CULTUURVIRUS

SLIM FACILITEREND CULTUURBELEID

Omdenken in het culturele en creatieve veld : Stimuleer het samenwerken in plaats er op te

selecteren

1

CULTUURVIRUS SLIM FACILITEREND

CULTUURBELEID

INLEIDING

Waar de maatschappij al een start gemaakt heeft naar een

deeleconomie heeft de cultuursector deze ontwikkeling nog slechts

deels omarmd, een duurzame ontwikkeling. Co-werkplekken en

artistieke samenwerkingen zijn al gemeengoed, maar in de financiering

(op crowdfunding na) en facilitering van het culturele veld is deze

transitie nog niet ingezet.

Waar samenwerkingen nu nog maar mondjesmaat buiten de directe

contacten van een creatieveling treed zal het stimuleren en faciliteren

van het culturele veld bij het ontstaan van een deeleconomie

samenwerkingen doen ontstaan waar het culturele veld nu nog geen

noodzaak in ziet. Toch schuilen er kansen wanneer het cultuurbeleid

hier sterk op inzet. Met dezelfde middelen kan een groot/groter

resultaat bereikt worden.

De bacteriën van het cultuurvirus worden daarnaast ook

geïntroduceerd in het toekomstige cultuurbeleid van Roosendaal

zonder de grenzen van de gemeentelijke petrischaal te respecteren.

De faciliteiten en samenwerkingen die ontstaan zijn immers afhankelijk

van het netwerk, en het Roosendaalse netwerk reikt al veel verder dan

de gemeentegrenzen. Verder kent het cultuurvirus geen directe

eigenschappen die het enkel verbind met de culturele sector, het zou

ook in andere disciplines terecht kunnen komen. Bij het bouwen van

het virus moet daarom al rekening gehouden worden met

schaalbaarheid van alle aspecten.

De nieuwe werkwijze die het cultuurvirus in gang gaat zetten laat

enerzijds veel over aan het cultuurnetwerk en anderzijds geeft het een

hefboomwerking aan de impact van het cultuurbeleid en het

bijbehorende budget.

Met de schaalgrootte en veranderende groep deelnemers zal vanaf

aanvang rekening mee gehouden (moeten) worden. Ook zal er

beleidsmatig een onderscheid gemaakt moeten worden tussen de vrije

tijds en de ondernemende sector.

CULTUREEL

ROOSENDAAL

DOET HET

ZELF

Cultuur blijft belangrijk voor

heel veel mensen, maar de vanzelfsprekend-

heid om cultuur te subsidiëren

neemt af. (minister Jet

Bussemaker, 2013)

2

MODEL

Hieronder een weergave van het cultuurnetwerk en de stromen van het cultuurvirus.

Cultuurfonds

Techniek

Vrijwilligers

Hulp bij werkzaamheden

Middelen

Drukwerk

Hulp bij (offline/online) PR

FaciliteitenMiddelen

GezelschappenArtiesten

GezelschappenArtiesten

Cultuur virus

Motoren

Afwijzing

Toewijzing (cultuurvaluta + optioneel euro s)

Subsidie / prestatie-afspraken

3

ONDERDELEN

Het cultuurvirus bestaat uit twee onderdelen (respectievelijk een culturele marktplaats en een virtuele

valuta) en worden ondersteund / gestimuleerd door het gemeentelijk (cultuur-)beleid.

Culturele marktplaats

Het eerste onderdeel is een online platform waarop vraag en aanbod (middelen en diensten)

samenkomen. Vergelijkbaar met marktplaats.nl staat dit open voor ‘iedereen’.

(Virtuele) cultuurvaluta

Op de culturele marktplaats maar ook daar buiten faciliteert een valuta als tweede onderdeel van het

virus een waardebepaling aan faciliteiten, middelen, en diensten die geruild of gedeeld worden binnen

het culturele veld. De waarde van alle transacties (behalve de instroom vanuit het cultuurfonds op basis

van beleid en een selectieproces wat vergelijkbaar kan zijn aan de huidige subsidiebeoordeling/-

verstrekking) wordt bepaald door het netwerk zelf, en worden uitgedrukt in deze virtuele valuta.

Onderlinge en externe sponsoring of donaties worden geregistreerd in het netwerk op basis van de

valuta.

Externe inbreng zoals bijvoorbeeld donaties of sponsoring kunnen eventueel op aantrekkelijke wijze

faciliteren (bijvoorbeeld 100% in euro = 125% in valuta) via een stimuleringsregeling (bijvoorbeeld

vanuit het cultuurfonds).

Voor het beheren van deze valuta is een organisatie nodig die de autoriteit en het mandaat heeft om dit

integer en transparant te doen. Het draagvlak voor (en het slagen van) dit deel van het cultuurvirus is

immers hier sterk van afhankelijk.

Of de cultuurvaluta een virtuele valuta moet zijn (zoals bitcoins) of dat het (ook) een fysieke munt kan

zijn zoals Bas Huijps voor ogen heeft, en het aangehaalde voorbeeld van Charl Goossens … Dat is iets

waar de gemeente Roosendaal en/of de organisatie die de valuta gaat beheren een besluit over

moeten nemen.

4

(Gemeentelijk) Cultuurbeleid

Zowel het ontstaan en stimuleren van de deeleconomie binnen het culturele veld als de waardering /

handel in virtuele valuta kunnen losstaande processen zijn. Echter, ze worden optimaal benut als het

cultuurbeleid hierop inhaakt.

Gedachte achter de toegevoegde waarde voor het cultuurbeleid is dat het beleid vooral faciliterend

gaat werken, in plaats van voornamelijk financierend. Dit effect wordt bereikt doordat het beleid zich

focust op ‘de motoren’ van het culturele veld, de bewegingen in het veld zijn h iervan een afgeleide en

volgen de wensen en noden van het veld. Het effect van het cultuurbeleid zou ook vergroot worden,

omdat het indirect waarde creëert op plekken in het culturele veld. Plus dat waarde en inspanningen

voor een groter deel binnen het cultuurnetwerk blijven.

Het gemeentelijk beleid zou de subsidies aan culturele verenigingen / stichtingen / kunstenaars

(geleidelijk en gedeeltelijk) kunnen vervangen door een toekenning in virtuele valuta.

Prestatieafspraken met instellingen zouden ook deels een verbinding kunnen leggen tussen virtuele

valuta en de bijdrages aan die betreffende instellingen in euro’s.

Het cultuurbeleid zou met ondersteuning van de marktplaats en de (virtuele) valuta een echt

cultuurnetwerk realiseren wat ten dienste staat aan de feitelijke behoeftes in het culturele veld.

CULTURELE VELD

Voor de toekomstbestendigheid en continuïteit van cultuur is het belangrijk dat het door bezuinigingen

aangewakkerde ‘omdenken’ wordt omgezet in een nieuwe manier van cultuurbeoefening/-beleving.

Een manier waarin het culturele veld ‘zijn ding doet’, waarbij het culturele veld een ondernemend

netwerk is en de invloed van de overheid vooral faciliterend is. Het (gemeentelijk) cultuurbeleid heeft

hier een eerste stap gezet in het omdenken door het culturele veld te zien als een netwerk wat leeft en

zich organisch beweegt volgens patronen die het netwerk zelf bepaald.

Als verenigingen, stichtingen, en individuele creatievelingen de stap maken naar een cultuurnetwerk

gaat de cultuur via dit netwerk een eigen leven leiden. Dit eigen leven zal dan drijvend zijn achter het

cultuurbeleid, in plaats van dat het cultuurbeleid de cultuur leid. Voor deze stap is moed nodig van de

creatievelingen om ‘het oude’ los te laten en nieuwe kansen te zien. De transitie die nodig is kan in de

overgangsfase vanuit het cultuurbeleid ondersteund worden met bijvoorbeeld het bevorderen van de

kennis en vaardigheden ten aanzien van cultureel ondernemerschap.

Verder is een sterke en moderne impuls aan de culturele city-marketing gegeven moeten worden, daar

de huidige benadering (voor de cultuursector) erg gedateerd en ineffectief is voor de culturele

eigenwaarde/trots en daarmee de uitstraling naar buiten.

CULTURELE HOTSPOTS

Het cultuurbeleid zal meer gericht moeten zijn op het faciliteren van culturele motoren binnen het

cultuurnetwerk, in plaats van dat het beleid gericht is op de inhoud van de cultuur.

Er zal dus geconcentreerd moeten gaan worden op de ‘motoren’ van het cultuurnetwerk, met een

stimulerende hefboomwerking tot gevolg.

5

FINANCIERING

Financiering van cultuur zal met het Cultuurvirus veranderen.

Inbreng culturele veld

Het culturele veld heeft op diverse manieren haar eigen inbreng.

hand-en-spant-diensten,

lenen / ruilen middelen.

Cultuurfonds

Middelen uit het cultuurfonds zullen vooral gericht zijn op de motoren, en in veel mindere mate in het

financieren van specifieke activiteiten.

Externe inbreng

Partijen buiten het cultuurnetwerk zullen ook hun inbreng hebben in het nieuwe cultuur-eco-systeem.

(ver-)kopen / ruilen / delen cultuur-valuta,

huren middelen/diensten binnen netwerk,

sponsoring en donaties in cultuur-valuta (al dan niet gestimuleerd, zoals eerder al beschreven).

6

PROTOTYPE

Wie staan er achter het prototype, wie kennen ze, wat hebben zij, wie verbinden zij aan het prototype,

en wat zijn de uitdagingen.

Wie ben je

Louis Priem Trudie Stalpers Naam 3

Organisatie Openluchttheater

Vrouwenhof

Schouwburg De Kring,

Erfgoedcentrum

Tongerlohuys,

CultuurCompaan

Functie Hoofd programmering,

voorzitter stichting

Openluchttheater

Vrouwenhof

(Waarnemend)

directeur

Achtergrond (eventueel

nevenfuncties)

Freelance consultant /

lead-engineer /

programmeur

industriële

automatisering,

evenemententechniek

en organisatorische

ondersteuningen bij

verschillende

organisaties

(voornamelijk

historische / fantasy –

evenementen en

wijkfestivals)

Wie ken je

Louis Priem Trudie Stalpers Naam 3

Naam persoon /

organisatie of

beschrijving netwerk

Wat heb je

Louis Priem Trudie Stalpers Naam 3

Vrijwilligers van

Openluchttheater

7

Vrouwenhof en andere

samenwerkingspartners

Contacten met artiesten

Contacten met ander

organisatoren (van

voornamelijk

historische en fantasy

evenementen door het

hele land)

Licht en geluid in eigen

bezit

Bouw community rond het idee

Wie heb je verbonden (of zou je willen verbinden) aan het prototype?

Louis Priem Trudie Stalpers Naam 3

Uitdagingen

De implementatie van het virus (in zijn geheel of een onderdeel er van) is sterk afhankelijk van het

omdenken wat het te weeg brengt. Daarom zijn er uitdagingen geformuleerd voor zowel de concept-,

ontwikkel-, implementatie- als gebruiks-fases.

Uitdaging Toelichting Stakeholder(s) Omgangsvorm(-en)

Acceptatie Acceptatie van en

draagvlak voor de

onderdelen van het

virus

Culturele veld Betrekken bij het

proces, omdenken

stimuleren, cultureel

ondernemerschap

bevorderen

Integriteit valuta Integer en transparant

beheer van de

(virtuele) valuta is van

cruciaal belang voor

draagvlak en

acceptatie

Cultuurfonds

(gemeente), culturele

veld

In vroeg stadium korte

en lange termijn

borgen in de visie van

te realiseren

organisatie

Groeikrampen Het virus heeft alle

potentie om een groot

netwerk te dienen, wat

buiten culturele zuilen

of gemeentelijke

grenzen kan/zal gaan

groeien

Bij het bouwen (van

onderdelen) van het

virus op verschillende

aspecten

rekeninghouden met

schaalbaarheid. Groter

denken dan

8

Roosendaal en het

Roosendaalse culturele

veld

Belastingen Aangezien er waarde

omgezet wordt, zal de

Belastingdienst ‘iets

vinden’ van wat er

gebeurt

Belastingdienst Vroegtijdig in contact

treden, procedures

afstemmen, leren van

ervaringen van andere

ruilhandels (LETS)

9

REFERENTIES

Voorbeelden van vergelijkbare initiatieven waarvan geleerd kan worden.

Diverse ruil-organisaties en alternatieve valuta

Er zijn lokaal, regionaal, landelijk, en wereldwijd verschrikkelijk veel voorbeelden van organisaties die

het ruilen en delen van middelen en diensten faciliteren. Ook het ruilen middels een alternatieve valuta

kent verschillende voorbeelden (van een Breda-munt tot de bitcoins).

Echter is er op dit moment nog geen formele of informele organisatie die een vergelijkbare doelstelling

heeft als het Cultuurvirus, noch zijn er vergelijkbare alternatieven voor een cultuurbeleid.

Wel zijn er natuurlijk diverse individuen en individuele organisaties (ook in Roosendaal) die ruilen

zonder dat hier een reguliere valuta aan te pas komen.