nieuwsbrief voorjaar 2012 - mo · PDF fileVOORJAAR 2012 NEDERLANDSE ERFGOEDFAIR 2012 Op 16...
Transcript of nieuwsbrief voorjaar 2012 - mo · PDF fileVOORJAAR 2012 NEDERLANDSE ERFGOEDFAIR 2012 Op 16...
PROJECT OPENLUCHTMUSEUM ARNHEM (NOMA)
In 2012 wordt verder gewerkt aan het bouwhistorisch onderzoek van de
collectie van het Openluchtmuseum in Arnhem. Dit gebeurt in het kader
van een groot project van het NOMA, waarin het herstel van een flink
aantal objecten wordt opgepakt, die vanaf de opening van het museum
in 1918 zijn overgeplaatst naar het museumterrein en nu toe zijn aan
groot onderhoud of restauratie. Het bouwhistorisch onderzoek wordt
ingezet om tot een optimaal herstelplan te komen.
Dit jaar wordt onderzoek gedaan naar de boerderij uit Krawinkel, stoom-
zuivelfabriek Freia, de Hindelooper kamer, de grutterij, de Delftse mo-
len, de bierbrouwerij uit Ulvenhout en de kerk uit ‘s Heerenbroek.
Ook de witte boerderij met koetshuis staat op het programma, een en-
semble dat al voor de stichting van het Openluchtmuseum op het land-
goed Waterberg aanwezig was.
HEIKESE KERK TILBURG
In december 2011 verscheen het boek
‘Bewijs van ontwaakten kunstzin’. De
Heikese kerk in Tilburg: geschiedenis,
gebouw en inventaris. Met co-auteur
Gerard Steijns – oud gemeentearchiva-
ris van Tilburg – beschrijft Joost van
Hest de historie, het gebouw en de
inventaris van deze kerk. Alhoewel het
huidige gebouw uit 1827-1829 dateert,
gaat de parochiegeschiedenis terug tot
de middeleeuwen. Als een zogeheten
waterstaatskerk maar vooral ook door
de rijke inventaris weerspiegelt het
gebouw de historische ontwikkelingen,
die nauw zijn gekoppeld aan de historie
van Tilburg. Vooral de betekenis van
deze stad als een plaats van textielfa-
brikanten en arbeiders komt erin terug.
Aan de hand van dit boek wordt een
beeld gegeven van zo’n 800 jaar ge-
schiedenis van ’t Heike.
RECENTE PUBLICATIES MEDEWERKERS MAB
PUBLICATIES EN VARIA
NIEUWSBRIEF
NUMMER 17 VOORJAAR 2012
NEDERLANDSE ERFGOEDFAIR 2012
Op 16 juni vindt in de prachtige ambiance van
Paleis Het Loo in Apeldoorn de eerste Nederlandse
Erfgoedfair “Wonen in Historie” plaats. Deze the-
mafair staat geheel in het teken van het wonen in
een historisch pand en is een initiatief van het
magazine Herenhuis in nauwe samenwerking met
de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en Natio-
naal Restauratiefonds. Het Monumenten Advies
Bureau is met een eigen stand vertegenwoordigd.
SPONSORING
Het MAB is sponsor van het vervoer voor het Blin-
deninstituut Sensis Grave, Schaakvereniging Het
Kasteel in Wijchen, Gay Swim Spetters in Nijme-
gen, het Historisch Genootschap Lochem-Laren-
Barchem en diverse projecten Kind en Ziekenhuis.
ROZENKRANSRAMEN
“Xavier Smits en de Rozenkransramen
van de firma Nicolas in de Heikese Kerk
in Tilburg. Kerkramen als uiting van
devotie en sociale positie in het eerste
kwart van de twintigste eeuw” is de titel
van een artikel van Joost van Hest,
gepubliceerd in het Noordbrabants His-
torisch Jaarboek 28 (2011), 102-149.
Van Hest beschrijft de totstandkoming
van de veertien Rozenkransramen uit
1903-1923, waarbij een opvallende rol
is gespeeld door priester en kunsthisto-
ricus Xavier Smits (1876-1937). Het
ontwerp van op zijn minst de helft van
de ramen onderwierp hij aan zijn kri-
tisch oog. Pas daarna werden de ramen
gemaakt. Verder wordt uitgebreid aan-
dacht besteed aan de betekenis van de
schenkers, merendeels Tilburgse fabri-
kanten en kooplieden. Het artikel geeft
een beeld van de manier waarop de
ramen als een middel werden gezien om
de sociale positie van de schenker te
representeren. In dit opzicht weerspie-
gelen de glazen de status van de welge-
stelde burgerij, met frappante overeen-
komsten ten opzichte van de door vors-
ten, adel en geestelijkheid gestichte
ramen in voorgaande eeuwen.
Van linksboven met de klok mee: Frank
Haans, CeesJan Frank, Connie van den
Broek, Veronie Delmee, Leonie Valckx,
Joost van Hest, Gerrit Korenberg en Mi-
randa Lemmens
BEZOEK OOK ONZE WEBSITE
www.monumentenadviesbureau.nl
Bij architectuurhistorisch onderzoek voor de in september 2012 te
verschijnen Monumentengids van de gemeente Lochem is een bij-
zondere ontdekking gedaan. Drie altijd aan H.P. Berlage toegeschre-
ven villa’s in Lochem blijken niet van zijn hand te zijn.
In 1885 werden aan de kort tevoren aangelegde Nieuweweg in Lochem drie
opvallende villa’s opgeleverd. Het ontwerp ervan is altijd toegeschreven aan
de bekende architect Hendrik Petrus Berlage. De vrijwel identieke villa’s,
waarvan de middelste zich oorspronkelijk onderscheidde door een torentje,
zijn als chalets opgezet en hadden driezijdig omlopende veranda’s. De op-
drachtgever, tevens één van de “projectontwikkelaars” van de villabuurt
langs de Nieuweweg, was Willem Octavius Kerkhoven van de firma Kerkho-
ven & Co, bankiers en commissionairs in effecten in Amsterdam. Hoewel
Berlage, een neef van Kerkhovens vrouw, in 1889 en 1906 belangrijke op-
drachten verwierf voor de nieuwbouw en verbouwing van het effectenkan-
toor van de firma in Amsterdam, ging de opdracht voor de Lochemse villa’s
naar een andere neef van Kerkhoven, Jacob Frederik Klinkhamer. De jonge
architect, een tijdgenoot én door de ingewikkelde familierelaties ook een
nauwe verwant van Berlage, publiceerde zijn ontwerp in het Vademecum der
Bouwvakken van 1887. In 1903 ontwierp hij voor de familie van Kerkhoven
in Bandung de imposante plantagevilla Malabar. Meer lezen? Het onderzoek
is gepubliceerd in Land van Lochem. Tijdschrift van het Historisch Genoot-
schap Lochem Laren Barchem, nummer 1, 2012. Binnenkort te downloaden
op de website van het Monumenten Advies Bureau.
NIEUWSBRIEF
NUMMER 17 VOORJAAR 2012
COLOFON
Deze nieuwsbrief is een uitgave van
het Monumenten Advies Bureau en
verschijnt tweemaal per jaar. De
nieuwsbrief wordt gratis verspreid
onder onze relaties.
MONUMENTEN ADVIES BUREAU
Het M.A.B. is actief sinds 1990 als
facilitair bureau voor overheden,
particulieren en bedrijven op het
gebied van bouw– en architectuur-
geschiedenis, historische steden-
bouw en cultuurlandschap.
Wij verzorgen architectuur– en
kunsthistorisch onderzoek, gebieds-
analyses, bouwhistorisch onderzoek,
restauratie-, onderhouds– en techni-
sche advisering en publicaties.
Het bureau bestaat uit een team van
goed op elkaar ingespeelde en en-
thousiaste restauratiebouwkundigen,
bouw– en architectuurhistorici.
MEDEWERKERS
Drs. C.J.B.P. Frank
Drs. F.A.C. Haans
Mw. Drs. C.H.J.M. van den Broek
Drs. J.H.J. van Hest
Ing. G. Korenberg
Mw. Drs. M.E.D. Lemmens
Mw. Drs. L.F.M. Valckx
Mw. V. Delmee BSC
ADRESGEGEVENS
Bredestraat 1
6542 SN NIJMEGEN
tel: 024-3786742
fax: 024-3792477
www.monumentenadviesbureau.nl
BERLAGE EXIT NIEUW LICHT OP HISTORISCHE
VILLA-ARCHITECTUUR
Pagina 2
ARCHITECTUUR– EN BOUWHISTORIE
voudiger regelgeving en het
bevorderen van herbestem-
ming. De informatie dient
tevens als input voor nieuwe
bestemmingsplannen.
Het MAB onderzoekt de mo-
dule gebouwde omgeving
voor de waardenkaart; RAAP
Archeologisch Adviesbureau
neemt de aardkundige en
historisch-geografische aspec-
ten voor zijn rekening. Speci-
ale aandacht is er voor de
oude dorpskernen van Jutp-
haas en Vreeswijk, de restan-
ten van het buitengebied en
de moderne stedenbouw van
Nieuwegein na 1970.
NIEUWEGEIN
In de gemeente Nieuwegein
wordt gewerkt aan een cul-
tuurhistorische waarden– en
beleidsadvieskaart. Met het
project wordt invulling gege-
ven aan de ambities van de
gemeente op het gebied van
cultuurhistorie. Cultuurhisto-
rie is één van de vier ontwike-
kelthema’s voor de toekomst
van Nieuwegein, zoals gefor-
muleerd in de Structuurvisie
“Nieuwegein verbindt -
structuurvisie 2030”. Met de
opdracht wordt ook invulling
gegeven aan een beleidslijn
op Rijksniveau, namelijk de
Modernisering Monumenten-
zorg (MoMo), waarin wordt
gestreefd naar het meewegen
van cultuurhistorische belan-
gen in de ruimtelijke orde-
ning, een krachtiger en een-
NIEUWSBRIEF
NUMMER 17 VOORAAR 2012
GEBIEDSANALYSES IN ZWOLLE
Voor de gemeente Zwolle is inmiddels een groot aantal ge-
biedsanalyses samengesteld, die als input dienen voor de nieu-
we bestemmingsplannen, die voor diverse gebieden in voorbe-
reiding zijn. Ook worden de analyses voor andere ruimtelijke
ontwikkelingen gebruikt.
De analyses bestaan uit een schets van de ontstaans-, ontwik-
kelings– en functionele geschiedenis van de gebieden en een
overzicht van de belangrijkste fasen in de stedenbouwkundige
ontwikkeling. Verder wordt een cultuurhistorische bebouwings-
karakteristiek gegeven en bevatten de rapporten het resultaat
van een uitvoerige objectinventarisatie, die een beeld geeft
van de in de gebieden aanwezige cultuurhistorisch waardevolle
bebouwing: rijks– en gemeentelijke monumenten en andere
karakteristieke en beeldbepalende objecten, complexen en
ensembles. De cultuurhistorische informatie wordt ook in waar-
denkaarten inzichtelijk gemaakt.
Inmiddels zijn analyses afgerond voor onder meer de plange-
bieden Diezerpoort, Frankhuis, Assendorp / Pierik, Ceintuur-
baan, Spoorzone, Voorst en Spoolde Zuid.
Vergelijkbare analyses worden ook uitgevoerd voor de ge-
meenten Haarlem en Apeldoorn.
NAOORLOGS ERFGOED IN NUNSPEET
In de gemeente Nunspeet is gestart met de inventarisatie en
beschrijving van een groot aantal gebouwen en complexen uit
de periode 1940-1965. Dit “naoorlogs erfgoed” betreft een
selectie uit een eerdere quickscan (uitgevoerd door het Gelders
Genootschap) en wordt nu nader onderzocht, beschreven en
gewaardeerd in de vorm van redengevende beschrijvingen.
Het is mogelijk dat op grond van de resultaten van dit onder-
zoek besloten wordt om, volgende de Erfgoedverordening van
Nunspeet, deze objecten als gemeentelijk monument aan te
wijzen. In het project zijn veel agrarische objecten opgeno-
men, maar ook scholen, woonhuizen en bedrijfsgebouwen.
Samen vormen ze een goed beeld van de naoorlogse bouwkun-
dige ontwikkelingen in de gemeente.
Promotiemateriaal MAB, grafisch ontwerp en fotografie Winterworks Nijmegen
NIEUWSBRIEF
BOUWHISTORISCH ONDERZOEK KLOOSTER ZUTPHEN
In Zutphen worden plannen ontwikkeld voor de herontwikkeling van het complex van het
Broederenklooster. Dit bestaat uit de middeleeuwse kloosterkerk, de haaks hierop staan-
de voormalige dormitoriumvleugel, de aan de Rozengracht gelegen refter en het naoor-
logse archiefgebouw met poort naar de kloostertuin aan de Rosmolensteeg. Het complex
heeft een langdurige en complexe bouw– en gebruiksgeschiedenis, die terugreikt tot de
tweede helft van de 13de eeuw. Rondom het complex bevinden zich zowel boven- als on-
dergrondse sporen die herinneren aan de vroegere context van het klooster.
Ten behoeve van de herontwikkeling van het Stedelijk Museum Zutphen en de openbare
bibliotheek (die in het complex gevestigd zijn), met inbegrip van het museum Henriette
Polak op één locatie, wordt onderzocht op welke wijze deze en enkele andere functies in
een nieuw te ontwikkelen complex onderdak kunnen vinden. Daarbij is een uitbreiding in
de vorm van nieuwbouw niet uitgesloten. Het project heeft als werknaam
“Broederenklooster”.
De planvorming wordt gevoed door de bouwhistorische verkenning die onlangs door het
MAB is uitgevoerd als eerste stap in een gefaseerd bouwhistorisch onderzoek. Met het oog
op het ontwikkelen van drie ontwerpstudies en, in een later stadium, het uitwerken van de
voorkeursstudie tot een uitgewerkt bouwplan, dient inzicht te worden verkregen in de
bouwhistorische ontwikkeling van het complex, inzicht in de waarden op het gebied van
monumentaliteit en bouwhistorie, en kennis over de stedenbouwkundige ontwikkeling en
de daaruit voortvloeiende kernwaarden van het complex en de directe omgeving.
NIEUWE ADVERTENTIE
Op de Restauratiebeurs 2011 in ’s-
Hertogenbosch presenteerde het Monu-
menten Advies Bureau de nieuwe huis-
stijl in een volledig vernieuwde stand.
Geleidelijk aan wordt de nieuwe presen-
tatievormgeving ook in andere produc-
ten doorgevoerd, zoals het promotie-
materiaal (flyers) en advertenties in
tijdschriften.
Het ontwerp is van Winterworks Grap-
hic Design / Artlab. Winterworks is een
multidisciplinair ontwerpbureau dat is
opgericht in 1997. Winterworks is ge-
vestigd in Nijmegen en Lent en wordt
geleid door Inge Winter.
De onderstaande afbeelding toont de
nieuwe advertentie voor tijdschriften en
andere publicaties.
Hinthamerstraat Den Bosch
Voor een monumentaal huis aan de
Hinthamerstraat in Den Bosch wordt
een bouwkundig en bouwtechnisch
haalbaarheidsonderzoek uitgevoerd,
dat, met verschillende modellen sug-
gesties geeft voor herbestemming en
herstel. Hierbij worden de onderhouds-
toestand en de constructies van het
pand geïnspecteerd om tot kengetallen
te komen voor herstel en welke functies
in constructief opzicht passen. De ad-
viezen worden uitgewerkt in een
schetsplan met kostenramingen en
investeringen. Tevens worden adviezen
gegeven over financiële regelingen en
fiscaliteit.
Pagina 3
BOUWHISTORIE / RESTAURATIE ADVIES / NIEUWS
DOETINCHEM, NIJMEGEN
Sinds begin 2011 is CeesJan Frank lid
van de Commissie Cultuurhistorie in de
gemeente Doetinchem. Tijdens de
vergaderingen adviseert hij over zaken
die te maken hebben met historische
stedenbouw, architectuur– en bouwhis-
torie en de esthetiek van bebouwing.
Ook in de gemeente Ede is CeesJan
inmiddels als commissielid Architec-
tuurhistorie werkzaam in de Commissie
Ruimtelijke Kwaliteit. Miranda Lem-
mens ondersteunt tijdelijk de Commis-
sie Beeldkwaliteit in de gemeente Nij-
megen en Frank Haans heeft zitting in
de commissie Ruimtelijke Kwaliteits-
zorg in de gemeente Grave.