Sam

ennaa

reengroeneschool

Ouderblik

Samen naar eengroene school

Inleiding

Leefmilieu en de groene school is een thema dat al vele jaren leeft. Brooddozen verdrongenaluminiumfolie in de boekentassen, fietsen en voetgangers veroverden de schoolomgeving.Heel wat scholen haalden ook één of meer MOS­labels. Intussen blijft het aantal initiatieven rondde groene school groeien als nooit tevoren: moestuintjes, insectenhotels, een veggiedag, enz.

Maar het blijft geen zaak voor de leerlingen op school alleen: ook ouderbetrokkenheid is heelbelangrijk. Als ouders betrokken worden bij het thema, vergroot de kans dat ook thuis deaandacht voor leefmilieu toeneemt. Hiernaast zijn er ook heel wat ouders die met plezier eensteentje bijdragen en mee willen ondersteunen waar ze kunnen. Want iedereen is het erintussen wel over eens: er zijn inspanningen nodig om onze planeet een duurzame toekomst tekunnen geven. Van de klimaatconferentie om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen totinitiatieven voor klimaatneutrale steden of tot het zuinig omgaan met energie in tijden vanenergieschaarste. Leefmilieu is een thema waarrond heel wat beweegt en dat in de toekomstwellicht alsmaar prangender wordt.

In deze ouderblik willen we scholen, ouders en ouderwerkingen inspiratie geven van hoe zesamen aan de slag kunnen gaan rond leefmilieu. We laten de klimaatschool in Bree aan hetwoord en geven meer informatie over de duurzame scholenbouw binnen het GO! Hiernaastgingen we op bezoek bij de Oogappel in Gent om te horen hoe ze daar samen met een groepgeëngageerde ouders hun eigen oogappeltuin maakten. We geven jullie graag ook wat meerinformatie over MOS op school en andere interessante projecten waar ook ouders een rol inkunnen opnemen. En tot slot geven we in deze ouderblik ook nog extra inspiratie met allerleiinitiatieven die passen binnen dit thema.

Heb je na het lezen van deze ouderblik nog vragen? Mail veerle.vyverman@g­o.be.

Samen naar een groene school2

De Groene speelplaats: "Zonder ouders wasdeze tuin nooit aangelegd"Samen met papa Wouter Van Landuyt wandel ik op het speelterrein van Leefschool deOogappel. Vier jaar geleden werd het grasveld van Leefschool De Oogappel omgevormd tot eenheuse Oogappeltuin. Het resultaat is betoverend: we wandelen van een bloemenweide naar eenspeelheuvel, van een bijenhotel, door een ondergrondse gang naar een door de kinderenaangelegde vijver. GO! ouders sprak met papa Wouter Van Landuyt, die destijds zijn schoudersmee onder dit project zette.

3

Vanwaar kwam het idee om despeelplaats te verbouwen?

Waar nu de Oogappeltuin ligt, was vroegereen leeg groot grasveld. De kinderenspeelden daar wel op, maar bij het minstespatje regen veranderde het in eenmodderpoel en werd de rode vlaguitgehangen. In 2010 schreef Klasse eenwedstrijd uit ‘Droom je school’ en daaropontwierpen de leerlingen de tuin van hun

Samen naar een groene school

dromen. Ze wonnen daarmee prijzengeld en de school nam voor de werken het landschaps­bureau ‘Fris in ’t landschap’ onder de arm. Zij maakten de eerste plannen voor de tuin.

Wat was de rol van de ouders hierin?

Toen het ontwerpbureau een eerste versie klaar had, werden alle ouders uitgenodigd om mee tekomen nadenken over dit ‘babbelplan’. Ikzelf zat niet in de ouderwerking, maar ben wel erggeïnteresseerd in tuin en natuur. Na de eerste verkennende gesprekken werd een werkgroepopgericht die het project trok.

Kon de werkgroep op veel hulp vanandere ouders rekenen?

Zeker en vast! Een mama die architectewas, diende de bouwaanvraag in envan heel wat ouders kregen we ookextra bouwmateriaal. Dankzij hun oudedakpannen, terrasstenen,boomstammen of betontegels kondenwe hierop besparen en het prijzengeldvooral in de grondwerken investeren.

De Oogappeltuin voor én na de werken: "De huidige speeltuin wordt door veel meerverschillende kinderen gebruikt."

4

Samen naar een groene school

Hoe verliepen de werken aan de tuin?

Dat ging allemaal erg vlot. Eenmaal de bouwvergunning goedgekeurd was, konden we deaannemer uitnodigen voor de grondwerken. We hadden ook een tweedehands rioolbuis vantwee ton aangekocht en zoiets verplaats je niet uit jezelf. Na twee dagen waren de grote werkengedaan en konden we beginnen met de eigenlijke tuin aanleggen. Ook hier kon het schoolteamrekenen op de helpende handen van 20 à 30 ouders en hun kinderen. Eenmaal de tuinaangelegd was, was het nog twee maanden wachten tot alles voldoende gegroeid en gebloeidwas. Dan werd hij plechtig geopend op het schoolfeest.

Wordt er anders gespeeld in de oogappeltuin dan op het grasveld?

Op het vroegere grasveld werd er vooral gevoetbald. Toen dat verdween, kwam daar eigenlijkweinig protest tegen. De huidige speeltuin wordt door veel meer verschillende kinderengebruikt. Bovendien bestaat de tuin ook uit heel veel verschillende hoekjes, waar groepjeskinderen zich wat kunnen terugtrekken.

De nieuwe oogappeltuin was een grootsucces, krijgt dit nog een vervolg?

Ten eerste willen we de tuin op eenvolgende klusdag nog eens watopkalefateren. We hebben bij de aanlegerop gelet dat de tuin onderhoudsvriendelijkis, maar een paar zaken zijn wel aanherstelling toe. Dat biedt tegelijk ook kansen:misschien maken we van een bepaalddeeltje wel iets helemaal nieuw. Daarnaastzijn er ook plannen voor een nieuwekleuterspeelplaats. Ook daar gaan we weervoor een groene speelplaats waar ouders enkinderen bij de aanleg betrokken worden.

5

Enkele tips voor wie ook aan de slag wil

• Winvoordeaanlegvaneenspeelplaatsadvies inbijorganisatiesmetervaring. Luister eens bij studiebureaus of ga eens kijken opwww.springzaad.be.

• Zoekbetrokkenenmetkennisvanzaken:zijneroudersdiearchitect,aannemer, tuinaanlegger… zijn?

• Duurzaam materiaal is top, maar soms ook duur. Kijk wat je kan verzamelenbij ouders en het schoolteam.

• Gaeenskijkenbijbestaandeprojectenopscholen,daarvind jezekerinspiratie.

Samen naar een groene school

Waarom is de ouderparticipatie op De Oogappel zo’n succes?

Ouders kunnen hier op veel verschillende manieren hun steentje bijdragen. Voor deoogappeltuin was er na verloop van tijd een vaste groep ouders, want niet iedereen heeftgroene vingers, maar andere ouders gaan dan mee op uitstap, of denken mee in de ouderraadof schoolraad. Als ouder ben je ook altijd erg welkom om de school binnen te gaan. We lopen dedeur natuurlijk niet plat tijdens de lessen, maar er is veel vertrouwen vanuit het schoolteam. Jevoelt je hier welkom.

6

Laat je ondersteunen! De initiatieven op een rijRond leefmilieu bestaan er heel wat initiatieven. Om te vermijden dat je door hetspreekwoordelijke bos de bomen niet meer ziet, geven we hieronder een overzichtje van enkeleinteressante initiatieven voor wie ook aan de slag wil rond leefmilieu op school met ouders.Sommige zijn er om inhoudelijke ondersteuning te krijgen rond leefmilieu, andere voorzienprojectsubsidies voor activiteiten rond leefmilieu. Sommige initiatieven zijn specifiek gericht opscholen, andere hebben niet die specifieke insteek maar kunnen zeker in een schoolcontexttoegepast worden.

Milieu op school (MOS)

MOS is de afkorting van ‘milieu op school’. MOS ondersteunt basis­ en secundaire scholen, omvan de school een milieuvriendelijke en duurzame leeromgeving te maken . Al heel wat jarennemen scholen initiatieven rond milieu in het kader van MOS. Scholen konden tot voor kort drieMOS­labels behalen als ze bepaalde engagementen aangingen. Aan vele scholen prijkt dan ookeen MOS­label, waarbij de school met fierheid aangeeft die engagementen op te nemen rondhet milieu.

Maar tijden veranderen, behoeften veranderen en MOS gooit het sinds kort over een andereboeg. Het nieuwe MOSproject biedt scholen mogelijkheden om het eigen engagement uit tediepen, samen met leerlingen, met de hele schoolgemeenschap, met familie en vrienden,samen met lokale besturen, samen met (jeugd)verenigingen, ngo’s, organisaties uit hetmiddenveld ... Ouders kunnen hier dus ook zeker worden bij betrokken! Meer nog dan vroegerstaat de MOS­begeleider de school bij om samen een parcours uit te tekenen op maat. Zodrahet startsein gegeven is, kan een school werksessies aanvragen waarin feedback en bijsturingaangeboden worden (vb. tijdens pedagogische studiedagen). In de tussentijd en nadien blijvende MOS­begeleiders klankbord en aanspreekpunt, in functie van de behoeften van elke school.

Samengevat wil het nieuwe MOS de vaardigheden van schoolteams aanscherpen rond vieruitgangspunten:

• MOS werkt met en voor leerlingen• MOS is teamwork en werkt samen met alle leerkrachten, administratief personeel,

ouders,…• MOSleeftookbuitendeschoolpoortenwerktsamenmetlokalebesturen,

(jeugd)verenigingen, ngo's, organisaties uit het middenveld …• MOSiseenplusvoorhetschoolleven.Alleprojectenhebbeneenconcreet

resultaat voor ogen. De beleving van MOS is even belangrijk als het leerproces daterin vervat ligt.

Een aanvraag tot begeleiding moet altijd van de school zelf komen, maar als ouder(werking) kanje het zeker op de agenda zetten en voorstellen aan de school!

Meer informatie: http://www.lne.be/doelgroepen/onderwijs/mos

Samen naar een groene school

7Samen naar een groene school

Opleiding natuurgids

Als je als ouder graag op school wil meehelpen en je wil je hiervoor echt verdiepen in de natuuren milieueducatie, dan kan je de opleiding tot natuurgids volgen. Het is een brede en grondigeopleiding gericht op het herkennen, begrijpen en vertalen van de natuur. Herkennen door hetleren determineren van planten, dieren, vogels, ongewervelden en bijvoorbeeld wateronderzoek.Begrijpen door theorie en excursies rond thema’s als ecologie, planten, dieren, landschappen enhet fysisch milieu (alle niet­levende factoren). Vertalen door kennis te maken met verschillendewerkvormen en vaardigheden te ontwikkelen om met groepen volwassenen en gezinnen aan deslag te gaan.

Meer informatie: http://www.c­v­n.be/

Pimp je speelplaats (tijdelijk)

Op 1 oktober 2014 werd 'Pimp je speelplaats' gelanceerd, een initiatief van ARGUS, KBC, Ceraen Klasse. Het project heeft als doel om schoolspeelplaatsen in Vlaanderen en Brussel groeneren boeiender te maken. Scholen die dat wensen, kunnen tot 10 januari een projectformulierindienen. Het project kan 18 scholen 3500 euro steun bieden voor hun groen en avontuurlijkspeelplaatsproject.

Meer informatie: www.pimpjespeelplaats.be

Regionale en lokale mogelijkheden

Er zijn heel wat regionale en lokale initiatieven rond leefmilieu die een school/ouderwerking opeen of andere manier kunnen ondersteunen. Bekijk zeker eens de mogelijkheden van jouwprovincie, stad of gemeente. Hieronder lijsten we er enkele interessante op:

• In Oost­ en West­Vlaanderen kan je een opleiding volgen tot natuurouder.Natuurouders zijn assistenten van de leerkracht voor natuur­ en milieueducatie in hetbasisonderwijs. Zij staan de leerkrachten bij in de organisatie en de uitvoering van hetveldwerk. Dit kan zowel in de klas als in de omgeving van de school.

• Nogal wat steden en gemeenten voorzien projectsubsidies voor scholen die inspanningendoen rond leefmilieu. In Gent gaat het bijvoorbeeld over de klimaatscholen en inAntwerpen over ecoscholen. Bekijk zeker in je eigen stad of gemeente demogelijkheden.

• Heel wat provincies of stadsdiensten hebben informatiecentra waar je boeken enmaterialen kan inkijken en uitlenen. Zo kan je in Limburg bijvoorbeeld terecht in hetProvinciaal Natuurcentrum ‘Het Groene Huis’ in Bokrijk voor boeken, fiches, uitleenkoffersenz.

8Samen naar een groene school

Moestuin in de stad: Basisschool De Kleurdoos in Brussel

Een moestuin in het hartje van Brussel waar de hele buurt van kan meegenieten. Tijdens delessen en over het middaguur krijgen de leerlingen tijd om hierin te werken.

Concrete realisatie

Een begeleider van de buitenschoolse kinderopvang ‘De Buiteling’ is verantwoordelijk voor demoestuin. Iedere woensdagnamiddag geeft hij een groenatelier. Ook op donderdagmiddagwerkt hij in de tuin met de kinderen van de school. Op termijn hoopt men ook met de leerlingenvan de secundaire scholen in de buurt aan de slag te gaan in een 12+ groenatelier. Oudersonderhouden de tuin regelmatig zodat deze altijd netjes verzorgd blijft.

Context van de school

Basisschool De Kleurdoos is een warme, open, multiculturele school met 2 vestigingsplaatsenin het hartje van de Brusselse vijfhoek. De school is een weerspiegeling van de buurt.Op de campus in de Moutstraat zijn er verschillende organisaties aanwezig zoals IBO DeBuiteling, Buurtsport, Zonder Handen,... Die organiseren activiteiten na de schooluren. Tijdensdie naschoolse activiteiten kunnen kinderen zich op een verantwoorde en gezonde wijze verderontplooien in het Nederlands. Veel belang wordt gehecht aan een goede wisselwerking tussenouders en schoolteam. Via de schoolraad en een actieve ouderwerkgroep, alsook door hetorganiseren van koffiemomenten op geregelde tijdstippen trachten ze dit tot stand te brengen.

Geschiedenis en verloop

Het idee voor het aanleggen van een moestuin ontstond bij de ouderwerking. Alle leerlingen vande school wonen in het centrum van Brussel en hebben vaak geen tuin of een beetje groen inde buurt. De ouderwerking wou de kinderen leren hoe planten groeien, dat de aarde niet vies isen hoe de natuur in elkaar zit. De leden van de ouderwerkgroep zorgden voor de subsidies ende hele uitbouw was ook in hun handen. Er werden nieuwe subsidies aangevraagd om zo ookeen verticale tuin te kunnen aanbouwen.

Concrete tips voor wie ook aan de slag wil

• Zorg dat je het hele jaar door voor de moestuin kan zorgen. Geef ouders demogelijkheid om ook tijdens de zomervakantie de moestuin te onderhouden. Zijzorgen voor de tuin en in ruil kunnen hun kinderen op de speelplaats spelen. Ineen grootstedelijke context betekent dit een enorme meerwaarde.

• Leg de lat niet te hoog! Je mag zeker niet teleurgesteld zijn. Voor de kinderen ishet proces van het planten, verzorgen en oogsten veel belangrijker.

• Maak goede afspraken met alle betrokken partners wie wat waar plant,zodat niemands werk verloren gaat.

Contactgegevens

Fien SambaerBrede school ‘Buiten de lijntjes’Moutstraat 241000 Brussel0485 47 29 44

9

Duurzame scholenbouw: hoe begin je eraan?Bouwen aan een duurzame toekomst, dat wordt vandaag gedaan. Ook bij het GO! proberen ze,binnen de beperkte budgetten, werk te maken van duurzaamheid. Ingenieur­architect SaraLoonbeek van de dienst Infrastructuur vertelt.

Elke school die we gaan bouwen, wordt getoetst aan onze duurzaamheidsmeter. De metertoetst een aantal criteria rond duurzaamheid af. Wij hanteren voor onszelf de drempel van 70%als het minimum dat we willen halen voor elke nieuwbouw. Volledige passiefbouw kunnen weniet betalen, dat valt nog altijd een pak duurder uit dan een klassieke bouw. Als we voorsommige scholen toch passiefbouw zouden kiezen, zou dat betekenen dat we gewoon minderzouden kunnen bouwen, waardoor we andere scholen in de kou zouden moeten laten staan,ons globaal budget blijft immers hetzelfde, ongeacht het prijskaartje dat aan een gebouw hangt.Je kan je dan afvragen hoe milieuvriendelijk het is om voor een paar gebouwen toch teinvesteren in passiefbouw waardoor we, met hetzelfde budget, dan gewoon minder nieuwegebouwen kunnen zetten of minder kunnen renoveren zodat in andere, verouderde gebouwende energie letterlijk naar buiten blijft vliegen.

Samen naar een groene school

Vier van onze scholen hebben wel hetgeluk om opgenomen te worden in eenproject van de Vlaamse Regering; deze wil20 passiefscholen bouwen als proefprojectom te kunnen evalueren.In 2014 werd de eerste GO!­passiefschooldan ook een feit: het Etterbeeksekleuterschooltje van basisschool KAEtterbeek was af. Wat is er nu anders aandit gebouw dan aan een klassieke bouw?Ten eerste wordt er zwaar geïsoleerd energ luchtdicht gebouwd. Er wordt ook

maximaal gebruikt gemaakt van de aanwezige warmte in het gebouw en er wordt gezorgd dater zo weinig mogelijk van die warmte verloren gaat. Zo gaat de af­ en aanvoer van de lucht dooreen warmtewisselaar: die zorgt ervoor dat een deel van de warmte van de afgezogen luchtgerecupereerd wordt en overgedragen wordt op de lucht die wordt aangevoerd. Er wordtverwarmd met een klassieke gascondensatieketel, via vloerverwarming in de polyvalente ruimteen warmeluchtblazers in de klasjes. Ook de school zelf kon voorkeuren inbrengen, zo kozen zevoor een maximale licht­ en warmteaanvoer door grote glaspartijen op het zuiden. De gevelwerd bewust bekleed met hout mét FSC­label. Door de aanplanting van groenpartijen wordtervoor gezorgd dat er geen kans is op oververhitting, want dan zou er weer extra luchtkoelingnodig zijn. Van het Brussels Gewest kreeg het schooltje nog een extra subsidie en werd heterkend als voorbeeldschool.

De volgende passiefschool zal gerealiseerd zijn in 2015. Bij de start van het project waren denormen nog vrij uniek maar nu wordt het project een beetje ingehaald door de regelgeving, diesteeds meer naar het energieneutrale neigt. Bovendien zijn er een aantal steden zoals Brusselen Antwerpen die vanaf 2015 energieneutraliteit nastreven en waar deze norm de standaard zalzijn voor bouwprojecten.

10Samen naar een groene school

De 10 criteria van de Duurzaamheidsmeter

1. Geïntegreerd projectproces: is alle expertise op elkaar afgestemd en is ereen samenwerkingsverband tussen de verschillende betrokkenen? Dit maakthet mogelijk om op voorhand al rekening te houden met duurzaamheids­maatregelen i.p.v. die achteraf te implementeren.

2. Inplanting: Dit criterium gaat over de plaats waar het nieuwe gebouw zal komen.Hoe minder verkeersdruk en milieu­impact dit zal hebben, hoe beter. Enkeleduurzaamheidsmaatregelen zijn: implanting tussen bestaande gebouwen,bereikbaar met fiets, te voet, openbaar vervoer, interactie met de buurt dooraanwezigheid van sporthal, zwembad,…

3. Mobiliteit: Hierrond dient een studie te gebeuren die alle aspecten van demobiliteit rond de school belicht. Kan de omgeving de verkeersstroom aan die deschool met zich meebrengt? Hoe is de parkeersituatie in de buurt? Kunnen fietsersveilig naar school? Geeft de schoolpoort uit op een drukke weg? Deze en andereaspecten worden mee in rekening gebracht.

4. Natuurlijk milieu: Welke natuurlijke elementen zijn aanwezig op de site enmoeten behouden worden? Hoe zorgen we ervoor dat de bouw geen milieuschadeteweegbrengt? Hoe kan achteraf het aanwezige groen behouden, uitgebreid enonderhouden worden? Dit zijn een aantal eisen die gesteld worden bij hetaftoetsen van dit criterium.

5. Water: Water is een schaars goed waar we maar beter zuinig mee omspringen.Voor de bouw worden de waterstromen op het terrein in kaart gebracht en wordt ernagedacht hoe er met het afvalwater kan worden omgegaan. Er wordenwaterbesparende maatregelen genomen zoals waterzuinige toestellen, recuperatievan regenwater, educatie en sensibilisering van de leerlingen en leerkrachten,enz…

6. Grondstoffen en afval: Hoe kan het gebruik van materialen en de uitstroom vanafval beperkt worden? Hoe kan er tegemoet gekomen worden aan het cradle­to­cradle­principe? Onder dit criterium wordt nagedacht over een duurzaamgrondstoffenbeleid.

11Samen naar een groene school

7. Energie: Voor welke materialen kiezen we om zoveel mogelijk energie tebesparen? Welke lokalen worden best noordelijk en welke best zuidelijkgeoriënteerd? Voor welke energiezuinige apparaten kiezen we? Hoe beperken wede buitenoppervlakte, waarmee gaan we isoleren, hoe luchtdicht kunnen webouwen? Onder ander deze keuzes beïnvloeden de weging van het criteriumenergie.

8. Gezondheid, leefbaarheid en toegankelijkheid: Is het schoolgebouw veilig,toegankelijk, goed verlicht/verlucht, aangenaam van temperatuur en akoestiek. Bijdit criterium wordt bovenstaande onder de loep genomen. Deze factoren hebbenimmers een direct impact om psychisch en fysiek welzijn van de gebruikers.

9. Samenleving en economie: Dit criterium stelt in vraag in hoeverre het gebouw isafgestemd op een samenwerking of fusie met de omliggende organisaties ofbedrijven. Is het bredeschoolprincipe gehanteerd; is het gebouw voorzien opmultifunctioneel gebruik, is er een bijkomende bestemming mogelijk na deschooluren? Is het georiënteerd op andere functies dan het educatieve, kunnen erbijvoorbeeld ook zorgfuncties, dienstverlenende functies, commerciële functiesworden beoefend, enz…

10. Innovatie: Wordt er gebruik gemaakt van innovatieve technieken tijdens debouwfase? Worden de duurzame milieumaatregelen die werden geïntegreerduitgelicht en gecommuniceerd naar het grote publiek om zo een sensibiliserende rolte bewerkstelligen? Dat belicht tenslotte het criterium innovatie.

12Samen naar een groene school

Klimaatschool Bree: een school met een missievoor een beter klimaat‘Waarom klimaat niet het speerpunt maken van ons pedagogisch project?’ , dachten ze in Breeen BS De Regenboog werd omgetoverd tot Klimaatschool Bree. We legden ons oor te luisterenbij Carine Schepers, directeur van de eerste klimaatschool in België die in september 2014officieel haar deuren opende.

Waarom koos de school voor klimaat als belangrijkste focus?

Doorheen de tijd had Basisschool De Regenboog een beetje van haar glans verloren. Deschool had nood aan een nieuwe visie. Tijdens de zoektocht naar een nieuw concept waar hethele schoolteam zich kon in vinden, kwamen we uit bij klimaat: een van de belangrijkste thema’svan de 21e eeuw en eentje waar we niet naast kunnen kijken als we denken aan de toekomst.

Klimaat is een vrij ruim begrip. Hoe wordt dit bij jullie ingevuld?

We wilden absoluut vermijden dat de klimaatschool een hol begrip zou worden, maar tochvoldoende ruim zou zijn om verschillende aspecten in onder te brengen. Er zijn heel watslapeloze nachten aan vooraf gegaan, maar nu hebben we een visie waar we trots op zijn.Klimaat is voor ons meer dan het milieu, het gaat over respect voor de wereld waarin we leven.Dat gaat dan over de natuur, maar ook over andere mensen. Leerlingen zijn geen individuen opzich, maar verhouden zich steeds tot anderen binnen een bepaald klasklimaat. Dat klasklimaatpast op zijn beurt in een groter schoolklimaat. Toen hier ook wereldburgerschap aan werdtoegevoegd, was de klik bij ieder van ons gemaakt. In onze klimaatschool gaat het om respectvoor elkaar en respect voor het milieu.

Hoe werken jullie tijdens de lessen rond klimaat?

Het jaarprogramma voor dit schooljaar werd opgebouwd rond 5 werelddagen: voedsel­verspilling, afvalverwerking, energie, water en dag van de aarde. De leerlingen gaan een tweetalweken intensief aan de slag rond die thema’s in alle lessen. Hiervoor moesten we ook onze visieop leren en onderwijzen hertekenen. Belangrijk daarbij was dat de leerlingen de leerstof zelfkonden ervaren en de leerstof ervaren, dat werkt het best als leerlingen zelf aan de slag gaan.Onze rol als school bestaat er dan in om hen hiervoor de juiste instrumenten en vaardigheden tegeven. Willen we wereldburgers vormen, dan moeten de leerlingen leren samenwerken enverantwoordelijkheid op zich nemen.

Is die aandacht voor klimaat er ook buiten de lessen?

Zeker en vast! Ook de schoolomgeving en het leven in de school staat in het teken van milieu enduurzaamheid. Zo hebben we bijvoorbeeld onze eigen klimaattuin met eendjes, kippen,konijnen, … en hebben de kinderen hun eigen moestuin. Op termijn voorzien we nog eenbijenhotel en een evenwichtsparcours. Het schoolfeest op het einde van het jaar zal bijvoorbeeldook in teken staan van ‘dag van de aarde’, het thema waar de kinderen op dat moment zullenaan werken.

13Samen naar een groene school

Op welke manier worden de ouders betrokken bij dit klimaatverhaal?

We betrekken ouders op verschillende manieren. Ten eerste informeren we hen over de thema’swaar we rond werken en geven waar nodig uitleg. Maar het gaat ook verder dan dat, waarmogelijk vragen we ook aan ouders om hun steentje bij te dragen. Zo zijn we in november metde kinderen aan de slag gegaan rond afval: consuminderen, afvalverwerking, … Aan de ouderswerd gevraagd om mee te doen door bijvoorbeeld enkel herbruikbare drinkflessen mee tegeven, de koekjes in een koekendoos te stoppen, boterhammen in een brooddoos mee tegeven in plaats van in zilverpapier, enz. We kunnen ouders niet dwingen om dit thuis ook toe tepassen, maar we maken hen samen met de kinderen wel bewust van de mogelijkheden.

De ouders op school zijn ook steeds bereid hun handen uit de mouwen te steken. Toen wewerkten rond voedselverspilling, kozen de leerlingen van het zesde leerjaar ervoor ompompoensoep te verkopen. In plaats van deze pompoenen in de winkel te gaan kopen, hebbenze een oproep gelanceerd om alle Halloweenpompoenen, die anders gewoon in de vuilbakzouden belanden, naar de school te brengen. Heel wat ouders zijn toen naar de schoolgekomen met hun pompoen en hebben samen met de kinderen liters soep gemaakt.

Jullie zijn nu enkele maanden gestart als klimaatschool. Wat brengt de toekomst?

Hier op school kunnen we genieten van het gezelschap van enkele vrolijke eekhoorns, maarsnoeiwerken zouden daar een eind aan kunnen maken. Binnenkort zullen we daarom enkelenotelaren aanplanten. Ook met zo’n kleine, symbolische dingen willen we dat respect voornatuur en leefklimaat tonen. Daarnaast willen we vooral verder gaan op het ingeslagen pad. Naeen paar jaar kunnen we dan grondig evalueren. We hopen onze visie nog duidelijker te latenterugkomen in elke actie die we ondernemen en hoe we als school naar buiten komen. Optermijn hopen we zo dat onze visie de basis kan vormen voor een positieve schoolkeuze en datouders volop kiezen voor ons klimaat.

Voor de durvers

• Kinderen kunnen helemaal tot rust komen in een zelfgebouwde wilgenhut.• Een school die voorziet in haar eigen waterzuivering? Het kan! Leg een

percolatierietveld aan rondom de school en laat de natuur haar gang gaan.• Vlinder, lieveheersbeestje, bij, mees, egel, vleermuis, hazelmuis,

eekhoorn,…allemaal nuttige dieren die het moeilijk hebben en van ons wel eenhandje hulp kunnen gebruiken. We kunnen ze een plaats geven in de schooltuinen zo ook de leerlingen de kans geven om ze te observeren. Via deze paginamet tips voor de tuin en deze pagina van Natuurpunt vind je een heleboel tipsom deze dieren aan te trekken in de tuin en zelfs om voor hen een broed­, nest­,of overwinteringsplaats te creëren.

• Heb je naast een handige ook een creatieve harry in huis? Dan inspireren dezecreatieve varianten op de bijenkast misschien.

14Samen naar een groene school

Voelt u het kriebelen om ook aan de slag te gaanrond milieu op school?Vind extra inspiratie in onderstaande lijst. Van kleine aanpassingen tot grotere investeringen,ze kunnen een wereld van verschil maken.

De eerste groene stappen

• Komen de schilouders geregeld al op school wat fruit pellen? Aarzelniet en schakel over op biofruit of fruit van de lokale (bio)boer.

• Een moestuin vraagt heel wat onderhoud, maar na een tijdje kanje hier de vruchten van plukken. De groenten die niet gebruikt wordenvoor de school, kunnen aan een democratische prijs worden verkocht enleveren zo nog een centje op voor de school en ouderwerking.

• Neemalsouderwerkingenschooleengroenstandpuntinenontraadzoveelmogelijk verpakkingen. Laat blikjes, plastiek flesjes en zilverpapier voortaan thuis.Boterhammen kunnen in een brooddoos, koekjes in een koekendoos en water vande kraan in herbruikbare flessen.

• Promoot fietsen of wandelen naar school. Wil je werk maken van eenverkeersveilige school? Ouders en schoolteam kunnen er samen op uittrekken omde meest veilige routes naar school uit te stippelen.

• Maak de leerlingen mee verantwoordelijk voor het milieu in en rondde school. Doop hen tot groene ridders, MOS­politie , MOS­kabouters envraag hen mee zorg te dragen voor een propere school.

15Samen naar een groene school

ContactGO! oudersWillebroekkaai 361000 Brussel

www.go­ouders.beouders@g­o.be

Groene gevels: verfraai de schoolgevel op eeneenvoudige, milieuvriendelijke manier met moskunst.

• Bedenk eerst wat je op de gevel wil; een tekst, een tekening, de naamof het logo van de school,…? Kies een gevel; moskunst werkt hetbeste op een noordelijke gevel die niet teveel zonlicht vangt, andersdroogt de mos snel uit.

• Voor de moskunst heb je volgende ingrediënten nodig:

• een aantal stukken mos • een plastic bakje (met deksel)• plantenspuit • verfkwast• een halve liter yoghurt • 1/2 theelepel suiker(of een blikje bier of350 ml karnemelk)

Was zoveel mogelijk zand van het mos. Mix met een blender de ingrediënten doorelkaar totdat je een gladde, romige substantie hebt met ongeveer de dikte van eensmoothie. Voeg het mos met kleine beetjes tegelijk toe zodat het mos de blenderniet blokkeert. Neem deze mee in je bakje en maak met de verfkwast je kunstwerk,bij voorkeur op een vochtige plek. Een muur waar al mos op groeit, geeft hetmeeste kans op slagen. Check in de weken daarna je kunstwerk, en houdt hetindien nodig vochtig met de plantenspuit. Na een paar weken zal het mos terugaangroeien.