ONDERHOUDSVERSLAG 2016

Natuurtuin Helmond

Onderhoudsplan - 2

Graslandbeheer - 5

Bosrandbeheer - 7

Bosbeheer - 9

Poelenbeheer - 10

Diversen - 11

Monitoring - 12

ONDERHOUDSPLAN NATUURTUIN HELMOND

Het gebied:

De Natuurtuin ligt in natuurgebied de Bundertjes, een restant van het beekdal van de Aa en enkele

andere beekjes. Dit gebied is lange tijd gebruikt om vee te weiden, wilgentenen te kweken, als

fabrieksriool en voor de landbouw. Pal naast de huidige Bundertjes is in de jaren '70 van de vorige

eeuw een grote woonwijk aangelegd. Al deze ontwikkelingen hebben grote invloed gehad op het

vroegere moerasgebied. Sommige onomkeerbaar, de (grond)waterstand is aangepast om Helmond

Noord droge voeten te laten houden. Andere zaken zijn wel aangepakt, de vervuilde bedding van de

Gulden Aa is gereinigd en de Bundertjes zijn geen landbouwgebied meer.Sinds enkele jaren voert de gemeente Helmond beleid om de resterende natuurwaarden van de

Bundertjes weer sterker te maken. Naast andere maatregelen in het gebied is vlakbij de Natuurtuin

een veld afgeplagd en zijn enkele sloten afgedamd. Regenwater uit de wijk wordt via een sloot langs

de Natuurtuin afgevoerd. Hierdoor is de Natuurtuin, zeker in natte periodes, moerassiger geworden

en heeft wat teruggekregen van het oorspronkelijke beekdalkarakter.

Ontwikkeling van het beheer:

In de jaren '80 van de vorige eeuw is de Natuurtuin opgezet met het idee om een voorbeeldtuin aan

te leggen met biotopen die in Nederland voorkomen. Een arbeidsintensieve opzet die door gebrek

aan vrijwilligers nooit goed van de grond is gekomen. Het beheer beperkte zich daarna jarenlang tot

het bijhouden van een kruidentuin, het één keer per jaar maaien van de graslandjes en wat

snoeiwerk met handgereedschap. Sinds 2010 is het beheer stap voor stap gemoderniseerd. Met

eenvoudige ingrepen wordt een samenhangende set kleinschalige landschapselementen

onderhouden die de lokale biodiversiteit versterken. In de Natuurtuin proberen wij veel technieken uit

die door grote natuurorganisaties en terreinbeheerders worden toegepast en bekijken wij het effect

daarvan.

Het beheer nu (duurzaam groenbeheer):

Door het versterken van de lokale biodiversiteit bouwen wij mee aan een gezonde leefomgeving. Dit

proberen wij te bereiken tegen lage kosten en zo min mogelijk milieubelasting. Belangrijkste

voorwaarde daarvoor is een beheer dat uitgaat van de natuurlijke omstandigheden. Dit in

tegenstelling tot traditioneel tuinieren waar de omstandigheden ondergeschikt zijn aan een bedacht

ideaalbeeld. Dit leidt vaak tot zware ingrepen, hoge kosten, intensief onderhoud en verlies van

natuurwaarden.Ons groenbeheer bestaat voornamelijk uit enkele eenvoudige ingrepen: Gericht maaien en kappen.

Het gebied moet de rest doen.

Bouwend op de bestaande indeling (enkele aangeplante bosjes en het gegraven reliëf) hebben wij de

Natuurtuin in vier samenhangende onderhouds-zones verdeeld: Bosjes, Bosranden, Graslandjes en

Poelen (inclusief oevers). Om deze zonering te bereiken hebben we afgelopen jaren veel vrijstaande bomen en struiken

gekapt. Stroken aansluitend op de bosjes maaien we niet meer elk jaar. Die laten we juist enkele

jaren uitgroeien voordat ze worden gesnoeid.Door de indeling in deze zones is het onderhoud makkelijk te plannen en overzichtelijk voor

vrijwilligers en bezoekers.

De zonering is niet alleen handig maar geeft de Natuurtuin ecologische samenhang. Bijvoorbeeld:

Amfibieën hebben de poelen nodig om zich voort te planten. Op de oevers kunnen ze zich

opwarmen. Vlak daarlangs, in de bloemrijke graslandjes, vinden ze genoeg insecten om te eten en

iets verderop, in de bosranden, ruigtes en takkenrillen kunnen ze zich ingraven voor de winterslaap.

De Natuurtuin dient ook als springplank voor flora en fauna naar de rest van de Bundertjes en sluit

ook zo aan op het van de gemeente Helmond.natuurontwikkelingsbeleid

http://www.webklik.nl/user_files/2011_01/206652/downloads/BEHEERPLAN%20BUNDERTJES%202010-2012.pdf

De vier onderhoudszones in de Natuurtuin:

Blauw: Poelen (inclusief oevers)Geel: Graslandjes.Groen: Bosranden.Bruin: Bosjes.

Rechtsonder het gebied bij de bijenstal. Deze voormalige kruidentuin wordt opnieuw ingericht. De bedoeling is om deze strook onderhoudsarm in te richten met inheems plantmateriaal dat gunstig is voor bijen. Wij zijn nu nog plannen hiervoor aan het maken.

Graslandbeheer:

Het graslandbeheer is er op gericht om met weinig ingrepen maximaal de biodiversiteit te

ondersteunen. Hiervoor maaien we sinds 2010 een steeds groter deel van de graslandjes twee keer

per seizoen en wordt het maaisel afgevoerd. Vóór 2010 gebeurde dit één keer per jaar. Er wordt niet

bemest. Dit maaibeheer van twee keer maaien en afvoeren en vooral het bepalen van de eerste

maaidatum is overgenomen uit de van de West-Vlaamse provincie.Veldgids voor Graslandbeheer

Door dit maaibeheer wordt de bodem minder voedselrijk en tegelijk minder eenzijdig. Op bemeste

bodem gedijt slechts een beperkt aantal plantensoorten. Op „armere“ bodem kunnen meer

verschillende plantensoorten groeien. De vele kleine hoogteverschillen binnen de graslandjes veroorzaken verschillen in vochtigheid en

temperatuur van de bodem. Bovendien is er het hele een wisselende invloed van kwel- en

regenwater. Door de natuurlijke omstandigheden en het aangepaste maaibeheer worden de graslandjes rijker

aan plantensoorten en daardoor ook aan organismen die op een of andere afhankelijk zijn van die

planten. Als voedsel, nectar- en stuifmeelbron, mogelijkheid om eitjes af te zetten of schuilplaats en

nestgelegenheid, als parasiet, enz.

http://www.webklik.nl/user_files/2011_01/206652/downloads/Veldgids%20Graslandbeheer-HANDLEIDING.pdf

Voorjaars-maaibeurt 2016:(van 14 mei tot eind juni (hooien vertraagd door zware regenval)Dit jaar zijn we 2 weken eerder begonnen met deze maaibeurt dan vorig jaar. Hierdoor hebben we

gelukkig weinig last gehad van de hevige regenval in juni waardoor de tuin enkele weken voor het

grootste deel onder water stond. Wel hebben we het laatste hooiwerk met het waadpak aan moeten

doen.Bij deze maaibeurt hebben we enkele zeer bloemrijke stukjes laten staan om het uitzaaien van de

planten te bevorderen. Het maaisel is verwerkt in de takkenrillen en de houtwal aan de westkant van

de natuurtuin.

Nazomer-maaibeurt 2016:(begin september tot eind september)

Deze maaibeurt is in recordtijd uitgevoerd: Voor het eerst binnen het schema dat in de door ons

gehanteerde veldgids staat!

Een paar dingen hebben daarbij geholpen: Doordat begin 2016 de laatste paaltjes langs de

paden zijn weggehaald hoeft minder gemanoeuvreerd te worden met de messenbalkmaaier. Dat

bespaard tijd bij het maaiwerk Er is niet meer gewerkt in de voormalige kruidentuin

zodat alle vrijwilligers mee konden helpen met het hooiwerk. Bovendien hebben enkele vrijwilligers

een aantal keren op doordeweekse dagen extra gewerkt. Door de inzet van een (tweedehands) hooikruiwagen

is ook veel tijd bespaard bij het hooien. Deze hooikruiwagen kan in één keer evenveel maaisel

vervoeren als met vier of vijf gewone kruiwagens.

Ook dit jaar hebben wij het maaisel buiten de tuin afgevoerd en heeft de gemeente Helmond

geregeld dat het werd opgehaald.

Bosrandbeheer:

Sinds enkele jaren verrijken wij de Natuurtuin met bosranden. Bosranden leveren een grote bijdrage

aan de biodiversiteit in een gebied. De samenstelling van zo’n bosrand is op zich al een verrijking

vergeleken met de abrupte grens tussen bomen en grasland die er eerst was. Bosranden bieden veel

grote en kleinere diersoorten schuil- en nestgelegenheid. Door de vorm ontstaat een eigen

microklimaat dat ten goede komt aan veel insectensoorten. Praktisch betekenen bosranden voor ons minder onderhoudswerk. In plaats van deze stroken elk

jaar te maaien (met weinig botanische ontwikkeling door schaduwwerking en bladafval), laten we ze

nu enkele jaren achter elkaar met rust. Om te voorkomen dat de bosranden uiteindelijk tot bos

ontwikkelen snoeien we deze stroken om de paar jaar tot op de grond terug. Daarna kunnen ze weer

opnieuw tot ontwikkeling komen. Dit gebeurt gefaseerd zodat we uiteindelijk altijd bosranden hebben

Elzenbosje:

Dit jaar hebben we onderhoud gedaan aan de bosrand ten noorden van het elzenbosje. Zes jaar

geleden zijn we hier gestopt met maaibeheer. In 2016 hebben we de bosrand tot op de grond

gesnoeid. Het rijtje bomen vóór deze bosrand is gekapt op een wilgenstruik na. Op advies van de

IVN-vogelwerkgroep hebben we die laten staan. Vorige winter ('15-'16) hebben we de buitenste rand elzen van dit elzenbosje geringd. De bedoeling

was om deze bomen te laten afsterven en zo meer staand dood hout te krijgen. De meeste van deze

bomen hebben we in 2016 alsnog gekapt omdat ze een risico vormen voor vrijwilligers en bezoekers.

Een deel van het kaphout hebben we het bosje in gesleept. Het merendeel van de stammen laten we

op de bosrand liggen. Ze zullen worden overgroeid door de bosrandstruiken en worden

gekoloniseerd door schimmels, mossen en insecten. Kleine zoogdieren en vogels als de roodborst

bouwen nesten onder dit liggende dode hout. Naast deze strook beheren we sinds vorig jaar ook de voormalige afvalhoop bij de zuidelijke poel en

de strook langs de container als bosrand. In deze stroken hebben we dit jaar geen onderhoud

hoeven doen.

Uitbreiding bosranden:

In 2016 hebben we het aandeel bosrand in de Natuurtuin weer uitgebreid. De stroken rond het bosje

bij de noordelijke poel, bij het berkenbosje en de strook te noorden van het wilgenbosje worden vanaf

nu niet meer elk jaar gemaaid. Ongeveer eens in de vijf jaar zullen ze met de bosmaaier tot op de

grond worden gesnoeid waarna ze weer opnieuw kunnen uitgroeien tot bosrand/ruigte. Door de

schaduw en het bladafval van de bomen levert het maaibeheer hier weinig resultaat op. Bosranden

vormen hier juist wel een verrijking en sparen bovendien werk. Vooral het maaiwerk in de strook ten

noorden van het elzenbosje gaat moeizaam en kost veel brandstof door de vele boomstompen.

Bosbeheer:

Het bosbeheer is er op gericht om de bosjes gevarieerd van opbouw te maken. Ten eerste proberen we de bosjes een etage-opbouw te geven. Dus naast een kroonlaag ook een

struiklaag en bodembegroeiing. Hiervoor halen wij binnen in de bosjes zo nu en dan bomen weg om

zonlicht tot op de bosbodem te krijgen. Hierdoor komen meer planten de bosjes in en zorgen

kiemende en uitgroeiende zaailingen van de bomen voor verjonging.Ten tweede verrijken wij (vanuit de biodiversiteit gezien, niet vanuit het oogpunt van de houtwinning)

de bosjes met afstervend en dood hout in diverse stadia van verval: Snoeihout wordt verspreid over

de bodem, verwerkt in de houtwallen en op stapeltjes gegooid. Stammen van het kapwerk worden op

de bosbodem verspreid. De laatste jaren is onder bosbeheerders steeds meer aandacht voor staand dood hout als middel

om de biodiversiteit te bevorderen. Ook wij proberen naast liggend dood hout ook een deel staand

dood hout in de bosjes te krijgen. Waar dit veilig kan ringen wij bomen die zodoende langzaam

afsterven en jarenlang een waardevol biotoop vormen voor allerlei organismen, van schimmels en

insecten tot spechten en eekhoorns. Waar ringen niet mogelijk is, laten wij vaak stompen van

ongeveer een meter hoog staan om zo toch een grotere variatie aan afbraakorganismen kansen te

geven.Bij de bosjes kappen we om de paar jaar aan de buitenste rand bomen weg om de bosranden in

stand te houden (zie bosrandbeheer) en de invloed van de bosjes op de graslandjes en de poelen

(schaduwwerking en bladafval) te beperken. Dit jaar hebben we, buiten het kapwerk voor de bosrand bij het elzenbosje, geen werk in de bosjes

hoeven doen.

Poelenbeheer (inclusief oevers):

Het poelenbeheer is gericht op een geschikt leefmilieu voor insecten, amfibieën en enkele

watervogels. Variatie is ook hier de leidraad.Ÿ Het grootste deel van de oevers is begroeid met riet. Dit riet wordt elk jaar aan het eind van de

zomer grotendeels weggemaaid. Enkele stukken van de rietkraag laten we staan zodat vroeg

broedende watervogels als de meerkoet en waterhoen daar terecht kunnen. Daarnaast is een deel

van de oever van de grote poel gereserveerde voor bezoekers (tijdens schoolexcursies en open

dagen) die naar waterbeestjes scheppen. Door deze gecontroleerde betreding wordt de zonnige

noordelijke oever open gehouden en daardoor geschikt voor amfibieën om zich op te warmen.Ÿ Het onderhoud in de poelen zelf beperkt zich tot het eens in paar jaar tijdens het groeiseizoen

onder water afsnijden van riet om te voorkomen dat de poelen dichtgroeien. Ÿ Rondom de grote poel en de zuidelijke poel zijn de afgelopen jaren veel bomen weggehaald.

Hierdoor zijn deze poelen als leefgebied sterk verbeterd. Bij de noordelijke poel is er voor

gekozen geen onderhoud te doen en deze te laten verlanden. Goed poelenbeheer zou hier

betekenen dat de hele bomengroep in de noorwest hoek van de tuin gekapt zouden moeten

worden.Ÿ

Poelenbeheer in 2016:

Begin dit jaar hebben we bij de grote poel (bij de heuvel) enkele elzen en wilgen weggehaald.

Belangrijkste reden hiervoor was het verbeteren van de kwaliteit van de naastgelegen graslandjes.

Ook voor de kwaliteit van de grote poel is het beter om meer zonlicht en minder bladafval te hebben.In de eerste drie weken van oktober (aansluitend op het maaiwerk op de graslandjes) hebben we de

oevers van de grote poel en de zuidelijke poel en de sloot in het midden van de graslandjes gemaaid

en het maaisel (voornamelijk riet) afgevoerd. In december hebben we met iemand van de IVN-

vogelwerkgroep de ijsvogelwand vrij gemaakt van begroeiing. In het water is geen onderhoud

gepleegd. We denken wel dat het nodig is om de grote poel en de zuidelijke poel (gefaseerd) uit te

baggeren. Dit zal goed voorbereid moeten worden en met hulp van deskundige begeleiding. De

poelen zijn van groot belang voor de plaatselijke amfibieën-populatie. Het komend jaar willen we hier

een plan voor maken.

Diversen:

Ÿ Begin dit jaar hebben we een gemotoriseerde grondboor gehuurd en gebruikt om een deel van de

palenvoorraad te verwerken in de houtwal rondom de tuin.Ÿ De laatste paaltjes met ijzerdraad langs de paden zijn weggehaald.Ÿ De sloot langs de noordkant van de tuin voert regenwater af uit de wijk. We hebben de indruk dat

bij hevige regenval rioolwater mee komt dat uitstroomt op de lage noordelijke veldjes. De

doorgang tussen de sloot en de Natuurtuin is afgedamd. Ÿ Het houten bruggetje bij de heuvel was dermate versleten dat we het hebben vervangen door een

dammetje.Ÿ De paden in de tuin zijn op verschillende plekken veranderd. Het pad voor langs de bosrand loopt

nu achter die bosrand en langs het elzenbosje.Ÿ De graspaden worden niet meer wekelijks maar om de 14 dagen gemaaid met de gazonmaaier. Er

wordt niet breder dan 2 maaibreedtes gemaaid.Ÿ In de buurt van de bijenstal is de drainage verbeterd. De onderdoorgangen van de

knuppelbruggetjes zijn uitgegraven en verstevigd met gestapelde klinkers. Tussen de zuidelijke

poel en het wilgenbosje is een greppel gegraven. Er is een plan gemaakt om de verzakte bijenstal

op te krikken en goed te funderen.Ÿ Als experiment zijn takken van de meidoorn in stukken geknipt en in de grond gestoken. We

hopen dat enkele van deze winterstekken aanslaan en gebruikt kunnen worden om rondom de

tuin een haag te kunnen aanleggen.

Monitoring:

waterkwaliteit:

In 2016 zijn wij begonnen met het meten van de zuurgraad en elektrische geleidbaarheid van het

oppervlaktewater in de Natuurtuin. Sinds het voorjaar zijn elke week op een aantal punten

watermonsters genomen en gemeten. Met deze metingen willen we meer inzicht te krijgen in de

natuurlijke processen in de Natuurtuin, bijvoorbeeld de wisselende invloed van regenwater en

kwelwater in de Natuurtuin. Uiteindelijk denken wij ons beheer daardoor te kunnen verbeteren.

Daarom gaan we komend jaar beginnen om ook grondmonsters te testen. Dat moet ons bijvoorbeeld

helpen om vast te stellen hoe effectief ons maaibeheer is.Wij hebben niet voldoende deskundigheid in huis om verantwoorde conclusies te trekken uit de

meetresultaten van de watermonsters die we nu hebben. Volgend jaarverslag hopen we hier meer

over te kunnen melden.

planten:

Hieronder de lijsten met planten die de afgelopen jaren in de Natuurtuin op naam gebracht zijn. De

lijsten zijn verre van compleet. De belangrijkste reden daarvoor is positief, namelijk dat er erg veel

plantensoorten in de Natuurtuin groeien. Een aantal daarvan is notoir lastig op naam te brengen (met

name grasachtigen). Bovendien hebben we maar een beperkt aantal uren per week beschikbaar

voor de monitoring.In 2016 stond een groot deel van de graslandjes enkele weken onder water waardoor een deel van

de monitoring niet kon worden gedaan.Onderstaande lijsten zijn een uitdraai van onze waarnemingen op . Door bij de waarneming.nl

monitoring gebruik te maken van de app en de gegevens te uploaden naar de website sparen wij

veel tijd uit bij het administreren van de waarnemingen. Bovendien krijgen wij van de organisatie

commentaar en kritiek zodat de monitorgegevens steeds beter worden. Door onze waarnemingen te

publiceren op waarneming.nl ondersteunen wij het onderzoek naar de Nederlandse flora.

http://www.waarneming.nl

Nr Soort 2016 2015 2014 20131 Noorse esdoorn - Acer platanoides OK - - - 12 Welriekende agrimonie - Agrimonia procera OK OK - - 23 Agrimonie spec. - Agrimonia spec. - - OK - 14 Fioringras - Agrostis stolonifera OK - - - 15 Kruipend zenegroen - Ajuga reptans OK OK - - 26 Zenegroen spec. - Ajuga spec. OK OK - - 27 Grote waterweegbree - Alisma plantago-aquatica - - OK - 18 Look-zonder-look - Alliaria petiolata OK OK - - 29 Zwarte els - Alnus glutinosa OK - - - 110 Amerikaans krentenboompje - Amelanchier lamarckii OK OK - - 211 Gewone engelwortel - Angelica sylvestris - OK OK - 212 Gewoon reukgras - Anthoxanthum odoratum OK OK - - 213 Grote klit - Arctium lappa OK OK OK - 314 Madeliefje - Bellis perennis OK OK OK - 315 Herderstasje - Capsella bursa-pastoris - OK - - 116 Bosveldkers - Cardamine flexuosa OK OK - - 217 Kleine veldkers - Cardamine hirsuta OK OK OK - 318 Pinksterbloem - Cardamine pratensis OK OK - - 219 Zegge spec. - Carex spec. - OK - - 120 Haagbeuk - Carpinus betulus OK OK - - 221 Gewone hoornbloem s.l. - Cerastium fontanum OK OK OK - 322 Stinkende gouwe - Chelidonium majus OK OK OK - 323 Groot heksenkruid - Circaea lutetiana OK OK OK - 324 Akkerdistel - Cirsium arvense - - OK - 125 Kale jonker - Cirsium palustre OK OK OK - 326 Speerdistel - Cirsium vulgare - OK OK - 227 Akkerwinde - Convolvulus arvensis - - OK - 128 Haagwinde - Convolvulus sepium OK OK OK - 329 Gele kornoelje - Cornus mas OK OK - - 230 Rode kornoelje - Cornus sanguinea OK OK - - 231 Canadese kornoelje s.l. - Cornus sericea s.l. OK - - - 132 Hazelaar - Corylus avellana OK - - - 133 Eenstijlige meidoorn - Crataegus monogyna OK OK - - 234 Klein streepzaad - Crepis capillaris OK OK OK - 335 Kropaar - Dactylis glomerata OK - - - 136 Rietorchis - Dactylorhiza praetermissa - OK - - 137 Vingerhoedskruid - Digitalis purpurea - OK - - 138 Kleine kaardebol - Dipsacus pilosus OK - - - 139 Europese hanenpoot - Echinochloa crus-galli OK - - - 140 Gewone waterbies - Eleocharis palustris OK - - - 141 Harig wilgenroosje - Epilobium hirsutum OK OK - - 242 Viltige basterdwederik - Epilobium parviflorum OK - - - 1

http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6341http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6613http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6359http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6347http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=186845http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6640http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6723http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=2454http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=196459http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=2322http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6590http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6562http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6732http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=188836http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6521http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6692http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6511http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6431http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=197084http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6633http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6645http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6610http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6656http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6410http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6658http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6436http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6611http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6639http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6526http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6679http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6614http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6332http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6736http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6699http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=125626http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6306http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6346http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6528http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6334http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6459http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6711http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6525

43 Basterdwederik spec. - Epilobium spec. - - OK - 144 Brede wespenorchis s.l. - Epipactis helleborine - OK OK - 245 Heermoes - Equisetum arvense - OK - - 146 Holpijp - Equisetum fluviatile OK OK - - 247 Wilde kardinaalsmuts - Euonymus europaeus OK - - - 148 Koninginnekruid - Eupatorium cannabinum OK OK OK - 349 Speenkruid - Ficaria verna - OK - - 150 Moerasspirea - Filipendula ulmaria OK OK OK - 351 Gewoon sneeuwklokje - Galanthus nivalis OK - - - 152 Gespleten hennepnetel - Galeopsis bifida - OK - - 1

53 Gespleten hennepnetel + Gewone hennepnetel - Galeopsis bifida + Galeopsis tetrahit - OK - - 1

54 Gewone hennepnetel - Galeopsis tetrahit OK OK OK - 355 Harig knopkruid - Galinsoga quadriradiata - OK - - 156 Kleefkruid - Galium aparine - - OK - 157 Lievevrouwebedstro - Galium odoratum OK - - - 158 Moeraswalstro - Galium palustre OK OK OK - 359 Ruw walstro - Galium uliginosum - OK OK - 260 Bermooievaarsbek - Geranium pyrenaicum OK OK OK - 361 Robertskruid - Geranium robertianum OK OK OK - 3

62 Robertskruid + Klein robertskruid - Geranium robertianum + Geranium purpureum - - OK - 1

63 Geel nagelkruid - Geum urbanum OK OK OK - 364 Hondsdraf - Glechoma hederacea OK OK - - 265 Gewone berenklauw - Heracleum sphondylium OK OK OK - 366 Gestreepte witbol - Holcus lanatus OK OK - - 267 Witbol spec. - Holcus spec. OK - - - 168 Waterviolier - Hottonia palustris OK OK - - 269 Hop - Humulus lupulus OK - - - 170 Kantig hertshooi s.l. - Hypericum maculatum OK OK - - 271 ? OK - - - 172 Hulst - Ilex aquifolium OK OK OK - 373 Gele lis - Iris pseudacorus OK OK - - 274 Jakobskruid spec. - Jacobaea spec. - - OK - 175 Jakobskruiskruid s.l. - Jacobaea vulgaris OK OK OK - 376 Veldrus + Zomprus - Juncus acutiflorus + Juncus articulatus OK - - - 177 Biezenknoppen - Juncus conglomeratus OK OK - - 278 Pitrus - Juncus effusus OK OK - - 279 Gele dovenetel s.l. - Lamiastrum galeobdolon OK OK - - 280 Witte dovenetel - Lamium album - OK OK - 281 Paarse dovenetel - Lamium purpureum - OK - - 182 Akkerkool - Lapsana communis OK OK OK - 383 Liguster spec. - Ligustrum spec. - OK - - 184 Wilde kamperfoelie - Lonicera periclymenum OK OK OK - 3

http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6806http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6768http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6833http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6741http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=196787http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6792http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6829http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6818http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=18893http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6947http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=197074http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6815http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=18892http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6872http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=212892http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6830http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6855http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=26737http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7697http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=236501http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6920http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6949http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6836http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6807http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6767http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=133113http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=18893http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7001http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6903http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6919http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6942http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6880http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=195125http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=18855http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6894http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=197116http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6809http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6811http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=212892http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7449http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6814http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6812http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=6742

85 Gewone rolklaver - Lotus corniculatus - - OK - 186 Moerasrolklaver - Lotus pedunculatus OK OK OK - 387 Veelbloemige veldbies s.l. - Luzula multiflora - OK - - 188 Wolfspoot - Lycopus europaeus - - OK - 189 Grote wederik - Lysimachia vulgaris OK OK OK - 390 Grote kattenstaart - Lythrum salicaria OK OK OK - 391 Akkervergeet-mij-nietje - Myosotis arvensis OK - - - 1

92 Zompvergeet-mij-nietje + Weidevergeet-mij-nietje + Moerasvergeet-mij-nietje - Myosotis laxa + Myosotis scorpioides OK OK OK - 3

93 Zompvergeet-mij-nietje s.l. - Myosotis laxa - - OK - 194 Moerasvergeet-mij-nietje s.l. - Myosotis scorpioides OK OK - - 295 Wilde gagel - Myrica gale OK OK - - 296 Roze waterlelie - Nymphaea x marliacea OK OK OK - 397 Watergentiaan - Nymphoides peltata OK OK OK - 398 Watertorkruid - Oenanthe aquatica OK OK OK - 399 Grote teunisbloem - Oenothera glazioviana OK - OK - 2100 Teunisbloem spec. - Oenothera spec. OK - - - 1101 Veenwortel - Persicaria amphibia OK OK OK - 3102 Waterpeper - Persicaria hydropiper OK OK OK - 3103 Perzikkruid - Persicaria maculosa OK OK - - 2104 Groot hoefblad - Petasites hybridus OK OK - OK 3105 Riet - Phragmites australis OK OK OK - 3106 Phragmites spec. - OK - - 1107 Smalle weegbree - Plantago lanceolata OK OK - - 2108 Straatgras - Poa annua OK OK - - 2109 Gewone salomonszegel - Polygonatum multiflorum - OK - - 1110 Gewoon varkensgras - Polygonum aviculare - - OK - 1111 Zilverschoon - Potentilla anserina OK - - - 1112 Schijnaardbei - Potentilla indica OK OK OK - 3113 Gulden sleutelbloem - Primula veris OK OK - - 2114 Gewone brunel - Prunella vulgaris OK OK OK - 3115 Gewone vogelkers - Prunus padus OK OK - - 2116 Sleedoorn - Prunus spinosa OK OK - - 2117 Scherpe boterbloem - Ranunculus acris - OK OK - 2118 Egelboterbloem - Ranunculus flammula OK OK OK - 3119 Grote waterranonkel - Ranunculus peltatus OK OK - - 2120 Kruipende boterbloem - Ranunculus repens OK OK - - 2121 Grote ratelaar - Rhinanthus angustifolius OK - OK - 2122 Aalbes - Ribes rubrum OK OK - - 2123 Gele waterkers - Rorippa amphibia OK - - - 1124 Veelbloemige roos - Rosa multiflora OK OK - - 2

125 Gewone braam + Hazelaarbraam - Rubus fruticosus + Rubus corylifolius - OK - - 1

126 Braam spec. - Rubus spec. OK OK OK - 3

http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7104http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7207http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7696http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7248http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7310http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=18920http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7288http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=18920http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7152http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7020http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7077http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7102http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7074http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7004http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=187043http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=10050http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7006http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7025http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7297http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7321http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7259http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=131593http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=2634http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7014http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7222http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7270http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7267http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7108http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7295http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=196887http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7154http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7220http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=187043http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=188621http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7027http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7251http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=16703http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7299http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7204http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7175http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7332http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7317http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=2697http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7156

127 Veldzuring - Rumex acetosa OK OK - - 2128 Gewone vlier - Sambucus nigra OK OK - - 2129 Knopig helmkruid - Scrophularia nodosa - OK - - 1130 Dagkoekoeksbloem - Silene dioica OK OK OK - 3131 Echte koekoeksbloem - Silene flos-cuculi OK OK OK - 3132 Bitterzoet - Solanum dulcamara OK OK OK - 3133 Zwarte nachtschade s.l. - Solanum nigrum - OK OK - 2134 Late guldenroede - Solidago gigantea OK OK OK - 3135 Akkermelkdistel - Sonchus arvensis - - OK - 1136 Wilde lijsterbes - Sorbus aucuparia OK OK - - 2137 Moerasandoorn - Stachys palustris OK OK OK - 3138 Grasmuur - Stellaria graminea OK OK OK - 3139 Grote muur - Stellaria holostea - - OK - 1140 Gewone smeerwortel - Symphytum officinale OK OK OK - 3141 Paardenbloem - Taraxacum officinale s.l. (incl. all sec.) OK OK - - 2142 Rode klaver - Trifolium pratense OK OK OK - 3143 Witte klaver - Trifolium repens OK OK OK - 3144 Grote brandnetel - Urtica dioica OK OK OK - 3145 Brandnetel spec. - Urtica spec. - - OK - 1146 Draadereprijs - Veronica filiformis OK OK OK - 3147 Tijmereprijs - Veronica serpyllifolia OK OK OK - 3148 Vogelwikke - Vicia cracca OK OK OK - 3149 Maarts viooltje - Viola odorata - OK - - 1

110 111 72 1Totaalscore 149 Soort 294

http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7368http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7574http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=135711http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7514http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7652http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7495http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7489http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7406http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7622http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7531http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=196529http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7017http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7520http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7631http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7481http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7573http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7488http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7429http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7634http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7465http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7539http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7596http://waarneming.nl/user/view/82242?sp=7519