jeroenclemens.nl

jeroenclemens.nl

promotieonderzoek onlinegeletterdheid

1. Literatuuronderzoek Wat is het?

2. Baseline: Survey leraren: wat vinden, weten en willen zij

3. Meetinstrument maken

4. Implementatie: Pilot lesmateriaal en didactiek

5. Grootschalig implementatiestudie

jeroenclemens.nl

Jeroen Clemens

jeroenclemens.nl

jeroenclemens.nl

leren omgaan digitale informatie belangrijke

opdracht van onderwijs (EU High Level Group on Literacy, 2012; European Commission, 2010,..)

jeroenclemens.nl

jeroenclemens.nl

(nieuwe) sociale vaardigheden/ attitude

(nieuwe) taalvaardigheden

hogere orde vaardigheden

mediawijsheid

onlinegeletterdheidICT- / coding skills

jeroenclemens.nl

onlinegeletterdheid

• goed kunnen lezen en schrijven online

• uitbreiding definitie geletterdheid

• nieuwe vaardigheden ‘ het is nieuw’

• aanpassen oude en verschuivingen

jeroenclemens.nl

Leerlingen  hebben  problemen  met  onlinegeletterdheid    

• PISA 2006 offline / online: 18% (5-80)• 'that these students may find it difficult completing their studies and, later on, looking and applying for work, filling out forms to pay their taxes or even reserving a seat on a train' (OECD, 2011).

• ORCA 2005-nu Leu, Coiro e.a. (Online Reading

Comprehension Assessment) : veel uitvallers

• Anekdotisch: eigen ervaringen

jeroenclemens.nl

Veel !! .. kiezen / beoordelen

A. Internet  heeft  geen  redactieteam

jeroenclemens.nl

B. gereedschappen / tekstsoorten veranderen

jeroenclemens.nl

voorbeeld

jeroenclemens.nl

Welkom op de volledig vernieuwde website van de Volkskrant Door: Philippe Remarque 2 oktober 2014, 04:56

Het werk van onze 200 redacteuren en 400 freelancers kunt u nu snel en overal krijgen. U kunt er fijne internet-dingen mee doen als opsturen aan vrienden of op Twitter zetten. En wij kunnen de diepgang van onze journalistiek combineren met alle voordelen van internet: er andere artikelen bij zetten, rechtstreekse bronnen, Twitter-feeds en bewegend beeld. We zetten multimediale producties op de site en door onze fotoredactie samengestelde beeldreeksen.     

Volkskrant geheel vernieuwd 02/10/14

jeroenclemens.nl

jeroenclemens.nl

C. Andere kenmerken online tekstsoorten

• Niet lineair, hyperteksten (geen inleiding, kern, slot)

• Gecombineerde teksten (andere artikelen bij zetten, rechtstreekse bronnen)

• Niet stabiel: informatie verandert voortdurend (andere artikelen bij zetten, twitterfeeds)

• Meer dan letters en plaatjes:(multimediale producties, bewegend beeld, beeldreeksen)

• Kwaliteit: onduidelijke auteur; rijp en groen

• Combinatie lezen en schrijven

jeroenclemens.nl

D. Complexere leestaken

• zelf op zoek naar informatie & creëren nieuwe betekenissen vanuit meerdere online bronnen

• onderzoekend lezen in steeds veranderende informatieomgeving Online Research and Reading Comprehension (Leu 2014)

jeroenclemens.nl

Waarom additionele vaardigheden ?

• sommige leerlingen heel goed in traditioneel tekstbegrip maar slecht in online tekstbegrip en andersom (Coiro 2007)

• groot onderzoek: 1.voorkennistoets / 2.offline tekstbegripstoets / 3. online tekstbegripstoets: online prestaties 16% niet verklaard door eerste twee (Coiro 2011)

• groot meta-onderzoek 1995-2010 vonden strategieën die 'appeared to have no counterpart in traditional reading' (Afflerbach & Cho, 2010)

jeroenclemens.nl

onlinegeletterdheid: nieuw en anders

• (anders) zoekend lezen (zoekvragen, zoekmachines, zoekresultaten beoordelen)

• (nieuw) navigeren (hyperlinks, leesstrategie)

• (belangrijker / anders) kritisch lezen / evalueren (bron , leesdoel)

• (nieuw) multimediale teksten interpreteren

• (vrij nieuw) interactie / communiceren online (vb de tuintjes van de Correspondent)

• (nieuw) nieuwe tekststructuren & tekstsoorten

jeroenclemens.nl

didactiek anders

• teksten met vragen voldoet niet

• meer individueel pad

• hardop denken / samen lezen (Kiili, Leu 2012)

• reciprocal teaching (leu e.a.)

• docent meer coachende rol

jeroenclemens.nl

Geletterdheid is meer dan het was

online en offline

uitdaging voor onderwijs

Nederlands begint

Integratie moet

jeroenclemens.nl

voorwaarden verandering

1.leraren

2.overheid: curriculum / eindtermen

3.instituties (lerarenopleidingen, uitgevers, examenbureaus, curriculumontwerpers)

4.scholen

jeroenclemens.nl

Overheid / instituties / scholen

• onlinegeletterdheid nog niet / nauwelijks in

• eindtermen, referentieniveaus, schoolboeken / lesmateriaal, toetsen / examens, schoolplan

• leerplan lerarenopleiding & scholen

jeroenclemens.nl

Overheid elders: Leren van een ander

Common Core State Standards USA (Leu et al., 2014)

•Nieuwe uitgangspunten bij ALLE vakken

1. An emphasis on higher level thinking during reading and writing instruction;

2. A focus on acquiring skills in the new, digital literacies of online research and comprehension" (Leu et al., 2014)

•Kerndoelen:

•AS-W 8. Gather relevant information from multiple print and digital sources, assess the credibility and accuracy of each source, and integrate the information while avoiding plagiarism."

•AS-R 7. Integrate and evaluate content presented in diverse media and formats, including visually and quantitatively, as well as in words.

jeroenclemens.nl

Fase 2: Leraren: baselinestudie

Online Surveyonderzoek (Clemens 2014)

•309 leraren Nederlands (15 uit Vlaanderen)

•goede steekproef, behalve onder- bovenbouw

•Het betreft nieuwe vaardigheden : 86%

•Nieuwe vaardigheden moeten in onderwijs 92%

•Behoefte professionalisering: 77%

•Maar nog onbekend wat en hoe

jeroenclemens.nl

Fase 3: zelf ontwerpen pilot implementatiestudie

Vathorst Sectie Nederlands 2014-15

innovatieve school, schoolleiding en ruimte voor sectie

a. Uitgangspunten, doelen vaststellen

b. Opdrachten en didactiek (her)ontwerpen

c. Uitproberen, evalueren en bijstellen

d. Voormeting, nameting

jeroenclemens.nl

Uitgangspunten pilot Vathorst

1. domein geletterdheid uitbreiden met online taken en teksten

2. werken aan nieuwe kennis en vaardigheden en aanpassen traditionele vaardigheden

3. totale taalvaardigheidsproces; Verwerven, Verwerken en Verstrekken of LESC (Leu 2012)

4. moet geïntegreerd worden in domeinen (niet apart)

5. begin bij het vak Nederlands

6. zo mogelijk parallel of zeker daarna integratie (taalbeleid)

jeroenclemens.nl

Leerdoel Uitwerking

Leerling kan zoekvragen formuleren • Geef leerling een onderwerp en een leesdoel. Hij formuleert zoekvragen, overlegt met mede-leerling en stelt bij

• Geef leerling een opdracht waar hij zelf een probleemstelling van maakt en zoekvragen opstelt

• In Duo of groepje of DDU : nadenken en/of brainstormen over vragen die je kan stellen om goed informatie te vinden.

Bedenk zelf een leerdoel in deze fase • Bedenk een uitwerking / opdracht en didactiek

Fase 1 Verwerven

jeroenclemens.nl

Leerdoel Uitwerking

De leerling kan informatie toetsen op betrouwbaarheid

Laten nadenken over verschil informatie online en offline. Laten brainstormen over criteria van goed informatie online. Maak schema: Offline / OnlineCriteria samen bepalen en aanvullen door docent.

Toepassen op bronnen gegeven door docentToepassen op bronnen, gevonden door leerling  

Bedenk leerdoel in deze fase Bedenk uitwerkingen: activiteiten en didactiek

Fase 1 Verwerven

jeroenclemens.nl

Leerdoel Uitwerking Leerling kan uit verschillende bronnen aanvullende informatie halen die voor leesdoel relevant is. Gericht lezen ; samenvatten.

Leerling kiest relevante informatie uit minstens 3 bronnenHij onderbouwt zijn keuzeRelateert keuze aan leesdoel Hij werkt in een duo.

Leerling kan meest relevante hyperlinks kiezen in tekst Gericht lezen ; inferenties maken

Leerling kiest hyperlinks uit hypertekst met veel links. Hij verantwoordt zijn keuze naar medeleerling en vergelijkt Zij kiezen meest geschikte keuzes DDU duo en klas

Bedenk zelf een leerdoel in deze fase • Bedenk een uitwerking / opdracht en didactiek

Fase 2 Verwerken

jeroenclemens.nl

leerdoel uitwerking

Leerling kan lees- /onderzoeksresultaten delen met medeleerlingen in een wiki / middels een blog

leraar maakt een wiki voor de klasleerlingen hebben gezamenlijk onderzoeksvraagiedere leerling / duo zijn verantwoordelijk voor deelvraag antwoorden komen op verschillende pagina’s van wiki eindproduct is gevulde wiki

in elk geval tekst, maar aanvullend ook video, animatie, infogrammen, etc mogelijk

Bedenk leerdoel in deze fase Bedenk uitwerkingen: activiteiten en didactiek

Fase 3 Verstrekken

jeroenclemens.nl

fase 4: grootschalige implementatiestudie 2015-16

u kunt meedoen

jeroenclemens.nl

goede ontwikkelingen

• interesse / gesprek CITO

• workshops lerarenopleidingen, ook in Vlaanderen

• keuze Malmberg: onlinegeletterdheid in methode onder- en bovenbouw

• Interesse scholen & leraren (presentaties en pilot)

• Meer aandacht: (Podcast) Kennisnet, Standaard, Vives, VTTA

• Update: na presentatie 12/11 ook interesse SLO

• zie verder: http://www.jeroenclemens.nl/ict-en-leren/online-tekstbegrip-is-hot/

jeroenclemens.nl

Dank u

Jeroen Clemens http://jeroenclemens.nl contact@jeroenclemens.nl

@jeroencl http://www.slideshare.net/jeroencl

https://independent.academia.edu/JeroenClemens