Op reis langs de voorzieningen - Vilans · Voorbeeldbrief uitnodiging ouders 31 Voorbeeld...

Op reis langs de voorzieningen


Voorlichtingsprogramma voor ouders van kinderen tot en met 12 jaar met een

verstandelijke beperking en een niet-westerse achtergrond

Draaiboek

Wat kunnen voorzieningen, hulpmiddelen en regelingen bijdragen aan het in evenwicht houden van

draagkracht en draaglast?

In opdracht van het project Samen verder in de gekleurde wereld van Rotterdam,

MEE Rotterdam Rijnmond

Ank Loog

Vilans

© 2009 Vilans

Niets uit deze uitgave en de Powerpoint downloads behorende bij deze uitgave mogen worden vermenigvuldigd

en/of openbaar gemaakt door middel van druk fotokopie, microfilm of op enige andere wijze zonder voorafgaande

schriftelijke toestemming.

Deze uitgave is financieel mogelijk gemaakt door subsidie voor het project Samen verder in de gekleurde wereld van

Rotterdam, subsidie voor het project Diversiteit in participatie ZonMw en subsidie van het Fonds Verstandelijk

Gehandicapten (www.fondsverstandelijkgehandicapten.nl)

Redactiecommissie

Rohina Raghoebier, projectmanager Samen verder in de gekleurde wereld van Rotterdam en initiatiefneemster voor de

actualisering van deze cursus, MEE Rotterdam Rijnmond tot 1 april 2008

Chantelle Rodgers, projectmedewerkster Samen verder in de gekleurde wereld van Rotterdam, MEE Rotterdam Rijnmond

en na 1 april 2008 projectmanager

Fatma Alakay, cursusleidster in de pilotuitvoering

Birsen Yurdakul, CMO Stimulans

Auteur

Ank Loog

Foto’s

Studio Jee Mol/ Mike Harris (zwart-wit), Katrien Mulder (kleur)

Illustraties (bijeenkomst 3)

© Nederlands Jeugdinstituut: Opvoeden & Zo

Pictogrammen

Visitaal Pictogrammen Amsterdam

ISBN 978-90-8839-063-0

Vilans MEE Rotterdam Rijnmond

Catharijnesingel 47 Schiedamse Vest 154

Postbus 8228 3011 BH Rotterdam

3503 RE Utrecht Telefoon (010) 282 11 11

Telefoon (030) 789 23 00 Fax (010) 282 11 86

Fax (030) 789 25 99 E-mail [email protected]

E-mail [email protected] Website www.handicap.info

Website www.vilans.nl

Te bestellen via :

www.vilanswebwinkel.nl

Inhoud

Voorwoord 7

Inleiding 9

1 Draaiboek voor organisatoren

1.1 Doel en opzet van de voorlichtingscursus 11

1.2 Organisatie en planning 15

1.3 Voorbereiding door de cursusleidster 25

Bijlagen 29

Voorbeeldbrief uitnodiging ouders 31

Voorbeeld certificaat deelnemers 33

2 Draaiboek voor cursusleidsters

Bijeenkomst 1 Kennismaking en introductie op de cursus 35

Bijeenkomst 2 Goed zorgen voor jezelf als ouder 51

Bijeenkomst 3 Goed zorgen voor alle kinderen 67

Bijeenkomst 4 Rondkomen met je geld in een ‘passende’ woning 83

Bijeenkomst 5 Je kind stimuleren in zijn ontwikkeling,

voorbereiden op volwassenheid 91

Bijeenkomst 6 Met eigen ogen gaan verkennen 103

7

Vilans, Op reis langs de voorzieningen

Voorwoord

Dit draaiboek is een bewerking van de gelijknamige uitgave uit 2002, geschreven door – de

te jong overleden – Henny Nelissen. Die versie was gebaseerd op proefuitvoeringen in 1998

en 1999, ontwikkeld door het NIZW (voorganger van Vilans) in samenwerking met de stich-

ting Dienstverlening Gehandicapten (inmiddels opgegaan in de CG-Raad) en SPD (nu MEE)

Amstel en Zaan.

Deze nieuwe versie is ten opzichte van de voorgaande uitgave op de volgende punten

gewijzigd:

• In iedere bijeenkomst zijn werkvormen opgenomen met het doel een verbinding te

leggen tussen eigen kennis en ervaringen van de deelnemers en de nieuwe kennis die

wordt overgedragen.

• Er is meer aandacht voor non-verbale werkvormen om het leerproces van de deelnemers

op verschillende manieren te bevorderen.

• Er is een aparte bijeenkomst ingevoegd om deelnemers te stimuleren hun eigen verant-

woordelijkheid te nemen om draagkracht en draaglast in evenwicht te houden; om hen

te stimuleren goed voor zichzelf te zorgen en daarbij hulp van familie in te roepen.

• In de slotbijeenkomst wordt niet meer gevraagd naar de oordelen van de deelnemers

over voorzieningen en instellingen met als doel deze kenbaar te maken aan de verant-

woordelijke instellingen als verbeteropdracht. Na een oriënterende cursus van zes

dagdelen zijn deelnemers vermoedelijk nog niet in staat een dergelijk afgewogen oordeel

te geven.

• Ervaringen van ruim tien jaar interculturalisering hebben geleerd dat dit een langdurig

proces is. De ambities op dit gebied zijn daarom in de nieuwe versie iets beperkter gefor-

muleerd.

De ervaringen van de deelnemers komen door de hele cursus heen aan de orde. Door deze

programmawijziging is er in de slotbijeenkomst ruimte gekomen om deelnemers te stimu-

leren over de toekomst van hun kind na te denken.


9

Inleiding

Dit draaiboek biedt handreikingen aan organisaties en individuen die groepsgewijs voorlich-

ting geven aan:

• ouders van kinderen (tot en met 12 jaar) met een verstandelijke beperking;

• die een niet-westerse achtergrond hebben;

• de Nederlandse taal zeer beperkt beheersen;

• weinig weten van instellingen en voorzieningen of daar nog maar kort contact mee

hebben.

In dit draaiboek spreken we over deelnemers of ouders(in plaats van moeder en/of vader).

Daarnaast gebruiken we de term cursusleidster en voorlichtster, aangezien de ervaring uitwijst

dat het vaak vrouwen zijn die voorlichtingscursussen geven. Uiteraard kan hiervoor ook de

mannelijke vorm worden gelezen. De woorden voorlichting en informatie gebruiken we door

elkaar, omdat de praktijk leert dat zowel ouders als beroepskrachten dat vaak doen.

De voorlichtingscursus is een hulpmiddel in de communicatie tussen eerstelijnshulp- en -zorg-

organisaties en ouders die de Nederlandse taal zeer beperkt beheersen. De cursus wordt in

de taal van de ouders gegeven. Er wordt beeldmateriaal gebruikt en mondeling informatie

overgedragen. De cursus kan een eerste stap zijn om de ouders eenzelfde uitgangspositie

te bieden en hun toegang te verschaffen tot voorzieningen en diensten. In veel gezinnen

zal daarna een individueel traject nodig zijn, begeleid door een zorgconsulent. Verder kan de

positie van de ouders worden versterkt wanneer in een gecombineerde aanpak door verschil-

lende organisaties ouders ook een stimulans krijgen om gebruik te maken van opvoedings-

ondersteuning (individueel of groepsgewijs). Het is mogelijk de werking van de cursus te

vergroten door de deelnemers na afronding van de cursus uit te nodigen deel te nemen aan

een informatiemarkt. Op die markt presenteren alle organisaties in het werkgebied zich die

een aanbod verzorgen dat voor de ouders van belang kan zijn. Zo kunnen de ouders contact

maken met mensen die in die organisaties werken en is het mogelijk een aantal vragen

van de ouders direct te beantwoorden. Op die manier kan de informatiemarkt een schakel

vormen in het proces het vertrouwen van de doelgroep te verwerven.

De proefuitvoering van deze cursus in het Turks heeft in het voorjaar van 2008 plaatsge-

vonden in opdracht van het project Samen verder in de gekleurde wereld van Rotterdam van

MEE Rotterdam Rijnmond. In het hele draaiboek wordt MEE als organisator van de cursus

genoemd en worden Turkse ouders als voorbeeldgroep gebruikt. Het draaiboek kan echter

ook door andere organisaties worden gebruikt als zij een specifiek project voor doelgroepen

met een niet-westerse achtergrond willen starten, ook voor andere taalgroepen. Het

gebruikte fotomateriaal is ‘multicultureel’, zodat ook andere dan Turkse ouders zich erin

kunnen herkennen.

10


Dit draaiboek bestaat uit twee delen:

1 Draaiboek voor organisatoren

Doel en opzet van de voorlichtingscursus

Organisatie en planning

Voorbereiding door de cursusleidster

2 Draaiboek voor cursusleidsters

Uitvoering van de voorlichtingsbijeenkomsten 1 t/m 6

11


1.1 Doel en opzet van de voorlichtingscursus

Doelen van de groepsvoorlichting

De voorlichtingscursus heeft twee doelen:

1 Het stilzwijgen over opvoedingsproblemen doorbreken. Ouders aanzetten tot nadenken

over hun eigen (on)mogelijkheden en behoeften om een balans tussen draagkracht

en draaglast te vinden en te behouden. Ouders steunen om eigen keuzes te maken ten

behoeve van de ontwikkeling van hun kinderen.

2 Een eerste oriëntatie op voorzieningen, regelingen en hulpverleners voor ouders die de

Nederlandse taal slecht tot matig beheersen en die zwaarbelast zijn door de zorg voor een

of meer kinderen met een beperking. Deze ouders in contact brengen met mensen die bij

die voorzieningen werken.

Omdat in deze voorlichtingscursus slechts globale en algemene informatie aan bod kan

komen, leren de deelnemers ook persoonlijk enkele hulpverleners kennen bij wie zij terecht-

kunnen voor voorlichting, individueel advies en hulp op maat. Dit verlaagt de drempel naar

voorzieningen. Met het oog hierop is er ook een excursie opgenomen in het programma en

wordt gebruikgemaakt van gastdocenten en/of voorlichtsters van verschillende organisaties.

De ervaring leert dat het goed werkt als aan de cursusgroep ouders deelnemen met kinderen

in vergelijkbare leeftijdsgroepen. Dit maakt het mogelijk beter op de vragen van de ouders

aan te sluiten. De voorkeur gaat uit naar groepen ouders met kinderen tot en met 12 jaar.

Waarom groepsvoorlichting in de eigen taal?

Ouders met een niet-westerse achtergrond ontbreekt het vaak aan basisinformatie, zeker als

zij de Nederlandse taal beperkt beheersen. De informatie van zorgen hulpverleners, scholen

en gemeenten over hulp en zorg voor ouders en kinderen met een beperking wordt door

hen regelmatig niet (goed) begrepen. Ongeveer 40 procent van de Turken en 45 procent van

de Marokkanen heeft geen onderwijs of alleen basisonderwijs gevolgd. Van de Surinamers

en Antillianen heeft bijna een vijfde deel niet meer dan basisonderwijs genoten. Ongeveer

een kwart tot een derde van de Turken en Marokkanen spreekt nooit Nederlands met hun

kinderen. Partners spreken bijna nooit Nederlands met elkaar. Zoals hieronder blijkt heeft

rond de 40% van de Turken en Marokkanen moeite met zowel het spreken als met het

begrijpen van de Nederlandse taal. Bij Surinamers en Antillianen ligt dit percentage rond de

25%.

12


Specificatie van de problemen van respondenten die moeite hebben met een gesprek in het Nederlands,

2006 (in procenten).

Turken Marokkanen Surinamers Antillianen

vooral moeite met spreken 42 38 30 51

vooral moeite met begrijpen

15 20 44 27

met allebei moeite 43 42 27 23

Bron: SCP 20071

Schriftelijke informatie bereikt deze ouders niet of onvoldoende, ook niet als deze in de eigen

taal beschikbaar is. De wijze van informatieverwerving gaat bij deze ouders vaak via persoon-

lijk contact, via mondelinge overdracht. Het gevolg hiervan is dat de ouders en de kinderen

het moeilijker hebben dan nodig is. De moeders lopen een grote kans overbelast te raken.2

De beide ouders vinden het moeilijk om goed met hun kind om te gaan. Oudere kinderen

met een verstandelijke beperking worden ook vaak buiten het gezin niet goed opgevangen.3

Mensen die weinig of geen Nederlands spreken en wellicht ook een beperkte schoolopleiding

hebben genoten, zijn gewend aan mondelinge informatieoverdracht. Iemand die iets weet,

vertelt het aan de ander. Als iemand iets te weten wil komen, zoekt hij of zij een bekende in

eigen kring van wie wordt verwacht dat die hem of haar verder kan helpen.

Ouders praten echter niet gemakkelijk over hun problemen met hun kind(eren) met een

beperking. Schuld- en schaamtegevoelens belemmeren hen soms om daar open over te zijn.

Dat betekent dat deze ouders betrekkelijk weinig gebruikmaken van onderlinge informatie-

uitwisseling.

Informatie die mondeling in eigen kring wordt doorgegeven, is daarnaast al snel onbetrouw-

baar aangezien degenen die de informatie doorgeven zelf misschien niet alles goed hebben

gehoord of begrepen.

De ouders die vanwege hun kind(eren) al wel contacten hebben met zorgen hulpverleners,

krijgen vaak met veel verschillende beroepskrachten te maken. Deze geven ieder informatie

over dat stukje in de puzzel waar zij zich mee bezighouden. De ouders krijgen op die manier

geen overzicht en geen volledig beeld van de mogelijkheden. Het komt niet vaak voor dat

beroepskrachten een tolk inschakelen in hun contacten met ouders die gebrekkig of geen

Nederlands spreken. De gegeven informatie komt ook om die reden regelmatig niet goed

over.

Het gevolg hiervan is dat ouders weinig weten en ook vrijwel niet in staat zijn om zelf de

regie te houden bij het oplossen van problemen: je kunt immers niet vragen om zaken

waarvan je niet weet dat ze bestaan.

1 Dagevos, J. en M. Gijsberts (red). Jaarrapport integratie 2007. Den Haag: SCP, 2007.2 Vink, M., N. Taoujni en H. Tjoa. Er is geen vluchtstrook. Allochtone mantelzorgers in Bos en Lommer. Amsterdam:

APCP, 2007. Loog. A. (red). De complexiteit van allochtone mantelzorg. Onderzoek naar de belasting van allochtone mantelzor-gers in opdracht van stadsdeel Slotervaart door OsiraGroep en Unal Zorg. Amsterdam Slotervaart, 2007. Potter, T. Allochtone mantelzorgers aan het woord: over de positie van allochtone mantelzorgers. Utrecht: Alleato Cen-trum voor Maatschappelijke Ontwikkeling, 2007.

3 Aysel Disbudak, interview ‘Verstandelijke beperking als taboe’, de Volkskrant 2-10-2007.

13


Groepsvoorlichting in de eigen taal kan eraan bijdragen dat ouders taboes doorbreken,

doordat ze met elkaar over persoonlijke ervaringen en gevoelens4 kunnen praten en daar-

door steun aan elkaar hebben. Groepsvoorlichting kan ouders helpen zo goed mogelijk voor

hun kinderen te zorgen en de eigen regie te voeren. Door in de eigen taal, mondeling en met

veel beeldmateriaal, samenhangend en overzichtelijk informatie te bieden, is de kans groter

dat de informatie juist overkomt en beklijft.

Groepsvoorlichting in de eigen taal is wenselijk voor een deel van de bevolking. Dit geldt

echter niet zonder meer voor alle migrantenouders met een kind met beperkingen.

Hoewel we in dit draaiboek uitgaan van groepsvoorlichting in de eigen taal van de ouders,

zal dat niet in alle plaatsen mogelijk zijn omdat de (financieel en praktisch noodzakelijke)

groepsgrootte dan niet wordt behaald. In dat geval is het mogelijk om te werken met

eenvoudig en beeldend Nederlands als voertaal. Dit vraagt wel extra voorbereidingswerk van

de cursusleidster.

Overzicht van de cursusbijeenkomsten

1 Kennismaking en introductie op de cursus:

• praten over de belangrijkste knelpunten die de deelnemers ervaren

• cursusprogramma presenteren

• keuze voor al dan niet deelnemen en aanmelden voor volgende bijeenkomsten

2 Goed zorgen voor jezelf als ouder:

• balans draagkracht–draaglast

• het belang van kortstondig loslaten en ontspannen

• informatie van de MEE-voorlichtster over ontmoetings- en ontspanningsmogelijk-

heden en lotgenotencontacten

• informatie over mogelijkheden voor hulp in huis van familie, vrijwilligers of instel-

lingen (MEE, thuiszorg, kortverblijfopvang/logeren)

3 Goed zorgen voor alle kinderen:

• het kind met een beperking stimuleren en positief waarderen, grenzen stellen

• informatie van de MEE-voorlichtster over mogelijkheden voor opvoedingsondersteu-

ning, opvoedingscursussen, hulp van MEE

• informatie over wat mogelijk is aan ontwikkelingsstimulering voor kinderen

4 Rondkomen met je geld in een ‘passende’ woning:

• inventariseren wat financieel gezien de belangrijkste knelpunten zijn

• informatie van de MEE-voorlichtster over indicatiestelling

• pgb in natura en in geld, voor- en nadelen van het pgb-werkgeverschap, risico’s etc.;

Wmo / gemeentelijke regelingen, bijzondere bijstand, regelingen voor chronisch zieke

en gehandicapte kinderen

• ‘rugzakje’ voor kinderen die naar een gewone basisschool gaan

• hulp bij het invullen van formulieren, administratie etc.

4 Voor iedereen, overal ter wereld geldt dat de moedertaal de taal is waarop iemand terugvalt als emoties een rol spelen.

14


5 Je kind stimuleren in zijn ontwikkeling, voorbereiden op volwassenheid:

• groepsgesprek over de toekomst: wat als de kinderen ouder worden; wat is goed voor

hen, wat is goed voor de ouders?

• informatie van de MEE-voorlichtster over dagverblijf, school of dagcentrum, sociale

werkvoorziening, begeleid werk

• woonvoorzieningen voor kinderen, jongeren en volwassenen met een beperking

• evaluatie van de cursus

6 Met eigen ogen gaan verkennen:

• excursie naar een dagcentrum en/of logeerhuis

De cursus kan wekelijks of tweewekelijks worden uitgevoerd. Het programma van de bijeen-

komsten is berekend op ongeveer 2 uur, uitgezonderd de excursie. Afhankelijk van de keuze

van de locatie en de beschikbaarheid van middelen kan de excursie een of twee dagdelen

beslaan.

In verband met het belang van contactlegging met de ouders is het zaak dat de cursusleidster

per bijeenkomst minimaal 3 uur aan de uitvoering kan besteden. Vooraf aan de bijeenkomst

en zeker na afloop ervan zal zij tijd nodig hebben om persoonlijk met deelnemers te praten

en afspraken te maken voor individuele hulpverlening.

15


1.2 Organisatie en planning

Initiatief

Het initiatief tot het geven van de voorlichting kan komen van een organisatie als MEE, GGD,

thuiszorg, Centrum voor Maatschappelijke Ontwikkeling (CMO) of een oudervereniging, een

initiatief tot bevordering van maatschappelijke participatie, een platform gehandicapten of

een zelforganisatie.

Als niet een zelforganisatie de initiatiefnemer is, is het van belang een dergelijke organisatie

of sleutelfiguren uit de gemeenschap te betrekken bij het organiseren van de voorlichting,

bijvoorbeeld door middel van een werkgroep. Zij kunnen een belangrijke rol vervullen bij de

werving van deelnemers.

Na het vormen van een werkgroep worden er in de oriënterende fase afspraken gemaakt

over:

• keuze voor doelgroep(en) voor de voorlichtingscursus(sen) in eigen taal voor Turken,

Marokkanen, Kaapverdianen, Chinezen, nieuwkomers als Somaliërs, Irakezen, Iraniërs,

Antillianen en Surinamers (bij sommige groepen zoals Antillianen en Surinamers is

(eenvoudig) Nederlands ook een mogelijkheid);

• de inkadering van de groepsvoorlichting; mogelijkheden voor contact met zorgaanbieders

en individueel dan wel groepsaanbod als vervolg;

• de financiering;

• het beschikbaar stellen van medewerkers en faciliteiten;

• de coördinatie;

• de keuze van de cursusleidster en de voorlichtsters vanuit verschillende organisaties.

Coördinator

Voor de voorlichtingscursus moeten tal van zaken worden geregeld. Iemand moet contacten

leggen met de betrokken organisaties en de excursies voorbereiden, de werving en het uitno-

digen van de deelnemers regelen, een goede ruimte reserveren, het voorlichtingsmateriaal

en de apparatuur beschikbaar krijgen, een cursusleidster en voorlichtster in de eigen taal of

een tolk regelen. De ervaring leert dat deze opzet alleen slaagt als iemand de verantwoorde-

lijkheid krijgt voor de coördinatie en deze ook daadwerkelijk aanvaardt.

Vanzelfsprekend kan de betreffende coördinator onderdelen van het werk aan een of meer

anderen delegeren. Hierbij moet duidelijk blijven wie er aangesproken kan worden wanneer

er iets moet worden gedaan of als er vragen zijn. Ook is het belangrijk dat de coördinator en

de cursusleidster goed kunnen samenwerken.

De belangrijkste gewenste kwaliteiten voor een coördinator zijn:

• ervaring met het organiseren van bijeenkomsten;

• kunnen samenwerken;

16


• in staat zijn de verantwoordelijkheid voor de coördinatie op zich te nemen;

• op de hoogte zijn van voorzieningen voor en ontwikkelingen in de leefsituatie van

(migranten- en vluchtelingen)ouders;

• contacten hebben met organisaties op het terrein van welzijn, wonen en zorg;

• contacten onderhouden met zelforganisaties van migranten en vluchtelingen.

Cursusleidster

Soms wordt de coördinatie en de cursusleiding door één persoon gerealiseerd. Soms is de

coördinatie een taak van een vaste medewerkster van een organisatie en wordt er voor de

cursus apart een cursusleidster aangetrokken.

De gewenste kwaliteiten van een cursusleidster zijn:

• ervaring met (migranten)groepen;

• in staat zijn met het draaiboek voor de cursus te werken;

• in hoofdlijnen bekend zijn met de voorzieningen voor kinderen met een beperking;

• op de hoogte zijn van beleid in de gehandicaptensector;

• op de hoogte zijn van opvoedings- en zorgopvattingen en praktijken binnen de doelgroep;

• affiniteit hebben met de doelgroepen en met participatiebevordering;

• de deelnemers respecteren;

• bij voorkeur de eigen taal van de doelgroep spreken;

• emoties kunnen hanteren die worden opgeroepen bij de deelnemers door het onderwerp

of door ingewikkelde regelgeving;

• kunnen omgaan met de tijdsdruk.

Deze voorlichtingscursus is bedoeld als eerste brede oriëntatie en niet om dieper in te gaan

op individuele vragen. Hiernaast is het doel niet gericht op lotgenotencontact, hoewel

dat wel een effect kan zijn. Toch zullen veel deelnemers met individuele vragen komen of

persoonlijke aandacht vragen voor hun problematiek. Ook zullen er veel emoties loskomen,

met betrekking tot zowel de zorgen die mensen hebben als de ervaringen met bejegening

door zorgorganisaties. Hiervoor is in deze bijeenkomsten niet veel ruimte en dit kan beter in

individuele afspraken worden behandeld. Dat vraagt een voortdurend afwegen en laveren

tussen het uitvoeren van het geplande programma en het tegemoetkomen aan de emoties

en vragen van de deelnemers. Om die reden pleiten wij voor twee personen als cursusleiding.

Deze werkwijze maakt het mogelijk het proces goed in de gaten te houden en het biedt meer

mogelijkheden voor de individuele contactlegging met de deelnemers. Maar in de praktijk zal

dit niet altijd mogelijk zijn.

De cursusleidster is bij alle bijeenkomsten aanwezig. Zij is verantwoordelijk voor het groeps-

proces, de orde van de bijeenkomst en de uitvoering van enkele programma-onderdelen. Bij

andere onderdelen van bijeenkomsten wordt eventueel ook een voorlichtster uitgenodigd

die specifieke informatie kan geven over de voorzieningen die in de bijeenkomst aan de orde

komen.

17


Man of vrouw als cursusleid(st)er?

Voor sommige migranten- en vluchtelingengroepen maakt het niet uit of de bijeenkom-

sten worden geleid door een man of een vrouw. Bij bepaalde groepen, zoals bij Turkse en

Marokkaanse (en misschien ook voor zekere groepen vluchtelingen), leert de ervaring dat de

voorlichtingscursus beter apart voor mannen en voor vrouwen georganiseerd kan worden en

met een cursusleid(st)er van hetzelfde geslacht als de deelnemers.

Keuze van periode, dag, tijd en plaats van de bijeenkomsten

Op verschillende gebieden moeten er besluiten worden genomen en stappen worden gezet:

• Beslissen of er een wekelijks of tweewekelijks ritme wordt aangehouden.

• Inventariseren wanneer er schoolvakanties zijn, wanneer religieuze feestdagen van de

doelgroep vallen, bijvoorbeeld ramadan (via de gemeentelijke informatie op internet en

op sites van FORUM of CMO is dit te achterhalen).

• Bepalen voor wie de cursus vooral is bedoeld; dat bepaalt op welke dagen en tijden de

cursus wordt gepland en of er vooral vrouwen en vaders zonder werk worden geworven

of ook de vaders die werken.

• Bepalen waar en wanneer een excursie mogelijk is en hoeveel tijd en geld daarvoor is

vrij te maken. Overdag, tijdens schooluren, door de week of op zaterdag, met of zonder

lunch?

• Bepalen of deelnemers na iedere bijeenkomst een hand-out wordt meegegeven als herin-

nering aan wat er in de bijeenkomst is besproken en die aanleiding kan vormen om in

gesprek te gaan met familie en kennissen. Bepalen of er een apart informatieboekje voor

de deelnemers wordt gemaakt om hun aan het eind van de cursus mee te geven. Daarin

kan overzichtelijke informatie worden opgenomen over de zaken die in de cursus aan de

orde zijn geweest, eventueel aangevuld met foto’s die tijdens de excursie zijn gemaakt.

Een alternatief is geschikt (liefst in de taal van de doelgroep) bestaand voorlichtingsmate-

riaal mee te geven.

• De wervingsperiode en een aaneengesloten periode voor de bijeenkomsten inroosteren,

passend in de agenda’s van de cursusleidster en voorlichtster(s) en die van de doelgroep

(niet in vakanties, niet tijdens religieuze feestdagen).

• De cursus organiseren op een plaats die bekend is bij de doelgroep en dicht bij hun woon-

omgeving is, die deelnemers makkelijk betreden omdat het een onomstreden plek is.

• De ruimte moet plaats bieden aan vijftien mensen, met tafels in carrévorm en een witte

muur waarop geprojecteerd kan worden of met een projectiescherm. Het moet mogelijk

zijn koffie en thee te zetten en uiteraard moet er een toilet beschikbaar zijn.

Tijd en geld

Goede voorlichting geven kost tijd en geld. Het organiseren van deze voorlichting is niet iets

om tussendoor te doen. Het vraagt minimaal 120 uur voor één persoon om de bijeenkom-

sten voor het eerst te organiseren, te begeleiden, alle contacten te leggen met zelforganisa-

ties en Nederlandse organisaties, voor alle werkzaamheden rond de werving en het regelen

van organisatorische zaken.

18


1 Algemene voorbereiding

• contacten leggen met organisaties en inbedden van de voorlichtingscursus, bekend-

heid geven aan de cursus bij collega’s, huisartsen, scholen, moskeeën en andere

ontmoetingsplaatsen

• financiering regelen

• overleg tussen coördinator, eventueel cursusleidster, voorlichtster en eventueel tolk

2 Deelnemers werven

• ouders benaderen, sleutelfiguren inschakelen

• bijeenkomsten bezoeken

• affiches maken en verspreiden

3 Praktische voorbereiding

• zaal reserveren voor de bijeenkomsten

• voorlichtster regelen en afspraken maken over de wijze van aanpak

• excursies regelen

• tolk regelen

4 Inhoudelijke voorbereiding van de bijeenkomsten

• draaiboek en materiaal leren kennen

• materiaal gereedmaken

• op basis van de sociale kaart een eenvoudig informatieboekje voor de deelnemers

(laten) maken of geschikt voorlichtingsmateriaal verzamelen

5 Uitvoering van zes bijeenkomsten (3 uur per bijeenkomst, inclusief 1 uur voorbereiding)

6 Nazorg en afsluiting

Het zal minder tijd vragen het programma voor een tweede keer uit te voeren bij dezelfde

groep migranten of vluchtelingen, aangezien de contacten dan al zijn gelegd. In dat geval zal

het om ca. 75 uur gaan.

Er moet geld beschikbaar zijn om te kunnen starten met de voorlichtingscursus. Financie-

ring regelen is de eerste stap na het principebesluit de voorlichting te geven. Als er nog geen

zekerheid is over het geld, is het raadzaam nog geen verdere stappen te zetten. De start is een

realistische begroting.

Mogelijke kostenposten zijn:

• aanschaf van het draaiboek van Op reis langs de voorzieningen;

• uren voor coördinatie en voor cursusuitvoering;

• huur van ruimten met computer en beamer, microfoon, flap-over (5x);

• consumpties (6x);

• huur van een bus voor de excursie of reiskosten openbaar vervoer voor de hele groep;

• kosten voor de excursie: betaling – zo nodig – aan de instelling voor uren en/of

consumpties, een aardigheidje voor inleiders en/of gastvrouw of gastheer bij excursies,

eventueel kosten voor de lunch;

• print- en kopieerkosten, verzendkosten, kosten certificaten;

19


• vertaalkosten;

• eventueel kosten van een informatieboekje met foto's van excursies;

• kosten voor een eventuele tolk;

• kosten voor het inschakelen van een voorlichtster voor bepaalde programma-onderdelen

(vaak kan dit gedragen worden door de organisatie van de voorlichtster, dit is echter niet

altijd het geval).

Tijdpad

Er is ongeveer een periode van drie maanden nodig tussen het moment waarop wordt

besloten de cursus uit te voeren (dus wanneer de financiën zijn geregeld) en de daadwerke-

lijke start van de voorlichting.

Eerst moet er een werkgroep worden gevormd en worden de taken verdeeld. Taken voor

de eerste weken zijn: de sociale kaart gereedmaken, tijdsplanning maken, afspraken met

voorlichtsters en de excursie regelen. Er worden ook ruimten gereserveerd, zo nodig tolken

besteld, een wervingsplan en -middelen gereedgemaakt en er wordt onderzocht of en hoe

kinderopvang te regelen is. Een concept voor een certificaat voor de deelnemers wordt

ontwikkeld en het informatieboekje voor de deelnemers wordt eventueel samengesteld.

Minstens een maand voor het geplande begin van de cursus gaat de werving van start, zowel

intern, in de eigen organisatie, als extern, naar buiten. Brieven en affiches zijn dan dus gereed

voor verspreiding.

Minimaal twee weken voor de startdatum begint de cursusleidster met de inhoudelijke voor-

bereiding voor zichzelf en in overleg met de voorlichtster(s).

De cursus wordt uitgevoerd in zes bijeenkomsten, wekelijks of tweewekelijks. Tussentijds

wordt iedere bijeenkomst in detail voorbereid.

Na afloop van de cursusperiode is er nog tijd nodig voor nazorg:

• gastvrouwen/-heren van de excursie bedanken;

• sleutelfiguren bericht sturen over het resultaat van de werving en de bijeenkomsten;

• rapportage maken voor de eigen organisatie en de samenwerkingspartners;

• regelen van doorverwijzing van deelnemers naar individuele hulpverlening of vervolg-

initiatieven.

Werving

In de werkgroep wordt met elkaar afgesproken wat de centrale boodschap van de werving is.

Er komt een voorlichtingscursus voor ouders [moeders of moeders en vaders] met een kind tot en met

12 jaar met een beperking. Het is een cursus voor ouders die niet goed Nederlands spreken en weinig

weten van de voorzieningen die hen bij de opvoeding van hun kind kunnen helpen.

Met veel beeldmateriaal en een excursie krijgen de ouders informatie in hun eigen taal, kunnen

20


zij met andere ouders praten en ervaringen delen. Op [datum, tijd] is er een eerste bijeenkomst in

[plaats, adres]. Door daar naartoe te komen, kunnen de ouders ervaren wat de cursus inhoudt en

daarna beslissen of zij aan de vijf voorlichtingsbijeenkomsten willen meedoen.

Stel binnen de eigen organisatie de collega’s op de hoogte van de voorlichting. Geef duide-

lijk doel, doelgroep, taal en leeftijdscategorie van de gehandicapte kinderen op. Spreek met

collega’s af dat zij namen en adressen voor mogelijke deelnemers zullen aanleveren voor het

versturen of uitdelen van de uitnodigingsbrief en spreek daarvoor een aanleverdatum af.

Maak een persoonlijke brief aan mogelijke deelnemers, in eigen taal met eenvoudig taalge-

bruik en zonder jargon geschreven. Deze brief wordt door contactpersonen of sleutelfiguren

uitgedeeld aan ouders die volgens hen daarvoor in aanmerking komen. Ook via scholen en

dagverblijven kan de brief worden uitgedeeld. Zie een voorbeeld voor een brief in de bijlage.

Laat de brief in vertaling door enkele mensen lezen om een eenvoudige, heldere en foutloze

tekst te garanderen.

Vraag collega’s om te helpen bij de werving door in telefonische contacten de cursus onder

de aandacht te brengen.

Leg contacten met:

• zelforganisaties: zij kennen veel mensen en kunnen een belangrijke steun zijn en hebben

het vertrouwen van hun leden;

• sleutelfiguren, mensen die goed bekend zijn in wijk of de gemeente; huisartsen, alloch-

tone zorgconsulenten, imams of andere geestelijk leiders;

• leerkrachten op scholen.

Een affiche helpt ook bij de werving. Daarop staan in de eigen taal en in het Nederlands de

naam van de cursus, de tijd en de plaats van de eerste bijeenkomst vermeld. Het affiche kan

worden opgehangen op verschillende plaatsen waar de doelgroep te verwachten is. De hier-

navolgende voorbeelden kunnen in dezen richting geven.

Hang affiches op en kondig persoonlijk de cursus aan bij een contactpersoon bij:

• godsdienstige of andere activiteiten in moskeeën, kerken of tijdens gebedsdiensten;

• koffiehuizen en cafés;

• buurt- en wijkgebouwen;

• sport- en vrijetijdsverenigingen;

• consultatiebureaus;

• dagverblijven en (z)mlk-scholen.

Maak een persbericht en zorg ervoor dat dit in lokale radio-uitzendingen in de eigen taal

wordt gemeld.

Laat huis-aan-huis wervingsfolders rondbrengen.

21


Afspraken met voorlichtsters

Bij de uitleg over het programma aan voorlichtsters is het van belang te benadrukken dat

de informatie die zij gaan geven vooral praktisch moet zijn, en dat het wenselijk is dat zij in

eenvoudige taal en zonder vakjargon spreken. Het is voor deelnemers immers niet interes-

sant hoe een voorziening organisatorisch in elkaar zit. Veel belangrijker zijn vragen als:

• Wat kan een organisatie of voorziening voor ouders of kinderen met een beperking doen

(en wat doen ze niet): welke diensten bieden zij?

• Hoe kunnen ouders in contact komen met deze organisatie? Via doorverwijzing of op

eigen initiatief?

• Waar en wanneer kan men bij de voorziening terecht? Adres, telefoon, e-mail, openings-

tijden etc.

• Wat gebeurt er als men contact zoekt met de voorziening? Wordt men gelijk geholpen?

Is er eerst een intakegesprek en wordt er daarna pas een hulpverlener toegewezen? Is er

een wachttijd?

• Zijn er voorwaarden verbonden aan het gebruik van de diensten? Is er bijvoorbeeld een

indicatie nodig?

• Zijn er kosten verbonden aan het gebruik van de diensten en kan men de kosten hiervan

vergoed krijgen, bijvoorbeeld van de gemeente of van de zorgverzekeraar?

• In hoeverre houdt de voorziening rekening met individuele wensen met betrekking tot

voedsel, hygiëne, scheiding meisjes/jongens, geloofsuitingen etc.

Vraag de voorlichtster om met duidelijke, herkenbare voorbeelden te werken.

Geef aan – als er met een tolk gewerkt wordt – dat het gesprek vertaald moet worden en dat

dit tijd kost. Vraag de voorlichtster steeds korte stukjes tekst te vertellen en dan de tolk de

gelegenheid te geven om te vertalen. Geef duidelijk aan over hoeveel tijd een voorlichtster

kan beschikken en benadruk dat er tijd moet overblijven voor de deelnemers om vragen te

stellen.

Werken met een tolk

Als de cursusleidster de taal van de deelnemers niet spreekt, wordt er met een tolk gewerkt.

De ervaring leert dat inschakeling van een professionele tolk het beste is. Een voorwaarde is

wel dat de tolk bekend is met begrippen die tijdens de cursus worden gebruikt, zoals mantel-

zorg, omschrijvingen van bestaande voorzieningen die ter sprake komen tijdens de cursus

etc. Een officiële tolk kost geld. Het is zaak dat de tolk op de hoogte is van de inhoud van de

cursus en het is wenselijk voorafgaand aan elke bijeenkomst in het kort de inhoud en werk-

wijze van de bijeenkomst te bespreken. Wanneer er een tolk wordt aangetrokken vanuit een

tolkencentrum, is het belangrijk voor de cursus een vaste tolk te reserveren. Mogelijkerwijs

moet bij gebrek aan geld (noodgedwongen) worden gewerkt met een (vrijwillige) tolk die

goed Nederlands spreekt en de taal van de deelnemers beheerst die vaker als intermediair

optreedt. Het is belangrijk goede afspraken te maken over de taak van de tolk.

Zorg dat de tolk naast de cursusleidster zit en alleen vertaalt wat er wordt gezegd.

22


Tips voor een cursusleidster of voorlichtster die met een tolk werkt:

• Zorg ervoor dat de tolk naast u zit. Richt u tot de groep en houd contact met de deelne-

mers, kijk niet naar de tolk.

• Alles moet steeds worden vertaald, dus geef iedere keer maar een beperkte hoeveelheid

informatie. Geef de tolk de gelegenheid om te vertalen en ga direct aansluitend verder

met uw verhaal.

• Denk vanuit de doelgroep. De deelnemers weten weinig tot niets van Nederlandse voor-

zieningen. Vertel geen standaardverhaal waarin u een organisatie van a tot z presenteert,

maar spreek alleen over wat voor de deelnemers van belang kan zijn.

• Een klein aantal mensen zal u (deels) kunnen verstaan als u Nederlands spreekt. Praat dus

bij voorkeur rustig, eenvoudig en duidelijk om hun de kans te geven u te volgen.

• Vermijd moeilijke woorden en jargon. Geef praktische voorbeelden. Herhaal kernpunten.

• Als deelnemers vragen stellen, luister dan naar de tolk maar kijk bij het antwoorden de

vragensteller weer aan.

Excursie

De voorbereiding voor een excursie kost tijd. Daar staat tegenover dat zelf ergens op bezoek

gaan de deelnemers veel biedt. Zij kunnen zich dan beter voorstellen of de betreffende voor-

ziening voor hen interessant kan zijn. Voorbeelden van een excursie zijn een dagcentrum, een

logeerhuis, een sociale werkplaats.

Tips voor de voorbereiding van de excursie:

• Regel alles een paar weken voor de vastgestelde excursiedatum. Noem dag en tijd bij het

maken van de afspraken. Geef aan hoe groot de groep is. Houd eventueel rekening met

gebedstijden en regel zo nodig dat er gelegenheid is om tussentijds te bidden.

• Maak precieze afspraken met de voorziening die wordt bezocht en met de deelnemers.

Spreek af waar en hoe laat de deelnemers bijeenkomen. Spreek de instaptijden voor de

gehuurde bus of het openbaar vervoer af. Geef de firma én de chauffeurs een overzicht

van de vertrektijden en adressen.

• Spreek af wie de groep zal ontvangen. Het gaat er bij de excursie om dat de deelnemers

met eigen ogen zien en ervaren en praktische informatie krijgen. Spreek daarom met de

gastvrouw of gastheer af dat de tijd vooral wordt besteed aan een rondleiding of demon-

stratie. Verder is het belangrijk dat gebruikers van de voorziening iets kunnen zeggen over

hun ervaringen en dat ze hierbij hun mogelijke emotie kunnen overbrengen. Spreek met

de gebruikers af hoelang ze aan het woord kunnen zijn.

• De deelnemers moeten een goede indruk krijgen van de organisaties voor dienstverle-

ning en zorg. Dit is voor velen de eerste kennismaking met Nederlandse organisaties voor

mensen met een beperking. Daarom is het belangrijk dat de ouders voelen dat zij welkom

zijn. Dat betekent: een goede organisatie van de hele excursie, een gastvrouw of gastheer

die goed op de hoogte is en de groep niet laat wachten (en ook niet tussentijds wordt

weggeroepen), eventueel koffie en thee met iets lekkers daarbij.

• Draag zorg voor een attentie voor de gastheer of gastvrouw.

23


Tips voor de uitvoering van de excursie:

• Regel waar koffie en thee wordt geserveerd: op het adres van vertrek of op het bezoek-

adres.

• Geef de deelnemers het programma.

• Zeg: ‘Vandaag zullen we een bezoek brengen aan [naam instelling]. In alle gemeenten

zijn zulke organisaties voor kinderen met een beperking. U kunt vandaag allerlei

vragen stellen, daar is deze dag voor. We zijn om [tijd] hier weer terug. We gaan

met [een busje / met het openbaar vervoer / de bus / de tram].’

• Bij aankomst bij een voorziening: als de voorzitter of een beroepskracht van een organi-

satie meegaat, stel dan steeds degene die de groep ontvangt voor aan hem of haar.

• Zorg er tijdens de excursie voor dat de deelnemers steeds weten waar ze zijn. Als iedereen

zit of aanwezig is, zeg dan: ‘We zijn nu [locatie]. Dit is [naam persoon]. [Hij/zij] zal ons

eerst iets vertellen over [onderwerp]. Daarna krijgen we een rondleiding. Ik nodig u van

harte uit de vragen te stellen die u hebt, want die kans hebt u nu.’

• Draag er zorg voor dat de attentie voor de gastheer of gastvrouw wordt overhandigd bij

het vertrek.

• Neem een fototoestel mee en maak foto’s als u hebt besloten een informatieboekje te

maken dat de deelnemers aan het eind van de cursus ontvangen.


25

1.3 Voorbereiding door de cursusleidster

Aanpassing van het draaiboek en het materiaal aan de lokale situatie en de doelgroep

In dit draaiboek is de situatie van Turkse ouders als voorbeeld genomen. Het programma

is in een grote stad op proef uitgevoerd. Het draaiboek is ook geschikt voor voorlichtings-

cursussen voor andere taalgroepen en in kleinere plaatsen. Per situatie vraagt dit echter om

enige aanpassing in organisatie, voorbereiding en uitvoering. Iedere plaats heeft zijn eigen

sociale kaart en de beschikbaarheid van voorzieningen is ook niet overal hetzelfde. De lokale

sociale kaart is medebepalend voor de invulling van de onderwerpen van de voorlichting. De

verschillende doelgroepen vragen ieder hun eigen wervingsaccent en aandachtspunten voor

de planning.

In de voorbereiding voor een specifieke doelgroep vragen de voorbeelden en teksten wellicht

om enige aanvulling en/of aanpassing aan de ervaringen van die groep deelnemers.

- Neem het programma van alle bijeenkomsten door en bekijk de Powerpoint-presentaties.

- Besluit welk materiaal kan worden aangevuld en zoek dat op.

- Maak een lijstje van benodigdheden per bijeenkomst en zorg ervoor dat per bijeenkomst

het benodigde materiaal beschikbaar is.

- Bereid iedere bijeenkomst kort van tevoren in detail voor.

- Bedenk vooraf ook hoe je teksten met eigen woorden in de taal van de deelnemers kunt

formuleren en op welke wijze je speciale begrippen kunt uitleggen. Zoek zo mogelijk een

kenmerkend beeld om te laten zien of om over te vertellen. Geef praktische voorbeelden.

Vertel dingen vaker, in andere bewoordingen of toegelicht met een voorbeeld. Schrijf

voor jezelf – in je eigen taal – de tekst op die je gaat uitspreken. Oefen met deze tekst,

zodat je tijdens de bijeenkomst niet steeds hoeft na te denken over de juiste vertaling of

in je aantekeningen hoeft te kijken.

Als het niet mogelijk is om de voorlichtingscursus voor één specifieke taalgroep te organi-

seren, kan dit draaiboek ook van dienst zijn. In dat geval vraagt de werving meer tijd, evenals

de voorbereiding en de uitvoering. Vanuit het perspectief van de cursusleidster heeft het dan

de voorkeur als er een mix is van deelnemers, zodat niet één taalgroep overheerst. De voer-

taal wordt dan zeer eenvoudig Nederlands. Er zijn dan ook tolken nodig. Soms is het mogelijk

met zogenoemde fluistertolken te werken. De coördinator van de cursus kan daarvoor zorg

dragen of bij de werving wordt gemeld dat deelnemers een bekende kunnen meenemen die

de gesproken tekst zachtjes voor hen kan vertalen tijdens de bijeenkomsten.

26


Beeldmateriaal

In deze voorlichtingscursus wordt bij de bijeenkomsten 1, 2, 3 en 5 beeldmateriaal

gebruikt dat in Powerpoint is gezet en is te downloaden via de Vilans-webwinkel

(www.vilanswebwinkel.nl) bij de publicatie Op reis langs de voorzieningen. Dit materiaal is

aan te vullen met zelfgemaakte foto’s van voorzieningen in de betreffende gemeente

(gebouwen met een leesbare naam en een stuk van de straat waaraan ze liggen, met het

oog op de herkenbaarheid). Ook kunnen foto’s uit tijdschriften of jaarverslagen worden

gescand en worden ingevoegd in de Powerpoint-presentaties. Wellicht beschikt een van de

samenwerkende organisaties over beeldmateriaal (foto’s en logo’s) ter presentatie om de

herkenning te bevorderen. In bijeenkomst 4 wordt niet gewerkt met beeldmateriaal. Deze

bijeenkomst wordt ingevuld door een specialist in financiële regelingen. Bijeenkomst 6 is een

excursie.

Certificaat en informatiemateriaal

Deelnemers krijgen na afloop van de cursus een certificaat (zie het voorbeeld in de bijlage bij

dit deel van het draaiboek). Eventueel ontvangen zij na iedere bijeenkomst een hand-out of

hun wordt aan het eind van de cursus een eenvoudig informatieboekje uitgereikt. Dat infor-

matieboekje omvat de namen van de organisaties die tijdens de bijeenkomsten aan de orde

zijn geweest, inclusief de contactpersonen met naam, adres en telefoonnummer. Daarnaast

kan er ook een beperkt aantal folders van de organisaties worden ingevoegd in het boekje.

De ervaring leert dat deelnemers het boekje beter bewaren en het sneller aan bekenden

laten zien als het is verlevendigd met foto’s van henzelf, met plaatjes van de bijeenkomsten

en de excursie en met foto’s van de gebouwen waarin de voorzieningen gehuisvest zijn. Als

er geen speciaal informatieboekje wordt gemaakt, wordt de deelnemers geschikt bestaand

informatiemateriaal aangereikt.

Benodigdheden voor iedere bijeenkomst (met uitzondering van de excursie)

Voor iedere bijeenkomst dienen de volgende elementen beschikbaar en gebruiksklaar te zijn:

• een zaal die ruim genoeg is voor het aantal deelnemers en goed toegankelijk (dichtbij,

een vertrouwd adres, voor rolstoelen bereikbaar) en op temperatuur is;

• een (laptop)computer met een Powerpoint-programma, een cd-romlade en een USB-

ingang;

• een beamer;

• een projectiescherm of een witte muur;

• een USB-stick, cd-rom of dvd met programma-onderdelen, foto’s en ander beeldmate-

riaal;

• een flap-over met lege vellen, dikke schrijfstiften of whiteboard met passende stiften;

• gekleurde stickers, ‘geeltjes’, fotokaarten en ander werkmateriaal voor tijdens de

programma-onderdelen (voor iedere bijeenkomst het werkmateriaal dat in die bijeen-

komst beschreven staat);

27


• affiche om mensen de weg naar de zaal te wijzen en/of een gastheer of -vrouw die

mensen naar de zaal kan leiden;

• koffie, thee, water en eventueel koekjes.

Toelichting op de bijeenkomsten

Bijeenkomst 1 — kennismaking en introductie op de cursus — is voor ouders om te

bepalen of deze voorlichtingscursus hun iets kan bieden.

In de kennismakingsronde krijgen zij een idee van de andere ouders en hun gezinssituatie. Zij

krijgen tijdens deze bijeenkomst de gelegenheid om aan te geven welke knelpunten zij als het

zwaarst ervaren. Zij wisselen ervaringen uit met andere aanwezigen. De cursusleidster zorgt

hierbij voor een prettige, ontspannen en vertrouwelijke sfeer. Dat vraagt een open houding

en aandacht voor alle deelnemers.

Naast algemene informatie over het doel van de voorlichting geeft de cursusleidster uitge-

breid mondeling en met beeld uitleg over het programma van de reeks bijeenkomsten,

zodat de aanwezigen een idee krijgen van wat de cursus hun kan opleveren. De manier van

werken in deze eerste bijeenkomst geeft de deelnemers goed beschouwd een voorbeeld

van de aanpak in de rest van de bijeenkomsten: werken met beelden, onderlinge uitwisse-

ling, vertrouwdheid in de groep en mondelinge informatie. De aanwezigen wordt duidelijk

gemaakt dat de volgende bijeenkomsten (2 t/m 6) alleen bedoeld zijn voor de mensen die

zich bij deze eerste bijeenkomst inschrijven.

Tip: De cursusleidster gebruikt bij voorkeur termen als ‘kinderen die langzaam leren’,

‘kinderen die veel aandacht vragen’ en ‘speciale kinderen’ in plaats van te spreken over

‘gehandicapte kinderen’.

Bijeenkomst 2 — goed zorgen voor jezelf als ouder — staat in het teken van goede zorg

voor jezelf als ouder.

Ouders van kinderen met een beperking kunnen onder grote druk staan. Dat heeft

vanzelfsprekend invloed op hun eigen gezondheid. Als zij de zorg voor hun kind(eren) niet

volhouden, heeft dat een negatieve invloed op het hele gezin. De cursusleidster besteedt in

dit kader aandacht aan de balans draagkracht–draaglast en aan het belang van – kortstondig

– loslaten en ontspannen.

In het tweede deel van de bijeenkomst geeft een voorlichtster van MEE informatie over

ontmoetings- en ontspanningsmogelijkheden, lotgenotencontacten en over het inschakelen

van hulp in huis of bij familie of van instellingen (MEE, thuiszorg).

Bijeenkomst 3 — goed zorgen voor alle kinderen — gaat over goed zorgen voor je kind

en voor de sfeer in het gezin.

De cursusleidster besteedt aandacht aan het stimuleren en positief waarderen van een kind

met beperkingen en aan grenzen stellen.

In het tweede deel van de bijeenkomst geeft een voorlichtster informatie over mogelijkheden

voor opvoedingsondersteuning, opvoedingscursussen en hulp van MEE bij ontwikkelings-

stimulering voor kinderen.

28


Bijeenkomst 4 — rondkomen met je geld in een ‘passende’ woning.

Heel veel ouders beschikken over een beperkt inkomen en kinderen met een beperking zijn

‘duurder’ dan andere kinderen. Deze bijeenkomst is daarom volledig gewijd aan voorlichting

over financiële regelingen, woningaanpassing en hulpmiddelen. Daarvoor wordt een voor-

lichtster ingeschakeld die gedurende de hele bijeenkomst aanwezig is.

Bijeenkomst 5 — je kind stimuleren in zijn ontwikkeling, voorbereiden op

volwassenheid — stimuleert ouders na te denken over de toekomst van hun

kind en de voorbereiding op volwassenheid.

De cursusleidster voert in dit kader een groepsgesprek over de toekomst: wat als de kinderen

ouder worden; wat is goed voor hen, wat is goed voor de ouders?

Een voorlichtster geeft informatie over een dagverblijf, een school of een dagcentrum,

sociale werkvoorziening, begeleid werk, logeerhuizen, woonvoorzieningen voor kinderen,

jongeren en volwassenen met een beperking.

De cursus wordt aan het einde van deze bijeenkomst geëvalueerd. De deelnemers treffen

elkaar hierna immers alleen nog tijdens de excursie.

Bijeenkomst 6 is de excursie — met eigen ogen gaan verkennen.

De cursusleidster begeleidt de deelnemers op hun excursie naar een dagcentrum en/of een

logeerhuis.

29


Bijlagen


31

Voorbeeldbrief uitnodiging ouders

Uitnodiging aan (Turkse) ouders met een kind dat zich langzaam ontwikkelt

[plaats, datum]

Geachte ouders,

Uw kind groeit op en moet veel leren, zoals elk kind. Als ouder doet u daar steeds uw best

voor. Maar soms is het erg moeilijk. Vaak is het nog moeilijker met een kind dat zich lang-

zaam ontwikkelt. Dan vraagt u zich misschien af: Wat kan ik doen? Wie geeft mij hulp? Bij

wie moet ik zijn? Hoe kom ik uit met mijn geld?

Wij gaan voorlichting geven om u te helpen met uw vragen. In het [Turks]. U hoeft niet te

kunnen lezen of schrijven om mee te doen.

Mevrouw [naam] geeft de voorlichting. U hoort dan hoe u hulp kunt krijgen.

Kom naar de eerste bijeenkomst. U bent van harte welkom.

Tijd:

Plaats:

Lokaal:

We hebben een programma gemaakt dat moeders echt kan helpen. U praat met elkaar over

uw problemen. We vertellen over de onderwerpen die in volgende bijeenkomsten worden

behandeld. Daarna kunt u besluiten of u wilt meedoen aan de vijf bijeenkomsten van deze

cursus.

In de cursus kunt u met andere ouders ervaringen uitwisselen. We laten beelden zien. Er

komen deskundige sprekers. U kunt vragen stellen. U gaat ook zelf kijken naar een dagop-

vang en een logeerhuis voor kinderen die zich langzamer ontwikkelen.

Namens:

Hebt u vragen? Belt u dan: [naam en telefoonnummer]


33

Voorbeeld certificaat deelnemers

Certificaat

[naam]

heeft deelgenomen aan de cursus Op reis langs de voorzieningen.

Deze voorlichtingscursus bestond uit zes dagdelen en is georganiseerd door:

[naam project/organisatie]

[handtekening]

[datum]


35

Bijeenkomst 1 Kennismaking en introductie op de cursus

Doel voor de cursusleidster:

• Tien tot vijftien deelnemers weten wat ze kunnen verwachten en zijn gemotiveerd om

zich aan te melden voor de rest van het cursusprogramma.

Doelen voor de deelnemers:

• deelnemers weten waarom de cursus wordt gegeven, weten dat de voorlichting is

bedoeld voor ouders van kinderen tot en met 12 jaar en hebben kennisgenomen van het

cursusprogramma;

• deelnemers zijn gemotiveerd om mee te doen en melden zich aan.

36


Programma

tijd 120 minuten inhoud werkvorm materiaal

25 minuten 1.1 Welkom en kennis-

making

Welkomstwoord en

kennismakingsgesprek

Lijst kennismaking

10 minuten 1.2 Uitleg over het doel van

de bijeenkomst

Groepsinstructie Introductietekst

Powerpoint-presentatie 1,

dia 1-3

40 minuten 1.3 Bespreking ervaren

knelpunten aan de hand

van dia’s

Groepsgesprek onder

leiding van cursusleidster

Instructie


dia 4-16

Knelpuntenlijst

10 minuten Pauze

10 minuten 1.4 Uitleg over het

programma van de cursus

Groepsinstructie door

cursusleidster

Instructie


dia 17 en eventueel dia 18

5 minuten 1.5 Gelegenheid om

vragen te stellen

Individuele reacties

10 minuten 1.6 Aanmelding Groepsinstructie door

cursusleidster

Deelnemers geven naam,

adres, telefoonnummer

Aanmeldingslijst

10 minuten 1.7 Afspraken en afsluiting Groepsinstructie door

cursusleidster

37


Uitvoering

1.1 Welkom en kennismaking

Doel

Deelnemers en cursusleidster weten wie aanwezig zijn en voor welke kinderen (met een

beperking) zij zorgen. Zij bouwen samen een vertrouwelijke sfeer op.

Tijdsduur

25 minuten


Bedenk vooraf hoe je jezelf voorstelt. Bereid voor hoe je iets persoonlijks meldt in relatie tot

het hebben van kinderen met een beperking. Dit helpt om een open sfeer te bewerkstelligen.

Jij begint de kennismakingsronde en zet de toon. Bereid je erop voor de voorstellingsronde

persoonlijk te maken en tegelijkertijd per deelnemer de tijd betrekkelijk kort te houden.

Alternatieve vorm

Bedenk wat je wilt zeggen over een voorwerp dat iets over jou zegt, dat je dagelijks gebruikt of waar je

vaak naar kijkt (bijvoorbeeld foto’s in je portemonnee, een sleutelring of een mascotte die altijd in je

tas zit).

Werkvorm en inhoud

Een persoonlijke voorstellingsronde langs alle deelnemers. Stel je niet te centraal op; meng

je zo tussen de deelnemers dat zij zich niet alleen op jou kunnen richten. Vraag hun om hun

verhaal aan elkaar te vertellen. Vraag hun om hun naam te noemen en het aantal kinderen

waar ze voor zorgen. Vraag hun ook of ze willen aangeven hoe oud de kinderen zijn en of het

kind / de kinderen met een beperking overdag thuis, op school of op een dagverblijf is/zijn.

Alternatieve vorm

Vraag de deelnemers iets te pakken wat zij dagelijks bij zich dragen (bijvoorbeeld een sleutelring,

een mobiele telefoon, een hulpmiddel of medicijnen), te vertellen wat het is, waarom zij het bij zich

hebben en of het iets belangrijks voor hen is. Wellicht kan deze werkvorm worden ingezet om tot

een persoonlijke, vertrouwelijke sfeer te komen. Het kan ook zijn dat het niet goed werkt om op de

allereerste bijeenkomst al zo nabij te komen. Het is aan de cursusleidster om in te schatten of deze

werkvorm wel of niet passend is.

Materiaal

Lijst kennismaking, in te vullen door de cursusleidster tijdens de kennismaking.

38


Aanwezigen

naam naam en leeftijd kind met

speciale aandacht

andere kinderen en hun leef-

tijden

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

39


1.2 Uitleg over het doel van de bijeenkomst

Doel

Deelnemers begrijpen waarom deze cursus (door MEE) georganiseerd wordt.

Tijdsduur

10 minuten


Neem de introductietekst door. Zoek eigen woorden en een enkel voorbeeld om de inhoud

ervan over te brengen aan de deelnemers.

Werkvorm en inhoud

Presentatie door de cursusleidster aan de groep.

Materiaal

• Powerpoint-presentatie 1, dia 1-2 en na de introductietekst dia 3

- dia 1: titeldia

- dia 2: dia van gezin

- dia 3: dagprogramma

• Introductietekst

Vertel:

Dit zijn Ibrahim en Asha en hun kinderen. Hun zoon Adil is nu 9 jaar. Toen hij 4 jaar was, merkten

ze dat er iets met hem aan de hand was. Op school ging hij schreeuwen en andere kinderen schoppen

en slaan. Mensen die hem niet kenden, konden hem ook niet goed verstaan. Hij kon niet op de

gewone basisschool blijven. Hij is nu op een school voor moeilijk lerende kinderen, maar daar gaat

het niet goed. Misschien moet hij daar wel weg en naar een dagverblijf. Asha maakt zich grote

zorgen, ze slaapt er ook niet goed van. Zij begrijpt niet echt goed wat er aan de hand is en wat de

school over Adil zegt. Als hij van school moet en naar een dagverblijf moet, wat voor toekomst zal hij

dan hebben? Zullen ze daar wel goed voor hem zorgen? Zij voelt zich alleen. Met haar man kan zij

niet goed praten over haar zorgen en ze durft er niet met anderen over te spreken.

Zeg verder:

Zoals dit gezin zijn er vele. MEE organiseert deze bijeenkomst voor ouders van speciale kinderen

tot en met 12 jaar, voor ouders van kinderen die langzaam leren. Alle ouders willen goed voor hun

kinderen zorgen. Soms is dat moeilijk voor ouders. Het kan moeilijk zijn omdat je als ouder zo’n

kind heel veel aandacht moet geven. Of omdat andere kinderen ook aandacht moeten hebben. Soms

weet je niet meer hoe je rond moet komen omdat je kind zo ‘duur’ is. Soms ben je wanhopig omdat je

rust nodig hebt en niet weet hoe je die kunt krijgen. Je wilt het beste voor je kind, maar je weet niet

precies hoe je erachter kunt komen wat dat is en hoe je het kunt regelen. Je kunt het ook erg moeilijk

vinden om je weg te vinden in alle ingewikkelde regels in Nederland.

MEE organiseert een cursus om samen te praten over hoe je goed kunt zorgen voor jezelf, voor je gezin

en vooral voor je speciale kind en om je de weg te wijzen naar hulp als je die nodig hebt en er een

40


beroep op zou willen doen. Vandaag kunnen jullie een idee krijgen of die cursus wat voor jullie is,

of jullie er iets aan hebben. Vervolgens kunnen jullie kiezen of jullie mee willen doen aan de andere

bijeenkomsten.

1.3 Bespreking ervaren knelpunten aan de hand van dia’s

Doelen

• Deelnemers raken met elkaar aan de praat over de zorg voor hun speciale kind.

• Deelnemers geven aan wat voor hen op dit moment de knelpunten zijn die het zwaarst

wegen.

Tijdsduur

40 minuten


Bekijk zelf vooraf de dia’s, lees de instructie door en bedenk hoe je in eigen woorden dit

programma-onderdeel presenteert en een toelichting geeft bij de dia’s.

Zorg ervoor dat je de knelpuntenlijst en een pen bij de hand hebt om tijdens het groepsge-

sprek te noteren hoeveel deelnemers sterk reageren op een bepaald knelpunt en of het voor

hen zwaar of licht weegt.

De dia’s roepen denkelijk veel reacties op. Laat de deelnemers praten, stimuleer iedereen om

het woord te nemen. Kondig al bij het begin aan dat er twaalf dia’s komen en dat je niet over

iedere dia heel lang zult kunnen praten met de groep. Meld ook dat sommige onderwerpen

in de volgende bijeenkomsten uitgebreider aan bod komen. Bereid je erop voor dat je heel

goed de tijd in de gaten moet houden. Als mensen eenmaal loskomen, kan er over iedere dia

heel lang worden doorgepraat. Het zal niet steeds makkelijk zijn om te bepalen wanneer en

hoe je op een prettige manier kunt ingrijpen. Je kunt het gesprek over iedere dia afronden

door samen te vatten wat er is gezegd, eventueel een conclusie te trekken en de overgang

naar de volgende dia aan te kondigen. Je kunt ook aangeven dat de deelnemers na deze

bijeenkomst voor individuele vragen een afspraak kunnen maken met een medewerker van

MEE.

Alternatieve vorm

Als je in de voorbereiding al denkt dat twaalf dia’s te veel is en dat er meer ruimte moet zijn voor

reacties, kun je de dia's 7, 10, 12 en 16 laten vervallen. De onderwerpen hiervan komen min of

meer ook in de andere dia’s aan de orde.

Werkvorm en inhoud

Een groepsgesprek aan de hand van dia’s die een voor een worden getoond en besproken.

41


Alternatieve vorm

Voor deze werkvorm is niet per se de Powerpoint-presentatie nodig. De dia’s kunnen ook tot foto’s

worden afgedrukt. Geef iedere deelnemer een setje foto’s en rode, gele en groene stickers. Vraag hun

op iedere foto een sticker te plakken: rood voor ‘zelf ook veel problemen met de afgebeelde situatie’,

geel voor ‘af en toe problemen met de afgebeelde situatie’ en groen voor ‘weinig problemen met de

afgebeelde situatie’.

Materiaal

• Instructie

Zeg:

We gaan een aantal dia’s bekijken en er samen over praten. Daardoor leren we van elkaar wat goede

en wat moeilijke dingen zijn in het leven met een kind met een beperking. De onderwerpen van dit

gesprek komen in het vervolg van de cursus ook aan de orde.

Stel vragen als deelnemers niet uit zichzelf beginnen te praten, bijvoorbeeld:

- Voor wie is dit niet zo moeilijk?

- Wie vindt dit wel heel moeilijk?

- Wie wil er uitleggen wat het precies zo moeilijk maakt?

- Wie wil er iets vertellen over hoe je ermee om zou kunnen gaan?

- Wat voor oplossing kies je om toch te weten te komen wat er over je kind wordt gezegd?

Rond het groepsgesprek af. Vertel welke van de besproken onderwerpen veel mensen als

knelpunt noemen. Geef aan dat die onderwerpen in de volgende bijeenkomsten worden

opgenomen en worden besproken.

• Powerpoint-presentatie 1, dia 4-16

- dia 4: Wat vinden ouders moeilijk?

- dia 5: ‘Mijn man en ik zijn vaak boos dat wij dit kind hebben gekregen’

- dia 6: ‘Mijn familie begrijpt niet wat het is om een kind met beperkingen te hebben’

- dia 7: ‘Ik ken geen andere ouders die ook een speciaal kind hebben; ik praat daar met

bijna niemand over’

- dia 8: ‘Ik vind het moeilijk om streng te zijn voor mijn kind. Als anderen mij niet

steunen, is het nog moeilijker’

- dia 9: ‘Ik moet steeds rekening houden met ieder kind én ook nog met mijn kind dat

langzaam leert’

- dia 10: ‘Ik ben vaak moe omdat ik zo veel moet doen voor mijn kind dat zo veel

aandacht vraagt’

- dia 11: ‘Ik maak mij veel zorgen over de toekomst van mijn speciale kind’

- dia 12: ‘Overal waar ik met mijn kind kom, spreken ze alleen maar Nederlands’

- dia 13: ‘Ik begrijp vaak niet wat het kinderdagverblijf en school over mijn kind zeggen’

- dia 14: ‘Het dagverblijf en de school houden geen rekening met onze regels voor

douchen of voor het apart houden van jongens en meisjes’

- dia 15: ‘Mijn speciale kind kost meer geld dan andere kinderen’

- dia 16: ‘Ik begrijp niets van al die formulieren waar ik mee te maken krijg’

42


• Knelpuntenlijst

dia 5 — ‘Mijn man en ik zijn vaak boos dat wij dit kind hebben gekregen’niet soms altijd

dia 6 — ‘Mijn familie begrijpt niet wat het is om een kind met beperkingen te hebben’niet soms altijd

dia 7 — ‘Ik ken geen andere ouders die ook een speciaal kind hebben; ik praat daar met bijna

niemand over’ niet soms altijd

dia 8 — ‘Ik vind het moeilijk om streng te zijn voor mijn kind. Als anderen mij niet steunen, is

het nog moeilijker’niet soms altijd

dia 9 — ‘Ik moet steeds rekening houden met ieder kind én ook nog met mijn kind dat lang-

zaam leert’ niet soms altijd

dia 10 — ‘Ik ben vaak moe omdat ik zo veel moet doen voor mijn kind dat zo veel aandacht

vraagt’ niet soms altijd

dia 11 — ‘Ik maak mij veel zorgen over de toekomst van mijn speciale kind’ niet soms altijd

dia 12 — ‘Overal waar ik met mijn kind kom, spreken ze alleen maar Nederlands’ niet soms altijd

dia 13 — ‘Ik begrijp vaak niet wat het kinderdagverblijf en school over mijn kind zeggen’ niet soms altijd

dia 14 — ‘Het dagverblijf en de school houden geen rekening met onze regels voor douchen

of voor het apart houden van jongens en meisjes’niet soms altijd

dia 15 — ‘Mijn speciale kind kost meer geld dan andere kinderen’niet soms altijd

dia 16 — ‘Ik begrijp niets van al die formulieren waar ik mee te maken krijg’niet soms altijd

43


1.4 Uitleg over het programma van de cursus

Doel

Deelnemers weten wat ze van de cursus kunnen verwachten, begrijpen waar het over gaat

en kunnen een keuze maken of ze wel of niet willen meedoen.

Tijdsduur

10 minuten


Lees de instructie door en bekijk het beeldmateriaal. Bereid je verhaal bij dit onderdeel voor

om in eigen woorden een beeld te geven van het programma. Bedenk eventueel een eigen,

kenmerkend praktisch voorbeeld om de inhoud van iedere bijeenkomst duidelijk te maken.

Werkvorm en inhoud

Uitleg door de cursusleidster over wat er in de volgende bijeenkomsten aan de orde komt.

Materiaal

• Instructie

Zeg:

Er komen vijf bijeenkomsten. Iedere week één keer. Op dinsdagmorgen. [Of: Om de week. Dus de ene

week wel en de andere week niet.]

Deelname kost geen geld. MEE vindt het belangrijk dat iedereen goede informatie krijgt. Alle

bijeenkomsten zijn in dit gebouw en in deze zaal. Iedereen die een speciaal kind tot 13 jaar heeft,

kan meedoen; niet alleen vrouwen, ook mannen. De cursus wordt in het [Turks of een andere

taal] gegeven. U hoeft niet te kunnen lezen of schrijven. Het is de bedoeling dat de mensen die zich

aanmelden aan alle bijeenkomsten deelnemen. [Als er kinderopvang is geregeld, kun je dit melden.]

• Powerpoint-presentatie 1, dia 17 en eventueel dia 18

Vertel:

• Op de eerstvolgende bijeenkomst gaan we het hebben over: Goed zorgen voor jezelf als ouder. Hoe

kun je het zorgen volhouden? Hoe kun je ontspannen? Hoe kun je jezelf sterker maken om ervoor

te zorgen dat je zelf niet ziek wordt?

• Daarna bespreken we hoe je ervoor kunt zorgen dat het met je hele gezin goed blijft gaan, dat je

speciale kind niet alle aandacht naar zich toe trekt of het voor iedereen in huis moeilijk maakt.

En over hoe je daarbij hulp kunt krijgen als je dat wilt.

• Voor bijna iedereen is het moeilijk om rond te komen. Er komt daarom een aparte bijeenkomst

waarin veel wordt uitgelegd over hoe en waar je financiële steun kunt krijgen. Jullie kunnen dan

ook kennismaken met iemand die jullie kan helpen bij het aanvragen van die steun.

• Jullie kinderen worden groter en ouder. Nu denken jullie misschien nog helemaal niet aan later.

Voor jullie zelf en voor de ontwikkeling van jullie speciale kind zijn er soms veel dingen moeilijk,

maar er is ook veel mogelijk. Daar krijgen jullie informatie over.

44


• In de laatste bijeenkomst gaat de hele groep zelf kijken hoe het eruitziet en hoe er voor de

kinderen wordt gezorgd op een dagopvang en in een logeerhuis. Dan weten jullie dat er opvang

mogelijk is voor jullie kind als je bijvoorbeeld naar het ziekenhuis moet of naar een begrafenis

wilt van een familielid ver weg.

1.5 Gelegenheid om vragen te stellen

Vraag of mensen iets niet snappen of dat ze nog andere vragen hebben. Geef nadere uitleg.

Sluit dit onderdeel af door de aanwezigen te bedanken voor hun komst en de getoonde

belangstelling. Meld dat degenen die niet willen meedoen aan het vervolg van de cursus nu

naar huis kunnen gaan.

Vraag iedereen die wel mee wil doen naar je toe te komen om zich in te schrijven.

Tip: De kans is groot dat er mensen met persoonlijke vragen komen. Vertel dat je die nu

alleen kunt noteren met het adres en telefoonnummer van de betreffende persoon erbij.

Geef aan dat je de vragen of problemen zult doorgeven aan iemand die uitgebreider met

de mensen kan praten en aan oplossingen kan werken. Geef ook de naam en het telefoon-

nummer van de persoon bij MEE die als consulent de eerste contacten op zich neemt en zeg

dat zij daar ook zelf contact mee kunnen opnemen. De vragensteller weet dan dat er gebeld

kan worden door de consulent.

Geef aan dat de deelnemers in iedere volgende bijeenkomst kunnen kennismaken met

iemand die hen verder kan helpen om een oplossing voor hun problemen te zoeken.

1.6 Aanmelding

Vul samen met de mensen die willen meedoen de aanmeldingslijst in.

Materiaal

• Aanmeldingslijst

45



naam adres telefoon

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

46


1.7 Afspraken en afsluiting

Rond de bijeenkomst af. Vertel hoeveel mensen zich hebben aangemeld. Meld nogmaals

dat het de bedoeling is dat de deelnemers bij alle bijeenkomsten aanwezig zijn, maar dat als

iemand nu al weet één keer niet te kunnen komen vanwege een andere afspraak zich toch

kan aanmelden.

Noem nog eens de datum, dag, tijd en locatie van de volgende bijeenkomst.

47


Powerpoint 1

Downloaden via Vilans-webwinkel (www.vilanswebwinkel.nl) bij

de publicatie Op reis langs de voorzieningen.

48


49



51

Bijeenkomst 2 Goed zorgen voor jezelf als ouder

Doelen voor de cursusleidster:

• deelnemers stimuleren tot nadenken over de noodzaak van het in balans houden van

draagkracht en draaglast;

• deelnemers laten kennismaken met de mogelijkheden voor hulp daarbij.


• deelnemers begrijpen dat het voor iedereen in het gezin en voor henzelf heel belangrijk is

dat zij gezond blijven;

• deelnemers realiseren zich dat ze zichzelf niet moet wegcijferen;

• deelnemers nemen kennis van een aantal mogelijkheden om de balans tussen draag-

kracht en draaglast in evenwicht te houden.

52


Programma


5 minuten

2.1 Welkom

- uitleg over dagpro-

gramma

Ontspanningsoefening

Programma op flap-over of


dia 1 Programma

5 minuten - loslaten en ontspannen Instructie voor de ontspan-

ningsoefening

35 minuten 2.2 Balans draagkracht–

draaglast

Mondelinge uitleg aan

de groep met behulp van

symbolen


dia 2-7

Instructie werkvorm balans

Oefentouwtjes (10x,

waarvan enkele al half

doorgeknipt) en instructie

oefening met touw

20 minuten 2.3 Inschakeling hulp in

huis van familie

Casus voorlezen en

bespreken in de groep

Casus

15 minuten Pauze

35 minuten 2.4 Voorlichting over

ontmoeting en ontspan-

ning, lotgenotencontact,

thuiszorg,

hulpmiddelen

Groepsvoorlichting door

MEE-voorlichtster

Instructie voor de voorlicht-

ster

Foldermateriaal over

aanbod in woonplaats/wijk


dia 8-19 en/of beelden uit

dvd Info thuis

5 minuten 2.5 Afronding met

ontspanningsoefening


Aankondiging volgende

bijeenkomst

Instructie voor de oefening

53


Programma

9.30 Welkom en uitleg over dagprogramma

9.35 Loslaten en ontspannen

9.40 Balans draagkracht-draaglast

10.15 Inschakeling hulp in huis van familie

10.35 Pauze

10.50 Voorlichting over ontmoeting en ontspanning, lotgenotencontact, thuiszorg, hulp-

middelen

11.25 Afronding met ontspanningsoefening

11.30 Einde

54


Uitvoering

2.1 Welkom

Uitleg over dagprogramma

Doel

Een verbinding maken met de vorige bijeenkomst en uitleg geven over wat er deze keer aan

de orde komt.

Tijdsduur

5 minuten


Kom kort terug op de vorige bijeenkomst. Verwoord voor jezelf hoe je kort kunt weergeven

wat er toen aan de orde is geweest. Vertel dat deze dag het volgende thema aan bod komt:

goed zorgen voor jezelf als ouder.

Zorg ervoor dat je het programma van de bijeenkomst gereed hebt op een flap-over of in

Powerpoint

Werkvorm en inhoud

Groepsinstructie

Materiaal

• Programma op flap-over of beeld (Powerpoint-presentatie 2, dia 1)


Doel

• Deelnemers ervaren het effect van loslaten en ontspannen.

• Deelnemers leren een eenvoudige ontspanningsoefening om zelf thuis te doen.

Tijdsduur

5 minuten


Lees de instructie. Doe vooraf aan de bijeenkomst de oefening voor jezelf. Oefen met in je

eigen woorden de opdracht te geven voor de oefening.

Werkvorm en inhoud

Groepsgewijs uitvoeren van enkele ontspanningsoefeningen.

55


Materiaal

• Instructie voor de ontspanningsoefening

Zeg dat jullie deze bijeenkomst eerst gaan praten over hoe belangrijk het is om goed te

zorgen voor jezelf, dat je positief kunt denken en kunt ontspannen. Zeg dat je daarom begint

met een ontspanningoefening.

Vraag de mensen om zo ontspannen mogelijk op hun stoel te gaan zitten.

Geef de deelnemers de volgende opdrachten:

- Strek je armen boven het hoofd, beweeg je armen en lijf vanuit je middel opzij naar beide

kanten, vijf keer naar iedere kant.

- Pak achter je rug je handen samen, strek je armen naar achteren en omhoog. Zet niet te veel

kracht. Doe dit vijf keer.

- Trek grimassen in je gezicht; hoe raarder, hoe beter.

Rond de oefening af door het volgende zelf voor te doen en te zeggen:

Schud nu even je armen en je hoofd los.

2.2 Balans draagkracht-draaglast

Doel

Deelnemers hebben kennis van de balans draaglast-draagkracht en begrijpen hoe ze zelf

kunnen bijdragen aan een evenwichtige balans en waarom dat belangrijk is.

Tijdsduur

35 minuten


Lees de instructie voor deze werkvorm en bedenk hoe je die in eigen woorden en je eigen

taal kunt formuleren. Leg het werkmateriaal klaar en zet de Powerpoint-presentatie gereed.

Werkvorm en inhoud

Groepsinstructie over balans door de cursusleidster.

In tweetallen een oefening met touwtjes.

Materiaal

• Instructie werkvorm balans – Powerpoint-presentatie 2, dia 2

Vertel:

Je familie helpen dat doe je gewoon, daar denk je niet over na. Dat geldt voor iedereen in de hele

wereld. Ook in Nederland zorgen mensen voor hun familieleden die hulp nodig hebben. Als je ouders

bent van kinderen, zorg je natuurlijk voor hen. Dat is ‘normale’ (gebruikelijke) zorg. Bijna altijd

kunnen de mensen die zorgen daar gezond bij blijven.

56


Laat dia 2 zien, het symbool van de balans ‘gezond en wel’.

Maar als je een kind hebt met beperkingen, moet je wel heel veel meer en heel veel langer voor dat

kind zorgen dan voor een ander kind. Als een familielid ziek wordt en hij of zij jaren ziek blijft,

vraagt de zorg wel erg veel van die familie. In veel landen in de wereld moet de familie wel alles zelf

blijven doen, hoelang iemand ook ziek of gehandicapt is en hoe zwaar de zorg ook is.

• Tien oefentouwtjes waarvan er enkele al zijn ingeknipt en daardoor een zwakke plek

hebben en instructie oefening met touw – Powerpoint-presentatie 2, dia 3-7

Laat dia 3 zien, met het touw dat begint te rafelen. Deel de groep in in tweetallen die naast

elkaar zitten. Geef hun per twee deelnemers één touwtje. Enkele touwtjes hebben in het

midden al een zwakke plek.

Deze oefening is bedoeld om deelnemers aan den lijve te laten voelen hoe de afwisseling van

spanning en ontspanning werkt en hoelang aangehouden spanning op je armen inwerkt.

Met deze oefening wordt al zonder woorden duidelijk dat langdurig te veel spanning slecht is

voor het lichaam. Na deze oefening is het verhaal over de balans draagkracht-draaglast veel

eenvoudiger te begrijpen.

Geef de deelnemers opdracht om ieder een eind van het touwtje in handen te nemen en

eraan te trekken.

Zeg:

Trek nu zacht en kort. Trek nu harder en langer. Trek weer even zacht en kort. Trek nu heel hard en

lang.

Kijk of er touwtjes breken. Stop op dat moment de oefening. Vraag de deelnemers of iemand

wil vertellen wat hij of zij voelde bij deze oefening.

Zeg dan:

Dat touwtje, dat is een beeld van jezelf als je lang zorgt. Op een gegeven moment kun je heel zwak

worden of breken. Als lange tijd zorgen te veel van je vraagt, kan je in de stress raken en uiteindelijk

ziek worden. De draaglast, de ervaren belasting, is dan te groot geworden voor wat je kunt dragen, je

draagkracht.

Laat dia 4 zien, van de balans ‘ziek en moeite’, waar de balans draagkracht-draaglast uit

evenwicht is.

Vertel:

Je kunt als mantelzorger bij jezelf merken dat de balans scheef komt te staan. Wie kan er uit eigen

ervaring voorbeelden geven van dingen waaraan je merkt dat het niet goed meer gaat?

Schrijf op wat door de deelnemers wordt genoemd. Vat samen en orden de genoemde

signalen op de volgende manier.

Er komen bijvoorbeeld:

1 lichamelijke klachten

o verhoogde hartslag

o hoofdpijn

2 gevoelsmatige klachten

o piekeren

o alles zwart zien, depressiviteit

57


3 gedragsveranderingen

o rusteloosheid

o verwaarlozing van zichzelf of de verzorgde

o veel gaan roken of veel alcohol gaan drinken

o ongeduldig en ruw worden tegen de verzorgde, gaan schreeuwen en soms zelfs knijpen of

slaan uit vermoeidheid, onmacht en woede

Ook wanneer je grote problemen krijgt met je echtgenoot of alsmaar boos bent op je kinderen of op

het werk niet meer goed functioneert, dan ben je duidelijk te ver gegaan. De zorgtaak kan je te zwaar

worden.

Laat dia 5 zien, het symbool van de balans ‘gezond en wel’.

Zeg:

Wat kun je doen om je zorgtaak te kunnen volhouden, je eigen draagkracht sterk te houden en de

balans in evenwicht te houden?

Dan moet je ervoor zorgen dat er evenwicht is, dat er genoeg leuke dingen zijn (stel je mooie

gekleurde knikkers voor) die op de weegschaal gelegd kunnen worden aan de kant van jouw draag-

kracht.

Het is heel belangrijk voor je – als je langdurig zware zorgtaken hebt – om:

• goed voor jezelf te zorgen, goed te eten, rust te nemen;

• zélf te werken aan het versterken van je eigen draagkracht. Daarvoor is het belangrijk dat je

positief blijft denken. Verder is het heel erg belangrijk dat je je regelmatig ontspant en ervoor

leert zorgen dat je daarvoor ook de gelegenheid krijgt. Straks komt iemand vertellen hoe en waar

je ‘jezelf ontspannen’ kunt leren, ontspannende dingen kunt doen of je zorgen met anderen kunt

delen zodat je positief kunt blijven.

Laat dia 6 zien, het symbool van de balans ‘ziek en moeite’, balans uit evenwicht.

Zeg:

Je zorgtaken kunnen ook zo zwaar zijn dat je het tóch niet redt om goed voor jezelf en je gezin te

blijven zorgen.

Wat is er dan mogelijk om ervoor te zorgen dat er wat lelijke, sombere, loden knikkers van de weeg-

schaal worden afgehaald aan de kant van je draaglast, zodat die wat minder wordt? Dat er zware

dingen van de weegschaal af gaan, zodat er weer evenwicht komt?

Je kunt aan andere mensen in je familie vragen om jou te helpen en taken van je over te nemen.

Bijvoorbeeld iemand die af en toe komt oppassen, zodat jij even vrij hebt. Daarover gaan we dadelijk

verder praten.

In Nederland is het ook mogelijk om hulp in te schakelen als je langer dan 3 maanden en meer dan

8 uur per week bezig bent met hulp en zorg voor een familielid. Dan wordt het niet meer ‘normale’

zorg genoemd, maar ‘mantelzorg’. Dat is dus zorg die veel zwaarder is dan gewone zorg. Mantelzor-

gers kunnen hulp krijgen om ervoor te zorgen dat ze het zorgen kunnen volhouden en niet zelf ziek

worden.

Laat dia 7 zien, het symbool van de balans ‘ziek en hulp’, de balans die weer in evenwicht is.

58


Bij deze oefening kunnen reacties naar boven komen die met slechte ervaringen met hulp-

verleners te maken hebben. Erken dat deze situaties zich voordoen. Geef ook aan dat het hier

en nu niet de plaats is om uitgebreid op deze ervaringen in te gaan. Leid het gesprek terug

naar de drempels die de deelnemers zelf ervaren, in zichzelf en in hun eigen omgeving.

Geef aan dat er na de pauze informatie wordt gegeven over hulp en ondersteuning.

Zeg:

Straks komt er een voorlichtster van MEE om u uitgebreid te vertellen wat er mogelijk is om hulp in

huis te krijgen.

2.3 Hulp van familie inschakelen in huis

Doel

Deelnemers stimuleren tot denken over het loslaten van taken en anderen om hulp vragen

en gelegenheid bieden om emoties bij die gedachten te bespreken.

Tijdsduur

20 minuten


Lees de casus. Lees de instructie voor het groepsgesprek door en bedenk hoe je die in eigen

woorden kunt weergeven.

Werkvorm en inhoud

Casus en groepsgesprek.

Materiaal

• Casus

Ik ben Ayse. Ik heb een heel lief zoontje van 7 jaar. Een schatje is het, echt waar. Het punt is dat hij

net als een kindje van 1,5 jaar is. Je moet hem altijd in de gaten houden, hij kruipt overal naartoe,

steekt alles in zijn mond, zit overal aan. Daardoor was ik vaak erg moe en had ik ook geen tijd om

even rustig met zijn zusje te zijn. Mijn dokter heeft gezegd dat ik een beetje rust moet hebben, af

en toe. Zij zei: ‘Vraag iemand die kan oppassen.’ Dat vond ik moeilijk; dan moet ik hulp vragen,

gaan praten over mijn zoontje en wie zou ik kunnen vragen? Toen ik weer een keer bij de dokter was,

vroeg ze of ik al hulp had en zei ze dat het voor mij toch wel erg nodig was. Toen ben ik met mijn zus

gaan praten. Haar kinderen gaan allemaal al naar school. Ik weet dat ze van mijn zoontje houdt.

Ze is altijd erg lief voor hem als we bij elkaar zijn. Zij komt nu op dinsdagmiddag bij mij, na school

komen haar kinderen ook naar mijn huis. Ik heb nu op dinsdagmiddag even tijd om alleen bood-

schappen te doen of even te gaan slapen als ik erg moe ben. Als mijn dochtertje uit school komt, ga ik

met haar naar het speeltuintje of we gaan samen winkels kijken. Het gaat nu beter met mij.

59


• Instructie

Vraag om reacties. Laat mensen met elkaar in gesprek gaan. Zorg ervoor dat er niet wordt

geoordeeld; zeg dat ieder mens zelf verantwoordelijk is voor zijn of haar keuzes.

Als mensen niet spontaan gaan praten, kun je een of meer vragen stellen:

- Wie heeft er wel eens met anderen over gepraat dat zorgen zo zwaar kan zijn?

- Zouden jullie erover willen en durven praten met iemand uit jullie familie? Met je moeder, je

broer?

- Zouden jullie als Ayse in dit voorbeeld willen doen?

2.4 Voorlichting over ontmoeting en ontspanning, lotgenotencontact, thuiszorg,

hulpmiddelen

Doel

Deelnemers horen dat er hulp geboden kan worden door familie, door vrijwilligers en door

organisaties, kennen naam en gezicht van een contactpersoon en weten hoe ze met haar in

contact kunnen komen.

Tijdsduur

35 minuten


In de voorbereiding voor de cursus is al geregeld dat er een voorlichtster komt (die de eigen

taal van de deelnemers beheerst). Check kort voor deze bijeenkomst of de afspraken goed

zijn doorgekomen. Als er geen voorlichtster eigen taal beschikbaar is, bereid dan met de

betreffende voorlichtster voor en geef tips voor een goed contact met de deelnemers. (Zie

daarvoor de aanwijzingen in deel 1, paragraaf 1.2.)

Werkvorm en inhoud

Mondelinge groepsvoorlichting door een voorlichtster.

Powerpoint-presentatie 2, dia 8-19 kan hierbij worden gebruikt.

Alternatieve vorm

Een kort stukje uit de dvd Info thuis van MEE Rotterdam Rijnmond.

Sluit het voorlichtingsdeel af door de kaartjes uit te delen waarop de contactgegevens voor

de thuiszorg staan.

Materiaal

• Instructie voor de voorlichtster

Stel de voorlichtster voor. Geef aan dat zij kort gaat vertellen over ontmoetings- en ontspan-

ningsmogelijkheden en lotgenotencontact, thuiszorg en hulpmiddelen.

Vertel de deelnemers dat ze nu alleen heel korte informatie krijgen. Als zij meer willen weten

of hulp willen inschakelen, kunnen ze de voorlichtster of een andere persoon – met naam te

noemen – bellen of naar het spreekuur komen.

60


• Foldermateriaal over aanbod, indien beschikbaar in eigen taal van de deelnemers. Kaart

met contactgegevens: naam, adres, telefoonnummer van medewerker van MEE of mede-

werkers van andere instellingen die hulp kunnen bieden.

• Powerpoint-presentatie 2, dia 8-19; toelichtende tekst

- dia 8: startdia Thuiszorg

- dia 9: overzicht diensten thuiszorg: wegwijs maken, hulp in de huishouding, hulp bij

persoonlijke verzorging, verpleging

- dia 10: Hier [adres thuiszorg of ggd] werkt op [dag] [naam]. Zij spreekt [Turks] en

Nederlands en bij haar kunnen mensen terecht voor vragen over gezondheid en

ziekten.

- dia 11: de hulp in huis vanuit thuiszorg helpt met schoonhouden

De thuiszorg geeft hulp in het huishouden als het huishouden te zwaar is. Deze hulp

wordt gegeven als het echt nodig is. Er is een indicatie voor nodig. Het indicatieorgaan

beslist of het echt nodig is. Mensen moeten een eigen bijdrage betalen. Hoeveel dat is,

hangt af van het inkomen.

- dia 12: hulp bij persoonlijke verzorging, douchen bijvoorbeeld

Via de thuiszorg kan er ook iemand komen helpen bij het dagelijks wassen, helpen

aankleden, regelmatig douchen als iemand dat zelf niet meer kan.

- dia 13: hulp van een verpleegkundige

De thuiszorg biedt ook verpleegkundige hulp. Verpleegkundigen verzorgen wonden

en geven medicijnen. Ook hiervoor is een indicatie nodig.

- dia 14: startdia Hulpmiddelen

- dia 15: rollator

- dia 16: aangepaste rolstoel

- dia 17: scootmobiel

- dia 18: papegaai, hulpmiddel om in bed overeind te komen

- dia 19: tillift

In de Thuiszorgwinkel (adres en openingstijden) kunnen dergelijke hulpmiddelen

worden geleend.

• Dvd Info thuis van MEE Rotterdam Rijnmond

2.5 Afronding met ontspanningsoefening

Doel

• Deelnemers ervaren het effect van loslaten en ontspannen.

• Deelnemers leren een eenvoudige ontspanningsoefening om zelf thuis te doen.

Tijdsduur

5 minuten


Lees de instructie en bereid voor hoe je die in eigen woorden kunt weergeven.

61


Werkvorm en inhoud

Groepsactiviteit

Materiaal

• Instructie voor de oefening

Vertel de deelnemers dat je een ontspanningsoefening met hen gaat doen.

Zeg:

De eerste keer dat iemand de oefening doet, lukt het soms niet gelijk. Thuis oefenen helpt. Als je het

vaker doet, merk je dat die oefening je steeds beter afgaat. Het is een goede manier om zelf thuis te

doen en voor wat ontspanning voor jezelf te zorgen.

Vraag de deelnemers om goed op hun gemak op hun stoel te gaan zitten, ontspannen,

de voeten losjes naast elkaar op de grond. Vraag hun uitdrukkelijk om te voelen of zij

ontspannen zijn: zitten ze breed, voelen ze de hele zitting van de stoel? Vraag hun dan hun

ogen te sluiten.

Vertel:

Het is een mooie zomerdag, de zon schijnt, de bloemen bloeien, er staat een lekker verkoelend windje

en je zit rustig boven op een berg. Haal rustig en diep adem.

Vraag hun:

Stel je voor dat je al een hele poos lekker rustig zit te kijken; je hoeft niets, je hebt geen haast. Voel

hoe dat is.

Voor je straks weer naar beneden loopt en naar huis gaat, kun je een van je zorgen, een van je

‘moeten’-dingen, achterlaten op de berg.

Stel je voor en zie het ook echt voor je wat jij het liefst zou achterlaten op de berg. Heb je het echt

helder?

Nu steekt er een windvlaag op. Je ‘moeten’-ding wordt meegenomen in de lucht en dwarrelt ver weg,

buiten bereik. Kijk het na en laat het los. Voel hoe het is als je dat loslaat.

Nu jullie een bepaalde last hebben achtergelaten, ben je er weer aan toe om naar beneden te komen,

naar de groep en naar het lokaal.

Open je ogen.

Noem na afloop van deze oefening de datum en het programma van de volgende bijeen-

komst en bedank de deelnemers voor hun aanwezigheid.


63

Powerpoint 2



64


65



67

Bijeenkomst 3 Goed zorgen voor alle kinderen


• deelnemers begrijpen dat het belangrijk is voor kinderen om positieve aandacht te

krijgen, grenzen te stellen en een prettige sfeer in huis te hebben;

• deelnemers weten waar en bij wie ze steun bij opvoedingsvragen kunnen krijgen.


• deelnemers verwerven inzicht in de noodzaak van positief belonen voor een goede

ontwikkeling van kinderen en in de noodzaak van grenzen stellen in de opvoeding;

• deelnemers maken kennis met personen en instellingen die hen bij opvoedingsvragen

kunnen ondersteunen.

68


Programma


5 minuten 3.1 Welkom en uitleg over

dagprogramma

Groepsinstructie Programma op flap-over of


dia 1

35 minuten 3.2 Stimuleren en positief

waarderen van kinderen

(met een beperking)

Dia’s vertonen met scènes

uit Opvoeden & Zo en over

groepsreacties samen

doorpraten

Instructie


dia 2-8

Vragen voor het

groepsgesprek

20 minuten 3.3 Grenzen stellen Introductie op dit onder-

deel met dia’s over twee

cases, groepsreacties

samen doorpraten

Instructie


dia 9-11

Vragen voor het groeps-

gesprek

10 minuten Pauze

15 minuten 3.4 Uitleg over hulpmoge-

lijkheden aan de hand van

steuncirkel gezin

Toelichting op steuncirkel

in gesprek met de groep

Steuncirkel op flap-over of


dia 12

Instructie

30 minuten 3.5 Informatie over

ontwikkelings-

stimulering voor kinderen,

ondersteuning bij

opvoeding door MEE,

instellingen voor zorg aan

gehandicapten

en cursussen

Groepsvoorlichting door

voorlichtster van MEE

Gelegenheid om vragen te

stellen


ster

Foldermateriaal over

aanbod in woonplaats/wijk


dia 13-20 en/of beelden uit

dvd Info thuis

Informatie over telefonische

hulplijn Alloe!

5 minuten 3.6 Afronding Groepsinstructie Afrondingstekst

69


Programma


9.35 Stimuleren en positief waarderen van kinderen (met een beperking)

10.05 Grenzen stellen

10.30 Pauze

10.40 Uitleg over hulpmogelijkheden aan de hand van steuncirkel gezin

10.55 Informatie over ontwikkelingsstimulering voor kinderen, ondersteuning bij

opvoeding door MEE, instellingen voor zorg aan gehandicapten en cursussen

11.25 Afronding

11.30 Einde

70


Uitvoering


Doel


de orde komt.

Tijdsduur

5 minuten



wat er die keer aan de orde is geweest. Vermeld dat er deze dag een ander thema aan bod

komt: opvoeden.


Powerpoint.

Werkvorm en inhoud

Groepsinstructie

Materiaal

• Programma op flap-over of beeld (Powerpoint-presentatie 3, dia 1)

3.2 Stimuleren en positief waarderen van kinderen (met een beperking)

Doel

Deelnemers begrijpen waarom positief waarderen belangrijk is voor het individuele kind en

voor de sfeer in het gezin.

Tijdsduur

35 minuten


Lees de instructie vooraf door. Zorg ervoor dat je deze in eigen woorden kunt formuleren.

Bekijk vooraf de beelden die aan bod komen.

Werkvorm en inhoud

Groepsactiviteit

Gezamenlijk kijken naar situaties waarin kinderen ‘vervelend’ zijn, waarin ze onwenselijk

gedrag vertonen. Daarover een groepsgesprek voeren en daarna enkele foto’s laten zien

waarin het geven van positieve aandacht wordt uitgebeeld en neem de vragen voor het

groepsgesprek door.

71


Materiaal


• Instructie

Toon dia 2

Zeg:

Ouders vinden het soms moeilijk om een evenwicht te vinden en alle kinderen aandacht te geven.

Soms ben je met het kind dat een beperking heeft zo veel bezig dat andere kinderen erbij inschieten.

Het kan zijn dat kinderen dan heel vervelend gaan doen. Als ze erg vervelend zijn, krijgen ze vanzelf

wel aandacht, maar dan in de vorm van boze woorden of straf. Daar worden kinderen vaak niet

rustiger van; ze blijven bezig met vervelende dingen doen en krijgen dan iedere keer weer boze reac-

ties. Zo gaan ouders en kinderen in een rondje draaien en wordt het niet gezellig.

Vraag of iemand in de groep wil vertellen over eigen ervaringen en of hij of zij deze situatie

herkent. Vraag daarna om een enkel voorbeeld van hoe die persoon omgaat met een derge-

lijke situatie.

Zeg daarna dat een kind aandacht geven (dia 3-4) en een kind prijzen vaak helpt om onwen-

selijk gedrag te verminderen of te stoppen.

Toon dia 5-6: voorlezen en samen buitenspelen.

Zeg:

Ik laat nu een paar manieren zien voor hoe je een kind goede aandacht kunt geven. Daar praten we

vervolgens samen even over door.

Toon daarna dia 7-8 en vertel:

Alle kinderen vinden het fijn als ze worden geprezen voor de dingen die ze goed doen. Zeg tegen het

kind dat je het fijn vindt dat het goed heeft geholpen, haar bord heeft leeg gegeten, lief heeft gespeeld

met een broertje en zo meer. Dan geef je kinderen zelfvertrouwen en worden ze prettiger in de

omgang.

Juist een kind met beperkingen heeft veel complimentjes nodig voor wat het goed doet. Als je het

kind veel prijst, wordt het vaak ook rustiger.

• Vragen voor het groepsgesprek:

- Wat denken jullie? Zal aandacht geven helpen om de sfeer goed te houden?

- Kunnen jullie een voorbeeld bedenken van wat je vanmiddag tegen je kind kunt zeggen om

het te prijzen?

72


3.3 Grenzen stellen

Doel

• Deelnemers begrijpen waarom grenzen stellen belangrijk is.

• Deelnemers zien een voorbeeld van de manier waarop ze grenzen kunnen stellen: nee

zeggen en het daarbij houden, of vervelend gedrag negeren.

Tijdsduur

25 minuten


Lees de instructie vooraf door. Zorg ervoor dat je die in eigen woorden en in eigen taal aan de

groep kunt overbrengen. Bekijk vooraf de beelden die aan bod komen.

Werkvorm en inhoud

Groepsactiviteit

Twee dia’s bekijken met cases over grensoverschrijdend gedrag (ruzie over afstandsbediening

en niet willen eten). Aan de hand van twee cases een uitwisseling in de groep over hoe met

grensoverschrijdend gedrag om te gaan.

Materiaal


• Instructie

Zeg:

Ouders geven aan dat ze het soms moeilijk vinden om kinderen iets te verbieden. Moeders zeggen: ‘Ik

wil wel grenzen stellen, ik doe dat ook. Maar soms als ik mijn kind iets verbied, begint het zo lelijk

te doen dat ik gauw zeg dat het toch wel mag. Of soms zegt mijn man of mijn moeder dat het toch

wel mag, ook al heb ik nee gezegd.’ Alle kinderen kunnen zo worden verwend, en kinderen met een

beperking nog meer. Als een kind nooit leert dat het niet alles mag en niet alles kan krijgen, leert het

nooit om ook met anderen rekening te houden. Dan wordt het kind egoïstisch en wil het altijd met

alles zijn zin krijgen. Dan wordt het iemand die niet prettig is om mee om te gaan, die in de familie,

maar ook in de buitenwereld, geen waardering krijgt. Dat maakt een kind onzeker en daardoor

wordt het weer extra ‘vervelend’. Alle kinderen voelen zich beter als ze leren waar de grenzen liggen.

Daarnet hebben we besproken dat je een kind zelfvertrouwen kunt geven door het te prijzen voor wat

het goed doet. Nu laten we twee voorbeelden zien waarin kinderen over de grenzen heen gaan. Bij elk

voorbeeld worden enkele reacties genoemd. Bij elk voorbeeld vraag ik jullie na te denken over hoe je

zelf zou reageren.

73


De eerste situatie is (dia 11):

De kinderen maken ruzie voor de televisie. De een wil naar een tekenfilm kijken, de ander naar een

muziekzender. Ze vechten om de afstandsbediening met elkaar.

Denk na hoe u in deze situatie reageert of zou reageren:

• u reageert niet

• u dreigt met straf

• u stuurt ze naar hun kamer.

De tweede situatie is (dia 12):

Een van de kinderen wil niet eten en gooit het eten op de grond.

Denk na hoe u in deze situatie reageert of zou reageren:

• u ruimt de rommel op

• u zegt er iets van: dat mag niet

• u geeft het kind een klap.

Vraag na iedere dia aan twee deelnemers te vertellen waarvoor zij hebben gekozen. Zorg

ervoor dat je steeds andere mensen hiertoe uitnodigt.

3.4 Uitleg over hulpmogelijkheden aan de hand van steuncirkel gezin

3 steun van dokter, psycholoog MEE, stichting vroeghulp

2 steun van familie en vrienden

1 gezinsleden zorgen voor elkaar

4 er komt h

ulp van buiten het gezin: het kind is overdag of langdurig ergens anders

74


Doel

Deelnemers hebben een kader om de informatie uit de voorlichting in te plaatsen. Zij

begrijpen dat zij niet alleen hoeven te staan bij opvoedingsmoeilijkheden.

Tijdsduur

15 minuten


Lees de instructie vooraf door. Oefen om deze in eigen woorden en eigen taal te kunnen

uitleggen. Zorg ervoor dat je de steuncirkel gezin beschikbaar hebt, op flap-over of in Power-

point.

Werkvorm en inhoud

Groepsactiviteit met instructie in combinatie met korte reacties uit de groep.

Materiaal

• Steuncirkel op flap-over of Powerpoint-presentatie 3, dia 12

• Instructie

Vertel als toelichting op de cirkel:

In een gezin zorgen de mensen voor elkaar. Vaak zorgt vooral de vrouw voor het huishouden en de

kinderen. Als er in het gezin een bijzonder kind is dat langzaam leert of beperkingen heeft, dan

helpen andere gezinsleden ook. Dat zie je midden in de cirkel.

Als het heel moeilijk wordt voor het gezin en vooral als de moeder het te zwaar krijgt, dan is het

belangrijk om te gaan praten met de familie en te vragen of zij af en toe kunnen helpen: even

oppassen bijvoorbeeld als de moeder naar de dokter moet.

Als ouders niet goed weten wat er met hun kind aan de hand is of als ze het moeilijk hebben met

de opvoeding en de zorg, kunnen ze gebruikmaken van hulp van anderen. Hulp van mensen die

het kind kunnen onderzoeken, zoals de dokter. Maar ook mensen die kunnen regelen dat er goede

hulp en zorg komt om het kind of het hele gezin vooruit te helpen. Dat doen zorgconsulenten. Straks

horen jullie daar meer over. Daarvoor is de voorlichtster vandaag hier.

Als het kind groter wordt, is het misschien niet meer mogelijk dat het thuis blijft. Het kan te veel

worden voor het gezin om voor het kind te blijven zorgen omdat het te veel aandacht nodig heeft of te

groot en te zwaar wordt. Het kan ook zijn dat de ouders het kind niet meer kunnen helpen om zich

zo goed mogelijk te ontwikkelen; dat het kind zulk moeilijk gedrag vertoont dat de ouders ten einde

raad zijn. Dan zijn er hulpmogelijkheden. Dat is de buitenste cirkel. Daarover gaat het in bijeen-

komst 5.

3.5 Informatie over ontwikkelingsstimulering voor kinderen, ondersteuning bij

opvoeding door MEE, instellingen voor zorg aan gehandicapten en cursussen

Doel

• Deelnemers horen dat er hulp geboden kan worden bij stimulering van de ontwikkeling

van kinderen met een beperking, ondersteuning bij opvoeding door MEE en horen over

het bestaan van cursussen voor steun bij opvoeding.

75


• Deelnemers kennen naam en gezicht van een contactpersoon en weten hoe ze met haar

in contact kunnen komen.

Tijdsduur

30 minuten







Werkvorm en inhoud

Mondelinge groepsvoorlichting aan de hand van Powerpoint-presentatie 3, dia 13-20.

Alternatieve vorm

Extra: Een kort stukje uit de dvd Info thuis van MEE Rotterdam Rijnmond.

Sluit het voorlichtingsdeel af met het uitdelen van de kaartjes of folders met contactgegevens

van MEE of andere (lokale) organisaties die ondersteuning kunnen bieden.

Materiaal


Stel de voorlichtster voor. Geef aan dat zij kort gaat vertellen over hulpmogelijkheden bij

stimulering van de ontwikkeling van kinderen met een beperking, ondersteuning bij opvoe-

ding door MEE en cursussen (schoolkeuze basisschool, Opvoeden & Zo, pubercursus). Vertel

dat er nu maar kort tijd is om informatie te geven, alleen om te laten weten dat het bestaat.

Als de mensen meer willen weten of hulp willen inschakelen, kunnen ze de voorlichtster

bellen of naar het spreekuur komen.

• Foldermateriaal, liefst in de eigen taal van de deelnemers

• Folder van de telefonische hulplijn voor allochtonen Alloe!, waar zij in de eigen taal

kunnen praten met hulpverleners: (070) 362 26 29

• Powerpoint-presentatie 3, dia 16-23; toelichtende tekst

- dia 16: steun bij opvoeding van baby, peuter, schoolkind en hulp thuis

- dia 17: vader met kind op consultatiebureau

Ouders merken vaak al dat er iets is met hun kind als het kind nog heel klein is.

Misschien ging de bevalling niet goed. Misschien merkt de moeder dat het kind niet

goed wil drinken of dat het alleen naar het plafond kijkt. Misschien is het kind heel

langzaam met kruipen. Als ouders denken dat er iets is met hun kind, dan vragen zij

vaak eerst aan de huisarts of het consultatiebureau wat er aan de hand is. De huisarts

of het consultatiebureau zegt dan: u kunt naar MEE gaan.

76


- dia 18: zorgconsulente van MEE

Bij MEE werken zorgconsulenten. Mensen kunnen met de zorgconsulent praten over

hun vragen en over problemen met hun kind. De zorgconsulent kan zorgen voor hulp.

Vaak zijn er wachtlijsten voor hulp. De zorgconsulent spreekt de taal van de zorg-

vrager of werkt met een tolk. Zij vertellen vooral over hulp en geld.

- dia 19: praktisch pedagogische gezinsbegeleidster (ppg)

Bij MEE is ook praktisch pedagogische gezinsbegeleiding (ppg). Een gezinsbegeleidster

kan de ouders helpen bij problemen met het opvoeden. De gezinsbegeleidster komt

bij de ouders thuis. Zij leert de ouders wat zij kunnen doen, bijvoorbeeld als hun kind

snel boos wordt of maar niet zindelijk wordt.

- dia 20: Informatiepunt MEE

In het gebouw van MEE is het lnformatiepunt. Daar kunnen mensen allerlei vragen

stellen.

- dia 21-22: de praktische thuishulp komt met het kind spelen

- dia 23: opvoedingscursussen

• Dvd Info thuis van MEE Rotterdam Rijnmond

• Kaart met contactgegevens: naam, adres, telefoonnummer van MEE en medewerker of

medewerkers van andere instellingen die hulp kunnen bieden.

77


3.6 Afronding

Tijdsduur

5 minuten

Werkvorm en inhoud

Groepsactiviteit

Sluit de bijeenkomst af met een korte terugblik.

Zeg:

Vandaag hebben we het gehad over opvoeden, aandacht geven en grenzen stellen. We hebben er ook

over gesproken dat opvoeden soms een heel moeilijke taak is waar ouders wel wat hulp bij kunnen

gebruiken. De voorlichtster heeft verteld wat er mogelijk is. Jullie kunnen daarover nadenken en zelf

beslissen of jullie daar behoefte aan hebben. Jullie weten nu hoe jullie contact kunnen opnemen.

Noem de datum en het programma van de volgende bijeenkomst en bedank de deelnemers

voor hun aanwezigheid.


79

Powerpoint 3



80


81



83

Bijeenkomst 4 Rondkomen met je geld in een ‘passende’ woning


• deelnemers stimuleren om na te denken over hun behoefte aan administratieve en finan-

ciële steun;

• deelnemers motiveren de geboden informatie tot zich te nemen en voor zichzelf te

bepalen wat voor hen van nut kan zijn.


• deelnemers nemen kennis van regelingen voor financiële en praktische ondersteuning;

• deelnemers weten dat er voorwaarden aan verbonden zijn;

• deelnemers maken kennis met de mensen/loketten die hen bij het regelwerk en de admi-

nistratie kunnen helpen.

84


Programma



dagprogramma

Groepsinstructie Programma op flap-over

15 minuten 4.2 Hulpmogelijkheden bij

invullen van formulieren,

administratie etc.

Groepsgesprek aan de

hand van casus

Voorlichting over

spreekuur van MEE,

Wmo-loketten, belasting-

spreekuur, Formulierenbri-

gade door voorlichtster

Casus met richtvragen


ster

Folders en kaartjes van

contactpersonen voor

spreekuren en administra-

tieve hulp

15 minuten 4.3 Woningaanpassing Groepsgesprek aan de

hand van vragen

Voorlichting over verkrijg-

baarheid van deze voorzie-

ningen door voorlichtster

Voorlichtingsmateriaal

mogelijkheden en voor-

waarden voorzieningen;

brochure over voorzie-

ningen voor mensen met

een laag inkomen, dvd

Info thuis over woningaan-

passing

20 minuten 4.4 Indicatiestelling

en voorlichting over pgb in

natura en in geld

Uitleg en instructie over

procedures en aanvraag,

varianten pgb, advies

om altijd hulp te vragen;

beroepsmogelijkheid en

assistentie daarbij via MEE

geen

15 minuten Pauze

45 minuten 4.5 Wmo / gemeentelijke

regelingen: bijzondere

bijstand, TOG-regelingen

voor chronisch zieke en

gehandicapte kinderen,

‘rugzakjes’-regeling,

Groepsvoorlichting met

gelegenheid om algemene

vragen te stellen (geef

aan dat voor individuele

situaties een spreekuur is

geregeld)

Dvd Info thuis en symbolen

om verschillende regelingen

te illustreren

5 minuten 4.6 Afronding Samenvatting en slot-

woord door cursusleidster

85


Programma


9.35 Hulp bij invullen van formulieren, administratie etc.

9.50 Woningaanpassing

10.05 Indicatiestelling en voorlichting over pgb in natura en in geld

10.25 Pauze

10.45 Wmo / gemeentelijke regelingen: bijzondere bijstand, TOG-regelingen voor

chronisch zieke en gehandicapte kinderen, ‘rugzakjes’-regeling

11.25 Afronding

11.30 Einde

86


Uitvoering


Doel


de orde komt.

Tijdsduur

5 minuten



wat er die keer aan de orde is geweest. Vermeld dat er deze dag een ander thema aan bod

komt: hulp bij regelwerk, het aanvragen van voorzieningen en hulpmiddelen, woningaanpas-

sing en mogelijkheden om extra geld te krijgen voor je speciale kind.

Zorg ervoor dat je het programma van de bijeenkomst gereed hebt op een flap-over.

Werkvorm en inhoud

Groepsinstructie

Materiaal

• Programma op flap-over

NB Voor deze bijeenkomst is geen Powerpoint beschikbaar. Alle informatie wordt door een

ter zake kundige specialistische voorlichtster gegeven.

Tips:

• De tijdsindeling van deze bijeenkomst kan variëren. Spreek met de voorlichtster af hoe zij

haar tijd wil verdelen over de verschillende onderwerpen.

• Geef de deelnemers die ervaring hebben met bepaalde regelingen en voorzieningen ook

de gelegenheid om daarover aan de andere aanwezigen te vertellen.

• Deelnemers komen vrijwel zeker met klachten en slechte ervaringen met bepaalde

aanvraagprocedures en voorzieningen. Geef aan dat je die noteert en dat zij zullen

worden doorgegeven. Waak ervoor dat er geen negatieve sfeer ontstaat en de klachten

niet te veel tijd in beslag nemen. Benadruk dat deze bijeenkomst er is om informatie over

verschillende mogelijkheden te krijgen.

4.2 Hulp bij invullen formulieren, administratie etc.

Doel

Deelnemers informeren over mogelijkheden om deskundige hulp te krijgen bij allerlei admi-

nistratief regelwerk en het doen van aanvragen.

87


Tijdsduur

15 minuten







Vertel dat je begint met een casus en leg uit waar de casus over gaat. Zorg ervoor dat de voor-

lichtster goed weet dat zij bij alle voorzieningen die aan de orde komen in ieder geval vertelt:

• Wat is het?

• Waar kan ik het krijgen?

• Waar wordt het georganiseerd?

• Hoe kan ik er gebruik van gaan maken?

• Wat zijn de voorwaarden: leeftijd, inkomen, gezinssituatie etc.?

• Is er een indicatie voor nodig?

• Is er een wachtlijst?

Werkvorm en inhoud

Casus door cursusleidster, gevolgd door een kort groepsgesprek naar aanleiding van vragen.

Voorlichting door de voorlichtster over het spreekuur van MEE, Wmo-loketten, het belas-

tingspreekuur, de Formulierenbrigade.

Materiaal

• Casus

Fatma komt moeilijk rond met het geld dat ze heeft. Haar kind kost zo veel geld! ’s Nachts kan ze

vaak niet goed slapen – ook al is ze erg moe – omdat ze schulden heeft. Ze weet niet meer hoe ze

alles moet betalen. Ze heeft van de onderwijzers van de school van haar kinderen wel gehoord dat ze

misschien geld van de gemeente kan krijgen, maar ze weet niet hoe dat gaat. Ze heeft wel formu-

lieren gekregen, maar ze snapt niet goed hoe ze die moet invullen. Gelukkig heeft ze van een andere

moeder met een kind dat langzaam leert gehoord dat er mensen zijn die haar kunnen helpen met

het uitzoeken van haar mogelijkheden om extra geld te krijgen voor haar kind. Zij is met die andere

moeder meegegaan naar het spreekuur van MEE. Ze is heel blij dat ze dat heeft gedaan, want nu

hebben zij haar geholpen om extra geld te krijgen voor haar speciale kind en ze krijgt ook nog belas-

tinggeld terug. Dat scheelt weer en zo heeft ze wat minder zorgen.

Richtvragen:

- Wie vindt het ook moeilijk om rond te komen?

- Is er iemand die ergens extra geld voor zijn of haar speciale kind krijgt?

- Wil diegene vertellen hoe hij of zij dat heeft geregeld?

88



Stel de voorlichtster voor en vertel dat zij zal uitleggen wat er voor mogelijkheden zijn

om hulp te krijgen. Benadruk dat er in deze bijeenkomst alleen tijd is om mogelijkheden

bekend te maken. Er is geen gelegenheid om diep in te gaan op onderwerpen. Ook is het

niet mogelijk alle individuele vragen te behandelen. Daarvoor moeten de deelnemers

afspraken maken met mensen die hen verder kunnen helpen.

• Folders en kaartjes van contactpersonen voor spreekuren en administratieve hulp (door

de coördinator of cursusleidster in de plaats van uitvoering te verzamelen)

4.3 Woningaanpassing

Doel

• Deelnemers weten dat er onder voorwaarden mogelijkheden zijn om de woning te laten

aanpassen.

• Deelnemers weten dat er hulpmiddelen zijn om de verzorging van hun speciale kind

lichter te maken of het kind mobieler en zelfstandiger te maken.

Tijdsduur

15 minuten







Werkvorm en inhoud

Voorlichting over verkrijgbaarheid van voorzieningen door de voorlichtster.

Materiaal

• Voorlichtingsmateriaal mogelijkheden en voorwaarden voorzieningen

• Dvd Info thuis van MEE Rotterdam Rijnmond over woningaanpassing

4.4 Indicatiestelling en voorlichting over pgb in natura en in geld

Doel

Deelnemers weten dat er voor zorgvoorzieningen een indicatie nodig is. Zij krijgen infor-

matie over de wegen waarlangs een indicatie te verkrijgen is. Zij weten dat het ingewikkelde

procedures zijn waar ze beter hulp bij kunnen vragen. Zij nemen kennis van het verschil in

pgb-vormen (in natura en in geld) en van de voorwaarden voor goed beheer van een pgb. Zij

maken kennis met een contactpersoon die hen verder op weg kan helpen voor indicering en

aanvragen pgb.

89


Tijdsduur

20 minuten







Werkvorm en inhoud

Groepsvoorlichting in de vorm van uitleg en instructie over:

• procedures en aanvraag indicatie

• pgb, varianten pgb

• advies om altijd hulp te vragen

• beroepsmogelijkheid en assistentie daarbij via MEE

Materiaal

Geen

4.5 Wmo / gemeentelijke regelingen: bijzondere bijstand, TOG-regelingen voor

chronisch zieke en gehandicapte kinderen, ‘rugzakjes’-regeling

Doel

Deelnemers weten dat het verkrijgen van financiële steun mogelijk is. Zij krijgen informatie

over de wegen waarlangs die steun te verkrijgen is. Zij weten dat het ingewikkelde proce-

dures zijn waar ze beter hulp bij kunnen vragen. Zij maken kennis met een contactpersoon

die hen verder op weg kan helpen voor het aanvragen van financiële steun.

Tijdsduur

40 minuten







Werkvorm en inhoud

Groepsvoorlichting door voorlichtster met gelegenheid om algemene vragen te stellen (geef

aan dat voor individuele situaties een spreekuur is geregeld) over verkrijgbaarheid van deze

voorzieningen.

90


Materiaal

• Dvd Info thuis en symbolen om verschillende regelingen te illustreren

4.6 Afronding

Tijdsduur

5 minuten

Werkvorm en inhoud

Groepsactiviteit

Sluit de bijeenkomst af met een korte terugblik.

Zeg:

Vandaag hebben we het gehad over mogelijkheden voor aanpassingen in huis en over hulpmiddelen

om het zorgen voor jullie kind te verlichten. Ook hebben we uitgelegd dat er financiële hulp geboden

kan worden. Jullie hebben gehoord bij wie jullie terechtkunnen om hulp te vragen bij het aanvragen

van extra geld of hulp. De voorlichtster heeft verteld wat er mogelijk is. Jullie kunnen daarover

nadenken en zelf beslissen of jullie daar behoefte aan hebben. Jullie weten nu hoe jullie contact

kunnen opnemen.

Noem de datum en het programma van de volgende bijeenkomst en bedank de deelnemers

voor hun aanwezigheid.

91


Bijeenkomst 5 Je kind stimuleren in zijn ontwikkeling, voorbereiden op volwassenheid


• deelnemers maken kennis met mogelijkheden voor de ontwikkeling van hun kind op

school, dagverblijf of werkplaats en weten van het bestaan van woonvoorzieningen;

• deelnemers krijgen een stimulans tot nadenken over de toekomst, als hun kind groot is.


• deelnemers hebben kennis van mogelijkheden voor de ontwikkeling van hun kind op

school, dagverblijf of werkplaats en weten van het bestaan van woonvoorzieningen;

• deelnemers worden aangezet tot nadenken over de toekomst van hun kind.

92


Programma



dagprogramma

Groepsinstructie Programma op flap-over of


dia 1-2

10 minuten 5.2 Je kind stimuleren in

zijn ontwikkeling en voor-

bereiden op volwassenheid

Groepsgesprek Instructie groepsgesprek

15 minuten 5.3 Informatie over school,

dagverblijf en dagcentrum

oudere kinderen

Voorlichting Powerpoint-presentatie 5,

dia 3-8

20 minuten 5.4 Informatie over sociale

werkvoorziening en bege-

leid werk

Groepsgesprek en voorlich-

ting

Instructie groepsgesprek


dia 9-12

10 minuten Pauze

30 minuten 5.5 Informatie over

woonvoorzieningen voor

kinderen, jongeren en

volwassenen met een

beperking

Voorlichting door voor-

lichtster


dia 13

Folders en beeldmateriaal

over woonvoorzieningen

20 minuten 5.6 Evaluatie van de cursus Groepsgesprek Evaluatievragen

10 minuten 5.7 Uitdelen certificaten

en boekje, afsluiting en

aankondigen excursie

Certificaten (zie bijlage

deel 1)

Voorlichtingsboekje

93


Programma


9.35 Je kind stimuleren in zijn ontwikkeling en voorbereiden op volwassenheid

9.45 Informatie over school, dagverblijf en dagcentrum oudere kinderen

10.00 Informatie over sociale werkvoorziening en begeleid werk

10.20 Pauze

10.30 Informatie over woonvoorzieningen voor kinderen, jongeren en volwassenen met

een beperking

11.00 Evaluatie van de cursus

11.20 Uitdelen certificaten en boekje

11.25 Afsluiting en aankondigen excursie

11.30 Einde

94


Uitvoering


Doel


de orde komt.

Tijdsduur

5 minuten



wat er die keer aan de orde is geweest. Vermeld dat er deze dag andere thema’s aan bod

komen:

• stimulering van de ontwikkeling van het kind;

• mogelijkheden voor volwassenen met een beperking.


Powerpoint.

Werkvorm en inhoud

Groepsinstructie

Materiaal

• Programma op flap-over of beeld (Powerpoint-presentatie 5, dia 1-2)

5.2 Je kind stimuleren in zijn ontwikkeling en voorbereiden op volwassenheid

Doel

Deelnemers aanzetten tot nadenken over de ontwikkelingskansen en toekomst van hun

speciale kind(eren).

Tijdsduur

10 minuten


Lees de instructie vooraf door. Bedenk hoe je in eigen woorden en eigen taal het gesprek

kunt starten en kunt doorvragen. Dit is alleen een opwarmoefening, houd dus de tijd in de

gaten als er veel loskomt bij de deelnemers.

Werkvorm en inhoud

Groepsgesprek aan de hand van vragen.

95


Materiaal

• Instructie groepsgesprek

Stel de volgende vragen:

1 Wie kan er het best voor jullie kind zorgen? Jullie zelf? Alleen, of met hulp van anderen?

2 Wie denkt dat het belangrijk is voor de ontwikkeling van een kind als het in contact komt met

mensen die ervoor hebben geleerd om langzaam lerende kinderen te helpen?

3 Denken jullie dat jullie kind altijd bij jullie blijft wonen, ook als jullie oud zijn?

4 Als jullie kind niet bij jullie blijft wonen, zorgen broers of zussen dan voor het kind?

5 Weten jullie dat jullie speciale kind als het groot is ook in een woonvoorziening kan wonen, met

anderen, of alleen en met begeleiding?

6 Zouden jullie daar meer van willen weten om jullie zorgen over de toekomst van het kind

misschien lichter te maken?

5.3 Informatie over school, dagverblijf en dagcentrum oudere kinderen

Doel

Deelnemers hebben kennis van mogelijkheden voor de ontwikkeling en dagbesteding voor

oudere kinderen.

Tijdsduur

15 minuten

Voorbereiding voor de cursusleidster

Bekijk de dia’s van Powerpoint-presentatie 5, dia 3-8.

Werkvorm en inhoud

Voorlichting

Materiaal


5.4 Informatie over sociale werkvoorziening en begeleid werk

Doel

Deelnemers worden aangezet tot nadenken over het volwassen worden van hun kind en zijn

of haar dagbesteding als het kind ouder is. Zij nemen kennis van sociale werkvoorziening en

begeleid werk en van het bestaan van dagverblijf en sociale werkplaats.

Tijdsduur

20 minuten

96



Bekijk de dia’s van Powerpoint-presentatie 5, dia 9-12. Lees de instructie vooraf door. Bedenk

hoe je in eigen woorden het gesprek kunt starten en kunt doorvragen.

Werkvorm en inhoud

Groepsgesprek aan de hand van vragen.

Materiaal


• Instructie groepsgesprek

Stel de volgende vragen:

1 Wat zal jullie kind de hele dag doen als het groot geworden is? Hoe zal het de dag doorbrengen?

2 Zullen jullie of zullen broers en zussen zich de hele dag met jullie speciale kind bezighouden en

het activeren?

3 Denken jullie dat het goed zou zijn voor jullie kind om bezigheden te hebben buitenshuis, net als

andere volwassen mensen?

4 Zou jullie kind kunnen werken als het werk op zijn of haar vermogens is aangepast?

Rond het gesprek af en zeg dat er mogelijkheden zijn voor dagverblijf voor volwassen

kinderen met een beperking en voor werkplaatsen voor aangepast werk.

Toon Powerpoint-presentatie 5, dia 9-12 of laat voorlichtingsfolders zien.

5.5 Informatie over woonvoorzieningen voor kinderen, jongeren en volwassenen met

een beperking

Doel

Deelnemers hebben informatie over het bestaan van instellingen waarin kinderen en

volwassenen kunnen leven, weten van het bestaan van begeleid wonen en van zogenoemde

focuswoningen. Zij weten waar zij terechtkunnen voor nadere informatie.

Tijdsduur

30 minuten







Spreek met de voorlichtster af hoelang zij tijd heeft, welke informatie je verwacht en vraag

haar, indien beschikbaar om folders of beeldmateriaal mee te nemen.

97


Werkvorm en inhoud

Voorlichting over woonvoorzieningen door voorlichtster.

Materiaal

• Powerpoint-presentatie 5, dia 13

• Foldermateriaal en foto’s van woonvoorzieningen

5.6 Evaluatie van de cursus

Doel

Deelnemers vertellen wat zij vinden van de voorlichtingscursus.

Tijdsduur

20 minuten


Lees de vragen vooraf door en zorg ervoor dat je ze in eigen woorden en taal aan de deel-

nemers kunt stellen. Wees erop voorbereid dat deelnemers gemakkelijk afdwalen en gaan

vertellen wat voor de evaluatie niet direct belangrijk is. Bereid je voor door van iedere bijeen-

komst een of meer kenmerkende voorvallen te noemen als hulpmiddel om de betreffende

bijeenkomst in herinnering te roepen.

Werkvorm en inhoud

Groepsgesprek aan de hand van evaluatievragen.

Materiaal

• Evaluatievragen

Wij willen graag van jullie weten wat wij de volgende keer beter kunnen doen. Daarom stellen we

jullie enkele vragen.

We hebben nu vijf bijeenkomsten gehad:

1 met praten over welke problemen er zijn, aan de hand van foto’s

2 over goed voor jezelf zorgen, met balanceren

3 over een goede sfeer in het gezin en opvoeden

4 over financiële regelingen en woningaanpassing

5 over de toekomst van jullie kind

Welke bijeenkomst was voor jullie het belangrijkst?

1 met praten over welke problemen er zijn, aan de hand van foto’s





98


Welke werkvormen vonden jullie prettig? Welke vonden jullie helemaal niet prettig?

Wat kunnen we de volgende keer beter doen in de bijeenkomst:

1 met praten over wat jullie problemen zijn, aan de hand van foto’s





Heeft iemand van jullie thuis, met familie, of met kennissen over deze cursus gepraat?

Voor wie was de informatie uit deze cursus nieuw? Wie wist al veel of alles?

99


5.7 Uitdelen certificaten en boekje, afsluiting en aankondigen excursie

Doel

Afronding van de cursus. Aan de trouwe deelnemers een bewijs van deelname geven. Infor-

matieboekjes uitdelen. Excursie aankondigen.

Tijdsduur

10 minuten


Bereid een aardig afscheidswoordje voor. Zorg ervoor dat de certificaten met de namen van

de trouwe deelnemers gereed zijn om uit te delen. Zorg ervoor dat er aparte informatie-

boekjes voor de groep zijn gemaakt of dat er bestaande boekjes beschikbaar zijn om uit te

delen.

Werkvorm en inhoud

Afrondend gesprek en uitdelen van certificaten en informatieboekjes aan de deelnemers.

Maken van afspraken over datum, plaats van verzamelen, wijze van vervoer, adres van de

excursie.

Materiaal

• Certificaten voor alle deelnemers (zie voorbeeld in bijlage bij deel 1)

• Informatieboekjes


101

Powerpoint 5



102


103


Bijeenkomst 6 Met eigen ogen gaan verkennen


• deelnemers laten kennismaken met voorzieningen en daardoor drempels verlagen;

• deelnemers stimuleren tot nadenken of zijzelf eventueel ook van deze voorzieningen

gebruik willen maken voor hun kind.

Doel voor de deelnemers:

Deelnemers zien met eigen ogen hoe het toegaat in voorzieningen waarvan speciale

kinderen overdag of voor altijd gebruik kunnen maken als het thuis niet meer gaat en

vormen zich een beeld over de wijze waarop daar zorg wordt verleend: ‘Beter één keer zien

dan honderd keer horen.’

104


Programma


120 minuten 6.1 Excursie naar dagcen-

trum en/of logeerhuis

Groepsuitstapje en bezoek

aan dagcentrum en/of

logeerhuis

Voorlichtingsmateriaal

instelling(en)

6.2 Afronding en afscheid

105


Uitvoering

6.1 Excursie

Doel

Deelnemers zien met eigen ogen.

Tijdsduur

120 minuten (exclusief reistijd)


In de voorbereidingsfase van de cursus als geheel zijn al afspraken gemaakt met instellingen

die in het kader van een excursie bezocht kunnen worden. Zie daarvoor de aanwijzingen in

deel 1 van dit draaiboek.

Neem een of twee weken voor de geplande cursusdatum nog even contact op met de verant-

woordelijke persoon in de instelling en controleer of alle afspraken helder en duidelijk zijn.

Let ook op de afspraken over eventuele inzet van tolken.

Werkvorm en inhoud

Groepsuitstapje naar een of meer instellingen. Rondleiding door de instelling. Gelegenheid

tot vragen stellen door deelnemers aan medewerkers en gebruikers van die instelling.

Materiaal

• Voorlichtingsmateriaal van de bezochte instelling(en) en andere soortgelijke instellingen

6.2 Afronding en afscheid


Vilans

kennis die werkt in zorg

Vilans ontwikkelt en verspreidt praktisch toepasbare kennis en informatie. Hiermee kunnen

aanbieders in zorg, welzijn en wonen hun diensten goed afstemmen op de vraag van cliënten

en de kwaliteit van hun aanbod verhogen en bewaken. Tegelijkertijd wil Vilans bereiken dat

cliënten en hun naasten in staat zijn om hun vraag en behoefte duidelijk te maken, te kijken

wat hun eigen mogelijkheden zijn en de weg te vinden naar het best passende aanbod.

Kennis uitwisselen tussen consumenten en aanbieders is nodig om vraag en aanbod beter op

elkaar af te stemmen. Vilans heeft een integrale visie op zorg, wonen en welzijn en wil vanuit

die visie alle betrokken partijen verbinden. Het beoogde eindresultaat is dat de kwaliteit van

leven van kwetsbare ouderen en mensen met een beperking of chronische ziekte verbetert

en dat zij zo goed mogelijk kunnen deelnemen aan de samenleving.

Vilans, Op reis langs de voorzieningenVilans, Op reis langs de voorzieningen

Op reis langs de voorzieningen - Vilans · Voorbeeldbrief uitnodiging ouders 31 Voorbeeld...

Documents

Transcript of Op reis langs de voorzieningen - Vilans · Voorbeeldbrief uitnodiging ouders 31 Voorbeeld...