Open & Bloot 2006 nummer 3

Open & Bloot

Moet D66 inzetten op haar sociaal-liberale of radicaal-democratische gedachtegoed?

Hypotheekrenteaftrek onder het mes

Interview met kandidaat-lijsttrekker die gelooft in wereldvrede

Verkiezingen

nummer 3 najaar 2006

Voorwoord 3

Versleten coalitiepartner of getuigenispartij: het dilemma van D66 4

D66 moet weer sociaal-liberale partij worden 7

Verkiezingspoll 8

Economie lijkt klaar voor afschaffing hypotheekrenteaftrek, nu politiek nog 9

Lokaal: Gemeente voert mislukt verkeersbeleid 12

Van het Bestuur 14

Simone Kuiter over haar opvattingen en de toekomst van D66 16

Inhoudsopgave

ColofonOpen en Bloot

Ledenblad van de Jonge Democraten Groningen.

Hoofdredacteur: Niels Bakker Redactieleden: Pim Inberg Jeroen Schelhaas Sander Schelhaas Cees Schoonbeek Gabe Sytema Opmaak: Jeroen Schelhaas Oplage: 180 exemplaren

Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder de uitdrukkelijke toestemming van de redactie. Geplaatste stukken verschijnen op persoonlijke titel. Plaatsting betekent niet dat

de mening van de redactie of van de vereniging tot uitdrukking wordt gebracht.©2006

najaar 2006Open & Bloot

2

zingen plaats. D66 blies het kabinet op, maar tot op heden heeft dat geen electoraal voordeel gebracht: in de peilingen staan de Democra-ten op een schamele twee zetels, een historisch diepterecord. Hoewel de meeste D66’ers nog vertrouwen op een goede afloop, is de vraag gerechtvaardigd hoeveel reden er is voor dat optimisme. Alexander

Pechthold heeft niet de vader-lijke uitstraling van Hans van Mierlo, en loopt het risico te worden vermalen in de strijd tussen de relatief linkse VVD-er Mark Rutte en de relatief rechtse PvdA’er Wouter Bos.

Wat te doen om meer zetels te win-nen dan een schamele twee? De Open en Bloot vroeg het aan D66-raadslid in Groningen Elco van der Wilt en politicoloog Paul Lucardie. De eerste vindt dat D66 weer een echte sociaal-liberale partij moet worden, zoals de afdeling Gronin-gen nog altijd is; de tweede is juist van mening dat D66 weer een ‘ra-dicaal-democratische partij’ moet worden.

Voorwoord

Door Niels Bakker

Wat hebben 14 oktober en 22 no-vember met elkaar gemeen? Het zijn beide belangrijke dagen voor D66. En het zijn beide dagen die feestelijk moeten worden, maar waarvan he-lemaal niet zeker is of ze ook feeste-lijk zullen zijn.

In oktober viert D66 haar veertigjarig bestaan. Een goe-de reden om terug te blikken, bijvoorbeeld op de dingen die zijn bereikt. Maar helaas sprin-gen de programmapunten die D66 niet verwezenlijkte meer in het oog: de invoering van een correctief referendum, de geko-zen burgemeester, om maar niet te spreken van de gekozen premier en een nieuw kiesstelsel. Het verjaar-dagsfeestje kan zodoende misschien beter worden aangegrepen om een blik op de toekomst te werpen. Waar moet D66 zich de komende jaren op richten?

Op die woensdag in november vin-den er vervroegde landelijke verkie-

3

Dit artikel zou eigenlijk de vraag moeten beantwoorden wat D66 dient te doen om bij de komende Tweede-Kamerverkiezingen ze-tels te winnen in plaats van te verliezen. ‘Wachten op een wonder’, zou mijn antwoord op die vraag luiden. Dat zou echter wel een erg kort en onbevredigend artikel opleveren.

Versleten coalitiepartner of getuigenispartij: het dilemma van D66

Door Paul Lucardie

Ik heb dan ook een vervolgvraag bedacht: waarom is het zo moei-lijk voor D66 om electorale winst te behalen? Naar mijn mening be-vindt de partij zich in een existen-tieel dilemma. Het gaat niet alleen om een paar zetels meer of minder, maar om het naakte bestaan, nu de Democraten bij de komende kamer-verkiezingen volgens de peilingen terug zouden vallen op twee of drie zetels. Het lijkt een understatement om te zeggen dat de partij zich in een crisis bevindt, nu zij er niet in geslaagd is haar ‘kroonjuwelen’ te gelde te maken – geen ander kies-stelsel, geen correctief referendum, geen gekozen burgemeester, laat staan een gekozen minister-presi-dent – maar wel om in drie jaar drie politieke leiders te verslijten.

Het dilemma betreft de fundamen-tele bestaansreden van de partij.

Een politieke partij heeft in feite drie redenen van bestaan.

In de eerste plaats kan een partij opkomen voor bepaalde belangen, die volgens haar onvoldoende be-hartigd worden door andere orga-nisaties. Zo kwam het Algemeen Ouderenverbond (AOV) in 1994 met zes zetels in de kamer omdat de belangen van ouderen door de gevestigde partijen blijkbaar ver-waarloosd werden.

In de tweede plaats willen partijen bepaalde opvattingen en idealen verkondigen die naar hun mening onvoldoende aandacht krijgen in de samenleving. Partijen die zich voor-namelijk aan deze taak wijden – zo-als de Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP) – worden vaak als getui-genispartijen aangeduid.

In de derde plaats willen partijen

Open & Bloot najaar 2006

4

doorgaans ook beleid maken en dus aan nationaal en lokaal bestuur deelnemen. Als dit doel hun andere taken overschaduwt, zouden we van bestuurspartijen kunnen spre-ken. Soms lijkt dat bij CDA en PvdA het geval te zijn – volgens kritische waarnemers binnen die partijen la-gen daarin (onder meer) de oorza-ken van de electorale klappen die zij in 1994 respec-tievelijk 2002 oplie-pen.

De meeste partijen streven naar een evenwicht tussen deze drie taken. D66 doet dat ook, al heeft de partij belangenbeharti-ging eigenlijk altijd afgewezen. De laat-ste jaren lijkt deel-name aan de rege-ring echter als doel te overheersen. De Democratische bewindslieden ble-ven immers op het pluche zitten, ook toen duidelijk werd dat de ra-dicale democratisering die de partij sinds 1966 nastreeft niet verwezen-lijkt zou worden. Dat was het geval in 1999, toen het referendum in de

Eerste Kamer sneuvelde en opnieuw in 2005, toen hetzelfde gebeurde met de gekozen burgemeester en eigenlijk ook met de hervorming van het kiesstelsel. Beide keren liet men zich afschepen met troostprij-zen: in 1999 een tijdelijke wet voor een raadplegend referendum, vorig jaar een Nationale Conventie en een Burgerforum die van alles gaan be-

spreken en onderzoeken maar waar-van niemand lijkt te verwachten dat hun werkzaamheden uit zullen monden in belangrijke hervormin-gen. Zo ontstaat de indruk dat de Democraten hun idealen niet meer serieus nemen, ook al deed Alexan-der Pechtold als minister nog zo zijn

5

best ons van het tegendeel te over-tuigen – en ook al stapte de partij onlangs alsnog uit de regering. Die laatste stap was weliswaar principi-eel, maar niet direct gekoppeld aan de radicaal-democratische idealen die de eerste reden van bestaan van D66 vormden. De kiezers lijken die stap dan ook niet te belonen maar eerder af te straffen.

Met het dreigend zetelverlies ver-mindert echter ook de aantrekkelijk-heid van de partij als coalitiepartner. Een partij met twee of drie zetels in de Tweede Kamer vormt geen stevi-ge steunpilaar voor een regering – al valt niet uit te sluiten dat die paar zetels noodzakelijk kunnen zijn voor een meerderheid, wanneer samen-werking tussen CDA en PvdA we-derom zou mislukken. In Nederland hebben regeringspartijen vrijwel altijd zes of meer zetels. Zo dreigt D66 in een vicieuze cirkel terecht te komen: de enige reden van bestaan lijkt deelname aan de regering, en juist die staat nu ook op het spel.

Klopt deze analyse, dan staat de Democraten slechts één weg open: zich profileren als getuigenispartij. Als seculiere tegenhanger van de

SGP zou D66 haar radicaal-demo-cratisch gedachtegoed – het demo-cratisch radicalisme – kunnen uit-dragen. Daarvoor zijn twee of drie zetels voldoende, zoals de SGP al decennia laat zien. Dit democratisch radicalisme onderscheidt D66 meer van andere partijen dan het sociaal-liberalisme, dat immers ook bij PvdA en VVD weerklank vindt. Natuurlijk kan D66 zich ook opheffen of op-gaan in één van deze partijen. Een belangrijk deel van het kader zal daar de voorkeur aan geven, om zodoende toch aan het openbaar bestuur deel te kunnen nemen. Een enkeling kiest wellicht voor aanslui-ting bij GroenLinks – ook al bijna een sociaal-liberale partij, die bo-vendien ook radicaal-democratische idealen in het vaandel voert, zij het minder consequent dan D66. Als (slapend) lid van GroenLinks zou ik die laatste optie misschien moeten aanprijzen. Daarvan weerhoudt mij echter de waardering voor een pure radicaal-democratische partij, die D66 ooit was en – wie weet – weer zal worden.

Paul Lucardie is wetenschappelijk medewer-ker bij het Documentatiecentrum Neder-landse Politieke Partijen van de Rijksuniver-

siteit Groningen.


6

D66 moet weer sociaal-liberale partij worden

Het is de vraag waarmee Alexander Pechtold iedere dag wakker wordt: hoe gaan we D66 van de ondergang behoeden? Met hem breken wij, weerbarstige D66’ers, daar in toenemende mate ook onze hoofden over. De vooruitzichten zijn niet goed. Twee zetels in de peilingen, de media die ons al naar het graf hebben gedragen en een uitloop van D66-politici.

Door Elco van der Wilt

Is het echt allemaal zo ernstig deze keer? Ik zeg deze keer, want in ons korte bestaan hebben we vaker langs de rand van de afgrond ge-wandeld en het overleefd. D66 is al-tijd een partij geweest zonder grote vaste achterban, dus we zijn wel wat gewend. Nieuw aan de huidige situatie is dat er nu in de kleine ach-terban die de partij heeft grote on-vrede bestaat. Het is deze onvrede die maakt dat de alarmvanen zijn gehesen.

De afgelopen gemeenteraadsverkie-zingen hebben misschien wel een voorbode gegeven van wat komen gaat. Maar ze hebben ook laten zien hoe het wél kan. In veertien ge-meenten bleef het aantal zetels ge-lijk of was er zelfs winst. Groningen

was er daar één van. D66 Groningen is altijd één van de meest kritische afdelingen geweest, waar het de landelijke koers van de partij betreft. De vrees was dan ook dat kiezers in Groningen de partij massaal de rug zouden toekeren. De peilingen gaven dat ook aan: heel misschien één zetel, maar waarschijnlijk geen. Het zijn er twee geworden. In mijn bescheiden mening is dat voor een groot gedeelte gekomen doordat we erin zijn geslaagd D66 weer neer te zetten als D66: niet als stoffig maar juist als jong en fris. Als pro-gressief, liberaal en vooral ook weer sociaal.

Veel van de onvrede bij D66-stem-mers bestaat eruit dat zij zichzelf als sociaal-liberalen niet meer in de partij herkennen. Terwijl er, juist in het polariserende Nederlandse land-

7

schap, zoveel behoefte is aan een partij die verbindt, verbroedert en vernieuwt. D66 is van nature deze partij en daar moeten we ook voor durven uitkomen. In Groningen heb-ben we dat gedaan. De gemeente-raadsfractie is uitgesproken vóór de multiculturele samenleving, vóór een algemeen pardon voor asielzoe-kers, vóór verbeteringen in het voor-bereidend beroepsonderwijs, vóór realistische duurzame oplossingen.

Dat die keuzes worden gedeeld door veel inwoners van Groningen en daarmee, wat mij betreft, ook in de rest van Nederland, heeft de stemwijzer aangetoond. De stem-wijzer laat mensen hun eigen poli-tieke keuzes maken en koppelt daar de partij aan die het meest van die ideeën met zich meedraagt. D66

stond fier bovenaan. Terug dus met zijn allen naar die oer-D66 ideeën over samenleving, milieu en on-derwijs. Gelukkig hoeven we niet bang te zijn dat deze idealen ooit gedateerd zijn. D66 is immers de enige echte progressieve partij van Nederland. Deze progressiviteit, die in elke vezel van ons bestaan staat gegraveerd, zorgt ervoor dat D66 altijd, maar dan ook altijd voorop zal lopen. Veertig zetels zullen we daarmee nooit halen. Ach, het zij zo. Ik ben ruimhartig tevreden met vijftien.

Elco van der Wilt zit als fractievoorzitter van D66 in de gemeenteraad van Groningen.

Op 7 en 21 november vinden er twee activi-teiten plaats rondom de landelijke verkiezin-gen. Kijk voor meer informatie in de agenda

achterin deze Open en Bloot.

Verkiezingspoll

Hoeveel zetels zal D66 winnen bij de komende verkiezingen? Mail je schat-ting door naar [email protected], en verzin daarbij een zo origineel mogelijke reden waarom zoveel zetels. Degene met het juiste

aantal zetels én de origineelste reden wint een prijs.


8

Analyse | Economie lijkt klaar voor afschaffing hypotheekrenteaftrek, nu politiek nog

Al een aantal jaren wordt er gediscussieerd over afschaffing van de hypotheekrenteaftrek. De meningen hierover zijn sterk verdeeld: vooral linkse partijen zijn voor afschaffing, terwijl het CDA een sterke tegenstander is. Premier Balkenende weigert tijdens deze regeringsperiode aan de hypotheekrenteaftrek te komen. Maar nu in november de verkiezingen voor de deur staan, wordt dit onder-werp ineens een stuk relevanter. Het is geen ondenkbaar scenario dat heel Nederland bij het kerstdiner verhitte discussies zit te voe-ren over het in het nieuwe regeerakkoord opgenomen plan tot beperking of afschaffing van de hypotheekrenteaftrek.

Door Gabe Sytema

Hoe komt het dat het zo’n gevoelig onderwerp is? Voor de meeste ge-zinnen is het (eigen) huis de groot-ste kostenpost. Vooral voor jongere gezinnen, de starters op de woning-markt, kunnen de kosten voor een eigen huis meer dan de helft van het netto inkomen opslokken. Verande-ringen in de hypotheekrenteaftrek hebben derhalve zeer ingrijpende gevolgen voor huizenbezitters.

Waarom gaan er in politiek Den Haag stemmen op om de hypo-theekrenteaftrek af te schaffen? Ten eerste doet deze maatregel niet meer waarvoor hij in leven geroepen is: het huizenbezit stimuleren. De

hypotheekrenteaftrek vergroot nog wel de maximale som die huizenko-pers kunnen lenen, maar aangezien de huizenprijzen in de jaren negenig ook fors zijn gestegen is een starter op de woningmarkt ook met deze maatregel nog slecht in staat om een eigen huis te kopen. Ten tweede bevoordeelt de maatregel de hoge inkomens het meest, aangezien zij de rente in de hoogste inkomens-schijf (52 procent) mogen aftrekken. Volgens het Sociaal en Cultureel Planbureau wordt meer dan de helft van het totale bedrag dat in Neder-land met de hypotheekrenteaftrek is gemoeid, door de 20 procent van de huishoudens met het hoogste inkomen opgevoerd. Ten derde zijn

9

mensen, gestimuleerd door de stij-gende huizenprijzen in de jaren ne-gentig en de hypotheekrenteaftrek, massaal gaan lenen (dus een hogere hypotheek gaan afsluiten) voor con-sumptieve doeleinden. Door de hy-potheekrenteaftrek hoeven huizen-bezitters immers eenderde tot de helft minder rente te betalen dan de bank vraagt; de rest krijgen ze terug van vadertje Staat. Maar lenen voor consumptieve doeleinden is geen goed idee, aangezien na enige tijd de goederen die voor het geleende geld zijn gekocht, verdwenen zijn of sterk in waarde verminderd, terwijl de schuld blijft bestaan. Ten slotte loopt de schatkist door de hypo-theekrenteaftrek zo’n 6 miljard euro per jaar mis en aangezien de rege-ring toch aan geld moet komen, moet zij op andere plaatsen weer hogere belastingen heffen. Boven-dien is een fors aantal hypotheken afgesloten met een variabele rente, waardoor een kleine stijging van de rente dit bedrag nog fors kan ver-hogen.

Op basis van deze argumenten lijkt afschaffing van de hypotheekrente-aftrek toe te juichen. Maar hoe zou de politiek dat kunnen doen? Op een aantal manieren. Zo kan er een

plafond worden ingesteld tot waar de hypotheekrente aftrekbaar is. Dit plafond kan door de tijd heen even-tueel worden verlaagd. Hierdoor worden weliswaar de lagere inko-mens ontzien, maar wordt geen rekening gehouden met de verschil-len in huizenprijzen per regio. Als de huizen duur zijn, moeten men-sen immers wel meer lenen om een huis te kunnen kopen. Ook kan de politiek het plafond aanpassen aan de ‘ouderdom’ van de hypotheek. Hoe langer de hypotheek loopt, hoe groter de kans van de huizenbezit-ter om deze af te lossen. Als de poli-tiek het plafond verlaagt naarmate de hypotheek ouder wordt, zullen huizenbezitters gestimuleerd wor-den om deze af te lossen. In deze optie wordt echter geen rekening gehouden met de modernere hy-potheekvarianten waarmee men pas aan het einde aflost. Dit is weer op te vangen door niet een plafond voor het hypotheekbedrag in te stel-len, maar voor de aftrekbare kosten en deze in kleine stapjes te verlagen. De effecten per jaar zijn dan klein omdat ze over een grote periode worden uitgesmeerd, maar het in-herente nadeel hiervan is dat het afschaffen dan wel een flinke poos gaat duren.


10

Een heel andere optie is om de ei-gen woning belastingtechnisch van box 1 (inkomen) naar box 3 (ver-mogen) te verhuizen. Dit houdt in dat mensen de hypotheekrente niet meer over de drie bekende belas-tingschijven voor inkomen kunnen aftrekken, maar over het universele tarief voor vermogensbelasting (30 procent). Daar dit tarief lager is dan de meeste schijven in box 1, zou dit betekenen dat er een abrupte schok zal ontstaan in de kosten voor de hogere inkomens.

Wanneer zou de politiek de hypo-theekrente kunnen afschaffen? Ne-derland is niet het eerste land dat met dit probleem kampt. Veel wes-terse landen zijn ons, met wisselend succes, voorgegaan; van hen kun-nen we dus een aantal belangrijke lessen leren. Groot-Brittannië heeft bijvoorbeeld in dertig jaar de hy-potheekrenteaftrek stap voor stap afgebouwd, zonder enige economi-sche schade te hebben geleden. Dit kwam doordat tijdens elke grotere stap de economie zich in een hoog-conjunctuur bevond, waardoor de huizenprijzen stegen, of de rente sterk daalde, waardoor de pijn van de afschaffing werd gecompenseerd

door de lagere rentekosten.

Een voorbeeld van hoe het niet moet is Zweden. In 1991 raakte de Zweed-se economie in een zware crisis op het moment dat de hypotheekrente-aftrek aanzienlijk beperkt werd. De economie van Zweden was al zwak en de rente stond op een zeer hoog niveau. De economie was slecht be-stand tegen de klap die de afschaf-fing van de hypotheekrenteaftrek met zich meebracht. Timing is dus van het grootste belang. Schaft de politiek de hypotheekrenteaftrek af terwijl de economie in recessie is of de rentestand hoog is of sterk stijgt, dan zal dit grote problemen op de woningmarkt veroorzaken. Is ech-ter het tegenovergestelde het geval, dan kan alles zonder noemenswaar-dige economische problemen verlo-pen. Momenteel begint de econo-mie weer aan te trekken en draait de woningmarkt, ondanks de reces-sie van de afgelopen tijd, nog steeds op volle toeren. Daarnaast stijg de rente licht, maar staat hij nog steeds op een zeer laag peil. Het is dus niet ondenkbaar dat de economie over niet al te lange tijd klaar is om de hypotheekrenteaftrek af te schaffen. Nu de politiek nog.

11

Lokaal | Gemeente voert mislukt verkeersbeleid

Iedereen die door Groningen fiets maakt het wel eens mee. Stop-lichten waarbij auto’s mogen afslaan, terwijl fietsers tegelijkertijd alleen maar rechtdoor kunnen. Een goed voorbeeld zijn de stop-lichten tussen de Oude en de Nieuwe Ebbingestraat. De auto’s kunnen links- en rechtsaf slaan, terwijl het merendeel van de fiet-sers rechtdoor gaat. Met als gevolg dat er regelmatig ongelukken gebeuren. Dit is één van de vele voorbeelden van een verkeerd verkeersbeleid. In plaats van fietsstoplichten te plaatsen en Gro-ningen tot de veiligste binnenstad van Nederland te maken, heeft de gemeente hele andere ideeën waar het geld aan te besteden.

Door Pim Inberg

Ringwegen aanpassen, de Berla-gebrug bouwen voor 24 miljoen euro en een tramverbinding reali-seren tussen het centrale treinstation en het Zernike-complex. Hele leuke ideeën, maar zijn het de oplossin-gen die de stad Groningen nodig heeft? Ik denk van niet. En wel om de volgen-de redenen.

De afgelopen tien jaar is het beleid van de gemeente erop gericht ge-weest om zoveel mogelijk mensen met het openbaar vervoer van en naar Groningen te laten reizen. We moeten echter concluderen dat nog

steeds 70 procent van de mensen met de auto naar het werk gaat. Conclusie: het beleid heeft geen effect. Verder lijkt de gemeente de laatste jaren vooral te denken dat

het noorden op het westen van Nederland gaat lijken, want je staat wel vijf (!) mi-nuten in de file als je in de spits de stad in wilt met de auto. De gemeente antici-peerde hierop door de open afritten van de ringweg

te verhogen en de Berlagebrug te bouwen, die de verbinding zal vor-men tussen de Ikea en de Praxis aan het eind van het Damsterdiep. Dit om de doorstroom te bevorderen. Deze zet lijkt logisch, maar zal geen positieve uitwerking hebben op het


12

openbaar vervoer, omdat het zo weer aantrekkelijker wordt om met de auto te gaan.

Daarnaast denkt de gemeente een mooi plan in handen te hebben met de aanleg van een trambaan vanaf het centraal station naar het Zer-nike-complex. Het is de vraag of dit nut heeft. De 150 mil-joen euro die geïnves-teerd wordt in de tram-baan, zal alleen maar een positieve werking heb-ben op het vervoer van studenten naar het Zernike. Dan is het doortrekken van het treinspoor voor 100 miljoen euro nog goed-koper. Effectief een tramverbinding aanleggen, houdt tevens de bouw van een aantal transferpunten in. Hiermee worden de auto’s uit de stad gehouden en op deze manier zal men sneller op de plaats van be-stemming zijn. De meest logische plekken lijken voor zich te spreken: Hoogkerk, Haren en het Europapark.

Zo wordt het woon- en werkverkeer vanuit de drie grootste toevoerrich-tingen opgevangen. Hierdoor zal het aantrekkelijk worden om verder te gaan met het openbaar vervoer, waardoor de 70 procent wel dras-tisch zal verminderen, door de snel-heid en het gemak.

In de stad Groningen hebben we veel kennis in huis als het gaat om duurzame energie (Energy Valley). Dan zie ik liever een ander duurza-mer en tevens niet te vergeten in-novatieve manier van openbaar ver-voer waarmee we deze problemen kunnen oplossen. Daarbij is dit een unieke kans om het openbaar ver-voer Groningen toonaangevend op de kaart te zetten.

13

Van het Bestuur

Voor de Jonge Democraten Gro-ningen was het een druk half jaar. In het bestuur zaten twee Friezen, een Drent en een Groninger. Een vreemde combinatie, de drie noor-delijke provinciën in één bestuur. Frank Valeton en ik hadden al eer-der samen in een bestuur van de JD gezeten, maar voor Gabe Sytema en Djurre de Haan was het even wen-nen. Door het drukke schema van de bestuursleden duurde het dan ook even voordat ik een datum voor onze eerste vergadering vond.

Daarna ging het snel: activitei-ten organiseren, zoals de Pa-lestina-avond en het jaarlijk-se snertdebat, dat de afdeling Groningen jammerlijk verloor. De opkomst was niet altijd even groot. Wel was het lan-delijk congres in Groningen een groot succes; duidelijk de leukste activiteit van het afge-lopen half jaar. Het congres is een succes geworden dankzij het congresteam, dat ik bij deze namens het bestuur wil

bedanken voor de inzet die zij ge-toond hebben.

Het is ook een bewogen half jaar geweest in politiek Nederland. Met natuurlijk de val van het kabinet als hoogte- maar tevens dieptepunt. Dat Rita Verdonk niet is opgestapt, is aan haar, en dat D66 voor de verandering voet bij stuk hield was opmerkelijk. Maar de komende verkiezingen zijn voor D66 erop of eronder. Velen van jullie weten dat ik het niet altijd eens ben met D66,

najaar 2006Open & Bloot

14

Ben je geïnteresseerd in een functie in het bestuur van de Jonge Democraten Groningen? Mail dan naar [email protected] om je als kandidaat aan te melden, en kom vervolgens naar de algemene afdelingvergadering op 22 september om je als kandidaat verkies-

baar te stellen.

maar de partij is belangrijk geweest voor Nederland en kan dat in de toekomst opnieuw zijn. Door de di-versiteit die je ook bij de JD ziet, kan D66 er weer bovenop komen. Daar-om moeten wij D66 helpen met de verkiezingen, want zonder ons is er straks misschien wel geen D66 meer.

In september treed ik af als ad inte-rim voorzitter, en ik zal mij niet op-nieuw verkiesbaar stellen. Het is dan ook belangrijk dat er nieuwe men-sen in het bestuur komen. Daarom vraag ik iedereen via deze weg na te denken om zich verkiesbaar te stel-len voor een functie in het nieuwe bestuur. In de anderhalf jaar dat ik in het bestuur heb gezeten, heb ik veel leuke mensen ontmoet, maar er is een tijd van komen en een tijd van gaan.

Bram Ronde

15

Simone Kuiter, kandidaat-lijsttrekker van D66 “Wereldvrede ontstaat vanzelf als iedereen doet wat ie

leuk vindt”

Simone Kuiter was één van de acht kandidaten voor het lijsttrek-kerschap van D66. Haar drijfveer: het bereiken van vrede op we-reldschaal. Tijdens de verkiezingen is het haar maar op beperkte schaal gelukt om haar verhaal kwijt te kunnen. Reden voor de Open en Bloot om haar eens aan de tand te voelen.

Door Sander Schelhaas

Kuiter constateert dat de politiek en de overheid niet in dienst staan van de samenleving. Veel wordt van boven naar beneden aangestuurd, en bij het ontwikkelen van beleid houdt de politiek te weinig rekening met wen-sen vanuit de samenleving. Het gevolg is volgens Kuiter dat veel mensen zich afke-ren van de politiek. Hierin ligt haar motivatie om lijst-trekker te worden: de over-heid en politieke partijen moeten weer werken in dienst van de samenleving.

Wordt zo’n D66 niet nog elitair-der dan dat de partij al is? Ten-slotte zijn dit soort ideeën meer iets voor de elite. ‘De man met

de pet’, geconfronteerd met pro-blemen in Rotterdam Zuid, zal er toch niet zo veel aan hebben?

‘Nee, dat denk ik niet. Juist door het ontwikkelen van een dienstbaar lei-

derschap kun je mensen betrekken bij het onder-houd en de groei van de samenleving naar een hoger bestaansniveau, door goed te luisteren naar wat mensen nodig hebben om hun om-geving leefbaarder en duurzamer te maken.

Welke initiatieven leven er en wat hebben mensen nodig om die tot werkelijkheid te laten worden? En hoe kunnen we hen daarin maxi-maal ondersteunen?’

Hoe zit het met die wereldvrede?


16

“Als een secretaresse dokter wil worden,

moeten haar daarvoor de instrumenten worden

aangereikt.”

Simone Kuiter

‘Mensen moeten de ruimte, midde-len en mogelijkheden krijgen om te doen wat ze diep van binnen ver-langen. Zo kan iedereen zijn of haar unieke kracht ontwikkelen. Door die unieke krachten vervolgens te bun-delen, wordt er een leefomgeving gecreëerd waarin iedereen vrede heeft met zichzelf, omdat iedereen doet waar hij of zij goed in is en wat hij of zij leuk vindt. Van hieruit zal de wereldvrede vanzelf ontstaan.’

Op dit moment ben je druk bezig met FLAG – For love and Grow (www.forlo-veandgrow.com), een organisatie die als doel heeft de wereldvrede te be-reiken.

‘Ja, zoiets begint ge-woon bij jezelf, en dan breid je de bereikte vrede in jezelf vanzelf uit naar andere mensen, die het ook weer voortzetten. Mensen moeten gaan samenwerken, met behoud van eigen identiteit. Alle mensen hebben evenveel recht op gelijk-waardigheid, geluk, gezondheid, schoonheid, vrijheid, vreugde, wel-vaart, enzovoorts.’

Maar is dit realistisch?

‘Je moet mensen wel stimuleren om hun sterktes te vinden, zodat ze kunnen gaan doen wat ze diep van binnen verlangen. Je moet ze daar-bij helpen. Hen zich laten afvragen wat ze nodig hebben om te kunnen doen waarvoor ze denken op aarde te zijn gekomen. Als een secretares-se dokter wil worden, moeten haar daarvoor de instrumenten worden aangereikt. Als alle mensen kunnen

doen wat ze leuk vin-den, waar ze goed in zijn en daarmee in hun eigen onderhoud kunnen voorzien, zal er vrede zijn. FLAG is dus vooral een net-werk van creatieve mensen, die de we-reld mooier maken door simpelweg be-

zig te zijn met hun eigen zelfverwe-zenlijking. Veel van hen behoren tot de doelgroep van de creatieve ken-niseconomie waarop D66 zich wil richten. Vrije, onafhankelijke gees-ten, die niet tegen te veel autoriteit kunnen, en zodoende vaak eigen ondernemer zijn.’

17

Hoe kijk je aan tegen de kabinets-crisis en de rol van Lousewies van der Laan?

‘Het huidige politieke systeem staat op springen, en vanuit de crisis rond-om Ayaan Hirsi Ali en Rita Verdonk zag je de barsten. Het moest ergens gaan knappen. Hieraan is D66 niet schuldig, evenmin als Lousewies. De partij heeft alleen de vinger op de zere plek gelegd. Het was een dui-delijk voorbeeld van machtsmis-bruik, zoals Ver-donk is omgegaan met de zaak. D66 heeft gezegd: nu is het genoeg ge-weest met deze minister.’

Heeft D66 nog toekomst, gezien de slechte opinie-peilingen?

‘Pechtold is zeker in staat de verlo-ren zetels weer terug te winnen. De verkiezingen in november ko-

men echter te snel. Hij moet van binnenuit gaan opereren, de au-thentieke Pechtold laten zien. Dat vraagt meer tijd dan we nog tot de verkiezingen hebben. Bovendien zit-ten kiezers niet op het verhaal van Pechtold, bestuurlijke vernieuwing, te wachten. Het is een loze term die wederom de ether in wordt ge-gooid. Kiezers zijn daarop uitgeke-


18

ken. Het gaat niet om de term of de methode, het gaat erom dat wij de partij zijn die burgers weer bij de politiek wil betrekken. Als dat lukt, zal er door dat proces vanzelf een nieuw bestuurlijk systeem ontstaan, dat recht doet aan de op moment geldende omstandigheden en wen-sen vanuit de samenleving. Je moet er niet over praten, maar laten zien wat het inhoudt. Dan pas snappen mensen wat D66 altijd met bestuur-lijke vernieuwing heeft bedoeld.’

Hoeveel zetels gaat D66 halen?

‘D66 zal de grootste partij van Ne-derland worden, maar niet al in no-vember. De partij maakt momenteel een transformatie door, ingegeven door de tegenvallende resultaten. Na de verkiezingen gaan we in de oppositie, en komt er een nieuw ka-binet, dat echter halverwege de rit afbreekt. In die tussenliggende pe-

riode kunnen we onszelf opnieuw uitvinden, en nadat we eerst een op sterven na dood partij zijn geweest, zullen we de partij zijn die van daar-uit de kracht heeft ontwikkeld om het wezenlijk anders te gaan doen en daarin op de troepen vooruit-loopt. Dat zal het begin naar de grootste partij zijn.’

19

Recensie | Politieke Haneke verontrust en ontregelt

Door Niels Bakker

Zomaar een straat in Parijs. Langs de stoepen staan auto’s, tussen de huizen hangt groen en het asfalt loopt een beetje af. Het shot waarmee Caché opent is er niet één om in te lijsten. Al snel leren we hoe dat komt: het is afkomstig van de eer-ste videoband die Georges en Anne Laurent ontvangen. Deze wordt begeleid door een te-kening van een kindergezicht, uit wiens mond dikke rode potlood-strepen vloeien. Afzender: anoniem. Maar in het beeld op de tape be-vindt zich wel het huis van het echt-paar, middenin die doorsnee Parijse straat.

Niet veel later krijgen ze nog een band. Vervolgens wordt een zelfde tekening op Georges’ werk – hij is presentator van een tv-programma over literatuur – bezorgd. En als tijdens een etentje met vrienden onverwachts de bel gaat, vindt de televisiepresentator een videoband waarop zijn ouderlijk huis is ge-filmd. Deze terreur is van een an-

dere orde dan de bedreigingen die tegenwoordig in scheldmails naar politici worden gestuurd. De bedrei-

ging is hier veel subtieler en beangstigender, omdat hij een persoonlijke dimensie bevat, en Georges dwingt om in zijn verleden te graven. Toen hij zes was, verlinkte hij uit jaloezie het Algerijnse jongetje dat zijn ou-ders adopteerden, met als ge-

volg dat deze naar een kindertehuis werd afgevoerd. Nu denkt Georges dat deze Majid zich wil wreken, een idee dat alleen maar aan kracht wint na de volgende videoband, die hem naar diens huis brengt, een vieze, af-gebladderde flat in een buitenwijk.

Het is de perfecte opmaat voor een thriller, en vanaf het begin is de sfeer dan ook broeierig. Maar Caché zou geen film van Michael Haneke (de Oostenrijkse regisseur van onder meer Funny Games en Code Incon-nu) zijn als de onderhuidse spanning niet ook een politiek-maatschappe-lijke ondertoon had. In verschillende interviews verklaarde de regisseur dat Caché, als al zijn films, gaat over


20

schuld en boete. Die thematiek be-perkt zich dit keer niet tot het niveau van de personages, maar heeft een collectieve dimensie.

Hoewel het concept beproefd is, is het ontzettend knap wat Haneke doet: hij laat aan de hand van een klein, particulier verhaal zien hoe de grotere geschiedenis doorwerkt in het heden. Want het conflict tussen Georges en Majid staat symbool voor

het koloniale verleden van Frankrijk en Algerije, en de videobedreigin-gen verwijzen naar het moslimter-rorisme dat sinds 9/11 de actualiteit beheerst. Het sterkst komt dit tot uiting in de scènes waarin Georges, tijdens zijn bezoeken, Majid behan-delt als een sloof, door agressief te-gen hem te schreeuwen en hem te beschuldigen van het sturen van de video’s. Alsof de Algerijn nog altijd zijn mindere is, en zonder concrete

bewijzen beschuldigd mag worden.

Haneke laat zien hoe snel angst en paranoia kunnen leiden tot zulke tunnelvisies. Dat Georges zijn voor-malige stiefbroer verdenkt is logisch, maar ook erg kortzichtig; net als de gedachte dat alle moslims na 9/11 potentiële terroristen zijn. In dat op-zicht wordt in Caché niet alleen een spel gespeeld met Georges, maar ook met de (westerse) kijker. Hoe

verhoudt jouw houding tegen-over moslims zich tot die van Georges tegenover Majid?

Wat dat aangaat toont Haneke zich dus een briljant manipu-lator. Zijn aanpak werkt: het is lang geleden dat ik zo van slag de bioscoop verliet. Ca-ché verontrust en ontregelt,

en beroert hart én hoofd. Haneke heeft het aangedurfd de eerste film te maken die de complexiteit van de spanningen tussen de westerse en Arabische wereld analyseert, en schuwt daarbij het openhalen van oude wonden niet. Vooral politici als Verdonk en Wilders mogen Ca-ché daarom eigenlijk niet missen.

Dit artikel verscheen eerder op internetsite 8WEEKLY. Caché wordt vertoond tijdens de

Politiek, Motie en Film op 12 september.

21

Agenda Jonge Democraten Groningen

12 September - Politiek, Mo-tie en FilmLocatie: Franks place, Poolsterlaan 4 Aanvang: 20:30

Deze keer een iets andere opzet van de traditionele Politiek en Pasta. We beginnen iets later dan normaal en zullen niet met elkaar gaan eten. Wel is er de traditionele film, Caché, waarover op pagina 20 meer te le-zen is. Dit is echter niet alles. Na het geslaagde JD voorjaarscongres in Groningen, heeft nu Breda de taak om op 28 en 29 oktober het con-gres te organiseren. Deze avond is dus de gelegenheid bij uitstek om met elkaar de zaken te bespreken die je binnen de JD of de politiek het meest bezighouden. Na deze discussie kan dan bekeken worden of er coalities te vormen zijn die een motie willen steunen over een be-paald onderwerp, om de motie ver-volgens ingediend te krijgen op het najaarscongres in Breda. Kortom, een mooie gelegenheid om tijdens het kijken van een politieke film te zorgen dat je een actieve invloed hebt op de koers en standpunten van de JD.

26 September - Thema-avond: EconomieLocatie: Café De Keijzer, Turftorenstr. 4 Aanvang: 19:30

Deze avond zal gewijd zijn aan het thema economie. De week ervoor is het Prinsjesdag, de dag waarop de koningin traditioneel de troonrede voorleest, maar ook de dag waarop de minister van Financiën traditio-neel met de Miljoenennota en de rijksbegroting voor het komende jaar naar de Tweede Kamer gaat. De inhoud daarvan is nu juist waar het deze avond over zal gaan. Wat wordt het langverwachte zoet, waarvoor VVD en CDA zo graag wilden door-zetten na de recente kabinetscrisis? Wat zullen hun verdere plannen zijn nu de verkiezingen zo snel naderen? Dit is het soort vragen waar wij met deskundige gasten over zullen dis-cussiëren. Na afloop is er nog volop de gelegenheid om na te borrelen. Al met al belooft het een zeer leuke, gezellige en informatieve avond te worden, dus allemaal komen!


22

29 en 30 September en 1 Ok-tober - JD IntroweekendHoenderloo

Tweemaal per jaar kunnen nieuwe leden, of leden die er maar geen genoeg van krijgen, in de Veluwse bossen kennis maken met de JD, de JD’ers en de politiek. Een for-matiespel, debattrainingen of een zondagmorgen wandeling, kortom een gezellig weekend om kennis te maken met de JD.

10 Oktober - Algemene Afde-lings VergaderingLocatie: Café De Keijzer, Turftorenstr. 4 Aanvang: 20:00

Er zit een halfjaar op voor het be-stuur, dus is het weer tijd voor een Algemene Afdelings Vergadering om alle bestuurlijke zaken te rege-len. Het mandaat van een aantal bestuursleden loopt af, sommigen willen verder, sommigen niet en na-tuurlijk kunnen wij als bestuur nog wel wat versterking gebruiken van nieuwe bestuursleden. Daarnaast zijn er nog legio andere zaken die besproken moeten worden. Kortom, tijd om weer eens de huishoudelijke bezem door het reilen en zeilen van onze afdeling te halen om te zorgen dat alles zo goed mogelijk verloopt.

24 Oktober - Thema-avond: EnergieLocatie: Café De Keijzer, Turftorenstr. 4. Aanvang: 19:30

Zijn wij wel op de goede weg als het gaat om energie? Verreweg het grootste deel van de energie in Nederland wordt geproduceerd uit fossiele brandstoffen. Kunnen we daarmee verder of is het niet lan-ger verantwoord, en zal de transi-tie naar een duurzame energiemix niet lang meer op zich mogen laten wachten?

Genoeg stof voor een lange en in-teressante avond. Het is dan ook de bedoeling om hier met deskundige gasten over te discussiëren. Na af-loop is er zoals gewoonlijk volop gelegenheid om na te borrelen tot in de late uurtjes.

23

28 en 29 Oktober - Najaars-congres Breda

Na het voorjaarscongres in Gronin-gen zal het najaarscongres voor de meesten van ons wat meer reistijd kosten. Maar het het congres is ze-ker de moeite waard, met de ver-kiezingen van een volledig Landelijk Bestuur, diverse sprekers en politieke debatten. In het sfeervolle Noord-Brabantse Breda, met op de zater-dagavond het bijna legendarische zaterdagavondfeest, is het congres iets wat je niet mag missen.

7 November - Actuele poli-tieke avond: VerkiezingenLocatie en aanvang zullen tzt op de website1 bekend worden gemaakt

Het zal niemand ontgaan zijn: de ver-kiezingen komen er aan. Op dit mo-ment woedt de verkiezingskoorts in alle hevigheid in politiek Nederland. Het moment bij uitstek dus om daar een avond over te organiseren. Wat zullen de verkiezingen ons brengen, hoe doet D66 het en wat zal zij na de verkiezingen moeten doen? Kom langs en geef je met ons een avond lang over aan de verkiezingskoorts.

22 November - Politiek Café met D66: VerkiezingsavondLocatie en aanvang zullen tzt op de website1 bekend worden gemaakt

Op het hoogtepunt van de verkie-zingshausse, op de verkiezings-avond op woensdag 22 november, zullen we een politiek café houden met D66 over de verkiezingen. Het is de avond bij uitstek om met je afdelingsgenoten en leden van D66 Stad te praten over de verkiezingen en hoe het D66 is vergaan.

19 December - KerstdinerLocatie en aanvang zullen tzt op de website1 bekend worden gemaakt

Aan het eind van het jaar is het weer tijd voor het traditionele kerstdiner, de gelegenheid bij uitstek om met je afdelingsgenoten bij te praten. Tijd om nog even, na al het verkie-zingsgeweld, rustig na te borrelen over de verkiezingsuitslag en de ka-binetsformatie.

1 http://groningen.jongedemocraten.nl


24

Open & Bloot 2006 nummer 3

Documents

Transcript of Open & Bloot 2006 nummer 3