Inhoud van dit nummer

Nieuwe voorzitter 1

Van de redactie 1

Bij het verschijnen van het vijfentwintigstenummer van de Nieuwsbrief 2

De bedijking en de oude meanders van de IJssel 5

Sint Jozef Ziekenhuis rijksmonument, zij het met amputatie 7

Historie van Deventer in foto’s 9

Jaarverslag over 2007 van de Stichting Oud Deventer 10

Nieuwe voorzitter

We zijn verheugd u te kunnenmeedelen dat de Stichting OudDeventer in de persoon van deheer A.G. Renkema (1947) eennieuwe voorzitter heeft gevonden.Na zes jaar stopt Jan Jaap de Kroesmet het voorzitterschap. Hij blijft lid

van het Algemeen Bestuur.Bert Renkema, geboren in Hardenberg, is na

een studie economie aan de VU in Amsterdamwerkzaam geweest in leidinggevende functiesbij rijksdiensten, gemeenten en onderwijsin-stellingen. De afgelopen tien jaar is hij als zelf-standig interim-manager werkzaam in stedenals Groningen, Amsterdam, Leiden en Utrechten bij de provincie Noord-Brabant met nameop de terreinen stadsontwikkeling, vastgoed en

financiën.

Buiten deze bezig-heden was hij velejaren betrokken bijhet werk van deAmerican FieldService, een non-profitorganisatie dieinterculturele uitwis-selingen verzorgtvoor jongeren vanafvijftien jaar van al-lerlei nationaliteiten.Hij was voorzitter van de Nederlandse afdeling.

Bert is woonachtig in Diepenveen en werd eenjaar geleden bestuurslid van onze stichting. Hijhoudt van de stad en wil zich graag zich inzet-ten voor het behoud van het cultureel erfgoed.Met zijn ervaring, zowel professioneel als in hetvrijwilligerswerk, verwachten wij aan hem eengoede voorzitter te hebben. We wensen hem alsredactie daarbij veel succes.

Van de redactie

In deze vijf en twintigste nieuwsbriefhadden we u op de hoogte willenbrengen van recente ontwikkelingenin de drie onderstaande onderwer-pen. Maar helaas, nieuwe feiten zijner dienaangaande nauwelijks.Hieronder een overzicht.

Stadskantoor/BibliotheekEind 2007 heeft de gemeenteraad het collegevan burgemeester en wethouders kunnen over-tuigen van de wenselijkheid om het voorlopigontwerp van het nieuwe stadskantoor annex

Nieuwsbr ief

NUMMER 25 Juli 2008 ISSN 1872-7735

Word donateur van de Stichting Oud Deventer! Zie de achterpagina.

1

Oud Deventer

bibliotheek nog eens kritisch te bekijken om toteen ‘verbetervoorstel’ te kunnen komen. OudDeventer heeft hierbij een rol gespeeld, zie onsjaarverslag over 2007 op p. 10. B en W hebbenons na deze ommezwaai laten weten het overlegmet onze stichting te willen hervatten, hetgeenwij gaarne deden. Deze besprekingen lopen nog,welke kant het nu uitgaat is intussen nog nietduidelijk. Anders dan in 2007 is het college nuwél bereid in te stemmen met ons voorstel omhet effect op het stadsgezicht van het vooront-werp te visualiseren. Als dat gebeurt zal het for-maat van het ontwerp eindelijk voor iedereenduidelijk worden. Tot zo lang blijven wij bijonze mening dat het voorgestelde gebouw veelte groot is voor die plek.

Gaande de discussie in het afgelopen jaar zijnwij vraagtekens gaan zetten bij de winst van decombinatie stadskantoor en bibliotheek. Zal ietsdergelijks de veronderstelde impuls aan de kopvan de Lange B. geven? Wij vragen het ons af, ge-zien de ervaringen dertig jaar geleden met hetBroederenplein. En heeft een middelgrote staddie al in het bezit is van een ruim gehuisvesteAthaeneumbibliotheek tevens behoefte aan uit-breiding van een andere bibliotheek met ruimtenvoor thema-activiteiten en studiezalen? Wij hou-den u op de hoogte zodra we zelf meer weten.

NevengeulZoals we u in Nieuwsbrief nummer 21 (novem-ber 2005) hebben laten weten is onze stichtinggeen voorstander van de aanleg van een geul naastde rivier om het probleem van de flessenhals in deIJssel binnen het Beschermd Stadsgezicht op telossen. Dat een nevengeul de voor Nederlandunieke verhouding tussen stenen stad en groeneoverkant zou kunnen verbeteren is een illusie. Wijhebben niet onder stoelen of banken gestoken dateen bypass van de rivier - ten dele in een oudebedding - om de Hoven heen voor de stad veelbeter zou zijn. Daarbij zou het beroemde stadsge-zicht ongeschonden blijven en het Worpplantsoenbovendien geheel gespaard kunnen worden.Nu het Rijk helaas voor de nevengeul heeft geko-zen hebben wij desalniettemin het afgelopen jaarbinnen het plaatselijk Quality Team en in deKlankbordgroep van harte meegewerkt aan een zogoed mogelijke vormgeving van de nevengeul.Met als uitgangspunt dat hoe minder het gezichtvanaf de Welle op de groene overkant veranderthoe liever het ons is. Geen beschoeiing van ste-nen en verroest ijzer, waar nu nog het groen desfeer bepaalt! Helaas is het ons nog steeds niet dui-delijk welke van de verschillende nevengeulva-rianten in dat opzicht het beste scoort. Zolang datzo is spreken we ons nog niet uit.

Pothoofdkade en plannen voor hetSluiskwartierDe gemeente heeft plannen om de Pothoofd-kade, een rijksmonument, vanaf de Wilhelmina-brug tot aan de resten van het oude verdedi-gingswerk Pothoofd af te breken en vier meterlandinwaarts te herbouwen. Waarom wordt diekade verplaatst en niet gerestaureerd, zoals langsWelle en Onder de Linden wel is gebeurd? Omnieuwe ligplaatsen voor salonboten mogelijk temaken. Verder is het de bedoeling dat de ge-meente het oude verdedigingswerk Pothoofd als‘uitzichtpunt’ gaat reconstrueren. De StichtingIndustrieel Erfgoed Deventer heeft bezwaar ge-maakt, en wij steunen haar. Die steeds grotereboten horen thuis in de (gas)haven.

Onze stichting heeft verder kennisgenomen vantwee verschillende plannen voor het Sluiskwar-tier, afkomstig van resp. de Stichting Oude Havenen de Stichting Industrieel Erfgoed Deventer.Hoewel wij door beide instellingen zijn gevraagdons uit te spreken over de voorliggende plannenen hun diverse onderdelen, vinden wij dat op ditmoment te vroeg. Wij zijn nog bezig ons te be-zinnen over de historische waarden in dit gebieden over de gevolgen van de plannen voor eenander ideaal, een autoluwe Welle. Op termijnwillen wij als Stichting graag onze bijdrage aande discussie geven.

Deze nieuwsbrief bevat geen reacties van deStichting op actuele gebeurtenissen, maar is welhet vijfentwintigste nummer. Dat is een opmer-kelijk feit. Daarom beginnen wij ditmaal meteen terugblik op wat we u vanaf 1996 via deNieuwsbrief hebben laten weten. Wij hopen datu hieraan veel leesplezier beleeft.

Bij het verschijnen van

het vijfentwintigste

nummer van de

Nieuwsbrief

De Stichting Oud Deventer is opge-richt kort na de TweedeWereldoorlog. Deventer was ernstigbeschadigd door een tweetal bombar-dementen, waarvan vooral dat van 6februari 1945 enorme schade aan-richtte. De grondleggers van de stich-

ting wilden bereiken dat in de wederopbouwpe-riode bij het herstel de rijke geschiedenis van St

ich

tin

g

2

3

Als we alle tot nu toe verschenen nummers nogeens doorbladeren zien we dat er bepaalde on-derwerpen steeds terugkeren.

Reeds in het eerstenummer komt de par-keergarage onder deBrink aan de orde. Dediscussie daarover, envooral de actie daarte-gen, zijn in september1999 op z’n hevigst.Met succes, het plangaat niet door. Daarmee

is de parkeerproblematiek uiteraard allerminstopgelost. Nieuwe ideeën worden door OudDeventer en anderen te berde gebracht.

De parkeerproblematiek is nauw verwevenmet het almaar toenemende verkeer langs deWelle. Keer op keer pleit Oud Deventer voorhet autoluw maken van de Welle om daarmeeDeventer beter met de IJssel te kunnen verbin-den. Overigens wil ook de gemeente zelf graagminder verkeer langs de Welle. Keer op keerook duiken er weer plannen op om tóch open-bare parkeergarages onder Nieuwe Markt ofGrote Kerkhof aan te leggen. Oud Deventerblijft echter van mening dat parkeren onder degrond in de binnenstad alleen voor belangheb-benden mogelijk moet zijn.

Een ander soort parkeerproblematiek is die vande grote schepen van Eureka en Scheers. Zijbederven het Beschermd Stadsgezicht aan zowelde stadskant als de Worpzijde van de IJssel. OudDeventer zou graag zien dat het verlaagdeWellepad als op- en afstapplaats gebruikt zouworden en dat de schepen ’s winters in de ha-ven zouden worden ‘gestald’, immers, daarvoorheb je nu juist een haven. Ook de plek waareen passantenhaven niet zou mogen komen is alvanaf 1996 gespreksstof.

Een andere constante is de Boreelkazerne, sa-men met de Raambuurt. Hierbij is een pro-bleem dat dit gebied, net als de Buitengracht,niet tot het Beschermd Stadsgezicht behoort.Oud Deventer wenst geen winkels en kantorenop het kazerneterrein, maar kiest voor hoog-waardige woningbouw. Hoe dat uiteindelijk isgeworden kunt u zelf sinds kort aanschouwen.De Boreelkazerne, een rijksmonument, is nogniet gerestaureerd. Oud Deventer heeft veelmoeite met de plannen die een te ingrijpendefacelift beogen. Aanbouwen, die het zicht op demonumentale kazerne belemmeren zijn volgensOud Deventer uit den boze, en het gietijzerenhekwerk moet absoluut intact blijven. De

Oud

Dev

ente

r Deventer als uitgangspunt zou worden geno-men. Enkele tientallen bestuurders hebben in deloop der jaren het werk van de oprichtersvoortgezet. Veel van wat het centrum vanDeventer nu zo aantrekkelijk maakt is behou-den dankzij hen. Onze stichting heeft diversemalen schadelijke vernieuwingen kunnen te-genhouden of ombuigen. Tevens heeft deStichting Oud Deventer aan de wieg gestaanvan de Vereniging Oud Deventer, van deStichting Werkgroep Bergkwartier en, via deStichting Werkgroep Bergkwartier, aan die vande NV Bergkwartier.

Wij blikken terug op twaalf jaarNieuwsbrief Oud DeventerToen het eerste nummer van de Nieuwsbriefverscheen, in december 1996, was de StichtingOud Deventer al zo’n achtenveertig jaar oud.Een van de doeleinden van Oud Deventer was(en is) om de mensen die in Deventer het be-leid bepalen, te wijzen op de cultuurhistorischewaarden die de stad tot iets bijzonders maken.Oud Deventer deed haar werk, vooral gedu-rende de eerste jaren van haar bestaan, enigszinsin de luwte. Desondanks kwam haar stem dui-delijk over bij diverse instanties. Vele adviezen,en ook wel bezwaren, leidden tot behoud vanveel schoons dat anders verloren was gegaan.In het midden van de jaren negentig groeide debehoefte bij Oud Deventer om haar werkzaam-heden aan een ruimer publiek kenbaar te ma-ken om zodoende een groter draagvlak onderde Deventer bevolking na te streven door meeropenbaarheid. Dit gold allereerst de donateurs,maar ook anderen wie de historische schoon-heid van Deventer ter harte ging. ‘De redactie isvan mening dat degenen die verantwoordingdragen voor het aanzien van onze historischebinnenstad zowel naar voren als naar achterendienen te kijken. Ook voor volgende generatiesmoet in Deventer het verleden nog duidelijkherkenbaar zijn. De Nieuwsbrief wil aandachtvragen voor het historisch karakter van onzestad door informatie te geven, meningsvormingte stimuleren en discussies uit te lokken’ (citaatuit het eerste nummer).

De eerste redactieleden waren J.A. van Beeck,B.J.M. Duimel, E.J.A. Jansen (tot 2004), J.J.Paardekooper (tot 2004) en P.H.A. Tillema (tot2001). Later traden tot de redactie toe C.M.Elderink (2004-2006), H. Vrielink (vanaf 2005)en B.C.E. Bolkestein (vanaf 2007).De redactievergaderingen, waarvan de eerstewas op 6 mei 1996, vinden altijd bij het gast-vrije café Floors plaats.

achterpagina nummer 9

school voor buitengewoon lager onderwijs aande Houtmarkt (nummer 7), recht tegenover deBoreelkazerne, zou volgens Oud Deventer moe-ten worden behouden.

Oud Deventer heeft samen met de StichtingIndustrieel Erfgoed Deventer jarenlang gepoogdiets van het historisch karakter en de sfeer vande Raambuurt te bewaren. Tezamen bereiktendeze stichtingen dat althans een klein aantal vande gebouwen de status van rijksmonumentkreeg en dus bewaard bleef.

We blijven nog even in de buurt.Door de jaren heen heeft Oud Deventer haargedachten laten gaan over de gedempte oudehaven. Als de haven weer in ere hersteld zouworden, zou voor de Deventenaar en de toe-rist een zeer attractief element in Deventerterugkeren, zeker met het industriële erfgoedin de Raambuurt in de onmiddellijke omge-ving. De Wilhelminabrug hoeft daarvoor nietperse te verdwijnen. Oud Deventer volgt deplannen voor het herstel van de oude haven,samen met de op handen zijnde ontwikkelingvan het Sluiskwartier met grote belangstel-ling, en wil zeker actief bijdragen aan de dis-cussie hierover.

Hoewel Oud Deventer verheugd was dat de on-der meer door haar gewenste singelgracht (hetstuk tussen de Leeuwenbrug en de Buiten-gracht, de zg. watervariant) tot stand kwam,treurde zij over de afbraak van een andersoor-tige watervariant, namelijk het urinoir bij hetstation. Het urinoir, een rijksmonumentje in destijl van de Amsterdamse School, is thans in ori-ginele staat in het Openluchtmuseum inArnhem herbouwd. Het Stationsplein zelf is eenkaal stenig plein geworden dat om aankledingmet groen en enige ornamentiek schreeuwt.

Over het schoolgebouw aan de Nieuwe Marktis veel geschreven. Er waren plannen om het afte breken; later ontstond er meer waarderingvoor de wederopbouwarchitectuur van hetvoormalige gymnasium-/MMS-gebouw. Het zalnu wel blijven staan; de gemeente wil van deNieuwe Markt een cultuurplein maken enzoekt naar een passende bestemming voor hetschoolgebouw. En dát strookt prima met de op-vatting van Oud Deventer: hergebruik van be-staande panden.

Bij de school hoorde een aula/gymnastiekzaal,aan de overkant, in de hoek van de NieuweMarkt gelegen. Ook dit gebouw wilde men af-breken. Er zijn diverse nieuwbouwplannen ont-worpen, die echter geen genade konden vinden St

ich

tin

g

in de ogen van Oud Deventer, maar ook wer-den verworpen door B & W. Het gebouw staater nog steeds. In 2007 is Oud Deventer vanmening dat de fraaie voorkant, aan de Wellekantgelegen, behouden moet blijven. Ook dit ge-bouw zou een culturele functie kunnen krijgen.

Oud Deventer heeft al jaren ideeën hoe hetLamme van Dieseplein ingericht kan wor-den. In het verleden heeft zij reeds een royalesubsidie verstrekt om de overblijfselen van deModerne Devotie te consolideren en tevens omeen goede verlichting in de kelder van het HeerFlorenshuis aan te brengen, waardoor deze kel-der voor bezichtiging opengesteld kon worden.Thans steunt Oud Deventer van harte de plan-nen voor het oprichten van een informatiecen-trum over de Moderne Devotie. Het plein zouvan het parkeerterrein dat er uitziet alsof er ‘zo-juist een windhoos heeft huisgehouden’ tot eensoort stadshof getransformeerd moeten worden.Een eerste vereiste is echter een zeer grondigarcheologisch onderzoek. De resultaten daarvanzullen richtinggevend moeten zijn voor de uit-eindelijke invulling van de plannen.

In oktober 2002 wordt gerept van plannen voorde bouw van een nieuw stadskantoor.(Overigens is dit geen nieuw verhaal. Enkeledecennia geleden moest er immers ook eennieuw stadskantoor komen. Een suggestie vanOud Deventer was: de Boreelkazerne!) Nadatde gemeenteraad een paar jaar aarzelde over demeest geschikte locatie, besloot zij in 2004 dathet Huis van Deventer, inclusief de OpenbareBibliotheek, bij het Stadhuis moest komen. Hetverloop van alle discussies hierover ligt bij eenieder ongetwijfeld nog vers in het geheugen.Oud Deventer blijft, onnodig te zeggen, waak-zaam.

In 2005 worden de plannen in het kader vanRuimte voor de rivier geopenbaard. OudDeventer maakte zich ongerust over een langerechte stalen wand, pal voor het IJsselhotellangs, die als dam van de aan te leggen neven-geul zou moeten gaan fungeren. Werd aanvan-kelijk door B & W weinig opening van zakenhierover gegeven, vanaf 2006 werd meer infor-matie naar buiten gebracht. In februari 2008 iseen drietal alternatieven voor nadere waterloop-kundige, cultuurhistorische en natuurlandschap-pelijke invulling van het project gepresenteerd,waarover alle betrokkenen en burgers hun me-ning mogen geven. Oud Deventer houdt ookhier de vinger aan de pols.

4

Oud

Dev

ente

r In oktober 2001, in Nieuwsbrief nummer 14,constateert de redactie dat de nieuwsbrievengoed worden gelezen, hetgeen blijkt uit de velereacties. De nieuwsbrieven vormen kennelijkeen nuttig communicatiemiddel en, waar nodig,een actiemiddel voor al diegenen die het be-houd van het Deventer cultureel erfgoed terharte gaat. De nieuwsbrieven zijn ook aan be-leidsmakers en bestuurders niet onopgemerktvoorbijgegaan, al werden ze ten stadhuize nietaltijd even ruimhartig verspreid.

Het meest succesvolle en prikkelende nummertot dan toe was nummer 9, verschenen in denegende maand van het jaar 1999, gewijd aan deactie tegen de ondergrondse Brinkgarage. Erwerden 6677 handtekeningen verzameld.Nummer 23, uit februari 2007, gewijd aan hetontwerp van het nieuwe stadskantoor, met dekleurenfoto van de ark van Noach, of, zo u wilt,de Ufo, de omgekeerde kathedraal, de tomaten-kas of de ovenschotel, was een tweede voltreffer,die veel stof deed opwaaien. Nu kwamen de re-acties per e-mail. De vooruitgang schrijdtvoort…

Er wordt wel eens gezegd dat de Stichting OudDeventer ‘overal tegen is’. Wie de in deNieuwsbrieven gepubliceerde jaarverslagen vande Stichting Oud Deventer leest weet beter. Eenvoorbeeld: ten aanzien van hoogbouw werd onsvanuit de bevolking wel gevraagd bezwaar temaken tegen de bouw van de moskee met mi-naret, de antenne naast de spoorbrug of dehoogbouw op de plaats van de voormalige ijs-baan. Daar zijn we niet op ingegaan; Deventerals levende stad kan deze ontwikkelingen besthebben.

Zoals gezegd verscheen de eerste Nieuwsbriefin 1996. De Stichting Oud Deventer is opge-richt op 11 mei 1948. Dit jaar vieren we dusons zestigjarig bestaan, en zijn daarmee een vande vele jubilarissen in Deventer. Ter gelegenheidvan ons jubileum zal in de loop van dit jaar eenboekje verschijnen over de geschiedenis van deStichting Oud Deventer, waarin tevens eenbeeld geschetst wordt van de vele grote ingre-pen, ten goede dan wel ten kwade, in de histori-sche binnenstad van Deventer.

De bedijking en de oude

meanders van de IJssel

De plannen voor een nevengeullangs de IJssel bij Deventer vra-gen om bezinning. Op dezeplaats proberen wij daarvoor eenhistorisch perspectief aan te dra-gen. Problemen en mogelijke op-lossingen blijken minder nieuw

te zijn dan wij op dit moment door onzevrees voor de gevolgen van de opwarmingvan de aarde geneigd zijn te denken.

MeandersOmstreeks 1200 voltrok zich een belangrijkeverandering in het stroomgebied van de IJssel.Vóór die tijd was er stroomafwaarts vanDeventer door het ondiepe water en de onbe-stendige geulen nauwelijks scheepvaart mogelijken moesten goederen voor Zwolle en Kampenin Deventer op wagens overgeladen worden.Nadien kreeg de IJssel door ontginningen enontbossing steeds meer water te verwerken, ter-wijl het Almere (het tegenwoordige IJsselmeermet een heel andere kustlijn) door natuurgeweldeen ruimere opening naar de Noordzee kreeg.Tussen Deventer en Kampen vormde zich eendiepe hoofdbedding. Door bedijking (twaalfdetot veertiende eeuw) werd de hoofdstroommeer en meer vastgelegd. Stroomafwaarts vanDeventer was de bedding tamelijk recht, terwijlde rivier stroomopwaarts gekenmerkt werd dooreen sterk meanderend verloop. Tot in de vijf-tiende eeuw bleven de meanders zich nog ver-plaatsen. De buitenbochten werden uitgesleten,de binnenbochten slibden aan. Op de topografi-sche kaart van 1866 is de naam ‘Oude IJssel’ nogte vinden. Deze liep dicht langs de Wilpse dijk,om de Stadsweiden heen, achter de Worp en hetStadsland langs, en mondde bij de Volle Handweer in de tegenwoordige bedding uit. J.Fortuyn Drooglever meent dat nog in de der-tiende eeuw de IJssel ter hoogte van Gorssel eenslinger naar het westen maakte om vervolgensnaar het oosten af te buigen; daar verenigde derivier zich met de Koerhuisbeek om vervolgensten zuiden van Deventer in de oude haven uit tekomen. In de veertiende eeuw zouden deze me-anders zijn afgesneden. Hierdoor zou zich de te-genwoordige bedding ten westen van Deventerhebben gevormd. Een deel van de oude loopbleef intact. Tegenover Deventer ontstond eeneiland, aan twee zijden begrensd door een armvan de IJssel. In 1348 wordt dit eiland in de ca-meraarsrekeningen ‘insula de Oerd’ genoemd, la-

5

WebsiteBreng een bezoek aan de website van de Stichting Oud Deventer! Geef uw reacties op onze mededelingen en onze standpunten: www.oud-deventer.nl.

ter beschreven als de Oirtmersch. Op dit eilandbevinden zich tegenwoordig de Worp, deHoven, het Stadsland en de Bolwerksweide. Uitde oudste kaarten, die uit de zestiende eeuw da-teren, blijkt dat de loop van de rivier sindsdienniet meer noemenswaardig is veranderd.

BedijkingDe problematiek van de beheersing van hetIJsselwater is een verhaal zonder einde, dat be-gon met de aanleg van de eerste dijken in detwaalfde eeuw en dat thans nog steeds de ge-moederen bezighoudt. Terwijl in de dertiendeeeuw bij een deel van de grote rivieren al eendoorgaande bedijking bestond, werkte men inSalland nog lange tijd aan plaatselijke oplossin-gen. Men kon hier gebruik maken van het be-staande reliëf en op sommige plaatsen werdende natuurlijke waterscheidingen aangevuld metdwarsdijken of ‘stouwen’, die globaal oost-westgericht waren. Dergelijke binnendijken lagenonder meer langs de Schipbeek.

In 1610 werd besloten tot de aanleg van deSnippelingsdijk, lopende vanaf de Bergpoort. Tothet moment van de voltooiing, in 1612, warende stadswallen van Deventer nog niet opgeno-men in de doorgaande bedijking. De stad lag ophaar drie rivierduinen als het ware op een ei-land in de rivier. De nieuwe dijk werd aange-legd op de bestaande Sint-Jurriënskade. Samenmet de bolwerken van Deventer vormde dezewaterkering voortaan een onderdeel van de be-dijking van Salland. Het gevolg van de nieuwedijk was dat het water door de smalle beddingten westen van de stad werd gedwongen. Dit le-verde bij hoog water problemen op voor destad. In 1658 was de druk op de kaden zogroot, dat de magistraat besloot deSnippelingsdijk door te steken: Salland liep totaan Heeten onder water. St

ich

tin

g

In de Franse tijd kwam er met het einde van deRepubliek een einde aan de zelfstandigheid vansteden en gewesten. Ook waterstaatkundige pro-blemen werden meer op nationaal niveau aange-pakt. In 1809 voorzagen de ingenieurs van denationale overheid een toenemende watervloedvanuit de Rijn en werd besloten dat de IJssel bijhoge waterstanden de belangrijkste afvoeradermoest worden. Hierdoor zouden Holland enUtrecht beter beschermd worden tegen moge-lijke overstromingen. Het probleem zou voorOverijssel minder groot zijn, omdat het watergeleidelijk over de overlaten heen zou lopen enevenwijdig aan de eigenlijke rivierloop weg-vloeien. De plaatsen van de overlaten waren zogekozen dat de weg van het water naar deZuiderzee zo kort mogelijk zou zijn. Ook in deSnippelingsdijk kwam zo’n overlaat te liggen,maar deze viel lager uit dan oorspronkelijk ge-pland was. De uit Deventer afkomstige dijkgraafmr. Adam van Doorninck maakte bezwaar tegende blootstelling van goed land in Overijssel enGelderland aan overstromingen en tegen deplannen om de beplanting op de Worp op teruimen. Hij stelde in 1820 en opnieuw in 1827voor het winterbed ter hoogte van Deventer teverruimen door het verleggen van de Geldersebandijk en door het opruimen van zandbanken.Daarnaast wilde hij de Snippelingsoverlaat totbandijkniveau laten ophogen. In 1864 vond hijeindelijk gehoor: er werd besloten de overlaat teverhogen tot 8,85 m boven NAP en het winter-bed van de IJssel bij Deventer te verruimen.

En nuThans is de flessenhals voor Deventer weer actu-eel geworden. De hoogwaterstanden van 1993en 1995 en de huidige klimaatveranderingenhebben een verandering gebracht in het denkenover het beheer van onze rivieren. Wij kunnen

6

Fig. I: Dertiende eeuw en vroeger Fig. II: veeertiende en vijftiende eeuw Fig. III: zestiende eeuw tot heden

(naar J. Fortuyn Drooglever)

1.Loop van de IJssel2.Deventer3.Koerhuisbeek4.Wilpse dijk

niet doorgaan met het verhogen van de dijkenom het overtollige water zo snel mogelijk af tevoeren, er wordt juist voor gekozen het waterzo lang mogelijk vast te houden. Middelen hier-toe zijn het verleggen van dijken en het verla-gen van kribben, maar vooral het uitdiepen vande uiterwaarden. Bij dat laatste moet men zichhet graven van nevengeulen voorstellen. In dePlanologische Kernbeslissing ‘Ruimte voor derivier’, in 2006 door de Tweede Kamer goedge-keurd, is vastgelegd dat de rivieren in 2015voorbereid moeten zijn op een waterpassage bijLobith van 16.000 m3 per seconde. Een ne-gende deel van deze vloed komt in de IJssel te-recht. De haakse bocht in de stroombedding ende vernauwing bij Deventer zijn verantwoorde-lijk voor een stuwing, die de afvoer van hetovertollige water afremt. In plaats van dit pro-bleem op te lossen door het herstel van de oudemeander achter de Worp langs, de bekende by-pass, is gekozen voor de goedkopere ingreep vanhet graven van nevengeulen. Afgezien van extraruimte voor het water zou hierdoor ook dehaakse bocht bij de Bolwerksplas in meerdere ofmindere mate worden afgesneden, afhankelijkvan het gekozen alternatief.

Aanbevolen literatuur:J. Fortuyn Drooglever, ‘De loop van de IJssel bijDeventer in vroeger jaren’, in ‘Oud Deventer’ 2, nr.2, Deventer 1980, pag. 13-15Th. Spek, F.D. Zeiler, E. Raap, ‘Van de Hunnepe totde zee. De geschiedenis van het Waterschap Salland’,Kampen 1996

Oud

Dev

ente

r Sint Jozef Ziekenhuis

rijksmonument, zij het

met amputatie

Minister Plasterk is onlangs de officiëleaanwijzingsprocedure van de honderdtopmonumenten uit de wederop-bouwperiode (1940-1958) gestart, om-dat zij bijzonder zijn vanwege hun ar-chitectuur of nationale herinnerings-waarde. Door gebrek aan kennis en

waardering dreigen monumenten uit deze pe-riode voorgoed te verdwijnen of onherstelbaar teworden verminkt. Eén van deze topmonumentenis het Sint Jozef Ziekenhuis te Deventer. Watmaakt dit gebouwencomplex zo bijzonder? In de loop van de jaren dertig ontstaat er eensoort neerslachtigheid, die alle optimisme overeen nieuwe maatschappij, zoals na de eerste we-reldoorlog was ontstaan, wegvaagt. Er komt eenzoeken naar meer zekerheid, vooral bij architectendie niet tot de kring van de Nieuwe Zakelijkheidhoren. Men denkt zekerheid te kunnen putten uitde Hollandse gouden eeuw en uit de klassiekeoudheid, anderen zoeken het meer in de idealise-ring van de plattelandsarchitectuur.

In Nederland wordt deze richting in de archi-tectuur gewoonlijk aangeduid met de term‘Delftse School’, omdat zij op de afdeling bouw-kunde van de T.H. in Delft tot ontwikkelingkomt onder leiding van prof. ir. M.J. GranpréMolière. Na de bekering van Molière tot het ka-

tholicisme wordt zijn denkenvooral bepaald door Thomas vanAquino. Een groot deel van hetoeuvre van Granpré Molière be-staat dan ook uit religieuze archi-tectuur: kerken en kloosters. Voorde vormgeving van deze gebou-wen wordt uitvoerig de katho-lieke liturgie bestudeerd.

Uit de ‘Delftse School’ kwam de‘Bossche School’ voort. De naamvan deze stroming is ontleend aande opleiding KerkelijkeArchitectuur, die tussen 1946 en1973 gevestigd was in hetKruithuis te ’s-Hertogenbosch.Dom Hans van der Laan, zijnbroer Nico en C. Pouderoyenwaren de docenten van deze op-leiding.

Kenmerkend voor de ‘BosscheSchool’ is de sobere vormgeving

7

Fragment van stafkaart 1866

van de gebouwen. De verhoudingen wordenvooral bepaald door het zogenaamde plastischegetal, ontwikkeld door Dom van der Laan. Hetplastisch getal is in de architectuur een specialeverhouding waarmee een hele reeks van met el-kaar verbonden verhoudingen samenhangt. Kiestmen de verhoudingen tussen de breedte b, delengte l en de hoogte h zo dat:

l : b = h : l = b + l : hdan is deze verhouding gelijk aan het plastisch getal.Men maakt voornamelijk gebruik van beton,baksteen en hout, de materialen die inNederland voorhanden zijn.

De kerken van de ‘Bossche School’ zijn vaakdriebeukige basilieken, gemodelleerd naar devroegchristelijke kerken in Italië. De torens her-inneren aan de campaniles in het noorden vanItalië. Zo werden in de tweede helft van de 20eeeuw een aantal kerken, kloosters, woonhuizenen stadhuizen in voornamelijk het zuiden vanNederland gebouwd. Het is dus bijzonder inDeventer een complex als het Sint JozefZiekenhuis in de ‘Bossche Stijl’ aan te treffen. Het Sint Jozef Ziekenhuis, daterend uit 1956 enontworpen door ir. Jan van der Laan, broer vanHans en Nico, is opgezet als een verzamelinggebouwen die eigen zijn aan een ziekenhuis. Zowaren er oorspronkelijk een medisch behandel-gebouw, verpleeggebouw voor volwassenen, kin-derafdeling, kapel en klooster, huisvesting leken-verpleegsters, keuken met huisvesting dienst-meisjes en een ketelhuis. Bij de situering van deverschillende gebouwen is uitgegaan van eengrote rechthoekige binnenhof, waarop alle ge-bouwen een zekere oriëntatie hebben. Het plas-tisch getal is toegepast in de verhouding tussende gebouwen en de bouwvolumes. De binnen-hof bindt de samenstellende delen van het com-plex tot een eenheid. De gang er rond omheenvormt de verbinding tussen de verschillende ge-bouwen onderling, zodat men gaande van hetene naar het andere gebouw het gehele complexsteeds op één of andere wijze beleeft.

De kapel beslaat een vleugel van het voormaligeklooster, dat als een gesloten vierkant is opgezet. Dekapel is een enkelvoudige ruimte. Het zangkoor ligtin een hoger opgehaalde bouwmassa, die bekroondis met een klokkentoren voor de luidklok.Het complex is verrijkt met werken van beel-dende kunstenaars. Zo maakte de beeldhouwerArie Teeuwisse voor de hoofdingang een gevel-beeld in brons, voorstellende Sint-Jozef als be-schermer van de Moeder Gods op weg naarBethlehem. In het ingangsportaal bevinden zichin glasmozaïek voorstellingen van Mozes met deslang en Tobias met de vis, gemaakt door J.B.

Lambert. De glas-in-loodramen in de kapel zijnvan Lambert Simon. De edelsmid Jan Noyonsmaakte voor de kapel het altaarkruis, de altaar-kandelaars de bekleding van de tabernakel, degodslamp en het wijwatervat. Ook maakte hijeen aantal kruisbeelden in het gebouw.

De aanwijzing tot rijksmonument komt te laatom het hele complex ongeschonden te bewaren.Er lag immers al een bouwplan om het zieken-huis te veranderen in voorzieningen voor eerste-lijnsgezondheidszorg. Hierdoor wordt de onder-linge samenhang tussen de gebouwen verstoorden zal de verhouding gelijk aan het plastisch ge-tal, zo kenmerkend voor de architectuur van deBossche School, gedeeltelijk verdwijnen. Welverwacht de Stichting Oud Deventer dat de ka-pel en de binnentuin gespaard blijven.

Peter Dekker, bestuurslid van Stichting Oud Deventer St

ich

tin

g

8

derende uiterlijk van de stad Deventer als achter-grond: van de winkels en de fabrieken, de zie-kenzorg, het onderwijs, het sportleven enz.

Het boek bevat een paar zeer sprekende histori-sche documenten. Zo is daar de rij mensen dievoor de Nederlandsche Bank aan de KleinePoot staan te wachten op geld op te nemen: hetis augustus 1914 en de Eerste Wereldoorlog iszojuist uitgebroken. Uniek is de schitterendeopname van enkele mannen die zich met roei-bootjes ophouden bij de te water geraakte oli-fant van circus Hagenbeek, die zojuist door deGasbrug is gezakt. Jammer genoeg komen veelvan de betere foto’s niet tot hun recht door deopmaak: hinderlijk zijn de nummers van de pa-gina’s, die als donkere knopen onderaan de blad-spiegel hangen; het formaat is meestal te klein,waardoor de aandacht wordt afgeleid door deomringende plaatjes. Zo is een prachtige op-name van het interieur van de capsulefabriek(Deventer Algemene Industrie Maatschappij)piepklein afgedrukt, terwijl deze minstens eenhele bladzijde verdiend had. De desolaatheid vande verwoeste gebouwen na de bombardementenvan 1944 en 1945 was op een groter formaatveel krachtiger uitgekomen.

Historie van Deventer in

foto’s

Jan Rutgers en Cees Vos, ‘100 jaar ge-schiedenis van Deventer, gezien door delens van drie generaties Foto Rutgers’, eenuitgave van Robine BV Grafische tech-nieken, Twello 2006.Verkrijgbaar in de Deventer boekhandels.

Voor fotoboeken over Deventer bestaat blijk-baar een niet gemakkelijk te verzadigen markt.Na ‘Deventer verleden tijd’ met foto’s uit deverzameling van het Stadsarchief en de beidedelen van ‘Deventer een eeuw geleden’ met fo-to’s van vader en zoon J.W. Jansen besprekenwij hier opnieuw een uitgave met historischefoto’s: ‘100 jaar geschiedenis van Deventer’ metfoto’s van drie generaties van de fotografenfa-milie Rutgers. In zekere zin is deze publicatieeen aanvulling op en voortzetting van de eer-dergenoemde boeken geworden. Foto Rutgersaan de Nieuwstraat heeft van 1906 tot 1995 be-staan, waardoor de beelddocumentatie vanDeventers verleden tot aan het eind van detwintigste eeuw en verder kon worden doorge-trokken. In het begin der eeuw stond de foto-grafie nog in de schaduw van de schilderkunst,in de studio werd zelfs letterlijk gebruik ge-maakt van geschilderde decors. In een portretuit 1924 van Johannes Hendrik Rutgers junior,geposeerd nonchalant met een sigaret in dehand, wordt duidelijk hoe de invloed van defilm een rol is gaan spelen (pag. 22). Geleidelijkworden de beelden minder romantisch en schil-derachtig, realistischer. Interessant is te zien hoede zwart-witportretten uit de jaren vijftig nogtamelijk statisch en ingetogen zijn, terwijl de la-tere pasfoto’s in kleur veel directer en spontaneroverkomen.

De landschappen en stadsgezichten van FotoRutgers blinken over het algemeen niet uit dooresthetische kwaliteiten, al zijn er duidelijk uit-zonderingen, zoals de series over de huzaren vande Boreel of de mensenmenigtes op de mark-ten. De mooiere foto’s hadden in de vroegsteperiode net als de studio-opnames een schilder-achtig karakter, in de periode voor en na deTweede Wereldoorlog konden zij een zekeremonumentaliteit bereiken, terwijl in de laatsteperiode zakelijkheid en helderheid de boven-toon voeren.

Bovenal boeien de foto’s van de familieRutgers doordat zij de geschiedenis van hon-derd jaar sociaal leven registreren met het veran-

Oud

Dev

ente

r

9

(Advertentie)

Stic

hti

ng

Jaarverslag over 2007 van

de Stichting Oud

Deventer

Gemeente DeventerNiets heeft ons in het contact met hetstadsbestuur gedurende dit verslagjaarzo bezig gehouden als het bouwplanvoor een nieuw stadskantoor annex bi-bliotheek aan het Grote Kerkhof. Naaraanleiding van hun keuze voor het

schetsontwerp van Neutelings Riedijk schrevenwij op 16 februari aan B en W en de gemeente-raad een open brief, die diezelfde maand in onzenieuwsbrief werd gepubliceerd. Wij spraken daarinonze waardering uit voor de handhaving van eendeel van het huidige stadskantoor en van anderebestaande elementen in het te bebouwen gebied,maar verwierpen de opvatting dat het ontwerp‘naadloos past in de historische stedenbouwkun-dige omgeving’, zoals B en W aangaven. De groteglazen koepel in de vorm van een omgekeerdschip, waarvan de kiel bijna net zo lang is als dekap boven de Grote Kerk achtten wij met dezekwalificatie in flagrante tegenspraak. Dit leek onsdes te erger omdat de koepel boven het tuinterrasbij nacht en tijdens winteravonden van binnenuitzou worden verlicht, een ‘uitstraling’ die ons tenenenmale strijdig leek met het historische monu-mentale karakter van onze stad. Daarbij herinner-den wij hen aan de Belvederegedachte, die doorhet stadsbestuur eerder officieus was omarmd, enwaar dit ontwerp haaks op staat.Wij gaven hierbij aan een uitweg te zien in de

begeleidende brief van Neutelings-Riedijk, waarinhet ontwerp ‘een strategische flexibele visie’ werdgenoemd. Als voorbeeld gaf het architectenbureauaan dat het bestaande Stadskantoor, waarvan hetwestelijk gedeelte afgebroken zou worden, ookvolledig bewaard zou kunnen blijven. Het binnen-plein en de koepel zouden dan kleiner worden.Dit zou onze bezwaren verminderen, vooral alsdan ook de koepel lager zou worden. Wij drongener sterk op aan dat de architecten opdracht zou-den krijgen nog eens ernstig te zoeken naar eenoplossing voor het te grote formaat van hun ont-werp en de overmaat aan licht in de koepel.Op de frontpagina van bovengenoemde nieuws-brief kon de Deventer bevolking via een foto-montage kennisnemen van het effect van het ge-plande stadskantoor/bibliotheek op de directeomgeving. Deze foto trok landelijk de aandacht enleidde tot een meningspeiling van het DeventerDagblad, waarop meer dan 600 reacties binnen-kwamen, waarvan 64 procent negatief.

Op 3 mei liet het college ons niettemin weten dater geen redenen waren om af te wijken van deeerder gedane keuze. Aangegeven werd dat dedoor Oud Deventer aangevoerde argumenten nietsnieuws bevatten, en dat de architect had aange-toond dat de visuele impact van het gebouw zeerbeperkt zou zijn. Het werd nog erger: in het en-kele maanden later vrijgegeven voorlopig ontwerpzagen wij geen aanpassing van betekenis en totovermaat van ramp stond in dit ontwerp boven-dien een grote garage van twee verdiepingen on-der de nieuwbouw. Voordat dit voorlopig ontwerpaan de raad was voorgelegd werd er vervolgens aldiep gegraven naast het stadskantoor ‘om de stads-verwarming om te leggen’. Bij de rechtmatigheidhiervan hebben wij uiteraard vragen gesteld, maardat leverde niets op. Deze werkzaamheden werdenzelfs nog uitgebreid naar het Grote Kerkhof vlakvoor de gevel van het stadhuis, waar mogelijk detoegang tot die parkeergarage zou komen.

Het leek alsof we uitgepraat waren. Maar alsOud Deventer niet kon overtuigen met cultuur-historische argumenten dan waren er misschiengekwalificeerde Deventenaren te vinden, die opgrond van andere overwegingen dit kwaad nogkonden keren. Het lukte mij gemakkelijk om oppersoonlijke titel zes oud-raadsleden van verschil-lende politieke partijen bijeen te brengen, diegraag bereid waren de raad te adviseren om nogeens even na te denken voor het voorlopig ont-werp zou worden goedgekeurd. Op 27 septemberverscheen ons manifest, waarin twijfel werd uitge-sproken aangaande nut, noodzaak, financiële haal-baarheid, risicobeheersing en exploitatiemogelijk-heid van een dergelijk gebouw op deze plaats. Viaeen website en per post betuigden 2103 personenuit Deventer hun bijval met deze actie ‘StopNieuwbouwplan Stadskantoor’. Het valt buitenhet bestek van dit verslag om op details in te gaan,wie dat wil kan hierover het nodige lezen in kran-ten uit die tijd. De raad liet zich overtuigen, enhet voorlopig ontwerp ging twee maanden latervan tafel. Hoe het verder zal gaan hoop ik in hetvolgende jaaroverzicht te kunnen melden.

Parkeren van auto’s in de binnenstad bleef een on-derwerp waarover met B en W van gedachte ge-wisseld kan worden. We waren het volstrekt methen eens dat dit zoveel mogelijk ondergrondsmoet plaatsvinden. B en W dachten over een ga-rage onder nieuwbouw aan het Muggeplein (zes-tig plaatsen). Voor wie? Is die wel primair bestemdvoor bewoners? Daar bestond bij Oud Deventertwijfel over. We blijven tegenstander van autoaan-trekkende garages voor bezoekers van het cen-trum. Die horen niet daar, maar aan de rand vande historische binnenstad. Onder de grachten bij-

10

voorbeeld, zoals we tien jaar geleden al bepleitten.En bij wat we over parkeren te melden hebben la-ten we de wens van een verkeersluwe Welle nooitongenoemd.

In september was mevrouw G. Kroeze, program-maonderdeelmanager van het gemeentelijk BuroMonumentenzorg en Archeologie, als gast aanwe-zig op een algemene bestuursvergadering. In no-vember volgde de heer A.P. Heidema, sinds juliburgemeester van Deventer.

PlaatselijkWij ontvingen een verzoek van de StichtingBolwerksmolen om een van de bestuursledenvan Oud Deventer aan te wijzen voor haarRaad van Bijstand. Mary Berendsen-Bonte namdeze eervolle taak op zich.Bewoners van de Worp maakten bezwaar tegennieuwbouw van rijtjeshuizen aan de Rozenstraat.Wij vonden dit - met hen - niet passend in diewijk en lieten aan het gemeentebestuur weten datopen verkaveling hier gewenst is.Daarentegen schaarden wij ons niet achter deklacht van een bewoner van een van de apparte-mentsgebouwen aan het Pothoofd. Hij vreesdevoor een belemmerd uitzicht door de plannenvoor het Sluiskwartier. Naar onze mening ginghet hier om een privébelang.Wij onthielden eveneens onze steun aan protes-ten tegen de bouw van een zendmast naast despoorbrug, net buiten het BeschermdStadsgezicht. Oud Deventer was van mening dathet silhouet van de stad nauwelijks door dezenaald zou worden beïnvloed.

Sint Jozef ZiekenhuisToen we in de zomer vernamen van plannen omhet Sint Jozef Ziekenhuis aan de VanOldenielstraat grotendeels te slopen heeft het be-stuur na een bezoek aan dit gebouw besloten eenverzoek in te dienen om het de status te gevenvan Rijksmonument. Voor deze stap was een uit-gebreide documentatie als onderbouwing noodza-kelijk. Ons bestuurslid Bernard Duimel heeft hier-voor het nodige werk verricht. In november kre-gen wij van de minister bericht dat ons verzoekvoor hem aanleiding was het pand onder voorbe-scherming te nemen. Het is onze bedoeling datop zijn minst de kapel en de verdiepte binnentuinmet kloostergang behouden blijven.

NevengeulOp persoonlijke titel nam Harry Rademaker zit-ting in het Plaatselijke Qualityteam, adviesorgaanvoor de overheid inzake de vormgeving van dezeingreep. Een ander bestuurslid, Bernard Duimel,vertegenwoordigde Oud Deventer in de

Klankbordgroep. Aan het eind van het jaar wa-ren nog drie nevengeulvarianten in de race, ookcombinaties van onderdelen daarvan zijn nogmogelijk. Gezien het grote belang voor de stadkreeg het onderwerp veel aandacht in de be-stuursvergaderingen.

Werkgroep BouwhistorieOns bestuurslid Herman Lubberding nam het ini-tiatief om een werkgroep bouwhistorie op terichten. Bij de eerste bijeenkomst op 1 maart inde boerderij ‘Olthof ’ verschenen 18 personen.Voor de tweede op 30 juni in het pand Bergschild7 meldden zich 22 personen.

DonateursDe jaarlijkse donateursbijeenkomst vond plaats op19 april, met als spreker Hans Magdelijns, hoofd-inspecteur monumenten van de landelijkeErfgoedinspectie. Onder de titel ‘Minder regels,meer toezicht’ sprak hij over de eerste ervaringenvan deze nieuwe inspectiedienst, die door hemzelfis opgezet bij het Ministerie van OCW. In derondvraag ging het – hoe kan het anders – overde bouwplannen voor het stadskantoor. Een vande aanwezigen voorspelde dat het voorlopig ont-werp nog erger zou worden dan het schetsont-werp. Zoals u hierboven hebt kunnen lezen kreeghij gelijk.

Bestuur Herman Vrielink , redacteur van onze nieuws-brief, trad toe tot het bestuur. In de persoon vanBert Renkema kregen wij een tweede nieuw be-stuurslid. Voor de huidige bestuurssamenstellingraadplege men de website www.oud-deventer.nl

De jaarlijkse bestuursexcursie op 5 oktoberging naar de omgeving van het Grote Kerkhof.Wat daar staat zien we elke dag, maar dank zij degedegen voorbereiding door ons vroegere be-stuurslid Bonnie Rademaker gingen onze ogenopen voor ‘de kern van ons stedelijk leven’. Datwas ook de titel van het verhaal dat zij ons wildevertellen tijdens de aansluitende gezamenlijkemaaltijd. Veel ging helaas verloren in het gezangvan andere aanwezigen, die naar het leek daariets te vieren hadden.

Het algemeen bestuur vergaderde vier maal.Tijdens de novembervergadering hield de heerdrs. J. Reintjes, directeur van NEFIT en voorzittervan de Stichting Geert Grootehuis, een voordrachtover de stand van zaken inzake het laatste. Het da-gelijks bestuur kwam negen maal bij elkaar. Erkwamen twee nieuwsbrieven uit.

Hans van Beeck, secretaris

Oud

Dev

ente

r

11

12

Wij verwachten van onze abonnees wel enige financiële steun. Geef u op als donateur via deze bon of via mj.kuiper@home.nl.

En maak tegelijkertijd uw bijdrage (minimaal € 16,- per jaar) over op rekening 63.16.63.002, t.n.v. Penningmeester Stichting Oud Deventer.

JA, IK WIL DE STICHTING OUD DEVENTER STEUNEN MET EEN BEDRAG VAN € ........ PER JAAR

Inmiddels heb ik bovenstaand bedrag overgeboekt op rekening 63.16.63.002 t.n.v. de penningmeester Stichting Oud Deventer

Naam :. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Adres :. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Handtekening

Deze bon uitknippen en in enveloppe mét of zonder postzegel opsturen naar

STICHTING OUD DEVENTERAntwoordnummer 823, 7400 WB Deventer

✁

Onbestelbaar? D

an graag retour naar Bergstraat 15, 7411 E

R D

eventer

COLOFON

De Stichting Oud Deventer komt sinds 1948 op voor het culturele

erfgoed binnen de gemeente Deventer. Dank zij haar inzet is een aantal

monumenten behouden gebleven. Ook op zestigjarige leeftijd blijven wij

actief voor onze stad.Vanaf 1996 verschijnt twee maal perjaar onze Nieuwsbrief. Wie deze wilontvangen kan zich opgeven bij het

redactieadres Bergstraat 15, 7411 ER Deventer of via redactie@oud-deventer.nl.

Alle ongesigneerde artikelen zijn afkomstig van de redactie, die als volgt

is samengesteld: J.A. van Beeck, B.C.E. Bolkestein,

B.J.M. Duimel en H. Vrielink.Voor de inhoud van ingezonden brie-

ven is de redactie niet verantwoordelijk.

Zij behoudt zich het rechtvoor deze te bekorten.

(Advertentie)