langere termijn profi-teert van de trend van robotisering.

Analist: Independent ResearchABN AMRO aandelenexpert:Ralph Wessels

tuigend versterkt. Volgens TomTom is het bedrijf klaar om nieuwe investerin-gen te doen in activiteiten met goede groeivooruitzichten. De onderneming kan de komende jaren profiteren van de trend dat auto’s in toenemende mate uitgerust worden met elektronica die met het internet zijn verbonden (con-nected cars). Bovendien liggen er kan-sen voor het bedrijf op het gebied van zelfsturende auto’s. De digitale kaarten van TomTom en de zeer accurate ver-keersinformatie kunnen hierbij een belangrijke rol gaan spelen. Het aan-deel verdient een koopadvies.

ABN AMRO analist: Marc HesselinkABN AMRO aandelenexpert:Maurits Heldring

machinebouwer zet in op groei

profiteren van de nieuwe trends in automotive

tomtom HOUDEN =

dmG mori seiki HOUDEN =

KOERSDOEL 9 EURO

KOERSDOEL 21 EURO

Het Amundi Convertible Europe Fonds belegt in converteerbare obligaties. Dit zijn leningen die tegen een vooraf vastgestelde omwisselprijs door de houders omgezet kunnen worden in aandelen. Voor sommige beleggers is dit een interessante investeringscate-gorie, aangezien de zekerheid van obli-gaties wordt gecombineerd met het opwaarts potentieel van aandelen. Amundi is in 2010 ontstaan door de combinatie van Société Generale met Crédit Agricole. Het is een van de grootste vermogensbeheerders in Eu-ropa. Op deze markt heeft die schaal-grootte duidelijk voordelen. Fondsbe-heerder Pierre-Luc Charron heeft veel contact met zowel de aandelen- als obligatieafdeling van Amundi, waar in totaal 40 specialisten werken. Aan

middenweg tussen aandelen en obligatiesportefeuille te beperken kiest Charron in deze tijden sterk positie in meer defensieve leningen die in deze fase minder snel stijgen dan het marktge-middelde. Op deze wijze offert hij een beetje rendement in goede tijden op in ruil voor betere prestaties onder andere marktomstandigheden. Het fonds heeft een plaats op de ‘Aanbe-volen Lijst’.

Analist: Sophie Chauveau

ISIN-code:LU0568614670Benchmark:TReuters CB Europe Focus IndexFondsmanager:Pierre-Luc Charron

Rendement:(jaargemiddelde):1 jaar: 1,40%3 jaar: 7,53%5 jaar: 6,67%

de hand van cashflowanalyses wordt positie gekozen en ingespeeld op de kansen die ontstaan doordat de obli-gaties omgezet kunnen worden in aan-delen. Daarbij maakt Charron ook gebruik van derivaten. Zo kan hij het risicoprofiel van de portefeuille ook bijstellen in periodes waarin er relatief weinig handel is op de markt voor converteerbare obligaties. Het fonds weet onder de meeste marktomstan-digheden een bovengemiddeld rende-ment te boeken, met uitzondering van tijden waarin de beurskoersen snel stijgen. In die periode wordt het koers-verloop van converteerbare obligaties sterk beïnvloed door de mogelijkheid om de leningen om te zetten in aande-len. Het risico van sommige van deze obligaties is dan vergelijkbaar met het aandelenrisico. Om het risico van de

Capital Holdings is in 1969 ont-staan. In datzelfde jaar werd Leveraged Capital Holdings (LCH) geïntroduceerd.Daarmee is dit het oudste hedgefonds in zijn soort. In de jaren daarna zijn European Capital Holdings, Asian Capital Holdings en Trading Capital Holdings aan de reeks toegevoegd. De fondsen hebben beleggers sinds-dien mooie rendementen opgeleverd, maar recent gaan zij niet altijd even goed met de tijd mee. Een voorbeeld daarvan zijn de relatief hoge kosten die in rekening worden gebracht. Zo rekent LCH een vaste beheervergoe-ding van 1,5 procent per jaar en een prestatievergoeding van 3 procent van het behaalde rendement. Een andere beweging binnen het segment van alternatieve fondsen is dat toe-zichthouders en beleggers steeds meer nadruk leggen op transparan-tie. Traditioneel kenmerkt het hedge-fondssegment zich door een hoge mate van geheimhouding. Steeds meer partijen geven echter meer openheid van zaken over de samen-stelling van de portefeuille en over het selectieproces. Hierdoor wordt het makkelijker om in kaart te bren-gen hoe het beleggingsbeleid van een partij in elkaar steekt. Aan de hand

aLternatieFHet Pictet Select Global Long/Short Equity Fonds is in verschillende opzichten een goed alternatief voor de fondsen van Capital Holdings. De bovenkant van de bandbreedte voor de beta is 0,4 maar in de prak-tijk schommelt dat getal meestal tussen 0,2 en 0,3. Dit betekent dat het rendement minder overeenkomst vertoont met het rendement van aan-delenbeleggingen. Daardoor is het beter geschikt als diversificatiemid-del in een gespreide portefeuille. De jaarlijkse beheervergoeding be-draagt 0,45 procent en Pictet brengt geen prestatievergoeding in reke-ning. De fondsbeheerders geven inzicht in de volledige portefeuille en bovendien belegt het fonds op alle belangrijke markten. Dat kan een voordeel zijn voor beleggers die op zoek zijn naar een strategie met een wereldwijde aanpak. Capital Hol-dings heeft voor verschillende re-gio’s namelijk aparte fondsen: voor de Verenigde Staten (LCH), Azië (Asian Capital Holdings) en Europa (European Capital Holdings). Pictet Select Global Long/Short Equity Fonds heeft een plaats op de ‘Aan-bevolen Lijst’.

alternatieven gaan beter met de tijd mee

van deze kennis kan beoordeeld wor-den of in het verleden behaalde re-sultaten zijn toe te schrijven aan geluk of aan een gedegen strategie die ook in de toekomst mooie resultaten kan opleveren. Capital Holdings geeft echter alleen een overzicht van de vijf grootste posities en laat zich verder niet in de kaart kijken. In de praktijk is het rendement van de fondsen voor een deel gekoppeld aan dat van de aandelenmarkt. In de financiële we-reld wordt de mate waarin het koers-verloop van een belegging overeen-komt met het beursgemiddelde aangeduid als beta. LCH heeft een beta van gemiddeld meer dan 0,5 en dat betekent dat de koers in dezelfde richting – maar minder krachtig - beweegt als de prijsschommelingen op aandelenmarkten.Hoewel de fondsen van Capital Hol-dings in het verleden mooie rende-menten hebben behaald en er geen aanwijzingen zijn dat daar in de toe-komst verandering in komt, zijn er door veranderingen in de markt al-ternatieven beschikbaar gekomen die voordelen bieden op het gebied van transparantie, kosten en verhandel-baarheid. Dat is aanleiding om de fondsen van Capital Holdings van de ‘Aanbevolen Lijst’ te verwijderen.

ondernemende Geesten Wonen en zorG

Digitaal platform Op financialfocus.abnamro.nl staan relevante artikelen over veel financiële thema’s

Maak een shortlist Welke doelen passen bij de eigen geefstrategie?


TomTom wijst de weg Aanbieder van software, kaarten en diensten voor de auto-industrie



10 11

over abn amro meespiersonABN AMRO MeesPierson is een handelsnaamvan ABN AMRO Bank N.V. ABN AMRO Bank N.V. isgevestigd aan de Gustav Mahlerlaan 10 (1082 PP) teAmsterdam (Nederland). Het internetadres van ABN AMRO MeesPierson is abnamromeespierson.nl.

ABN AMRO Bank N.V. heeft een bankvergunningvan De Nederlandsche Bank N.V. en is opgenomen inhet register van de Autoriteit Financiële Markten (AFM)onder nummer 12000004. ABN AMRO Bank N.V. kanoptreden als:- aanbieder van betaal-, spaar- en kredietproducten;- bemiddelaar en adviseur van betaal-, spaar-, krediet- en

verzekeringsproducten;- beleggingsonderneming voor alle beleggingsdiensten,

beleggingsactiviteiten en nevendiensten.

Informatie over de klachtenregeling vanABN AMRO Bank N.V. en de geschilleninstantie waarbijABN AMRO Bank N.V. is aangesloten kunt u vinden opabnamro.nl/klachtenregeling of opvragen viatelefoonnummer 0900-0024 (€ 0,10 per minuut).

Op ABN AMRO Bank N.V. zijn het beleggers-compensatie-stelsel en het depositogarantiestelsel van toepassing.Meer informatiedaarover kunt u vinden op:abnamro.nl/garantieregeling of opvragen via telefoonnummer 0900-0024.

ABN AMRO Bank N.V. is ingeschreven in hetHandelsregister K.v.K. Amsterdam ondernummer 34334259.Het BTW-identificatienummer van ABN AMROBank N.V. is NL820646660B01.

algemene disclaimerDe in dit document aangeboden informatie is opgestelddoor ABN AMRO Bank N.V. en is bedoeld als informatiein algemene zin en is niet toegespitst op uw persoonlijkesituatie. De informatie mag daarom nadrukkelijk nietbeschouwd worden als een advies of als een voorstel ofaanbod tot 1) het aankopen of verhandelen van financiëleinstrumenten en/of 2) het afnemen van beleggingsdiensten noch als een beleggingsadvies. Beslissingen op basisvan de informatie uit dit document zijn voor uw eigenrekening en risico. De informatie en de voorwaardendie van toepassing zijn op door ABN AMRO Bank N.V.aangeboden financiële instrumenten en beleggingsdiensten verleend door ABN AMRO Bank N.V. kunt u vinden in deVoorwaarden Effectendienstverlening ABN AMRO N.V.en het Informatieblad EffectendienstverleningABN AMRO Bank N.V. die verkrijgbaar zijn viaabnamro.nl/beleggen.

Hoewel ABN AMRO Bank N.V. tracht juiste, volledige enactuele informatie uit betrouwbaar geachte bronnen aante bieden, verstrekt ABN AMRO Bank N.V. expliciet nochimpliciet enige garantie dat de aangeboden informatie in dit document juist, volledig of actueel is. ABN AMRO Bank N.V.aanvaardt geen aansprakelijkheid voor druk- en zetfouten.De in dit document opgenomen informatie kan worden

gewijzigd zonder voorafgaand bericht. ABN AMRO BankN.V. is niet verplicht de hierin opgenomen informatie teactualiseren of te wijzigen. ABN AMRO Bank N.V. en/of haaragenten of onderaannemers aanvaarden geen enkeleaansprakelijkheid ten aanzien van enige schade (metinbegrip van gederfde winst), die op enigerlei wijzevoortvloeit uit de informatie die u in dit document wordtaangeboden of het gebruik daarvan.

ABN AMRO Bank N.V. , of de rechthebbende, behoudt allerechten (waaronder auteursrechten, merkrechten, octrooienen andere intellectuele eigendomsrechten) met betrekkingtot alle in dit document aangeboden informatie (waaronderalle teksten, grafisch materiaal en logo’s). Het is niettoegestaan de informatie uit dit document te kopiëren of openigerlei wijze openbaar te maken, te verspreiden of te ver- menigvuldigen zonder voorafgaande schriftelijke toestem-ming van ABN AMRO Bank N.V. of rechtmatige toestemmingvan de rechthebbende. U mag de informatie in dit document wel afdrukken voor uw eigen persoonlijk gebruik.

us person disclaimerABN AMRO Bank N.V. (“ABN AMRO”) is geen geregistreerdeverzekerings- of bankinstelling zoals bedoeld in de federalewetgeving en de weten regelgeving van de afzonderlijkestaten van de Verenigde Staten van Amerika. Het isABN AMRO Bank N.V. daarom niet toegestaan financiëlediensten en/of producten, waaronder diensten en/of pro-ducten op het gebied van betalingsverkeer (waaronder hetaccepteren of het aanbieden tot het doen van stortingen),leningen, verzekeringen, hypotheken of creditcards aante bieden aan Amerikaanse ingezetenen [“US Persons” in

de zin van vorenbedoelde weten regelgeving].ABN AMRO Bank N.V. is niet geregistreerd als broker-dealeren investment adviser zoals bedoeld in respectievelijk deAmerikaanse Securities Exchange Act van 1934 en deAmerikaanse Investment Advisers Act van 1940, zoals vantijd tot tijd gewijzigd, noch in de zin van andere toepasse-lijke weten regelgeving van de afzonderlijke staten van deVerenigde Staten van Amerika. Tenzij zich op grond van dehiervoor genoemde wetten een uitzondering voordoet, is deeffectendienstverlening van ABN AMRO Bank N.V. inclusief(maar niet beperkt tot) de hierin omschreven producten endiensten, alsmede de advisering daaromtrent niet bestemdvoor Amerikaanse ingezetenen [“US Persons” in de zinvan vorenbedoelde weten regelgeving]. Dit document ofkopieën daarvan mogen niet worden verzonden of meege-bracht naar de Verenigde Staten van Amerika of wordenverstrekt aan Amerikaanse ingezetenen.Onverminderd het voorgaande is het niet de intentie dein dit document beschreven diensten en/of producten teverkopen of te distribueren of aan te bieden aan personenin landen waar dat ABN AMRO Bank N.V. op grond vanenig wettelijk voorschrift niet is toegestaan. Eenieder diebeschikt over dit document of kopieën daarvan dient zelfna te gaan of er wettelijke beperkingen bestaan tegen deopenbaarmaking en verspreiding van dit document en/ofhet afnemen van de in dit document beschreven dienstenen/of producten en zodanige beperkingen in acht te nemen.ABN AMRO Bank N.V. is niet aansprakelijk voor schade alsgevolg van diensten en/of producten die in strijd met dehiervoor bedoelde beperkingen zijn afgenomen.

coLoFon & discLaimerFinancial FocusEen uitgave van ABN AMRO MeesPierson Nummer 42, december 2014Voor vragen of suggesties kunt u contact opnemen met uw private banker of ABN AMRO MeesPiersonRedactie Financial Focus (HQ6053) Postbus 283, 1000 EA [email protected] redactie: Masha Bril, Ramona Chang, Tjarko Denekamp, Hedwig Florijn, Diana van Maasdijk, Els Mannaerts, Jasmijn Melse, IJda Ockers, Michiel Pekelharing, Peter Pleijsant, Annemarie Rosebeek, Cleo Scheerboom, Irene Schoema-kers, Ben Steinebach, Mirjam Streefkerk, Natasja van Zanen Vormgeving: Sven van Pelbeeld: Getty Images, Maurice Johan, Adrie Mouthaan, Frank Ruiter, Hollandse Hoogteprepress: Grafimedia, Amsterdam

‘Op mijn derde besloot mijn vader Hilversum te verlaten op zoek naar werk. Hij pakte zijn fiets en reed ruim tweehonderd kilometer naar Kerk-rade om daar aan de slag te gaan als mijnwerker in de oudste steenkolen-mijn van Nederland. Al snel verhuis-den wij ook naar Limburg. ’s Nachts werkte mijn vader 1.500 meter onder de grond in de mijnen. Overdag werkte hij in zijn tweede baan: hij was ook nog stoffeerder. Ook mijn moeder werkte, zij naaide gordijnen. Ondanks deze drie banen waren de inkomsten nauwelijks voldoende om ons gezin, dat inmiddels uit acht personen be-stond, draaiende te houden. Vanaf mijn elfde droeg ik mijn steentje bij. Mijn eerste handel was het verkopen van oud ijzer. Ik struinde alle bouw-plaatsen af op zoek naar ijzer en ver-kocht dat voor vijf cent per kilo. Niet afwachten, maar actief op zoek gaan naar kansen. Mijn vader deed dat ook.’

ondernemersbLoed‘Sindsdien heb ik alles aangepakt waar geld mee te verdienen was. Zo leerde ik op mijn twaalfde het vak van boekbinden, werkte ik tijdens vakan-ties als betonkruier in de bouw en haalde ik de nietjes uit tomatenkist-jes, voor anderhalve cent per kist. En ik had eigen handel. Ik sneed katjes van de bomen, die ik aan de deur verkocht als voorjaarsboeketten. Mijn ouders konden het extra geld goed gebruiken voor onze dagelijkse le-vensbehoeften. Maar zij kozen ervoor om het geld dat ik verdiende voor een groot deel in schoolboeken te inves-teren. Hierdoor kon ik na de mid-delbare school werktuigbouw aan de mts studeren. Na mijn mts-opleiding ben ik in loondienst gegaan als teke-naar bij een filterbedrijf, uiteindelijk mijn enige echte dienstverband. Ook hier greep ik alle kansen aan die langskwamen. Zo haalde ik in de avonduren mijn hts-diploma en kreeg ik steeds meer verantwoordelijkheden en mogelijkheden om me te specia-liseren in productverbetering en -ontwikkeling.’

op eiGen benen‘Ik was veertig, had inmiddels een goede baan als productmanager bij datzelfde filterbedrijf, toen ik de kans kreeg om – samen met een partner – een management buyout te doen van het bedrijfsonderdeel dat zich met industriële filters bezighield. Wij hoefden over deze kans niet lang na te denken. Mijn partner was de beste ontwerper van ons bedrijf en met mijn branche- en productkennis wis-ten we precies wat de markt nodig had. Al in het eerste jaar na onze verzelfstandiging hadden we een om-zetgroei van maar liefst vijftig procent behaald. Twintig jaar later was Indu-fil een van de belangrijkste spelers op de markt, met een kleine 130 mede-werkers en een omzet van zo’n veer-

drijfsvoering, hoefden we daar nau-welijks gebruik van te maken. We hadden meteen een goedgevulde klantenportefeuille en onze klanten betaalden ons binnen dertig dagen. We hielden vast aan onze koers en

De eerste onderneming van Fred Greter (64) groeide in twintig jaar uit tot een wereldwijd opere-rend bedrijf in industriële filters. Acht jaar geleden verkocht hij zijn aandelen. Een nieuwe onderneming bleef niet lang uit.

tig miljoen euro. Alle grote industri-ele bedrijven ter wereld waren klant bij ons: van General Electric en Shell tot Siemens en Hitachi. We waren niet de grootste, maar wel de beste speler in de markt.’

Werk en priVé‘Driehonderdduizend gulden: dat was het krediet dat de bank ons des-tijds gaf om dit bedrijf te kunnen starten. Aangezien we een goed product hadden en een strakke be-

bleven investeren in continue pro-ductontwikkeling en -verbetering. Hierdoor hebben we zelfs een aantal patenten op onze naam kunnen zet-ten. Acht jaar geleden werd ik ge-confronteerd met het feit dat je geluk en gezondheid niet met geld kunt kopen: mijn vrouw werd ziek. Een groot deel van mijn aandacht ging op dat moment uiteraard naar haar, waardoor ik de focus en mijn passie voor mijn werk niet meer kon op-brengen. In de disbalans die toen ontstond tussen werk en privé, be-sloten mijn partner en ik met pijn in ons hart ons bedrijf te verkopen aan John Crane, wereldwijde marktlei-der in afdichtingssystemen, beurs-genoteerd.’

een nieuWe passie‘In 2013 vond ik een nieuwe passie: duurzame energie. Ik moest nieuwe verlichting aanbrengen in enkele be-drijfspanden die ik bezat. “Waarom leg je geen led-verlichting aan?”, zo raadde mij iemand aan. “Het biedt beter werklicht, het is er in allerlei vormen en kleuren, gaat langer mee en is energiezuinig.” Vooral dat laat-ste maakte mij nieuwsgierig. Na maandenlang onderzoek kende ik alle ins en outs van de led-techniek en besloot ik om hier zelf een bedrijf mee te starten. Dat werd Uniledlight, nu pionier op het gebied van bedrijfs-matige led-verlichting. We leveren aan ziekenhuizen, horecagelegenhe-den, kinderdagverblijven, kantoren en fabriekshallen. We produceren

niet zelf, maar kopen alle componen-ten wereldwijd in. Ook hier geldt, net als bij Indufil, dat branchekennis en de hoogste kwaliteit altijd leiden tot succes. We garanderen minimaal vijftigduizend branduren per lamp, en testen dit ook zelf. Ter vergelij-king: een spaarlamp brandt gemid-deld zesduizend uur.’

Genieten‘Ondernemen loont alleen als je er ook van kunt genieten. Een aantal jeugddromen is uitgekomen. Ik droomde ooit van een Ferrari en een tweede huis aan het water. Die zijn er beide gekomen: ik heb een Ferrari Fuoco Rosso en een vakantievilla in het Overijsselse Waterresort Bode-laeke. Daar kan ik midden in de na-tuur een hengeltje uitgooien vanaf mijn eigen steiger en met een boter-ham met geitenkaas en een kop koffie heerlijk tot rust komen. Op die mo-menten realiseer ik me in welke be-voorrechte positie ik verkeer en hoe-zeer je geluk moet koesteren.’

branchekennis en de hoogste kwaliteit leiden altijd tot succes

‘Niet afwachten, maar actief

op zoek gaan naar kansen. Mijn vader

deed dat ook’

een goede voorbereiding op de zorg voor later is door nieuwe regels nog belangrijker gewordenDe eigen bijdrage wordt

ook afhankelijk van de zorgvorm die men kiest

zorg aan huis vraagt om financiële voorbereidingNieuwe regels rond de zorg voor ouderen maken een goede financiële voorbereiding van de oude dag nog belangrijker. Tjarko Denekamp, Specialist Estate Plan-ning van ABN AMRO MeesPierson, gaat in op de belangrijkste veranderingen in 2015.Senioren blijven het liefst zo lang mogelijk thuis wonen, ook als er meer zorg nodig is. Door de zorg goed te organiseren is dit vaak mogelijk. ‘Het is belangrijk om ook over de financiële consequenties na te denken’, zegt Denekamp. Hij merkt dat klanten vaak geen inzicht hebben in de finan-ciële consequenties van een toene-mende behoefte aan zorg. ‘Zeker niet nu de regels volgend jaar veranderen.’ De zorg en de vergoeding daarvan worden vanaf volgend jaar anders geregeld (zie kader). De AWBZ ver-dwijnt en wordt vervangen door on-der meer de nieuwe Wet langdurige zorg (Wlz). Deze vergoedt de zorg-

kosten voor mensen die 24 uur per dag zorg nodig hebben. Is er minder zorg nodig, dan is het de bedoeling dat senioren een beroep doen op het sociale netwerk, de eigen zorgverze-kering of eventueel op gemeentelijke ondersteuning.

eiGen bijdraGeDe Wlz kan thuis worden georgani-seerd, in een verzorgingshuis of in een zorgvilla. Het grootste deel van de kosten wordt uit de volksverzekerin-gen betaald. Iedereen in Nederland

betaalt daaraan mee. Denekamp: ‘Er moet – net als nu bij de AWBZ – ook een eigen bijdrage worden betaald. De hoogte daarvan is afhankelijk van het inkomen en vermogen. De maxi-male eigen bijdrage bedraagt onge-veer 27.000 euro per jaar (nettobe-drag in 2014).’ Hij legt uit dat de bijdrage straks ook afhankelijk is van de zorgvorm die men kiest. ‘Mensen met een 24-uurszorgbehoefte die zelf-standig blijven wonen, kunnen kiezen tussen het zelf inschakelen van een eigen zorgverlener of het gebruikma-ken van de diensten van een zorgin-stelling in de buurt.’ Maar deze zorg is niet op iedere locatie beschikbaar.

VerGoedinGDe wijze van vergoeden is zoals gezegd afhankelijk van de gekozen zorgvorm. Wie een eigen zorgverlener wil inscha-kelen, krijgt hiervoor een persoonsge-bonden budget (PGB). De gebruiker regelt de zorg – binnen de wettelijke eisen – zelf. De Sociale Verzekerings-bank betaalt de zorgverleners uit het PGB van de particulier. Een PGB is vaak niet voldoende om 24-uurszorg te organiseren. Een deel van de zorg moet men dan zelf betalen. Er kan ook worden gekozen om de zorg thuis door

een verzorgingshuis in de buurt uit te laten voeren. Dit wordt Volledig Pak-ket Thuis (VPT) genoemd. Bij VPT bedraagt de maximale eigen bijdrage ongeveer 10.000 euro per jaar. Krijgt men een PGB, dan kan de eigen bij-drage hoger uitvallen. De maximale eigen bijdrage is op dit moment echter nog niet bekend.Vanaf volgend jaar wordt daarnaast ook nog een deel van de zorgkosten voor ouderen opgevangen door de eigen zorgverzekering. Het gaat hier-bij om de vergoeding van zorg en verpleging die worden uitgevoerd door de wijkverpleging, zoals hulp bij opstaan en wondverzorging. Deze diensten worden vergoed binnen het basispakket van de zorgverzekering.

de geboden zorg in de nieuwe struc-tuur goed aansluit op de wensen van ouderen. ‘Wellicht vindt men de ge-boden zorg niet genoeg. Dan is het belangrijk dat er voldoende financiële middelen zijn om de gewenste zorg in te kopen. De kosten van aanvul-lende hulp en zorg komen immers grotendeels voor eigen rekening.’ De-nekamp benadrukt dat het daarom goed is al tijdig na te denken over de persoonlijke wensen en mogelijkhe-den. ‘Bijvoorbeeld door een deel van het vermogen te reserveren voor zorg in de toekomst. Dat geeft rust.’

persoonLijke WensenWie meer hulp nodig heeft bij het zelfstandig wonen, kan ook een be-roep doen op de Wet maatschappe-lijke ondersteuning (Wmo). De Wmo wordt uitgevoerd door de gemeente. Die bepaalt of en in welke mate men-sen hulp nodig hebben. Het gaat dan onder meer om begeleiding, dagbe-steding, (taxi)vervoer en huishoude-lijke hulp. Denekamp verwacht dat deze hulp vooral bedoeld zal zijn voor mensen die niet de middelen of het netwerk hebben om de hulp zelf te organiseren. ‘Mensen met een hoger inkomen of vermogen komen waar-schijnlijk niet voor deze vergoeding in aanmerking.’Hij geeft aan dat de tijd zal leren of

zorG anders GereGeLd in 2015

Volgend jaar wordt de AWBZ afge-schaft. De ouderenzorg en vergoeding ervan worden dan geregeld in drie wetten:• Wie 24 uur per dag zorg nodig heeft,

kan een beroep doen op de Wet langdurige zorg (Wlz). Er bestaat dan het recht op verblijf in een verzor-gingshuis.

• De Wet maatschappelijke ondersteu-ning (Wmo) is voor mensen die ondersteuning nodig hebben om zo lang mogelijk thuis te kunnen blijven wonen.

• De wijkverpleging (voor mensen die thuis verpleging nodig hebben) valt onder de Zorgverzekeringswet (Zvw) en wordt vergoed binnen het basis-pakket van de zorgverzekering.

Voor mensen die nu al gebruikmaken van de AWBZ is er een overgangs-recht. Meer informatie hierover staat op hoeverandertmijnzorg.nl

Gemengd beeld De economie van de VS en het Verenigd Koninkrijk groeit, Japan is in recessie (zie artikel op pagina 4)

Uitgave 06-12-2014 abnamromeespierson.nl

12

eVen VoorsteLLen 7 koks over hun leven met en zonder sterren

restaurant de bovenmeester staat dit jaar met een mooi artikel in ‘Lekker’ en werd vorig jaar door michelin bekroond met een bib Gourmand, voor een goede prijs-kwaliteitverhouding. dat is voor chef-kok Jan nijland meer waard dan een ster.

Naam: Jan nijland (35)Werkte bij: o.a. parkheuvel, de Librije

Vertrokken in: 2011 (bij de Librije)Nu: eigenaar van de bovenmeester, steenwijk

sinds ron blaauw zijn sterren inleverde door te stoppen met zijn restaurant, voelt hij zich bevrijd. ‘sterren zorgen voor constante druk, vanwege het verwach-tingspatroon van de gasten. nu kan ik weer koken en serveren wat ik wil.’

Naam: ron blaauw (47)Sterren met: ron blaauw, amsterdamVertrokken in: 2013

Nu: o.a. eigenaar van ron Gastrobar en verantwoordelijk voor de keuken van bridges, amsterdam

‘doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg’, zei de verhuurder van het pand waarin Leendert scholtus voor zichzelf begon. Gelukkig was dat ook wat hij wilde: een zaak zonder kapsones, waarin hij op zijn eigen manier kan werken.

Naam: Leendert scholtus (39)Sterren met: de echoput, apeldoorn

Vertrokken in: 2014Nu: eigenaar van restaurant de Goudplevier, peize

een bezoek aan het oostenrijkse restaurant van een vriend en het begin van de crisis betekenden een keerpunt voor kagenaar. ‘in dat restaurant in oostenrijk kende iedereen elkaar. die sfeer wilde ik ook weer terug in mijn eigen zaak.’

Naam: michèl kagenaar (45)Sterren met: in d’n dillegaard, nuth

Vertrokken in: 2009Nu: eigenaar van pasta by michèl, restaurant diverto amsterdam

al voor z’n dertigste had baltasar tieskens zijn eerste ster. maar door de druk die dat meebracht, raakte hij zijn creativiteit kwijt. ‘mijn gezondheid ging eraan onderdoor: ik kreeg burnoutklachten. daarmee wilde ik niet doorgaan.’

Naam: baltasar tieskens (35)Sterren met: o mundo, Wageningen

Vertrokken in: 2011Nu: eigenaar van baltasar tieskens Food, health & Lifestyle

al een paar weken nadat Lucas rive voor zichzelf was begonnen, kreeg hij iemand van michelin over de vloer. ‘“ik weet niet of het verstandig is om hier een ster op te plakken”, zei ik tegen hem. ik wilde niemand afschrikken.’

Naam: Lucas rive (52)Sterren met: de bokkedoorns, overveen

Vertrokken in: 2012Nu: eigenaar van restaurant Lucas rive, hoorn

toen timo munts in 2007 promoveerde tot chef bij sterrenrestaurant merlet, slaagde hij erin de ster te behouden. maar na vijf jaar als sterrenkok miste hij een uitdaging. hij koos voor een radicale carrièreswitch.

Naam: timo munts (39)Sterren met: merlet, schoorl

Vertrokken in: 2012Nu: accountmanager bij triplemeat & specials

1 2 3

4 5

6 7

1Jan Nijland‘Al vanaf mijn veertien-de werk ik in sterrenres-

taurants, daar heb ik het “kookkunstje” geleerd. Eind 2011 vertrok ik bij De Librije om voor mezelf te beginnen. Ik wil een gemoedelijke en laagdrempelige zaak. Een sterrenzaak is vaak een beetje stijfjes. Ik zit nu zes avonden per week goed vol, daarom ambieer ik ook geen ster. Dat heb ik vorig jaar ook gezegd tegen iemand van Michelin die hier langskwam.’

2Ron Blaauw‘Met Bridges hebben we nu wel een ster, maar

daar gaat alles zoals ik het wil, dus dat voelt niet als extra druk. In de Gastrobar, waar ik zelf in de keuken sta, is het allemaal wat minder gefor-ceerd. Het maakt me nu niet uit of mijn personeel de bor-den links of rechts inzet, als ze maar lachen met mijn gas-ten. Ik heb de Michelingids overigens nog steeds heel hoog zitten.’

3Leendert Scholtus‘Dat ik bij De Echoput een ster had, scheelt nu

zeker in bekendheid. Maar ik heb een heel andere zaak: er staat hier niemand bij de deur klaar om een jas aan te nemen. Er zijn mensen die dat van-wege mijn verleden wel ver-wachten. Of ik een ster zou willen? Het is een prachtige aai over je bol natuurlijk, maar ik wil liever eerst even ken-nismaken met Drenthe. Daar-na zien we wel weer verder.’

4Michèl Kagenaar‘Ik veranderde mijn con-cept en doopte mijn

nieuwe restaurant tot Eten By Michèl. Vanaf het begin was de sfeer veel losser en 4,5 jaar lang zaten we elke avond vol. Precies wat ik wilde. Daar-naast ben ik pasta en ravioli gaan produceren onder de

naam Pasta by Michèl. Inmid-dels is Eten By Michèl geslo-ten en heb ik met nog twee compagnons een nieuw res-taurant geopend: Diverto. We willen ook hier laagdrempelig blijven.’

5Baltasar Tieskens‘Nadat ik ontslag had genomen, kon ik in eer-

ste instantie moeilijk losko-men van die presteermodus. Zelfs als ik voor vrienden ging koken, moest het perfect zijn. Tijdens mijn reis in Australië kwam ik erachter dat ik mijn kennis over eten en koken wilde linken aan gedrag en voeding. Ik laat mensen nu zien dat koken eigenlijk hele-maal niet moeilijk is. Zelf heb ik mijn plezier in het koken weer teruggevonden.’

6Lucas Rive‘Een ster is een van de mooiste waarderingen

die je kunt krijgen. Maar je krijgt ook al snel het etiket dat je duur en sjiek bent en dat er lakeien rondlopen. Daar moe-ten ze in West-Friesland niet zo veel van hebben. Ik kreeg die ster alsnog wel, maar daar loop ik niet zo mee te koop. Ik ben vooral blij dat ik in mijn geboorteplaats kan koken.’

7Timo Munts‘Ik was 37 en wist dat als ik iets anders wilde

doen, dit het moment was. Nu kook ik bijna nooit meer. Bij vleesleverancier TripleMeat & Specials zit ik wel nog steeds in de horecawereld. Ik ontmoet veel koks en merk dat het meerwaarde heeft dat ik de taal van de keuken spreek en hen kan adviseren. Ik maak nog steeds veel uren, maar de werktijden passen veel beter bij mijn gezinsleven.’

Over mogelijkheden, Gerichte geefstrategie Interview Fred ......een verschil. Hoe gerichter de...

Documents

Transcript of Over mogelijkheden, Gerichte geefstrategie Interview Fred ......een verschil. Hoe gerichter de...