Onderzoek naar het belang van de omgeving

voor een actieve levensstijl

Lieze Mertens, Jelle Van Cauwenberg, Veerle Van Holle, Ariane Ghekiere,

Linde Van Hecke, Sara D’Haese, Femke De Meester, Delfien Van Dyck,

Ilse De Bourdeaudhuij en Benedicte Deforche

Onze motivatie is gezondheidspromotie.

- 11% van de vroegtijdige overlijdens in België is te wijten aan te

weinig lichaamsbeweging.

- Vlamingen bewegen niet voldoende

Leeftijd

% Vlamingen

dat voldoende

beweegt

Er is dus een duidelijke nood om

Vlamingen te stimuleren tot ‘voldoende

beweging’.

Wat is ‘voldoende beweging’?

Minimum 5 maal per week 30 minuten aan matige intensiteit.

OF

Minimum 3 maal per week 20 minuten aan hoge intensiteit.

EN

Minimum 2 maal per week kracht- en lenigheidstraining.

Omgeving kan een rol spelen bij het aanzetten tot

meer actieve verplaatsingen.

- Het stimuleren van actieve verplaatsingen is een efficiënte manier om beweging

te integreren in dagelijkse routine.

- Naast gezondheidsvoordelen: positieve effecten op milieu, fileproblematiek en

verkeersveiligheid.

Wat is volgens jullie de meest

bewegingsvriendelijke buurt?

Bereikbaarheid van bestemmingen is

cruciaal voor dagelijkse beweging.

Er bestaat een duidelijk verband tussen bereikbaarheid van

bestemmingen en beweging bij ouderen en volwassenen.

Bij Vlaamse adolescenten in lage SES buurten is

bereikbaarheid van bestemmingen gelinkt aan meer beweging.

Bij Vlaamse kinderen in lage SES buurten is betere

bereikbaarheid gelinkt aan meer verplaatsingen te voet,

maar minder bewegen in de vrije tijd.

De Belgian Environment & Physical Activity Studies

(BEPAS)

lage walk / hoge SES

lage walk / lage SES

hoge walk / hoge SES

hoge walk / lage SES

4 doelgroepen: ouderen, volwassenen, adolescenten, kinderen

De “walkability-index” wordt internationaal gebruikt

om bereikbaarheid van bestemmingen te meten.

Hoog Functie menggebruik

De walkability-index omvat 3 componenten: Functie menggebruik

Residentiële dichtheid

Connectiviteit

Laag functie menggebruik

Lage residentiële dichtheid Hoge residentiële dichtheid

Lage connectiviteit Hoge connectiviteit

Er bestaat een duidelijk verband tussen bereikbaarheid van

bestemmingen en beweging bij ouderen en volwassenen.

Hoog walkable = betere bereikbaarheid van bestemmingen

= meer bewegingsvriendelijk

Laag walkable = mindere bereikbaarheid van bestemmingen

= minder bewegingsvriendelijk

42 min./week

verplaatsingen

te voet

Vlaamse ouderen die in een buurt wonen met een goede

bereikbaarheid van bestemmingen, bewegen meer.

128 min./week

verplaatsingen

te voet

90 min./week

totale activiteit

bewegingsmeter

130 min./week

totale activiteit

bewegingsmeter

Vlaamse ouderen die in een buurt wonen met een goede

bereikbaarheid van bestemmingen, bewegen meer.

Min

ute

n /

wee

k

Verplaatsingen

te voet

Verplaatsingen

met de fiets

Wandelen

in vrije tijd

Totale

activiteit

bewegingsmeter

Hoog walkable

Laag walkable

+ 80

min. + 40

min.

+ 20

min.

+ 50

min.

Vlaamse volwassenen die in een buurt wonen met een

goede bereikbaarheid van bestemmingen, bewegen meer.

Bij Vlaamse adolescenten in lage SES buurten is

bereikbaarheid gelinkt aan meer beweging.

Hoog walkable

Laag walkable

To

tale

act

ivit

eit

bew

egin

gsm

eter

(m

in.

/ d

ag)

Lage

SES

Hoge

SES

+ 7,5

min./dag

Bij Vlaamse kinderen in lage SES buurten is betere

bereikbaarheid gelinkt aan meer verplaatsingen te voet,

maar minder bewegen in de vrije tijd.

11 min./dag verplaatsingen te voet

16 min./dag bewegen in vrije tijd

4 min./dag verplaatsingen te voet

25 min./dag bewegen in vrije tijd

Hoog walkable Laag walkable (doodlopende straat)

Bereikbaarheid van bestemmingen is

cruciaal voor dagelijkse beweging.

Er bestaat een duidelijk verband tussen bereikbaarheid van

bestemmingen en beweging bij ouderen en volwassenen.

Bij Vlaamse adolescenten in lage SES buurten is

bereikbaarheid van bestemmingen gelinkt aan meer beweging.

Bij Vlaamse kinderen in lage SES buurten is betere

bereikbaarheid gelinkt aan meer verplaatsingen te voet,

maar minder bewegen in de vrije tijd.

Echter…

Bereikbaarheid van bestemmingen

is moeilijk te veranderen.

Studies die focussen op ‘micro-omgevingsfactoren’

duiden op het belang van wandel- en fietscomfort

en verkeersveiligheid.

Voor ouderen bleek de kwaliteit

van het voetpad doorslaggevend.

“De belangrijkste factor is de staat van het voetpad. De tweede factor is de

aanwezigheid van obstakels (afval) op het voetpad. De derde factor is het

verkeer in de straat.” (Man, 72 jaar)

Oudere voetgangers verkiezen om duidelijk

afgescheiden van auto’s en fietsers te wandelen.

“Dit zijn allemaal ‘wandelstraten’, dus als voetganger zou je voorrang moeten

hebben. Maar de fietsers passeren zeer snel langs je en jij moet opzij springen.”

Effenheid van het fietspad bleek het belangrijkste

element voor volwassenen.

“De minst uitnodigende straten zijn de straten met een slechte staat van het

fietspad. Ik maak geen onderscheid tussen het aan- of afwezig zijn van een

verkeersdrempel omdat ik redeneer dat ik kan vallen wanneer het fietspad

oneffen is. Voor mij is effenheid van het fietspad, het belangrijkste criterium.”

(vrouw, 54 jaar)

Een haagje tussen fietspad en verkeer verhoogde

de uitnodigendheid tot fietsen bij volwassenen.

Verkeersveiligheid bleek cruciaal voor ouders om

kinderen ergens naartoe te laten fietsen.

“Hier is het fietspad gemakkelijk, mooi en goed afgescheiden van de rijweg. Dus

het is redelijk veilig om hier te fietsen met kinderen. Het is een redelijk nieuw

fietspad en het is heel gemakkelijk te gebruiken. We gebruiken het zelfs

meerdere keren per dag.” (Moeder van meisje, 38 jaar)

Wij bestuderen de link tussen de omgeving en

actieve verplaatsingen.

Bereikbaarheid van bestemmingen is cruciaal voor het

stimuleren van actieve verplaatsingen.

Kwaliteit van wandel- en fietsvoorzieningen is

belangrijkste element bij volwassenen en ouderen.

Verkeersveiligheid is belangrijke zorg van ouders om

hun kinderen zich met de fiets te laten verplaatsen.

Plannen voor de toekomst.

Plannen voor de toekomst.

Grootschalige conjointstudie met foto’s

>1000 pp per doelgroep

10-15 micro-omgevingsfactoren manipuleren

1 of meer macro-omgevingen?

30

Doelen:

1. De relatieve belangrijkheid van alle relevante omgevingsfactoren

bepalen

2. Identificeren van subgroepen (vb. niet-fietsers)

3. Bepalen van de meest kosten-efficiënte investering om actieve

verplaatsingen te stimuleren

Plannen voor de toekomst: adolescenten

• Studie naar de aanpasbare kenmerken van openbare

ruimtes die jongeren aanmoedigen tot meer fysieke

activiteit.

o Openbare ruimtes: gratis, toegankelijk, laagdrempelig

o Stedelijke omgeving

o 12-16 j

o Verschil in geslacht, SES, niveau van fysieke activiteit

1. Kwalitatief onderzoek obv walk along interviews

2. Kwantitatief onderzoek naar de hoofdkenmerken

van openbare ruimtes

3. Onderzoek obv gemanipuleerde foto’s

Plannen voor de toekomst: adolescenten

Dank u voor uw aandacht!!!

36 lieze.mertens@ugent.be