Observatorium voor Toerisme te Brussel...10 Observatorium voor Toerisme te Brussel I. Toeristische...

JAARVERSLAG 2009

EDITIE 2010

Observatorium voor Toerisme te Brussel

toerrriissttiissscccccchhhhhheeee ooooooooooooooovvvvvvvveeeeeeerrnnnnnaaaaaaccccccccchhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhttttttttttttttttttttttttttiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeennnnnnnnnnnnnnnnnnnnnccccccccccccccccccuuuuuuuullllllllllllltttttttttttttttttttttttttuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuurrrrrrreeeeeeellleeeee dddddddddieeeeenstttteen

traaannnnssspppppppoooooorrrrtttttttttttpppppppppppppppprrrrrrrroooooooooooofififififififififififififififi eeeeeeeeeellll vvvvaaaaannnnnnnnnn ddeeeee rrreeeiziger

Foto’s van de omslagEuropees Parlement – © OPT / J.-P. Remy ‘L’Art de la Fugue’ (gastenkamers) – © OPT / J.-P. RemyHallepoort – © OPT / J.-P. RemyBerlaymont – © OPT / J.-P. Remy‘Festival Couleur Café’ – © OPT / J.-P. RemyFlageyplein – © OPT / J.-P. Remy

Foto’s van de binnenpagina’sP. 9, 12, 13: ‘L’Art de la Fugue’ (gastenkamers) – © OPT / J.-P. RemyP. 10, 15, 20, 23, 25, 26, 29, 36: Crowne Plaza Brussels Europa – © OPT / J.-P. RemyP. 16: The Dominican Brussels Hotel – © OPT / J.-P. RemyP. 18, 19, 24: Brussels Welcome Hotel – © OPT / J.-P. RemyP. 30: Europees Parlement – © OPT / J.-P. RemyP. 35: Schuman – © OPT / J.-P. RemyP. 38: Grote Markt, Stadhuis – © OPT / J.-P. RemyP. 39: Hallepoort – © OPT / J.-P. RemyP. 40: Mini-Europa – © OPT / J.-P. RemyP. 41: Atomium – © OPT / J.-P. RemyP. 42: Tour & Taxis – © OPT / J.-P. RemyP. 43: Koninklijke serres van Laken – © OPT / J.-P. RemyP. 49: Brussels South Charleroi Airport – © OPT / J.-P. RemyP. 54: Koninklijke Sint-Hubertusgalerijen – © OPT / J.-P. RemyP. 55: Kunstberg – © OPT / J.-P. RemyP. 4, 11, 14, 17, 21, 28, 37, 44, 45, 46, 47, 48, 52: FotoliaP. 8, 22, 27, 31, 32, 33, 34, 50, 51, 53: Photo Disc & Photo Alto

JAARVERSLAG 2009

EDITIE 2010

8

26

38

44

54

I. toeristische overnachtingen

II. meeting industry

III. culturele diensten

IV. transport

V. profi el van de reiziger

toeristische overnachtingen

meeting industry

culturele diensten

transport

profi el van de reiziger

De publicaties en de persberichten van het Observatorium voor Toerisme te Brussel zijn sedert november 2001 beschikbaar op het internet:

www.observatoriumtoerisme.irisnet.be of www.observatoiretourisme.irisnet.be.

12de uitgave van het jaarverslag van

In 2009 is het toerisme sterk getroffen door de fi nanciële crisissen.

De Brusselse hotelsector heeft zijn activiteit zien dalen: 1,4% minder overnachtingen. Hierbij moet

worden aangestipt dat de vrijetijdsovernachtingen gestegen zijn met 7%, maar dat het zakentoe-

risme met 8% is gedaald.

Rekening houdend met de economische situatie, deed Brussel het goed in vergelijking met andere

Europese steden.

Niet de hele MICE-sector is echter getroffen door de crisis.

We zien immers dat de PCO‘s 385 vergaderingen/congressen hebben georganiseerd. Dat is een

stijging met 115%.

Wat het aantal vergaderingen van meer dan 300 personen betreft, staat Brussel volgens de criteria

van de Union of International Associations (UIA) op de 1ste plaats in Europa.

Voor vergaderingen van minder dan 50 personen daarentegen is Brussel volgens de criteria van

het International Congress & Convention Association (ICCA), gezakt naar de 21de plaats.

Het aantal bezoekers van de musea en attracties is in 2009 met 1,9% gestegen.

De indicatoren voor 2010 lijken zeer positief: er is beterschap op komst!

het Observatorium voor Toerisme te Brussel

Peter De WILDEAdministrateur-generaal, Toerisme Vlaanderen

Patrick BONTINCKDirecteur generaal, Brussel Internationaal – Toerisme & Congres

Viviane JACOBS Directeur generaal, Offi ce de Promotion du Tourisme de la Wallonie et de Bruxelles

06

INLEIDING 4

I. TOERISTISCHE OVERNACHTINGEN

1 Het aanbod 8

1.1 Het hotelaanbod 8

1.2 Het jeugdlogiesaanbod 9

1.3 Het gastenkameraanbod 9

1.4 Het apparthotelaanbod 9

1.5 Het toeristisch logiesaanbod

volgens aantal etablissementen

(hotels, jeugdherbergen en

gastenkamers) per gemeente 9

2 De bezettingsgraad 11

2.1 Totaal aantal overnachtingen

(behalve de gastenkamers) 11

2.1.1 Totaal aantal overnachtingen

van 1999 tot 2009 11

2.1.2 Totaal aantal overnachtingen

van 1999 tot 2009 12

2.1.3 Totaal aantal overnachtingen in de

belangrijkste Belgische steden 12

2.1.4 De drie belangrijkste buitenlandse

markten voor de belangrijkste

Belgische steden 13

2.1.5 Totaal aantal overnachtingen in

enkele Europese steden 13

2.1.6 Binnenlandse en buitenlandse

overnachtingen in enkele Europese

steden 14

2.1.7 De drie belangrijkste buitenlandse

markten in enkele Europese steden 14

2.1.8 Indruk van de internetgebruikers

over enkele Europese steden 15

2.2 Overnachtingen in hotels 16

2.2.1 Aantal overnachtingen per categorie

(aantal sterren) 16

2.2.2 Totaal aantal hotelovernachtingen

per gemeente van het Brussels

Hoofdstedelijk Gewest 17

2.2.3 Bezettingsgraad in hotels voor enkele

Europese steden 18

2.2.4 Aantal overnachtingen in hotels naar

land van herkomst 19

2.2.5 Aantal overnachtingen in hotels naar

land van herkomst en naar doel van

het verblijf 20

2.2.6 Aantal overnachtingen per maand en

per doel van het verblijf 21

2.2.7 Aantal overnachtingen per maand en

per markt 22

2.3 Het jeugdlogies 23

2.3.1 Overnachtingen in jeugdlogies

naar land van herkomst 23

2.3.2 Seizoenspreiding met betrekking tot

de overnachtingen in jeugdlogies 24

2.4 De gastenkamers 24

2.4.1 Overnachtingen in gastenkamers

naar land van herkomst 24

2.4.2 Seizoenspreiding met betrekking tot de

overnachtingen in gastenkamers 25

2.4.3 Profi el van het klienteel van

gastenkamers 25

II. MEETING INDUSTRY

1 Het aanbod aan vergaderzalen 26

2 De internationale vergaderingen 26

2.1 Aantal vergaderingen van internationale

verenigingen (UIA - Union of

International Associations) in de

belangrijkste steden 26

2.1.1 Aantal vergaderingen van internationale

verenigingen in de belangrijkste

steden 27

2.2 International Congress & Convention

Association (ICCA) 28

3 Congresorganisatoren 28

4 Special venues 30

5 Beurzen & Salons 31

5.1 Terugkerendesalons en beurzen

in Brussel 31

5.2 Profi el van de bezoekers aan het

MoOD Salon 31

6. Analyse van de MICE-cliënteel

van Brussel en de perceptie

van de stad 33

6.1 Wat is de aard van de ondervraagde

organisatie / vennootschap? 33

6.2 Welke type vergaderinfrastructuur

bezitten de ondervraagde bedrijven/

organisaties? 33

6.3 Welke zijn de redenen voor de

vergaderingen buitenshuis ? 33

6.4 Welke zijn de keuzemotivaties voor de

bestemming (meervoudige keuze)? 33

6.5 Type evenement 34

6.6 Van welke type infrastructuur

werd door de respondenten

gebruik gemaakt? 34

6.7 De keuze voor een hotel om

een vegadering te organiseren 34

6.8 Kent u ? 35

6.9 Zou u binnenkort vergaderingen

plannen in ? 35

6.10 De kwaliteit van de infrastructuren

volgens verschillende criteria: 36

6.11 Heeft u ook de overnachtingen

georganiseerd? Indien ja, in welke

hotelklasse? 36

6.12 Kwaliteit van de hotels in Brussel 36

6.13 Koos u een organisator voor die

vergadering (P.C.O., D.M.C. of

eventorganisator)? 36

6.14 Van welke van de door hen

aangeboden diensten heeft u

gebruik gemaakt? 36

6.15 De verschillende activiteiten voor

of na de vergaderingen 37

6.16 Toegekend budget voor deze

vergadering 37

6.17 De perceptie van Brussel als MICE-

bestemming 37

JAARVERSLAG 2009

Inhoud


07

III. CULTURELE DIENSTEN

1 Het aanbod 38

1.1 Musea en toeristische attracties 38

1.2 Geleide cultuurbezoeken 38

2 De bezoekerscijfers 39

2.1 Musea en toeristische attracties 39

2.1.1 Jaarlijkse bezoeken aan musea en

attracties in 2009 39

2.1.2 Maandelijkse bezoeken aan musea

en attracties in Brussel 39

2.1.3 De indeling naar aantal bezoekers

aan musea en attracties 40

2.1.4 Verdeling van de nationale en

internationale bezoekers van

de federale musea 40

2.2 Culturele rondleidingen 41

2.2.1 Aantal rondleidingen en aantal

bezoekers in 2002 tot 2009 41

2.2.2 Aandeel van de talen die tijdens

de rondleidingen gebruikt worden 41

3 Eenmalige en terugkerende

evenementen in Brussel 42

3.1 Eenmalige evenementen 42

3.2 Terugkerende evenementen

(toegang mits betaling) 42

3.3 Terugkerende evenementen

(gratistoegang) 43

IV. TRANSPORT

1 Luchttransport 44

1.1 Nationale Luchthaven van Brussel 44

1.1.1 Aantal passagiers en transitpassagiers

op de Nationale Luchthaven van

Brussel van 1999 tot 2009 44

1.1.2 Aantal passagiers per maand 44

1.1.3 Aantal passagiers per zones 45

1.1.4 Top 20 van de bestemmingen

per aantal passagiers 45

1.1.5 Aantal vliegbewegingen op de

Nationale Luchthaven van Brussel 46

1.1.6 Aantal vluchten: top 20 van

de bestemmingen 46

1.1.7 De hotellerie op het grondgebied

van de gemeente Zaventem 47

1.1.8 Toegang tot de luchthaven 47

1.1.9 Het profi el van de passagiers 48

1.2 Brussels South Charleroi Airport 49

1.2.1 Aantal passagiers en aantal vluchten

op Brussels South Charleroi Airport 49

1.2.2 Aantal vluchten op Brussels South

Charleroi Airport 49

1.2.3 Profi el van de reizigers 50

2 Spoorwegtransport 51

2.1 Internationaal verkeer: Thalys 51

2.1.1 Aantal passagiers met Thalys

vanuit en naar Brussel 51

2.1.2 Aantal passagiers op de Thalys lijnen

van en naar Brussel per maand 51

2.1.3 Profi el van de cliënteel 52

2.2 Internationaal verkeer: Eurostar 53

2.2.1 Aantal passagiers met de Eurostar

van en naar Brussel 53

2.2.2 Aantal passagiers op de Eurostar

lijnen van en naar Brussel

per maand 53

2.3 Internationaal verkeer

(zonder Thalys en Eurostar) 53

V. PROFIEL VAN DE REIZIGER

1 Recreatievetoerisme 54

Profi el 54

Kenmerken van het verblijf 54

Geraadpleegde informatiebronnen 54

Activiteiten 54

2 Zakentoerisme 55

Profi el 55


Activiteiten 55

3 Jongerentoerisme 55

Profi el 55


Geraadpleegde informatiebronnen 55

Verklarende woordenlijst 56

10


I. Toeristische overnachtingen

1. Het aanbod

1.1. Het hotelaanbod

Aantal sterren Aantal erkende hotels Aantal kamers Maximale capaciteit (aantal bedplaatsen)

�� 19 3.935 7.900

�� 41 5.820 11.689

�� 47 3.942 7.884

�� 33 1.016 2.067

� 13 298 584

Andere 12 291 582

TOTAAL 165 15.302 30.706

Bron : Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie. De rubriek « andere » bevat de niet-erkende hotels.

Bron : ADSEI

• De Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie (ADSEI) heeft als opdracht de gegevens bij te houden betref-

fende de aankomsten, overnachtingen, herkomstplaatsen en soort verplaatsing van de klanten van alle toeristische

logementen gelegen op het grondgebied van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

• Aan de aanbodzijde telt zij één keer per jaar het aantal instellingen op het Brusselse grondgebied.

Opmerking

Aantal hotels Aantal kamers Maximale capaciteit

250

200

150

100

50

0

40.000

35.000

30.000

25.000

20.000

15.000

10.000

5.000

0

20092000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 20081999

Aan

tal h

otel

s

Aan

tal k

amer

s /

Aan

tal p

erso

nen

Evolutie van het aantal hotels, kamers en de maximale capaciteit

11



1.2. Het jeugdlogiesaanbod

Aantal etablissementen Maximale capaciteit (aantal bedplaatsen)

5 930

Bron: Logies voor jongeren 2009

1.3. Het gastenkameraanbod

Aantal aanbieders Aantal kamers Maximale capaciteit (aantal bedplaatsen)

Erkende gastenkamers 78 141 296

Bron: Franse Gemeenschapscommissie (erkenning 2009)

1.4. Het apparthotelaanbod

Aantal geïnventariseerde ondernemingen

Aantal appartementen/fl ats (raming)

100 6.500

Bron : Observatorium voor Toerisme te Brussel

• Het Observatorium voor Toerisme heeft door middel van passieve prospectie (internet en gouden gids) het potentieel

van de Brusselse appartementhotels op niet-exhaustieve wijze onderzocht.

• In totaal telden wij 100 vennootschappen die appartementen, flats en/of kamers verhuren. Slechts 38 van hen deelden

ons hun verhuurcapaciteit voor appartementen mee. Vervolgens hebben wij door middel van de regel van drie een

raming gemaakt van de Totaale capaciteit.

Opmerking

12



1.5. Het toeristisch logiesaanbod volgens aantal etablissementen (hotels, jeugdherbergen en gastenkamers) per gemeente

Gemeente Hotels Jeugdherbergen Gastenkamers Totaal

Brussel 89 4 16 109

Sint-Gillis 19 3 22

Sint-Joost-ten-Noode 12 3 15

Elsene 10 3 13

Schaarbeek 7 10 17

Anderlecht 7 4 11

Etterbeek 5 6 11

Evere 4 1 5

Sint-Lambrechts-Woluwe 3 3 6

Ukkel 2 5 7

Watermaal-Bosvoorde 2 3 5

Sint-Pieters-Woluwe 2 5 7

Vorst 1 2 3

Ganshoren 1 2 3

Jette 1 3 4

Oudergem 0 7 7

Sint-Agatha-Berchem 0 1 1

Koekelberg 0 0 0

Sint-Jans-Molenbeek 0 1 1 2

TOTAAL 165 5 78 248

Bron: Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie en Observatorium voor Toerisme te Brussel (voor hotels en jeugdherbergen) en Franse Gemeenschapscommissie

(voor de Gastenkamers)

13



2. De bezettingsgraad

De frequentering van de overnachtingsmogelijkheden wordt getoond :

• globaal,

• hotels,

• jeugdherbergen,

• en gastenkamers.

2.1. Totaal aantal overnachtingen (behalve de gastenkamers)

2.1.1. Totaal aantal overnachtingen van 1999 tot 2009

Bron: Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie

6.000.000

5.000.000

4.000.000

3.000.000

2.000.000

1.000.000

020092000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 20081999

4.496.895

4.268.7344.418.679

4.686.3504.793.357

4.717.667

4.650.013

4.836.476

5.099.264

5.271.014

5.197.256

% 2008-2009

-1,4%

- Na 3 jaar groei is het aantal overnachtingen in Brussel tussen 2008 en 2009 met 1,4% gedaald.

- Dat verlies komt vooral voor rekening van het zakentoerisme, met een daling met 5% voor de categorie “seminaries, congressen, ...” en met 14% voor de categorie “andere beroepsdoeleinden”.

- Het vrijetijdstoerisme is tussen 2008 en 2009 met 7% gestegen.

14



Recreatieve overnachtingen

Meetings

Andere beroepsdoeleinden


3.000.000

2.500.000

2.000.000

1.500.000

1.000.000

500.000

020092000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 20081999

2.527.366

1.837.928

831.962

6.000.000

5.000.000

4.000.000

3.000.000

2.000.000

1.000.000

0Brussel Antwerpen Brugge Gent Luik

+56%+27%

+15%+11%

+22%

2.1.2. Totaal aantal overnachtingen van 1999 tot 2009Vergelijking van de curven: recreatieve overnachtingen, overnachtingen voor conferenties, congressen en seminaries en overnachtingen voor andere beroepsdoeleinden.

2.1.3. Totaal aantal overnachtingen in de belangrijkste Belgische steden


% 2008-2009

+ 7%

- 5%

- 14%

- Brussel is de voornaamste toeristische bestemming in België.- Op 10 jaar tijd kent Brussel de 2de grootste stijging aan overnachtingen na Luik.- Deze groei is het sterkst op de Franse markt (+55%).

1999

2009

15



Steden Markten Overnachtingen %

Brussel

Frankrijk 698.294 14%

Verenigd Koninkrijk 499.390 10%

Duitsland 415.323 8%

Antwerpen

Nederland 433.991 30%



Brugge




Gent




Luik



Duitsland 21.047 7%


2.1.5. Totaal aantal overnachtingen in enkele Europese steden

Bron: European Cities Tourism in TourMis

• Tourmis verzamelt de toeristische gegevens die verspreid worden door de nationale diensten voor statistiek.

• Sommige bestemmingen, zoals Amsterdam en Stockholm, hebben echter hun eigen regionale statistieken.

2.1.4. De drie belangrijkste buitenlandse markten voor de belangrijkste Belgische steden

- De binnenlandse markt is de belangrijkste voor Brussel en Luik en de tweede voor Antwerpen, Brugge en Gent.

Het groeipercentage van overnachtingen in Brussel over 10 jaar is samen met dat Amsterdam een van de zwakste.

20.000.000

18.000.000

16.000.000

14.000.000

12.000.000

10.000.000

8.000.000

6.000.000

4.000.000

2.000.000

0

Berlijn Barcelona Praag Wenen Munchen Amsterdam Boedapest Stockholm Brussel Kopenhagen Dubrovnik

+99%

+88%

+36%+11%

+56%+22%

+302%

+29%

+43%

+35%

+23%

Opmerking

1999

2009

16



2.1.6. Binnenlandse en buitenlandse overnachtingen in enkele Europese steden

Bron : TourMis

2.1.7. De drie belangrijkste buitenlandse markten in enkele Europese steden

Steden Markten Overnachtingen

Berlijn Italië 718.856

Verenigd Koninkrijk 703.757

V.S. Amerika 587.841

Wenen Duitsland 2.212.105

Italië 580.695


München V.S. Amerika 597.412

Italië 517.690


Amsterdam Verenigd Koninkrijk 1.355.800


Duitsland 617.200

Stockholm Duitsland 308.235


Noorwegen 182.865

Boedapest Duitsland 511.101


Italië 345.808

Dubrovnik

Kopenhagen

Brussel

Stockholm

Boedapest

Amsterdam

München

Wenen

Berlijn

0 20 % 40 % 60 % 80 % 100 %

Aandeel binnenlandse overnachtingen

Aandeel buitenlandse overnachtingen

17



Brussel Frankrijk 698.294


Duitsland 415.323

Kopenhagen Zweden 349.653

Noorwegen 342.407


Dubrovnik Verenigd Koninkrijk 286.738

Frankrijk 186.095

Duitsland 129.247

Bron : TourMis

2.1.8. Indruk van de internetgebruikers over enkele Europese steden

Het internet is niet alleen een onmisbaar instrument geworden voor promotie en boekingen, maar wordt ook meer en meer een

kwaliteits- of liever adviesreferentie voor de internetgebruikers.

Zoover, een reizensite, heeft een instrument ontwikkeld om de verschillende bestemmingen te vergelijken volgens een aantal

criteria zoals algemene indruk, sfeer in de stad, cultureel aanbod en uitgangsleven.

Over het algemeen is de Britse markt aan het dalen in deze verschillende Europese steden, behalve in Dubrovnik.

Opmerking

Het aantal observaties is als volgt: Amsterdam (583), Barcelona (1.050), Berlijn (760), Brussel (276), Boedapest (384), Kopenhagen

(123), Dubrovnik (191), München (304), Praag (779), Stockholm (136) en Wenen (371).

10

9

8

7

6

5

4

3

2

1

0

WenenPraag

Barcelona

Berlijn

Budapest

Stockolm

Amsterdam

MünchenBrusse

l

Dubrovnik

Kopenhagen

8,9 8,7 8,6 8,5 8,4 8,4 8,1 8 8 7,7 7,7

Algemene indruk

10

9

8

7

6

5

4

3

2

1

0

WenenPraag

Barcelona

Berlijn

Budapest

Stockolm

Amsterdam

MünchenBrusse

l

Dubrovnik

Kopenhagen

9,2 9 8,9 8,8 8,7 8,7 8,6 8,6 8,4 8,4 8

Cultureel aanbod

10

9

8

7

6

5

4

3

2

1

0

Amsterdam

Barcelona

Berlijn

München

StockolmWenen

PraagBrusse

l

Kopenhagen

Dubrovnik

Budapest

8,4 8,3 8,3 8,3 8,2 8,1 8 7,8 7,8 7,8 7,7

Uitgangsleven

10

9

8

7

6

5

4

3

2

1

0

Amsterdam

Barcelona

Berlijn

München

StockolmWenen

PraagBrusse

l

Kopenhagen

Dubrovnik

Budapest

9,1 8,8 8,7 8,8 8,5 8,5 8,4 8 7,9 7,7 7,7

Sfeer in de stad

Bron : Zoover

18



2.2 Overnachtingen in hotels

2009 % 2009-2008

Aantal aankomsten (1) 2.619.455 -2,4%

Aantal overnachtingen (1) 4.912.840 -1,9%

Gemiddelde verblijfsduur 1,9

Bezettingsgraad per kamer (2) 66,90% -4,9

Gemiddelde netto-prijs per kamer (2) 100,30 € -9,10%

REVPAR (2) 67,10 € -15,30%

Bron: (1) Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie

(2) Mkg Hospitality

2.2.1. Aantal overnachtingen per categorie (aantal sterren)

Aankomsten Overnachtingen %

5 sterren 643.092 1.199.110 24%

4 sterren 1.031.907 1.944.695 40%

3 sterren 723.534 1.367.959 28%

2 sterren 152.601 284.064 6%

1 ster 41.428 69.982 1%

Andere 26.893 47.030 1%

TOTAAL 2.619.455 4.912.840 100%


2.500.000

2.000.000

1.500.000

1.000.000

500.000

05 sterren 4 sterren 3 sterren 2 sterren 1 ster Andere

Aan

tal o

vern

acht

inge

n

2008

2009

19



2.2.2. Totaal aantal hotelovernachtingen per gemeente van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest

Aankomsten Overnachtingen Aandeel overnachtingen (%)

Brussel 1.327.018 2.543.389 58%

Sint-Joost-ten-Noode 285.791 523.355 12%

Sint-Gillis 207.142 364.495 9%

Elsene 153.087 289.744 7%

Anderlecht 80.424 158.503 3%

Schaarbeek 47.354 99.399 3%

Evere 63.189 107.215 3%

Etterbeek 49.213 82.490 2%

Sint-Lambrechts-Woluwe 25.847 43.923 1%

Andere 380.390 700.327 2%

TOTAAL 2.619.455 4.912.840 100%


De categorie “Andere” vertegenwoordigt de volgende gemeentes: Vorst, Ganshoren, Jette, Sint-Jans-Molenbeek,

Ukkel en Watermaal-Bosvoorde.

Deze gemeentes werden niet afzonderlijk weergegeven omdat ze minder dan drie etablissementen bezitten.

en millions / in miljoen

> 1,0

0,50 - 1,0

0,50 - 0,25

0,25 - 0,10

< 0,10

Cartografi sche bron Articque

Opmerking

20



2.2.3 Bezettingsgraad in hotels voor enkele Europese steden

2009 % 2009-2008

Londen 81,40% -0,5

Parijs 70,90% -5,1

Wenen 69,20% -4,5

Berlijn 67,80% -1,3

Brussel 66,90% -4,9

Munchen 66,90% -4

Lille 65,80% -4,6

Rome 65,40% -0,9

Amsterdam 64,90% -7,4

Genève 63,60% -5,5

De Haag 62,30% -4,7

Praag 58,80% -7,2

Barcelona 58,50% -6,6

Madrid 58,20% -7,7

Boedapest 53,40% -9,6

Bron : Mkg Hospiatlity

Mkg Hospitality verzamelt de gegevens over de bezettingsgraad, de gemiddelde prijs en RevPAR voor de hotels gelegen in

Brussel en omgeving. Samen gaat het om 72 hotels en 11.333 kamers.

100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

30%

20%

10%

0%

LondenParijs

WenenBerlijn

Brussel

Munchen Lille Rome

Amsterdam

Genève

Den HaagPraag

Barcelona

Madrid

Boedapest

-0,5%-5,1%

-4,5%-1,3% -4,9% -4% -4,6%

-0,9%-7,4%

-5,5% -4,7% -7,2% -6,6% -7,7%-9,6%

Beze

ttin

gsgr

aad

Alle bezettingsgraden in de Europese steden gaan achteruit.Brussel staat op de 5de plaats wat betreft percentage hotelbezetting in 2009.

Opmerking

2008

2009

21



2.2.4. Aantal overnachtingen in hotels naar land van herkomst

2009 % 2009 %

België 826.276 17% Bulgarije 18.445 0%

Frankrijk 646.831 13% Litouwen 12.736 0%

Verenigd Koninkrijk 485.967 10% Slowakije 10.059 0%

Duitsland 385.582 8% Cyprus 9.659 0%

Spanje 336.873 7% Malta 8.258 0%

Nederland 325.994 7% Slovenië 7.966 0%

Italië 231.997 5% Estland 6.588 0%

Zweden 66.470 1% Letland 5.651 0%

Denemarken 51.208 1% Totaal EU 3.802.104 77%

Polen 48.353 1% V.S. Amerika 273.501 6%

Griekenland 46.282 1% Japan 83.603 2%

Portugal 40.690 1% Zwitserland 64.682 1%

Ierland 39.305 1% China 51.544 1%

Roemenië 37.157 1% Rusland 45.944 1%

Finland 36.855 1% Canada 41.888 1%

Oostenrijk 33.392 1% Noorwegen 37.547 1%

Luxemburg 31.100 1% India 29.021 1%

Tsjechië 26.978 1% Turkije 27.828 1%

Hongarije 25.432 1% Rest van de wereld 455.178 9%

Totaal buitenlanders 4.086.564 83%

TOTAAL 4.912.840 100%Bron: Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie

900.000

800.000

700.000

600.000

500.000

400.000

300.000

200.000

100.000

0

België

Frankrijk

Verenigd

Koninkrijk

Duitsland

Spanje

Nederland

V.S. Amerika Italië

JapanZweden

Zwitserland

China

DenemarkenPolen

GriekenlandRusland

Canada

Portugal

14%

14%-18%

-2%4% -5%

-3%14%

-14%-2% 1% 1% -1% -3% -3% -13% -3% 0% 2008

2009

22



2.2.5 Aantal overnachtingen in hotels naar land van herkomst en naar doel van het verblijf

400.000

350.000

300.000

250.000

200.000

150.000

100.000

50.000

0

Frankrijk

Verenigd

Koninkrijk België

Spanje

Duitsland

Nederland Italië

V.S. Amerika Japan

ChinaZweden

RuslandCanada

Polen

Denemarken

Oostenrijk

Noorwegen

139%

112% -20%

204%

28% 33%

115%-1%

6% -35%51% 127% 80% 79%

-45%170% 60%

Recreatieve verplaatsing

400.000

350.000

300.000

250.000

200.000

150.000

100.000

50.000

0

België

Frankrijk

Verenigd

Koninkrijk

V.S. Amerika

Duitsland

NederlandSpanje

ItaliëZweden

DenemarkenJapan

Polen

NoorwegenCanada

ChinaRusland

Oostenrijk

247%

-37%

21% -10%10%

63%

3% 31%-25%

28%

-86%

19% 19% -46% 74% 49% -2%

Verplaatsing in het kader van een conferentie, congres of seminaire

2001

2009

2001

2009

23



250.000

200.000

150.000

100.000

50.000

0

België

Duitsland

Frankrijk

Verenigd

Koninkrijk Spanje

NederlandItalië

V.S. Amerika

ZwedenPolen

Oostenrijk Japan

CanadaRusland

Denemarken

NoorwegenChina

-24%

-27%

-9%

-70%

-15%-33%

-28%-47%

-38%22% -5%

-70%-22% -17% -58% -25% -11%

Elk ander type van beroepverplaatsing


2.2.6. Aantal overnachtingen per maand en per doel van het verblijf


De voornaamste markten zijn:- Vrijetijdstoerisme: Frankrijk, Verenigd Koninkrijk en Spanje- Voor MICE: Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en de Verenigde Staten- Voor andere professionele redenen: Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk.

De drie drukste maanden afhankelijk van de reismotivatie (in dalende volgorde) zijn:- vrije tijd: augustus, december en juli- conferenties, congressen en seminaries: oktober, september en mei- andere professionele redenen: september, mei en oktober.

500.000

450.000

400.000

350.000

300.000

250.000

200.000

150.000

100.000

50.000

0Februari Maart April Mei Juni Juli Augustus September Oktober November DecemberJanuari

Totaal aantal overnachtingen

Recreatieve overnachtingen

Overnachtingen voor congres,

seminarie of conferentie

Overnachtingen voor andere

beroepsdoeleinden

2008

2009

24



2.2.7 Aantal overnachtingen per maand en per markt

10.000

9.000

8.000

7.000

6.000

5.000

4.000

3.000

2.000

1.000

0J F M A M J J A S O N D

Denemarken Zweden NoorwegenFinland

10.000

9.000

8.000

7.000

6.000

5.000

4.000

3.000

2.000

1.000


Zwitserland PolenOostenrijkRuslandTsjechië


70.000

60.000

50.000

40.000

30.000

20.000

10.000


FrankrijkVerenigd Koninkrijk Duitsland Nederland

70.000

60.000

50.000

40.000

30.000

20.000

10.000


SpanjeItalië

70.000

60.000

50.000

40.000

30.000

20.000

10.000


V.S. Amerika JapanChina

25



2.3. Het jeugdlogies

2009 % 2009-2008

Aantal aankomsten 162.250 0,3%

Aantal overnachtingen 284.416 8,6%

Gemiddelde verblijfsduur

in aantal overnachtingen

1,75


2.3.1. Overnachtingen in jeugdlogies naar land van herkomst

2009 % 2009 %

Frankrijk 51.463 18% Polen 4.754 2%

België 41.054 14% Zwitserland 3.861 1%

Duitsland 29.741 10% Zweden 3.687 1%

Spanje 26.484 9% Oostenrijk 3.684 1%

Verenigd Koninkrijk 13.423 5% Denemarken 4.452 2%

V.S. Amerika 14.880 5% China 3.291 1%

Nederland 11.064 4% Rusland 950 0%

Italië 10.044 4% Tsjechië 1.307 0%

Canada 6.746 2% Noorwegen 541 0%

Japan 6.262 2% Rest van de wereld 46.728 16%

TOTAAL 284.416 100%


300.000

250.000

200.000

150.000

100.000

50.000

02000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 20091999

60.000

50.000

40.000

30.000

20.000

10.000

0

FrankrijkBelgië

Duitsland

Spanje

Verenigd

Koninkrijk

V.S. Amerika

NederlandItalië

CanadaJapan

Polen

Zwitserland

Zweden

Oostenrijk

DenemarkenChina

RuslandTsje

chië

Noorwegen

7%

4%22%

14% 27%0% 24%

9% 12% 12% -9% -3% 21% 52% 28% -26% 21%

3%

35%2008

2009

26



2.3.2 Seizoensspreiding met betrekking tot de overnachtingen in jeugdlogies


2.4. De gastenkamers2009 % 2009-2008

Aantal aankomsten 3.950 -19%

Aantal overnachtingen 12.012 -33%

Gemiddelde verblijfsduur in nachten 3,04

Bron : Bed & Brussels

2.4.1. Overnachtingen in gastenkamers naar land van herkomst


30.000

25.000

20.000

15.000

10.000

5.000

0Februari Maart April Mei Juni Juli Augustus September October November DecemberJanuari

De drukste maanden zijn mei tot augustus en de maand oktober.

5.000

4.500

4.000

3.500

3.000

2.500

2.000

1.500

1.000

500

0

België

Frankrijk

Duitsland

Italië

Verenigd

Koninkrijk

Nederland

Zwitserland

SpanjeCanada

V.S. Amerika

2008

2009

27



Jaar

Samenstelling van het gezelschap

Motieven bij de keuze van het verblijf

Beroep

Redenen voor verplaatsing

Tevredenheid over verblijf in Brusselse B&B

2.4.3. Profi el van het cliënteel van gastenkamers

Het Observatorium voor Toerisme in Brussel heeft bij het bedrijf Mageco een telefonische enquête besteld over het profi el van de

klanten in de Brusselse gastenkamers.

De enquêtes zijn telefonisch afgenomen in het Frans, Nederlands en Duits. 300 personen werden ondervraagd.

2.4.2. Seizoenspreiding met betrekking tot de overnachtingen in gastenkamers


35%

30%

25%

20%

15%

10%

5%

0%

18-30 jaar

30-40 jaar

40-50 jaar

50-60 jaar

60-70 jaar

70-80 jaar

80-90 jaar0%

5%

20%

31%

21%

15%

9%

35%

30%

25%

20%

15%

10%

5%

0%

Bediende

Zelfstandige

Gepensioneerd

Kaderpersoneel

LeerkrachtStudent

Arbeid

Anderen

32%

17% 17% 15%

8%5%

1%3%

43% 22%

35%

5%26%

68%

57% 35%6%1%1%

Alleen Met z’n tweeën Met familie

Professionele doeleinden Toeristische bedoelingen Anderen

Zeer goedGoedGemiddeldGemakkelijkOnvoldoende

Contact met de

inwoners Prijs

Originaliteit

Centrale

ligging Imago

Publiciteit

AnderenErvaring

Nabijheid werplek

Geen plaats

in het hotel

25%

20%

15%

10%

5%

0%

20%

15%13%

11% 9%5% 4%

20%

2% 1%

Bron : Studie over het profi el van klanten in gastenkamers in Brussel - Mageco in opdracht van de Commission Communautaire de la Region Bruxelles-capitale 2010

1.8001.6001.4001.2001.000

800600400200



28

II. Meeting Industry

1. Het aanbod van vergaderzalen

Ondernemingen

Zalen in MICE hotels(1) 102

Zalen met cultureel of historisch karakter 45

Zalen voor conferenties 42

Zalen in de museum 25

Zalen voor exposities en salons 24

Brussels Special venues associations (BSV)(2): 20

Zalen in de Cultureel centrum 18

Zalen in de theaters 16

Zalen in de jeugdlogies 5

Zalen in de kastelen 3

Andere 11

TOTAAL 311

Bron: Brochure « Let’s meet in Brussels 2010 »

2. De internationale vergaderingen

2.1 Aantal vergaderingen van internationale verenigingen (UIA - Union of International Associations) in de belangrijkste steden

Bron: UIA – International Meetings Statistics 2009

(1) In de catalogus “Let’s meet in Brussels”, worden er 42 hotels vermeld zonder een identifi catie van het aantal vergaderzalen.

(2) De “Special venues” zijn vergaderzalen die zich in een gebouw met cultureel of historisch karakter bevinden.

800

700

600

500

400

300

200

100

0Singapore Brussel Parijs Wenen Genève Berlijn Seoul Barcelona

In 2009 bekleedt Brussel de 1ste plaats in Europa en de 2de plaats in de wereld voor het aantal vergaderingen van internationale organisaties

30%

-34%

15%

72% 84% 12%-29%

-1%

20082009

meeting industry


29

De UIA houdt in zijn statistieken rekening met de bijeenkomsten die worden georganiseerd en/of onder patronage staan van

internationale organisaties die opgenomen zijn in het “Yearbook of international organisations” en in de “International

Congress calender”. De criteria voor deze bijeenkomsten zijn:

• Minstens 300 deelnemers

• 40 % buitenlanders

• Minstens 5 nationaliteiten

• Minimumduur: 5 dagen

2.1.1. Aantal vergaderingen van internationale verenigingen in de belangrijkste steden


2.1.2. Aantal internationale vergaderingen in de belangrijkste Belgische steden

Steden Aantal internationale vergaderingen %

Brussel 395 84%

Gent 21 4%

Antwerpen 9 2%

Brugge 7 1%

Leuven 12 3%

Luik 4 1%

Andere 22 5%

België 470 100%


Opmerking

600

500

400

300

200

100

02000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 20091999

Brussel

Parijs

Wenen

Londen

395

316 311

125

Brussel is 1ste van alle Europese steden met 395 vergaderingen. Dat is een marktaandeel van 3,4% op wereldvlak.

meeting industry


30

2.2. International Congress & Convention Association (ICCA)

De gegevens van de ICCA bevatten enkel data van organisaties die aan de volgende criteria voldoen:

• Minstens 50 deelnemers

• Op recurrente wijze georganiseerd worden

• Vergadering met deelnemers uit minstens drie verschillende landen

Bron: Statistics Report – International Association and Corporate Meetings Market 2009– ICCA Data

3. Congresorganisatoren

Het onderzoek werd door en bij de BAPCO-leden gevoerd. De BAPCO verzamelt de agentschappen die met de organisatie van

congressen verbonden worden, die PCO’s genoemd worden. 12 leden hebben de vragenlijst beantwoord. De cijfers dekken de

periode van 2000 tot 2009.

Opmerking

Opmerking

Brussel staat op de 21ste plaats met 73 vergaderingen volgens de criteria van ICCA.

Wenen is 1ste met 160 vergaderingen, Barcelona 2de met 135 vergaderingen Parijs 3de met 131 vergaderingen. Londen staat 16de met 83 vergaderingen.

180

160

140

120

100

80

60

40

20

02000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Wenen

Barcelona

Parijs

Londen

Brussel

meeting industry


31

Aantal vergaderingen die tussen 2000 en 2009 gerealiseerd werden

Bron : BAPCO

700

600

500

400

300

200

100

02000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Totaal aantal vergaderingen georganiseerd

Aantal vergaderingen in Brussel

82

39

92

45

89

45

82

42

98

40

132

57

208

80

292

150

381

179

642

385

In 2009 hebben de BAPCO-leden 385 congressen georganiseerd in Brussel. Dit vertegenwoordigt 60% van het totale aantal georganiseerde vergaderingen

Aandeel per land van herkomst van de vergaderingen

Type van MICE vergaderingen

Aantal vergaderingen per type cliënteel

Duur van de vergaderingen

Aantal vergaderingen per maand

> dagen13%

68%

68%

> 13

68%

68%

Januari

FebruariMaart

April Mei

SeptemberOctober

November

DecemberJuni

Juli

Augustus

120

100

80

60

40

20

0

1 dag42%

2 dagen24%

3 dagen12%

4 dagen9%

België67%

Andere18%

Italië 2%V.S. Amerika 2%

Frankrijk 5%Spanje 3% Zweden 3%

Meetings93%

Andere4%

Evenementen3%

Europese instellingen

56%

Andere9%

Internationales vereniging 10%

Farmaceutische instellingen 18%

Nationale verenigingen 4%

Universitaire sector 2%Overheids-sector 1%

meeting industry


32

4. Special venues

Enquête gehouden door en bij de leden van de vereniging Brussels Specials Venues (BSV).

Momenteel hebben we al 15 antwoorden(3) op 24.

Aantal meetings in 2009 : 1.177

Bron : BSV

(3) Volgende accommodaties hebben geantwoord : AA Dock, Area 42, Bibliothèque Solvay, Bruxelles en scène, Concert Noble, Conference Centre, Flagey, De Munt, Le Claridge, MCE, Mini Europe,

Museum voor Natuurwetenschappen, Paleis voor Schone Kunsten, Square en Tour & Taxi.

Opmerking

18%

16%

14%

12%

10%

8%

6%

4%

2%

0% J F M A M J J A S O N D

40%

35%

30%

25%

20%

15%

10%

5%

0%Bedrijf Agentschap Verenigingen Institutioneel Andere

45%

40%

35%

30%

25%

20%

15%

10%

5%

0% Meeting Evenementen Andere

Aantal vergaderingen per maand

Aantal vergaderingen per type cliënteel

Type van MICE vergaderingen

Aan

tal v

erga

derin

gen

Aan

tal v

erga

derin

gen

Aan

tal v

erga

derin

gen

meeting industry


33

5. Beurzen & Salons

5.1. Terugkerende salons en beurzen in Brussel

Naam Plaats Datum Type Aantal bezoekers

Batibouw Brussels Expo Van 28 tot 08 maart 2009 Gemengde beurs 330.000

European Motor Show Brussels Brussels Expo Van 17 tot 25 januari 2008 Publieksbeurs 325.000

Voedingssalon Brussels Expo Van 03 tot 18 oktober 2009 Publieksbeurs 158.000

AGRIBEX Brussels Expo Van 01 tot 06 december 2009 Gemengde beurs 130.000

Brussels Holiday Show Brussels Expo Van 05 tot 09 februari 2009 Publieksbeurs 105.000

Foire du Livre Tour et Taxis Van 05 tot 09 maart 2008 Publieksbeurs 75.000

Modelma Brussels Expo Van 13 tot 15 maart 2009 Publieksbeurs 55.000

Antiques & Fine Arts Fair Tour et Taxis Van 23 tot 1st februari 2009 Publieksbeurs 38.000

Zenith Brussels Expo Van 17 tot 21 november 2009 Publieksbeurs 33.000

Mobicar Brussels Expo Van 24 oktober tot 1st november 2009 Publieksbeurs 36.000

Creativa Brussels Expo Van 12 tot 15 maart 2009 Publieksbeurs 35.000

ART Brussels Brussels Expo Van 24 tot 29 april 2009 Publieksbeurs 31.500

Eurantica Brussels Brussels Expo Van 20 maart tot 19 mei 2009 Publieksbeurs 28.000

Horeca Life Tour et Taxis Van 04 tot 06 oktober 2009 Gemengde beurs 25.000

European Seafood Brussels Expo Van 28 tot 30 april 2009 Vakbeurs 23.000

Megavino Brussels Expo Van 16 tot 19 oktober 2009 Publieksbeurs 22.000

Life² Brussels Expo Van 13 tot 15 maart 2009 Publieksbeurs 21.000

Estetika Autumn Brussels Expo Van 03 tot 05 oktober 2009 Vakbeurs 20.000

Estetika Spring Brussels Expo Van 14 tot 16 maart 2009 Vakbeurs 14.000

MoOD Brussels Expo Van 08 tot 11 september 2009 Vakbeurs 13.000

Brussels Dog Show Brussels Expo Van 12 tot 13 december 2009 Publieksbeurs 10.000

EMIF Tour & Taxis Van 18 tot 19 maart 2009 Vakbeurs 10.000

CM2 Brussels Expo Van 18 tot 20 maart 2008 Vakbeurs 10.000

B&B EXPO Brussels Expo Van 14 tot 15 maart 2009 Publieksbeurs 9.000

Brussels-Innova Brussels Expo Van 19 tot 21 november 2009 Vakbeurs 7.000

Second Place Brussels Expo Van 25 tot 29 september 2009 Publieksbeurs 4.000

Bron: Observatorium voor Toerisme te Brussel

5.2. Profi el van de bezoekers aan het MoOD Salon

Het Observatorium voor Toerisme te Brussel heeft het bedrijf Research Solution gevraagd een profi el op te stellen van

de bezoekers en de exposanten van de MoOD Salon.

De studie vond plaats van 8 tot 10 september 2009. Via persoonlijke interviews werden er 292 personen ondervraagd,

van wie 233 bezoekers en 28 exposanten.

Opmerking

meeting industry


34

Nationaliteit Klantenbinding

België

Verenigd Koninkrijk

Frankrijk

NederlandSpanje

Duitsland

Italië Azïe

16%

14%

12%

10%

8%

6%

4%

2%

0%

15%

11%10%

7,5%6% 6% 6%

13%

100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

30%

20%

10%

0%Ja Neen

89%

11%

Type van overnachtingen Vervoersmiddelen voor heenreis naar Brussel100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

30%

20%

10%

0%Hotel Bij de vrienden

en familieGastkamers

89%

6% 2%

Gemiddelde verplaatsingstijd 2,9 dagen

Vervoersmiddelen in Brussel Randactiviteiten

Bron: studie: Profi el van de bezoekers en exposanten van de MoOd Salon met betrekking tot Brussel (uitgave 2009) van Research Solution.

Auto 27% Trein 24%

Vliegtuig 48%

Openbaar vervoer44%

Restaurant58%

Auto 26% Shopping32%

Taxi 24%Stadsrondrit

23%Huurvervoer 4%

Museum en/of tentoonstelling 3%

meeting industry


35

6. Analyse van de MICE-cliënteel van Brussel en de perceptie van de stad

Het Observatorium voor Toerisme heeft bij telemarketingbureau Phonecom een onderzoek besteld over de perceptie van Brussel als

MICE-bestemming. Dit onderzoek werd vorig jaar uitgevoerd en het leek ons interessant om het te vernieuwen.

Het onderzoek werd gevoerd bij 100 instellingen: 51 in Belgïe, 15 in V.S. Amerika, 14 in Frankrijk, 9 in Verenigd Koninkrijk, 6 in The

Nederland en 6 in Duitsland. Al deze instellingen hadden in 2009 contact opgenomen met Brussel Internationaal.

6.1. Wat is de aard van de ondervraagde organisatie / vennootschap?

Type

Bedrijf 47%

Vereniging 23%

Agentschap 30%

TOTAAL 100%

6.2. Welke type vergaderinfrastructuur bezitten de ondervraagde bedrijven/organisaties?

6.3. Welke zijn de redenen voor de vergaderingen buitenshuis ?

Plaatsgebrek in de onderneming 32%

De keuze van de klant 30%

Het internationale karakter van de vergadering 12%

De toegankelijkheid voor de deelnemers 11%

Om het imago van de onderneming te versterken 6%

Dit komt ten goede aan de werksfeer 6%

Andere 4%

6.4. Welke zijn de keuzemotivaties voor de bestemming (meervoudige keuze)?

Opmerking

Omvang van de vergaderingen

1-100 25%

101-500 38%

501-1000 16%

>1001 15%

Geen oordeel 6%

51% van de ondervraagden bezitten een vergaderzaal.

Aantal vergaderingen per jaar

1-5 21%

6-10 17%

11-50 32%

51-100 14%

101-500 9%

501-1000 2%

>1001 4%

25%

20%

15%

10%

5%

0%

Positie van Brusse

l

Opgedrongen keuze

Europese instellin

g

Beschikbaarheid

AanbevelingErvaring

Kwaliteit v

an de dienstverlening

PrijsAndere

23%

15% 15%

12%

8% 8%6%

2%

11%

Onder « andere » begrijpen we :

attractiviteit van bestemming, nabijheid, …

meeting industry


36

In het algemeen zijn Barcelona, Parijs en Amsterdam de grootste concurrenten van Brussel. In 2009 werd Parijs verkozen door wie

niet voor Brussel gekozen had. Naast Brussel blijven de andere Belgische steden ernstige concurrenten.

6.5. Type evenement

Vergaderingen/Seminaries 32%

Incentive 19%

Conventie/Congres/Conferentie 8%

Speciaal evenement 30%

Beurzen & Salons 7%

Andere 4%

6.6. Van welke type infrastructuur werd door de respondenten gebruik gemaakt?

6.7. De keuze voor een hotel om een vergadering te organiseren

Om verplaatsingstijd te besparen 33%

Om een betere prijs te bedingen 27%

Op vraag van de klant 13%

Omdat u geen andere locaties kent om uw vergaderingen te organiseren

11%

De enige mogelijkheid 6%

Andere 11%

• 65% van de respondenten hebben voor Brussel gekozen

De redenen om niet voor Brussel te kiezen, bevatten volgende elementen:

• de vergadering werd uitgesteld,

• gebrekkige beschikbaarheid,

• de vergadering werd in een andere Europese stad gehouden omdat er een toerbeurt afgesproken is,

• de keuze van de klant,

• te duur.

80%

70%

60%

50%

40%

30%

20%

10%

0%Zaal in een hotel CongrescentrumSpecial venues Andere

75%

32%

20%

3%

Onder « andere » begrijpen we :

“de infrastructuur”, “nood aan een grote

ruimte”, “uitstraling van het gebouw” en

“hangt van het evenement zelf af”.

meeting industry


37

6.8 Kent u ?

6.9 Zou u binnenkort vergaderingen plannen in ?

100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

30%

20%

10%

0%

55%

45%

54%

46%

Square Specials venues

Ja

Neen

Volgende redenen werden hiervoor aangehaald:

• Ja voor Square, want grote zaal, mooi gebouw, indien beschikbaar, gemakkelijk bereikbaar, moeilijk

om andere zalen te vinden, enkel als de hotelzalen niet beschikbaar zijn en goede atmosfeer.

• Neen voor Square, want te duur.

• Ja voor ‘special venues’, want mooie zalen, gunstige prijs/kwaliteitverhouding, gemakkelijk

bereikbaar.

• Neen voor ‘special venues’, want te duur en te klein.

45%

40%

35%

30%

25%

20%

15%

10%

0%Ja Vraag van de klantNeen Andere

32%

15%

33%30%

42%

23%25%

Square

Specials venues

meeting industry


38

6.10. De kwaliteit van de infrastructuren volgens verschillende criteria:

Uitstekend Goed Middelmatig Zwak Geen mening

Kwaliteit van de vergaderzalen 14% 75% 6% 0% 5%

Kwaliteit van de antwoorden op de vragen 18% 74% 6% 2% 0%

Kwaliteit en effi ciëntie van de diensten 31% 62% 6% 0% 2%

Beschikbaarheid van het personeel 28% 65% 6% 0% 2%

Prijs-kwaliteitverhouding 18% 65% 15% 0% 2%

Kwaliteit van de uitrusting 18% 75% 3% 0% 3%

Kwaliteit van het restaurant 15% 69% 9% 0% 6%

Kwaliteit van de infrastructuren (Totaal) 20% 70% 7% 0% 3%

90%

6.11. Heeft u ook de overnachtingen georganiseerd? Indien ja, in welke hotelklasse?

Ja 63%

�� 20%

�� 55%

�� 25%

Neen 37%

6.12. Kwaliteit van de hotels in Brussel

Uitstekend Goed Middelmatig Zwak Geen mening

Kwaliteit en effi ciëntie van de diensten 20% 73% 7% 0% 0%

Kwaliteit van de kamers 29% 61% 10% 0% 0%

6.13. Koos u een organisator voor die vergadering (P.C.O., D.M.C. of eventorganisator)?

PCO 17%

Congresbureau 50%

6.14. Van welke van de door hen aangeboden diensten heeft u gebruik gemaakt?

Opzoeken van vergaderzalen 47%

Opzoeken van een hotel 38%

Opzoeken van activiteiten voor of na het congres 16%

meeting industry


39

6.15. De verschillende activiteiten voor of na de vergaderingen

6.16. Toegekend budget voor deze vergadering

Minder van 500€ 2%

501€ - 10.000€ 43%

Meer van 10.001€ 51%

Weet het niet 5%

6.17. De perceptie van Brussel als MICE-bestemming

Kwaliteit / prijs

Groene stad

Aantrekkelijke stad

Veiligheid

Netheid

Kwaliteit lokaal transport

Dienstverlening aan organisaties

Kosmopolitische stad

Shoppingmogelijkheden

Kwaliteit en verscheidenheid van hotels en zalen

Onthaal

Culturele leven

Kwaliteit van de conferentiediensten

Bereikbaarheid per vliegtuig, auto of trein

Gastronomie

Business- en vergaderbestemming

6,65,0

6,75,8

6,87,4

6,96,5

6,97,2

7,37,5

7,87,2

7,98,0

7,98,3

8,08,1

8,07,6

8,17,8

8,18,0

8,28,4

8,37,7

8,48,5

0 2 4 6 8 10

30%

25%

20%

15%

10%

5%

0%

Culturele leven

Stadsrondrit

Recreatie

Nachtleven

Musea / attra

cties

Groen kader

4%

25%22%

18% 18%

13%

Brussel bezocht

Brussel niet bezocht


40

III. Culturele diensten

1. Het aanbod

1.1. Musea en toeristische attracties

In Brussel zijn er 80 musea, 3 attracties, 1 bezoekerscentrum en 1 multidisciplinair centrum.

1.2. Geleide cultuurbezoeken

Verenigingen Aantal verenigingen Aantal circuits Type bezoek

Gidsen G.B.B. 1 28 Traditionele bezoeken

Voir et Dire Bruxelles 5 316 Brussel andersDe Zomerwegen

Brusselse Platform voor Stadstoerisme

12 197 Stadsrondrit en van het klassieke bezoek tot het gespecialiseerde bezoek

Bron: Brochures van de verenigingen

2. De bezoekerscijfers

2.1. Musea en toeristische attracties

2.1.1. Jaarlijkse bezoeken aan musea en attracties in 2009 (globale cijfers) – panel van 15 musea en attracties

Het merendeel van de musea en de attracties beschikken over een (plek voor de) ticketverkoop behalve het « Koninklijk

Museum van het Leger en de Krijgsgeschiedenis” wat gratis is.

3.000.000

2.500.000

2.000.000

1.500.000

1.000.000

500.000

0

2.508.768

2.712.133

+1%

2007 2008 2009

2.728.516

Opmerking

culturele diensten


41

Panel van musea en attracties: Museum Alice en David Van Buuren, Archeologische Site van de Coudenberg,

Atomium, Belgisch Centrum van het Beeldverhaal, Belvue Museum, Editions Brel, Hallepoort, Hortamuseum,

Jubelparkmuseum, Koninklijk Museum van het Leger en de Krijgsgeschiedenis, Koninklijke Musea voor Schone

Kunsten van België, Mini Europa, Musea van het Verre Oosten, Museum voor Natuurwetenschappen van België,

Muziekinstrumentenmuseum, Oceade.

2.1.2. Maandelijkse bezoeken aan musea en attracties in Brussel – panel van 15 musea en attracties (berekening in de index – Basis = 2008)

2008 2009 % 2009-2008

Januari 201.876 145.784 -28%

Februari 198.013 210.158 6%

Maart 232.177 183.235 -21%

April 231.580 264.643 14%

Mei 249.358 237.080 -5%

Juni 211.131 220.688 5%

Juli 280.754 290.432 3%

Augustus 336.601 328.239 -2%

September 181.561 185.550 2%

Oktober 213.373 237.028 11%

November 186.686 217.459 16%

December 189.023 208.220 10%

TOTAAL 2.712.133 2.728.516 +1%

400.000

350.000

300.000

250.000

200.000

150.000

100.000

50.000


2008

2009

culturele diensten


42

2.1.3. De indeling naar aantal bezoekers van musea en attracties

Deze methode heeft het voordeel dat elk museum en elke toeristische attractie zich kan positioneren in het toeristische landschap

en toch zijn cijfers vertrouwelijk kan houden.

Minder dan 10.000 Tussen 10.001 en 100.000 Tussen 100.001 en 250.000

> 250.000

3 musea 3 attracties



2 musea2 attracties1 multidisciplinair centrum

Brussel in de kijker BELvue Museum Belgisch Centrum van het Beeldverhaal

Bozar

Aquariologisch Centrum David en Alice van Buuren Museum Sint-Gorikshallen Atomium

Museum voor het Stedelijk Vervoer te Brussel

Museum van de Stad Brussel – Broodhuis

Oceade Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België (Inclusief Magritte Museum)

Constantin Meunier Museum Hortamuseum Koninklijk Museum van het Leger en de Krijgsgeschiedenis

Mini-Europe

Antoine Wiertz Museum Hallepoort Jubelparkmuseum Museum voor Natuurwe-tenschappen van België

Betovering Planetarium Muziekinstrumentenmuseum

Museum van de Nationale Bank van België

Archeologische Site van de Couden-berg

Musea van het Verre Oosten

Stichting Jacques Brel

Nationale Basiliek van het Heilig-Hart te Koekelberg

Bron: Observatorium voor Toerisme te Brussel

culturele diensten


43

2.1.4. Verdeling van de nationale en internationale bezoekers van de federale musea

Bron: Publieksobservatorium van de federale wetenschappelijke instellingen – Permanente enquête in de federale musea van Brussel: Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België ,

Museum voor Natuurwetenschappen van België, Jubelparkmuseum en Muziekinstrumentenmuseum.

2.2. Culturele rondleidingen

2.2.1. Aantal rondleidingen en aantal bezoekers in 2002 tot 2009

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Totaal aantal rondleidingen

5.781 6.040 7.196 9.205 10.167 8.331 8.047 7.374

Totaal aantal bezoekers

- - 237.412 293.624 259.440 286.892 258.808 241.747

Bron: Gidsen G.B.B., “Voir et Dire Bruxelles” en Brussels Platform voor Stadstoerisme (Brukselbinnenstebuiten, Culturama, Klare Lijn, La Fonderie, Seniorcentrum en Vizit).

2.2.2. Aandeel van de talen die tijdens de rondleidingen gebruikt worden

Frans 45%

Engels 17%

Duits 17%

Nederlands 14%

Spaans 2%

Italiaans 2%

Andere 1%

Bron: Gidsen G.B.B en « Voir et Dire Bruxelles »

Woont niet in België

Woont in België

culturele diensten


44

3. Eenmalige en terugkerende evenementen in Brussel

3.1. Eenmalige evenementen

Aantal bezoekers in 2009

Titel van de tentoonstelling Plaats Datum

200.000 Dit is onze Aarde Tour & Taxis Van 10 september 2009 tot 2 mei 2010

111.000 Zoon van de hemel - Europalia China BOZAR Van 10 oktober 2009 tot 24 januari 2010

70.500 Cobra KMSKB Van 7 november 2008 tot 15 februari 2009

60.000 Boeddha's glimlach. 1600 jaar boeddhistische kunst in Korea

BOZAR Van 10 oktober 2008 tot 18 januari 2009

56.000 Van Van Dyck tot Belloto BOZAR Van 20 februari tot 24 mei 2009

35.400 De zijderoute en Brokaat uit Nanjing - Europalia China

Jubelpark-museum

Van 23 oktober 2009 tot 7 februari 2010

27.500 The State of Things. Brussels/Beijing Bozar Van 18 oktober 2009 tot 10 januari 2010

23.222 Vegetal City Jubelpark-museum

Van 3 april tot 30 augustus 2009

22.000 Sophie Calle BOZAR Van 27 mei tot 13 september 2009

18.000 Sexties BOZAR Van 25 september 2009 tot 03 januari 2010

14.000 Het belgisch stripverhaal: een kruisbestuiving KMSKB Van 27 maart a 28 juni 2009

10.140 Het Orchideeënpaviljoen KMSKB Van 14 oktober 2009 tot 31 januari

10.113 Delvaux en de oudheid KMSKB Van 23 oktober 2009 tot 31 januari 2010

9.500 Repromotion – Jan De Cock BOZAR Van 25 juni tot 13 september 2009

3.2. Terugkerende evenementen (toegang mits betaling)


Titel van het evenement Plaats Maand Duur in dagen

78.000 Couleur Café Tour & Taxis Van 26 tot 28 juni 2009 3

70.000 Brussels Summer Festival Diverse plaatsen in de binnenstad

Van 14 tot 23 augustus 2009 10

60.000 Internationaal Festival van de Fantastische Film

Tour & Taxis Van 9 tot 21 april 2009 13

47.000 Memorial Van Damme Koning Boudewijn Stadion Op 4 september 2009 1

45.500 Festival Anima Flagey Van 20 tot 28 februari 2009 9

26.000 Nuits Botanique Botanique en Koninklijk Circus

Van 8 tot 16 mei 2009 9

culturele diensten


45

3.3. Terugkerende evenementen (gratistoegang)


Titel van het evenement Plaats Maand Duur in dagen

2,0 miljoen Winterpret Verschillende plaatsen in

de stad

Van 27 november 2009 tot

3 januari 2010

32

1,3 miljoen Kermis van Brussel Zuidlaan Van 9 juli tot 24 augustus

2009

47

500.000 Brussel-Bad Akenkaai Van 17 juli tot 23 augustus

2009

31

250.000 Brussels Jazz Marathon Verschillende plaatsen in

de stad

Van 29 tot 31 mei 2009 3

200.000 Bezoek aan Koninklijk Paleis Koninklijk Paleis Van juli tot september 2009 4

120.000 Euroferia Andaluza Atomium Van 04 tot 07 juni 2009

100.000 Nuit Blanche Verschillende plaatsen in

de stad

3 oktober 2009 1

100.000 Irisfeest Centrum van Brussel 9 en 10 mei 2009 2

100.000 Opendeurdag in het Europees

Parlement

Schuman 9 mei 2009 1

27.000 20 km van Brussel Centrum van Brussel 31 mei 2009 1

15.000 Bier weekend Grote Markt 21 en 22 augustus 2009 3

Bron: Observatorium voor Toerisme

24.300 Kunstenfestivaldesarts Een twintigtal theaterzalen en andere plaatsen in de stad

Van 30 april tot 23 mei 2009 24

22.000 Brosella Groentheater Van 11 tot 12 juli 2009 2

20.000 Festival van de Kortfi lm - Brussel

Verschillende bioscopen Van 30 maart tot 10 april 2009

12

18.000 Nocturnes van de Brusselse Musea

53 musea Op donderdag van septem-ber tot december 2009

13

18.000 Biennale Art Nouveau In 4 Brusselse buurten WE in oktober 8

11.000 bezoekers / 30.000 rondleidingen

Museum Night Fever Musea in Brussel 1ste maart 2009 1

10.000 Ommegang Van de Zavel tot de Grote Markt

Van 01 tot 03 juli 2009 2


46

IV. Transport

1. Luchttransport

1.1. Nationale Luchthaven van Brussel

1.1.1. Aantal passagiers en transitpassagiers op de Nationale Luchthaven van Brussel van 1999 tot 2009

Bron: Brutrends 2009 – Brussels Airport

1.1.2. Aantal passagiers per maand

Bron : Brutrends 2009 – Brussels Airport

25

20

15

10

5

02000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 20091999

Bestemmingspassagiers (in miljoen)

Transit passagiers (in miljoen)

Totaal passagiers (in miljoen)

16,99 15,01

1,89

% 2008-2009

-8%

-11%

18%

2.000.000

1.800.000

1.600.000

1.400.000

1.200.000

1.000.000

800.000

600.000

400.000

200.000

0Februari Maart April Mei Juni Juli Août September October November DecemberJanuari

1.016.367 1.027.885

1.262.159

1.520.854

1.544.144

1.564.709

1.821.776

1.741.3651.623.386

1.498.658

1.241.822

1.136.822

transport


47

Aantal passagiers (in miljoenen) 2009 %

Europese Unie 10,7 63%

Niet - Europa 2,2 13%

Afrika 1,9 11%

Noord-Amerika 1,2 7%

Midden-Oosten 0,3 2%

Verre Oosten 0,17 1%

Centraal en Zuid-Amerika 0,43 3%

TOTAAL 16,97 100%

Bron: Brutrends 2009 – Brussels Airport – transit inbegrepen

1.1.4. Top 20 van de bestemmingen per aantal passagiers

14

12

10

8

6

4

2

0Europese Unie Niet - Europa Afrika Noord-Amerika Midden-Oosten Verre Oosten Centraal en Zuid-Amerika

Aant

al pa

ssag

iers (

in m

iljoe

nen)

-11%

-4% -5%0%

15% -62% 115%

-9% -18%

-4% -12%-3%

-9%-5% -7%

-14%-10%

-5%

-8% -14%0% 10% 0% -13% -7% -13% 5%

2008

2009

2008

2009

1.1.3. Aantal passagiers per zones

Europa Buiten Europa

800.000

700.000

600.000

500.000

400.000

300.000

200.000

100.000

0

MadridLonden

Rome

Barcelona

Genève

FrankfurtMilaan

AntalyaWenen

Lissabon

Monastir

Hurghada

WashingtonTel Aviv

ChicagoDjerba

Casablanca

MumbaiToronto

New York

transport


48

Europa 2009 % Buiten Europa 2009 %

Madrid 613.176 4% New York 570.512 3%

Londen 574.497 3% Monastir 160.413 1%

Rome 484.604 3% Hurghada 155.556 1%

Barcelona 459.731 3% Washington 155.556 1%

Genève 434.493 3% Tel Aviv 140.724 1%

Frankfurt 420.074 2% Chicago 135.275 1%

Milaan 406.939 2% Djerba 133.474 1%

Antalya 405.930 2% Casablanca 126.563 1%

Wenen 403.334 2% Mumbai 120.996 1%

Lissabon 395.348 2% Toronto 115.040 1%

Bron: Brutrends 2009 - Brussels Airport

1.1.5. Aantal vliegbewegingen op de Nationale Luchthaven van Brussel

Type vlucht 2009 % 2009-2008

Lijnvluchten 200.900 87% -8%

Cargo 11.100 5% -33%

Algemene luchtvaart 12.800 6% -22%

Militaire vluchten 6.900 3% 8%

TOTAAL 231.700 100% -10%

Bron: Brutrends 2009 - Brussels Airport

1.1.6. Aantal vluchten: top 20 van de bestemmingen

12.000

10.000

8.000

6.000

4.000

2.000

0

LondenMilaan

München

Frankfurt

MadridWenen

BerlijnGenève

Rome

Kopenhagen

New YorkTel Aviv

Casablanca

MonastirDjerba

Hurghada

MarrakechToronto

Mumbai

Washington

-12%

3%-8% -5% -17% -14%

-5%-11% -15% -15%

-2%

9% -3% -7% -12% -14% -8% -4% -0,1% 0,6% 2008

2009

Europa Buiten Europa

transport


49

3.500.000

3.000.000

2.500.000

2.000.000

1.500.000

1.000.000

500.000

02005 2006 2007 2008 20092004

Toegang met de trein

Toegang met de wagen

Toegang per taxi

-4%

-18%

-8%

3.222.781

2.308.624

589.000

3.100.206

2.118.474

485.000

Europa 2009 % Buiten Europa 2009 %

Londen 9.864 4% New-York 3.513 3%

Milaan 6.216 3% Tel Aviv 1.458 1%

München 6.186 3% Casablanca 1.210 1%

Frankfurt 6.117 3% Monastir 1.125 1%

Madrid 5.596 3% Djerba 996 1%

Wenen 5.299 2% Hurghada 975 1%

Berlijn 4.980 2% Marrakech 773 1%

Genève 4.917 2% Toronto 740 1%

Rome 4.770 2% Mumbai 731 1%

Kopenhagen 4.683 2% Washington 728 1%

Bron: Brutrends 2009 – Brussels Airport (alleen maar passagiersvluchten)

1.1.7. De hotellerie op het grondgebied van de gemeente Zaventem

Aankomsten Overnachtingen Verblijfsduur Bezettingsgraad

2004 80.194 105.302 1,3 70,66%*

2005 73.500 96.030 1,3 67,86%

2006 80.268 99.001 1,2 70,46%

2007 79.675 100.778 1,3 -

2008 87.552 111.457 1,3 66,4%

2009 90.614 112.458 1,2 59,3%


Hotelbarometer - Observatorium voor Toerisme te Brussel – (*) van juni tot december 2004.

1.1.8. Toegang tot de luchthaven

Bron : Brutrends 2009 – Brussels Airport

transport


50

1.1.9. Het profi el van de passagiers

Leeftijd Redenen voor verplaatsing

Aandeel per reisklasse Frequentie in aantal vluchten (heen en terug per jaar)

Nationaliteit Omvang reisgezelschap

Toerisme 66%

Internationaal 54%

Zakelijk 34%

Belgen 46%

Meer dan 54 jaar 45-54 jaar 35-44 jaar

25-34 jaar0-24 jaar

1 15%

2-4 45%

5-10 20%

10 en meer 24%

Alleen 52%

Met z‘n tweeën 32%

In groep > 2 personen 16%

18%21%22%

17%22%

93%

7%

Economisch Business - First

Bron : Brutrends 2009 - Brussels Airport

transport


51

1.2. Brussels South Charleroi Airport

1.2.1. Aantal passagiers en aantal vluchten op Brussels South Charleroi Airport van 1999 tot 2009

1.2.2. Aantal vluchten op Brussels South Charleroi Airport van 1999 tot 2009

Bron : Brussels South Charleroi Airport

4.000.000

3.500.000

3.000.000

2.500.000

2.000.000

1.500.000

1.000.000

500.000

01999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 20091998

% 2008-2009

33%

3.937.187

2.957.026

90.000

80.000

70.000

60.000

50.000

40.000

30.000

20.000

10.000

02000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 20091999

% 2008-2009

3%

81.72679.487

transport


52

1.2.3. Profi el van de reizigers

• Studie in opdracht van OPT en uitgevoerd door Ipsos.

• Studie uitgevoerd face-to-face. Van 01 tot 07/04/2010 werden 4972 passagiers bevraagd.

Nationaliteit Recurrentie bij reizigers die in Brussel verblijven

Beroep van de reizigers die in Brussel verblijven

Leeftijdsgroep

Redenen van de verplaatsing

18%21%22%

17%

93%

7%

Opmerking

18%1%%%%%%%22%

17%

93%

7%7%7%7%7%

Italië

Spanje en Portugal

Frankrijk

Verenigd Koninkrijk en Ierland

Noord EuropaCentraal en Oost Europa

33%

36%6%

6%8%11%

67%27%

7%1 keer

2-5 keer

6 keer en +

ActiefNiet actief

68%32%

63%28%

9%34 jaar en -

35-54 jaar

55 jaar en +

Zaken Receatie

Bezoek familie / vrienden

StudentAndere

49%39%

6%3%2%

72% reizigers van BSCA hebben Brussel bezocht

transport


53

2. Spoorwegtransport

2.1. Internationaal verkeer: Thalys

2.1.1. Aantal passagiers met Thalys vanuit en naar Brussel van 1999 tot 2009

Bron: NMBS – Thalys International

Andere herkomst/ bestemmingen 2009 % 2009/08

Aachen 34.057

Rotterdam 15.726 2%

Den Haag 13.042 0%


2.1.2. Aantal passagiers op de Thalys lijnen van en naar Brussel per maand


4.500.0000

4.000.0000

3.500.0000

3.000.0000

2.500.0000

2.000.0000

1.500.0000

1.000.0000

500.0000

02000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 20091999

Totaal Parijs Keulen Amsterdam

3.674.501

3.193.647

90.755261.246

2.987.000

2.638.000

239.000

110.000

400.0000

350.0000

300.0000

250.0000

200.0000

150.0000

100.0000

50.0000

0F M A M J J A S O N DJ

296.045

293.082

333.633

298.190

303.731337.071

266.420

339.249

234.092

354.755 324.913

293.320

transport


54

2.1.4. Profi el van de reiziger

Leeftijd Bestemming

Reden voor de verplaatsing Verdeling van de door de reizigers geboekte klassen

Frankrijk 34%39% is minder dan 35 jaar oud

België 31% 79% van de reizigers zijn actief

Nederland 10%

Duitsland 7%

Andere besteming 18%

Comfort 1 28%

Comfort 2 72%

Receatie 52%

Zaken 48%


transport


55

2.2. Internationaal verkeer: Eurostar

2.2.1. Aantal passagiers met de Eurostar van en naar Brussel van 1999 tot 2009

Bron : NMBS

2.2.2. Aantal passagiers op de Eurostar lijnen van en naar Brussel per maand

Bron : NMBS

2.3. Internationaal verkeer (zonder Thalys en Eurostar)

2006 2007 2008 2009

Internationaal TGV 624 010 852.657 1.798.469 2.545.034

Internationaal ticket 1 539 111 4.251671 953.539 903.260

TOTAAL 2 163 121 5.104.328 2.752.008 3.448.294 Bron : NMBS

De NMBS verkocht 14.786.938 binnenlandse vervoerbewijzen, waaronder 278.056 B-Dagtrips. De niet-schoolabonnementen

vertegenwoordigen 63.470.484 verplaatsingen en de schoolabonnementen 9.610.860.

3.000.000

2.500.000

2.000.000

1.500.000

1.000.000

500.000

02000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 20091999

TotaalBrussel - LondenBrussel - Rijsel

2.635.301

2.275.449

261.424

300.0000

250.0000

200.0000

150.0000

100.0000

50.0000

0F M A M J J A S O N DJ

213.422

200.301

240.732

205.986

206.425

236.265

220.416

200.089

276.646

273.308 235.031

126.680


56

V. Profi el van de reiziger

Dit hoofdstuk presenteert drie korte beschrijvingen van reizigersprofi elen met bestemming Brussel:

recreatieve bezoeken, zakenbezoeken en jongerentoerisme.

De drie studies werden door het WES uitgevoerd, in opdracht van Toerisme Vlaanderen.

Recreatievetoerisme

Profi el• 9 van de 10 Nederlanders die Brussel bezoeken zijn jonger dan 55 jaar, terwijl meer dan 40% van de Duitse toeristen ouder is dan

55 jaar.

• De Japanners en de Amerikanen vertegenwoordigen een vrij jonge markt.

• We kunnen de zakenreizigers opsplitsen in twee groepen, ongeacht het land van herkomst van de respondenten: enerzijds de

kaderleden, de ondernemers en de vrije beroepen en anderzijds de bedienden.

• Iets minder dan de helft van de ondervraagden heeft een universitair diploma.

Kenmerken van het verblijf• 95% van de toeristen reist naar Brussel zonder kinderen.

• De gemiddelde verblijfsduur in Vlaanderen of in Brussel is 3,2 overnachtingen.

• De belangrijkste vervoermiddelen zijn: het vliegtuig (39%), de auto (19%), de Thalys en de Eurostar (15%) en de autocar (15%).

• 65% van de toeristen reserveert zijn verblijf en vervoer voor het vertrek, 15% reserveert enkel het verblijf, 8% enkel het vervoer

en 12% reserveert niets.

Geraadpleegde informatiebronnen• Meer dan 4 toeristen op 5 hebben voor hun vertrek een informatiebron geraadpleegd:

• Internet (36%), reisgidsen (33%) en reisbureaus (22%).

• Een vijfde van de toeristen haalt informatie uit de media (kranten, tijdschriften en televisie).

Activiteiten• De belangrijkste activiteiten in Brussel zijn een wandeling in de stad (31%), de monumenten, het patrimonium en de beziens-

waardigheden bezoeken (14%).

Bron: Vlaanderen Vakantieganger - Toerismecahier Reizen - Toerisme Vlaanderen 2005

profi el van de reiziger


57

Zakentoerisme

Profi el• 58% van de respondenten is ouder dan 40 jaar

• 20% van de respondenten is afkomstig uit België/Luxemburg en 38% uit de buurlanden.

• 73% van de ondervraagde zakenreizigers is universitair

Kenmerken van het verblijf• De gemiddelde verblijfsduur van buitenlandse zakenreizigers in Brussel is 4,7 dagen.

• De vervoermiddelen zijn het vliegtuig (54%), de trein (Thalys of Eurostar) (12%), de auto (12%).

• 92% van de zakenreizigers logeert in een 3- of 5-sterrenhotel.

• Ze reizen alleen (46%) of met een deelnemer aan de vergadering (52%). Slechts 2% wordt vergezeld van iemand die niet aan de

vergadering deelneemt.

Activiteiten• Vrijetijdsactiviteiten (39%) en een toeristisch bezoek (16%).

Bron : Reizen met kennis van zaken - Toerismecahier Reizen - Toerisme Vlaanderen 2004/05

Bron : Jongerenonderzoek - Toerisme Vlaanderen 2008.

Jongerentoerisme

Profi el• Het studieniveau van de respondenten is 38% secundair onderwijs, 26% bachelor en 36% universitair.

• Hun statuut is: 42% studenten, 36% bedienden en 14% kaderleden of vrij beroep.

Kenmerken van het verblijf• 20% van de respondenten maakt een rondreis in Europa, 19% maakt een citytrip en 8% maakt een rondreis in België.

• Ze reizen alleen (15%), met een andere persoon (55%), of met vrienden (29%).

• Ze verplaatsen zich hoofdzakelijk met de trein (Thalys, Eurostar) 43%, de auto (25%), het vliegtuig (15%).

Geraadpleegde informatiebronnenDe belangrijkste informatiebronnen zijn het internet (76%), reisgidsen (76%) en vrienden en familie (21%).

Bron : Jongerenonderzoek - Toerisme Vlaanderen 2008.

58


Verklarende woordenlijst

• Een aankomst is een persoon geregistreerd bij zijn aankomst

in een logement (1 aankomst = 1 persoon).

• Een overnachting betekent een nacht doorgebracht in een

logement door een bezoeker.

• Een plezierovernachting omvat de bezoekmotieven vakantie

en vrije tijd.

• Een zakenovernachting omvat de bezoekmotieven conferen-

tie, congres of seminarie enerzijds en andere professionele

redenen anderzijds.

• De bezettingsgraad van de kamers is het aantal bezette

kamers gedeeld door het aantal beschikbare kamers verme-

nigvuldigd met 100 (in %).

• De gemiddelde prijs is de prijs waarvoor de kamer wordt

verkocht (btw inbegrepen).

• RevPAR is het inkomen per beschikbare kamer.

• Een vergadering is een bijeenkomst van een zeker aantal

personen op een plaats om overleg te plegen of om een

bepaalde activiteit uit te voeren.

• Een congres is de regelmatige bijeenkomst van grote groepen

individuen, doorgaans om van gedachten te wisselen over een

bepaald onderwerp. Een congres duurt vaak meerdere dagen.

• Een beurs of salon is een activiteit georganiseerd voor

gerichte leveranciers van producten, uitrustingen en diensten

om demonstraties en promoties te houden voor een bepaalde

markt.

• Een PCO, Professional Congres Organisator, heeft de rol van

coördinator en consultant, verantwoordelijk voor de logistieke,

technische, administratieve en fi nanciële aspecten in het kader

van de organisatie en voorbereiding van vergaderingen.

• ‘Special venues’ zijn zalen gelegen in een historische of

culturele plaats.

• Een museum is een permanente instelling zonder winstoog-

merk in dienst van de gemeenschap en haar ontwikkeling,

open voor het publiek, die onderzoek doet naar de materiële

getuigen van de mens en zijn omgeving, en die deze getuigen

verwerft, bewaart, bekendmaakt en meer bepaald tentoon-

stelt.

• Een toeristische attractie is een bestemmingsplaats die op

permanente wijze speciaal is ingericht en op regelmatige

wijze geëxploiteerd wordt als centrum van natuurlijk, cultureel

of recreatief belang, met als doel op professionele wijze en

zonder voorafgaande boeking toeristen, recreanten en lokale

bezoekers te onthalen. De toeristische attractie bestaat uit een

geheel van geïntegreerde activiteiten en diensten, die duidelijk

identifi ceerbaar zijn. De toegang wordt gecontroleerd. De

tarieven en openingstijden worden gepubliceerd en nageleefd.

• Een transitpassagier is een passagier die nog niet op zijn

bestemming is aangekomen.

59


Nota

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

60


Nota

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


JAARVERSLAG 2009

EDITIE 2010

DE PARTNERS VAN HET OBSERVATORIUM :

Algemene Directie Statistiek en

Economische Informatie

BAPCO

Bed & Brussels

Brussels Airport

Brussels Hotels Association

Brusselse Museumraad

City Tours

FBAA

Federatie Horeca Brussel

Gidsen Brussel België

Logies voor jongeren

MIVB

NMBS

Stichting voor kunsten

Taxi Stop

TO Incomings

Toeristische Attracties

Voir et Dire Bruxelles

MET DE MEDEWERKING VAN :

Publieksobservatorium van de federale

wetenschappelijke instellingen

Onthaal en Promotie Brussel

Mageco

Phonecom

Research Solution

CONTACT :

Béatrice Walgraeve

Charleroise Steenweg, 111

1060 Brussel

T. : 02/504 02 36

F. : 02/513 69 50

E-mail : [email protected]

http://www.observatoriumtoerisme.irisnet.be

Observatorium voor Toerisme te Brussel...10 Observatorium voor Toerisme te Brussel I. Toeristische...

Documents

Transcript of Observatorium voor Toerisme te Brussel...10 Observatorium voor Toerisme te Brussel I. Toeristische...