Ongebakken aarde in hedendaagse gebouwen in Brussel...– vandaag niet competitief genoeg » dmv....
Transcript of Ongebakken aarde in hedendaagse gebouwen in Brussel...– vandaag niet competitief genoeg » dmv....
Ongebakken aarde in hedendaagse gebouwen
in Brussel
26 februari 2021
Seminarie Duurzame Gebouwen
INTEGRATIE VAN LEEMBOUW
BC Architects & Studies BC Materials
in architectuurprojecten
PRESENTATIE VAN DE SPREKER
BC architects & studies is een architectencollectief dat verder gaat dan het bouwen
van puur esthetisch aantrekkelijke gebouwen. Vanuit een ecologisch bewust
optimisme doen ze grondig onderzoek naar materialen, investeren ze in circulaire
logica en stimuleren ze co-creatie. Gaandeweg probeert BC de hele bouwsector te
transformeren.
BC Materials is een spin-off van het bureau BC Architects & Studies. BC materials
geeft een tweede leven aan de uitgegraven grond van bouwwerven, die wordt
omgevormd tot lokale bouwmaterialen zoals leempleisters, leemstenen en stampleem
voor muren en vloeren.
BC is van mening dat architecten, om een positieve impact op onze samenleving te
hebben, moeten ingrijpen buiten de enge definitie van de professional die de uitvoering
van gebouwen ontwerpt en controleert. Daarom waagt BC zich aan
materiaalproductie, contractering, kennisoverdracht en maatschappelijke organisatie,
wat allemaal hun ontwerpbenadering beïnvloedt.
Een rode draad in het werk is de keuze om te werken met lokale middelen en
vaardigheden, en de interesse voor natuurlijke bouwmaterialen zoals aarde en
kalkhennep. In deze presentatie tonen we enkele architectuurprojecten waarin
leembouwmaterialen werden toegepast. Dit steeds in een hedendaagse, stedelijke
context. Vanuit deze projecten concluderen we enkele ervaringen betreffende de
integratie van leembouw in architectuurprojecten. 2
3
4
INTEGRATIE VAN LEEMBOUW
IN ARCHITECTUURPROJECTEN
ARCHITECTUURPROJECTEN
LEEMSTEEN
STAMPLEEM
LEEMPLEISTER
CONCLUSIES
TOEPASSINGEN
NORMERING
PRIJS
CRAFTSMANSHIP
GROEIPOTENTIEEL
MINIMUMVEREISTEN CIRCULAIR BOUWEN ALS HEFBOOM
LEEMSTEEN
Fort V Edegem BC architects
STAMPLEEM
The Wall Tienen AST77
Tanneurs Brussel Lionel Jadot
LEEMPLEISTER
Koekelberg Brussel BC architects
Karper Brussel Hé Architectuur
Usquare Brussel BC architects
5
BC materials
+
ARCHITECTUURPROJECTEN
FORT V, Edegem
Eerste (hedendaagse) publieke gebouw uit ongebakken aarde in Benelux.
Leemsteen als draagstructuur en binnenafwerking.
© Thomas Noceto 6
FORT V, Edegem
© Thomas Noceto
VIDEO
7
FORT V, Edegem:
19,000 leemstenen werden in-situ geproduceerd gedurende 3 weken
© Thomas Noceto
FORT V, Edegem
Lokale productie met Boomse klei vanop 2km van de site.
FORT V, Edegem
Opbouw gelijkaardig aan conventioneel metselwerk.
© Thomas Noceto
FORT V, Edegem
Combinatie van bio-sourced materialen:
kalkhennep als isolerende buitenlaag, leemsteen als dragende binnenlaag.
© Thomas Noceto
FORT V, Edegem
© Thomas Noceto
LEEMSTEEN
Fort V Edegem BC architects
STAMPLEEM
The Wall Tienen AST77
Tanneurs Brussel Lionel Jadot
LEEMPLEISTER
Koekelberg Brussel BC architects
Karper Brussel Hé Architectuur
Usquare Brussel BC architects
13
BC materials
+
ARCHITECTUURPROJECTEN
THE WALL, Tienen
Binnenwand uit stampleem van 15m hoog.
© Steven Massart
THE WALL, Tienen
Gebruik van lokale aarde van de site met toevoeging van zand en gravel.
THE WALL, Tienen
Uitvoering door Leemniscaat.
© Thomas Noceto
THE WALL, Tienen
Uitvoering door Leemniscaat.
© Thomas Noceto
THE WALL, Tienen
Uitvoering door Leemniscaat.
© Thomas Noceto
THE WALL, Tienen
Uitvoering door Leemniscaat.
© Thomas Noceto
THE WALL, Tienen
Binnenwand uit stampleem van 15m hoog.
© Steven Massart
LEEMSTEEN
Fort V Edegem BC architects
STAMPLEEM
The Wall Tienen AST77
Tanneurs Brussel Lionel Jadot
LEEMPLEISTER
Koekelberg Brussel BC architects
Karper Brussel Hé Architectuur
Usquare Brussel BC architects
21
BC materials
+
ARCHITECTUURPROJECTEN
TANNEURS
Stampleem vloer in centrum Brussel
© Jasper Van der Linden
TANNEURS
Unieke textuur en toevoeging inertie
© Jasper Van der Linden
LEEMSTEEN
Fort V Edegem BC architects
STAMPLEEM
The Wall Tienen AST77
Tanneurs Brussel Lionel Jadot
LEEMPLEISTER
Koekelberg Brussel BC architects
Karper Brussel Hé Architectuur
Usquare Brussel BC architects
24
BC materials
+
ARCHITECTUURPROJECTEN
KOEKELBERG
Verbouwing rijwoning te Koekelberg, Brussel
© Jasper Van der Linden
KOEKELBERG
Volledige interieur met leempleister
© Jasper Van der Linden
KOEKELBERG
Basislaag en afwerkingslaag
© Jasper Van der Linden
KOEKELBERG
Uitvoering door Studio Grond
KOEKELBERG
Uitvoering door Studio Grond
LEEMSTEEN
Fort V Edegem BC architects
STAMPLEEM
The Wall Tienen AST77
Tanneurs Brussel Lionel Jadot
LEEMPLEISTER
Koekelberg Brussel BC architects
Karper Brussel Hé Architectuur
Usquare Brussel BC architects
30
BC materials
+
ARCHITECTUURPROJECTEN
KARPER
Verbouwing en uitbreiding rijwoning in Molenbeek, Brussel
KARPER
Renovatie en verticale uitbreiding
KARPER
Isolatie van strobalen
KARPER
Leempleister in interieur als afwerking op bestaande muren en op strobalen
Ontwerp: Hé architectuur
© Tim Van de Velde
KARPER
Ontwerp: Hé architectuur
©Jasper Van der Linden
LEEMSTEEN
Fort V Edegem BC architects
STAMPLEEM
The Wall Tienen AST77
Tanneurs Brussel Lionel Jadot
LEEMPLEISTER
Koekelberg Brussel BC architects
Karper Brussel Hé Architectuur
Usquare Brussel BC architects
36
BC materials
+
ARCHITECTUURPROJECTEN
USQUARE
Usquare te Elsene als voorbeeldproject circulaire economie, met de stad als metabolisme.
© Jasper Van der Linden
USQUARE
Gebruik van bio-sourced materialen:
kalkhennep en 2000-3000m² leempleister voor bureau’s en residenties.
© Sander Lambrix
USQUARE
Akoestische leempleister door BC materials met absorptiecoefficient van 0.3.
Door toevoeging van vezels en kurk.
© Sander Lambrix
TOEPASSINGEN
• vochtbuffering
• thermische inertie
• akoestische performantie
• esthetisch
• gezond (geen VOC-emissies, binden van toxische stoffen en geuren)
40
CONCLUSIES
NORMERING
• Momenteel: Duitse DIN-norm & « Lehmbau-Regeln » als
referentie
Franse norm rond leemsteen wordt afgestemd op DIN.
Atex’en beschikbaar en/of in opmaak. (Atex 2588 en Cycle-terre)
• Belgische versie: in opmaak door WTCB (Clay-Bio-Masonry)
– Normatief kader voor ongebakken klei en bio-gebaseerde
metselwerkproducten
• Technische voorlichting binnenpleister
– Vlaanderen: wordt opgemaakt door werkgroep ism. WTCB
– Wallonië: reeds in typebestek CCTB
» Cahier des Charges Type-Bâtiments: 54.17.1a Enduits à base d'argile
41
CONCLUSIES
PRIJS
• Leemsteen
– vandaag niet competitief genoeg
» dmv. schaalvergroting €1,50 -> <1€
• Leempleister
– inclusief plaatsing: vergelijkbaar met of iets duurder dan
klassieke gipspleister+verf
• Stampleem – arbeidsintensief en bijgevolg kostelijk per m²
– accentelementen wel heel toegankelijk
42
CONCLUSIES
CRAFTSMANSHIP
Nood aan verspreiding van kennis en kunde
• Kennis architecten
– Stadsatelier de Ville:
» Workshops / Opleidingen architecten
• Capaciteitsopbouw aannemers: in progress
– Scholingswerven
– Workshops / Opleidingen architecten
43
CONCLUSIES
44
GROEIPOTENTIEEL
• leempleister
• leemstenen
• stampleem
• totale gewicht bouwmateriaal Brussel (extrapoleerbaar naar
België?)
– 14% -> binnenmetselwerk
– 3% -> binnenpleisterwerk
45
CONCLUSIES
MINIMUMVEREISTEN CIRCULAIR BOUWEN ALS HEFBOOM
• Unieke asset leembouwproducten: circulair in bron en
bestemming, low-carbon
• Focus op Life Cycle Analysis (LCA) en opmaak Environmental
Product Declaration (EPD)
– Toevoeging aan TOTEM-tool voor kwantificeerbare
vergelijking
• Verplichting van minimumvereisten als hefboom voor gebruik
leembouwmateriaal
– Circular Economy Package (EU)
– Boetesysteem per ton CO2-uitstoot
46
CONCLUSIES
47 Foto: Anaïs Pereira
48
49
50
51
Uitgraving zand in werfput te Brussel
52
CONTACT
BC architects & studies www.bc-as.org
BC materials
www.bcmaterials.org
: 02 831 68 80
E-mail : [email protected]