Opgeblazen Ego’s en Opvoedinghoe narcisten tot bloei komen

Sander ThomaesPI Research Duivendrecht

Vrije Universiteit Amsterdam

Elizabeth

• 11 jaar• Tevreden met de persoon die ze is• Zelfbeeld is verankerd in realiteit (school,

piano, vrienden)• Niet goed in sport, maar dit beïnvloedt haar

gevoel van eigenwaarde nauwelijks• Stevig zelfbeeld dat niet snel wordt

ondermijnd

Sarah

• 11 jaar• Ziet zichzelf als speciaal en superieur persoon• Maar zelfbeeld doet onecht aan• Indruk maken op anderen, opscheppen• Tegelijk gevoelig voor negatieve oordelen van

anderen• Emotionele, soms vijandige reacties op kritiek

Verschil in zelfbeeld

Elizabeth: realistisch, stevig verankerd zelfbeeld

Sarah: onrealistisch, opgeblazen, en kwetsbaar zelfbeeld. Narcistisch?

Narcisme bij kinderen en jongeren

• Normaal persoonlijkheidskenmerk, geen stoornis

• 2 centrale kenmerken:-Positief over zichzelf-Negatief over anderen

Narcisme bij kinderen en jongeren

Goed te meten:

– zonder mij zou onze klas veel minder leuk zijn

– kinderen zoals ik verdienen iets extra’s

– ik ben een voorbeeld voor anderen

Narcisme bij kinderen en jongeren

• Niet tevreden, wel beter dan anderen• Anderen domineren• Indruk maken, bewondering afdwingen• Kwetsbaar zelfbeeld• Emotioneel labiel• Weinig empathie• Agressief in reactie op ego-bedreiging

Zelfwaarderingscultuur

• California Task Force: Zelfwaardering als “Sociaal Vaccin”

• Afspiegeling van Westerse zelfwaarderingscultuur

• Zo’n cultuur beinvloedt opvoeding

Zelfwaarderingscultuur

• Nog maar de vraag hoe je gezonde zelfgevoelens in de opvoeding moet stimuleren

IK! lifestyle voor dreumessen

Alledaagse opvoedpraktijken

• Prestaties linken aan waarde van kind als persoon

• Vergelijken met andere kinderen• Negeren van dingen die kind (nog) niet

zo goed kan

Zou dit narcisme kunnen voeden?

Onderzoek laat zien dat…

• Narcisme het meeste voorkomt in culturen die individualisme, onafhankelijkheid en competitiviteit benadrukken

• Huidige generaties zijn meer narcistisch dan vorige

• “Overwaardering” door ouders leidt tot narcisme

• Mijn ouders plaatsten mij op een voetstuk

• Mijn ouders geloofden dat ik bijzondere talenten en mogelijkheden had

• Mijn ouders prezen mij voor bijna alles wat ik deed

• Mijn ouders bekritiseerden mij nauwelijks

Gezonde zelfgevoelens (Kernis, 2003)

• Positieve zelfgevoelens die op natuurlijke manier ontstaan door te voldoen aan ontwikkelingstaken

• Bewustzijn van eigen competenties, zowel sterke als minder sterke

• Open en accepterende benadering van negatieve informatie over het zelf

• Eerlijke presentatie aan anderen

Take home message

• Laat zowel goede als minder goede eigenschappen bespreekbaar zijn

• Waardeer uw kind voor de persoon die het is, en laat waardering niet afhankelijk zijn van prestaties

• Stel realistische (geen opgeblazen) verwachtingen

• Vermijd vergelijkingen met anderen

Meewerken aan onderzoek?

s.c.e.thomaes@fss.uu.nl