Herkartering biotopen pag. 6

Informatieblad over het Trésor Natuurreservaat in Frans-Guyana

Nummer 37november 2012

Nieuwe conservator pag. 4

De slakken van Trésor pag. 10

2

Trésor Nieuwsverschijnt 3 x per jaar en wordt gratis toegezonden aan de donateurs van de Stichting Trésor.

RedactieVijko Lukkien en Eric Augusteijn

Redactie-adresUniversiteit Utrecht, dep. biologiePostbus 80084, 3508 TB UtrechtTel. (030) 253 74 36Fax (030) 251 83 66E-mail: bio.tresor@uu.nl

Op dit adres kunt u ook adoptie-vierkante meters en cadeaucertificaten aanvragen.Gaat u verhuizen? Geef uw adreswijziging door aan ditzelfde adres.

BankBankrekening 78.47.36.618 t.n.v. Stichting Trésor, Utrecht. IBAN NL44 TRIO 0784 7366 18 BIC: TRIO NL 2U - Triodos Bank Zeist

Websitewww.tresorrainforest.orgWebmaster: Eric AugusteijnE-mail eric@augusteijn.net

VormgevingFrouke KuijerCommunicatie & VormgevingUniversiteit Utrecht

OmslagNevels over het tropisch regenwoud.Foto: Fanny Boeraeve

DrukZuidam Uithof

Oplage1900 exemplaren

Dit blad is gedrukt op Evolve.

K.v.K. Utrecht41187239

Vijko Lukkien en Eric Augusteijn

Van de redactie

Als redactie willen wij op deze plaats onze voormalige conservator Hélène Guillen

hartelijk danken voor de bijzonder prettige samenwerking. Hélène Guillen is voor de

afgelopen zomer haar man gevolgd naar Frankrijk die daar een nieuwe baan heeft

aanvaard.

Ook namens het bestuur van de Stichting Trésor wensen wij Hélène en haar echtgenoot

heel veel succes bij deze nieuwe stap in hun beider leven.

Wij wensen alle lezers van Trésor Nieuws alvast fijne feestdagen en een goed 2013.

En u begrijpt dat we graag de suggestie meegeven om als kerstgeschenk aan uw

dierbaren één of meer vierkante meters Trésor Natuurreservaat te schenken!

Colofon

Hélène, bedankt!

Foto: Olivier Tostain

Inhoudsopgave

De Stichting Trésor breidt haar activiteiten uit 3

Olivier Fortune, de nieuwe conservator van Trésor 4

De biotopen van Trésor gedetailleerder 6in kaart gebracht

Peperpot blijft harten veroveren! 9

De slakken van Trésor 10

Twee studenten sluiten hun stage af in Trésor 12

Een kort financieel overzicht van 15 de Stichting Trésor over 2011

Mijn stage in het natuurreservaat Trésor 16

Dank u wel 18

Wat is Trésor? 19

Hoe kunt u Trésor steunen? 20

Herkartering biotopen pag. 6

Informatieblad over het Trésor Natuurreservaat in Frans-Guyana

Nummer 37november 2012

Nieuwe conservator pag. 4

De slakken van Trésor pag. 10

3Samen met u als donateur kunnen wij van de Stichting Trésor met voldoening terugkijken op wat wij samen hebben bereikt in Frans-Guyana. Het Trésor reservaat neemt inmiddels een zeer gewaardeerde plaats in de Frans-Guyanese samenleving in. Het heeft een prachtige en solide beschermde status gekregen als Réserve Naturelle Regionale Trésor en de salarissen van onze medewerkers ter plaatse worden door de overheid betaald.

De activiteiten van onze Association Trésor, zoals de

vele educatieve programma’s en ons wetenschappelijk

onderzoek, worden als een voorbeeld gezien. Het

bestuur van de Stichting Trésor heeft dan ook samen

met de Universiteit Utrecht, het Copernicus Instituut

voor Duurzaamheid, de Prins Bernhard Leerstoel en

het Wereld Natuur Fonds besloten hun activiteiten in

samenwerking voort te zetten.

Het is onze grote wens om samen met u als donateur, naast de blijvende steun aan het huidige Trésor initiatief in Frans-Guyana, onze werkzaamheden uit te breiden over de drie Guyana’s: Guyane (Frans-Guyana), Suriname en (voormalig Brits-) Guiana.

Naast onze eerder geformuleerde doelstellingen als

Behoud en Beheer, Educatie en Wetenschappelijk

Onderzoek wil onze Stichting ook bijdragen aan

programma’s voor duurzame ontwikkeling in

samenwerking met de samenleving ter plaatse.

Met betrekking tot het Trésor reservaat zullen

wij natuurlijk alle bestaande activiteiten blijven

ondersteunen. Hierbij zullen gebiedsuitbreidingen

(bijvoorbeeld het zekerstellen van noodzakelijke

corridors met omliggende gebieden) zeker in onze

doelstellingen blijven staan. Maar daarnaast richt de

Stichting Trésor zich ook op het ondersteunen van

kansrijke initiatieven binnen de drie Guyana’s.

Het Peperpot initiatief is hiervan een mooi eerste

voorbeeld in Suriname.

Op basis van het succes van de afgelopen 15 jaar met

de steun van u als donateur, gaan wij met al onze

vrijwilligers met veel enthousiasme deze nieuwe

uitdaging aan!

Vijko Lukkien

De Stichting Trésor breidt haar activiteiten uit Foto: Fanny Boeraeve

4Hélène Guillen, onze vorige conservator van Trésor, heeft voor de afgelopen zomer afscheid van de Association genomen. Op het moment dat haar echtgenoot een nieuwe carrièrestap kon maken in Frankrijk heeft ze opnieuw gekozen voor een toekomst aan deze zijde van de oceaan.Het bestuur van de Stichting Trésor is bijzonder verheugd dat na de sollicitatieprocedure, waarbij zich in korte tijd meer dan 50 kandidaten uit Europa en Frans-Guyana hadden aangemeld, Olivier Fortune als de meest geschikte kandidaat de baan als conservator heeft geaccepteerd.Hieronder treft u een persoonlijke kennismaking aan met onze nieuwe conservator!

Mijn naam is Olivier Fortune en ik ben de nieuwe

conservator van het Regionale Natuurreservaat Trésor.

Ik ben geboren in 1965 in de buurt van Parijs, maar ben

opgegroeid in Normandië en vooral in Bretagne. Daar

heb ik in de loop der jaren het belang en de uitdagingen

van het milieu ontdekt, die ons allen aangaan, waar we

ons ook bevinden.

Snel daarop volgde vrijwilligerswerk in reservaten bij

de associatie SEPNB (Levend Bretagne), beheerder van

natuurreservaten zoals het Ile de Groix en het Marais de

Séné in de Golf van Morbihan.

Toen ik werk vond in de industrie ben ik verhuisd naar

een andere streek, ik ben neergestreken in de Elzas en in

de Franche-Comté, waar mijn passie me niet in de steek

liet en waar ik weer nieuwe reservaten heb ontdekt.

Ook daar heb ik als vrijwilliger gewerkt (opruimen van

het terrein, vogels tellen, inventarisaties, activiteiten

organiseren).

Vervolgens heb ik veel gereisd over de wereld, op zoek

naar natuurgebieden of archeologische en historische

plaatsen. Eerst in bijna alle landen van Europa. Zo ben

ik ook twee keer in Nederland geweest. Mijn verblijf

rond kerstmis op het eiland Texel was gedenkwaardig.

Ook was ik een tijdje in Groningen. Daarna ben ik naar

Noord-Amerika gegaan waar ik vele maanden in Canada

heb doorgebracht.

Maar echt een openbaring was Vietnam en de

ontdekking van het tropische woud. Sindsdien ben ik

bezeten van de toekomst van de ernstig bedreigde

bossen in de hele wereld zoals ik heb kunnen vaststellen

in Maleisië, Madagaskar en Brazilië.

Ik ben dus beland in Frans-Guyana, op mijn verjaardag,

Olivier Fortune, de nieuwe conservator van Trésor

Olivier Fortune

5

Olivier Fortune

in 1998, en ben begonnen bij de vogelvereniging GEPOG

als penningmeester. Vervolgens ben ik door Sylvia

Lochon en Alain Manseau begonnen bij het vrijwillige

reservaat Trésor en toen zij vertrokken uit Frans-Guyana

ben ik penningmeester geworden van de Association.

Enkele jaren later werd ik voorzitter.

Het doet me dus echt veel plezier nu te kunnen

werken als personeelslid bij Trésor, na er al die jaren als

vrijwilliger bij betrokken te zijn geweest en voortaan

alle kennis waarover ik beschik ten dienste te kunnen

stellen van de Amazonebossen.

Mijn aanstelling valt samen met de opstelling van het

tweede beheerplan van het reservaat. Ik zal dus snel

ondergedompeld worden in de materie, maar gelukkig

word ik bijgestaan door twee andere personeelsleden

die veel ervaring hebben en zeer kundig zijn, alsmede

door vrijwilligers die ook zeer betrokken zijn bij

natuurbehoud.

Er staat veel op het spel en het is van belang ongehaast

steen op steen te stapelen om een solide bouwwerk

neer te zetten en de waarde aan te tonen van een

Regionaal Reservaat in Frans-Guyana en, waarom ook

niet (je moet een droom hebben), mee te doen aan de

oprichting van andere Regionale Reservaten, die een

beschermend net zullen vormen voor het tropische

woud en de biodiversiteit. Lycopodiella cernua Foto: Olivier Fortune

In het voorjaar van 2008 werden langs het botanisch pad de eerste informatiezuilen (z.g. totems) geplaatst. Op deze foto controleert

Olivier Fortune de constructie ervan in de tuin van het kantoor van de Association in Cayenne.

6

Caroline Bedeau in actie.Foto: Jean-François Szpigel

Caroline Bedeau

De biotopen van Trésor gedetailleerder in kaart gebracht

Een stukje geschiedenis…De eerste biotoopstudie in het Trésor reservaat, onder

leiding van Renske Ek in 1999/2000 heeft ertoe geleid

dat zeven belangrijke vegetatietypen of ecologische

eenheden geïdentificeerd werden. Elke eenheid is

kort beschreven in termen van milieucondities en voor

het eerst werden deze verschillende vegetatietypen

in kaart gebracht. Deze kaart was echter betrekkelijk

onnauwkeurig. Bovendien hebben eerder uitgevoerde

botanische studies laten zien dat het voor elke

eenheid mogelijk is verschillende sub-vegetatietypes

te onderscheiden. De biotopenkaarten van Trésor

verdienden het om meer gedetailleerd te worden. Eind

2011 heeft het team van het reservaat besloten om een

nieuwe methode toe te passen om biotopen in kaart

te brengen, een die toestaat om ze beter te kunnen

onderscheiden en nauwkeuriger te lokaliseren.

Een nieuwe methode in Frans-GuyanaDeze methode wordt sinds 2012 gebruikt door de DEAL

in het kader van haar programma om vochtige gebieden

in de regio in kaart te brengen. Dit gebeurt aan de

hand van het interpreteren van infrarood luchtfoto’s

en foto’s met een hoge resolutie, een type foto dat

in Frans-Guyana voor het eerst gebruikt wordt voor

de identificatie van biotopen. Voor deze foto’s heeft

stichting Trésor een beroep gedaan op L’Avion Jaune,

een bedrijf dat gespecialiseerd is in het leveren van

Sinds april 2012 heeft de Association Trésor de verschillende biotopen in kaart gebracht, deze kennis is van het grootse belang voor een optimaal beheer van het reservaat. Het directoraat van Milieu, Ruimtelijke Ordening en Volkshuisvesting in Frans-Guyana (DEAL, de regionale afdeling van het Franse ministerie van Ecologie) heeft dit werk gefinancierd om de vegetatietypen in het reservaat te identificeren en karakteriseren en ook om hun precieze locatie te kunnen bepalen. Na het afronden van mijn studie in de toegepaste ecologie (Master Erasmus Mundus in toegepaste Ecologie) volg ik nu een opleiding Geografische Informatie Systemen (GIS) aan de Universiteit van La Rochelle in Frankrijk. Deze dubbele opleiding stelt me in staat om studieonderwerpen te combineren met milieubescherming en ruimtelijke thema’s. Ik heb de kans aangegrepen om dit project als afstudeerstage te gebruiken van april tot september 2012.

7

luchtfoto’s. Het interpreteren van de foto’s bestaat uit

het vaststellen van elementen op een foto aan de hand

van verschillende parameters (kleur, textuur, vorm, e.d.).

Door de hoge resolutie van de foto’s kunnen relatief

kleine details (struiken, plassen etc.) onderscheiden

worden. Infrarood is een techniek die op grote schaal

wordt gebruikt om de bodem te bestuderen omdat

het mogelijkheden geeft om natuurlijke milieus te

onderscheiden. Het interpreteren van de luchtfoto’s

is noodzakelijk om het studiegebied door en door te

leren kennen. De classificatie van een biotoop vanaf een

luchtfoto zorgt er echter niet voor dat we zo’n biotoop

ook kennen en kunnen herkennen. Dit vraagt dan ook

om parallelle identificatie en karakterisering van de

biotopen in het reservaat op ecologisch gebied en om de

identificatie-criteria gekoppeld aan de luchtfoto’s. Lilian

Procópio, botanicus gespecialiseerd in tropische bossen,

werkt aan deze belangrijke fase voor het verzamelen

van data over het terrein.

Analyseren en veldwerkEen eerste analyse van de luchtfoto’s uit 2005

(BD ORTHO® de l’IGN) hielp bij het voorbereiden

van veldwerk. Tot nu toe hebben we acht dagen

doorgebracht in het reservaat voor het verzamelen

van informatie. Bij elk opgeslagen GPS-punt hebben

we informatie verzameld over de dominante soorten,

de karakteristieke vegetatietypen en de abiotische

parameters (de fysieke omgeving). Databases (soorten,

vegetatiestructuren enz.) die helpen bij het identificeren

van biotopen op luchtfoto’s, zijn eveneens onderzocht.

De studie naar deze data heeft bijgedragen aan

een eerste classificatie op een hoger precisieniveau.

Een tweede fase in het foto-identificatieproces (van

opnamen uit 2005) werd uitgevoerd om vervolgens de

biotopen in het studiegebied te vinden.

Op een infraroodfoto zijn verschillen in vegetatie duidelijk te

onderscheiden. Foto: L’Avion Jaune

Typeren biotopen in Trésor: geen gemakkelijk werkDe bestaande typologie omvat op het meest

gedetailleerde niveau 17 vegetatietypen in het reservaat

en in de directe omgeving. Er zijn niet veel van dit soort

studies uitgevoerd in Frans-Guyana, en met name niet

in gebieden die weinig voorkomen, zoals de savannes

in Trésor. Het identificatiewerk en het omschrijven van

de vegetatietypen blijkt hier een stuk moeilijker dan

verwacht. We zullen ons werk dan ook voortzetten door

het verzamelen en verwerken van meer gegevens van

het terrein.

De vegetatiekaart van Trésor uit 2000. De nieuwe kaart met meer details in de onderzochte gebieden.

8

Het wisselvallige weer op de Montagne de KawHet laatste deel van de foto-interpretatie zou moeten

worden uitgevoerd aan de hand van infraroodfoto’s die

door L’Avion Jaune genomen zijn, maar deze gegevens

konden echter niet verkregen worden. Het grillige weer

van de Montagne de Kaw, een van de natste gebieden

van Frans-Guyana, heeft het moeilijk gemaakt om

goede foto’s te maken. Afgelopen mei is een eerste

missie georganiseerd om aan de hand van opnames

een eerste overzicht van Trésorreservaat te maken. Die

datum was bewust gekozen in het regenseizoen om zo

de natste gebieden in het reservaat in kaart te kunnen

brengen. Omdat geen enkele gunstige gelegenheid

werd gevonden, besloten we om de missie uit te stellen

tot eind juli, wanneer het nog steeds nat is maar

met veel mildere weersomstandigheden met minder

bewolking. De foto’s zijn uiteindelijk genomen op 27

juli en na een lang bewerkingsproces om ze bruikbaar

te maken, zullen ze binnenkort beschikbaar komen.

ConclusieOp dit moment is het in kaart brengen van de

vegetatietypen van Trésor dus nog niet klaar. Om de

identificatie en beschrijving van de biotopen voort te

zetten en de infraroodfoto’s te benutten, blijf ik nog

drie maanden langer deel uitmaken van het team vanaf

oktober 2012.

Het verblijf in het veld was ook een gelegenheid om de

botanische kennis van het reservaat te verrijken. Nieuwe

plantensoorten zijn toegevoegd aan de soortenlijst

van Trésor: Eriotheca globosa (Bombacaceae),

Micropholis venulosa (Sapotaceae), Parkia pendula

(Mimosaceae), Couratari multiflora (Lecythidaceae),

Hirtella duckei (Chrysobalanceae), Campyloneurum

repens (Polypodiaceae). Daarnaast zijn nieuwe gebieden

in het reservaat onderzocht. Een standplaats van hoge

boomvarens van soms meer dan vier meter is ontdekt in

het bergachtig gebied. Maar ook zijn er nieuwe kleine

geïsoleerde savannes in het laagste gedeelte van het

reservaat gevonden. Ook de fauna was interessant. Zo

hebben we een Wezelkat (Herpailurus yaguarondi),

een Tayra (Eira barbara, een grote marterachtige), een

Zuidelijke boommiereneter (Tamandua tetradactyla)

en Hokko’s (Crax rubra, een kalkoenachtige vogel)

waargenomen. De aanwezigheid van Anaconda’s in

het reservaat is bevestigd door de vondst van een

afgeworpen huid.

Het onderzoeksteam, v.l.n.r.: Caroline Bedeau, Magali Wirtensohn,

Sébastien Linarès, Lilian Procopio, Benoît Villette. Foto: Hélène Guillen

In het bos. Foto: Magali Wirtensohn

In de savannes. Foto: Caroline Bedeau

Langzaam maar zeker verovert Peperpot de harten

van menig bezoeker. In de eerste twee jaar hebben we

veel aandacht is besteed aan het opbouwen van het

natuurpark en het kunnen bieden van een prachtig

reservaat aan de samenleving. Nu is de fase bereikt

waarin we actief werken aan het meer bekendheid

geven en promoten van het natuurpark. Hiervoor is

onlangs de Peperpot website www.peperpotnaturepark.

org gepubliceerd. Met de website willen we in

eerste instantie basisinformatie verschaffen over het

natuurpark en ook de bezoekers en belangstellenden

goed informeren over Peperpot. Als tweede fase van de

website is ook gepland dat deze een meer interactief

karakter zal krijgen, waarbij we de verschillende actuele

activiteiten in het park op een aantrekkelijke wijze

kunnen belichten.

Onlangs zijn ook de ‘beginner’s birdwatching flashcards’

ontwikkeld. Deze prachtige kaartenset is bedoeld om

het gewone publiek te interesseren voor birdwatching

en om hun meer te leren over de meest voorkomende

vogels in Peperpot en daarmee in hun eigen omgeving.

Het doel is om op 11 mei 2013, op de internationale

‘Bird Day’, voor het eerst in Peperpot Nature Park de

‘Dag van de vogel’ te vieren.

Verder staan grote plannen op de agenda voor het

Peperpot beschermd natuurgebied, waaronder het

Peperpot Educatie & Research Center. Samen met de

partners WWF Guianas, Stichting Trésor en Stichting

Peperpot Natuurbos wordt hard gewerkt aan het

verwezenlijken van dit voor de gemeenschap in

Suriname belangrijke doel . Hierdoor kan namelijk

meer aandacht besteed worden aan natuureducatie en

onderzoek op een zeer praktische en inzichtelijke wijze.

9Peperpot is een natuurpark langs de Surinamerivier bij Paramaribo op het terrein van de voormalige plantage met dezelfde naam. Bij de ontwikkeling van Peperpot als natuurreservaat en als centrum voor natuureducatie en wetenschappelijk onderzoek is de samenwerking met Stichting Trésor een belangrijk aspect.

Ilonka N. Sjak-ShieM. Sc., interim manager Stg. Peperpot Nature Park

Peperpot blijft harten veroveren!

De nieuwe website van Peperpot.

Het omslag van de birdwatching cards.

10

Omdat ik zelf interesse heb voor het onderzoek naar deze

klasse, heb ik meteen toen ik in dienst kwam in 2009 aan

de leidinggevenden van de Association laten weten

dat ik dit onderzoek, dat door de vorige boswachters

was begonnen, graag zou voortzetten. Tot nu toe heb

ik niets gepubliceerd over dit onderwerp, alleen in de

jaarverslagen van de Association aangegeven dat deze

activiteit werd voortgezet. Het zijn namelijk niet de

gemakkelijkst te vinden dieren tijdens de tochten door

het oerwoud. Als je niet specifiek onderzoek doet naar

deze dieren, kom je ze eigenlijk maar zelden tegen

in het veld. Ik heb daarom gewacht tot het aantal

waarnemingen groot genoeg was om hier een eerste

mededeling over te doen.

Tot op heden zijn er slechts twaalf soorten gastropoda

bekend in het RNR Trésor van de 88 land- en

zoetwatersoorten die Frans-Guyana telt. Al die soorten

zijn vooral geïnventariseerd tijdens de controletochten

op het pad en bij het onderzoek in de belangrijkste

riviertjes en beken van het reservaat. Zeven ervan zijn

zeer specifieke soorten voor ons gebied, omdat ze

endemisch zijn voor het Hoogland van Guyana. Het

zijn de volgende soorten: Alcadia kuehni, Neocyclotus

cayennensis, Labyrinthus bifurcatus, Simpulopsis

corrugata (landslakken), Angustipes carcelaris (een

naaktslak) en ten slotte twee zoetwaterslakken, Asolene

crassa en Aylacostoma hohenackeri. De vondst in Trésor

van de soort Simpulopsis corrugata is heel interessant,

Bij de besprekingen over de vaststelling van het vorige beheerplan van het Reservaat (2008-2012) gaf een van de leden van de Regionale Wetenschappelijke Raad voor de bescherming van de natuur, David Massemin, de mogelijkheid aan een inventarisatie te doen van de Gastropoda (slakken) van het reservaat. David is de expert voor deze groep dieren in Frans-Guyana. De boswachters moesten hierbij foto’s maken van de dieren die ze tegenkwamen tijdens hun diverse werkzaamheden in het reservaat (bewaking, onderzoek, rondleidingen, enz.) en hem die voorleggen ter identificatie. In 2008-2009 had het team slechts drie soorten gevonden, die tot de meest voorkomende soorten in Frans-Guyana behoorden: een grote landslak Sultana sultana conisch van vorm, een andere ronde met een roze lichaam, de Solaropsis undata en tenslotte een kleinere slakkenetende soort, de Euglandina striata.

Neocyclotus cayennensis

Jean-François Szpigel

De slakken van Trésor

11

omdat het de derde vermelding is in Frans-Guyana. De

determinatie is gedaan met behulp van een handboek

dat is uitgegeven in 2009 en alle waarnemingen zijn nog

eens extra gecontroleerd door David Massemin die nu

in Nieuw-Caledonië woont. Ik wil hem dan ook op deze

plaats daarvoor hartelijk bedanken.

Een meer volledig onderzoek naar deze groep zou

ongetwijfeld heel interessant zijn voor de kennis van

de biodiversiteit van het reservaat, met name omdat

de technieken waarbij de aarde wordt gezeefd,

vaak zeer goede resultaten opleveren. Overigens

hebben de weinige onderzoeken die in Frans-Guyana

zijn uitgevoerd, aangetoond dat er nog veel valt te

ontdekken. De grote rijkdom aan weekdieren in de

tropische bossen wordt sterk onderschat (Gargominy,

1998). Een onderzoek in het NNR Nouragues aan het

einde van de jaren 90 heeft geleid tot de ontdekking

van 34 soorten, waarvan er slechts twaalf geïdentificeerd

konden worden. Vandaag de dag zijn ze nog niet

allemaal beschreven. Het is zeer waarschijnlijk dat een

dergelijk onderzoek, uitgevoerd in de verschillende

biotopen van het reservaat Trésor, tot hetzelfde succes

zou leiden. Het volgende beheerplan van het reservaat,

periode 2013-2017, wordt dit onderzoek dan ook

opgenomen

Foto’s: Jean-François Szpigel

Pomacea guyanensis.

Sultana sultana. Sympulopsis corrugata.

12

Wij hebben drie inventarisatiemethodes onderzocht die elk een

eigen weergave geven van de hoeveelheid bomen en biomassa

per terrein. De ‘één-hectare’ plot, de ‘Gentry’ plot en de

‘habitat inventory’ plot worden door verschillende organisaties

gebruikt, waaronder het Franse Staatsbosbeheer (ONF) en

onderzoeksinstituten zoals het Franse EcoFoG en CIRAD. De

verschillen zitten hem in het ontwerp van het op te meten

gebied (langwerpig, vierkant, meerdere rechthoeken) maar ook

in de minimale dikte van de opgemeten bomen (2.5, 10 of 20

cm diameter). Deze drie methodes worden voor verschillende

doeleinden gebruikt. De ‘één-hectare’ plot is een meer

gestandaardiseerde basismethode, de ‘Gentry’ plot is sneller en

meer op plantendiversiteit gefocust en de ‘habitat inventory’ is,

zoals de naam al zegt, bedoeld om de verschillende biotopen

van een groot gebied in kaart te brengen.

Ons onderzoek is van belang geweest omdat wij de

verschillende methodes tegen elkaar hebben afgewogen, niet

alleen gebaseerd op praktische redenen, maar ook vooral ten

behoeve van statistische vergelijking van de uitkomsten van

methodes in verschillende gebieden. Hiervoor hebben wij op

drie verschillende plekken in de biologisch unieke Montagne de

Kaw in totaal zes hectare aan tropische regenwoud permanent

in kaart gebracht. De ‘één-hectare’ plot bevond zich hierbij

in het Trésor reservaat. Deze plots konden wij vervolgens

vergelijken met ‘Gentry’ plots en ‘habitat inventory’ plots die

Kent u ons nog? Wij, Fanny Boeraeve en Peter Zomer zijn voor een wetenschappelijke stage van februari tot juni 2012 in Frans-Guyana geweest en hebben daarbij in het Trésor reservaat en ook daarbuiten gewerkt. Dit alles voor onze master studie ‘Environmental Biology’ aan de Universiteit Utrecht. In Frans-Guyana werden wij geholpen door personeel van Trésor en ook begeleid vanuit Utrecht. Het werk dat wij hier hebben verricht lag binnen het overkoepelende thema van Biomassa en REDD. REDD is een financieel systeem waarbinnen grote CO2-uitstoters, zoals landen in Europa, hun CO2-emissie kunnen afbetalen door middel van sponsoring aan landen die minder bos gaan kappen. De focus van ons werk lag op het ontwikkelen van methodes voor REDD. Daarbij hebben wij drie methodes vergeleken die de biomassa van bomen inventariseren per hectare. Maar daarnaast hebben we ook een basis kunnen leggen voor inventarisatie van de plantenrijkdom.

Peter en Fanny bij een boom die veel koolstof bevat.Foto: Elodie Gault

Fanny Boeraeve en Peter Zomer

Twee studenten sluiten hun stage af in Trésor

al eerder waren gemaakt in dit gebied. Verder kregen wij

gegevens van andere belangrijke natuurreservaten om onze

resultaten mee te vergelijken, namelijk Nouragues, Trinité

Dit is weergegeven in het diagram met boxplots in figuur 1,

waarbij de uitkomsten van de inventarisaties in verschillende

regio’s zijn weergegeven. Het is duidelijk zichtbaar hoe groot

de verschillen zijn in biomassa-uitkomsten, zelfs binnen één

regio.

De vergelijking tussen de drie methodes in figuur 2 laat zien

dat ‘habitat inventory’ erg verschilt van de ‘één-hectare’ plot en

de ‘Gentry’ plot. Deze laatste twee plots tonen echter wel sterk

gelijke uitkomsten, wat betekent dat ze beide bruikbaar zijn

wanneer een beeld van biomassa verkregen moet worden.

In de toekomst kan ons werk nog zeker van nut zijn. De

gegevens van ons veldwerk zijn bijvoorbeeld gedeeld met

lokale onderzoeksinstituten (EcoFoG, CIRAD) en deze plots

zullen ook meetellen in een lange-termijn onderzoek naar

biomassa en biodiversiteit. De samenstelling van een biomassa-

overzicht van het complete Trésor reservaat ligt hierbij nog in

de planning voor komende jaren, waarschijnlijk door volgende

Utrechtse studenten. Ook hebben we met EcoFoG afgesproken

dat zij in de toekomst terug zullen gaan naar deze plots en

de bomen weer zullen opmeten, maar ook de soorten zullen

benoemen. Dit is mogelijk omdat de locatie van de plots

bekend is en alle bomen zijn genummerd en gemarkeerd.

Voor toekomstige studies rond biomassa raden wij vervolgens

aan om ook ‘één-hectare’ plots te gebruiken, deze zijn relatief

eenvoudig te maken en kun je goed terugvinden. Mocht echter

de plantenrijkdom in kaart worden gebracht, dan is de ‘Gentry’

plot ook een goede optie, aangezien deze ook de kleinere

bomen meet. Uiteindelijk heeft ons onderzoek ook aangetoond

dat de gegevens die deze methodes opleveren zeer goed te

combineren zijn.

Naast het werk voor ons eigen onderzoek hebben we ons ook

nog voor andere klussen kunnen inzetten. We hebben onder

andere hulp kunnen leveren aan het Trésor personeel bij de

verwezenlijking van het botanisch pad, maar ook met het

lesgeven aan scholieren. Ook zijn we samen met EcoFoG het

veld in geweest om de identificatie van bomen op een aantal

plots in de Nouragues, meer zuidelijk in het binnenland, af te

ronden. Uiteindelijk heeft deze complete buitenlandse ervaring

ons zelf ook veel geleerd. Mede door de kennismaking met

het tropische bos, maar ook doordat we veel hebben mogen

samenwerken met allerlei experts op het gebied van tropische

fauna en flora. We hebben heel veel mogen leren over kikkers,

slangen, vogels, zoogdieren, schildpadden, planten en bomen.

Dit werk hebben we echter niet alleen hoeven te verzetten, we

kregen hierbij namelijk hulp van de Trésor boswachters Jean-

François Szpigel en Benoît Villette, ook Hélène Guillen -tot voor

13

Een overzicht van de ligging van de vier onderzoeksge-

bieden Trésor, Nouragues, Trinité en Laussat in Frans-

Guyana. Ondanks zijn beperkte omvang heeft Trésor een

enorme voorbeeldfunctie op het gebied van natuurbesch-

erming In Frans-Guyana

Een overzicht van de ligging van de vier onderzoeksge-

bieden Trésor, Nouragues, Trinité en Laussat in Frans-

Guyana. Ondanks zijn beperkte omvang heeft Trésor een

enorme voorbeeldfunctie op het gebied van natuurbesch-

erming In Frans-Guyana

Figuur 1: De vergelijking van bovengrondse biomassa (AGB)

in de verschillende regio’s. Het Trésor reservaat ligt hierbij in

Kaw. Laussat heeft een relatief veel lagere biomassa, maar

de spreiding tussen uitkomsten voor bijvoorbeeld Kaw van

220 tot 600 Mg/ha geeft aan dat er een hoge diversiteit is in

biomassa, zelfs binnen een regio.

Figuur 2: De vergelijking van bovengrondse biomassa

(AGB) volgens de verschillende methodes. Hierbij blijken de

‘één-hectare’ en ‘Gentry’ plots bijna dezelfde uitkomsten te

geven. De ‘habitat inventory’ verschilt echter wel degelijk.

14

Fanny aan het werk bij een plot. Foto: Peter Zomer

De studenten kijken niet alleen naar bomen. Foto: Benoît Villette

Peter meet de hoogte van een boom. Foto: Fanny Boeraeve

kort conservator van Trésor- heeft ons veel praktische steun

gegeven. Daarnaast werkten we in Frans-Guyana met diverse

organisaties, waaronder ONF (het Franse Staatsbosbeheer),

EcoFoG en CIRAD (Franse onderzoeksinstituten) en WWF

(Wereld Natuur Fonds). Verder werden we bij dit werk begeleid

vanuit Utrecht, namelijk door Vijko Lukkien en Pita Verweij.

Financiële steun mochten wij ook krijgen, namelijk van Stichting

Het Van Eeden-fonds, de Alberta Mennega stichting en het

Miquel fonds. Nogmaals bedankt!

15

Met de toekenning door de Frans-Guyanese overheid

van de status van Réserve Naturelle Régionale (RNR)

aan het Trésor reservaat in 2010 is Trésor in een geheel

nieuwe en door de lokale bevolking gesteunde fase

aangekomen.

De operationele kosten zijn toegenomen doordat het

bestuur van de Stichting het zeer gewenst vond om

onze vrijwilliger mevrouw Pipasi Jeurissen, nadat zij acht

jaar volledig om niet gewerkt heeft, een bescheiden

vergoeding voor al haar werkzaamheden te geven.

Het WNF heeft € 8000 ter beschikking gesteld

voor het maken van een cursus tropische flora.

Het Remco Maas Geesteranus Fonds heeft € 3.800

gegeven voor het ‘tree & dendrobate’ (pijlgifkikker)

spel. Dit spel is als ondersteuning bedoeld bij het

onderwijs aan schoolkinderen die ons reservaat en het

ontvangstgebouw bezoeken.

De stichting heeft € 17.000 bijgedragen aan de diverse

activiteiten van de Association voor de aanschaf van een

nieuwe dienstauto.

Van de sponsoren ontvingen wij in totaal € 34.103 en

de bijdrage van de donateurs van onze Stichting was €

36.833.

De m2-barometer is geklommen van 32.812 naar 38.374,

waarbij een deel van de sponsorbedragen meetelt in de

m2-telling.

Het bestuur van de stichting Trésor wil hierbij alle

sponsoren en donateurs hartelijk dank zeggen voor hun

bijdrage in 2011.

Een volledig overzicht van de inkomsten en uitgaven

over 2011 vindt u in ons jaarverslag 2011 dat binnenkort

op onze website zal worden gepubliceerd.

Zoals wij al eerder vermeldden is de financiële crisis (2010) ook niet helemaal voorbij gegaan aan

het werk van onze Stichting. Maar gelukkig zijn de steunbetuigingen en daarmee de bijdragen van donateurs en sponsoren in 2011 weer helemaal op gang gekomen. Zo konden we op een van de twee leningen bij de Triodos Bank weer gaan aflossen. De eerste reguliere aflossing betrof het vierde kwartaal 2010 en deze konden we blijven voortzetten over de volgende kwartalen. De stand van de nog openstaande lening bij de Triodos Bank was eind 2011: € 139.333.

Een kort financieel overzicht van de Stichting Trésor over 2011

16

Het reservaat Trésor heeft mij aangenomen om

het botanisch pad te verbeteren en heeft me drie

opdrachten gegeven:

- Het bedenken en uitwerken van een idee om de

meest geziene vogelsoorten op het botanisch pad te

presenteren aan de bezoeker.

- Het verbeteren van het botanisch pad door

deel te nemen aan het uitwerken van een

ontdekkingsprogramma onder leiding van

natuurkenners (specialisten), waarin bijzondere

thema’s aan de orde komen, zoals ‘de wereld van de

vleermuis’, ‘bomen en hun eigenschappen’, ‘de weg

vinden in het bos’, e.d.

- Een analyse van de belangstelling voor het

botanisch pad door middel van het afnemen van een

tevredenheids-enquête onder de bezoekers en tevens

het verzamelen van op- en/of aanmerkingen om het

pad nog aantrekkelijker te maken.

ResultatenVogels worden het meest gezien en gehoord voor het

entreegebouw en op het botanisch pad.

Ik heb daarom kaarten gemaakt met daarop informatie

over de leefwijze van de soorten die je vaak tegenkomt

zoals de papegaai, de toekan, de specht of de manakin.

Op deze kaarten staat een aantal karakteristieke

kenmerken per soort zoals de uiterlijke verschijningvorm

(verenkleed en bouw), hoe vaak ze voorkomen, de

zang of bijzonder gedrag. Op deze manier kunnen de

bezoekers wat meer te weten komen over de soorten

die hier voorkomen en kunnen ze hun kennis over de

vogels van Frans-Guyana verbeteren. De kaarten zijn te

vinden in het entreegebouw en op de observatiepunten

langs het botanisch pad.

Ik doe een middelbare opleiding algemene technologie en landbouw in Frans-Guyana. In het kader van mijn studierichting natuurbeheer en natuurbescherming moest ik van 21 mei tot 20 juli 2012 en van 27 augustus tot 15 september twee stages lopen in een bedrijf of organisatie op het terrein van natuurbeheer of natuurbehoud. Een beroepsgerichte fase, waarin kennis wordt gemaakt met de beroepswereld en het in praktijk brengen van theorie. Dat is de reden dat ik heb gesolliciteerd bij het regionale natuurreservaat Trésor.

Jonathan Amirat bij het entreegebouw van Trésor.

Jonathan Amirat

Mijn stage in het natuurreservaat Trésor

17

Benoît Jambu begeleidt een groepje belangstellenden en leert

hen de weg in het bos te vinden met behulp van kaartlezen,

kompas en GPS.

De tweede opdracht die ik kreeg was het opzetten van

thematische rondleidingen door specialisten op een

bepaald terrein. De eerste rondleiding (‘Kennismaking

met het bos’) was onder leiding van de heer Benoît

Jambu, de tweede rondleiding (‘Ontdekken van het

bos’) onder leiding van een botanicus, de heer Michel

Boudrie, de derde (‘Nachtelijk leven in het bos’) onder

leiding van de heer Sylvian Uriot (vleermuisexpert,

natuurkenner) en de vierde rondleiding heeft als thema

‘Bomen en hun eigenschappen’.

Door deze rondleidingen kan een groter publiek

bijzondere dieren, die zonder experts moeilijk te vinden

zijn, veelal voor het eerst te zien krijgen. Tijdens deze

wandelingen wordt ook uitgelegd wat je allemaal

moet meenemen als je gaat wandelen in het bos.

Om de kennismaking wat extra jeu te geven moesten

de bezoekers aanwijzingen langs het botanisch pad

vinden door middel van GPS en een kompas. Deze

rondleidingen zijn zeer geschikt voor families met

kinderen. Op deze wijze hopen wij mensen meer bewust

te maken van het grote belang van het behoud van het

unieke regenwoud dat Trésor rijk is. In totaal hebben 67

mensen aan de rondleidingen deelgenomen.

Voor de laatste opdracht heb ik een enquête onder

bezoekers uitgevoerd. Deze enquête had als doel,

informatie in te winnen over de woonplaats van de

bezoekers, hun mening over recente aanpassingen,

verbeterpunten voor het botanisch pad en over de

communicatie van het reservaat naar buiten toe.

Iedere woensdag en ieder weekend ben ik naar het

entreegebouw van Trésor gegaan om de enquête

af te nemen bij de bezoekers die de wandeling over

het botanisch pad hadden gedaan. Ondanks mijn

investering in de enquête, duurde mijn stage te kort

om genoeg informatie te verzamelen voor de analyse.

De boswachters van het reservaat hebben de taak de

enquêtes voort te zetten en af te ronden. Als het aantal

ingevulde vragenlijsten voldoende is kan de nieuwe

conservator van Trésor de resultaten analyseren.

Foto’s: Jean-François Szpigel

Twee voorbeelden van de door Jonathan gemaakte kaarten

18

Naar aanleiding van het verschijnen van het vorige

nummer van Trésor Nieuws (TN 36) mochten wij gelukkig

weer veel blijken van steun van u ontvangen in de vorm

van bijzondere initiatieven en/of donaties. Juist door

deze bijdragen van trouwe donateurs wordt het werk

van onze Stichting voor het behoud van regenwouden

mogelijk gemaakt.

Wij zijn u hiervoor bijzonder erkentelijk.

Daarnaast willen wij in deze rubriek die personen,

organisaties en bedrijven noemen en hartelijk dank

zeggen voor de bijzondere giften en hulp die wij de

afgelopen maanden ontvingen, zoals het Bestuur en

vrijwilligers van de Utrechtse Biologen Vereniging voor

het verzorgen van de verzending van Trésor Nieuws.

Ook onze vertalers en onze webmaster Eric Augusteijn.

Verder danken wij het bedrijf ‘Keukenhuys De Tweede

Kamer’, de Stichting Kringloop Eemnes en Biohorma BV

voor hun jaarlijkse bijdragen.

Ook was er een bijzondere donatie van mevrouw Groen

voor het project Peperpot in Suriname! Hartelijk dank

daarvoor.

Leuk is om te vermelden dat de heer Van Dijk uit Utrecht

de CO2-uitstoot door het gebruik van zijn website

jaarlijks gaat compenseren met de adoptie van vierkante

meters! Een voorbeeld dat misschien navolging

verdient?!

Pipasi Jeurissen

Dank u wel! Trésor beschermt wat kwetsbaar is, zoals deze Pijlgifkikker(Dendrobates tinctorius) Foto: Eric Augusteijn

Bijzondere donaties ontvingen wij van:De heer P. M. Kluin, het telercollectief Ficus

Forever, mevrouw J.G. van den Bosch, de heer P.

Mollevanger, de heer en mevrouw F.R.F. van Rijswijk-

Loot, mevrouw F. J. Groen, mevrouw T. Hesper, de

Stichting Natuur en Milieu Weert, de studenten van

de Honoursgroep van het Departement Biologie

Universiteit Utrecht, de heer en mevrouw M.J. Drop,

de heer en mevrouw Zwanenberg-Spiertz, de heer

en mevrouw B. van Leusen – Wedema, de heer en

mevrouw Gerritsma, de heer H.C.M. Bol, de Radboud

Universiteit Nijmegen, de heer en mevrouw J. en

A. van de Made-Lansing, Stichting Hogeschool

Rotterdam, de Prins Bernhard Leerstoel van het

Departement Biologie van de Universiteit Utrecht, de

heer A. Schokker, de heer en mevrouw T.J. Bijlsma,

de heer Smittenberg en mevrouw Postma, de heer

en mevrouw O.M. de Boer, de heer of mevrouw B.G.

van ’t Land, de heer S. Rietbergen en mevrouw A.

Ponten, de heer of mevrouw M.E. Wennink, de heer

of mevrouw E.J. Gerbrands, de heer of mevrouw B.J.

de Lang, de heer of mevrouw C.M. van Scheppingen

en de heer of mevrouw E.J. Gerbrands.

Ook zijn wij zeer verheugd dat steeds meer

donateurs hun auto- en/of hun vliegreizen en nu

dus ook computer- en websitegebruik CO2-neutraal

maken door een bijdrage aan het Trésor reservaat.

O.a. dank aan de heer J. en mevrouw I. van Deemter

en de heer M.H. van Dijk.

Eric Augusteijn

Wat is Trésor?

Natuurreservaat TrésorTrésor is een stuk Zuid-Amerikaans tropisch regenwoud

van ruim 24 km2 in Frans-Guyana, ca. 60 km ten

zuidoosten van de hoofdstad Cayenne. Het terrein strekt

zich uit vanaf de Montagne de Kaw, een heuvelrug

van ca. 300 meter hoog, tot aan een rivier, de Orapu.

In dit gebied vinden we verschillende vegetatietypen,

zoals bergtopbos, hellingbos, bos dat periodiek wordt

overstroomd, moerasbos en natte savannes. Door deze

verscheidenheid aan biotopen bezit het reservaat een

unieke hoge graad van biodiversiteit. Sinds april 2009

heeft Trésor de status van Regionaal Natuurpark. Trésor

is eigendom van een Nederlandse stichting, de Stichting

Trésor die in Utrecht zetelt.

Stichting TrésorIn 1995 kocht de Universiteit Utrecht, met steun

van het Wereld Natuur Fonds en enige Nederlandse

zakenlieden, het terrein van de rooms-katholieke

kerk in Frans-Guyana. Voor het beheer ervan werd de

Stichting Trésor opgericht die het reservaat in eigendom

kreeg. De keuze van Frans-Guyana hing samen met de

specialisatie van het Herbarium en de Botanische Tuinen

van de universiteit op de flora van de Guyana’s en de

politieke stabiliteit van het land. Frans-Guyana is een

departement (geen kolonie) van Frankrijk.

De Stichting Trésor heeft drie doelstellingen: behoud

en beheer van het gebied, educatie en voorlichting

in Frans-Guyana en in Europa en faciliteren van

wetenschappelijk onderzoek.

De Stichting wil bijdragen aan de bescherming van de

natuur, met name die van het tropisch regenwoud in

Zuid-Amerika en speciaal die van het Trésor reservaat

en aan een duurzame ontwikkeling van de regio. Het

bestuurlijke en uitvoerende werk van de stichting in

Nederland wordt grotendeels door vrijwilligers verricht.

Voor de financiële middelen is de stichting afhankelijk

van bijdragen door particuliere donateurs (die vierkante

meters adopteren) en bedrijven.

De biodiversiteit van Trésor, vergeleken met die van heel Frans-Guyana.

Association TrésorVoor het uitvoeren van de werkzaamheden in Frans-

Guyana is daar een kleine werkgemeenschap opgericht,

de Association Trésor. Deze wordt bestuurd door

vrijwilligers en heeft voorts een conservator en twee

boswachters in dienst.

Wat heeft Trésor bereikt?Mede door de activiteiten van Trésor zijn in Frans-

Guyana veel natuurbeschermende maatregelen tot

stand gekomen, is de grootschalige goudwinning

stopgezet, hebben veel lokale bewoners kennis gemaakt

met de waarde van het tropisch regenwoud en is

belangrijk wetenschappelijk onderzoek verricht. Sinds

kort werkt Trésor mee aan het tot stand komen van een

soortgelijk project in Suriname, Natuurpark Peperpot bij

Paramaribo.

Een vierkante meter Trésor. Foto: Foto Natura

19

Vierkante meters adopterenU kunt één of meer vierkante meters Trésor ‘adopteren’ voor € 12,50 per m². U ontvangt daarvoor een certificaat en U draagt dan bij in de beheer- en onderhoudskosten van dat stukje Trésor. Ook is het heel eenvoudig om met behulp van internet bankieren regelmatig een bedrag naar Trésor te laten overschrijven. Laat u ons in dat geval wel even weten of u daar iedere keer een certificaat van wilt ontvangen?

Vierkante meters cadeau doenU kunt één of meer vierkante meters cadeau doen. Van deze mogelijkheid wordt veel gebruik gemaakt, b.v. door grootouders die voor een kleinkind een certificaat bestellen (of omgekeerd). Bedrijven en instellingen laten graag hun groene gezicht zien door certificaten cadeau te geven, in plaats van de obligate fles wijn, bij voorbeeld aan een gastspreker.

Automatische incassoU kunt het werk van onze stichting ook steunen door ons te machtigen periodiek een door u vast te stellen bedrag van uw rekening te incasseren. Een machtigingskaart kunt u per post aanvragen (Stichting Trésor, Postbus 80084, 3508 TB Utrecht) of per e-mail: bio.tresor@uu.nl

Een project sponsorenU kunt als particulier of als bedrijf een project geheel of gedeeltelijk voor uw rekening nemen. Wij hebben een lijstje van projecten, waarvan de kosten variëren van enkele honderden tot honderdduizenden euro’s.

Maak uw bedrijf Vriend van TrésorU kunt het imago van uw bedrijf een groene uitstraling geven door sponsor van Trésor te worden. Van bedrijven die een substantiële schenking doen plaatsen wij het logo aan de voet van onze webpagina’s, met een link naar de website van uw bedrijf.

CO2 compenserenAls u een vliegreis maakt of op andere wijze veel CO2- uitstoot veroorzaakt, dan kunt u deze compenseren door bij te dragen aan het onderhoud en de uitbreiding van Trésor. Zie onze website voor details over het compenseren van CO2-uitstoot door vliegreizen en autokilometers (www.tresorrainforest.org/co2)

Periodieke schenkingAls u notarieel laat vastleggen dat u gedurende minstens 5 jaar een vast bedrag aan Trésor schenkt, dan betaalt u over dat bedrag geen inkomstenbelasting. Schenkt u periodiek € 120 of meer per jaar dan betaalt Trésor de notariskosten. Zie ook Trésor Nieuws 24.

Trésor in uw testamentTenslotte is ook het opnemen van Trésor in uw testament één van de manieren om ons te steunen. Dat kan door erfstelling of door het toekennen van een legaat. Laat het ons weten als u hierover meer wilt weten.

De oude nummers van Trésor Nieuws en meer informatie over deze manieren om Trésor te steunen vindt u op onze website, www.tresorrainforest.org onder het kopje ‘Financiën’. Natuurlijk kunt u altijd contact met ons opnemen door middel van een briefje naar Stichting Trésor, Postbus 80084, 3508 TB Utrecht, een e-mail naar bio.tresor@uu.nl of een telefoontje naar 030-253 74 36.

[Faculteit BètawetenschappenBiologie]

20

Eric Augusteijn

Hoe kunt u Trésor steunen?

Een Violette organist (Euphonia violacea) snoept van de vruchten van Ficus guianensis Foto: Olivier Tostain