meer energie tegen minder kosten

KennisKaart loKaliseert valorisatie Kennis

activiteiten topKetenimpuls

nieuwe wagons voor een rijdende trein

syntens verbindt

Klava bv ontzorgt Klanten

02 03

04

05

05

06

De noodzaak tot permanente innovatie groeit in deze tijd van verschuivende mondiale verhoudin-gen en economische crises. Door de ketenbekwaamheid van high tech MKB-bedrijven te verster-ken, draagt Syntens Innovatiecentrum bij aan een gezonde Nederlandse economie. Doel is het realiseren van een honderdtal concrete innovaties binnen de topsectoren High Tech Systems & Materialen (HTSM), Water, Chemie en Energie.

Samen de ketenwaarde verSterken

kennis veroudert tegenwoordig sneller terwijl de time to market van producten almaar krimpt. de levensduur van pro-ducten neemt af maar de vereisten aan duurzaamheid worden juist strenger. om de toenemende internationale concurrentie voor te blijven, behoeven bedrijven steeds hoogwaardigere technologische kennis. dit vergt een andere rolverdeling tussen merk-fabrikanten, kennisinstellingen en toeleve-ranciers, die steeds meer ontwikkelpart-ners worden. Bedrijven moeten flexibeler (samen-)werken en beschikbare kennis beter benutten. Zo kunnen merkfabrikan-ten het innovatieproces versnellen, hun

organisatie vereenvoudigen en een sterker concurrerend eindproduct neerzetten.

innoveren vergt daadkracht. Plus het vermogen om samen te werken. Als dat gemakkelijk was, dan werd het wel vaker gedaan. samenwerken lukt alleen als je samen de regels van het samenspel bepaalt. syntens daagt het mkB binnen de industriële waardeketen uit om deze stap te maken. met zijn wijdvertakte netwer-ken en jarenlange ervaring met innovatie, kan syntens de juiste tools en kennis aanreiken. Als aanjager, kennismakelaar, bruggenbouwer, vraagbaak en procesbe-

waker verbindt syntens merkfabrikanten, toeleveranciers, kennisinstellingen én eindgebruikers tot samenwerken in het programma topketenimpuls®.

deze nieuwsbrief belicht de activiteiten binnen dit programma en stelt u voor aan enkele nieuwe tools. ook leest u voorbeel-den van succesvolle samenwerking binnen de waardeketen.

Paul d’Hond, projectmanager topketenimpuls®

topKeten-impuls®

05

06

topKeten-impuls®

topKeten-impuls®

“Klanten willen steeds meer ‘one-stop-shopping’, vertelt Frans Bogaerts (foto: links), directeur van Klava BV uit Rot-terdam, een full-service engineering- en productiebedrijf voor aluminium gietproducten. “Van oorsprong zijn wij een onderdelenleverancier en leveren wij halffabrikaten aan klanten. Bijvoorbeeld aan de meubelindustrie. Maar de tijd dat wij alleen de poot voor een meubelstuk leverden is allang voorbij. Onze klanten willen zo min mogelijk leve-ranciers en zien ons als een verlengstuk van hun bedrijf. Ze besteden steeds meer werk aan ons uit en leggen steeds meer zorgen in onze handen.”

KetenintegratieQuirien Verbakel (foto: rechts), innovatieadviseur van syntens: “klava heeft al heel snel ingezien dat je door ketenintegratie je toegevoegde waarde als toeleverancier enorm kunt verhogen. ik zie hun dan ook echt als een schoolvoorbeeld voor ons programma topketenimpuls®. eerst maakte klava de stap achterwaarts in de

keten door het toevoegen van bewerkingen en het verplaatsen van productielocaties naar het buitenland. de stap voorwaarts in de keten werd gemaakt door meer met engineering bezig te zijn en door complete producten te assembleren zoals de armaturen van Led-straatverlichting.”

OmzetverhogingBogaerts: “een belangrijke markt voor ons zijn fabrikanten op het gebied van infra. Van verkeerslichten tot straatverlichtingsar-maturen. de klant wilde graag dat we de armaturen niet aan hun centrale magazijn maar direct gingen leveren op het wegvak waar ze gemonteerd moesten worden. daar komt een complexe logis-tiek bij kijken waarin wij niet thuis waren. toch hebben we dat voor elkaar gekregen. Het voordeel van ontzorgen is dat je in een ander speelveld terechtkomt waar bijna geen concurrentie is. Wij hebben elk jaar een omzetverhoging van 10%. ook in de recessie. ontzorgen is meer dan klantgericht werken. Je wordt bijna één met je klant. Ze kunnen zelfs in onze systemen inloggen. Het moeilijkste is je organisatie op peil krijgen en dat vergt een cultuuromslag. maar wel een hele waardevolle. door te ontzorgen verbind je klanten echt aan je bedrijf en maak je je onderscheidend van de concurrent.” KansVerbakel: “dat vergt wel een blik naar buiten. Je moet je voort-durend afvragen waar kansen liggen om je klant te ontzorgen. en zodra er een vraag komt van een klant of vaak nog voordat de vraag komt, proberen daarop in te spelen. soms dus ook niet perse met de eigen competenties. Voor heel veel ondernemers is het een enorme drempel om iets te gaan doen waar ze nog niet eerder mee te ma-ken hebben gehad. maar als je alleen dingen doet die je makkelijk vindt dan kom je er niet. Je hebt altijd partners nodig om mee sa-men te werken. syntens kan daarbij de weg wijzen en je helpen om met de juiste contacten kennis te maken. klava heeft haar positie enorm versterkt door elke keer de uitdaging aan te gaan. dat is het inspirerende eraan. Zij treden onzekerheden tegemoet als kans.”

Klava bv ontzorgt KlantenSchoolvoorbeeld TopkeTenImpulS®

“voor TechnologISch georIënTeerde bedrIjven zIjn álle TopSecToren relevanT.”

“de topsector Htsm is even divers als com-plex, van vliegtuigbouw tot health care. Het merendeel van de omzet wordt verdiend in het buitenland. Willen wij onze export van 32 miljard in 2009 verdubbelen naar 70 miljard

in 2020, dan moeten we tot de besten van de wereld behoren. en dat kan alleen door te blijven investeren in onderzoek en ontwikke-ling, door bedrijven en publieke kennisinstel-lingen.”

Hoe wordt de gewenste groei behaald? “nederland moet zijn voorsprong in excel-lente kennis uitbouwen. Het bedrijfsleven zal meer moeten investeren in onderzoek en ontwikkeling. de overheid faciliteert dit met hoofdzakelijk fiscale maatregelen. daarnaast zal de kennisbehoefte van de industrie het onderzoek van publieke kennisinstellingen sterker bepalen. industrie, kennisinstellingen en overheden ontwikkelden daarvoor samen vijftien ‘roadmaps’. in het innovatiecontract zijn de afspraken hierover concreet vastge-legd.

maar ook goed bèta-onderwijs is een voor-waarde. Hiervoor zijn regionale initiatieven tussen scholen, bedrijven en overheden heel vruchtbaar. tenslotte werkt de overheid aan sprekende voorbeeldprojecten, zoals Led-straatverlichting en intelligente transportsys-temen. deze projecten kunnen een etalage bieden aan innoverende bedrijven. Lukken deze projecten bij ons, dan kunnen we ze ook internationaal vermarkten.”

Hoe ziet u de rol van Syntens hierin?“Het is de taak van syntens om te verbinden. deze organisatie kan de publiek-private samenwerking tussen kennisinstellingen en bedrijfsleven versterken. Als onderdeel van het topsectorbeleid wil de minster dat er een mkB-loket komt. Logisch, want voor kleinere bedrijven is de weg naar de juiste kennisleve-rancier lastig en de drempel hoog. Bedrijven en instellingen binnen de topketens moeten elkaar meer vinden, in netwerken, produc-tieketens en – soms ook europese – ‘ecosys-temen’. ook buiten de eigen sector liggen kansen, maar dan moeten bedrijven wel de weg vinden. Voor technologisch georiënteer-de bedrijven zijn álle topsectoren relevant. Hier ligt een gidsrol voor syntens voor de hand. deze eerstelijnsadviseurs zijn thuis in het innovatieve mkB met zijn kennisbehoefte, maar ook bij de kennisinstellingen. Ze ken-nen de regels en condities die verbinding mo-gelijk maken. Wanneer bedrijven projecten doen met universiteiten en kennisinstellingen zoals tno, dan moeten zakelijke afspraken worden vastgelegd. ook de communicatie over zulke projecten is een rol die syntens goed past.”

De Topsector Hightech Systemen en Materialen (HTSM) koestert stevige ambities, zoals verdubbeling van de export in 2020. Hoe wil het betreffen-de Topteam dit klaarspelen? En hoe helpt Syntens daarbij? Eelco van der Eijk, secretaris HTSM (foto), licht toe.

Als ik minister zou zijn…“Als ik minister van innovatie zou zijn, zou ik blijven investeren in onderwijs op alle niveaus, want zonder goed opgeleide mensen is ieder innovatiebeleid gedoemd om te mislukken.”

drs. eelco van der eijk, secretaris Hightech systemen en materialen, ministerie eL&i

SyntenS verbindt

SyNTENS INNovaTIECENTruMsyntens innovatiecentrum laat de nederlandse economie groeien door het versterken van innovatie in het midden- en kleinbedrijf. syntens maakt ondernemers bewust van de mogelijkheden die zij hebben om te innoveren en helpt ondernemers concreet om daarin stappen te zetten die leiden tot resultaat voor de onderneming. Het grote en persoonlijke netwerk van syntens zoals kennispartners, ondernemers en brancheorganisaties strekt zich uit over de be-langrijkste sectoren van de nederlandse economie en is regionaal beschikbaar en toegankelijk. door nieuwe verbindingen binnen dit netwerk te leggen, bijvoorbeeld tussen ondernemers onderling en tussen ondernemers en kennisinstellingen, ontstaan innovaties die resulteren in nieuwe business. Zo dragen de activiteiten van syntens innovatiecentrum indirect bij aan een extra omzet bij het nederlandse bedrijfsleven van enkele honderden miljoenen euro’s per jaar.

ColofoNdeze projectnieuwsbrief topketenimpuls® is een uitgave van syntens innovatiecentrum. meer informatie: Paul d’Hond, tel. 06 – 55 82 44 15, e-mail: paul.dhond@syntens.nl.

tekst: Jac. Janssen (derix*Hamerslag), monique Joosten (Alschrijvenderwijs)Fotografie: Alexander engberts Fotografie, Jan Buwalda Fotografie, syntensopmaak & druk: iszo media

CoNTaCTsyntens innovatiecentrum, Postbus 1300, 3430 BH nieuwegein t. 088 – 444 0 444, e. info@syntens.nl

Nieuwe verbinding, nieuwe business. www.syntens.nl

Datum Activiteit Meer informatie24 mei matchmakingday tki Wind op Zee dirkjan.hummel@syntens.nl19 juni kansen in nieuwe markten: quirien.verbakel@syntens.nl energie en schone technologie (i.s.m. koninklijke metaalunie) 13 sept. Packaging event 2012 stefan.morssink@syntens.nl (i.s.m. mars)

20 sept. intelligentie in uw producten, quirien.verbakel@syntens.nl toepassen van mechatronica (i.s.m. koninklijke metaalunie) 20 nov. space-mAtCH 2012, High tech tom.bouws@syntens.nl systemen en materialen (i.s.m. tno) 28 nov. excursie: de toegevoegde quirien.verbakel@syntens.nl waarde van de toeleverancier

nieuWsBrieF

ACtiViteiten toPketenimPuLs®

topKeten-impuls®

04

topKeten-impuls®

02

Windenergie op zee tegen lagere kosten. Dat is het doel van het Topconsortium voor Kennis en Innovatie (TKI) Wind op zee. Om dit te bereiken organiseert FLOW met Syntens een ‘matchmakingday’. In diverse allianties zullen tien bedrij-ven uit de Topsector Energie tachtig ingediende innovatie-contracten ‘trechteren’ tot acht concrete en levensvatbare projecten.

dirk Jan Hummel (foto) is wat betreft enthousiasme, betrokkenheid en expertise exemplarisch voor het team van zestig innovatieadvi-seurs dat syntens inzet in het overkoepelende programma topke-tenimpuls®. een van de geselecteerde topsectoren is energie, en binnen dat kader valt het tki Wind op Zee. de offshore windenergie is een bedrijfstak waarin Hummel zich als een vis in het water voelt.

AvontuurHummel: “met meer dan honderd bedrijven, kennisinstellingen en de noordelijke Provincies erbij zijn we aan dit avontuur begonnen. ons grote voorbeeld is duitsland, waar samenwerkingsclusters van soms wel tweehonderd bedrijven onder één noemer geslaagde innovaties doorvoeren. Wij willen zo windparken op zee ontwikkelen voor de kust van Friesland en groningen. tegen aanzienlijk lagere kosten dan gebruikelijk is.” Het project genaamd noord nederland-se offshore Wind (nnoW) is een samenwerkingsverband tussen grote energiebedrijven, befaamde kennisinstellingen en mkB-be-drijven. “doordat syntens iedereen kent, zijn wij het aanspreekpunt. FLoW is het bestaande cluster in deze sector en heeft ons voor deze rol gevraagd. de deelnemende partijen drongen zelf erop aan dat er mkB-bedrijven meedoen. dit zijn er nu dertien, waarvan twaalf uit het nnoW-netwerk.”

Matchmakingom de beslissende verdiepingsslag te maken, organiseert syntens op 24 mei de zogeheten matchmakingday. Hummel: “Alle betrok-ken partijen hebben een ‘letter of intent’ getekend en vervolgens

thema’s benoemd. de goede ideeën komen uit de sector zelf. de volgende stap is de goede intenties concretiseren. dit doen we door de verdieping te zoeken, allereerst tijdens de bijeenkomst in mei. Per thema proberen we de passende partijen aan elkaar te kop-pelen en concrete projecten te formuleren. Projecten die bijdragen aan het behalen van onze gezamenlijke doelstelling, namelijk de op-wekking van windenergie op zee uitbreiden tegen lagere kosten. de sector heeft bedacht dat dit zo’n veertig procent goedkoper kan.”

Clusterradar syntens begeleidt de samenwerkende partijen verder in het maken van de juiste afspraken die de samenwerking tot een succes kunnen smeden. “samenwerking initiëren en bevorderen tussen keten-partners is onze core business. om iedereen op één lijn te krijgen, zetten we nu de speciaal hiervoor ontwikkelde Clusterradar in. Verder spelen we de rol van onafhankelijke, sturende partij bin-nen elk cluster. nieuw voor ons is de betrokkenheid van grote organisaties zoals essent en eCn. normaal gesproken doen zulke partijen niet direct zaken met het mkB. Het wordt dus een interessante opgave om de mkB’er een relevante rol te geven binnen het project. Zij moeten vooral aangehaakt blijven. dan valt ieders expertise op zijn plek.” na de matchmaking, de clustervorming en de juiste rolverdeling, blijft syntens het proces ondersteunen. “in november willen we onze doelstellingen hebben behaald,” besluit Hummel.

wind op zee: meer energie tegen minder Kosten

de juISTe experTISeS koppelen Scan belIchT verbeTerpunTen keTenSamenwerkIng en InnovaTIekanSen

03

topKeten-impuls®

De estafette is een geschikte metafoor voor ketensamenwerking, vindt innovatieadviseur Quirien verbakel van Syntens (foto). “Dat is ook een race die je alleen samen tot een succes kunt maken.” De Waardeketen Innovatie Scan (WIS) biedt hulp: door haarfijn bloot te leggen waar de verbeterpunten in een keten zitten. Tevens brengt de scan innovatiekansen aan het licht.

wiS Steekt thermometer in waardeketen

syntens-adviseur Verbakel ontwikkelde de Wis speciaal voor het project topketenim-puls van syntens. “deze digitale scan is

geënt op methodes die we ge-bruiken om bedrijven door te lichten. met deze Wis lichten we de hele keten door.” de scan bestaat uit een lijst van circa vijftig vragen over

ketencompetenties. “dit zijn concrete vragen als:

hoe goed is het beheer van onze tekeningen?

Leveren we snel genoeg? Hoe is onze toegang tot technologische kennis? Binnen drie kwartier leg-gen alle deelne-mers van een bestaande keten bloot waar ze nu staan en

waar ze naar toe willen. doordat iedereen de vragen beantwoordt, wordt duidelijk hoe de keten functioneert, welke innovatiekan-sen er zijn en welke verbeterpunten. net als in een estafette helpt het niet als jij snel bent en de volgende schakel traag,” licht Verbakel toe.

Het doel van een keten is dat elke deel-nemer er beter van wordt. “Je vormt een waardeketen door de risico’s en de winsten te verdelen. tegenwoordig zijn er veel ‘kop-staartbedrijven’ die nauw samenwerken met een reeks gespecialiseerde toeleve-ranciers. deze opzet maakt de productie veel flexibeler, maar vergroot ook de af-hankelijkheid tussen de partijen. onze scan steekt de thermometer in dat huwelijk.”

Leidraad“de volgende stap is een gesprek met de adviseur die de uitkomsten van de scan in een breder verband kan plaatsen,” vervolgt Verbakel. “de adviseur zet de ketenpart-

ners bijeen, zodat ze kennis en competen-ties kunnen uitwisselen. in een werksessie bij een van de bedrijven ontwikkelen ze samen oplossingen die over de bedrijfs-grenzen heen reiken. dat is wennen, je zo in de keuken laten kijken. maar kennis die je deelt, groeit.”de stap die volgt op het invullen en bespre-ken van de Wis, is het opstellen van een actieplan: het Waardeketen innovatie Actie Plan (WiAP). dit plan vormt de leidraad voor het realiseren van vernieuwingen in de structuur van de keten. moeten er wellicht nieuwe samenwerkingspartners bijkomen, of kunnen bepaalde activiteiten beter door een andere ketenpartner worden gedaan? “Het is net als een trainingskamp waarin je het hele team naar een hoger plan brengt. Zodat je de estafette ook met sterke internationale concurrentie kunt blijven winnen,” besluit Verbakel.

Bekijk de Wis op www.syntens.nl/wis

Via syntens innovatiecentrum deden we mee aan de Businessver-sneller en met succes. op de Horecava 2013 hopen we twee nieuwe producten te presenteren.”

Echt resultaatJolanda van gemeren, innovatieadviseur syntens: “met de Busi-nessversneller krijg je de tools in handen om in korte tijd een pro-duct te ontwikkelen én naar de markt te brengen. Vaak regeert de waan van de dag en komt een ondernemer er onvoldoende aan toe om zijn aandacht structureel op innovatie te richten. de Business-versneller helpt je om die tijd vrij te maken en een start te maken. in het begin lijkt het misschien nog vaag maar na drie of vier maanden levert het echt resultaat op. samen met andere ondernemers wis-sel je ervaringen uit en doe je nieuwe kennis op. studenten gaan de slag met het bedenken van nieuwe productideeën en starten al concreet met de ontwikkeling.”

“We zijn nog te weinig bezig met productontwikkeling”, vertelt Leo marinissen van mobile Containing. “We hebben wel diverse zijstapjes gemaakt maar dat leverde geen structurele nieuwe producten op. dat wilden we nu wel.

Rijdende treinLeo marinissen: “Wij maken uiteenlopende stapelaars. Voor borden, kopjes, glazen en zelfs voor servetten. Je moet continu bezig zijn met wat voor producten je maakt, in welke markten je ze afzet en daar steeds een ontwikkeling in aanbrengen. ik vergelijk het altijd met een trein. Je bedrijf en je producten zijn een rijdende trein die onderweg wagons verliest. dat zijn producten die het niet meer redden en waarvan je de omzet en winst kwijt bent. daarvoor moeten nieuwe producten komen. Je krijgt nergens en nooit een velletje A4 met daarop exact hoe je het moet gaan doen. Juist dat je van buitenaf ideeën en mogelijkheden krijgt aangereikt werkt heel verhelderend. de Businessversneller van syntens helpt je om je gedachten op ontwikkeling te concentreren en brengt alles in een stroomversnelling.”

nieuwe wagons voor een rijdende trein

buSIneSSverSneller SynTenS InnovaTIecenTrum

‘Bedenk twintig nieuwe toepassingen’, met die opdracht gingen studenten van de Haagse Hogeschool aan de slag voor Mobile Con-taining in Dordrecht, een fabrikant van stapel- en uitgifteautomaten voor serviesgoed.

maar hoe koppel je vraag en aanbod van ken-nis aan elkaar? “kennisvalorisatie is wereld-wijd een uitdaging,” legt innovatieadviseur tom Bouws (foto: links) uit. ‘tussen veel ken-nis die aan universiteiten en andere kennis-instellingen wordt ontwikkeld, en de behoefte aan kennis in het innovatieve bedrijfsleven, gaapt een kloof. er is onbekendheid over en weer en er bestaan grote cultuurverschillen. soms zijn verschillende vertaalslagen nodig voordat kennis toepasbaar wordt voor een bedrijf.” er zijn meer obstakels. “‘kennis is toenemend gespecialiseerd, en ook sterk versnipperd. Zoveel verschillende instellin-gen, zoveel verschillende onderzoekers.”

Routeplande ruim tweehonderd adviseurs die bij syntens werken, vertegenwoordigen een schat aan kennis van de kenniswereld én van innovatieve mkB’ers. met de kenniskaart als routeplan in de hand slagen zij er nog beter in de gewenste verbindingen tot stand te brengen. Voor de innovatieve ondernemer. de adviseur helpt deze ondernemer zijn ken-nisvraag aan te scherpen. “de volgende stap is dat we de kennisvrager koppelen aan de juiste kennisdrager. Het kennisaanbod en de praktische vraag van een ondernemer liggen vaak mijlenver uit elkaar. daarom bereiden we de ondernemer voor op het gesprek – verwachtingsmanagement – en begeleiden wij de kennisoverdracht.”

gemakkelijker gaat dit proces bij tno, dat gewend is met ondernemers te spreken. tno stelt een expert een daglang kosteloos beschikbaar aan een bedrijf, na een relevante kennisvraag via syntens. ook bij dat gesprek is een syntens-adviseur aanwezig.

de kenniskaart die voor het programma topketenimpuls® wordt ontwikkeld, brengt systematisch het makel- en schakelwerk van syntens in kaart. de nulversie van deze ‘routekaart’ biedt een overzicht van de thema’s, kennisorganisaties, de nederlandse innovatieve mkB bedrijven en beschikbare instrumenten om kennis op de juiste plek te krijgen. in meer gedetailleerde versies wordt de informatie uitgewerkt in subthema’s en specifieke kennisdragers per kennisorgani-satie. Zo ontstaat een krachtig hulpmiddel voor succesvolle kennislokalisatie.

Kennis- en onderzoeksinstellingen zoals universiteiten en TNo bulken van de, vaak hoogwaardige, kennis. Wil ons land als kenniseconomie meedraaien met de wereldtop, dan is het zaak deze kennis te koppelen aan de bedrijven die iets ermee kunnen. De Syntens Kenniskaart is een gericht hulpmiddel bij deze va-lorisatie: omzetting van kennis in (economische en maatschappelijke) waarde.

kenniSkaart lokaliSeert valoriSatie kenniS