oktober2012

Foliolum# 1 | Oktober 2012

G.F.S.V. ‘‘Pharmaciae Sacrum’’ Universitair Centrum voor Farmacie

Essential Medicines for Non-Communicable

DiseasesProf. Dr. Hans V. Hogerzeil

Welvaartsziekten

Preventie van welvaartsziektenDr. Niesko Pras

Syndroom van KorsakovArie Wester

Jaargang 26

Als werkstudent(e) farmacie bij De Centrale Apotheek... Als werkstudent(e) farmacie bij De Centrale Apotheek...

Ben je volwaardig deel van het team!

Wordt een volwaardig “meedraaiend” onderdeel van een enthousiast apotheek- en

logistiek team dat op een unieke wijze een unieke service biedt aan huisartsenpraktijken en

zorginstellingen in heel Nederland!

Krijg je de ruimte om een breed scala aan werkzaamheden te combineren!

Combineer bijvoorbeeld uitleverwerk in het magazijn tussen 17.00 en 19.00 uur met

telefonisch patiëntencontact tussen 19.00 en 21.00 uur.

Werk je mee aan een uniek wetenschappelijk onderzoek!

Verricht analytisch voorwerk aan een unieke data-set waarvan de resultaten, na analyse door

de beherend apothekers, door jouw en je collega’s worden ingevoerd in een speciaal voor

wetenschappelijke analyse ontworpen programma.

Bouw je aan je eigen toekomst binnen De Centrale Apotheek!

Werken voor De Centrale Apotheek is meer dan een bijbaantje! De unieke infrastructuur,

waarvan de decentrale apotheekvestigingen een wezenlijk onderdeel zijn, biedt iedere

student(e) het perspectief stages, wetenschappelijk onderzoek en zelfs zijn of haar registratie-

periode bij De Centrale Apotheek te volbrengen!

Interesse? Stuur dan je C.V. naar: [email protected]

De Centrale Apotheek

Ceintuurbaan-Noord 140-148

Postbus 272, 9300 AG Roden

Telefoonnummer (0)88 476 00 01

Wil je direct antwoord op je vragen?

Bel: 06 302 353 04

Hans S. Boerema, Externe Betrekkingen

Durf jij te leren zwemmen in een stromende rivier?Wordt dan werkstudent(e) bij De Centrale Apotheek!

De Centrale Apotheek (DCA) heeft

haar hoofdvestiging in Roden (Drenthe).

Samen met regionale DCA-apotheek-

vestigingen in Nederland, waaronder

DCA Gelderlandplein in Amsterdam en

DCA Nijmegen vormt zij een landelijk

werkende apotheek die door een

unieke samenwerking met de huisarts

streeft naar een verhoogde veiligheid

en betere betaalbaarheid van de

geneesmiddelenverstrekking.

De Centrale Apotheek levert

alle geneesmiddelen, verzorgt

herhaalmedicatie, verzorgt eerste uitgiftes

en spoedmedicatie, heeft een eigen

landelijk werkend EMD (Elektronisch

Medisch Dossier), levert alle medische

hulpmiddelen, levert Baxtermedicatie en

levert medicatie in weekcassettes.

Studenten farmacie (4e-6e jaars) worden

volledig betrokken bij het bedrijfspro-

ces, hebben de mogelijkheid stage te

lopen, kunnen na hun afstuderen de

registratiefase bij De Centrale Apotheek

doorlopen en… kunnen als apotheker op

de hoofdvestiging of elders in Nederland in

de regionale vestigingen een interessante

baan tegemoet zien.

Voor meer informatie over De Centrale

Apotheek, bekijk de website:

www.decentraleapotheek.nl

FoliolumJaargang 26 Editie 1 Oktober 2012

G.F.S.V. “Pharmaciae Sacrum” in samenwerking met het Universitair Centrum voor Farmacie aan de Rijksuniversiteit Groningen

Foliolum Oktober 2012

ColofonRedactiecommissie Rick IJpelaar, Myrthe de Boer,Marjolein Deurloo,Annelies Noorlander, Niels Jacobs,Ruben van der Galiën //

Ab-actiaat Myrthe de BoerKorreweg 113a 9714 AG Groningen tel: 06-55358096 [email protected] //Drukkerij Smeets & Hagenbeck // Slotpagina Marjolein Deurloo, Niels Jacobs // Oplage 1100 //

Copyright 2012 Redactiecommissie Foliolum ‘Written in the stars’ der G.F.S.V. “Pharmaciae Sacrum”. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van schrift, druk, fotokopie, micro-film of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande toestemming van de auteurs.

RedactioneelVoorwoord Redactie 4Voorwoord Bestuur 5Preventie van welvaartsziekten 6Het syndroom van Korsakov 10Essential Medicines for 12 Non-Communicable Diseases

FacultairOp bezoek bij 16Student in het Buitenland 18Promovendi 20Afgestudeerden 28

Pharmaciae SacrumFotopagina 30Frijlink bromt 32Buitendag 33Onderwijsmiddag 34RijWiel Prestatie Tocht 34ABN AMRO workshop 35Berenapotheker 36Binnenlands Bedrijven Bezoek 37Mediq hockeytoernooi 38Eerstejaars introductiedag 38Eerstejaars introductieweekend 39Redactiecommissie 40Eerstejaars Introductie Commissie 41Liefdadigheids Initiatief Farmacie 41Eten met de EIK 42PS Agenda 45Slotpagina 46

10

18

39

4 Foliolum Oktober 2012

Redactioneel

Geachte lezer,

Begin september, normaal gesproken toch de tijd om met een frisse start het collegejaar te beginnen. Dit jaar ging dat iets anders, direct aan de slag qua studie en daarbij druk bezig met afronden van deze eerste editie van de 26e jaargang van het Foliolum welke u nu in handen heeft.Samen met Myrthe de Boer (Ab-actis), Marjolein Deurloo (Quaestor), Annelies Noorlander (Assessor I), Niels Jacobs (Assessor II) en Ruben van der Galiën (Assessor III) vorm ik, Rick IJpelaar (Praeses) de 26e redactie commissie ‘Written in the Stars’. Vol energie en met veel zin zijn wij na onze aanstelling in maart begonnen aan ons eerste nummer. Het thema werd verzonnen en de schrijvers werden gevonden, de lay-out is iets veranderd en enkele rubrieken zijn meer aangepast naar onze stijl.

Ons eerste nummer heeft als thema ‘Welvaartsziekten’. Bekende ziekten waaronder obesitas, hart- en vaat-ziekten en COPD , vooral aanwezig in welvarende landen, komen steeds vaker voor en vormen een groter wordend probleem. In het eerste artikel in het redactionele gedeelte schrijft dr. Niesko Pras over welvaart-ziekten in het algemeen, maar vooral over de preventie er van. Vervolgens wordt het gevolg van overmatig alcoholgebruik, beter bekend als het syndroom van Korsakov, behandeld door Arie Wester. Het laatste artikel gaat over welvaartsziekten wereldwijd, inclusief landen met een middel en laag inkomen, geschreven door dhr. Hans van Hogerzeil.

Om naast de vakgroepen zelf ook de hoogleraren binnen de vakgroepen te belichten, vindt u in het facul-taire gedeelte een nieuwe rubriek; ‘Op bezoek bij…’ U vindt hier ook de rubriek ‘Student in het buiten-land’ terug, waarin Maurits Vissers u mee neemt naar Boston. Daarnaast geven wij u een overzicht van de promovendi en afgestudeerden.

Het PS gedeelte bevat de bevindingen van de BBB, het Mediq hockeytoernooi, de introductiedag en het introductieweekend evenals een verslag van de berenapotheker en een viertal activiteiten van voor de va-kantie. Nieuw is een kritische column van prof. dr. Erik Frijlink, erelid van G.F.S.V. “Pharmaciae Sacrum”. Daarnaast stellen wij u, naast onze eigen commissie, ook de EIK en het LIF voor en brengen wij u verslag van ons etentje met de EIK. Tot slot mag u genieten van onze slotpagina.

Ik wens u voor nu veel leesplezier toe.

Met vriendelijk groet,Namens de 26e Redactiecommissie ‘Written in de Stars’ ,

Rick IJpelaarh.t. praeses

Redactiecommissie ´Written in the Stars´ Rick IJpelaar

5Foliolum Oktober 2012

Geachte lezer,

Met het verschijnen van dit Foliolum op uw deurmat, is de eerste editie van het Foliolum van dit college-jaar een feit. De Redactiecommissie heeft een bij de hedendaagse maatschappij passend thema gevonden voor haar eerste nummer. ‘Welvaartsziekten’ is een thema waarvan iedereen meent al iets te weten, maar waarover toch ook nog vele onbeantwoorde vragen zijn.

Terwijl op het moment van schrijven het landschap van Utrecht aan mij voorbij schiet en ik om mij heen kijk in de trein, bedenk ik mij hoeveel mensen al ten prooi zijn gevallen aan welvaartsziekten. Sommige slachtoffers, zoals diabetes-patiënten of mensen die lijden aan hart- en vaatziekten, zijn niet direct te her-kennen. Anderen zijn veel duidelijker gezwicht voor de verleidingen van een leven in welvaart. Van de 15 mensen in mijn coupé, is er in ieder geval al één die lijdt aan obesitas. Wanneer u in een soortgelijke of andere situatie om zich heen kijkt, zal u het ongetwijfeld met mij eens zijn dat het (zichtbare) aantal wel-vaartsziekten in onze maatschappij te groot is.

Over welvaartsziekten bestaan veel vooroordelen. Na enig zoeken op het internet kom ik tot de conclusie dat ook ik bij de categorie mensen hoor die last heeft van zo’n vooroordeel. Veel mensen, waaronder ik, denken dat welvaartsziekten ontstaan door het hebben van een verkeerde leefwijze. Sommige welvaarts-ziekten zijn echter ook het gevolg van een aangeboren afwijking. Een welvaartsziekte is een ziekte die is ontstaan of grotendeels is beïnvloed door onze eigen levensgewoonten. Het kan hierbij dus gaan om een ziekte als obesitas of diabetes, die ontstaan door ongezonde leefgewoonten, maar ook bepaalde vormen van kanker en endocriene- en stofwisselingsziekten worden tot de welvaartsziekten gerekend.

Uit onderzoeken is gebleken dat ongeveer een kwart van alle welvaartsziekten wordt veroorzaakt door slechte leefgewoonten. Voor de preventie van welvaartsziekten kan een gezonde levensstijl dus wellicht helpen. Interessanter om te bedenken is hoe en óf die andere 75% te voorkomen vallen. Alhoewel er al veel onderzoek is gedaan naar de preventie van deze andere welvaartsziekten, neemt het aantal patiënten dat lijdt aan een welvaartsziekte niet af. Men blijft dus onderzoek doen om te achterhalen op welke manier deze ziekten te voorkomen zijn. Per jaar zou er veel geld bespaard kunnen worden wanneer de prevalentie van deze ziekten wordt teruggedrongen.

De Redactiecommissie heeft een zeer actueel thema gekozen, waar wij allen hopelijk veel van op kunnen steken. Ik ben zeer benieuwd naar de invulling die de Redactiecommissie aan dit onderwerp heeft gegeven en ik verheug mij op het verschijnen van de volgende edities van het Foliolum.

Rest mij voor nu nog u veel leesplezier te wensen.

Met vriendelijke groet,Namens het 131e bestuur der G.F.S.V. “Pharmaciae Sacrum”,

Lotte Šebekh.t. praeses

Pharmaciae Sacrum Lotte Šebek


Redactioneel

WelvaartsziektenVanaf de industriële revolutie aan het begin van de 20e eeuw hebben technologische ontwikkelingen gezorgd voor een hoge levensstandaard in Westerse landen zoals Nederland. Door de stijgende welvaart konden mensen steeds meer energierijk voedsel tot zich nemen. Daarnaast leiden we een meer zittend bestaan [1]. Er is een disbalans tussen energieopname en energieverbruik. Verder kwamen genotsmiddelen zoals alcohol en tabak beschikbaar voor iedereen.Dit heeft geleid tot ziekten waarbij ongezonde voeding, genotsmiddelenmisbruik en te weinig beweging een rol spelen. Het gaat om hart- en vaatziekten, COPD, diabetes, bepaalde kankersoorten en obesitas. Deze ziekten zijn ook ouderdomsziekten, echter komen ze op steeds jongere leeftijd voor [2]. Genoemde ziekten komen het meeste voor in landen met een hoge welvaart en daarom spreken we over welvaartsziekten. Het laatste decennium stijgt het aantal mensen dat lijdt aan welvaartsziekten ook in armere landen. Depressie komt regelmatig voor in combinatie met welvaartziektes. In dit artikel worden de mogelijkheden tot preventie van welvaartsziekten kort besproken.

Harde cijfers en trends In 2010 stierven de meeste mensen aan kanker. Van de 136.058 personen die in 2010 in Nederland overleden, stierven 43.516 personen (32,0%) aan kanker en 39.009 personen (28,7%) aan hart- en vaatziekten. Van de totale sterfte ging 9,6% dood aan een ziekte van de ademhalingswegen en 5,6% aan een psychische stoornis. De overige ziektes waren verantwoordelijk voor minder dan 5% van de totale sterfte [3]. In Nederland hebben 1 miljoen mensen hart- en vaatziekten [4]. De verwachting is dat dit de

komende jaren nog zal oplopen tot bijna 10% van de bevolking. Ongeveer 316.000 mensen hebben COPD. COPD ontstaat in 80-90% van de gevallen na jarenlang roken en in 15% van de gevallen na blootstelling aan kleine stofdeeltjes. De verwachting is dat het aantal patiënten tot 2025 met 38% zal toenemen [5].Jaarlijks worden zo’n 100.000 mensen met de diagnose kanker geconfronteerd [6]. Omdat kanker vooral een ouderdomsziekte is, zal de komende jaren het aantal mensen met kanker toenemen. Ook diabetes, vooral type 2, is een ziekte die steeds meer voorkomt in Nederland. Op dit moment hebben bijna 740.000 mensen in Nederland diabetes. De verwachting is dat in 2025 1,3 miljoen Nederlanders de ziekte zullen hebben [7]. Diabetes kan oorzaak zijn van hart- en vaatproblemen, nierproblemen, oogproblemen, pijnlijke handen en voeten, seksuele problemen en het geheugen en de concentratie kunnen worden aangetast. Mensen overlijden niet aan diabetes zelf, wel aan bijkomende gevolgen met name hart- en vaatziekten.

Bijna de helft van de mensen in Nederland is te dik (Body Mass Index (BMI) 25-30 kg/m2), ruim 10% is obees (BMI >30 kg/m2). Het aantal te dikke mensen is de afgelopen 25 jaar verdubbeld en groeit nog steeds. Het aantal te dikke kinderen neemt in rap tempo toe, 1 op de 7 kinderen is nu te dik. In 2015 zal 20% van de kinderen te dik zijn, als zij volwassen zijn is er grote kans op obesitas [8]. Mensen met obesitas hebben een sterk verhoogde kans te overlijden aan hart- en vaatziekten of andere ziekten, aandoeningen of complicaties.

Een ongezonde leefwijze is een belangrijke oorzaak van het ontstaan van de besproken ziektes.

Preventie van welvaartsziekten

Dr. Niesko Pras Basiseenheid Farmacotherapie & Farmaceutische Patiëntenzorg (Farmacie, RUG)


Concluderend, welvaartsziekten komen veel voor en de komende jaren zal zonder ingrijpen het aantal mensen dat aan deze ziektes lijdt en uiteindelijk overlijdt alleen maar stijgen. Preventie is in het belang van het individu en de maatschappij. Ook is een effectieve preventie goedkoper dan bestrijding van de ziekten zelf.

PreventiePrimaire preventie is gericht op het voorkomen van nieuwe ziektegevallen, maar is ook gericht op het bevorderen van de gezondheid van (redelijk) gezonde mensen. Secundaire preventie is bedoeld om een volgende ziekte-episode bij mensen te voorkomen die al een eerste episode hebben doorgemaakt bijvoorbeeld na een beroerte of hartinfarct [9,10]. Dit artikel richt zich op primaire preventie.Determinanten die aan de welvaartsziektes ten grondslag liggen zijn biologische en genetische factoren (“de aanleg”), fysieke en sociale omgevingsinvloeden, leefstijl en het gezondheidszorgsysteem [2]. Middels een ziektemodel is berekend dat ongeveer een kwart van de ziektelast is toe te schrijven aan leefstijl [11]. Het gaat hier om roken, alcoholmisbruik, ongezonde voeding (te veel verzadigd vet, te weinig fruit), fysieke inactiviteit en overgewicht. Leefstijladviezen kunnen dus een belangrijke bijdrage leveren aan de primaire preventie van welvaartsziekten. Overheidscampagnes spelen hier een rol, landelijk en regionaal, maar ook scholen.

LeefstijladviezenAlgemene leefstijladviezen zijn een gezond voedings- en bewegingspatroon, zoals afvallen bij een BMI > 27 kg/m2, gezonde voeding conform de adviezen van de Gezondheidsraad inclusief 1½ liter vochtinname per dag, een beperkte inname van alcohol en verhogen van de bij het individu passende lichamelijke activiteit of sportbeoefening. Wat betreft voeding kunnen diëten bijdragen aan een betere gezondheid. Recent is bijvoorbeeld gebleken

Dr. Niesko Pras is werkzaamals coördinator/docent bijde basiseenheid Farmacotherapie & Farmaceutische Patiëntenzorg (Farmacie, RU Groningen).

Naast het geven van onderwijs in de farmacotherapie coördineert hij de onderzoeksstage in het 3e Masterjaar van de studie Farmacie. Verder verzorgt hij PAO-cursussen voor apothekers.

Zijn loopbaan in vogelvlucht: na het behalen van het apothekersdiploma is hij freelance onderzoeker geweest bij de Consumentenbond (zelfmedicatie), gepromoveerd bij de RU Groningen (biotechnologische productie van geneesmiddelen) en was daarna werkzaam in farmaceutisch biologisch onderzoek en onderwijs.

dat een cholesterolverlagend dieet wel een alternatief voor statines kan zijn [12]. Helaas blijken leefstijladviezen gericht op voeding en lichamelijke activiteit binnen de algemene bevolking niet (kosten)effectief uitgezonderd het stoppen met roken [10]. Het blijkt niet eenvoudig om een naar aanleiding van een leefstijladvies, een leefstijlinterventie, bijvoorbeeld niet roken of minder eten tot een gewoonte te maken. Bij keuzegedrag speelt niet alleen de ratio een rol maar ook het onbewuste. Bij de meeste mensen is er geen direct hoog risico op een ziekte, de klachten opbaren zich pas later èn juist genotsmiddelen bevredigen een sterke behoefte. Vooral laagopgeleiden en allochtonen worden slecht bereikt met de huidige adviezen [2].Primaire preventie bij groepen met een hoger risico op welvaartsziekten i.p.v. bij de gehele populatie is effectiever [9, 10]. Dit zijn bijvoorbeeld mensen met een combinatie van >>>


Redactioneelverhoogd cholesterolgehalte en/of roken en/of storingen in de bloedglucosespiegel en/of alcoholmisbruik. De eerstelijnszorg is de plaats om de hoogrisicogroepen te bereiken. Huisartsen zien jaarlijks ongeveer driekwart van hun patiëntenpopulatie [2]. De huisarts bespreekt de leefstijl echter nog te weinig. Het Nederlands Huisartsengenootschap heeft een nieuw initiatief genomen om hoogrisico patiënten actief op te speuren. Om het risico op hart- en vaatziekten, type 2 diabetes en nierschade bij mensen vanaf 45 jaar in kaart te brengen is de NHG-standaard “PreventieConsult module Cardiometabool Risico verschenen [10]. Secundaire preventie (leefstijladviezen, geneesmiddelen) bij patiënten met hart- en vaatziekten en diabetes volgens de NGH standaard “CardioVasculair Risico Management” bestaat al. Hoog risicopatiënten worden bepaald met behulp van risicotabellen met de factoren geslacht, roken/niet roken, systolische bloeddruk, leeftijd en ratio totaal cholesterol/HDL (high density lipoproteines). Patiënten zonder ziekten maar met hoog risico krijgen preventief geneesmiddelen zoals statines en antihypertensiva [9], dit is in feite primaire preventie.

LeefstijlmiddelenInmiddels zijn er verschillende “leefstijlmiddelen” op de markt. Het gaat om geneesmiddelen, maar ook zelfzorgmiddelen zoals functional foods, nutraceuticals en kruidenmiddelen. Enkele voorbeelden van geneesmiddelengebruik worden hier kort genoemd [13]. Het gebruik van nicotinevervangende middelen is effectief bij 15% van de rokers. Het gaat om tijdelijk gebruik en een goede motivatie om te stoppen met roken is een voorwaarde. Er kunnen echter (tijdelijke) bijwerkingen optreden zoals hogere bloeddruk/pols, slapeloosheid, nervositeit en misselijkheid. Bupropion (Zyban®) is een antidepressivum, het werkingsmechanisme bij het stoppen met roken is onbekend. Het middel is tweede keuze en geeft veel bijwerkingen zoals slapeloosheid, droge mond, hoofdpijn,

duizeligheid en depressie. Als hulp bij het afvallen wordt Orlistat (Xenical®)gebruikt, dit is een lipase-remmer die resulteert in beperkte gewichtsreductie (< 5%) en het effect op lange termijn is onbekend. Inmiddels zijn de gewichtsreducerende middelen sibutramine (Reductil®) en Acomplia® (rimonabant) vanwege ernstige hart- en vaatproblemen respectievelijk psychiatrische stoornissen uit de handel gehaald.Om hart- en vaatziekten te voorkomen is het polypilconcept in 2003 bedacht [14]. De polypil bevat een combinatie van acetylsalicylzuur, een ACE-remmer, een diureticum en een statine. Er is veel wetenschappelijk onderzoek verricht naar de individuele polypil-ingrediënten voor de behandeling van hart- en vaatziekten. Deze medicijnen zijn bewezen werkzaam en hebben hun plaats in de farmacotherapie bij hart- en vaatziekten [9, 13]. Klinisch onderzoek naar de polypil komt enigszins op gang [15], maar er is nog geen enkel bewijs geleverd dat de polypil geschikt is voor de primaire preventie van hart- en vaatziekten. In principe gezonde personen slikken in dat geval levenslang een vaste combinatie van geneesmiddelen, wat op zich niet wenselijk is. Afgezien van mogelijke bijwerkingen, wordt farmacotherapie op maat bij daadwerkelijke ziekte belemmerd gezien de kans op ongewenste interacties.

Er is een enorm arsenaal zelfzorgmiddelen op de markt die een gunstig effect op de gezondheid zouden hebben. Bijvoorbeeld functional foods zijn voedingsmiddelen die behalve voedingsstoffen, ook andere mogelijke gezondheidsbevorderende/ziektevoorkomende ingrediënten bevatten [16]. Slechts voor een enkel product zijn de effecten op de gezondheid bewezen. Benecol margarine helpt enigszins mee het cholesterol te verlagen (ca.10%). Nutraceuticals zijn speciale functional foods met een medische/gezondheidsclaim.


Voor nutraceuticals en ook zelfzorgmiddelen als kruidenmiddelen is geen goed wetenschappelijk bewijs dat zij bijdragen aan een verbetering van de gezondheid terwijl risico’s niet zijn uitgesloten [17].

ConclusiesWat betreft de primaire preventie van welvaartsziektes kan er worden geconcludeerd dat:· leefstijlinterventies het meeste effect hebben: goede voeding, bewegen, matig alcoholgebruik en niet roken· leefstijladviezen vaak niet of deels opgevolgd worden (dus geen leefstijlinterventie), voor betere implementatie is er een prominente rol voor de huisarts· het gebruik van geneesmiddelen bij overgewicht geen bewezen effect heeft, nicotinesubstitutie bij het stoppen met roken heeft enig succes· voor de polypil is geen bewezen effect· het effect van zelfzorgmiddelen i.h.a. wetenschappelijk niet bewezen is· bij patiënten met hoog risico op welvaartsziekten is de combinatie preventieve farmacotherapie en leefstijlinterventie de aangewezen behandeling

Veranderen van een ongezonde leefstijl blijft voor velen een probleem. Een nog niet genoemde maatregel is het zorgen voor hoge prijzen van genotsmiddelen en ongezond voedsel. Echter de continue prijsverhoging van tabaksartikelen doet het aantal rokers nauwelijks verminderen. De vooruitzichten op vermindering van het aantal mensen dat lijdt aan welvaartsziekten en daaraan sterft zijn ongunstig.

Literatuur1 Raad voor de Volksgezondheid en Zorg, Welvaartsziekten: andere ziekten, andere aanpak, Rapport 2011 (www.rvz.net)2 Goor van de LAM, oratie, Van gezondheid verzekerd? Nieuwe perspectieven op bevorderen gezond gedrag , 2011 (www.tilburguniversity.edu/nl)3 Nationaal Kompas Volksgezondheid, Sterfte naar doodsoorzaak: waaraan overlijden mensen in Nederland? (www.nationaalkompas.nl, 27072012)4 Nederlandse Hartstichting, Feiten en cijfers (http://www.hartstichting.nl/actueel/feiten_en_cijfers/, 27072012)5 Astmafonds, COPD (http://www.astmafonds.nl/pdf/factsheet_COPD.pdf,, 27072012)6 Integraal Kankercentrum Nederland, Cijfers over kanker (http://www.cijfersoverkanker.nl/, 27072012)7 Diabetes Fonds, Diabetes in cijfers (http://www.diabetesfonds.nl/artikel/diabetes-cijfers, 27072012)8 Centraal Bureau voor de Statistiek, Steeds meer overgewicht (www.cbs.nl, 27072012)9 Nederlands Huisartsen Genootschap, Multidisciplinaire Richtlijn Cardiovasculair Risicomanagement 2011 (http://nhg.artsennet.nl}10 Nederlands Huisartsen Genootschap, NHG-Standaard PreventieConsult module Cardiometabool Risico, 2011 (http://nhg.artsennet.nl)11 Raad voor de Volksgezondheid en Zorg, Preventie van welvaartsziekten, 2011 (http://www.rvz.net/uploads/docs/Preventie_van_welvaartziekten.pdf )12 Post J, Smulders Y, Een cholesterolverlagend dieet is wel een alternatief voor statines, NtvG, 2011, 155, A416313 Farmacotherapeutisch Kompas 2012, uitgave van het College voor zorgverzekeringen (www.fk.cvz.nl)14 Wald NJ, Law MR. A strategy to reduce cardiovascular disease by more than 80%. BMJ (2003), 326: 141915 PILL Collaborative Group, An international randomised placebo-controlled trial of a four-component combination pill (“polypill”) in people with raised cardiovascular risk, Plos One, 2011, 6, e19857 (www.plosone.org)16 Voedingssupplementen (http://www.food-info.net/nl/ff/supplements.htm)17 Geneeskrachtige kruiden en nutraceuticals (http://www.merckmanual.nl/mmhenl/sec02/ch019/ch019a.html)


Redactioneel

Het syndroom van Korsakov is een zeer ernstige vorm van geheugenstoornissen, die blijvend is en die vooral gezien wordt bij chronische alcoholisten. De bepalende factor in het ontstaan van het syndroom is een ernstig tekort aan vitamine B1 (thiamine). Naast de geheugenstoornissen wordt het syndroom gekenmerkt door een gebrek aan ziektebesef en ziekte-inzicht, en door stoornissen in de executieve functies.

Wernicke-encephalopathie en Korsakov syndroomIn 1881 beschreef de Duitse neuroloog Carl Wernicke een acuut neuropsychiatrisch ziektebeeld dat later naar hem vernoemd werd: de Wernicke-encephalopathie Oorzaak hiervan is onvoldoende toevoer van thiamine naar de hersenen, wat destijds nog niet bekend was. De klinische symptomen omvatten oogstoornissen (nystagmus en/of oogspierparese), ataxie en verwardheid. Wanneer tijdig gestart wordt met parenteraal toedienen van thiamine, is er een goede kans op overleven, hoewel nog ongeveer 10 procent overlijdt. De klinische symptomen kunnen redelijk snel verbeteren maar driekwart van de patiënten houden ernstige chronische geheugenstoornissen. Dit amnestisch syndroom is in 1887 door de Russische psychiater Sergej Korsakov beschreven in een aantal gevallen van chronisch alcoholisme. Hij was overigens niet op de hoogte van de publicatie van Wernicke. Het verband tussen de beide ziektebeelden werd pas een halve eeuw later ontdekt. Om deze reden wordt vaak gesproken van het Wernicke-Korsakov syndroom [1].

PrevalentieIn de Westerse samenlevingen komt de Wernicke-encephalopathie vooral voor bij chronisch alcoholisten. Het is echter ook beschreven bij krijgsgevangenen, hevig zwangerschapsbraken, kanker van (delen van) het spijsverteringsstelsel en anorexia nervosa. Behandeling met kleine doses orale of subcutane thiamine is in de regel succesvol. Slechts in een klein aantal gevallen leidt dit tot het syndroom van Korsakov. Chronische alcoholisten zijn extra kwetsbaar omdat zij door hun manier van leven een slechter voedingspatroon hebben. Zij eten vaak minder en kunnen voedsel minder goed binnen houden. Alcohol belemmert het thiamine transport, een slechter functionerende lever kan minder thiamine opslaan en de afbraak van alcohol vergt bovendien juist thiamine. Om deze reden zijn voor een succesvolle behandeling bij chronisch alcoholisten hogere doses thiamine nodig en dient deze parenteraal te worden toegediend. Helaas is het resultaat vaak een Korsakov syndroom. Het aantal korsakovpatiënten in Nederland is onbekend. De schattingen zijn dat bij ongeveer 3 tot 5 procent van de alcoholverslaafden uiteindelijk een syndroom van Korsakov zal ontstaan. In de literatuur vinden we al jarenlang dat er ongeveer 10.000 korsakovpatiënten zijn in ons land en dat dit aantal zelfs lijkt toe te nemen. Een echte onderbouwing hiervan ontbreekt. De veronderstelling dat het syndroom steeds meer wordt gezien bij jongeren, lijkt eerder gebaseerd op het gegeven dat een klein aantal van deze zeldzame gevallen toevallig in een korte periode samenvielen, waardoor een statistische vertekening is opgetreden.

Het syndroom van Korsakov

Arie WesterKlinisch neuropsycholoog, Korsakov Kliniek, Vincent van Gogh Venray


SymptomenHet Korsakov syndroom is door Victor e.a. [1] omschreven als ‘an abnormality of mentation, in which memory and learning are affected out of proportion to other cognitive functions in an otherwise alert and responsive patient’. De kenmerkende geheugenstoornissen zijn vooral een anterograde amnesia ofwel een stoornis in het leren van nieuwe, recente informatie (na het ontstaan van het Korsakov syndroom), waarbij de informatie soms al na een minuut verdwenen kan zijn. Ook is er vaak sprake van een retrograde amnesie, waarbij feiten uit het geheugen verdwenen zijn die dateren van vóór de ziekte, variërend van enkele jaren terug tot soms de adolescentie. Korsakov patiënten hebben het daarbij vooral lastig met het plaatsen van gebeurtenissen op de tijdsas. In het begin van de ziekte hebben veel patiënten last van confabulaties. In tegenstelling tot wat vaak beweerd wordt zijn dit geen pogingen van de patiënt om de leemtes in het geheugen op te vullen maar vertellingen over gebeurtenissen die niet hebben plaatsgevonden en die geuit zijn zonder de intentie te misleiden. Aanvankelijk kunnen confabulaties spontaan optreden en hebben ze een bizarre inhoud maar bij de meeste patiënten verdwijnen deze al snel, waarbij ze soms nog wel uitgelokt kunnen worden. Naast de geheugenstoornissen zien we ook ernstige stoornissen in het plannen en organiseren van het gedrag (executieve functie stoornissen). Dit komt tot uiting in verregaande apathie, of impulsief handelen zonder gevolgen te overdenken of zonder het vermogen om het gedrag bij te sturen. Een typisch kenmerk van het syndroom van Korsakov is het gebrek aan ziektebesef (weten dat er problemen zijn en deze weten te benoemen) en gebrek aan ziekte-inzicht (weten waarmee de problemen samenhangen, wat dit betekent en wat er aan te doen).

Voor de omgeving en met name de familie is het vaak onbegrijpelijk dat een Korsakov patiënt volledig kan ontkennen dat hij geheugenstoornissen heeft, terwijl die voor ieder ander evident zijn. De geheugenstoornissen en executieve stoornissen zijn blijvend. Soms ontstaat een beetje ziektebesef. BehandelingIn Nederland hebben een aantal klinieken zich gespecialiseerd in de behandeling van Korsakov patiënten. Deze behandeling is gericht op het aanleren van routines binnen een gestructureerde, veilige omgeving met als doel de zelfstandigheid te vergroten. Abstinentie van alcohol is daarbij een uitgangspunt. Voor de meeste patiënten geldt, mochten zij terugkeren naar de maatschappij, dat zij nooit meer echt zelfstandig kunnen wonen maar aangewezen zijn op hulp, controle en ondersteuning uit de omgeving. Het merendeel van de patiënten blijft door de ernst van hun cognitieve stoornissen afhankelijk van een beschermende woonvorm of een verpleeghuis. De beste behandeling voor het syndroom van Korsakov is uiteindelijk nog steeds een tijdige onderkenning van een dreigend thiamine tekort en de preventie van een Wernicke encephalopathie. Om deze reden is de verstrekking van thiamine in de multidisciplinaire richtlijnen bij alcohol stoornissen opgenomen [2].

Literatuur1 Victor, M., Adams, R.D., & Collins, G.H. (1989). The Wernicke-Korsakoff Syndrome and Related Neurologic Disorders Due to Alcoholism and Malnutrition (2nd ed.). Philadelphia: F.A. Davis Co.2 Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (2009). Multidisciplinaire richtlijn Stoornissen in het gebruik van alcohol. Utrecht: Trimbos-instituut.


Redactioneel

Non-communicable diseases (NCD) such as hypertension, stroke, diabetes, asthma and cancers are a public health time bomb ticking in all low- and middle-income countries (LMICs). Globally, about 90% of all NCD-related deaths occur in these countries. This picture will further worsen because of an ageing population and the globalization of the so-called “western” life-style of limited physical exercise and fatty, salty, high-calorie food. It is interesting to note that in poor countries, such as Malawi, such a lifestyle is only possible for the rich; as a consequence, NCD-related morbidity and mortality are concentrated in the richer part of the population. Being overweight is a sign of wealth. In Europe and the USA, where the rich are better educated and have chosen better life-styles, most NCD-related death and disability have shifted to the less educated and the poor. Countries like Colombia and Iran and in the middle of the “NCD transition” and have equal proportions in all income categories.

While the best public health approaches lie with primary prevention through elimination of tobacco use, reduced salt intake and physical exercise there is also a need to treat patients with NCDs and prevent complications. The global health problem is that one of every three people has no regular access to essential medicines [Cameron et al, 2009]. In 40 LMICs, the mean availability of essential medicines for NCDs was roughly

36% in the public sector, and 55% in the private sector. When low-cost generics are out of stock in the public sector, patients are forced to buy their medicines from the private sector where brand preference leads to higher prices. Promotion of brands includes both originator products and ‘branded generics’ (i.e. off-patent medicines sold under a new brand name). In Ghana, the lowest-paid government worker will use 15 days’ wages to pay for a month of the lowest-price hypertension and diabetes therapy from a private pharmacy [Cameron et al, 2011). While many global pharmaceutical companies purportedly commit to international drug promotion standards, this is not the case for the growing number of domestic manufacturers who argue that their “brand” has special advantages.

Not all NCD medicines are essential. Model evidence-based clinical guidelines for treatment and secondary prevention have been developed for most NCDs, and the essential NCD medicines are included in the WHO Model List of Essential Medicines [WHO, 2011]. This list shows that most NCDs can be treated with a limited range of off-patent medicines such as analgesics, anti-hypertensives, cardiovascular medicines, statins, antidepressants, anti-asthmatics and some common anti-cancer medicines. The first priority is to ensure that all people in the world have access to these essential medicines.

Essential Medicines for Non-Communicable Diseases

Hans V. Hogerzeil, MD, DSc, PhD, FRCP Edin Professor of Global Health, University Medical Centre Groningen, The Netherlands

Former WHO Director for Essential Medicines and Pharmaceutical Policies


Strict policies to promote the use of generic medicines are the most cost-effective option to reduce the prices for long-term treatment of the growing number of NCD patients. Supportive legislation, quality assurance systems, price information, reimbursement schemes and reduced patient co-payments for generic products are very effective in this regard. Financial incentives are also important and can include higher dispensing margins for generics, fixed dispensing fees rather than percentage mark-ups, and separating the functions of prescribing and dispensing.

If we are able to address the unnecessarily high prices for NCD medicines, we are left with the question of: who will pay? Household surveys have shown that 41-56% of households in LMICs spent all their health related expenditure on medicines; poor households in LMICs spent up to 9.5% of their household expenditure on medicines compared to 3.5% by poor households in high-income countries [Wagner, Johnson Graves, Reiss et al ]. Prepayment and risk-sharing through health insurance are the most efficient and equitable ways to increase population coverage [WHO, 2010a].

What about quality? Substandard medicines are common in developing countries [USAID, 2009; Caudron, 2008]. In Rwanda, 20% of hypertensive medicines purchased on the market were of substandard content and 70% were of insufficient stability [Twagirumukiza, 2009]. Regulating safe, quality medicines is a necessary and valuable investment by society to protect the public and to support the domestic pharmaceutical industry. Yet only about one in three regulatory agencies in Africa are addressing quality and safety concerns adequately

[WHO, 2010b]. Some manufacturers take advantage of the weakness of regulatory systems. Therefore, national drug regulatory authorities need more political support and more resources to allow them to function autonomously in fulfilling their mandate. In countries such as Brazil, the Eastern Caribbean, South Africa, India (Tamil Nadu) and Thailand where the public sector provides medicines, public procurement prices of NCD medicines are, on the whole, reasonable [Health Action International]. Their focus on generic products is driven by a tight public budget. Also where the population is covered by social or private health insurance the best approach is to only reimburse generic medicines included in the national list of essential medicines; and to resist commercial pressures to purchase or reimburse less essential and unnecessarily expensive branded products.

In the end, many medicines are prescribed irrationally or not used by the patient, wasting up to half of the medicine budget. Approaches to promoting the rational use of NCD medicines are the same as those for other essential medicines [Laing, Hogerzeil and Ross-Degnan 2001, WHO 2007]. However, one aspect is especially important for NCDs: to ensure patient adherence. The classic African public sector model with long waiting times and frequent stock-outs does not support adherence to chronic treatment.

Patients cannot afford to travel far and waste one or more working days every month [Hardon 2007]. Patients need patient-centered care, with an appointment system, evening opening hours and referral of >>>


Redactioneelchronic treatment to rural facilities closer to home.

Once essential NCD medicines have been selected, paid for, distributed, prescribed and used by the patient, the goal of universal access may appear to have been achieved. Yet one critical issue remains: conflicts of interest where commercial concerns take precedence over public health interests. This is especially the case for long-term treatment, which represents an important commercial interest. For example, many specialists and patient organizations sitting on the various NCD guideline committees have close ties to pharmaceutical companies and are subjected to strong promotional pressures to recommend non-essential medicines and branded generics. Observational studies among nearly 360,000 diabetes patients are now seen as predominantly intended to switch patients to more expensive insulin treatment [Gale 2012].

In conclusion, Governments need to establish simple ways of monitoring the availability, price, affordability and rational use of essential medicine for NCDs for all segments of the population. They should also ensure transparent and accountable processes in which actors and stakeholders are equitably represented and where all potential and actual conflicts of interest are explicitly identified and addressed to serve the interests of all.

ReferencesCameron, A., et al., Medicine prices, availability, and

affordability in 36 developing and middle-income countries: a secondary analysis. Lancet, 2009. 373(9659): p. 240-9.

Cameron A, Ewen M, Auton M, Abegunde D. The World Medicines Situation 2011 – Medicines Prices, Availability and Affordability. World Health

Organisation WHO/EMP/MIE/2011; 9.Caudron JM, Ford N, Henkens M, Mace C, Kiddell-

Monroe R, Pinel J. Substandard medicines in resource-poor settings: a problem that can no longer be ignored. Trop Med and Int Health, Vol. 13 no 8 pp 1062-1072 August 2008

Gale EAM. Post-marketing studies of new insulins: sales or science? BMJ 2012; 344: e3974

Hardon A et al. Hunger, waiting time and transport costs: time to confront challenges to ART adherence in Africa. AIDS Care 2007 May;19(5):658-65.

Health Action International. http://www.haiweb.org/medicineprices/

Laing RO, Hogerzeil HV, Ross-Degnan. Ten recommendations to promote improved use of medicines in developing countries. Hlth Pol Plan 2001; 16(1): 13-20

Twagirumukiza M, Cosijns A, Pringels E, Remon J, Vervaet C, Van Bortel L. Influence of tropical climate conditions on the quality of antihypertensive drugs from Rwandan pharamcies. Am J Tro Med Hyg 2009; 81:776-781

USAID, 2009. Survey of the Quality of Selected Antimalarial Medicines Circulating in Madagascar, Senegal, and Uganda, November 2009 http://www.usaid.gov/our_work/global_health/hs/publications/qamsa_report_1109.pdf

Wagner AK, Johnson Graves A, Reiss SK, et al. Access to care and medicines, burden of health care expenditures and risk protection: Results from the World Health Survey. Health Policy 2011;100:151-8.

WHO, 2007. World Health Organization: World Health Assembly Resolution, 2007, WHA60.16

WHO, 2011. The selection and use of essential medicines. Report of the WHO Expert Committee 2011 including the 17th Model List of Essential Medicines. Geneva: WHO, 2011. WHO Technical Report Series 965. Also available at http://www.who.int/medicines

WHO, 2010a. World Health Organization. World Health Report: Health systems financing: the path to universal coverage. Geneva: World Health Organization, 2010.

WHO, 2010b. Assessment of the medicines regulatory agencies in sub-Saharan Africa. Geneva: WHO, 2010. WHO/EMP/QSM/2010.4. Also available at www.who.int/healthsystems/Assessment26African_countries.pdf

Mobiel BankierenSms ‘mobiel’ naar 7500 voor de app

NEEM UW BANK OVERAL MEE NAAR TOE

210010102 1731 Mobiel Bankieren A4.indd 1 08-12-11 10:03

Mobiel BankierenSms ‘mobiel’ naar 7500 voor de app

NEEM UW BANK OVERAL MEE NAAR TOE

210010102 1731 Mobiel Bankieren A4.indd 1 08-12-11 10:03

Facultair


Op een zonnige donderdagochtend hebben we met dr. Woerdenbag een interview gehouden. Nadat we hartelijk door hem werden ontvangen met koffie en thee, gingen we het hebben over onder andere zijn studentenleven en zijn dagelijkse bezigheden binnen de basiseenheid Farmaceutische Technologie & Biofarmacie.

Meneer Woerdenbag heeft de opleiding Farmacie gevolgd van 1976 tot 1984 in Groningen. Het feit dat hij 8,5 jaar over zijn studie heeft gedaan was toentertijd vrij normaal; vele studenten deden er in zijn tijd langer over. Verder heeft hij drie

jaar als student-assistent voor het vak farmacognosie (medicinale planten) gewerkt tijdens zijn studie. Ook was hij actief binnen onze studievereniging “Pharmaciae Sacrum”; zo was hij ab-actis van de Lustrumcommissie tijdens het eeuwfeest, in 1981. Ook is hij lid geweest van de Fietsenralleycommissie en was hij praeses van de redactiecommissie van Folia Pharmaceutica van de (toen nog) A.N.P.S.V. Eind 1984 verkreeg hij zijn apothekersdiploma, waarna hij promotie-onderzoek heeft gedaan bij de vakgroep Farmacognosie naar de biologische activiteit van sesquiterpeenlactonen in leverkruid.

Hij gaf aan dat er behoorlijke verschillen zijn tussen de opleiding Farmacie zoals die vroeger was en nu is. Nu is het door de hoge studiedruk (BSA en harde knip) moeilijker om een studentassistentschap of een commissie te combineren met het volgen van de studie. Daarnaast is de indeling tegenwoordig wat schoolser en wat meer geroosterd dan dat het vroeger was. Vroeger liepen vakken eerder een jaar lang door, waarbij de studenten zelf konden bepalen wanneer ze het wilden afsluiten met een mondeling tentamen. Tegenwoordig zijn de studenten meer gebonden aan van tevoren vastgestelde tentamens. Voorheen was de opleiding veel kleiner opgezet; wanneer er zestig mensen in een studiejaar zaten, werd dit als veel gezien. Ook was de man-vrouw verhouding erg anders dan nu het geval is. Het

merendeel van de studenten was destijds man; terwijl de opleiding nu voor ongeveer zeventig procent uit vrouwen bestaat(!). Bovendien waren er vroeger meer analytisch getinte vakken dan nu en lag de focus meer op het product dan op de patiënt. Het was echter wel de periode dat er meer patiëntgerichte vakken hun intree deden in het farmaceutisch onderwijs. Doordat tegenwoordig communicatie met de patiënt een belangrijkere rol inneemt bij het werk als apotheker dan vroeger, is het ook van belang dat de opleiding hierop wordt aangepast. Tenslotte gaf hij aan dat hij het fijn vond dat Farmacie zo’n brede studie is, waardoor hij na afloop van de studie nog veel herkenningspunten heeft overgehouden in zijn vakgebied.

Meneer Woerden-bag heeft samen met professor Brouwers gewerkt aan een project in Vietnam, dat was gericht op het ontwikkelen van de klinische farmacie in het farmaciecurriculum in dat land. Hierbij hebben ze zes universiteiten bezocht, waar Farmacie wordt gegeven. Dat de nadruk daar (nu nog) meer ligt op de analytische aspecten van de studie dan de patiëntgerichte, viel hem op. Waarschijnlijk loopt de ontwikkeling van de studie in Vietnam achter ten opzichte van de studie zoals die in Nederland zich heeft ontwikkeld in de loop der jaren.

Na studie en promotie is meneer Woerdenbag nog ruim zeven jaar bij de afdeling Farmacognosie (die in de loop van de jaren 90 Farmaceutische Biologie is gaan heten) gebleven, waarbij hij onderzoek deed en doceerde. Daarna heeft hij een jaar gewerkt bij het GBB (Groningen Biomolecular Sciences and Biotechnology Institute), als wetenschappelijk coördinator. Hierna keerde hij terug bij Farmacie als beleidsmedewerker onderzoek en deed dit werk tot medio 2011. In de tussentijd bleef hij betrokken bij de opleiding Farmacie, ondermeer als beleidsmedewerker onderwijs tussen 2003 en 2008.

Op bezoek bij...Dr. Woerdenbag

Farmaceutische Technologie & Biofarmacie

Foliolum Oktober 2012 17

Vanaf 2008 is hij voor vijftig procent gaan doceren in de basiseenheid Farmaceutische Technologie en Biofarmacie en sinds medio 2011 doet hij dat werk full-time. Andere werkzaamheden die hij verricht zijn secretaris van de Opleidingscommissie, voorzitter van de Evaluatiecommissie en lid van het Onderwijsteam. De opleiding (en dus ook de commissies) bereidt zich voor op de komende onderwijsvisitatie, waarbij een team van externe deskundigen de kwaliteit van studie tegen het licht houdt en evalueert. Dit is van belang voor de accreditatie van de opleiding. Geen accreditatie zou betekenen dat de financiering van de opleiding vanuit Den Haag stopt..

De basiseenheid Farmaceutische Technologie en Biofarmacie focust haar onderzoek op poedertechnologie in relatie tot orale toedieningsvormen, medicatie voor inhalatie en stabilisatie van eiwitten. Belangrijk hierbij is een terugkoppeling naar de patiënt, waardoor er kan worden gezien in hoeverre de ontwikkelde technologieën werkzaam zijn in de doelgroep. Om kennis op peil te houden, gaf hij aan dat life long learning voor iedereen erg belangrijk is.

Meneer Woerdenbag is één van de docenten van het eerstejaars vak Farmaceutische Technologie & Biofarmacie I, dat sinds 2010-2011 nieuw is binnen de opleiding. In het tweede jaar doceert hij het onderdeel Recepteerkunde in het vak Farmaceutische Technologie & Biofarmacie II, wat voorheen Geneesmiddelenvormen en Biofarmacie (GvBf) was. In het vierde jaar doceert hij de vakken Fytotherapie,

Geneesmiddel Productie en Onderzoek (GPO), Recepteerkunde en nog een aantal keuzevakken, later in de master.Stel, je gaat binnenkort je masterproject doen bij een bepaalde basiseenheid maar je weet nog niet helemaal welke richting dat gaat worden. Waarom zou je voor Farmaceutische Technologie en Biofarmacie kiezen? Het ontwikkelen van toedieningsvormen is een typisch farmaceutisch onderwerp; het is erg van belang kennis over het ontwikkelde product te hebben om daarmee patiënten te kunnen helpen. Het translationele karakter van het onderzoek in deze basiseenheid is erg aansprekend; hierbij is er sprake van interactie met de patiënt. Zo is er ondermeer samenwerking met de apotheek van het UMCG en van het Sofia Kinderziekenhuis in Rotterdam.

Nadat meneer Woerdenbag in oktober 2007 samen met zijn collega professor Erik Frijlink de Dutch Medicines Days, het jaarlijkse congres van de FIGON (Federatie voor Innovatief Geneesmiddelonderzoek Nederland) had bezocht, kwam er op de terugweg in de auto een gesprek op gang. Er kwam in Frijlink’s groep een vacature voor een docent voor het vak Recepteerkunde, was dat iets voor hem? Meneer Woerdenbag was gelijk enthousiast toen hij dit aanbod kreeg, omdat dat werk meer aansloot bij het vakgebied dan het beleidswerk waar hij toen mee bezig was. Ondertussen is hij al twee maal verkozen tot Docent van het Jaar waar hij ontzettend blij mee is. Hij vertelde dat hij de prijs als een ‘publieksprijs’ en een compliment van de doelgroep ziet, de studenten dus. Mede hierdoor vervult hij zijn vak als docent nog elke dag met veel plezier.

Facultair


Ik kijk naar buiten en zie hoe mannen met hogedrukspuiten de vleugels ijsvrij proberen te maken. Het is eind januari, zondag laat in de middag en in Reykjavik sneeuwt het licht. Ik ben halverwege. De volgende paar uur kijk ik uit op de uitgestrekte sneeuwvlaktes van Groenland en zie af en toe in de verte ijsbergen de zee in drijven, beginnend aan een lange reis. Ik staar naar buiten en probeer me voor te stellen wat deze reis mij gaat brengen. Het is – 10 °C en het schemert als ik aankom op Logan International.

Boston, het voelt toch wel enigszins vertrouwd om weer terug te zijn. Vermoeid van de reis probeer ik de sceptische douane beambte uit te leggen wat voor onderzoek ik ga doen, maar de beste man snapt er werkelijk geen snars van. Als hij voor de derde keer begint dat hij echt een keer gelezen heeft dat een mens 2 levers heeft, en dat je er daarom zonder probleem 1 af kan staan, besluit ik hem maar gewoon gelijk te geven en kan ik, terwijl hij mij tevreden grijzend aankijkt, doorlopen.

De volgende ochtend ben ik toch weer een beetje onder de indruk van de grandeur die een Amerikaanse universiteit kan uitstralen. Zonder al te veel moeite weet ik het kantoor terug te vinden, waar professor Griffith mij met Amerikaans enthousiasme ontvangt: ‘Maurits, it’s so good to see you again!’, gevolgd door een omhelzing. Het is ruim 5 maanden geleden dat ik bij haar langs kwam om mijn onderzoeksvoorstel uit te leggen, maar op dat moment lijkt het haast gisteren. Acht maanden zijn we er in totaal mee bezig geweest, maar nu kan het avontuur dan echt gaan beginnen!

De eerste week bestaat uit (heel veel!) trainingen, op het gebied van safety, waste, contamination, ethics en emergencies. De laatste dag geef ik een kleine presentatie voor mijn nieuwe collega’s en voor 2 professoren over mijn onderzoek: het optimaliseren van een biochip voor de incubatie en studie van leverslices, een samenwerking tussen de vakgroepen Farmaceutische Analyse en Farmacokinetiek, Toxicology en Targeting. Aan het eind van de presentatie krijg ik van een van de professoren de kritische vraag: ‘Waarom probeer je deze biochip te verbeteren als de leverslice zelf nog heel veel beperkingen heeft?’. Langzaam komt het besef... om deze jongens geïnteresseerd te houden heb ik heel wat te bewijzen.

De eerste maanden vliegen voorbij. Ik ervaar hoe moeilijk het is om een, in Nederland goed lopend, onderzoek opnieuw op te zetten in een ander lab. Omdat ze hier niet met leverslices werken kon ik gelukkig een leen slicer vanuit Groningen meenemen, maar al gauw blijkt dat ik alles zelf opnieuw op zal moeten zetten: De incubator, carbogeen aanvoer, syringe pompen, medium assay’s en noem maar op. Daarnaast is niemand bekend met onze chip, noch de slices, werk ik niet direct met iemand samen, en moet je dus een heleboel zelf zien uit te vogelen en op te lossen. Gelukkig heb ik in Groningen een goede voorbereiding gehad en konden veel vragen via de email snel worden beantwoord.

Inmiddels draait het systeem hier goed, zijn er zuurstof sensoren in onze biochip geïntegreerd en ben ik bezig met een hele serie interessante experimenten om slices langer in leven te houden. Mijn labgenoten hier zijn echte tissue engineers, wat inhoudt dat zij vanuit cellen weefsel proberen op te kweken en na te bootsen, terwijl wij juist bestaand weefsel proberen in leven te houden. Dit zijn 2 hele verschillende insteken, wat ontzettend interessant is en leidt tot hele nieuwe inzichten!

Boston is een hele stimulerende omgeving, maar er wordt ook veel van je gevraagd. Werkdagen van half 9 tot 7 zijn hier meer regel dan uitzondering en wanneer je in het weekend nog even snel langs het

Student in het buitenlandMaurits Vissers

Boston, USA


lab gaat weet je zeker dat je daar niet alleen bent. Is dat vervelend? Nee. Omdat iedereen hier hard werkt wordt je minder afgeleid en een productieve lange dag geeft ook eigenlijk wel een voldaan gevoel! Wel leer je hier goed je eigen grenzen kennen en ontdek je dat er echt bizar slimme mensen op deze wereld rondlopen. Vaak komt die slimheid ook met een aantal bijzondere trekjes. Zo loopt een kwart van de studenten hier rond met blauw of paars haar, hebben we ons eigen zwerkbal en starwars team en kan een flatgebouw op de campus zomaar ‘s nachts door een groep studenten omgetoverd worden in een levensgroot tetris spel dat vanuit heel Boston te zien is.

Juist omdat hier zo hard gewerkt wordt, wil iedereen ook het maximale uit z’n vrije tijd halen. Doordeweeks komt dat vooral neer op ontspannen avonden en lekker lang aan tafel zitten, of in de pub of het stadion een goeie hamburger eten terwijl je de Red Sox of de Celtics kijkt. In de weekenden staan vaak alleen maar leuke dingen op het programma. Twee dagen feesten in New York, een lang weekend in een lake house in Vermont of met een camper overnachten aan het strand van Cape Cod. Ook in Boston zelf zijn de weekenden heel erg ontspannen met het zeilen op de Charles river, een goede cappuccino aan de haven, of een mooie avond in een van de vele bars en pubs, vaak met echt goede live muziek.

Boston is echt een kenniscentrum en dat merk je aan alles. Zo heb ik een toespraak van een Nobelprijs winnaar mogen meemaken, deel kunnen nemen aan een discussie met de directeur innovatie van Pfizer

over de toekomst van de farmaceutische industrie en bij een lezing gezeten van een professor die een complete kolonie bonobo apen onderhoudt voor onderzoek naar endometriosis. Het is een groot verschil met Groningen en af en toe moet je hier ook echt even op je tenen lopen. Toch merk ik wel over een voldoende goede basis te beschikken om alles hier te begrijpen en goed te kunnen meepraten. Farmacie in Groningen blijkt zeker geen verkeerde keus!

Het is inmiddels eind juni en 27 °C. Terwijl mijn huisgenoot naast me de barbecue aansteekt tik ik dit stukje. Tevreden denk ik terug aan mijn presentatie van vanmiddag. Aan het eind sta ik nog even na te praten en dezelfde kritische professor van de eerste week stap op me af. ‘Good job’ en een handdruk. Ik voel me hier inmiddels wel thuis!De dertiende president van MIT zei ooit: “Getting an education from MIT is like taking a drink from a fire hose”. En hoewel dit voor elke buitenland ervaring zal gelden, denk ik voor Boston toch wel in het bijzonder. Ik kan het iedereen dan ook van harte aanraden!

Facultair


Datum: 21 mei 2012Promotie: dhr. J. de Graan, 14.30 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, GroningenProefschrift: Synthesis and evaluation of dopaminergic prodrugs designed for transdermal iontophore- tic drug delivery. Highly water-soluble amino acid ester prodrugs applicable for the treatment of Parkinson’s diseasePromotor(s): prof.dr.ir. B.H.C. WesterinkFaculteit: Wiskunde en Natuurwetenschappen

Synthese prodrugs van dopamine-agonisten voor toediening via transdermale ionto-forese

Dopamine-agonisten worden toegepast als farmacotherapie voor patiënten met de ziekte van Parkinson. Jeroen de Graan toont in zijn promotieonderzoek aan dat het mogelijk is prodrugs van dopamine-agonisten te synthetiseren en toe te dienen via transdermale ionto-forese. Deze prodrugs hebben als voordeel dat ze zeer wateroplosbaar zijn, wat voordelig kan zijn voor de iontoforetische toedieningssnelheid.De varianten die De Graan synthetiseerde, zijn chemisch aan elkaar gekoppelde stoffen van 5-OH-DPAT met andere moleculen. In dit geval zijn dat aminozuren. In de farmacie noemt men deze stoffen prodrugs. Een prodrug is een niet werkzame stof die na omzetting in het lichaam het actieve geneesmiddel vrijgeeft.De Graans onderzoek heeft geleid tot een aantal bevindingen. Ten eerste blijkt het mogelijk te zijn zeer wateroplosbare prodrugs te maken die voldoende stabiel zijn in de iontoforese pleister (voldoende houdbaarheid), maar eenmaal in de bloedbaan het geneesmiddel direct vrijgeven. Ten tweede, door het koppelen van 5-OH-DPAT aan dipeptiden (twee gecombi-neerde aminozuren), is het mogelijk de stabiliteit van de prodrug in de pleister nog groter te maken. Ten derde is het mogelijk om 5-OH-DPAT gecontroleerd toe te dienen aan het lichaam wat de ontwikkeling van een feedback systeem in principe mogelijk zou maken. En als laatste vonden we dat de iontoforetische toediening van een zeer wateroplosbare prodrug van 5-OHDPAT een verlenging van het effect van het geneesmiddel geeft in vergelijking met 5-OHDPAT zelf.Deze resultaten laten zien dat de toepassing van prodrugs voordelig kan zijn bij de toe-diening van dopamineagonisten of andere geneesmiddelen met behulp van transdermale iontoforese. Verder onderzoek naar deze farmaceutische toedieningsvorm zou uiteindelijk kunnen leiden tot een nieuwe farmacotherapie voor patiënten met de ziekte van Parkinson.Jeroen de Graan (Peru, 1980) studeerde farmacie aan de Rijksuniversiteit Groningen, waar hij zijn promotieonderzoek uitvoerde bij de afdeling Farmacochemie, onderzoeksschool GUIDE. Het onderzoek valt binnen de onderzoekslijn farmacochemie. Het werd gefinan-cierd door Stichting Technologische Wetenschappen (STW). Inmiddels is De Graan werk-zaam bij Axon Medchem als (farmaco)chemicus en als docent bij Farmacie aan de RUG.

Promovendi


Datum: 04 juni 2012Promotie: mw. L.V.D.H. Härmark, 12.45 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, Gronin-genProefschrift: Web-based intensive monitoring a patient based pharmacovigilance toolPromotor(s): prof.dr. A.C. van Grootheest, prof.dr. J.J. de GierFaculteit: Wiskunde en Natuurwetenschappen

Patiënten werken belangeloos mee aan melding bijwerkingen via internet

Om nog meer informatie te kunnen verzamelen over bijwerkingen van een medicijn heeft het Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb de zogeheten Lareb Intensive Monitoring (LIM) ontwikkeld. Linda Härmark maakte een studie naar de ervaringen die men inmid-dels heeft opgedaan met deze nieuwe methode. Zij concludeert onder meer dat ‘web-based intensive monitoring een waardevolle toevoeging is op de huidige methoden die gebruikt worden om de veiligheid van geneesmiddelen te bewaken’. Altruïsme blijkt voor patiënten de belangrijkste motivatie voor deelname.Bij de veiligheidsbewaking van geneesmiddelen is lange tijd het verzamelen van meldingen van bijwerkingen van zorgverleners en patiënten de belangrijkste bron van informatie ge-weest. In aanvulling op dit systeem is de nieuwe methode, LIM, ontwikkeld om patiënten die geneesmiddelen gebruiken in de tijd te kunnen volgen door middel van internetvragen-lijsten.Härmark laat in vier studies zien dat het LIM-systeem werkt in de praktijk. Met LIM is het mogelijk om zowel gegevens over de gebruikers van geneesmiddelen (leeftijd, geslacht, indicatie voor gebruik), het geneesmiddel (dosering en gebruik) als bijwerkingen (nieuwe bijwerkingen, tijdsbeloop van bijwerkingen) te verzamelen. Patiënten zijn bereid om deel te nemen aan LIM. Altruïsme is de belangrijkste motivatie voor deelname. Omdat niet elke patiënt meedoet, is het belangrijk om te weten of de patiënten die wel meedoen representa-tief zijn voor de hele groep die dat geneesmiddel gebruiken. Een vergelijking laat zien dat de LIM populatie over het algemeen jonger en gezonder is dan een referentiepopulatie. De uit-komsten van dit onderzoek geeft mogelijkheden om voor eventuele verschillen te corrigeren indien de resultaten van het onderzoek geëxtrapoleerd worden naar de algemene populatie.Linda Härmark (Zuid-Korea, 1978) studeerde farmacie aan de universiteit van Uppsala in Zweden. Haar promotieonderzoek voerde zij uit aan de Rijksuniversiteit Groningen, bij de afdeling Farmacotherapie en farmaceutische patiëntenzorg onder supervisie van de hoog-leraar Geneesmiddelenbewaking en geneesmiddelenveiligheid. Zij maakte deel uit van de SHARE Research School. Het onderzoek werd gefinancierd door het Nederlands Bijwer-kingen Centrum Lareb, waar zij werkzaam was en blijft.

Facultair


Datum: 15 juni 2012Promotie: dhr. M.G. Johnson, 11.00 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, GroningenProefschrift: Translational PKPD modeling in schizophrenia. Predicting human receptor occupancyPromotor(s): prof.dr. G.M.M. Groothuis, prof.dr. M. DanhofFaculteit: Wiskunde en Natuurwetenschappen

Computermodel helpt om geschikte eerste dosis schizofreniemedicatie te bepalen De mate waarin de dopamine-receptoren zijn geblokkeerd is bepalend voor het succes van de behandeling met medicijnen bij schizofrenie. Het onderzoek van Martin Johnson had tot doel om een computermodel te ontwikkelen om de mate van receptorbinding van nieu-we geneesmiddelen te voorspellen met behulp van in vitro data en gegevens van proefdier-experimenten van een aantal bestaande geneesmiddelen.Schizofrenie is een ernstige psychiatrische ziekte, die ongeveer 1% van de bevolking treft en zich meestal openbaart tussen het vijftiende en 30e levensjaar. De symptomen als hallucina-ties en stemmen horen kunnen worden verminderd door geneesmiddelen. Deze geneesmid-delen werken niet altijd voldoende tegen de verschillende symptomen van schizofrenie. Bij de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen is het moeilijk te bepalen of ze werkzaam zijn, omdat de werkzaamheid onder andere afhankelijk is van de hoeveelheid geneesmiddel die in de hersenen komt en daar aan de dopamine-receptoren bindt en deze blokkeert.Het model dat Johnson ontwikkelde beschrijft het transport van het geneesmiddel naar de hersenen en de binding aan de receptor en het loskomen daarvan. Het model, ontwikkeld met gegevens voor de rat, werd vervolgens vertaald gebruik bij mensen, om ook de recep-torbezetting bij de mens te kunnen voorspellen. Het model kan worden toegepast voor de selectie van een geschikte eerste dosis in de mens bij de ontwikkeling van nieuwe genees-middelen. Het model kan ook worden toegepast om meer informatieve en meer efficiënte klinische studies te ontwerpen.Martin Johnson (India, 1977) studeerde farmacologie aan de Tamil Nadu Medical Univer-sity in Chennai, India. Zijn promotieonderzoek deed hij bij de Rijksuniversiteit Groningen, bij de vakgroep Pharmacokinetics, Toxicology and Targeting, Groningen Research Institute of Pharmacy (GRIP). Het maakt deel uit van het Top Institute Pharma project ‘Mecha-nism-based PKPD Modeling Platform’, die het financierde. Inmiddels werkt hij bij Merck Research Labs, Merck Sharp & Dohme in Oss.

Datum: 15 juni 2012Promotie: dhr. V. Pilla Reddy, 11.50 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, GroningenProefschrift: Translational PKPD modelling in schizophrenia. Linking receptor occupancy of antipsy- chotics to efficacy and safetyPromotor(s): prof.dr. G.M.M. Groothuis, prof.dr. M. DanhofFaculteit: Wiskunde en Natuurwetenschappen


Computermodel voorspelt werking van nieuwe antipsychotica

Venkatesh Pilla Reddy ontwikkelde een computermodel dat de werking van nieuwe anti-psychotica kan voorspellen.Schizofrenie is een ernstige psychiatrische ziekte, die ongeveer 1% van de bevolking treft en zich meestal openbaart tussen het vijftiende en 30e levensjaar. De symptomen als halluci-naties en stemmen horen kunnen worden verminderd door geneesmiddelen. Deze werken echter niet altijd voldoende tegen de verschillende symptomen. Bij de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen is het moeilijk te bepalen of ze werkzaam zijn, omdat dat onder an-dere afhankelijk is van de hoeveelheid van het geneesmiddel die in de hersenen terechtkomt en daar aan de dopamine-receptoren bindt.Het model van Pilla Reddy toont aan dat 50-70% van de receptoren in de hersenen bezet moeten worden door het geneesmiddel om voldoende werkzaam te zijn. Als meer dan 80% van de receptoren bezet worden, neemt het risico van bijwerkingen aanzienlijk toe.Daarnaast heeft hij zijn model gebruikt om te onderzoeken of de vragenlijst, die gehanteerd wordt door psychiaters om de werking van het geneesmiddel bij patiënten te meten, verbe-terd kan worden. Het model laat zien hoe gegevens van in vitro, preklinische en klinische studies gecombineerd kunnen worden om de effecten van medicijnen bij de mens te begrij-pen. Het model kan worden toegepast bij de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen om het tijdsverloop van klinische effecten te karakteriseren en te voorspellen.Venkatesh Pilla Reddy (India, 1976) studeerde farmacie aan de Rajiv Gandhi universiteit in zijn geboorteland. Zijn promotieonderzoek deed hij bij de Rijksuniversiteit Groningen, bij de vakgroep Pharmacokinetics, Toxicology and Targeting, Groningen Research Institute of Pharmacy (GRIP). Het maakt deel uit van het Top Institute Pharma project ‘Mechanism-based PKPD Modeling Platform’, die het financierde. Inmiddels werkt hij bij Merck Re-search Labs, Merck Sharp & Dohme in Oss.

Datum: 15 juni 2012Promotie: dhr. H.A. Baarsma, 16.15 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, GroningenProefschrift: Glycogen synthase kinase-3 (GSK-3) and B-catenin: potential novel therapeu-tic targets for COPDPromotor(s): prof.dr. H. Meurs, prof.dr. H.A.M. KerstjensFaculteit: Wiskunde en Natuurwetenschappen

Zicht op medicatie tegen destructieve processen in rokerslongen

Het onderzoek van Hoeke Baarsma geeft zicht op de mogelijkheid om met medicijnen de voortschrijdende schadelijke processen in longen van patiënten met chronic obstructive pulmonary disease (COPD)tegen te gaan. Deze therapie zou dan gericht moeten zijn op twee eiwitten die belangrijk zijn bij de destructieve processen die er plaatsvinden in de aan-getaste longen van deze patiënten. >>>

Facultair


Chronisch obstructief longlijden is een ziekte die meestal veroorzaakt wordt door sigaret-tenrook. De ziekte wordt gekarakteriseerd door een progressieve afname van de longfunctie ten gevolge van een aanhoudende ontsteking en structurele veranderingen in de longen.De studies van Baarsma richtten zich op de rol van de eiwitten β-catenine en glycogeen synthase kinase-3 (GSK-3) in de pathofysiologie van COPD. Deze eiwitten maken deel uit van de zogeheten WNT-signaaltransductieroute, die van belang is bij weefselontwikkeling en weefselherstel.In de eerste plaats heeft Baarsma aangetoond dat de groeifactor TGF-ß, die verhoogd is bij COPD, β-catenine activeert in gladde spiercellen van de luchtwegen en in longfibroblasten, wat leidt tot een verhoogde bindweefselproductie door deze cellen. Dit proces – de verhoogde bindweefselproductie – draagt potentieel bij aan de structurele veranderingen in de longen. Interessant is, dat in longfibroblasten van COPD-patiënten zowel de β-catenineactivatie als de bindweefselproductie door TGF-β verhoogd waren. Dit ging gepaard met een verhoogde genexpressie van diverse componenten van de WNT-signaalroute. Bovendien bleken zowel β-catenine als GSK-3 bij te dragen aan de differentiatie van fibroblasten tot meer actieve myofibroblasten door TGF-ß. Ook de door sigarettenrook geïnduceerde onstekingsreactie in luchtweg-gladdespiercellen bleek in belangrijke mate afhankelijk van GSK-3.Vervolgens ontdekte Baarsma dat remming van GSK-3 in longfibroblasten bleek te bescher-men tegen de ongewenste bindweefselproductie en myofibroblast-differentiatie. Daarnaast bleken GSK-3 remmers in een diermodel voor COPD te beschermen tegen overmatige bindweefselafzetting in de luchtwegen én tegen structurele veranderingen in het hart en in skeletspieren, die ook bij COPD-patiënten worden waargenomen.Gezamenlijk suggereren de resultaten van Baarsma dat medicatie gericht tegen GSK-3 en β-catenine de pathologi-sche processen die ten grondslag liggen aan de ontwikkeling en progressie van COPD, kan voorkomen.De ziekte COPD leidt vaak tot invaliditeit en vroegtijdige sterfte en is momenteel de vijfde doodsoorzaak door ziekte wereldwijd. Volgens prognoses van de Wereldgezondheidsorgani-satie (WHO) zal het sterftecijfer ten gevolge van COPD de komende jaren nog sterk toene-men. De huidige middelen voor de behandeling van COPD zijn beperkt en voorkomen de achteruitgang in longfunctie slechts in zeer beperkte mate. Baarsma’s bevindingen openen mogelijkheden voor de ontwikkeling van nieuwe therapieën voor de behandeling van chro-nisch obstructieve longziekten, zoals COPD.Hoeke Baarsma (Smallingerland, 1983) studeerde farmacie aan de Rijksuniversiteit Gronin-gen, waar hij zijn promotieonderzoek uitvoerde bij de afdeling Moleculaire Farmacologie. Hij deed zijn onderzoek in het kader van het Groningen Research Institute for Asthma and COPD (GRIAC) en het Groningen Research Institute for Pharmacy (GRIP), beide lid van het Groningen University Institute for Drug Exploration (GUIDE). Het werd gefinancierd door het Nederlands Astma Fonds (project 3.2.07.023). Inmiddels werkt hij als postdoc in het Comprehensive Pulmonary Center (Helmholtz Zentrum, Deutsches Forschungszen-trum für Gesundheit und Umwelt (GmbH), München, Duitsland) en heeft hij onlangs een long term fellowship ontvangen van de European Respiratory Society (ERS).


Datum: 02 juli 2012Promotie: mw. C. Avanti, 16.15 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, GroningenProefschrift: Innovative strategies for stabilization of therapeutic peptides in aqueous for-mulationsPromotor(s): prof.dr. H.W. FrijlinkFaculteit: Wiskunde en Natuurwetenschappen

Ontwikkeling tropenbestendig medicijn tegen levensbedreigende bloeding kraam-vrouw

In de tropische ontwikkelingslanden sterven jaarlijks ongeveer 150.000 moeders - waarvan 50 % in Afrika onder de Sahara - vlak na de geboorte van hun kind ten gevolge van een on-stelpbare bloeding (post-partum hemorrhage, PPH). De beschikbaarheid van een geschikte vloeibare vorm van het medicijn oxytocine zou mogelijk hun dood kunnen voorkomen. Dankzij oxytocine-injecties, die worden toegediend in geval van hevige post-partumbloe-dingen, is in de Westerse wereld deze doodsoorzaak sterk teruggedrongen.Het belangrijkste probleem bij vloeibare oxytocine is dat het koel bewaard moet worden. Christina Avanti ging daarom op zoek naar oxytocineformulering die warmtestabiel is. Zij ontwikkelde een formulering gebaseerd op een combinatie van zinkionen en malonaatbuf-fer, die helaas nog niet voldoet aan de standaardeis van veel farmacopees, zoals stabiliteit van minstens één jaar bij 40 °C of twee jaar bij 30 °C. Haar formuleringen zijn echter wel veelbelovend. Een definitieve conclusie over de geschiktheid van deze formulering kan ech-ter pas worden getrokken na afronding van een real-time stabiliteitsstudie van twee jaar. De resultaten van dit onderzoek zullen in november 2012 beschikbaar komen.Zolang er nog geen warmtestabiele, goedkope en veilige versie van het geneesmiddel op de markt is, is het belangrijk dat gefinancierd wordt dat: 1. Op plaatsen waar geen koel-kast beschikbaar is, het opslaan van de huidige conventionele oxytocineformuleringen bij tropische omgevingsomstandigheden mogelijk is, op voorwaarde dat ze elke zes maanden worden vervangen. Of: 2. Er koelkasten op zonne-energie komen waar die op dit moment niet voorhanden zijn.Christina Avanti (Indonesië, 1968) deed haar promotieonderzoek aan de Rijksuniversiteit Groningen, bij de afdeling Pharmaceutical Technology and Biopharmacy. Het werd gefi-nancierd door Top Institute Pharma. Inmiddels is zij teruggekeerd naar de University of Surabaya in haar geboorteland, waar zij een academic and research staff aanstelling heeft.

Datum: 09 juli 2012Promotie: mw. M. Wahjudi, 11.00 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, GroningenProefschrift: Combating gram-negative-infectious diseases. Controlling virulence factors through quorum quenching acylases of Pseudomonas aeruginosaPromotor(s): prof.dr. W.J. QuaxFaculteit: Wiskunde en Natuurwetenschappen >>>

Facultair


Resistente bacteriën bestrijden met quorum quencing acrylases van Pseudomanas ae-ruginosa Infectieziekten zijn in de hele wereld een groot probleem. De antibiotica-resistentie van ziekteverwekende Gram-negatieve stammen is toegenomen in de afgelopen decennia. Om-dat deze toename sneller gaat dan de ontwikkeling van nieuwe antibiotica, is het belangrijk dat er een alternatieve behandeling gevonden wordt. Het merendeel van de Gram-nega-tieve bacteriën, inclusief Pseudomonas aeruginosa, hebben het vermogen een verscheiden-heid van sociaal gedrag te vertonen, zoals het ´acyl-homoserine-lactonen quorum sensing´ (AHL-QS) systeem. Het is aangetoond dat de pathogeniciteit van P. aeruginosa wordt ge-regeld door het AHL-QS systeem. Preventie van het AHL-gemedieerde QS, quorum quen-ching (QQ) genoemd, kan nuttig zijn om de gemoduleerde-virulentie producten te stoppen en zou kunnen leiden tot het verhogen van de gevoeligheid van de pathogenen voor het normale gastheer immuunsysteem. Het alternatief dat Mariana Wahjudi presenteert in haar proefschrift, bestrijdt bacteriële pathogenen en hun resistentie door het verstoren van de routes die leiden tot virulentie, zonder aantasting van de bacteriële overleving en groei van de gastheerstofwisseling. Wahjudi bestudeerde de functie van P. aeruginosa AHL-acylases als QQ acylases bij het regelen van de virulentiefactoren met in vitro onderzoek van P. ae-ruginosa, en in vivo bij het C. elegans model. Zij concludeert dat zowel PvdQ en HacB, beide NTN-hydrolase eiwitten uit P. aeruginosa PAO1, fungeren als quorum quenching AHL-acylases, die mogelijk sterke kandidaten zijn voor de antibacteriële therapie tegen Pseudomonas-infecties. Ook toonde zij aan dat de sproei-gevriesdroogde-PvdQ trehalose en inuline formuleringen geschikt zijn voor pulmonale toediening.Mariana Wahjudi (Indonesië, 1963) studeerde biochemie aan de universiteit van Surabaja, waar zij nog steeds werkzaam is. Haar promotieonderzoek deed zij aan de Rijksuniversiteit Groningen, bij de afdeling Pharmaceutical Biology van het Groningen Research Institute of Pharmacy (GRIP). Het werd gefinancierd met een Bernoullibeurs.

Datum: 13 juli 2012Promotie: dhr. V. Puthan Veetil, 16.15 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, GroningenProefschrift: Characterization and biocatalytic applications of aspartate and methylaspar-tate ammonia- lyasesPromotor(s): prof.dr. W.J. QuaxFaculteit: Wiskunde en Natuurwetenschappen

Karakterisatie en biokatalytische toepassingen van aspartaat en methylaspartaat am-monia lyases

In zijn promotieonderzoek heeft Vinod Puthan Veetil het katalytische mechanisme van aspartaat ammonia lyase, dat lange tijd onbekend was, opgehelderd. Ook heeft hij het bio-katalytische potentieel van een variant van methylaspartaat ammonia lyase benut voor de asymmetrische synthese van N-gesubstitueerde-L-aspartaatverbindingen.


Aspartaat ammonia lyases (aspartases) spelen een belangrijke rol in het microbiële stikstof-metabolisme door het katalyseren van de reversibele deaminering van L-aspartaat, resulte-rend in fumaraat en ammonia. Aspartases behoren tot de meest specifieke enzymen die be-kend zijn en de hoge specificiteit en katalytische activiteit van deze enzymen zijn gedurende decennia benut voor de commerciële productie van L-aspartaat. Hoewel aspartases voor het eerst gerapporteerd werden in 1929 en de eerste gedetailleerde studies dateren van de jaren 50 van de 20e eeuw, was het exacte katalytische mechanisme nog onbekend.In zijn promotieonderzoek is Vinod Puthan Veetil er uiteindelijk in geslaagd het kataly-tische mechanisme van aspartase op te helderen. Hij heeft zich hierbij gericht op het as-partase (AspB) uit de thermofiele bacterie Bacillus species YM55-1 en heeft door middel van gerichte mutagenese, kinetiek- en inhibitiestudies de rol van de ‘active site’ residuen in substraatbinding en katalyse bestudeerd. Bovendien werd de kristalstructuur van AspB in complex met het natuurlijke substraat (L-aspartaat) opgelost. De structuurstudies onthul-den dat substraatbinding een grote conformationele verandering induceert in een gecon-serveerde lus, waardoor belangrijke katalytische residuen in de nabijheid van het substraat worden gebracht. Er is een katalytisch mechanisme voorgesteld voor AspB en de resultaten versterken de veronderstelling dat AspB en andere leden van de aspartase/fumarase superfa-milie eenzelfde wijze van substraatbinding gebruiken en een gemeenschappelijk katalytisch mechanisme hebben. De bevindingen vormen het uitgangspunt voor ‘mechanism-based engineering’ van aspartase met als doel het gebruik van aspartase in de biokatalytische syn-these van aspartaatderivaten.In zijn proefschrift rapporteert Vinod Puthan Veetil ook de biokatalytische synthese van een grote reeks N-gesubstitueerde aspartaatverbindingen, waarbij gebruik wordt gemaakt van een variant van methylaspartaat ammonia lyase (MAL). N-gesubstitueerde aspartaatverbin-dingen zijn belangrijke bouwstenen voor synthetische peptides, voedingssupplementen en medicijnen; voor zulke toepassingen is de optische zuiverheid van de verbinding van het grootste belang. De MAL-variant katalyseert de additie van structureel verschillende amines aan fumaraat met hoge enantioselectiviteit, resulterend in alleen de L-enantiomeren van de aminozuurproducten.Vinod Puthan Veetil (India, 1976) studeerde scheikunde aan het Indian Institute of Tech-nology in Delhi. Hij deed zijn onderzoek, onder meer gefinancierd met een NWO-Veni en een Vidi, en door B-Basic, bij de afdeling Farmaceutische Biologie, Groningen Research Institute of Pharmacy. In augustus begint hij als postdoc-onderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam bij het project The Bio Solar Cells (TBSC).

Gefeliciteerd met de promotie!

Facultair


AfgestudeerdenRianne de Boer Analytische Biochemie

Meta Diekstra Farmaceutische GenModulatie

Albertus Dreijer Farmacotherapie en Farmaceutische Patiëntenzorg

Ytsje Frankena Analytische Biochemie

Erwin Hessels Farmaceutische Technologie en Biofarmacie

Lotte Knapen Farmaceutische GenModulatie

Jasmijn Kuindersma Farmacotherapie en Farmaceutische Patiëntenzorg

Martin Pool Analytische Biochemie

Cornelis Smit Farmaceutische GenModulatie

Lisette Berm Farmacotherapie en Farmaceutische Patiëntenzorg

Merel van Flier Farmacotherapie en Farmaceutische Patiëntenzorg

Harmen Huls Farmacotherapie en Farmaceutische Patiëntenzorg

Sebastian Klamer FE2

Marissa Knol FE2

Linda Labberton Farmacotherapie en Farmaceutische Patiëntenzorg

Piter Oosterhof FE2

Iris Zuydgeest Farmacotherapie en Farmaceutische Patiëntenzorg


Alan Abdulla Farmaceutische Technologie en Biofarmacie

Deti de Graaf Analytische Biochemie

Gerrianne Mensink Moleculaire Farmacologie

Gert Salentijn Farmaceutische Analyse

Lyanne Smedinga Moleculaire Farmacologie

Elien Uitvlugt Analytische Biochemie

Kim Visser Moleculaire Farmacologie

Gertrude Bollemaat Farmacokinetiek, Toxicologie en Targeting

Rinze Hofstra Farmacokinetiek, Toxicologie en Targeting

Stijntje Boxum Farmacokinetiek, Toxicologie en Targeting

Karlien Lammertink Farmacokinetiek, Toxicologie en Targeting

Karin Spijkers Farmacokinetiek, Toxicologie en Targeting

Karyn Feenstra Farmacokinetiek, Toxicologie en Targeting

Shamiram Shabo Farmacokinetiek, Toxicologie en Targeting

Gefeliciteerd met het behalen van jullie bul!


Fotopagina

Pharmaciae Sacrum


Dat het zomer is merk je in Nederland niet altijd aan het weer, maar gelukkig zijn er dan de media. De media kennen in de zomer de zogenaamde komkommertijd. Bij gebrek aan echt nieuws worden de meest irrelevante trivia tot monsterlijke proporties opgeblazen en aan het volk gepresenteerd. Van een Marokkaanse kickboxer die wild om zich heen slaat (wat gezien zijn broodwinning niet heel vreemd is) tot de weggelopen hond van de neef van de pleegdochter van de blinde oudoom van de onbekende BNer, niets blijft ons bespaard. Maar dit jaar was er een primeur, de farmaceutische sector was aan de beurt. Een tweetal adviezen van het CvZ over het gebruik van geneesmiddelen tegen de ziekte van Pompe en tegen de ziekte van Fabry deden het land op haar grondvesten schudden. Nu bevatten deze rapporten (wanneer je ze eens goed doorleest) op zich geen heel erg rare adviezen. Dat de vergoeding van dure van geneesmiddelen waarbij twijfel bestaat over de therapeutische effectiviteit ter discussie wordt gesteld zal ieder goed opgeleide farmaceut als rationeel ervaren. Uiteindelijk vergoeden we de aftreksels van kruidenvrouwtjes uit het Moldavische achterland of het ingestraalde water van Jomanda ook niet meer. Ook de eis dat een therapie enigszins kosteneffectief moet zijn is niet zo vreemd. 15% van alles wat we met elkaar verdienen wordt verbrand in de gezondheidszorg, een post die inmiddels 1/3e van de rijksbegroting uitmaakt, dan mag je toch wel een beetje op de kosten letten. En wanneer u het dan nog niet begrijpt zal Professor Postma ongetwijfeld graag bereid zijn om het u allemaal nog een keer uit te leggen.

Maar in Nederland moet je niet in de komkommertijd niet zo’n advies komen. Een land doordesemd van gelijkheidsdenken en een ongekende zieligheidscultuur rondom iedereen met een iets ergere aandoening dan teenschimmel, is dan te klein en “Tout spraakmakend Nederland” gaat dan los. Het spits werd afgebeten door het PvdA kamerlid Eelke van der Veen. Volgens goed

socialistische traditie verkondigde hij nog dezelfde avond dat de rapporten in het nieuws kwamen dat hij wel eens wilde weten waarom sommige geneesmiddelen zo belachelijk duur waren en dat de farmaceutische industrie niet zomaar zijn gang moest kunnen gaan met de prijsstelling. Natuurlijk de “schandelijke” winstmarges van de vermaledijde farmaceutische industrie waren de oorzaak van alle ellende, daar kon je op wachten. Maar van een academisch opgeleid iemand mag je toch ook verwachten dat hij begrijpt dat: het ontwikkelen van productieprocessen voor ingewikkelde moleculen als menselijke eiwitten, het onderzoeken van de werkzaamheid en veiligheid van dit soort middelen en het registreren, distribueren en volgen van die middelen verschrikkelijk veel geld kost. Geld wat vervolgens in een zeer kleine patiënten populatie moet worden terugverdiend. Even de feiten: in 2010 het laatste jaar dat Genzyme, de producent van deze zogenaamd belachelijk dure geneesmiddelen, als zelfstandig bedrijf bestond was het “operating income” van het bedrijf 35 miljoen dollar (je hebt dus 15 tot 30 jaarwinsten nodig om één nieuw geneesmiddel te ontwikkelen!!!) te weinig om als zelfstandig bedrijf voort te leven en dus werden ze opgekocht door Sanofi. Dus van schandelijk hoge winsten over de rug van de arme patiënt lijkt in dit geval dan ook amper sprake. Jammer dat politici niet naar de feiten kijken, maar er voor kiezen een paar populistische kreten het land in te slingeren.

De tweede die zich lieten horen waren de onderzoekers van het AMC en het Erasmus medisch centrum. Zij vonden dat er een nieuw Europees Bureau moest komen om de effectiviteit en veiligheid van dit soort middelen te evalueren. Blijkbaar waren zij even vergeten dat de Europese Medicijn Autoriteit (EMA) dat al jaren doet. Bovendien, zo’n nieuw bureau kost geld, geld wat je dan dus niet meer aan je patiënten kunt besteden.

‘Frijlink bromt’ Prof. dr. Frijlink Erelid der G.F.S.V. “Pharmaciae Sacrum”

Komkommertijd


De prijs voor het meest idiote idee in komkommertijd werd dit jaar echter met vlag en wimpel gewonnen door de Rotterdamse ziekenhuisdirecteur Hans Büller. Omdat de NOS met alleen de sluitingsceremonie van de Olympische spelen het journaal niet vol kreeg, mocht Büller uitgebreid komen vertellen dat hij van mening was dat de Europese landen zelf maar eens een miljardje of tien opzij moesten zetten om zelf dure weesgeneesmiddelen te gaan ontwikkelen. Dan zou het allemaal beslist een stuk goedkoper kunnen. Natuurlijk geredeneerd vanuit het verlichtte eigenbelang van Büller is dit een begrijpelijke opmerking. Ook hij ziet dat het niet onwaarschijnlijk is dat de cryptocommunisten van de SP na de verkiezingen de baas worden in het land en dan is het verstandig om nu alvast je onvoorwaardelijke trouw, adhesie en geloof uit te spreken in de ongekende zegeningen van de staatsgeleide economie, haar overheidsbedrijven en haar prachtige vijfjarenplannen. Je moet uiteindelijk wat om je mooie baantje als ziekenhuisdirecteur ook onder de nieuwe machthebbers veilig te stellen. Jammer is het echter wel dat Büller zich niet realiseert wat zo’n opmerking voor zijn patiënten betekent (meestal ook niet echt een groep waar de gemiddelde ziekenhuis bestuurder zich druk over maakt). De staatgeleide economieën van 70 jaar Sovjet Unie en 40 jaar Volksrepubliek China hebben met elkaar farmaceutisch niet veel meer opgeleverd dan een tweetal wat obscure antibiotica. Toch niet echt een aanlokkelijk vooruitzicht voor patiënten met ernstige chronische ziekten waarvoor nog geen goede medicijnen bestaan.

Nee, dan liever de nuchtere reactie van Zorgverzekeraars Nederland en de Minister. Zij stelden simpelweg dat effectieve geneesmiddelen in het pakket hoorden en dus vergoed zouden blijven. Daarmee was de onrust uit de lucht en werden patiënten gerustgesteld. En zo kunnen nu in september alle proefballonnen en andere domme ideetjes (waarmee de media gevuld werden) samen met de inmiddels verrotte komkommers uit juli in de biobak, waarna ze prima als compost kunnen dienen voor echt goed ideeën.

Buitendag

Fianne van Loveren

Al 12 seizoenen lang zit menig student aan de buis gekluisterd om het spectaculaire programma ‘Wie is de mol?’ te volgen. Er zijn altijd vele theorieën over wie die mol dan is, maar het blijkt toch moeilijk om de juiste aan te wijzen. Wellicht is dat makkelijker als je zelf meedoet aan het spelletje. Dit konden we uitproberen op zaterdag 9 juni bij de Buitendag. Dit was dezelfde dag dat Nederland zijn eerste voetbal-wedstrijd van het EK speelde, dus iedereen had zich prachtig in het oranje of roodwitblauw uitgedost.We werden in 4 teams opgesplitst en in ieder team zat een mol. Met een klapper met opdrachten gin-gen we de stad in, waarbij de mol natuurlijk de boel probeerde te saboteren. En al snel werd duidelijk dat er flink gesaboteerd werd: opdrachtkaartjes war-en ineens kwijt, jaartallen werden ‘per ongeluk’ ver-keerd opgeschreven, gemaakte foto’s werden weer gewist en zo ging het door. Maar toch ook als je zo middenin het spelletje zat, was het maar wat lastig om erachter te komen wie die mol dan was. En zo-als ook bij het televisieprogramma, wezen de meeste mensen uiteindelijk de verkeerde als mol aan.Na dit spannende spel kon iedereen rustig bijkomen en napraten over al die mollenstreken bij Villa Volo-nté. Hier werd goed voor ons gezorgd met pizza en drankjes en daarna konden we samen Nederland – Denemarken kijken. De teleurstelling was groot na de nederlaag en de stemming nam iets af, maar al met al was het toch een zeer geslaagde dag!

Pharmaciae Sacrum


OnderwijsmiddagPim de Haan

Op dinsdag 22 mei vond de Onderwijsmiddag 2012 plaats in de Boeringzaal. De door het STOF georganiseerde middag had als thema ‘Een blik op communicatie’. Na een korte introductie door praeses Gerbrich van het STOF kwam de eerste spreker, Mike Huiskes, communicatiedeskundige. Hij vertelde in zijn college over verschillende manieren van (mondelinge) communicatie en hoe bepaalde communicatiestijlen overkomen. Zo legde hij uit dat in een dialoog er een wezenlijk verschil is tussen “okee”, “ja” of “hmm hmm”, en dat er bijvoorbeeld bij “ja” het ook nog verschil maakt wat de gebruikte toon en het stemvolume zijn. Hierna volgde een presentatie van Saskia Visser, Rachel van der Kaaij en Jitske Hoornveld van de Wetenschapswinkel van de RUG. Zij vertelden over het belang van goede communicatie tussen patiënt enerzijds en fabrikanten en voorschrijvers anderzijds. Hierbij moet gedacht worden aan gebruiksinstructies en bijsluiters van geneesmiddelen. Ook de nieuwe vorm van geneesmiddelinstructie, via KNMP-filmpjes, werd helder uitgelegd.

Tot slot streden dr. Herman Woerdenbag en prof.dr. Martina Schmidt om de titel ‘Docent van het jaar’ met een minicollege over hun eigen blik op communicatie. Beiden deden dit op een erg originele en persoonlijke manier: mw. Schmidt zag communicatie als receptoren en eiwitten, die na stimulatie door bepaalde stoffen een cascade van signalen veroorzaken. Dhr. Woerdenbag heeft het recept voor communicatie gepresenteerd, in de juiste dosering, toedieningsvorm en –route. Bij de afsluitende borrel, begeleid door een band, werd bekend gemaakt dat dhr. Woerdenbag zich een jaar lang ‘Docent van het jaar’ mag noemen, gefeliciteerd!

RijWielPrestatieTochtQuincy de Hoog

Op een zonnige zaterdagochtend was het tijd voor de 39e RijWiel Prestatie Tocht. Aangezien veel mensen opstonden met een brakke kop van die avond ervoor, stonden er om half 9 sterke bakjes koffie voor ons klaar. Terwijl velen van ons nog aan het genieten waren van de koffie vertrokken de eerste teams alweer richting Harkstede. Er was een prachtige route uitgezet met onderweg leuke vragen, waarvan de antwoorden niet allemaal makkelijk te achterhalen waren. Na een rondje te hebben gefietst om de roeibaan in Harkstede kwamen we aan bij het activiteitencentrum ‘ Break-out’. Onderweg hebben veel teams elkaar ingehaald, was het KB verdwaald en had het bestuur wat probleempjes met de tandem, maar toen we toch allemaal waren aangekomen konden we genieten van een lunch met alles erop en eraan en natuurlijk goede stevige kroketten. De buikjes waren vervolgens goed gevuld en was het tijd om lekker in beweging te komen tijdens multigolf. Dit was een soort minigolf, maar dan gebaseerd op de sporten: rugby, voetbal, frisbee, hockey en badminton. Het was een erg zonnige dag en dit deed de activiteit alleen maar ten goede. Na lekker ‘gesport’ te hebben, werd het tijd om de terugreis in te zetten. Terug aangekomen in Groningen was het tijd om een lekker koud biertje te nuttigen in de Gulzige Kater en de winnaars bekend te maken. Eerst natuurlijk de iets mindere prijzen zoals: de poedelprijs, gewonnen door het team van Gerbrich en de orginaliteitsprijs die wonder boven wonder gewonnen werd door het KB. Hierna werd het tijd voor het echte werk, wie voor eeuwig zijn naam mocht laten schitteren op de RWPT-bokaal. De heren van CoLust waren de gelukkigen en mochten de toch redelijk schone bokaal leegdrinken. Aangezien iedereen een goede maaltijd kon gebruiken liepen we een stukje verder naar restaurant Harrodz. Hier konden we genieten van soms iets wat koude zalm of heerlijke kip-saté.


Er al eens aan gedacht om een eigen apotheek te beginnen? In mei was de ABN Amro workshop avond waar geïnteresseerden alles konden horen over de aspecten van de zelfstandige apotheker. De financiële aspecten wel te verstaan. De avond ging over geld, dus werd er ook veel over geld ge-praat. Termen zoals activa, passiva, afschrijvin-gen en wat is nou eigenlijk het salaris van een zelfstandig apotheker, passeerden dan ook de revue.

De avond werd gezamenlijk georganiseerd door ABN Amro en Noord Negentig, een accountants-bureau dat ook de financiën van een aantal apo-theken beheert. De heren van Noord Negentig had-den een financieel jaaroverzicht van een apotheek meegenomen, zodat iedereen een beeld kreeg van de geldstromen in een apotheek. Met de nodige uitleg erbij kon iedereen wel begrijpen hoe dit overzicht in elkaar zat. Zo konden wij precies zien hoeveel de apotheker kwijt was aan zijn personeel, voorraden, gebouw etc. Onder aan de streep van de resultaten-rekening bleef het bedrag over voor de apotheker. De apotheek die wij op papier voor ons hadden lig-gen was al een tijdje in het bezit van de apotheker, de goodwill was dan ook al afbetaald en ook de omzet was goed. Hierdoor bleef er onder aan de streep een mooi bedrag voor de apotheker over.

Het volgende aspect dat ter sprake kwam was de overname van de apotheek, wat komt er allemaal bij kijken om een apotheek over te nemen, en waar moet je, als overnemende partij, allemaal op letten. Hoe bereken je bijvoorbeeld de goodwill? Doe je dit aan de hand van de omzet, of let je meer op

de winst? Ook andere aspecten voor een overname kwamen aan bod. Hoe zit het met de populatie in de buurt. Veel jonge gezinnen, of juist ouderen. Of zijn er mogelijkheden om te groeien met de apo-theek. Al deze aspecten en meer kunnen een rol spelen bij de overname.

De laatste spreker van de avond was een zelfstandige apotheker. Deze man valt te typeren als een zelfstan-dige apotheker in hart en nieren. Het enthousiasme straalde er van af en hij vertelde met passie over zijn eigen overname. Hij vertelde over het toch wel lange proces dat een overname behelst en over het feit wanneer hij wist dat hij graag zelfstandig apotheker wilde worden. Hij wilde vooral graag een eigen zaak beginnen en ondernemer worden. Tevens was hij bij een apotheek gaan werken met de doelstelling deze uiteindelijk ook over te nemen.

Het enthousiasme over een eigen apotheek straalde van hem af en hij vertelde dat hij nog elke dag vol-doening uit zijn werk haalde. Zelfstandig apotheker zijn is prachtig, maar je moet er wel elke dag heel hard voor willen werken om met een omzet van 3 miljoen nog je eigen salaris van vijftigduizend euro onder aan de streep over te houden. Ook de maa-tregelen van de overheid helpen op dat vlak niet bepaald mee.

Het was een heel erg interessante avond waarbij alle toehoorders een goed beeld hebben gekregen van de financiën van een apotheek. Ik denk dat veel mensen wijzer zijn geworden over de aspecten die horen bij het zelfstandig ondernemen in, en overne-men van een apotheek.

ABN AMRO workshopavond

Financiën in een apotheek Casper van der Hoeven

Pharmaciae Sacrum


Honderden zieke knuffelberen zijn de afgelopen jaren genezen door geneeskunde studenten uit Groningen. Maar wat is een dokter zonder pillen en wat is een zieke beer zonder apotheek?

Dit jaar werd voor de zevende keer het TBH (teddy bear hospital) georganiseerd in het UMCG in Groningen. Het TBH bestaat uit drie dagen waarin schoolklassen uit Groningen met hun zieke knuffel naar het ziekenhuis mogen komen om deze te laten behandelen door geneeskunde studenten in een echt beren ziekenhuis. Dit evenement is al jaren een groot succes en het doel van het project is tweeledig. Kinderen komen op deze manier in aanraking met het ziekenhuis en leren spelenderwijs dat witte jassen helemaal niet zo eng zijn en bovendien krijgen geneeskunde studenten zo de kans om met kinderen om te gaan.

Kortom, een ontzettend mooi project! Maar als je ziek bent en je wilt beter worden is daar niet alleen een dokter maar ook een apotheker voor nodig. Er zijn maar

weinig patiënten die bij de dokter vandaan komen zonder medicatie, dus is het van groot belang dat apothekers “de geneesmiddeldeskundigen” betrokken zijn bij de behandeling. Op dit moment komen geneeskunde studenten en farmacie studenten weinig tot niet met elkaar in contact. Beide studies weten nauwelijks van elkaar wat ze doen. Opmerkingen als, “huh? Leer jij over ziektes? Maar jij doet toch farmacie? ” zijn veel gehoord. Hoogste tijd om daar als apothekers eens iets aan te gaan doen. De afgelopen jaren had het TBH een apotheek binnen het TBH, dit was echter niet veel meer dan een tafel met een bordje “apotheek” erop, waar de geneeskunde studenten langs konden lopen om een medicijn-doosje te pakken. Geen wonder dat geneeskunde studenten denken dat we overbodig zijn! Een doosje pakken kunnen ze namelijk prima

zelf. Ik vind het ontzettend jammer dat er in al die jaren zo’n beeld van de apotheek (en de apotheker) is neergezet, en ik vind het dan ook belangrijk daar iets aan te doen. Tijd om gewoon eens letterlijk zichtbaar te maken dat wij er zijn. Niet alleen voor zo’n 700 kleine kinderen maar ook, en vooral ook voor de 200 geneeskunde studenten die berendokter zijn binnen het project. Afgelopen september ben ik hiermee aan de slag gegaan. Als farmacie student heb ik plaats genomen in de commissie die jaarlijks het TBH organiseert. Na een jaar lang hard werken was een volwaardige berenapotheek met maar liefst 50 deelnemende farmacie studenten als beren-apotheker een feit! Het was een groot succes! Dit jaar hebben ruim 700 kinderen spelenderwijs kennis kunnen maken met de apotheek. Ze mochten het apotheekspel spelen, hun eigen medicijndoosjes etiketteren en hoestdrankjes maken samen met de apothekers. Het Teddy Bear Hospital krijgt hierdoor een drieledig karakter. Naast het feit dat kinderen in aanraking komen met het ziekenhuis en de geneeskunde studenten kunnen oefenen in de omgang met kinderen hebben Geneeskunde en Farmacie studenten elkaar dit jaar ook ontmoet! Een mooi begin voor respect voor elkaars vakgebied en een goede samen-werking.

Jazeker……………………de BERENAPOTHEKER!

Marjolein Kroonen


Het is woensdag ochtend 29 augustus en een selecte groep ‘keurig geklede’ farmaciestudenten verzamelt zich voor de faculteit, de BBB van 2012 gaat van start!

We hebben een druk programma voor de boeg en vertrekken dan ook om stipt half 9 naar het eerste bedrijf. We gaan op bezoek bij Nano Fiber Matrices dat gevestigd is op Zernike. Bij dit bedrijf worden synthetische milieu’s ontwikkeld waarin humane en dierlijke cellen kunnen groeien.Na de presentatie over de werkzaamheden en ontwikkelingen bij dit bedrijf vervolgen we onze reis naar het zuidelijke Oss.

Rond het middaguur komen we aan bij MSD alwaar een heerlijke lunch op ons staat te wachten. MSD is een veelzijdig bedrijf op het gebied van gezondheidszorg. We krijgen een aantal presentaties om een goed beeld te krijgen van wat er zoal speelt in de bedrijf, een belangrijk onderwerp voor het bedrijf is women’s health. Na de presen-taties krijgen we een korte rondleiding langs de analyse afdelingen. We hoopten natuurlijk allemaal op een rondleiding langs de productie, maar dat werd helaas wat lastig door de grootte van onze groep.

Het einde van de dag nadert en we gaan op weg naar Rotterdam. Hier installeren we ons in het hostel en gaan snel door richting de pizzeria. Nadat we allemaal ons buikje rond gegeten hebben, heeft de SSS voor ons een potje crazy 88 voorbereid. Iedereen is erg fanatiek en de winnaars gaan er uiteindelijk met een fles bubbels vandoor. De avond wordt besloten met een drankje en heerlijke meezing hits in de enige echte après ski hut van Rotterdam.

Na een korte nacht zit toch iedereen aan het echt Hollandse ontbijt van het hostel. Vandaag staat er een bezoek aan het Bio Science Park in Leiden op het programma. Op het Bio Science Park zitten verschillende kleine en grote biomedische bedrijven gevestigd. We krijgen eerst een introductie over het ontstaan en bestaan van het Bio Science Park, vervolgens gaan we op bezoek bij het Centre for Human Drug Research.

Na deze laatste presentaties wordt de reis richting het Noorden weer ingezet. Aan het eind van de middag arriveren we weer in het mooie Groningen en besluiten we deze fantastische BBB met een diner bij de 1ste Kamer.

Binnenlandse Bedrijven Bezoek

Linda van Eikenhorst

Pharmaciae Sacrum


Mediq HockeytoernooiSven de Krou

Op vrijdagochtend 31 augustus vertrokken we na een korte nacht slaap en nog niet helemaal uitge-rust van het Binnenlands Bedrijven Bezoek naar de hockeyvelden van Kampong. Helaas verkoos de buschauffeur de A28 boven de A7 wat leidde tot een vertraging van ongeveer anderhalf uur. Menig persoon koos ervoor om in deze tijd nog even wat verloren uurtjes slaap in te halen.

Een half uur later dan gepland, vingen de eerste wedstrijden aan. Geluk bij een ongeluk was dat het door de opgelopen vertraging inmiddels wel droog was geworden boven de velden van Kampong, iets wat het de afgelopen uren, aan de velden te zien, niet was geweest.

Er werd hard gestreden door zowel P.S. 1 als P.S. 2 en met een laag aantal deelnemers, te wijten aan de EIK introdag, was het hard rennen geblazen. En-kele spelers kregen het zelfs voor elkaar om zowel voor de DES/Lapzwans, de k.n.P.S.v., als P.S. mee te doen. Echte dappere dodo’s dus!

In mijn herinnering is het de eerste keer sinds jaren dat P.S. 2 het voor elkaar heeft gekregen om een poulewedstrijd te winnen. Dit jaar is dus voorko-men dat de traditie is geboren dat P.S. de poedel-prijs mee naar huis neemt, tot grote teleurstelling van Margot. P.S. 1 deed het net als andere jaren uitstekend, al waren aan het eind de kramp en de vakantieconditie zichtbaar, aangezien er nauwelijks (eigenlijk geen) wissels beschikbaar waren. Een ge-lijkspel in de finale deed de heren van Mediq in combinatie met de scheidsrechter besluiten het lot te beslechten met een adt-wedstrijd. Helaas stond ondergetekende op dat moment te genieten van een warme douche, maar als ik mag geloven is P.S. 1 bierdrinkend ten onder gegaan. Het trai-ningsschema voor komend jaar is al aangepast! Na een lekkere borrel en BBQ moesten wij eerder dan normaal de bus in, in verband met het EIK intro-feest. Na een vlotte terugreis, dit keer wel door de polder, zijn een aantal nog doorgegaan om de spier-pijn eruit te dansen op het EIK introfeest. Volgens mij heeft dit bij velen niet geholpen…

Eerstejaars IntroductiedagLars Verkleij

Alleen begon ik dit avontuur, het openen van de deur, het ontvangen van je kleur en jezelf begeven naar de koffie en thee. Propvol zat de zaal, toch kon je een speld horen vallen. Was het de spanning of genoot iedereen van de cake die we kregen? Na een paar minuten kwam het gesprek dan toch op gang, het werd steeds wat gezelliger en luidruchtiger in de zaal. De kop was er af, het ijs gebroken, men voelde zich meer op zijn of haar gemak. Met z’n allen vertrokken we naar de Faberzaal om daar toegesproken te worden door de onderwijs directeur en de studieadviseurs. Na het officiële gedeelte was het dan eindelijk tijd om de groepjes te vormen, Rood, Groen, Blauw….. ieder werd voorgesteld aan zijn of haar EIK papa’s of mama’s.Na het voorstel rondje vertrokken we naar het lab om chocolade zetpillen te maken, een leuke manier om een beeld te krijgen van de practica die worden gegeven komende tijd. Maar natuurlijk was het opeten van de chocolade nog leuker. Hierna vervolgden we onze tour door het UMCG. Na de standaard lokalen en vele trappen werd het tijd voor de 50 opdrachten. Van belletje trekken tot polonaise op de grote markt. Je kon het zo gek niet bedenken of het stond er in, geweldig idee! Na het stelen van een voorwerp van een andere studievereniging, gingen we op bezoek bij het bestuur. Hier werden de leden van het bestuur voorgesteld en de gebruiken van de vereniging uitgelegd. Het laatste kopje koffie werd nog even buiten de deur opgedronken om snel door te kunnen gaan met het programma. Na de pubquiz werd de dag afgesloten met een geweldig feest. ALL-IN THE FAMILY, de ouderejaars waren duidelijk fanatieker qua outfit dan de eerstejaars maar dat mocht de pret niet drukken. Een mooi begin van de studie, een tijd met veel nieuwe vrienden en niet te vergeten een mooie band met Pharmaciae Sacrum.


Haha, kamp. Dat was me wel een weekend. Je kijkt de lijst met benodigdheden door en ziet staan dat je per sé contant geld mee moet, omdat er geen pinapparaat in de buurt is. Vervolgens kom je met de bus aan in een plaatsje genaamd: ‘Bakkefean’of ‘Bakkeveen’ volgens de –wellicht overbodige- dubbele opdruk van de Fryske borden, en je denkt al snel, wat is dit voor een gat?

Voor zo ver dus de eerste indruk. Na een kamer te hebben gekozen en even snel het bed op gemaakt te hebben mag je eten. Natuurlijk, pas nadat je het P.S.-lied hebt gezongen, en in dit geval ook die van de K.N.P.S.V. Daarna konden we het bos in voor de ‘team-building’-activiteiten. In een groepje van ca. 10 hebben wij diverse activiteiten uitgevoerd. Touwtrekken, eieren overgooien, originele poses maken en zo veel mogelijk unieke dingen uitbeelden met een fles en bezem, waren een paar goede voorbeelden. Vooral bij dat laatste waren de benodigde, lichtelijk seksueel getinte poses van de partij, waarbij men ineens een andere indruk van mij kreeg.

Na een toeristische route vanuit het bos terug naar de boerderij had ik mijn eerste gratis bier al gescoord door ook even het touw te dragen. Het was tijd je om te kleden voor het ‘Bro’s before ho’s’ themafeest. Een ‘oprecht chill’ feest was dat, om het maar even zo te verwoorden. De volgende ochtend werd je wakker gemaakt door een zeer energierijk persoon die graag alle kamers langs ging met een megafoon. Dan wist je dat het eindelijk tijd was je nest te verlaten en dat het ontbijt klaar stond. Het eerste deel van de dag werd gevuld met buitenactiviteiten zoals buikschuiven, een opblaasbare stormbaan, het letter- en handen/

voetenspel, volgens mij uit ‘De Jongens Tegen De Meisjes’, vlahappen, perziksjoelen en nog veel meer! Kortom, alleen maar leuk, zeker door de constante aanmoediging van dezelfde energierijke megafoon beheerster. Lunch kwam er aan en het was aan te raden je goed te verzadigen, omdat de commissierondjes het volgende onderdeel waren. Gammel zijn was dus geen optie! Alle commissies kwamen bij je langs en na hun praatje was het tijd voor een drankspelletje. Kingsen, bussen en een doe-je-kaart-afbeelding-na-spel kwamen allemaal aan bod. Al met al was het wel erg gezellig en ook zeker leuk was dat de groepsindeling bij iedere nieuwe bezigheid anders was. De dag eindigde weer met een leuk eindfeest met ditmaal een thema ‘famous couples’. De thema’s zorgden wel voor het benodigde extra plezier bij de feesten!

‘’Oleee olee olee oleeeee’’, ja, ik was vergeten te melden dat het een voetbal-megafoon was. Het was weer tijd om op te staan. Je zou haast zeggen dat er iemand overleden was, zo stil was het tijdens het ontbijt. Na het ontbijt was het tijd om op te ruimen en daarna kwam de EJC-verkiezing en natuurlijk de groepsfoto. Er was maar één EJC-groep dus ik moest ook wel mee doen met een groepje. Helaas hebben wij niet gewonnen –wellicht wegens het nonchalante gedrag en het gebrek aan motivatie om ook maar een klein beetje onze groep te promoten- maar we hadden zeker wel stemmers!

Na de groepsfoto was het dus al weer tijd om terug te keren. Helaas was dit het einde van het kamp en daarbij mijn stukje tekst. Het was een weekend dat ik niet snel vergeten zal.

Eerstejaars Introductieweekend

Hans Groenbroek

Pharmaciae Sacrum


Redactiecommissie Foliolum

Beste lezer,

Wij zijn de Redactiecommissie van het mooie blad dat nu in jouw handen ligt. Even een voorstelrondje: Rick (Praeses), Myrthe (Ab-actis), Marjolein (Quaestor), Annelies (Assessor I), Niels (Assessor II) en Ruben (Assessor III). Wij zijn een zeer diverse commissie, zes personen die eigenlijk niet in één kamer passen qua persoonlijkheid. Commissieavonden zijn zeer chaotisch en leveren daardoor zeer verrassende resultaten op.Wij zullen het komende jaar voor jullie nog vier edities van het Foliolum produceren.We hopen dat je alle edities van het Foliolum met plezier zult lezen dit jaar!

Vragen:Lievelingseten: alles waar tortillachips in zit, geen commissieavond is compleet zonder tortillachips. De beste kok: Myrthe.Mooiste moment: toen we het commissiespel gingen testen met z’n zessen, een zeer hilarische avond.Favoriete drankspel: ons eigen spel “Starlight Casino”en daarna “Bussen”. De grootste zuipschuit: Niels.Grootste blunder: Myrthe die haar commissieshirt was vergeten mee te nemen naar het introductiekamp. Meest serieuze commissielid: Rick en Ruben, allebei op een hele andere manier.Grootste praatjesmaker: Rick, hem hoor je altijd, het houdt maar niet op.Vaakst te laat: Ruben, maar Myrthe eigenlijk ook, al ze heeft altijd een hele goede reden (maar niet heus).Meest sportief: Ruben is de meest sportieve van de commissie. Vorig jaar in de STERC en de hele zomervakantie badmeester gespeeld in Frankrijk.Favoriete bezigheid: eten / drank, foute muziek / Youtube.Laatste woorden: Zoals wel opvalt slaan geen van de vragen op Annelies en Marjolein, ze zijn gewoon hartstikke saai (tuurlijk niet! Iedereen in deze commissie is ongelooflijk tof of prettig gestoord, het is maar hoe je het bekijkt.)


Eerstejaars Introductie Commissie Wij zijn BroederlEIK, de eerstejaars introductiecommissie bestaande uit: Wietske, Maaike, Michiel, Mike, Theo en Keri! Dit jaar hebben we met z’n zessen het kamp en de introductiedag georganiseerd. Als commissie houden we van veel gezelligheid en komt het vergaderen meer op de tweede plaats. We hebben erg veel creatieve mensen in de commissie zitten en er zijn ook heel veel gekke ideeën de revue gepasseerd! Met zijn zessen zijn we allemaal heel anders, we hebben namelijk een autist, zuiplap, brokkenpiloot, praatjesmaker onder invloed en ook nog andere vreemde eigenschappen, maar met zijn allen komen we wel tot goede ideeën! Deze mooie ideeën hopen we goed te hebben uitgevoerd tijdens de door ons georganiseerde activiteiten. En we hopen dus dat alle eerstejaars hebben kunnen genieten van een mooie introductietijd!

Vragen:Lievelingseten en beste kok: Keri en dan eten we het liefst Pasta pestoMooiste moment: ‘Commissieavond extreme’ en de day after chillen bij het Paterswoldsemeer. Hoog op dit lijstje staat ook wel het legendarische commissieweekendHet favoriete drankspel: 4 tieten op een rij Grootste zuipschuit: MikeGrootste blunder: Keri is een en al blundersMeest serieuze lid: MichielGrootste praatjesmaker: Maaike onder invloedVaakst te laat: Wietske is eigenlijk altijd te laatMeest sportief: Wietske! Met 4 leden van Gyas is roeien toch wel de mooiste sport..Favoriete commissiebezigheid: het plannen van wanneer we gaan waterskiën

Liefdadigheids Initiatief Farmacie Met zijn vijven vormen wij, Hedy, Anne, Danja, Anoushka en Eric, het LIF: het LiefdadigheidsIntitatief Farmacie. Ons doel is om dit jaar twee activiteiten te organiseren die gericht zijn op liefdadigheid.

Heb jij ook zin om te komen bowlen met bejaarden of om te jammen met junkies? Dan zien we je graag terug op een van onze activiteiten!

Vragen:Lievelingseten: TaartBeste kok: AnneMooiste moment: Alle fotoshoots/ Wii-en bij HedyFavoriete drankspel: Stef StuntpilootGrootste zuipschuit: Eric ‘ik drink niet’ de ZuiplapGrootste blunder: Over het hoofd zien dat de drukker ‘Pharmaciae Sacrum’ niet in het logo op onze shirts had gezetMeest serieuze lid: Gelijkspel tussen Hedy en DanjaGrootste praatjesmaker: EricVaakst te laat: EricMeest sportief: Anoushka met haar blauwe gekneusde handbalpinkenFavoriete bezigheid: Bowlen met bejaardenLaatste woorden: Dikke Lik!

Pharmaciae Sacrum


Dinsdag 11 september was het dan zover, we gin-gen voor het eerst ons commissiespel spelen, en wel met de EIK. Twee dagen na het prachtige in-troductieweekend waren nog niet alle leden van de EIK helemaal hersteld, daarom kon Wietske ons helaas niet vergezellen.

Mooi op tijd stonden Annelies en Myrthe bij Mi-chiel voor de deur, maar daar kregen ze van Mike te horen dat Michiel nog niet terug was van het bood-schappen doen. Gelukkig kwamen Maaike, Keri en Michiel vrij snel aangefietst waarna we eindelijk naar binnen konden en er eten gemaakt kon wor-den. We kregen een heerlijke risotto voorgeschoteld door Maaike en Keri. Nadat iedereen lekker had gegeten kwam de belangrijkste vraag: “Wat is het toetje?”. Het zeer teleurstellende antwoord was dat er geen toetje gehaald was. Dit was natuurlijk onac-ceptabel, dus na een zeer democratische stemming werd besloten dat Ruben wel even wat zou gaan ha-len. Toen kwam Maaike met het goede idee dat we dan wel even konden afwassen. Dit was het teken voor de rest van de jongens om te melden dat ze ook wel even mee gingen naar de supermarkt. Na-dat ook het toetje verorberd was, was het wachten op Theo, hij moest werken en kwam dus wat later. Toen ook Theo gearriveerd was kon dan eindelijk het spel beginnen.

Allereerst even een korte beschrijving van ons spel: Omdat onze commissie “Written in the Stars” heet en omdat er gebruik wordt gemaakt van een roulet-tewiel, hebben wij ons spel “Starlight Casino” ge-noemd. Het spel is heel simpel, draai aan de roulette om te bepalen van welke stapel je een kaart moet pakken. De challenge op de kaart wordt uitgevoerd

en wie wint mag nogmaals aan de roulette draaien om te bepalen welke dranksterkte gedronken moet worden door de verliezers. 1 is water of bier, 2 is 15% en 3 is 40%. Als de opdracht een groepschal-lenge is, dan levert het winnen hiervan 3 sterretjes op. Is de opdracht een individuele challenge, dan levert het winnen 1 sterretje op. De commissie die aan het eind van het spel de meeste sterretjes heeft verzameld wint het spel.

Om te bepalen welke commissie het eerst mocht draaien werd er Steen-Papier-Schaar gespeeld. Om-dat Wietske er niet was werd besloten dat we zou-den beginnen bij de ab-actes. Nadat Myrthe met steen tweemaal de schaar van Maaike verpulverde mochten wij beginnen. De eerste kaart was ‘ventje sjouwen’. Bij deze challenge moesten Maaike en Myrthe zo snel mogelijk een van hun commissie-genoten naar de andere kant van de straat dragen. Dus op naar buiten en Keri bij Maaike achterop en Marjolein bij Myrthe. Na het startsein ging Maaike er als een speer van door, de eerste overwinning was dan ook voor de EIK. Een sterretje voor EIK en zij mochten draaien om te bepalen wat wij moesten drinken. Hier kwam een Adje Solidair uit, dus ie-dereen moest aan de drank. De volgende challenge was ‘oude kous’, het doel hierbij is zo snel mogelijk twee muntstukken uit de twee pijpen van een panty te halen. Maar dan zonder met je handen je benen of armen aan te raken voor hulp. De winnaar was Myrthe en de EIK moest vervolgens aan de 40%, de whiskey en vodka konden aangebroken worden!

Vervolgens waren de quaestoren aan de beurt, Mar-jolein trok de challenge ‘adem inhouden’. Michiels commentaar was direct dat hij dat niet kon, om-

Eten met de EIKRedactiecommissie


dat hij rookt. Dus wij dachten dat we deze al in de pocket hadden. Helaas bleek Marjolein nog slech-ter in adem inhouden te zijn dan Michiel dus kreeg de EIK een sterretje. De volgende challenge was ‘amoebe opstaan’, opnieuw naar buiten want voor challenge was wat meer ruimte nodig. Het doel, in een rondje zitten, armen in elkaar gehaakt en zo snel mogelijk op staan. Deze werd door ons gewonnen, dus 3 sterretjes erbij.

Tijd voor de assessoren I, Annelies en Mike moes-ten een ‘thumb war’ uitvechten. Mike bleek hierin superieur te zijn, dus een overwinning voor de EIK. Hierna werd de ‘Rinus en Romana’ getrokken. Dit hield in dat Mike deze kaart bij zich mocht houden en op een willekeurig moment ‘de Rinus’ mocht gaan uitbeelden. Dus niet veel later zat iedereen met z’n armen te golven, wat een zeer hilarisch gezicht was. ‘De Rinus’ werd door een van ons als laatste uitgevoerd, dus de sterretjes gingen naar de EIK.

Vervolgens waren Niels en Theo aan de beurt en was het tijd om ‘zap de neger’ te spelen. Blijkbaar had-den alle zenders besloten om geen negers in beeld te brengen, dus het duurde even voordat deze chal-lenge afgelopen was. Bij Niels kwam er uiteindelijk een neger in beeld, dus een adje voor ons. Theo trok hierna ‘adje uitdelen’ en Niels was de sjaak.

Ruben trok hierna de kaart ‘suprise adje’, dus was het tijd voor de EIK om een shotje Diksap te adten. Michiel kon niet meedoen omdat hij allergisch is voor rozenbottel. Volgens de rest van de EIK was het een stuk minder vies dan dat het klinkt. Keri trok de ‘tongbreker’ kaart, hierbij moest iedereen de volgende zin goed opzeggen: “Fritsie mixte zijn whiskey met een whiskeymixer”. Mike beet het spits af en bleek niet in staat whiskeymixer goed uit kun-

nen spreken, hij maakte er whiskeymenger van, de mallerd!

Nu was Rick aan de beurt, omdat Wietske er niet was, deed Maaike deze ronde of ze de praeses was. Rick trok de ‘langste adem’ kaart, hierbij was het doel zo veel mogelijk bekertjes van de tafel af te bla-zen in een adem. Rick won, maar volgens Maaike lag haar verlies aan de muur, die zat in de weg, overi-gens dezelfde muur waar Rick tegenaan liep. Hierna werd de ‘geen namen’ kaart getrokken. Vooral voor Mike en Keri bleek dit nogal lastig te zijn, wat nogal wat adtjes voor de EIK opleverde. Omdat er zo vaak toch nog een naam genoemd werd, duurde het even voordat we verder konden gaan met het spel. Toen de EIK had besloten om gewoon iedereen boy te noemen ging het al een stuk beter. Dit leverde later nog de mooie quote “PS is boy!” op, die we er de rest van de avond in hebben gehouden.

Hierna was het tijd om ‘Raad de lyric’ te spelen. De EIK besloot dat Myrthe een liedje van One Direc-tion af moest maken. Zij faalde totaal waarna Anne-lies en Keri uit volle borst even lieten horen hoe het liedje dan wel verder ging. Toen was het tijd voor ‘Doorfluisteren’, hiervoor werd er een boek van Dan Brown van de plank gepakt. De EIK begon en heeft hierbij de zin compleet afgeslacht, geen enkel wordt kwam nog overeen. Ook wij bakten er niet zoveel van, maar we deden het wel wat beter dan de EIK, dus weer wat sterretjes voor ons.

Pharmaciae Sacrum


Marjolein trok hierna ‘Verboden woord’, hierdoor verviel ‘Geen namen’, wat iedereen wel kon waar-deren. Het verboden woord werd boy, maar direct hierna werd de ‘Geen ja, geen nee’ kaart getrokken, dus verviel het verboden woord alweer. Geen ja en nee zeggen is nogal een opgave, dus wederom een overvloed aan adjes voor beide commissies. Toen alle adjes getrokken waren, pakte Annelies ‘Snake eyes’, geen ja en nee verviel en niemand mocht An-nelies nog in de ogen kijken.

Toen was het tijd voor de dropveterrace, deze werd uitgevochten door Niels en Theo. Ons idee was dat ze beide gewoon een dropveter zo snel mogelijk naar binnen moesten werken. Maar Theo en Niels kwa-men met het briljante plan dat het veel leuker zou zijn om twee veters aan elkaar te knopen, allebei aan de uiteinden beginnen en wie het eerst bij de knoop in het midden was won (a la Lady en de Vagebond). Helaas was Niels niet echt een ster in het snel op-eten van de dropveter, dus hij werd verslagen door Theo. Hierna was het tijd voor de ‘Babyfood’ chal-lenge, Ruben en Keri werd babyfood uit een potje gevoerd, met bijbehorende auto-, trein- en vlieg-tuiggeluiden natuurlijk. Ruben ging als een trein, dus hij had zijn bekertje het snelst leeg en scoorde hiermee weer een sterretje voor ons.

Keri trok hierna ‘Eye of the Tiger’, dus de EIK mocht 4 minuten lang Rocky nadoen. Het bleek nogal een opgave om 4 minuten in beweging te blij-ven, na ongeveer 2 minuten hielden ze er al mee op. De laatste challenge die uitgevoerd werd was ‘Bier-merken’; net zolang biermerken op blijven noemen totdat iemand geen merk meer kan verzinnen. In-middels was het zo’n zooitje dat het heel onduide-lijk was wie nou na Brand niks meer kon verzinnen.

Dus toen was het tijd om de sterretjes te tellen, 13-16 voor de Redactiecommissie! Schijnbaar hebben wij hiermee de jarenlange traditie van het verliezen doorbroken en daar zijn we natuurlijk erg trots op. Volgens de EIK hebben wij vals gespeeld wat na-tuurlijk een belachelijke beschuldiging is, wij zou-den nooit vals spelen. Het lag waarschijnlijk ge-woon aan het feit dat de EIK hun praeses miste, het is heel moeilijk om een spel te winnen zonder een goede leider.

Om de avond goed af te sluiten zijn we met z’n al-len nog naar de stad gegaan en de volgende ochtend moesten we nog met onze brakke hoofden naar het Noorderplantsoen voor een groepsfoto, want die was de avond ervoor mislukt!

Al met al een zeer geslaagde avond!


PS AgendaSeptember03 - Opening academisch jaar 04 - P.S.-borrel 07 - t/m 09-09 EIK-kamp 10 - STOF-vergadering 19 - Eerstejaars beroepen middag 25 - Internationale avond der K.N.P.S.V.Oktober

01 - STOF-vergadering 01 - t/m 03-10 Figon Dutch Medicines Days 02 - P.S.-borrel 03 - t/m 08-10 FIP Centennial 04 - Commissie Interesse Avond en Bestuursinteresse 04 - Masteruitreiking 05 - t/m 06-10 KNMP congres 12 - t/m 14-10 FuWe 14 - AV der K.N.P.S.V. 16 - EJC-feest 19 - t/m 21-10 TWIN (1) der K.N.P.S.V. 23 - ALV P.S.

December03 - STOF-vergadering 04 - P.S.-borrel 11 - Onthullingsfeest 13 - t/m 14-12 Mosadexexcursie 13 - Masteruitreiking

November05 - STOF-vergadering 06 - P.S.-borrel 09 - t/m 11-11 TWIN (2) der K.N.P.S.V. 13 - LIF-dag 15 - VvAA Workshopavond 16 - Hooghoudt eerstejaarsexcursie 20 - Ziekenhuisfarmacieavond 29 - PCE voorronde Groningen


Pharmaciae Sacrum Slotpagina

V E R G A D E R I N G O T U S E I L E N N A K T B B E L E I D D D A E E L N E D S J S D S L N V I O E E N T I R U N I E L O J R A M O O I N L S M E E R S K R R T S F R E H S IJ V U I N T E R V I E W O U N C U D V A N N R K T L S K M Y R T H E A S E E T F T S R O D M E O S L E R R O B N P B O S T O N S P E O

Roulette Stars Dorst Niels Interview Boek Ruben Vergadering Adje Rick Korsakov Kamp Annelies Boston Intro Myrthe Borrels Bestuur Marjolein Herfst Beleid Kunsten Reis Geld Doen Oeps Onderwijsmiddag

helpt u van harte

Mediq Apotheek, de landelijke apotheekformule van

Mediq NV, stelt de kwaliteit van de zorg centraal. Nu, en in

de toekomst. Dat dit succes heeft, bewijst onze snelle groei.

Zoek jij een professionele én persoonlijke uitdaging?

Groei dan met ons mee!

Interesse? Neem contact op met de vacaturebank (030 - 282 14 90)of stuur een mail naar [email protected]

www.mediq-apotheek.nl

Kom werken bij

Mediq Apotheek!

oktober2012

Documents

Transcript of oktober2012