1

Ilse Cornelissen |Docent Nederlands Tweedegraads | corn1600@student.nhl.nl | S3471607| 19/10/2018

Onderwijskunde 3VERANTWOORDING CASUS ‘DIGITAAL PESTEN’

2

InhoudDe casus.................................................................................................................3

De situatie...........................................................................................................3Toelichting..............................................................................................................4De theorie...............................................................................................................5Verwijzingen.........................................................................................................11

3

De casus

De situatieNaam Ilse Cornelissen

Studentnummer S3471607

Rol De mentor

Casus Digitaal pesten

Groepsgenoten Ruben van BruchemAnouk Geerligs

Christiaan GroenMaurice Kram

Datum inleveren 19/10/2018

Op school komt de melding van de ouders van een leerling binnen dat de leerling wordt bedreigddoor medeleerlingen. De leerling heeft thuis de computer open laten staan, waardoor haar oudersde berichten hebben kunnen lezen. Het blijkt dat er een valse facebookpagina is aangemaakt opnaam van hun dochter waarop (vreselijke) foto’s en berichten gepost zijn. De foto’s zijn o.a. opschool gemaakt tijdens pauzes en de gymles. De leerling weigert om de telefoon aan ouders enschool te laten zien. De leerling gaat niet meer alleen naar school. Ze fietst met een buurmeisje mee, die een ander lesrooster heeft en komt daardoor elke dag te laat. Ze eet niet meer in de pauze. De schoolprestaties gaan achteruit, cijfers worden slechter. Het gedrag van de leerling verandert van “gewone leerling” in stil en teruggetrokken. Ze interacteert niet meer in de klas en in het onderwijsleergesprek. Als docent heb je de neiging om te denken “wat een lekker rustige leerling, doe mij daar maar een klas vol van”. De mentor van de leerling heeft in de gaten dat er iets niet klopt en knoopt een gesprekje aan. De leerling laat weinig los over de bedreigingen, maar uit het gesprek blijkt dat de daders in dezelfde mentorgroep en klas zitten.

4

ToelichtingBij deze het dossier, bijbehorend bij de casus ‘Digitaal pesten’. Voor deze casus is er gebruik gemaakt van veel verschillende bronnen door alle groepsleden. Sommige bronnen zullen hierom overlappen. Bij de onderbouwing van de casus is er in dit geval gebruik gemaakt van bronnen die als nuttig werden beschouwd voor de rol als mentor in kwestie.

Bij de bronnen is er kort onderbouwd wat de achterliggende keuze is bij de bron en waarom of hoe deze verwerkt is in de casus. Wij hadden in eerste instantie gedacht dat er gebruik moest worden gemaakt van tien bronnen per groepslid; dit bleek echter niet het geval. Daarmee is geen man overboord; op deze manier hebben wij des te meer kennis vergaard.

Indien er vragen of opmerkingen zijn wat betreft het dossier of de toelichting ervan, kunnen deze gerust worden gesteld via de mail: corn1600@student.nhl.nl

5

De theorieGevonden tekst Bron (webadres of

boek), APA richtlijnenWaarom is deze informatie van belang voor je casus?

Begrippen Generieke kennisbasis

In de casus komt naar voren dat een leerling een andere leerling lastig valt, oftewel pest. Wat niet duidelijk is, is waar dit gedrag vandaan komt. Daarom is het verstandig om een handelingsplan op te stellen. “Als er meer planmatig wordt gehandeld, worden er geen stappen overgeslagen en dat vergroot de kans dat de opzet slaagt aanzienlijk” (Geerts & van Kralingen, 2016) In een goed handelingsplan is er verder sprake van een geïntegreerde aanpak. Er worden dus afspraken gemaakt met alle relevante betrokkenen: ouders, vakdocenten, medeleerlingen en de leerling zelf.

Geerts, W., & van Kralingen, R. (2016). Handboek voor leraren (4e ed.). Bussum: Coutinho.

(pagina 248)

Deze informatie biedt duidelijkheid voor de aanpak van de pestsituatie. Wat kan er worden gedaan? Waar moet het plan aan voldoen?

A5, Handelingsgericht werken.C2, Samenwerken in teamsC3, Reflectie

Elke school heeft een zorgstructuur vastgelegd. Deze beschrijft hoe de zorg is georganiseerd is en welke inhoudelijke terreinen de zorg zich richt. (Geerts & van Kralingen, 2016) In onze casus hebben wij een gesprek met de mentor, de ouders en de politie. Er is dus contact binnen de eerste lijn: de mentor, en de derde lijn namelijk de politie.

Geerts, W., & van Kralingen, R. (2016). Handboek voor leraren (4e ed.). Bussum: Coutinho. (pagina 253)

Om duidelijk in kaart te brengen welke lijnen nodig zijn voor deze situatie. Dit geeft ook de ernst van de zaak aan.

B4, begeleiding in de zorgstructuur

Niet alle pesters pesten vanuit dezelfde motivatie. Pesters hebben niet altijd een hekel aan het slachtoffer. Zij kunnen zelfs denken dat het grappig is. Pesters die wel een uitgesproken hekel aan het slachtoffer hebben doen dit met het doel om te kwetsen. Met het digitale tijdperk heeft ook een nieuwe vorm van pestgedrag zijn intrede gedaan: het digitale pesten. Digitaal pesten wijkt af van ‘normaal’ pesten omdat het lastiger is voor de pester om te zien welke emoties dit los maakt bij het slachtoffer. De pester wordt als het ware niet geconfronteerd met de gevolgen van het pesten.

Geerts, W., & vanKralingen, R. (2016). Handboek voor leraren (4e ed.). Bussum: Coutinho.(pagina’s 230 –

237)

Deze theorie maakt duidelijk wat, en hoe ernstig, de gevolgen zijn van het pesten. Hiermee laat je de leerling zich inleven in een ander. (“Hoe zou jij het zelf vinden?”) Dit is dus van belang om concreet te benoemen binnen de casus.

A3, executieve functies; emoties en leren.

In ‘Lessen in orde’ wordt de vijfsporenaanpak besproken. Deze aanpak richt zich op het slachtoffer; de dader (s); de docent(en); de ouders; de

Teitler, P. (2017). Lessen in orde (3e

Het is belangrijk om te weten voor welke

C2, samenwerken in teams.

6

grijze middengroep (de rest van de klas). Er wordt aangeraden om al deze personen mee te nemen in de aanpak van het probleem. Dit doen wij met onze fictieve casus; de pester, ouders en docent gaan in gesprek. Door middel van de voorlichting wordt de middengroep meegenomen en met de gepeste leerling heeft een eerder gesprek plaatsgevonden. Daarnaast moet er volgens Teitler worden gewerkt aan zelfkennis; zelfbeheersing; empathie; zelfmotivatie en zelfbetrokkenheid.

herziene druk ed.). Bussum: Coutinho.

(Pagina 211)

aanpak je gaat. Pesten is een moeilijk probleem, dit moet dan ook gestructureerd worden aangepakt. Op deze manier krijgt iedereen binnen zijn rol ruimte om mee te denken en werken aan een oplossing.

C5, beroepsethiek.

“Het nationaal onderwijsprotocol tegen pesten beoogt via samenwerking het probleem van het pestgedrag bij leerlingen aan te pakken en daarmee het geluk, welzijn en de toekomstverwachting van leerlingen daadwerkelijk te verbeteren.”Wat kun je als docent doen als je merkt dat een leerling wordt gepest?

Een aanpak via en het werken volgens de ‘vijfsporenaanpak’. Het bewust maken en houden van leerlingen van het bestaan en

de zwaarte van het pestprobleem. Het bewust maken en houden van de (levenslange) gevolgen

van pesten een gerichte voorlichting over de preventie en de aanpak van

het pesten aan alle ouders van de school Het zorgen voor toegankelijke, actuele informatie over het

pestprobleem voor elk aan de school verbonden persoon, inclusief de leerlingen

Het beschikbaar stellen van geld waarmee wordt bekostigd; de scholing van personeelsleden, lesmaterialen, lezingen en andere activiteiten voor ouders en de aanschaf van boeken en andere informatie

Het invoeren van een sociaal-emotioneel leerlingvolgsysteem op school, zodat het probleemgedrag bij leerlingen zo vroeg mogelijk kan worden ondertekend en tegengegaan.

de Mooij, I., de Wilde, J., & van der Wal, J. (2008). Identiteitsontwikkeling en leerlingbegeleiding (3e ed.). Bussum: Coutinho. (pagina 334)

Horeweg, & Anton. (2018). Pestgedrag. Opgeroepen op oktober 05, 2018, van Gedragsproblemen in de klas: https://gedragsproblemenindeklas.nl/gedragsproblemen/pestgedrag/

Om tot een oplossing te komen, moet de mentor zich bewust zijn van wat er kan worden gedaan als docent of mentor in het geval van pesten.

C5, beroepsethiek.

Welke rol heb je als docent bij het voorkomen van pesten en bedreigingen (al of niet via social media)?

Horeweg, A. (2015). Gedragsprobleme

Als docent of mentor moet je je zelf bewust

A4, strategieën van zelfregulatie;

7

Zorg ervoor dat er duidelijke regels zijn over wat wel en niet mag tijdens lessen waarin je computer of tablet gebruikt.

Bespreek met leerlingen dat ze cyberpesten óók moeten bespreken met hun ouders/mentor. (50-80 procent blijkt dit niet te doen)

Zet in op mediawijsheid. Leerlingen moeten omgaan met de vrijheid en het gebrek aan toezicht online. Ze moeten leren verantwoordelijkheid te nemen voor wat ze online doen.

Zorg dat de pc-schermen te zien zijn vanaf de plaats waar je als docent zit/staat.

Zorg dat de geschiedenis door de leerlingen niet kan worden gewist.

Alle leerlingen een eigen account geven; meer inzicht op hun individuele activiteiten

Praat met leerlingen over wat je wel en niet moet doen op het internet. (Alles wat je er immers post, blijft er in principe altijd.)

Zorg dat je op de hoogte bent van de werking van ICT en dat je bekend bent met sociale media.

Gebruik een lespakket over veilig internetten. Laat leerlingen zelf naar oplossingen zoeken. Maak duidelijk dat de leerlingen individueel met je kunnen

praten over (cyber)pesten en dat je nooit hun naam zou benoemen in de klas.

Maak duidelijk dat cyberpesten óók pesten is. Leg geen internetverbod op; hierdoor wordt de drempel om te

vertellen over het probleem hoger. Bespreek met de leerlingen wat ze nog meer kunnen doen als ze

online lastig worden gevallen. Denk aan meldknop.nl, internetsporen.nl of vraaghetdepolitie.nl

Ga in gesprek met de pester, de gepeste, de ouders van beide kinderen en de klas.

n in de klas. Tielt: Lannoo campus. (pagina’s 282 – 290)

zijn van de werking en gevolgen van ICT. Ook binnen een klas. Als docent of mentor is het deels jouw taak om de leerlingen bewust om te laten gaan met ICT en de eventuele gevolgen hiervan.

mediawijsheid; motivatietheorieën; betekenisvol leren.

Tips voor mentors in het voAls mentor begeleid je het leerproces van de leerlingen: je houdt bijvoorbeeld de cijfers en absentie bij. Leerlingen moeten bij jou altijd een luisterend oor vinden. Ook zorg je voor een veilige sfeer in de klas.

Als mentor zijn er een aantal belangrijke dingen waar je rekening mee moet houden

A2, model 21e eeuwse vaardigheden.B2, schoolbeleid en

8

Noem leerlingen bij naam: Leer zo snel mogelijk alle namen uit je hoofd.Werk aan het groepsgevoel: Laat alle leerlingen een vraag aan de mentor stellen. Zo stel je jezelf open. Door de vragen die gesteld worden, geven de leerlingen iets van zichzelf prijs.Heb oog voor alle leerlingen: Ook voor leerlingen die niet om aandacht vragen. Haak in op een actuele kwestie als je iemand tegenkomt: ‘Is je moeder alweer beter?’Voer individuele gesprekken volgens de LSD-methode: Luisteren, Samenvatten, Doorvragen. Uitgebreidere informatie over deze methode vind je hier (Survivalgids 2015).

tijdens gesprekken. De gemarkeerde delen pas ik bewust toe in de casus om het gesprek meer structuur en diepte te geven.

visie m.b.t. passend onderwijs; relatie school en thuis; sociale veiligheid.B3, waardengericht onderwijs; veilig en ordelijk leerklimaat

(…) Alleen als zij een initiële opleiding doorlopen waarin zowel onderwijs wordt gevolgd als stage wordt gelopen, en zij bovendien intensief begeleid worden dat zij voor de klas staan, is er kans van slagen. Simpelweg meedraaien in de school is ontoereikend. (…) Theoretische kennis is essentieel, maar niet genoeg. Deze theorie krijgt echter pas betekenis als het in de praktijk blijkt te werken. Dat vraagt de leraar in opleiding een gerichte zoektocht naar het combineren van praktijk en theorie. Het is immers niet alleen belangrijk wat je leert, maar ook dat je het geleerde kunt toepassen. Daarom gaat het ook om de persoonlijke kwaliteiten van de docent, want die bepalen voor een groot deel of en hoe nieuwe inzichten, overtuigingen, idealen en vaardigheden in de klas definitief vorm krijgen. De beroepsvoorbereiding door de opleidingsinstelling kan hier een belangrijke bijdrage aan leveren door studenten leren de generieke kennisbasis daadwerkelijk te benutten in hun praktijk. (Geerts & van Kralingen, 2016)Uit de theorie van ‘Handboek voor leraren’ blijkt het belang van de balans tussen theorie en praktijk. Door deze casus leren wij de opgedane kennis om te zetten in een (fictieve) praktijksituatie. Persoonlijk heb ik dit ook in het echt mogen meemaken; mijn moeder had als docente een pestgeval in de klas. Wij hebben gebruik gemaakt van de theorie en een aanpak die volgens ons humaan leek. Wij hebben vervolgens een les bedacht en opgezet met een begeleidende PowerPoint. En wat bleek? De koppeling van theorie naar praktijk bleek

Geerts, W., & vanKralingen, R. (2016). Handboek voor leraren (4e ed.). Bussum: Coutinho.(Pagina’s 15-16)

De koppeling van theorie naar praktijk is zeer belangrijk. Door gebruik te maken van een fictieve casus, leert de student de opgedane kennis toe te passen en daardoor beter te begrijpen.

A1, Vormen van leren in diverse contexten.

9

echt te werken.Hoe kan ik met mijn (mentor)klas praten over pesten?Pesten bespreken met de klas is een van de manieren om pesten te voorkomen, een pestincident op te lossen en te werken aan een positieve groepssfeer. Maar hoe pakt u dat aan?

Plan het praten[…]

Zorg voor een veilige sfeer[…]

Begeleid het gesprek[…]

Bescherm betrokken leerlingen[…]

Gebruik hulpmiddelen[…]

School en veiligheid. (2018). Hoe kan ik met mijn (mentor)klas praten over pesten? Opgeroepen op oktober 11, 2018, van School en veiligheid: https://www.schoolenveiligheid.nl/veelgestelde-vragen/hoe-klas-beste-praten-pesten/

Als mentor is het van belang om te weten wat je in het oog moet houden tijdens dergelijke situaties. Het betreft immers een gevoelige en kwetsbare kwestie, hiermee moet je met beleid omgaan.

B2, schoolbeleid en visie m.b.t. passend onderwijs; relatie school en thuis; sociale veiligheid.B4, begeleiding in de zorgstructuur; gespreksvaardigheden.

Pesten: waar kan ik terecht?Als je op school gepest wordt, is dat erg vervelend. Daarom is het goed om te weten dat je ook zélf iets tegen het pesten kunt doen. Je kunt met je ouders praten, maar ook naar je mentor of de vertrouwenspersoon op school gaan. Samen kunnen jullie een oplossing zoeken. Je ouders kunnen ook een aantal dingen doen om het pesten tegen te gaan. Bijvoorbeeld naar de schoolleiding gaan. Scholen moeten altijd een vast aanspreekpunt voor ouders en leerlingen hebben. Dit staat in de Wet Veiligheid op school.

Naar vertrouwenspersoonJe kunt naar een vertrouwenspersoon van de school gaan. Die vertrouwenspersoon helpt je verder en kan bemiddelen tussen de betrokkenen.

Naar de docent of mentorJij en je ouders kunnen terecht bij de docent of mentor. Docenten en

10

mentors kunnen:Pesten in de klas aanpakken;Mediation tussen leerlingen organiseren;Met ouders in gesprek gaan.Naar de schoolleiderCYBERPESTENCyberpesten is pesten via het internet. Dat kan zijn via sociale media, zoals Facebook, Instagram en Snapchat, maar ook via SMS, WhatsApp of e-mail. Cyberpesten is een groeiend probleem, omdat vrijwel iedereen vanaf jonge leeftijd al verbonden is met het internet. Cyberpesten volgt vaak op pesten op school of het werk, maar kan ook ontstaan zonder dat er in ‘het echte leven’ gepest wordt. In 2014 werd volgens het CBS maar liefst 8% van de jongeren (15 tot 25 jaar) wel eens gecyberpest.WAT IS CYBERPESTEN?Cyberpesten is iedere vorm van pesten via het internet. Het grootste probleem van cyberpesten is dat het op ieder moment kan plaatsvinden, omdat bijna iedereen continu verbonden is met het internet. Hierdoor kan pesten ook doorgaan wanneer de gepeste persoon zich in de veilige huiselijke omgeving bevindt. Niet altijd kent de gepeste persoon de pesters. In ongeveer tweederde van de gevallen is de pester een bekende.Cyberpesten kan, net als offline pesten, allerlei vormen aannemen. Het kan gaan om opmerkingen, beledigingen maar in sommige gevallen ook om bedreigingen. In enkele gevallen kan het ook gaan om chantage, bijvoorbeeld wanneer er verhullende foto’s van de gepeste persoon in omloop zijn. Met name de groep van 15- tot 18-jarigen heeft relatief veel te maken met cyberpesten.Gevolgen van cyberpestenSoms wordt gedacht dat cyberpesten minder ernstig is, omdat het pesten niet face-to-face plaatsvindt. Juist om deze reden kan cyberpesten echter zelfs ernstiger zijn dan offline pesten. Pesters gaan online soms veel verder, juist omdat ze niet geconfronteerd worden met de gevolgen van het gedrag. Online pesten voelt voor hen veiliger, ze verbergen zich achter een

Pesten Is Laf. (2018). Cyberpesten. Opgeroepen op oktober 5, 2018, van Pesten is laf: http://www.pestenislaf.nl/cyberpesten/

In dit deel staat veel wat betreft cyberpesten. Dit is voor mij, met de rol als mentor, zeer van belang. Dit is logisch; een mentor moet zich immers bewust zijn van de situaties. Hij moet weten wat tot (cyber)pesten behoort, hoe groot dit probleem is, wat de gevolgen kunnen zijn en ook wat er kan worden gedaan tegen het probleem. Het is goed om bewust te zijn van de situatie en ook van het feit dat pesten niet altijd zichtbaar, maar wel aanwezig kan zijn. Het kan dus ook buiten de school paaltsvinden; dan nog is de school of de docent deels verantwoordelijk. Daarnaast moet de docent of mentor in zijn achterhoofd houden dan

A1, Vormen van leren in diverse contexten; Formeel en informeel leren (binnenschools/ buitenschools) en hoe dit met elkaar te verbinden.A2, model 21e eeuwse vaardigheden.B3, waardengericht onderwijs; veilig en ordelijk leerklimaat.

11

scherm. Ook omdat het cyberpesten vrijwel 24 uur per dag door kan gaan, kan cyberpesten ernstige gevolgen hebben, zoals onzekerheid, angst, woede, depressies en in sommige gevallen zelfs zelfmoord(pogingen).

Omgaan met cyberpestenCyberpesten blijft vaak langer verborgen dan pesten op school of op het werk, omdat het minder zichtbaar is voor de omgeving. Bovendien praten met name jongeren niet graag over pestgedrag, waardoor het soms maanden kan doorgaan voordat iemand van buitenaf het opmerkt. Ook vindt cyberpesten vaak buiten de werk- en schooluren plaats. Toch dragen zowel school als werk verantwoordelijkheid in het tegengaan van cyberpesten. Het bespreekbaar maken van pestgedrag vormt een belangrijke eerste stap in de preventie van cyberpesten.Met behulp van protocollen en lesprogramma’s kan een school of bedrijf bewustzijn creëren dat cyberpesten besproken moet worden. De drempel om pestgedrag te melden moet verlaagd worden, zodat gepeste personen uit eigen beweging hulp zoeken. Soms is het ook nodig om leerkrachten, ouders en werkgevers voor te lichten over de huidige technologie. Niet altijd is het voor hen duidelijk hoeveel er mogelijk is met de huidige techniek.

een voorlichting altijd winst kan opleveren; liever een keer teveel informatie over de situatie dan te weinig.

Video Klokhuis; wat is pesten?In de video werd het onderwerp ‘pesten’ behandeld. Ook kwamen bekende Youtube-sterren aan het woord. Wat houdt pesten in, maar vooral wanneer gaat het te ver en wat kan het aanrichten? In de video kwam naar voren dat vooral duidelijke regels van belang zijn.

Het goede aan de video was de uitgebreide informatie over pesten, maar ook de constante reminder; wees je bewust. Kan je er echt niets aan doen? Negeer het dan en blokkeer die persoon.

Deze video was een goede toevoeging om in te zien wat (cyber)pesten inhoudt en aan an richten. Het is een goede wake up call voor een docent of mentor; wees en blijf bewust van hoe makkelijk dit kan gebeuren en dat dit kan worden voorkomen / verholpen.

B2, schoolbeleid,visie en invulling.A3, executievefuncties; emotiesen leren. A4,strategieën vanzelfregulatie;mediawijsheid;motivatietheorieën;betekenisvol leren.

12

13

Verwijzingende Mooij, I., de Wilde, J., & van der Wal, J. (2008). Identiteitsontwikkeling en

leerlingbegeleiding (3e ed.). Bussum: Coutinho.

Geerts, W., & van Kralingen, R. (2016). Handboek voor leraren (4e ed.). Bussum: Coutinho.

Horeweg, & Anton. (2018). Pestgedrag. Opgeroepen op oktober 05, 2018, van Gedragsproblemen in de klas: https://gedragsproblemenindeklas.nl/gedragsproblemen/pestgedrag/

Horeweg, A. (2015). Gedragsproblemen in de klas. Tielt: Lannoo campus.

NTR. (2015`, september 25). Het Klokhuis; Cyberpesten. Opgeroepen op oktober 5, 2018, van https://schooltv.nl/video/het-klokhuis-cyberpesten/

Pesten Is Laf. (2018). Cyberpesten. Opgeroepen op oktober 5, 2018, van Pesten is laf: http://www.pestenislaf.nl/cyberpesten/

Rijksoverheid. (2018). Pesten: waar kan ik terecht? Opgeroepen op oktober 11, 2018, van Veilg leren en werken in het onderwijs: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/veilig-leren-en-werken-in-het-onderwijs/vraag-en-antwoord/pesten-waar-kan-ik-terecht

School en veiligheid. (2018). Hoe kan ik met mijn (mentor)klas praten over pesten? Opgeroepen op oktober 11, 2018, van School en veiligheid: https://www.schoolenveiligheid.nl/veelgestelde-vragen/hoe-klas-beste-praten-pesten/

Teitler, P. (2017). Lessen in orde (3e herziene druk ed.). Bussum: Coutinho.

Van Gastel-Firet, A. (2017, juni 20). Praktische tips: zo word je een goede mentor. Opgeroepen op oktober 12, 2018, van Onderwijs van morgen: https://www.onderwijsvanmorgen.nl/praktische-tips-zo-word-goede-mentor/