Neem pĳ n in P Ĳ Ndoc.mediaplanet.com/all_projects/3138.pdf · haal goed de wereld in ging....

Een bevlogen mens is gelukkiger...k i j k o p p a g i n a 12 >

DE INHOUD VAN DEZE BĲ LAGE VALT NIET ONDER DE VERANTWOORDELĲ KHEID VAN DE AD-REDACTIE

SchizofrenieErvaringsdeskundige Wouter geeft advies

Online therapieVeilig, anoniem en toch effectief

Wees verstandigNeem pĳ n in eigen beheer

Nr. 2 / maart 2009

FOTO

: MA

RK

NE

TTE

NB

RE

Ĳ E

RS

Wees er snel bij: Pak psychische- en lichamelijke klachten direct aan en haal het optimale uit jezelf.

Wees er snel bij: Pak psychische- en lichamelijke klachten direct aan en haal het optimale uit jezelf.

VERBETER DE KWALITEIT VAN LEVEN

VERBETER DE KWALITEIT VAN LEVEN

6TIPS

Langdurige klachtenAan chronische pijn valt wat te doen

Last van depressieDe drempel hoeft niet hoog te zijn

PĲ N

DE UITDAGING

Doorbreek het taboe

Keuzehulpen: goed voorbereid op weg naar uw behandelingBegrijp beter waar uw arts het over heeft. Met een keuzehulp staat u er sterker voor!Voor veel ziektes bestaan verschillende behandelingen. Een keuze maken kan soms een hele opgave zijn. De keuzehulpen van kiesBeter.nl helpen u een passende behandeling te vinden.

Op kiesBeter.nl staan onder meer keuzehulpen over:

ADHD (bij kinderen)

Angststoornissen

Depressie

Overgangsklachten

De website www.kiesBeter.nl biedt betrouwbare informatie over gezondheid en zorg.

Pijn en psychische klachten hebben één ding gemeen: beiden tasten de kwaliteit van het leven aan. Toch wordt er nog te wei-nig over gesproken. Het wordt tijd dat we er met z’n allen ‘normaal’ over doen.

HHoe komt het toch dat tegen psychische ziekten, zoals depres-sie, zoveel anders wordt aangekeken dan tegen een licha-melijke aandoening,

zoals een maagzweer of een hartin-farct? Als iemand na ingrijpende le-vensgebeurtenissen langdurig bloot-staat aan stress en vervolgens een hartinfarct krijgt, is daar bijna altijd begrip voor. Krijgt iemand onder de-zelfde soort omstandigheden een de-pressie, dan is hij een ‘loser’ of niet opgewassen tegen het leven. Taboe

1 Het is niet eerlijk dat een licha-melijke ziekte vaker geaccep-

teerd wordt, terwijl iemand met een depressie zich schaamt en het ver-bergt of ontkent. Vanuit het Fonds Psychische Gezondheid pleiten wij er voor dat psychische ziekten dezelf-de status krijgen als lichamelijke aandoeningen. Het is de hoogste tijd dat we leren ‘normaal’ te doen over psychische problemen. Daar zijn een hoop mensen mee geholpen.

Volksziekten

2 Psychische problemen komen veel voor. Ze staan in de top-vijf

(!) van ziekten in Nederland. Volgens onderzoek heeft één op de vijf Neder-landers ooit zelf te maken met psy-chische problemen. Jaarlijks worden zo’n 700.000 mensen in GGZ-instel-lingen of psychiatrische ziekenhui-zen behandeld voor psychische aan-doeningen. Tijdelijke psychische ziekten zoals depressie of burn out kunnen genezen. Sommige aandoe-ningen zijn chronisch zoals schizo-frenie en autisme. Behandeling be-staat vooral uit het verminderen van de ziektelast.

Ontwikkeling

3 De geestelijke gezondheidszorg heeft in de laatste jaren een

enorme ontwikkeling doorgemaakt. Iemand met schizofrenie was anno 1980 afgeschreven voor de maat-schappij. Dat is nu niet meer zo. Er zijn betere medicijnen, er zijn betere behandelmethoden. Door deze ver-nieuwde zorg hebben mensen meer kwaliteit van leven en kunnen zij soms zelfs met enige aanpassingen meedraaien in de maatschappij. Maar er moet nog veel gebeuren. Er is be-hoefte aan goede voorlichting over psychische gezondheid. Er moet we-tenschappelijk onderzoek worden ge-daan, naar de oorzaak van psychische ziekten en naar betere medicatie. Ook

steunt het Fonds Psychische Gezond-heid patiënteninitiatieven en andere projecten om de geestelijke gezond-heidszorg beter te maken. Voor uw psychische gezondheid. Daar gaat het ons om.

Pijn

4 Psychische problemen komen veel voor in Nederland, maar er

zijn weinig mensen die erover pra-ten. Dat levert veel verborgen leed op. Ook pijn is vaak niet zichtbaar. En het is lastig in te schatten welke lasten iemand met zich meedraagt. Toch zijn er oplossingen en antwoorden. Voor zowel de psyche, als pijn.

Pijn kan zich op verschillende ma-nieren openbaren. Iemand kan acuut pijn krijgen die snel effectief verhol-pen kan worden. Pijn kan echter ook je leven gaan beheersen waardoor de gewone dingen in het leven niet meer zo gewoon lijken als voorheen. Dat geldt met name voor mensen die chronisch en langdurig pijn ervaren. Zeker 2,5 miljoen volwassen Neder-landers worden geconfronteerd met pijn die regelmatig en gedurende langere tijd optreedt.

“Iemand met schizofrenie was anno 1980 afgeschreven voor de maat-schappĳ. Dat is nu niet meer zo.”

Ronald GorterDirecteur Fonds Psychische Gezondheid

“Ik voelde mĳn handen en voeten tintelen en toen ik onder de douche stond voelde het water anders aan op mĳn huid, net alsof ik koorts had.”

Karen VenhuizenKunstschaatster en getroffen door het syndroom van Guillian Barré.

WIJ RADEN AAN

PAGINA 4-5

Advies van een specialist p. 21 Psychiater Sandra Kooĳ geeft haar visie over ADHD bĳ volwassenen.

De schaamte voorbij p. 22 Deskundigen over het belang van voorlichting bĳ verslaving.

PĲN, 2DE EDITIE, MAART 2009

Country Manager: Kristiina KansenEditorial Manager: Birte van Ouwerkerk

Business Development Manager:Lot van BrakelSub-editors:Amber van DelftThomas Rohlfs

Project Managers: Yvonne Ovink & Eden BaarsPhone: 020-7077015E-mail:[email protected]@mediaplanet.com

Gedistribueerd met :Het AD, maart 2009Drukkerij: Wegener NieuwsDruk

Mediaplanet contact information: Phone: 020-7077001Fax: 020-7077099E-mail: [email protected]

We make our readers succeed!

Mediaplanet ontwikkelt hoogwaardige bĳla-gen die zich richten op een specifiek thema en de daarbĳ behorende doelgroep. Zo brengen wĳ lezer en adverteerder dichter bĳ elkaar.

2 · MAART 2009 EEN ONAFHANKELĲKE THEMABĲLAGE VAN MEDIAPLANET

Stress,burn-out ofdepressie? Essence Training: een oplossing die echt werkt.Veel organisaties en families lijden aan de gevolgen van stress en burn-out. De meesten hebben al verschillende oplossingen geprobeerd, die vaak veel tijd kosten en een beperkt resultaat opleveren. Er zijn andere bewezen manieren om stress en burn-out te voorkomen, of om ze sneller op te lossen met een duurzaam resultaat. Kijk voor meer informatie op www.stresstrainingen.nl

Meld je vandaag nog aan voor een GRATIS proeftraining op 17 april via 020 614 7006 of [email protected]

In samenwerking met:www.psychischegezondheid.nl


PROFIEL

Karen Veenhuizen

Leeftijd: 24 jaar

Sport: Kunstschaatsen

Prijzen: Negenvoudig Nederlands Kampioen, veer-tiende op het EK van 2008

Studie: Communicatie- en informatiewe-tenschappen

Woonplaats: Heerenveen

Getroffen door: Syndroom van Guillian Barré

Vraag: Wat doe je als je als jonge topsporter binnen 48 uur de controle over je spierfuncties verliest? Antwoord: Je blijft positief denken in de wetenschap dat het waarschijnlijk allemaal weer goed komt.

Het is de ergste nachtmerrie van iedere topsporter: in hoog tempo de kracht uit je spieren voelen wegvloeien, weken-lang in het ziekenhuis liggen en hel-se zenuwpijn lijden. Ongeveer een jaar geleden overkwam het de talentvolle kunstschaatster Karen Venhuizen. Te-genwoordig staat ze weer op het ijs en traint ze voor de Olympische winter-spelen in Vancouver in 2010.

Tijd voor de huisarts“Het begon al bij het opstaan. Ik voelde mijn handen en voeten tintelen en toen ik onder de douche stond voelde het wa-ter anders aan op mijn huid, net alsof ik koorts had. Later op de training had ik moeite met mijn balans en de rest van de dag liep het allemaal niet lekker. Die nacht had ik veel pijn en kon ik moeilijk ademen, best eng. De volgende dag kon ik mijn arm niet goed optillen en ik besloot mijn training af te zeggen. Ik ben nog wel naar college gegaan – ik studeer aan de Rijksuniversiteit Groningen. Maar toen ik in de auto terug met twee handen moest

schakelen, vond ik dat ik dat het tijd was voor een bezoek aan de huisarts.

De huisarts stuurde me onmiddellijk door naar de neuroloog. Deze liet me een paar testjes doen, maar inmiddels kon ik bijna niks meer. Hij had gelukkig di-rect door dat ik het syndroom van Guil-lian Barré had, een aandoening die leidt tot spieruitval. Opmerkelijk, want er zijn jaarlijks maar 150 tot 300 mensen die het krijgen. Ik werd direct aan de medicijnen gezet en er werd me verteld dat daarmee de kans op herstel groot zou zijn. Maar ook dat de situatie eerst nog slechter zou worden. Ik werd opgenomen in het zie-kenhuis en had echt heel veel pijn. De hulsjes om mijn zenuwen werden als het ware ‘opgegeten’ waardoor de zenuwen gingen ontsteken en werden aangetast. Ook voor de pijn bestonden medicijnen, maar die moesten in anderhalve week een bepaald niveau opbouwen voordat ze werkzaam zouden zijn.

Mijn muziek en ikDie periode was een hel, ik voelde me zó machteloos. ’s Nachts was de pijn het ergst. Omdat ik niets anders kon, luis-

terde ik dan vaak naar muziek. Als ik in de ochtend soms eindelijk sliep, maak-ten ze me toch wakker om mijn dag/nachtritme niet te verstoren. Die we-ken in het ziekenhuis heb ik dus nau-welijks geslapen. En dan kreeg ik ook nog eens de pers over me heen. Natuur-lijk hoefde ik ze niet te woord te staan, maar ik voelde me toch een beetje ver-plicht. Bovendien wilde ik dat mijn ver-haal goed de wereld in ging. Alleen: wat kon ik ze zeggen? Ik kon wel roepen dat ik zou terugkeren in de topsport, maar ik wist zelf nauwelijks hoe mijn herstel zou verlopen. Wel had ik me voorgeno-men om pas te gaan schaatsen als ik al-les weer zou kunnen. Ik was namelijk bang dat ik het zou verprutsen als ik te vroeg zou beginnen.

Na vier keer weer een dubbele axel Eind april had ik er vier weken zieken-huis en zes weken revalidatiecentrum opzitten. Half juni stapte ik voor het eerst weer het ijs op, onder toeziend oog van de regionale tv. Ik was bang dat ik meteen onderuit zou gaan, maar het ging eigenlijk prima. Na vier keer trai-nen kon ik alweer een dubbele axel

springen. Dat versterkte mijn idee dat ik uiteindelijk weer op topniveau zou kun-nen schaatsen. Inmiddels ben ik bijna weer terug op mijn oude niveau. Het eni-ge wat nu nog opspeelt is een heupbles-sure die ik voor mijn ziekte ook al had. Ik had gehoopt dat hij door al die rust zou zijn verdwenen, maar helaas. Gelukkig zijn we nu dichtbij een diagnose en dus ook bij een oplossing. Dan kan ik daarna weer vol in training.

Vechten voor herstelInmiddels ben ik ambassadeur gewor-den voor het Prinses Beatrixfonds voor spierziekten. Ik realiseer me dat ik veel positieve belangstelling krijg waarmee zij hun voordeel kunnen doen. Boven-dien vind ik het mooi als ik mensen kan helpen bij hun motivatie om te vechten voor hun herstel. Maar er komt een mo-ment dat ik daarmee zal stoppen. Dan ben ik gewoon klaar met de ziekte en wil ik me alleen kunnen focussen op mijn studie en de topsport!

Op naar de Olympische winterspelen in Vancouver!

IRMA VAN DER LUBBE

[email protected]

DE VERANDERING

INSPIRATIE

De gezondheidszorg verandert. De introduc-tie van marktwerking zorgt voor nieuwe zorgaanbieders die goede zorg leveren die

is afgestemd op patiënten. Bijvoorbeeld door korte toegangstijden en snelle doorlooptijden van behan-delingen. Daarnaast hecht een moderne kliniek veel waarde aan topkwaliteit behandelingen waarvan het resultaat aantoonbaar is. Bijvoorbeeld door mee te werken aan wetenschappelijk onderzoek en opleiding en daarmee de zorg voor patiënten verder te verbe-teren.

Optimal Care Pijnklinieken is een voorbeeld van een moderne kliniek voor patiënten met chronische en acute pijnklachten. De eerste locatie van Optimal Care Pijnklinieken is gevestigd in Rotterdam, binnen de muren van de grootste ZBC van Nederland: Park Medisch Centrum. De uitstraling van het centrum is modern, niet ziekenhuisachtig maar juist heel rust-gevend en uitnodigend. Als missie heeft de kliniek zich voorgenomen om integrale pijnbestrijding volgens een multidisciplinaire benadering aan te bieden, op een locatie waar patiënten met (chronische) pijn zich thuisvoelen.

Pijnaandoeningen kunnen zich overal in het lichaam voordoen. Ze bevinden zich in het hoofd, aan het gezicht, nek, schouders, armen, rug, benen en voeten. Door deze verscheidenheid is het noodzakelijk om de zorg van verschillende specialismen op elkaar af te stemmen. Hierdoor doorlopen patiënten hun be-handeling eenvoudiger en vaak met beter resultaat. Om de verschillende soorten pijn zo goed mogelijk te behandelen, wordt bij Optimal Care Pijnklinieken samengewerkt door pijnspecialisten met een anes-thesie achtergrond, psychologen, psychiaters, fysio-therapeuten en revalidatieartsen. Maar daarnaast vindt ook multidisciplinaire samenwerking plaats met orthopeden, neurochirurgen en neurologen. Doordat pijnspecialisten multidisciplinair samenwerken en alle mogelijke (complexe) behandeltechnieken beheers-en, kunnen zij een optimaal behandelplan voor pijn-patiënten aanbieden.

Op 16 april organiseren Optimal Care Pijnklinieken en Pfizer, in samenwerking met Psy To Be, Medtronic, Biomet en Smith & Nephew een congres over be-handelen van pijnklachten voor huisartsen, medisch specialisten en medewerkers in de thuiszorg.

Snel en goed minder pijn

MAART 2009 · 5EEN ONAFHANKELĲKE THEMABĲLAGE VAN MEDIAPLANET

INSPIRATIE

SYNDROOM VAN GUILLAIN BARRÉJaarlijks worden in Nederland 150 tot 300 mensen hierdoor getroffen. De meeste mensen herstellen volledig, al kan dit maanden of jaren duren.

Het Revalidatiefonds helpt mensen met een lichamelijke handicap of chronische ziekte

Als het niet vanzelf over gaat...Iedereen heeft wel eens pijn. Door pijn merken we dat ons lichaam beschadigd is en moet herstellen. Het gaat vanzelf wel over, daar vertrouwen we op. Groot zijn dan ook de frustraties en de wanhoop als de pijn niet vanzelf over gaat, maar chronisch blijkt te zijn.

Chronische pijn is, in tegenstelling tot gewone pijn, niet te herleiden tot een specifiek mankement aan het lichaam. De pijn wordt desondanks wel als een krijsende alarmbel geregistreerd: er is iets mis! Zo ervaart men continu negatieve spanning, zonder aanwijsbare reden.

Chronische pijn te lijfOm chronische pijn te bestrijden, zijn verschillende vormen van pijnrevalidatie ontwikkeld. De patiënt leert op een slimme manier met de pijn om te gaan, zowel fysiek als mentaal. Dat loont, zo is te lezen in het onderzoeksrapport ‘Kosten en baten van revalidatie’, mede geïnitieerd door het Revalidatiefonds. Pijnrevalidatie levert een winst van € 33.000,- per behandelde patiënt op voor de maatschappij. De belangrijkste winst wordt uiteraard behaald op de kwaliteit van leven, zowel van de patiënt als van zijn omgeving. Mensen met chronische pijn leren de alarmbellen te negeren en kunnen weer zonder remmingen meedoen in de samenleving. Dat willen we toch allemaal?

Het rapport ‘Kosten en baten van revalidatie’ is op te vragen bij het Revalidatiefonds: [email protected].

Wetenschappelijk onderzoek naar

behandelmethoden is belangrijk. Niet

alleen worden bestaande methoden

getoetst, er worden ook telkens betere

vormen van behandeling ontwikkeld.

Het Revalidatiefonds steunt onderzoek

dat tot doel heeft de levenskwaliteit

van mensen met een chronische ziekte

of handicap te verbeteren. En om die

steun te kunnen geven, doen wij graag

een beroep op u.

Fibromyalgie betekent letterlijk pijn in spieren en bindweefsel. Deze aandoening

wordt door velen verkeerd ingeschat. Fibromyalgie heeft een enorme impact op de

kwaliteit van het dagelijkse leven van �bromyalgiepatiënten, zowel economisch als

sociaal. Dit wordt helaas nog veel te veel onderschat door mensen die hier beleids-

matig mee te maken hebben, zoals politici, overheidsinstanties en keuringsartsen.

Mensen met �bromyalgie lopen niet alleen tegen deze muur van onbegrip op, ze

hebben voorafgaand al een lange weg bewandeld alvorens de diagnose �bromyalgie

te krijgen. Ook hier zijn ze vaak geconfronteerd geweest met onbegrip en onbekend-

heid, waardoor het klachtenpatroon verergerd wordt.

Fibromyalgie, een moeilijk te diagnosticeren aandoening met een diversiteit aan

klachten en met een aantal veel voorkomende klachten. Allereerst is er de constant

aanwezige pijn, verspreid over het gehele lichaam. Als gevolg van deze pijn kunnen

intense vermoeidheid en gebrek aan energie ontstaan. Een andere veel voorkomende

klacht is niet uitgerust wakker worden en daarbij geconfronteerd worden met (och-

tend) stijfheid.

Fibromyalgie is een aandoening die tot op heden niet te genezen is en waarvoor ook

geen speci�eke medicatie beschikbaar is in Europa, dit in tegenstelling tot de V.S. Een

behandeling die tot nu toe het beste resultaat op langere termijn geeft is het multi-

disciplinaire programma volgens het biopsychosociaal model.

Meer informatie kunt u krijgen bij de

Nationale Vereniging voor Fibromyalgie-patiënten (F.E.S.)

Postbus 58066

1040 HB Amsterdam

020-6862152 ledenadministratie

020-6812001 voor vragen over �bromyalgie en een luisterend oor

Beide telefoonnummers zijn op werkdagen van

9.00-12.00 en van 12.30-15.30 uur bereikbaar

Zie ook de website www.fesinfo.nl

Zoek afleiding

1Als ik bezoek kreeg, wilde iedereen weten hoe het met me ging. Maar ik liet

hen liever vertellen over het leven ‘buiten’. Zo hoefde ik zelf niet te praten, want dat kostte me veel moeite. Maar ook was het fijn om afleiding te hebben en even met iets anders dan mijn ziekte bezig te zijn.

Blijf positief denken

2Ik wist dat mijn kans op herstel groot was. Daarom ben ik zo veel mogelijk

dingen voor school blijven doen. Natuurlijk dacht ik ook aan schaat-sen, maar dat kwam op het tweede plan. Mijn gezondheid was het be-langrijkst.

Blijf lachen

3Humor is het beste medi-cijn. Toen ik uit een tuitbe-ker mijn Roosvicee zat te

drinken, zei ik tegen mijn moeder: “Het lijkt hier de peuterspeelzaal wel!” We hebben ons suf gelachen! Kies voor jezelf

4Ik voelde me verplicht de pers te woord te staan, ter-wijl ik daar eigenlijk geen

zin in had. Door een gesprek met een maatschappelijk werkster leerde ik dat het niet erg is om in zo’n situatie voor jezelf te kiezen.

Geef je over

5Er werd mij verteld dat het herstelproces bij mijn ziekte heel wisselend kan

zijn. De een krijgt bijvoorbeeld veel pijn, de ander komt aan de be-ademingsapparatuur. Daarom heb ik me bewust niet verdiept in al-les wat er zou kunnen gebeuren, maar me aan de ziekte overgege-ven. Ik had er tenslotte toch geen invloed op.

OVERLEVINGSTIPS

5


PROFIEL

Karen Veenhuizen

Leeftijd: 24 jaar

Sport: Kunstschaatsen

Prijzen: Negenvoudig Nederlands Kampioen, veer-tiende op het EK van 2008

Studie: Communicatie- en informatiewe-tenschappen

Woonplaats: Heerenveen

Getroffen door: Syndroom van Guillian Barré

Vraag: Wat doe je als je als jonge topsporter binnen 48 uur de controle over je spierfuncties verliest? Antwoord: Je blijft positief denken in de wetenschap dat het waarschijnlijk allemaal weer goed komt.

Het is de ergste nachtmerrie van iedere topsporter: in hoog tempo de kracht uit je spieren voelen wegvloeien, weken-lang in het ziekenhuis liggen en hel-se zenuwpijn lijden. Ongeveer een jaar geleden overkwam het de talentvolle kunstschaatster Karen Venhuizen. Te-genwoordig staat ze weer op het ijs en traint ze voor de Olympische winter-spelen in Vancouver in 2010.

Tijd voor de huisarts“Het begon al bij het opstaan. Ik voelde mijn handen en voeten tintelen en toen ik onder de douche stond voelde het wa-ter anders aan op mijn huid, net alsof ik koorts had. Later op de training had ik moeite met mijn balans en de rest van de dag liep het allemaal niet lekker. Die nacht had ik veel pijn en kon ik moeilijk ademen, best eng. De volgende dag kon ik mijn arm niet goed optillen en ik besloot mijn training af te zeggen. Ik ben nog wel naar college gegaan – ik studeer aan de Rijksuniversiteit Groningen. Maar toen ik in de auto terug met twee handen moest

schakelen, vond ik dat ik dat het tijd was voor een bezoek aan de huisarts.

De huisarts stuurde me onmiddellijk door naar de neuroloog. Deze liet me een paar testjes doen, maar inmiddels kon ik bijna niks meer. Hij had gelukkig di-rect door dat ik het syndroom van Guil-lian Barré had, een aandoening die leidt tot spieruitval. Opmerkelijk, want er zijn jaarlijks maar 150 tot 300 mensen die het krijgen. Ik werd direct aan de medicijnen gezet en er werd me verteld dat daarmee de kans op herstel groot zou zijn. Maar ook dat de situatie eerst nog slechter zou worden. Ik werd opgenomen in het zie-kenhuis en had echt heel veel pijn. De hulsjes om mijn zenuwen werden als het ware ‘opgegeten’ waardoor de zenuwen gingen ontsteken en werden aangetast. Ook voor de pijn bestonden medicijnen, maar die moesten in anderhalve week een bepaald niveau opbouwen voordat ze werkzaam zouden zijn.

Mijn muziek en ikDie periode was een hel, ik voelde me zó machteloos. ’s Nachts was de pijn het ergst. Omdat ik niets anders kon, luis-

terde ik dan vaak naar muziek. Als ik in de ochtend soms eindelijk sliep, maak-ten ze me toch wakker om mijn dag/nachtritme niet te verstoren. Die we-ken in het ziekenhuis heb ik dus nau-welijks geslapen. En dan kreeg ik ook nog eens de pers over me heen. Natuur-lijk hoefde ik ze niet te woord te staan, maar ik voelde me toch een beetje ver-plicht. Bovendien wilde ik dat mijn ver-haal goed de wereld in ging. Alleen: wat kon ik ze zeggen? Ik kon wel roepen dat ik zou terugkeren in de topsport, maar ik wist zelf nauwelijks hoe mijn herstel zou verlopen. Wel had ik me voorgeno-men om pas te gaan schaatsen als ik al-les weer zou kunnen. Ik was namelijk bang dat ik het zou verprutsen als ik te vroeg zou beginnen.

Na vier keer weer een dubbele axel Eind april had ik er vier weken zieken-huis en zes weken revalidatiecentrum opzitten. Half juni stapte ik voor het eerst weer het ijs op, onder toeziend oog van de regionale tv. Ik was bang dat ik meteen onderuit zou gaan, maar het ging eigenlijk prima. Na vier keer trai-nen kon ik alweer een dubbele axel

springen. Dat versterkte mijn idee dat ik uiteindelijk weer op topniveau zou kun-nen schaatsen. Inmiddels ben ik bijna weer terug op mijn oude niveau. Het eni-ge wat nu nog opspeelt is een heupbles-sure die ik voor mijn ziekte ook al had. Ik had gehoopt dat hij door al die rust zou zijn verdwenen, maar helaas. Gelukkig zijn we nu dichtbij een diagnose en dus ook bij een oplossing. Dan kan ik daarna weer vol in training.

Vechten voor herstelInmiddels ben ik ambassadeur gewor-den voor het Prinses Beatrixfonds voor spierziekten. Ik realiseer me dat ik veel positieve belangstelling krijg waarmee zij hun voordeel kunnen doen. Boven-dien vind ik het mooi als ik mensen kan helpen bij hun motivatie om te vechten voor hun herstel. Maar er komt een mo-ment dat ik daarmee zal stoppen. Dan ben ik gewoon klaar met de ziekte en wil ik me alleen kunnen focussen op mijn studie en de topsport!

Op naar de Olympische winterspelen in Vancouver!

IRMA VAN DER LUBBE

[email protected]

DE VERANDERING

INSPIRATIE

De gezondheidszorg verandert. De introduc-tie van marktwerking zorgt voor nieuwe zorgaanbieders die goede zorg leveren die

is afgestemd op patiënten. Bijvoorbeeld door korte toegangstijden en snelle doorlooptijden van behan-delingen. Daarnaast hecht een moderne kliniek veel waarde aan topkwaliteit behandelingen waarvan het resultaat aantoonbaar is. Bijvoorbeeld door mee te werken aan wetenschappelijk onderzoek en opleiding en daarmee de zorg voor patiënten verder te verbe-teren.

Optimal Care Pijnklinieken is een voorbeeld van een moderne kliniek voor patiënten met chronische en acute pijnklachten. De eerste locatie van Optimal Care Pijnklinieken is gevestigd in Rotterdam, binnen de muren van de grootste ZBC van Nederland: Park Medisch Centrum. De uitstraling van het centrum is modern, niet ziekenhuisachtig maar juist heel rust-gevend en uitnodigend. Als missie heeft de kliniek zich voorgenomen om integrale pijnbestrijding volgens een multidisciplinaire benadering aan te bieden, op een locatie waar patiënten met (chronische) pijn zich thuisvoelen.

Pijnaandoeningen kunnen zich overal in het lichaam voordoen. Ze bevinden zich in het hoofd, aan het gezicht, nek, schouders, armen, rug, benen en voeten. Door deze verscheidenheid is het noodzakelijk om de zorg van verschillende specialismen op elkaar af te stemmen. Hierdoor doorlopen patiënten hun be-handeling eenvoudiger en vaak met beter resultaat. Om de verschillende soorten pijn zo goed mogelijk te behandelen, wordt bij Optimal Care Pijnklinieken samengewerkt door pijnspecialisten met een anes-thesie achtergrond, psychologen, psychiaters, fysio-therapeuten en revalidatieartsen. Maar daarnaast vindt ook multidisciplinaire samenwerking plaats met orthopeden, neurochirurgen en neurologen. Doordat pijnspecialisten multidisciplinair samenwerken en alle mogelijke (complexe) behandeltechnieken beheers-en, kunnen zij een optimaal behandelplan voor pijn-patiënten aanbieden.

Op 16 april organiseren Optimal Care Pijnklinieken en Pfizer, in samenwerking met Psy To Be, Medtronic, Biomet en Smith & Nephew een congres over be-handelen van pijnklachten voor huisartsen, medisch specialisten en medewerkers in de thuiszorg.

Snel en goed minder pijn

Ze hebben leesklachten als:- Lezen is inspannend en moeilijk geconcentreerd vol te houden.- Tekst wordt wazig of letters dansen.- Kleine letters bijna niet te lezen, proefwerken moeten vergroot worden.- Leesgerelateerde hoofdpijn.

Logisch dat ze dan niet willen lezen, zich slecht kunnen concentreren of er gefrustreerd van raken? Dat gun je toch niemand? Met de gepatenteerde Xlensfilters van Chromagen verdwijnen die klach-ten en gaat lezen en leren direct beter, en wordt ook leuker! De filters die in bril of contactlenzen kunnen, werken bij jong en oud.Met de Xlensfilters kost lezen dus minder energie.

Men merkt dat ook aan: Niet meer zo vermoeid van het leeswerk na

school of werk. Sneller lezen, dus leesachterstand inlopen. Letters of getallen minder omdraaien, tafels beter

automatiseren. Minder vaak iets overlezen om het goed te be-

grijpen. Daarom lees-, proef- of huiswerk sneller klaar. Kleine letters beter lezen, dus geen vergrote tekst

met proefwerk meer nodig.

DYSLEXIE KLACHTEN VERDWIJNEN DIRECT

Geen hoofdpijn meer van lezen.

De theorieAls men de filters regelmatig gebruikt, moeten de ogen en hersenen het licht op een andere manier verwerken. Dit noemt men brainmapping hetgeen je kunt vergelijken met hersengymnastiek. Daar-door verbeteren de leesprestaties uiteindelijk ook zonder de filters. Veel universiteiten en onderzoe-kers bevestigen dit, een aantal onderzoeken staan op www.xlens.nl

Er loopt een onderzoek met zwaar dyslectische kin-deren op een speciaal basisonderwijs in Arnhem.

Veel mensen worstelen onnodig met lezen.Daarbij kinderen die al 2 jaar bijna geen vooruit-gang boekte. Met de Xlensfilters werd er binnen 3 maanden gemiddeld ruim 20% sneller en 50% minder fout gelezen. Eigenlijk kan een docent of remedial teacher nu pas echt beginnen met lees-ondersteuning, omdat de leerling zich nu pas opti-maal kan concentreren.Ook leerlingen van het middelbaar en hoger on-derwijs die geen bijles meer hebben, merken dat hun studieprestaties ineens fors toenemen. Ineens zijn meer studies mogelijk.Men kan een afspraak maken om te zien of Xlens de oplossing is. Dat onderzoek is € 50,-

Garantie, niet goed geld terugHet is bewezen dat Xlens echt werkt. Xlens geeft 100% zekerheid met een niet goed geld terug ga-rantie. Als er bij de eerste controle na 3 maanden geen duidelijke verbeteringen zijn krijgt u gewoon uw geld terug.

Meer informatieChromaGen wordt al 3 jaar succesvol en exclusief door XLens in Nederland aangeboden via gere-nommeerde partners.Meer informatie op www.xlens.nl Wilt u weten of XLens voor u de oplossing is, bel dan: 040.2631207.

Wat is Neurofeedback?Door het plakken van elektroden op het hoofd is hersenactiviteit via een computerscherm zichtbaar en meetbaar te maken. Dit wordt ook wel een EEG (elektro-encefalogram) genoemd. Door het zichtbaar maken van de hersenactiviteit kan de werking van het brein beïnvloed en veranderd worden.Het functioneren van het menselijk brein is afhankelijk van de toestand waarin men zich bevindt. Tijdens slaap is het brein in relatieve rust, dit is als trage hersenactiviteit in het EEG terug te zien. Wanneer er meer van het brein gevraagd wordt, bijvoorbeeld bij het oplossen van een ingewikkelde taak/

som/probleem zal het brein meer snelle activiteit moeten produceren om deze taak te volbrengen. Het brein is in staat te schakelen. Klachten zoals angst, spanning, slaapstoornissen en concentratieproblemen kunnen ontstaan als het brein niet in staat is de gewenste activiteit te produceren die voor de situatie passend is. Door hersenactiviteit te registreren en vervolgens gericht te beïnvloeden middels feedback, in beeld en/of geluid via een computerscherm, kunnen we de hersenen leren de gewenste acti-viteit te produceren. Neurofeedback is dus een trainingsmethode waarin het zelfregulerend vermogen van het brein wordt verbeterd.

Hoe gaat een neurofeedback-training?Neurofeedback is een geheel pijnloze training waarbij elektroden op het hoofd en de oren worden geplakt. Deze elektroden meten de hersen-activiteit en het signaal van deze elektroden wordt weer gegeven op een computerscherm. De cliënt zit in een comfortabele stoel en kijkt bijvoorbeeld naar een � lm. Wanneer het brein van de cliënt de gewenste hersenactiviteit vertoont, zal de � lm gaan lopen. Voldoet het brein niet aan de juiste voorwaarden dan staat de � lm stil. Doordat de feedback steeds opnieuw aan het brein wordt aangeboden reageert en anticipeert het brein op deze informatie en zal het brein leren de ‘nieuwe’ gewenste activiteit te vertonen.

Wie is de Neurofeedback Group?De Neurofeedback Group is het centrum voor mentale training en therapie. In onze praktijken (Arnhem, Den Bosch, Doetinchem en Heeren-veen) werken behandelaren met een

universitaire opleiding psychologie en een aanvullende opleiding Neu-rofeedback. Zij beschikken binnen de psychologie over verschillende specia lisaties (neuropsychologie, klinische psychologie etc.). Dit multi-disciplinaire team wordt verder aangevuld door een orthopedagoog en een coach. Indien gewenst of noodzakelijk combineren we de Neurofeedback behandeling met deze disciplines en cognitieve ondersteuning.

U kunt zich via onze site of telefonisch aanmelden voor een kennismakings gesprek inclusief korte EEG-meting. Op basis van dit gesprek weet u of Neurofeedback voor u of uw kind geschikt is. Ook in het kader van ‘terugdringing ziekte verzuim’ is Neurofeed-back een e� ectief instrument.

Neurofeedback als effectieve behandelmethode binnen de psychologie

Voor meer informatie www.neurofeedbackgroup.nl

Neurofeedback is een methode waarbij de hersenactiviteit getraind wordt door middel van operante conditionering/feedback. Neurofeedback heeft zijn e� ectiviteit inmiddels wetenschappelijk en maatschappelijk bewezen. Neurofeedback wordt zowel bij kinderen als volwassenen ingezet bij o.a. de volgende klachten: burn-out, vermoeidheid, AD(H)D, PDD-NOS, migraine, dyslexie/automatiseringsproblemen, paniek- en angststoornissen, stress, wiplash, klachten na hersenletsel en lichte depressie. een computerscherm. De cliënt zit

in een comfortabele stoel en kijkt bijvoorbeeld naar een � lm. Wanneer het brein van de cliënt de gewenste hersenactiviteit vertoont, zal de � lm gaan lopen. Voldoet het brein niet aan de juiste voorwaarden dan staat de � lm stil. Doordat de feedback steeds opnieuw aan het brein wordt aangeboden reageert en anticipeert het brein op deze informatie en zal het brein leren de ‘nieuwe’ gewenste activiteit te vertonen.

Wie is de Neurofeedback Group?De Neurofeedback Group is het centrum voor mentale training en therapie. In onze praktijken (Arnhem, Den Bosch, Doetinchem en Heeren-veen) werken behandelaren met een

en een coach. Indien gewenst of noodzakelijk combineren we de Neurofeedback behandeling met deze disciplines en cognitieve ondersteuning.

U kunt zich via onze site of telefonisch aanmelden voor een kennismakings gesprek inclusief korte EEG-meting. Op basis van dit gesprek weet u of Neurofeedback voor u of uw kind geschikt is. Ook in het kader van ‘terugdringing ziekte verzuim’ is Neurofeed-back een e� ectief instrument.

www.neurofeedbackgroup.nl

Hoofdkantoor: Neurofeedback ArnhemSimon Stevinweg 27, 6827 BS ArnhemTel.: 026-361 37 77

44-09

Vestigingen in Arnhem, Den Bosch, Doetinchem en Heerenveen

44-09 Adv NFBG 266x195.indd 1 13-03-2009 20:37:36

(advertorial)

(advertorial)

DESKUNDIG ADVIES

Hulp na twee keer klikken

Online psychische hulpverlening wordt steeds populairder, want inmiddels bieden tientallen Nederlandse instanties hele of gedeeltelijke therapieën aan via internet. Logisch, want het heeft heel veel voordelen. Het grootste voordeel? Zelfs patiënten, die voorheen onbereikbaar leken, kunnen nu efficiënt worden geholpen.

De psychische hulp-verlening verplaatst zich langzaam van de spreekkamer naar het internet. Wie via een zoekmachine infor-matie zoekt over een

psychisch probleem zal binnen twee muisklikken bij een onlinehulpver-lener belanden. “Nu vindt nog maar een paar procent van alle hulpverle-ning plaats via de interactieve mo-gelijkheden van het web, maar er ko-men steeds meer initiatieven”, vertelt Frank Schalken van E-hulp.nl, een stichting die organisaties stimuleert tot en ondersteunt bij het ontwikke-len van online hulpverlening.

Er lijken alleen maar voordelen aan te zitten, voor zowel de organisa-tie als de patiënt. “Bepaalde behande-lingen zijn qua opbouw telkens het-zelfde, dus een organisatie kan via internet in kortere tijd meer mensen helpen.” Andere voordelen zijn dat de onlinegroepsbehandelingen snel-ler vol zitten, omdat reisafstanden minder belangrijk zijn en de hulp-verleners kunnen makkelijk terugle-zen wat een patiënt eerder heeft ge-schreven.

AnonimiteitOnlinetherapie heeft bovendien een belangrijke bonus: een nieuwe doel-groep. Het gaat hier om een groep pa-tiënten die uit schaamte normaliter geen hulp zou zoeken. “Denk aan een hoogopgeleid iemand met een alco-holprobleem, die bang is te worden ge-stigmatiseerd en dus op zoek is naar

anonimiteit”, aldus Schalken.Nu belandt slechts hooguit vijf

procent van de verslaafden bij een hulpverlener, dus er valt veel te win-nen. “Wat dat betreft is er sprake van een aardverschuiving!” zegt project-leider Bram van Leeuwen van de ver-slavingsinstelling met het grootste onlineaanbod. Hij meent dat ze nu ongeveer tien procent van de ver-slaafden meer bereiken dan voor-heen. “Het gaat vooral om mensen zoals jij en ik, die nog goed functione-ren op sociaal gebied, met een part-ner, vrienden en een baan.”

Meteen inloggenBehalve deze laagdrempeligheid en het feit dat de patiënten zich al mel-den voordat hun gedrag te problema-tisch is, zijn er nog meer voordelen voor de patiënt. Van Leeuwen: “Men-sen kunnen het doen in een relatief veilige omgeving, in hun eigen tijd en eigen tempo. En tijdens een moeilijk moment, als je bijvoorbeeld ’s avonds laat een wijntje wilt nemen, kun je meteen inloggen en aan de slag!”

Sinds de online hulpverlening zo’n tien jaar geleden z’n intrede deed, zijn er diverse vormen opgedoken: patiënten kunnen lid worden van een patiëntenforum, chatten of e-mailen met hulpverleners, of een ‘ro-bot’ zoekt automatische antwoorden op hun vragen. “Patiënten moeten er goed op letten dat de vorm van de hulp hen aanspreekt. Als je het pret-tig vindt om je woorden nauwkeu-rig te kiezen, dan kan e-mailen fi jner zijn dan chatten”, aldus Schalken.

Nadelen zijn er nauwelijks, volgens Van Leeuwen.“Voor sommigen men-sen is online hulp wel minder geschikt, zo zullen wij iemand met een alcohol-probleem én een depressie altijd vra-gen om langs te komen.” Je zou denken dat de anonimiteit als keerzijde heeft dat het uitvalpercentage hoger is, maar dit zou juist lager zijn dan bij de face-to-face-gesprekken. “Dat komt waar-schijnlijk ook door de hoge motivatie van de patiënten, want ze kiezen er zelf voor om wel of niet in te loggen.”

Patiënten die online hulp zoeken moeten er wel goed op letten dat ze te maken hebben met een offi cië-le instantie, dat er een klachtenrege-ling is en dat er zorgvuldig wordt om-gesprongen met persoonsgegevens, waarschuwt E-hulp.nl. Schalken: “De patiënt vindt het nu misschien prima om met voor- en achternaam op een forum op te staan, maar als-ie over een tijdje gaat solliciteren kan dit erg ver-velend zijn!”

Werk aan de winkel De kenners verwachten een verdere groei, zowel in kwantiteit als kwaliteit. Schalken: “Het scala aan problemen wordt steeds meer gedekt en de mede-werkers worden steeds meer getraind in hoe ze zo’n gesprek voeren.” Toch zouden veel sites nog gebruiksvrien-delijker en veiliger moeten worden, meent hij. Ook van Leeuwen erkent dat er nog werk aan de winkel is. “Mijn utopie is dat iedere patiënt een eigen e-hulpprogramma krijgt op z’n eigen ni-veau, door complete pakketten met di-verse behandelingen aan te bieden.”

“Alles bĳ elkaar zou ik de online-hulp een stille revolutie in de geestelĳ ke gezondheidszorg willen noemen!”

INTERNET

De Parnassia Bavo Groep wil de kwaliteit van leven van haar

patiënten en de kwaliteit van de samenleving verbeteren.

Dat doen we door het bieden van geestelijke

gezondheidszorg en door voortdurend te streven naar

verbetering en vernieuwing, met behoud van het goede.

Onze deskundige medewerkers werken vanuit een

respectvolle en optimistische instelling. We investeren in

onderzoek en opleiding, vergaande specialisatie en

uitstekende bedrijfsvoering. Zo leveren wij de best mogelijke

behandelingen en zorg op maat voor alle patiënten.

Deskundig, respectvol en optimistisch

www.parnassiabavogroep.nl

O P T I M I S T I S C H , S P E C I A L I S T I S C H , T O E G A N K E L I J K

Psychische problemen zijn de gewoonste zaak van de wereld. Behalve voor degene die er last van hebben. Met de zelftest op www.psyq.nl weet u na enkele minuten of PsyQ iets voor u kan betekenen. Wij bieden gespecialiseerde behandeling van de meest voorkomende psychische klachten.

U staat niet alleenEen kwart van de Nederlanders heeft er last van

Voor wie is zo’n online-behandeling geschikt?Je moet natuurlijk met een com-puter kunnen omgaan en gemo-tiveerd zijn om alle opdrachten te maken. Daarbij helpen we je met het beschrijven van je gevoelens en het ontwikkelen van zelfk en-nis.

Hoe ziet zo’n online-therapie eruit? De patiënt heeft minstens een keer in de drie dagen contact met steeds dezelfde coach, via een afge-schermde site. Vooral in het begin sturen we veel berichten heen en weer om de patiënt op weg te hel-pen. Zo’n bericht lijkt meer op een brief, dan op een MSN-bericht, ge-zien de lengte en inhoud. De pati-ënt vult tussentijds vragenlijsten in, zodat wij zicht houden op de vooruitgang. En tot drie maanden na de behandeling kunnen ze con-tact opnemen met de coach, als dat nodig is. Naast internetten, kun-nen we trouwens ook bellen of een face-to-face-gesprek hebben. Ik ben een groot voorstander van zo’n mix, om de behandeling volledig ‘op maat’ te krijgen.

Werkt het goed?Ja, en dat is niet alleen mijn erva-ring, maar ook die van collega’s. Verschillende onderzoekers, zo-als het Trimbos-instituut, bevesti-gen dit. De reacties die ik krijg zijn positief, de afstand maakt het voor mensen vaak makkelijk hun emo-ties te uiten. Vaak zorgt dat voor een goede, eerste kennismaking met psychische hulpverlening.

VRAAG & ANTWOORDEva BroomansO nline hulpverlener (psychologe/sek-suologe) bĳ een erkende GGZ-zorginstelling.

7 · MAART 2009 EEN ONAFHANKELĲ KE THEMABĲ LAGE VAN MEDIAPLANET

Bram van LeeuwenOnline behandelaar bĳ Brĳ derVerslavingszorg

Psycholoog Bart Schrieken, toen één van de onderzoekers, nu werkzaam bij de behandelorganissatie: “Uit onderzoek naar de werkzaamheid van psychotherapie blijkt dat inzicht in klachten even belangrijk is als het leren van vaardigheden. Dat hebben we vertaald naar een behandelvorm waarin mensen heel praktisch met hun klachten bezig zijn. Maar wel onder goede begeleiding van een psycholoog. Het aardige is dat die niet naast je hoeft te zitten. Dat blijkt net zo goed via internet te gaan.

Hoe komen mensen bij jullie in behandeling?: Meestal worden ze verwezen door hun huisarts, bijvoorbeeld met een burn-out, posttraumatische stress of depressie, maar soms melden men-sen zichzelf aan. We brengen dan eerst de klachten in kaart met vragenlijsten die zijn geijkt op grote groepen mensen, zodat je een standaard hebt om te kijken wat en hoe ernstig de proble-men zijn.

Ja, en dan? Een cliënt heeft een eigen beveiligde Interapy-site en werkt met een persoonlijke psycholoog samen aan het oplos-sen van problemen, maar niet uit de losse hand. De behandeling heeft een duidelijke richting, en dat is ook nodig. Depressie is bijvoorbeeld een hardnekkige klacht. Mensen moeten zich daar

stap voor stap uitvechten. Daarom hebben de behandelingen veel structuur. Uit het onderzoek weten we wat je het beste kunt doen als je bijvoorbeeld posttraumatische stress, paniek- of de-pressie klachten hebt. Voor elk van die klachten is een stappen-plan gemaakt om weer op de rails te komen. Een cliënt krijgt twee keer per week een opdracht van zijn psycholoog. Dat is dus behoorlijk intensief. Het voordeel is dat behandeling daardoor snel klaar kan zijn. Afhankelijk van de klacht duurt een behande-ling tussen de 7 en de 20 weken. Wat mensen eigenlijk doen is het onder begeleiding maken van een eigen behandelprogram-ma. “Hier”, Bart laat een stukje lezen van een interview met een cliënt die is behandeld voor burn-out.

“Wat ik persoonlijk als heel positief heb ervaren, is dat ik alles later kon teruglezen. Dat is heel bruik-baar voor me geweest. De handvatten die ik tijdens de therapie heb opgedaan, helpen me nu nog door moeilijke periodes heen.”

Ik had er nog nooit van gehoord, behandeling via inter-net, waarom zou je het eigenlijk doen? Omdat het goed is. Behandelingen worden alleen aangeboden als we weten-schappelijk onderzocht zijn. We zijn bijvoorbeeld nu bezig de resultaten van de laatste 1500 behandelingen te evalueren.

Ook zorgen we ervoor dat we geen wachtlijst krijgen: dus mensen kunnen met een behandeling beginnen op het moment dat mensen dat willen.

En soms blijkt dat mensen het makkelijker vinden om niet met iemand te hoeven praten over hun problemen.

Wat is Interapy eigenlijk en is het goedkoper dan een gewone behandeling? Interapy is een erkende instelling, na verwij-zing door een huisarts of bedrijfsarts wordt de behandeling door de zorgverzekering vergoed. Wel is het zo dat we, dankzij onze werkwijze, lagere kosten in rekening kunnen brengen dan gemiddeld. Maar eigenlijk vind ik dat niet zo relevant, het gaat om de kwaliteit van de behandeling.

Informatie: www.interapy.nl

DEPRESSIE ONLINE TE BEHANDELEN

Eind vorige eeuw startten het Fonds Psychische Gezondheid

en de Universiteit van Amsterdam (UvA) onder leiding van

prof. dr. Alfred Lange onderzoek naar een veilige en werkzame

manier om psychische klachten te behandelen via internet.

Het leverde een nieuwe behandelvorm op: Interapy, die nu

succesvol wordt toegepast in de geestelijke gezondheidszorg,

onder andere voor het behandelen van depressie.Foto: fotosipsak/ istockphoto

www.korrelatie.nl

Korrelatie

Neem contact op met de professionelehulpverleners van Korrelatie

Bel0900-1450 (15 CPM)(ma t/m vr 9:00 - 18:00)

Chatwww.korrelatie.nl(ma t/m vr 9:00 - 17:30)

[email protected](7 X 24 uur)

Antwoord op uw vraag

Korrelatie

Onze naam is u vast bekend. We geven al sinds 1965 hulp en advies aan mensen die een vraag hebben. Of het nu om dilemma’s, twijfels en onzekerheden gaat of om psychologische en/of sociale problemen. Iedereen kan bij ons terecht. Zowel telefonisch als online.

Aan onze psychologen, maatschappelijk werkers en pedagogen kunt u alles in vertrouwen voorleggen. Onze dienstverlening is gratis, anoniem en toegespitst op uw situatie. De meeste mensen hebben hier baat bij.

Met welke vragen?

Voorbeelden van vragen die ons gesteld worden: Ik kom al weken tot niets, is dit nu een depressie? Ik voel me zo eenzaam nu mijn partner is overleden, wat kan ik daaraan doen?

Ik durf al weken de straat niet op, waar vind ik hulp?

Helpen of doorverwijzen?

Onze hulp is specifiek op uw situatie afgestemd. Veel mensen kunnen direct met ons advies aan de slag. Soms is een probleem complex of een antwoord niet meteen voorhanden. Dan zoeken we naar een manier om het dilemma een plek te geven. Of proberen we samen uw probleem zo nauwkeurig mogelijk te verwoorden en passende hulp te zoeken. Zo vinden we met elkaar doelgericht een oplossing.

‘Psychosociale problemen’ kunnen heftigegevoelens en onzekerheid met zich meebrengen.

(advertorial)


Naar schatting lopen 2 tot 3 miljoen Nederlanders rond met chronische pijn. Dat maakt het tot een aandoe-ning met veel maatschappelijke ge-volgen. “Helaas wordt nog vaak ge-dacht dat chronische pijn ‘tussen de oren’ zit”, ervaart anesthesioloog Frank Huygen. “Terwijl inmiddels we-tenschappelijk is aangetoond dat pijn vrijwel nooit een psychische oorzaak heeft. Zelfs bij artsen heeft chroni-sche pijn nog niet altijd de erkenning die het verdient. Daarom strijden wij hard om deze ‘ziekte’ op de medische kaart te krijgen en de pijnzorg lande-lijk goed georganiseerd te krijgen.”

Duidelijke prikkelDie zorg bestaat onder meer uit het bestrijden van de pijn. In tegenstel-ling tot wat veel mensen denken, is op dat gebied veel mogelijk. “De grootste uitdaging ligt bij neuropa-tische pijn; dat is pijn die niet door een duidelijke prikkel wordt veroor-zaakt”, vertelt Huygen. “Er worden goede resultaten geboekt met medi-cijnen die opmerkelijk genoeg niet specifi ek voor pijnbestrijding zijn ontwikkeld, zoals anti-epileptica en anti-depressiva. Net als pijn zitten epilepsie en depressiviteit namelijk vast op een zelfde soort mechanisme

dat een elektrische storm van impul-sen geeft. Het middel moet uiteraard wel voor pijnbestrijding zijn geregis-treerd om het voor dit doel te kunnen voorschrijven. Bovendien wordt voor het ene en het andere doel vaak ver-schillende doses gebruikt.”

Extra prikkels toevoegenEen andere methode om neuropa-tische pijn te bestrijden is het toe-dienen van extra prikkels, bijvoor-beeld door Transcutane Electro Neu-ro Stimulatie (TENS). Huygen legt uit: “TENS is een apparaatje dat je op je li-chaam draagt, zo groot als een lucifer-doosje. Het geeft elektrische stroom-pjes af die maken dat de zenuwen minder pijn doorgeven aan de herse-nen. De pijnhaard blijft dus gewoon bestaan, alleen voel je hem niet meer. Voorwaarde voor een succesvol resul-taat is wél dat het dikke vezelsysteem van de patiënt nog intact is. Is dat niet het geval, dan is het ook mogelijk om een soort inwendig TENS-systeem aan te brengen. Het ruggenmerg geeft prikkels door aan de hersenen. Om dit merg via stroom extra te stimuleren kan een pacemakerdraad in de ruimte rond het ruggenmerg worden aange-

bracht. Het pacemakerapparaatje kan vervolgens in de bil of de linkeronder-buik worden bevestigd.”

Het kan ook zinvol zijn om de over-dracht van prikkels helemaal te stop-pen door een blokkade. Daarbij wordt de zenuw uitgeschakeld met een war-me naaldpunt. “Je kunt dat vergelijken met het doorknippen van een draad van een alarmsysteem”, legt Huy-gen uit. “Je moet dat heel nauwkeurig doen, anders gaat juist het alarm af. Met andere woorden: in theorie kan een patiënt er een nieuwe pijn voor in de plaats krijgen. Daarom gebeurt dit alleen in specifi eke gevallen waarbij we zeker weten dat het veilig kan.”

Prikken geen bezwaarNaast de reguliere behandelmethoden in het ziekenhuis wordt soms ook ge-kozen voor (aanvullende) behandelme-thoden in de eerste lijn zoals: manuele therapie, oefentherapie Cesar/ Mensen-dieck of hapnotherapie. Ook ervaart Huygen dat sommige patiënten baat hebben bij alternatieve behandelin-gen zoals accupunctuur. “Er is geen wetenschappelijke verklaring voor de werking aangetoond”, stelt hij. “Toch hebben we geen bezwaar tegen deze complementaire vorm van behande-len, integendeel. Alleen al omdat de pa-tiënt bij dergelijke behandelaars meer zorg en aandacht krijgt dan wij vaak kunnen geven. Ook dat werkt helend.”

Dr. F.J.P.M. HuygenAnesthesioloog en sectorhoofd pĳ n-kenniscentrum Erasmus MC

NIET MEER LĲ DEN DAN NODIG IS

IRMA VAN DER LUBBE

[email protected]

Vraag: Betekent chronische pĳ n dat je altĳ d maar moet lĳ den?

Antwoord: Nee, zeker niet! Aan chronische pĳ n valt gelukkig veel te doen.

NIEUWS

ZOEK EEN OPLOSSING

EEN ONAFHANKELĲ KE THEMABĲ LAGE VAN MEDIAPLANET

ZOEK EEN OPLOSSING

1TIP

Oefentherapeut als bewegingscoachGezond blijven bewegen, ook als u ouder wordt.

Juist bij het ouder worden krijgen we vaker te maken met pijnklachten. Pijn beïnvloedt onswelbevinden en wij functioneren niet zoals we graag zouden willen. Met pijn in de rugbijvoorbeeld, valt de zorg voor kleinkinderen zwaar. Na een partijtje tennis krijgen we lastvan de knieën. En die lange wandelingen gaan ons ook niet meer zo gemakkelijk af. Mensenmet een chronische ziekte zoals Parkinson, artrose of reuma, kennen vaak continu pijn. Een oefentherapeut Cesar/Mensendieck weet alles van pijn en de bewegingsmechanismen vanons lichaam. Samen met u kijkt de oefentherapeut wat voor u de beste houding en optimalemanier van bewegen is. Met behulp van oefeningen op maat leert u anders en beter bewegen. U leert met de pijn om te gaan, de pijn neemt af of verdwijnt.

De huisarts kan u een verwijsbriefje geven, maar u kunt ook op eigen initiatief contact opnemen met één van de 2000 oefentherapeuten. Oefentherapie wordt vergoed vanuit de aanvullende zorgverzekering. Kijk op www.oefentherapeut.nl voor een praktijk bij u in de buurt. Of neem contact op met de VvOCM, de vereniging van oefentherapeuten Cesar/Mensendieck, tel. 030-2625627, [email protected]

Meer dan 75 jaar ervaring in

preventie en behandeling van

klachten aan het bewegingsapparaat.

Pijn in nek, schouder, rug, heup, bekken, gewrichten of voeten.

Hoofdpijn, klachten bij het ademhalen, incontinentie of RSI;

de oefentherapeut Cesar/Mensendieck helpt u er wat aan te doen.

uitstekende ondersteuning

getest en aanbevolen verschillende uitvoeringen.

Spina-Bac

Proostwetering 101G

3543 AC UTRECHT

The Netherlands

T +31 (0)30 241 06 18

F +31 (0)84 22 637 13

E [email protected]

I www.spina-bac.nl

SPINA-BAC HOLLANDVoor een beter zitgemak!

Meer informatie: Spina-Bac, Proostwetering 101G, 3543 AC Utrecht,

T +31 (0)30 241 06 18, F +31 (0)84 226 37 13, E [email protected], I www.spina-bac.nl

Rugklachten zijn te voorkomen. Zweedse rugspecialisten hebben

hiervoor een ideale oplos-sing gevonden: Spina-Bac,

een handzaam, verstelbaar kussen.

De goed doordachte constructie van Spina-Bac kan uw rug de natuurlijke S-bocht laten behouden. Met Spina-Bac kunt u zo goed als

elke stoel aanpassen op uw eigen rug.

Het Spina-Bac rugkussen is verkrijgbaar in vier verschillende kleuren

MAART 2009 · 11EEN ONAFHANKELĲKE THEMABĲLAGE VAN MEDIAPLANET

NIEUWS

Sinds vier jaar is een unieke operatie op het gebied van de herniachirurgie van de wervelkolom mogelijk. Orthopedisch chirurg Menno Iprenburg heeft deze ingreep inmiddels meer dan 600 keer succesvol uitgevoerd.

Wat maakt deze techniek zo bijzonder?Deze innovatieve techniek, de zogenaamde PTED is een afkorting van Percutane (door de huid) Transforaminale (door het foramen, het gat aan de zijkant waar de zenuwwortel door loopt naar het been) Endoscopische (door een kijkbuis van 8 mm) Discectomie (verwijdering van het uitpuilende deel van de tussenwervelschijf) en heeft de volgende voordelen:

• De ingreep vindt plaats in dagbehandeling• De ingreep wordt gedaan onder plaatselijke verdoving• Het is een zeer klein operatiewondje van 8 mm via de zij• De patiënt gaat pijnvrij 2 uur na de ingreep huiswaarts• Een zeer snelle revalidatie• Er is geen wachtlijst.• Klein toegewijd team van (operatie-)medewerkers

Binnen één week kunnen patiënten komen voor een consult en indien nodig een operatie. De kliniek heeft de beschikking over een uiterst moderne operatiekamer en hooggekwalificeerd (operatie)personeel.Patiëntvriendelijkheid staat vanzelfsprekend hoog in het vaandel.

Voor meer informatie kunt u zich wenden tot:Rugkliniek IprenburgTelefoon: 085-2103004

IN ÉÉN DAG VAN UW HERNIA AF?

www.rugkliniek.netwww.herniakliniek.nl

LYR-

07-0

55

Doe de test opwww.stopdepijn.nl

Bind de strijd aan met pijn

Heeft u last van branderige pijn, een gevoel van koude voeten of benen en/of pijn met elektrische schokken?Ga naar www.stopdepijn.nl, vul de zenuwpijntest in en neem deze mee naar uw arts.

ZENUWPIJN?

Doe de test opwww.stopdepijn.nl

ZENUWPIJN?

550388_PFI_Advertentie.indd 1 12-03-2009 11:36:32

Wanneer je opstaat met rugpijn nadat je gisteren de tuin hebt omgespit, dan is dat verklaarbaar. “Pijn heeft een sig-naalfunctie”, legt huisarts Yvonne Ho-gewoning uit. “Het laat je weten dat je lichaam of je geest overbelast is. Vaak weet je zelf wel wat de pijn veroor-zaakt. Daarmee stoppen en even gas terugnemen is dan verstandig.”

Eerst even aankijken, dan actie Houdt pijn wat langer aan, dan is het prima om het nog even aan te kijken en de ergste pijn weg te nemen met een pijnstiller. Wanneer de oorzaak echter onduidelijk is, wanneer pijn een beperkende factor wordt of wan-neer je het gewoon niet vertrouwt, dan is het raadzaam om naar de huisarts te gaan. “Wij beginnen al-tijd met het stellen van gerichte vra-gen om helder te krijgen waar de pijn vandaan komt”, vertelt Hogewoning. “Eventueel kunnen wij verder onder-zoek doen, zoals een foto laten maken bij het vermoeden van gewrichtsslij-tage of een maagonderzoek bij chro-nische maagpijn. Vaak zijn pijn-klachten goed te behandelen met gerichte medicatie zoals pijnstillers voor migraine, spierblessures en rug-pijn of tabletten die maagzuur rem-

men. Daarnaast kan bijvoorbeeld een behandeling bij de Mensendieck- of fysiotherapeut verbetering geven, of een bandage of zwachtel bij een ver-stuikt of gekneusd gewricht.”

Tijdig weer aankloppenAls pijn desondanks niet over gaat, kun je spreken van chronische pijn. Klop dan weer aan bij de huisarts, die gaat dan verder (onder)zoeken. “Soms kan er een onderliggende ziekte zijn,” weet Hogewoning. “Slijtage van de ge-wrichten en gespannen spieren door bijvoorbeeld stress komen het mees-te voor. Maar de pijn kan ook worden veroorzaakt door reuma of kanker. Dan is het zaak dat je daar zo snel mo-gelijk bij bent. Een nog relatief onbe-kende chronische pijn is neuropati-sche pijn die het gevolg kan zijn van diabetes, suikerziekte dus. Door het hogere suikergehalte in het bloed worden de zenuwuiteinden in met name de handen en voeten aange-tast. Dit kan zorgen voor rusteloze en pijnlijke benen en handen. Gelukkig bestaan er medicijnen die deze klach-ten kunnen verminderen.”

Geen paniekZelf op internet zoeken naar wat er mis is, is niet altijd handig. “Soms denken mensen hierdoor dat ze een tumor in hun hoofd hebben, ter-wijl het gewoon om een spannings-hoofdpijn gaat”, ervaart Hogewo-ning. “Daarom is het raadzaam om bij dergelijke pijn naar de huisarts te gaan. Die kan een klacht nuchter be-kijken en samen met de patiënt naar een oplossing zoeken.”

Yvonne HogewoningHuisarts

Heb je pijn die je niet kunt verklaren? Blijf er niet mee lo-pen en maak een afspraak bij je huisarts.

VOORBEELD

GEVOLGENNaast pijnbehandeling is het belangrijk om te leren hoe je met pijn kan leven.FOTO: SEBCHANDLER/ISTOCKPHOTO

Klop aan bĳ de huisarts bĳ twĳfel over pĳn

IRMA VAN DER LUBBE

[email protected]

Gezond verstand

1Probeer de pijn te lokalise-ren en te bedenken wat de oorzaak kan zijn. Is het

overbelasting, geef je lichaam dan rust zodat het tijd heeft om zich te herstellen.

Voorbarige conclusies

2Er is niks mis mee om op internet te zoeken naar wat de oorzaak van de pijn

kan zijn. Trek echter geen directe conclusies uit de informatie die je vindt.

Twijfel

3Blijf nooit te lang met pijn-klachten doorlopen. Als je niet snapt waar de pijn

vandaan kan komen of wanneer je je zorgen maakt, stap dan naar de huisarts. Al is het alleen maar zo-dat deze je kan geruststellen.

Duidelijk verhaal

4Heb je zelf een idee van wat je mankeert, zorg dan dat je je verhaal klaar hebt.

Vertel zo duidelijk mogelijk wat je klachten zijn en waarom je denkt dat dit met je aan de hand is.

Open stellen

4Ook al heb je misschien een gedachte over je kwaal of aandoening, probeer je

toch te blijven open stellen voor de mening van de huisarts. Samen kom je verder.

TIPS VAN YVONNE

5

MAART 2009 · 13EEN ONAFHANKELĲ KE THEMABĲ LAGE VAN MEDIAPLANET12 · MAART 2009 EEN ONAFHANKELĲ KE THEMABĲ LAGE VAN MEDIAPLANET

Burn-out wordt nog steeds een mo-deziekte genoemd, ondanks dat al ja-ren consequent een op de tien werk-nemers klachten heeft. “Werkgevers grijpen nu wel sneller in dan voor-heen, zodat mensen niet een paar jaar, maar een paar maanden thuis zitten. Nog beter is om in te grijpen vóór iemand dreigt uit te vallen”, zegt managementconsultant Carien Kar-sten en schrijfster van diverse boe-ken, waaronder ‘Hart aan het werk, voorkom burn-out’. Wie lijdt aan een burn-out is door langdurige overbe-lasting of chronische stress extreem uitgeput geraakt, vergeetachtig, heeft z’n concentratievermogen verloren en voelt zich niets meer waard. De-ze somberheid kan leiden tot een de-pressie of je kunt je niet meer op een normale manier ontspannen, waar-door je een verslaving ontwikkelt.

ZingevingKarsten zegt dat vier energiebron-nen in balans moeten zijn. Allereerst de fysieke, wat je kunt bereiken met sporten of ontspanningsoefenin-gen. Ook mentaal moet alles kloppen, dus ga minder piekeren en kijk eens een fi lm of neem vakantie. Als derde aandachtsgebied noemt zij het emo-tionele element, wat betekent dat je

voldoende rust moet nemen, zodat je niet onnodig boos of bedroefd bent. Minder werken kan voor alle drie een oplossing zijn, maar de vierde ener-giebron is misschien wel het aller-belangrijkst: zingeving. “Door je af te vragen wat je écht belangrijk vindt, kom je tot de kern van wat je drijft.” Ze vindt het daarom een slechte zaak dat mensen met een burn-out antide-pressiva slikken. “Een pilletje werkt dan niet. Je moet nadenken over wat wezenlijk is en wat je energie geeft.”

Wie slechter slaapt, sociale ver-plichtingen afzegt vanwege ver-moeidheid en minder presteert, moet bij zichzelf te rade gaan, luidt haar advies. Maar het eerste waar-schuwingssignaal is dat je weerzin voelt tegen je werk. Ook Willem van Rhenen, chief medical offi cer bij Ar-boNed, vindt dat je al in een vroeg stadium alarm moet slaan. “Bijvoor-beeld als je routinematig werkt en langer blijft hangen bij de koffi eau-tomaat omdat de werklust er niet meer is.” Volgens hem heeft zestig tot 65 procent van de werknemers hier last van. “Dat noem ik grijze muizen. Die vlammen niet meer.” Daarnaast zou 25 procent van de werknemers vallen in de categorie

‘gestampte muisjes’, omdat ze ern-stige klachten hebben en het risico lopen op bijvoorbeeld een burn-out. GelukkigDe overige tien tot vijftien procent is een ‘gekleurde muis’. “Dit zijn be-vlogen mensen die plezier hebben in hun werk omdat ze bij hun ‘bron’ zitten.” Van Rhenen klaagt dat de na-druk ligt op het reduceren van ellen-de, terwijl bedrijven juist het werk-plezier moeten stimuleren. “Zoek uit waar werknemers gelukkig van worden. En dat kan voor iedereen iets anders zijn.” Wil jij jezelf vooral ontwikkelen, dan moet je dagelijks iets leren, maar je drijfveer kan ook in de sociale context liggen omdat je het vooral gezellig wilt hebben op je werk. Zorg dat je die energiebron dagelijks aanspreekt en je verandert van een grijze in een gekleurde muis. Prettig voor jezelf, het thuisfront en de werkgever. Van Rhenen: “Het is besmettelijk! Als voorbeeldfi guren zoals managers bevlogen zijn, dan gaat het rendement van het hele be-drijf omhoog!”

Willem van RhenenChief medical offi cer bĳ Arboned

Carien KarstenSchrĳ fster en

management-consultant

DE GEKLEURDE MUIS WERKT MET PLEZIER

HANNELORE ZWITSERLOOD

[email protected]

Vraag: Waarom krĳ gt de één last van een burn-out, terwĳ l de ander datzelfde werk fl uitend doet?

Antwoord: Bevlogenheid!

NIEUWS

VIND JOUW ENERGIEBRON

VIND JOUW ENERGIEBRON

2TIP

BETER SLAPEN ZONDER MEDICIJNEN: GEDRAGSTHERAPIE HELPTAls je goed slaapt is het makkelijker om stress het hoofd te bieden. Goede slaap is nodig om overdag optimaal te kunnen functioneren. Je aandacht bij je werk houden, auto rijden zonder brokken te maken of ’s avonds gezellig met je vrien-den uit eten. Voor mensen die lijden aan slapeloosheid is dat niet vanzelfsprekend. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat Cognitieve Gedragstherapie voor slaap de beste

oplossing is voor chronische slapeloosheid. Cognitieve Gedragstherapie heeft niet de nadelen van slaap-

middelen en de eff ecten zijn langdurig.

Slapeloosheid: problemen met in- en doorslapenCa. 10% van alle Nederlanders lijden aan chronische slape-loosheid of insomnie: langdurige problemen met in- of doorsla-pen en vermoeidheid overdag zonder aanwijsbare oorzaak. Veel mensen lopen jarenlang met hun slaapprobleem rond.Vaak wordt dan naar slaapmiddelen gegrepen. Slaapmiddelen bevorderen de slaap wel, maar lossen de slapeloosheid op de lange termijn niet op. De werking neemt na korte tijd al af en je raakt er snel aan verslaafd, met alle nare gevolgen van dien. Slaapmiddelen worden sinds begin dit jaar dan ook niet meer vergoed in de basisverzekering.

De meest eff ectieve oplossing: een gedragstherapie Is er dan geen oplossing voor slapeloosheid? Uit wetenschap-pelijke studies blijkt dat Cognitieve Gedragstherapie het beste helpt tegen chronische slapeloosheid. Een wetenschappelijk panel van het gezaghebbende Amerikaanse National Institute of Health oordeelde dat Cognitieve Gedragstherapie, in tegenstel-ling tot slaapmiddelen, blijft helpen, ook nadat de therapie zelf al is afgerond. Tijdens een dergelijke slaaptherapie werk je aan de verbetering van je slaapprobleem met gerichte en praktische

opdrachten. Naast informatie over slaap komen contraproduc-tief gedrag, slaapbelemmerende gedachten en vele technieken en tips aan bod die het slapen kunnen verbeteren. Je krijgt weer vertrouwen in je slaap – een essentiële stap om slapeloosheid op de lange duur op te lossen. Binnen slechts 8 weken kunnen zelfs mensen die al 10 jaar last van slapeloosheid hebben hun slaap aanzienlijk verbeteren.

Cognitieve Gedragstherapie voor slaap via internet – thuis in je eigen tijdWerken aan je slaapprobleem gaat het beste als je daarbij begeleid wordt door een persoonlijke therapeut. Dat kan ook heel goed via internet gebeuren, zoals bij de internet slaaptherapie van Somnio. De adviezen zijn op maat gesneden en het eff ect van een therapie via internet is vergelijkbaar met een ‘standaard’ therapie. Het voordeel is dat je geen afspraken hoeft te maken, maar de therapie gewoon thuis en in je eigen tijd kunt volgen. Bovendien zijn er geen wachtlijsten. De aangeboden behandel-ing wordt voortdurend door Somnio geëvalueerd op kwaliteit. Gebleken is dat de slaap na de therapie gemiddeld met 69% is verbeterd.

WWW.SOMNIO.EU

“Iedereen weet dat je moet spor-ten en gezond eten om hartklach-ten te voorkomen, terwijl er veel minder vanzelfsprekende kennis over psychische problemen in de sa-menleving is”, zegt Aly van Geleu-ken van het Depressie Centrum. En dat terwijl niet hart- en vaatziek-ten maar depressie volgens de WHO straks volksziekte nummer één is. Iemand lijdt aan een depressie als hij langer dan twee weken erg somber is in combinatie met bijvoorbeeld sla-peloosheid en verminderde eetlust, waardoor het dagelijks functione-ren is verstoord. De oorzaak is vaak een combinatie van een aangeboren vatbaarheid en sociale factoren. “Ik noem de mens een bio-psycho-soci-aal apparaat, waarvan sommige on-derdelen al vanaf het begin minder goed werken of vastlopen door hef-tige gebeurtenissen. Dat is vaak goed te verhelpen.”

WinterdepressieOnze biologische klok en hormonen spelen ook een grote rol, zegt Judith Haff mans van een gespecialiseerd behandelcentrum voor psychische klachten in Den Haag. “Alle proces-

sen in ons lijf, dus ook onze hersenen, lopen via ritmes. Zo stemt de biolo-gische klok onze hormoonhuishou-ding af onder invloed van licht en donker”, aldus Haff mans. “Ontrege-ling van een ritme kan andere ritmes weer verstoren, zoals iemands stem-ming, concentratie of slaap- en eet-patroon. Vaak komt daar angst voor sociale afwijzing bij.” Een voorbeeld hiervan is een winterdepressie, waar 1,2 miljoen Nederlanders in meerde-re of mindere mate last van hebben.

Liever niet gezienEen algemeen verschijnsel dus, maar het blijft een taboe. Van Geleuken: “Zodra we horen dat iemand depres-sief is, denken we: die is niet tegen het leven opgewassen. Ook de patiënt zelf voelt zich een mislukking.” Veel mensen zoeken hierdoor te laat hulp. De eerste stap is de huisarts. Die is ge-traind in het herkennen van lichame-lijke klachten als gevolg van een de-pressie. “De huisarts kan doorverwij-zen naar bijvoorbeeld de GGZ, maar die stap is vaak erg groot. Je moet zelf een afspraak maken, terwijl je je vaak tot niets kunt zetten en belandt pas weken later in een gebouw waar je liever niet gezien wilt worden”, zeg-gen psychiaters Jan Doorn en Ellen Romeijn. Zij zijn de oprichters van een stichting die specialistische zorg in de huisartsenpraktijk levert met een psychiater en een sociaal-psychi-atrisch verpleegkundige. “Dan kan de huisarts zeggen: maak maar meteen een afspraak bij mijn collega hier-naast. Dat maakt de drempel in ieder geval een stuk lager.”

Aly van GeleukenDepressiecentrum

Talloze mensen hebben last van een depressie. Op zich geen ramp, maar je moet er wel wat aan doen.

VOORBEELD

GRIJZE MUIS?Zoek uit waar je gelukkig van wordt en waar jouw drijfveer ligt.FOTO: IMAGINEGOLF/ISTOCKPHOTO

Drempel bĳ depressie hoeft niet hoog te zĳ n


[email protected]

Vind je ritme

1Je kunt zelf je interne klok ‘resetten’ door je dag an-ders in te delen. Sta om ze-

ven uur op, doe de gordijnen open en ga ontbijten. Overdag moet je veel bewegen, zo veel mogelijk naar buiten gaan en pas om elf uur ’s avonds ga je naar bed. Houd dit tien dagen vol en kijk of je je fi tter voelt.

Baaldagen mogen best

2Tevreden zijn met jezelf is een hele kunst, dus blijf werken aan je zelfver-

trouwen om een dip te voorko-men. En natuurlijk is niemand al-leen maar vrolijk. Heb je een paar baaldagen, trakteer jezelf dan op iets leuks. Ook vrolijke muziek en lachen kunnen helpen, daar rea-geren je hersenen zó op dat je echt vrolijker wordt. Bij zwaardere de-pressieve gevoelens wordt je om-geving belangrijker: iemand moet jou overhalen een stukje te gaan wandelen. Of om hulp te zoeken.

Neem het serieus

3Je hoeft niet paniekerig te doen over psychische pro-blemen, maar neem ze

wel serieus. Ga dus tijdig naar je huisarts. Mocht je medicijnen krijgen, zorg er dan voor dat jij (en je eventuele partner) goed wor-den geïnformeerd over de wer-king ervan.

3TIPS VAN EXPERTS

3TIPS VAN EXPERTS

(advertorial)

IS UW GEZONDHEID € 9,- WAARD?PROBEER NU: ZES NUMMERS GEZONDNU VOOR MAAR € 9,-

stopt automatisch!

PERSOONLIJKE VOORDEELBON

Naam:

Adres:

Postcode:

Woonplaats:

Land:

Tel.nr.:

E-mailadres:

Handtekening:

Bank-/gironummer

Ja, ik wil door gezondNU opde hoogte worden gehoudenvan het laatste nieuws en wilgratis de digitale gezondNUnieuwsbrief ontvangen.

Ja, ik wil op de hoogte gehou-den worden van informatie eninteressante aanbiedingen vandoor gezondNU zorgvuldiggeselecteerde bedrijven.

Mevr. Dhr.

Ja, ik neem geheel vrijblijvend een proefabonnement op gezondNU.• ik betaal voor zes nummers

slechts € 9,- (abonnement stopt automatisch!)

Ik machtig gezondNU daarvoor eenmalig het abonnementsgeld van onderstaande rekening af te schrijven. (E0441)

Stuur mij een acceptgiro voor het abonnementsgeld.(u betaalt € 2,- extra) (E0440)

Stuur deze bon in een envelop zonder postzegel naar:gezondNUAntwoordnummer 140665126 ZS GILZE

voedinggezondheidpsychewellnessbeauty

gezondNU,elke maand vol informatie en inspiratie

(advertorial)

MAART 2009 · 15EEN ONAFHANKELĲ KE THEMABĲ LAGE VAN MEDIAPLANET

Samen de pĳ n te lĳ f

MULTIDISCIPLINAIRDoor verschillende specialisten wordt vanuit verschillende invalshoeken naar de pijnklacht gekeken.FOTO: KUZMA/ISTOCKPHOTO

NIEUWS

LAAT JE ADVISEREN


LAAT JE ADVISEREN

3TIP

Mensen met chronische pijnklach-ten hebben vaak al een heel me-disch circuit doorlopen, waarbij ze veel specialisten hebben gezien. Als er geen behandeling meer mogelijk lijkt of als er geen duidelijke oorzaak te vinden is, lijkt een leven lang pijn lijden de enige optie. Maar zo hoeft het niet te zijn. De laatste jaren zijn er steeds meer multidisciplinaire teams. Daar werken verschillende specialisten samen om de pijn van-uit verschillende invalshoeken te be-kijken. Een pijnteam wordt veelal ge-formeerd rond de anesthesioloog die heeft doorgeleerd voor pijnspecialist of rond een neuroloog. Het team be-

staat daarnaast vaak uit een fysio-therapeut, een revalidatiearts en een psycholoog.

Bereid je goed voor“In ons ziekenhuis doet de neuroloog de intake”, vertelt neuroloog Jean-Mi-chel Krul. “Aan de hand van een uitge-breide vragenlijst en een gesprek kijk ik of er in het eerdere traject niets over het hoofd is gezien. Het is fi jn als de pa-tiënt zich goed voorbereidt en zijn ei-gen vermoedens uitspreekt. Wij ne-men deze altijd serieus. Sterker nog, ze kunnen ons vaak helpen. Als me dat zinvol lijkt, betrek ik in dit stadium andere disciplines erbij. In ons zieken-huis blijkt op die manier dat grofweg een derde van de patiënten toch nog behandeld kan worden en dat (gedeel-telijk) functieherstel mogelijk is.”

Vraag om een doorverwijzing“Bij ons wordt de patiënt direct bij de intake door meerdere disciplines be-

keken”, vult anesthesioloog Nick van Dasselaar aan. “Daar moet je geen wonderen van verwachten, maar het geeft soms nieuwe inzichten in een mogelijke behandeling. Daarom is

het jammer dat wij vaak de laatste schakel zijn. Het zou fi jn zijn als pa-tiënten eerder bij ons komen. Kom je er met je specialist of huisarts niet uit, dan zou ik altijd om een doorver-wijzing naar een pijnteam vragen.”

Lijd niet meer pijn dan nodigIs behandeling of pijnbestrijding niet (meer) mogelijk, dan wordt gekeken op welke manieren de pijn dragelijker kan worden gemaakt. “Aan pijn ga je niet dood, maar het kan je leven danig beïnvloeden”, weet anesthesioloog Van Dasselaar. “Gelukkig bestaan er tegenwoordig veel manieren om pijn te verlichten. Houden ook hier de mo-gelijkheden op, dan kan de hulp van een psycholoog worden ingeschakeld om de patiënt via gesprekken te bege-leiden in het accepteren van de pijn en het inpassen ervan in zijn leven.”

De laatste tijd groeit het besef dat pijn vaak niet alleen een lichamelijke kant heeft, maar ook een psychische en een sociale. Reden waarom een psycho-loog vaak deel uitmaakt van een mul-tidisciplinair pijnteam. “Veel mensen die langdurig pijn lijden stoppen met activiteiten waarbij ze extra pijn er-

varen”, weet Jan Passchier, hoogleraar medische psychologie. “Dat maakt niet zelden dat ze thuis zitten, angstig en depressief zijn en in een sociaal isolement raken. Het lijkt dan alsof er in hun leven niets anders meer is dan de pijn. Ook voor de partner van de pa-tiënt is dat lastig. Het is geen pretje als je wederhelft steeds klaagt. Boven-dien heeft de pijn vaak een impact op je gezamenlijke uitgaansgedrag en je seksleven.”

Via speciale methodieken kan een medisch psycholoog de patiënt hel-

pen bij het accepteren van de pijn. Met zijn hulp kun je bovendien le-ren om op een andere manier tegen de pijn aan te kijken, zodat deze een andere plaats krijgt in je leven. Ook kan de psycholoog bijdragen aan het inzicht in wat men beter wel en niet kan doen. “Op deze manier krijgen patiënten meer controle over hun pijn”, ervaart Passchier. “Daardoor wordt deze minder catastrofaal. De patiënten vinden meer rust en zijn minder angstig. Dat maakt vaak een wereld van verschil.”

E-begeleidingHelaas is voor veel patiënten de stap naar een pijnpoli of een medisch psy-choloog te groot. Voor deze mensen is er psychologische pijnbegeleiding per internet op komst. “Daarbij kan de pa-tiënt - anoniem - zelf zijn keuzes ma-ken en feedback krijgen. Het wordt nog niet grootschalig toegepast, het verkeert nog in een testfase, maar ik verwacht er veel van”, aldus Passchier.

Grip op de pĳ n door psychische hulp

IRMA VAN DER LUBBE

[email protected]

IRMA VAN DER LUBBE

[email protected]

Vraag: Wat kun je doen als je medisch bent uitbehandeld, maar nog steeds pĳ n hebt?

Antwoord: De multidiscipli-naire aanpak van een pĳ nteam maakt het leven zo dragelĳ k mo-gelĳ k.

Vaak maakt een psycholoog deel uit van een pijnteam. Hij kan de pijn niet wegnemen, maar er wel aan bijdragen dat je er beter mee kunt leven.

Vier academische zieken-huizen zĳ n aangewezen als pĳ n-kenniscentrum. Zĳ worden door de overheid gefi nancierd en heb-ben als taak de kwaliteit van pĳ n-bestrĳ ding te bevorderen door het ontwikkelen van onderwĳ s en onderzoek.

Erasmus MC Rotterdam, www.erasmusmc.nl/pĳ n

Academisch Ziekenhuis Maastricht, www.pĳ n.com

UMC St. Radboud, www.umcn.nlUniversitair Medisch

Centrum Groningen, www.pĳ ncentrum.info

PIJNKENNISCENTRA

MENINGEN

Waarom een multi-disciplinaire aanpak?

Dr. Nick van DasselaarAnesthesioloog en pĳ nspecialist, Reinier de Graaf ZiekenhuisFOTO: R. V.D. VOORDE

“Door deze aanpak zijn specia-listen op de hoogte van nieuwe in-zichten op elkaars vakgebied die de situatie voor de patiënt kun-nen verbeteren. Zo bestaat er nu een nieuwe methode waarbij pati-ënten met invaliderende klachten door hun pijn heen moeten bewe-gen. In sommige gevallen kan dat leiden tot gedeeltelijk functieher-stel. Dat is winst.”

Prof. Jan PasschierHoogleraar medische psychologie, Erasmus MC

“Bij een multidisciplinaire aan-pak stelt iedere specialist van-uit zijn specifi eke kennis de vra-gen die nodig zijn om tot een suc-cesvolle pijnbehandeling te ko-men. De psychologie kijkt onder meer naar uitlokkende factoren die te maken kunnen hebben met de persoonlijkheid van de patiënt. Bij een uitsluitend medische aan-pak komt deze factoren nauwelijks aan bod.”

Dr. Jean Michel KrulNeuroloog, Tergooiziekenhuizen

“Pijn is veelomvattend en heeft veel verschillende aspecten. Daar-om kun je een pijnpoli mijns in-ziens niet vanuit één discipline runnen. Het voordeel van een mul-tidisciplinaire samenwerking is dat er een bredere kijk blijft op de klacht van de patiënt en dat be-handelingen beter op elkaar kun-nen worden afgestemd.”

vóór inschakeling 3 minuten ná activering van

de Bemer3000 therapie

Tot 4 miljard haarvaten worden extra doorbloed.

Vaak een goede hulp bij chronische ziekten en tegen

griep en verkoudheid.

8 Minuten liggen of zitten op de Bemer-mat kan de doorbloeding tot in 4 miljard haarvaten verbeteren en dat met zuurstofrijker bloed. Als aanvulling op hetgeen uw arts u voorschrijft, een goede extra hulp voor het stimuleren van de „zelfgenezing“.Zeer goede resultaten bij klachten over gewrichten, maar ook bij chronische ziekten, diabetes, artrose en reuma.

Enkele van de ca. 1000 gebruikers melden ons spontaan:M.van E .veel pijn.. Graag wil ik U of jullie mijn dank overbrengen t.o.v. mijn Bemer 3000. Vorig jaar kon ik geen 500 m lopen, boodschappen doen was een GROOT probleem, maar na 3 maanden gebruik van de Bemer kan ik weer winkelen, wandelen en nog veel meer. De laatste jaren heel veel pijn, nu niets meer. Het lijkt een wondermiddel. Voor geen goud wil ik het nog missen. A.de S. lopen.. Voorjaar 2007 hebben wij bij u de Bemer3000 aangekocht voor een huisvriend, die in het afgelopen jaar zijn loopvermogen aanzienlijk zag verbeteren, dankzij uw apparatuur.K. K. pijn… U heeft op 22 juli 2007 bij ons een Bemer mat gebracht. Onze zoon heeft deze in gebruik en heeft daar zoveel baat bij dat hij minder pijn heeft en ook minder moe is.Fam.t.H. diabetes... Tot mijn verrassing heeft een driemaandelijks bloedonderzoek (Diabetes Centrum Overvecht Utrecht) bij mij vandaag het beste resultaat opgeleverd (insuline enz.) van mijn toestand sinds enkele jaren .A.K. longtransplantie... De longarts is tevreden en spreekt niet meer over transplantatie. Mevr. T. K. maculadegeneratie... Tot mijn grote vreugde heb ik goede resultaten. Deze week was ik bij de oogspecialist en hij constateerde dat de macula verbeterd is. Ik had eerst 60/60 zicht en het is nu 80/100. Het is opmerkelijk want iedere oogspecialist kan je vertellen dat er niets aan te doen is. J. C. G. resultaat... De Bemertherapie leerde ik kennen via mijn zus en zwager, die de apparatuur op proef hebben met uitstekende resultaten.

Wellicht kan Bemer ook úw kwaliteit van leven verbeteren! Méér dan 1 miljoen mensen per dag gebruiken de Bemer voor hun gezondheid.

Informatie:

bel svp. 0314-66 85 92 of mail: [email protected]

Een korte fi lm van de werking in het lichaam ziet u op

www.bemer3000.nl

Bemer Nederland bv.

Postbus 136,

7040 AC ´s Heerenberg

Bemer helpt niet alleen de doorbloeding te verbeteren en de bloedstroom te versnellen (belangrijk voor het afvoeren van de afvalstoffen), maar kan ook de werking van de witte bloedcellen activeren. Het is niet alléén het hart dat het bloed transporteert... ook het vasomotie-gebeuren. Dat is de pompbeweging van de vaten. Het Bemer-signaal is het enig bekende, dat ook de vasomotie stimuleert. Bemer3000 is in ca. 100 landen gepatenteerd.

In de Duits sprekende landen is de Bemer reeds lang bekend en meer dan100.000 x verkocht, (daaronder zijn ca. 6000 artsen/therapeuten en 300 ziekenhuizen), in Nederland bijna 1000 x en dat altijd na een proeftijd van 3 maanden. Pas na 3 maanden beslist u of de Bemer ook bij u de verwachte werking geeft. De voorwaarden sturen wij u graag.

M Line past zich aan!

Een M Line-matras past zich automatisch aan naar de contouren van uw lichaam. Het resultaat is een ongekende slaapsensatie! Tijdelijk passen we ook onze prijzen voor u aan. Dan hoeft u hier ook niet meer van wakker te liggen!

www.beterbed.nl

*Vraag naar de voorwaarden in de winkel of ga naar: www.mline.nl/beterbed

M Line slaapsystemen zijn verkrijgbaar bij Beter BedB E T E R S L A P E N V O O R E E N B E T E R E P R I J S

Tot 689,- voordeel op een matras & bedbodem*

(advertorial)

EEN ONAFHANKELĲ KE THEMABĲ LAGE VAN MEDIAPLANET MAART 2009 · 17

CHRONISCHDertig tot veertig procent van de Nederlanders loopt rond met rugpijn.FOTO: MOTOED/ISTOCKPHOTO

“Ons bewegingsapparaat levert ons de meeste pijnklachten op”, aldus Henk Koning, pijnspecialist Medisch Centrum Jan van Goyen Amsterdam. “Naast rugklachten zijn dat voor-al nek- en hoofdpijnklachten.” Lang vond men dat chronische pijn maar

geaccepteerd moest worden. Nu is een kentering gaande. “Terecht”, al-dus Koning, “pijn belemmert, ook in je sociale en maatschappelijke leven. Bovendien worden diagnoses en be-handelingen steeds gerichter.”

MRI-scansDoor technieken als echo’s en MRI-scans worden betere diagnoses ge-steld. Maar ook medicatie is directer gericht op bijvoorbeeld de zenuwbe-schadiging zelf. Kijkoperaties maken schouderklachten beter behandel-baar. “Ook op de wervelkolom wordt precisietherapie toegepast. We kun-nen zien welke zenuw overmatige

pijnprikkels geeft en deze verdoven, verwijderen of uitschakelen. Met een apparaatje dat elektrische prikkels geeft - van buitenaf of onderhuids - kun je pijn beïnvloeden.” Fysiothe-rapie en houdingstherapie kunnen ook goed helpen, net als chiropractie en manuele therapie. Koning: “Kijk bij manipulatie van gewrichten wel eerst goed naar de diagnose, voor-

al hoog in de nek is voorzichtigheid soms geboden.”

Sommige - meer alternatief gerich-te - therapieën stimuleren het zelf-genezend vermogen van het lichaam en het leren omgaan met pijn. “Prima maar zoek altijd eerst naar de oorzaak”, aldus Koning. “Gerichter zien betekent gerichter oplossingen zoeken. Kom je na de huisarts, neuroloog of orthopeed niet verder, ga dan naar een pijnpoli of pijncentrum. En hoewel we niet altijd alle pijn kunnen wegnemen, is er vaak meer mogelijk dan men denkt.”

Rugklachten vaak wel behandelbaar

MARIAN VLEERLAAG

[email protected]

Vraag: Hoe is het mogelĳ k dat de meest voorkomende pĳ nklach-ten in Nederland klachten aan rug, nek, bekken en schouders zĳ n?

Antwoord: Wĳ blĳ ven er met zĳ n allen veel te lang mee lopen, terwĳ l de behandelingen echter steeds gerichter worden. Vaak is er dus wel iets aan te doen!

Het keurmerk van de Zelfstandige Klinieken Nederland (ZKN) is de garantie dat u in vertrouwde en deskundige handen bent. Klinieken met dit keurmerk tonen voort-durend aan dat de medische zorg, de professionaliteit en organisatie op hoog niveau staan en dat deze minimaal voldoen aan de eisen die voor ziekenhuizen gelden.

DC|Pijncentrum, gevestigd in Almere en Rotterdam, is een behandelcentrum dat pijnklachten zorgvuldig in kaart brengt en op vooruitstrevende wijze aanpakt. Naast alle gangbare poliklinische ingrepen bieden wij extra exper-tise bij pijnklachten die gerelateerd zijn aan de wervelkolom en het

bewegingsapparaat. Alle pijn-behandelingen worden zonder wachttijd uitgevoerd.

Bij DC|Pijncentrum kunt u rekenen op een prettige omgeving en een professionele begeleiding. Dr. A. Hartog en Dr. H. Koning hebben jarenlange ervaring in het behan-delen van mensen met chronische pijn. Deze anesthesiologen hebben zich volledig op het vak pijnbe-strijding toegelegd en hebben ruime ervaring in het toepassen van zenuwblokkades ter bestrij-ding van pijn. U wordt snel en deskundig geholpen en zij maken daarbij gebruik van de modernste apparatuur en wetenschappelijk ondersteunde protocollen.

www.dcpijncentrum.nl

ZKN-Keurmerk voor DC|Pijncentrum

Rugklachten, RSI, Stress ....?

Onderzoek heeft aangetoond dat de Backstretcher ®

helpt bij 4 van de 5 mensen met chronische rugklachten

en bij de bestrijding van (spier)spanning en stress.

De principes waarop de Backstretcher is gebaseerd

zijn “massage, strekken en” mobiliseren”. De duimvor-

mige uitsteeksels geven een drukpuntmassage op de

lange rugspieren, die daardoor ontspannen (uw eigen

gewicht zorgt voor de druk). De vorm van de Back-

stretcher maakt, mede door dat de spieren meer ont-

spannen zijn, de wervelkolom beweeglijker (“mobiel”).

Hierdoor wordt de houding gecorrigeerd en de

klachten verminderen of verdwijnen geheel.

Het dagelijks onderhoud van uw rug: De Backstretcher

109 euro exclusief verzendkosten.

Voor informatie www.backstretcher.nl of bel HELP Medical bv 035 531 34 35

NIEUWS

WEES ER SNEL BIJ


WEES ER SNEL BIJ

4TIP

VRAAG & ANTWOORD

Waardoor is een whiplash moeilijk herkenbaar?“Een whiplash - of zweepslag van de nek - kan weefselbeschadigin-gen in de nek en het zenuwstelsel veroorzaken. Daar hoort een reeks klachten bij, maar die komen niet bij alle patiënten voor. De klachten liggen op het terrein van meerde-re specialismen en dat is lastig ver-taalbaar voor een specialist op één vakgebied. Daarnaast wensen veel artsen een whiplash te zien als een psychisch probleem en niet als een medisch probleem.”

Wat houdt deze situatie in stand?“In de huidige mentaliteit van veel artsen is een whiplash eigenlijk een fl auwekulaandoening. Verze-keraars hebben baat bij die men-taliteit. De whiplashpatiënt wordt gedoodverfd als een bedrieger die uit is op ziektewinst. Dit is onte-recht en moet veranderen.”

Welke klachten horen bij een whiplash?“Bij een whiplash kunnen zich pijnklachten, mentale en emotio-nele klachten, orgaanklachten en vitaliteitsklachten voordoen. De klachten kunnen zo sterk zijn dat de patiënt ook psychische proble-men krijgt.”

Hoe kan een whiplash eerder worden herkend?“Artsen dienen te erkennen dat een whiplash op de eerste plaats een li-chamelijke aandoening is. Daar-voor is voldoende bewijs aanwezig in de literatuur, maar die moet wel gelezen worden.”

Dhr. GeeraedtsBestuurslid Stichting Whiplash en medische adviesraad.

Henk KoningPĳ nspecialist Medisch Centrum Jan van Goyen Amsterdam


Acute pijn is de pijn die je voelt bij bijvoorbeeld hoofdpijn en spierpijn. Maar ook wondpijn en pijn na een operatie horen daarbij: pijnen die al-lemaal een duidelijke oorzaak hebben. Technisch gezien sp reek je van acute pijn wanneer je een pijnprikkel waar-neemt in een onveranderd zenuwstel-sel. Daar heb je direct het verschil met chronische pijn: daarbij is het zenuw-stelsel wel veranderd waardoor de prikkeloverdracht anders verloopt en je pijn kunt ervaren die zinloos lijkt. “Acute pijn heeft een signaalfunctie”, legt universitair hoofddocent Pijn en nociceptie Wilder-Smith uit. “Het waarschuwt je voor de dreiging van potentiële weefselschade. Vaak weet je bij acute pijn instinctief wat je moet doen om de schade te beperken. Raak je bijvoorbeeld iets heets aan, dan trek je snel je hand terug.”

Je ervaart meer pijnEnkele seconden nadat de pijn ont-staat, komen in je lichaam chemische substanties vrij die via het ruggen-merg de hersenen bereiken. Daardoor ervaar je dat het weefsel om de pijn-haard heen gevoeliger wordt. “Het ge-bied waar je de pijn ervaart, wordt gro-ter. Zo maakt je lichaam dat de behoef-te aan rust toeneemt. In feite is dit de eerste voorbereidende fase op weg naar je herstel”, aldus Wilder-Smith.

Niet te veel pijnstillersVoor een goed herstel is het vervol-gens wél belangrijk dat je naar die

signalen luistert. “Daar zijn we met z’n allen in deze moderne tijd niet zo goed in”, ervaart Wilder-Smith. “De verleiding is groot om door te gaan en dan maar een pijnstiller of ontste-kingsremmer te nemen.” Daar kle-

ven echter risico’s aan. Zo is recente-lijk een Europees onderzoek gedaan onder voetballers. Bij deze groep jon-ge en fi tte mensen kwamen name-lijk relatief veel hartinfarcten voor. Aangenomen werd dat het hoge ge-

bruik ontstekingsremmende pijn-stillers daarmee te maken had. Er is intussen veel literatuur over dit on-derwerp verschenen. “Met een pijn-stiller is op zich niks mis als je hem gebruikt als overbrugging”, vindt Wilder-Smith. “Zo niet, dan maak je de originele schade alleen maar erger en heb je kans dat het herstel langer duurt of onvolledig zal zijn. Boven-dien: als het gevoelige weefsel zich blijft uitbreiden, dan kan dit het be-ginstadium zijn van de ontwikkeling van chronische pijn.”

Naar de huisartsIn een optimale situatie kan je li-chaam direct de focus op het herstel richten. Op een bepaald moment zakt de pijnprikkel weg en stopt de pijn. “Neem je jezelf niet tijdig in acht, dan verandert de zenuwtrans-missie”, vertelt Wilder-Smith. “Dit is nog wel reversibel, maar dit pro-ces kan enkele uren in beslag ne-men. Serieuzer is het als je de pijn blijft negeren of onderdrukken en er veel te lang mee blijft doorlopen. Dat kan leiden tot een verandering in de architectuur van je zenuwstel-sel die niet meer hersteld kan wor-den. Daardoor kun je chronische pijnklachten krijgen. Doordat dit in Nederland veel gebeurt, hebben we meer chronische pijnpatiënten dan eigenlijk nodig zou zijn. Heb je het gevoel dat je pijn te lang aanhoudt of zich aan het uitbreiden is, dan is dat een teken dat je herstel niet zo verloopt als het zou moeten. Mijn advies: maak direct een afspraak bij de huisarts, voordat de pijn onnodig chronisch wordt!”

Acute pĳ n? Neem je rust en herstel sneller

DR. O.H.G. WILDER-SMITH. Universitair hoofddocent Pijn en nociceptie.

NIEUWS

IRMA VAN DER LUBBE

[email protected]

Vraag: Wat kun je doen om te voorkomen dat acute pĳ n in chro-nische pĳ n verandert?

Antwoord: Luister naar je li-chaam en neem rust als je daartoe behoefte voelt.

NEEM DE TIJD OM TE HERSTELLEN Acute pĳ n? Neem je NEEM DE TIJD OM TE HERSTELLEN

5TIP

Een letsel en dan?Een gekneusde enkel? Een gebroken vinger? Het zijn kleine onge-makken totdat genezing op zich laat wachten. De pijn gaat niet weg, wordt zelfs erger, het lidmaat wordt dikker en rood en warm (of soms blauw en koud) breidt zich uit en neemt toe bij inspanning. Dan is er wellicht iets anders aan de hand. Dan is er mogelijk sprake van post-traumatische dystrofie (PD).

Wat is posttraumatische dystrofie?Posttraumatische dystrofie is een com-plicatie na een letsel of operatie aan een arm of been. Er is een overreactie op dat letsel met ontstekingsverschijnselen:Pijn, roodheid (blauw 5%), warmte of kou, functieverlies, zwelling en in een groter gebied dan het oor-spronkelijke letsel.

De gevolgen Het merendeel van de 8000 mensen dat jaarlijks PD krijgt, geneest snel. Voor anderen pakt het heel anders uit. Zij krijgen te maken langdurige erge pijn die moeilijk te behandelen is en met meer complicaties zo-als krampen of contracturen of uitbreiding naar een ander lidmaat. Posttraumatische dystrofie is een belangrijke oorzaak van functie-verlies en invaliditeit. Een snelle diagnose en behandeling geven de meeste kans op ge-nezing.Posttraumatische dystrofie raakt heel het bestaan door beperkingen en pijn.

Zorg dat u geïnformeerd bent.Voor u en uw omgeving kan het moeilijk zijn om te snappen dat een simpel letsel zoveel problemen geeft. Wij helpen met informatie.

U vindt betrouwbare informatie op de websiteU kunt bellen voor een luisterend oor of vragenU kunt alle brochures downloaden of bestellenU wordt met de Nieuwsbrief geïnformeerd over posttraumatische dystrofie en aanverwante zakenWe helpen u met goede informatie, help ons om dat steeds te kunnen blijven doen en word lid.

Nederlandse Vereniging van Posttraumatische Dystrofie Patiënten.www.posttraumatischedystrofie.nlTel: 013 4554951

Wat is CRPS?Jaarlijks krijgen in Nederland ongeveer 4.300 mensen Complex Regionaal Pijnsyndroom (CRPS), ook wel Posttraumatische Dystrofi e genoemd. CRPS is een aandoening die wordt gekenmerkt door hevige pijn, zwelling, stijfheid en/of veranderingen in kleur en temperatuur van de huid. Als gevolg hiervan zijn patiënten vaak ernstig beperkt in hun dagelijks functioneren. CRPS ont-staat meestal als reactie op een ongeval of na een operatie.

Wat is TREND?Tot enkele jaren geleden was er nog weinig bekend over CRPS. In het TREND consortium hebben universiteiten, academische ziekenhuizen en bedrijven hun kennis en krachten gebundeld om de puzzel die CRPS is, op te lossen. TREND doet onderzoek naar oorzaken en mogelijke risicofactoren, en naar methoden om verschijnselen van CRPS betrouwbaar te meten. Daarnaast wordt er gewerkt aan nieuwe behandelingen. TREND werkt samen met universiteiten in Duitsland, Engeland, Zwitserland, Australië en de VS. TREND wordt ondersteund door een BSIK-subsidie van het Ministerie van Economi-sche Zaken.

Wat levert TREND (u) op?Het doel van TREND is om CRPS beter te begrijpen en zo tot betere behande-lingen te komen. Deelname van patiënten aan klinische studies is daarbij van cruciaal belang. De Nederlandse Vereniging voor Posttraumatische Dystrofi e Patiënten vervult hierin een belangrijke rol, maar u kunt zich ook zelf aan-melden via de website. In de afgelopen jaren is de kennis over CRPS enorm toegenomen. Via onderwijs en publicaties in gerenommeerde medische vak-tijdschriften brengt TREND die kennis onder de aandacht van behandelaars.

Meer informatie? Kijk op www.trendconsortium.nl.

TREND onderzoekt Complex Regionaal Pijnsyndroom (CRPS)

CPRS

Oorzaak niet ‘tussen de oren’ Last van pijn na een breuk, kneuzing of operatie? Niet mee blijven lopen! Artsen herkennen het Complex Regionaal Pijnsyndroom (CRPS) steeds eerder. Bo-vendien zijn er nieuwe be-handelmethoden.

CPRS, in Nederland ook vaak Post-traumatische Dystrofie (PD) ge-noemd, is een abnormale reactie die ontstaat na weefselbeschadi-ging zoals een verzwikking of bot-breuk. De symptomen zijn divers. Ze variëren van pijn, tintelingen en verdoving tot zwellingen en kleuren temperatuurveranderingen van de huid. Ook kunnen motorische stoornissen, zoals verlies van con-trole en verkrampingen, optreden. Door deze vreemde combinatie van verschijnselen konden artsen CPRS in het verleden niet goed duiden, waardoor vaak gedacht werd dat de oorzaak ‘tussen de oren’ zou zitten.

De laatste jaren wordt veel on-derzoek naar CPRS gedaan en is in Nederland de eerste offi ciële behandelrichtlijn samengesteld. Hierdoor kunnen alle betrokken artsen het syndroom sneller her-kennen en des te eerder kun je star-ten met de behandeling. Zo kun je mogelijk een ellendige chronische fase voorkomen, iets dat voorheen zelfs kon leiden tot amputatie.

Blijven bewegen is zeer belang-rijk. Voorheen heerste de opvatting dat bewegingstherapie niet te veel pijn mocht doen. Daardoor werden mensen bang om te bewegen. Dit heeft mogelijk zelfs bijgedragen aan het chronisch worden van CPRS. In Nederland wordt momenteel veel onderzoek gedaan naar nieuwe be-handelingen. Bijvoorbeeld naar het belang van bewegen en medicatie tegen pijn en verkrampingen. Dat geeft veel hoop voor de toekomst.

PRAKTISCHE TIPS BIJ ACUTE PIJN

Lauw water erop

1 Koel een verbrande huid direct. Gebruik bij voorkeur lauw, zacht-

stromend water. Koel gedurende tien minuten. Koelen beperkt de grootte en diepte van brandwonden en is pijn-stillend. Koel alleen de brandwond, be-scherm verder tegen afk oelen.

Voorzichtig wisselen

2 Wondpijn kun je verminderen met een pijstillende zalf. Veel

wondpijn ontstaat bij het verwisselen van verband of pleisters. Week opge-droogd verband eerst even los. Neemt de pijn toe, dan kan dat duiden op een infectie. Raadpleeg dan de huisarts.

Ontspannen

3 Spanningshoofdpijn vermin-dert door te ontspannen. Ook

afl eiding en/of frisse lucht kunnen veel goed doen. Het (laten) masseren van nek, schouders en hoofd kan eveneens verlichting brengen. Een pijnstiller gebruiken kan ook, maar rust en slaap zijn vaak de beste medi-cijnen.

Blijf bewegen

4 Spierpijn? Blijf bewegen maar wel binnen de grenzen van lich-

te tot matige pijn. Voor je herstel is het belangrijk dat je spieren soepel blijven.

Prof. dr. Bob. van HiltenHoogleraar bewegingsstoornissen


DESKUNDIG ADVIES

Neem pĳ n in eigen beheer

Nederlanders staan positief tegenover vrij verkrijgbare pijnstillers, blijkt uit onderzoek van het Pijnstiller Infocentrum. Het gebruik ervan is echter zeker geen automatisme, we blijven nuchter en kritisch. Zeven van de tien Nederlanders slikt bij pijnklachten zelden of nooit pijnstillers.

‘Uitzonderingen d a a r g e l a t e n gaan wij ver-standig om met het slikken van pijnstillers”, al-dus Astrid Sabel.

Uit het consumentenonderzoek van het centrum blijkt dat de gebruikers over het algemeen weten welk mid-del voor welke klacht het beste werkt. “Het onderzoek bevestigt eigenlijk het beeld van ons Nederlanders: we slikken niet zomaar wat, we willen weten wat er speelt. We zijn redelijk op de hoogte van de soorten midde-len en hun werking. Als de klachten na een week niet over zijn, gaan we meestal naar de huisarts.”

ParacetamolHet is van belang dat er goede bijslui-ters bij de middelen zitten, benadrukt Sabel. Niet elke pijnstiller is name-lijk geschikt voor elke pijn. “De meest voorkomende pijnklachten bij Neder-landers zijn hoofd- en rugpijn, daar-naast komen spieren gewrichtspijn vaak voor. Pijnstillers slikken we met name tegen hoofdpijn, koorts en rug-pijn.” De middelen zijn in te delen in drie groepen: paracetamol, NSAID’s en aspirine. “Paracetamol werkt pijn-stillend en koortsverlagend en is in ons land de populairste pijnstiller”, al-dus Astrid Sabel. Volgens haar werkt het goed bij hoofdpijn, verkoudheid en griep. “Maar ook bij andere lichtere pijn. Het kent nauwelijks bijwerkin-gen maar het blijft wel een medicijn. Hou je dus aan de aanbevolen dose-ring. Bij een overdosis kan het schade aan de lever veroorzaken.”

Juiste dosisPijnstillend en koortsverlagend wer-ken ook de zogenaamde NSAID’s. Zij werken tevens ontstekingrem-mend. “Goed om te gebruiken bij ge-wrichtspijn bijvoorbeeld. Ibuprofen, naproxen en diclofenac zijn voor-beelden van NSAID’s die vaak net iets sterker werken dan paracetamol. Maar wat het beste werkt, verschilt per persoon.” Er zijn mogelijke bij-werkingen. Sabel: “Maagirritatie en darmstoornissen. Bij hartfalen of an-dere hartklachten is het verstandig eerst met je huisarts te overleggen.” De derde groep - aspirine - heeft als werkzaam bestanddeel acetylsalicyl-zuur. Het werkt pijnstillend en bloed-verdunnend. “Bij het trekken van een kies kun je dus beter voor een andere pijnstiller kiezen”, aldus Sabel. “Ver-der gaat aspirine niet goed samen met alcohol. Mocht je maagklachten hebben, dan is ook een ander middel aan te raden.”

Pijn is een signaalSabel pleit in zijn algemeenheid voor een juiste dosering van pijnstillers - vooral bij ouderen. “Natuurlijk geeft een pijnstiller boven de 65 niet met-een een probleem. Maar je kunt bij-voorbeeld wel interactie krijgen met andere medicijnen. Bespreek daar-om eerst met je huisarts welke pijn-stiller geschikt is in een combinatie.” Ook Wouter Zuurmond (VUmc) bena-drukt dit. “Bij verklaarbare pijn kan een pijnstiller een goede plus zijn. Het draagt bij aan de kwaliteit van leven. Maar pijn heeft ook een functie. Het kan een signaal zijn - zeker bij acute pijn. Met pijnstillers onderdruk je dit

signaal terwijl er eigenlijk iets aan ge-daan dient te worden.” Niet alle pijn is te bestrijden, volgens Zuurmond. “Je kunt echter zelf een hoop doen. Als duidelijk is waar de pijn door veroor-zaakt wordt, is er geen bezwaar tegen het gebruik van pijnstillers. Laat je goed voorlichten en neem de pijn in eigen beheer. Wees niet bang advies te vragen. Stop echter met slikken als het niet werkt.”

PijnbestrijdingDe pijnbestrijding tracht steeds meer op evidence based basis te werken: de werking moet verklaarbaar en be-wezen zijn. “Gebruik pijnstillers ech-ter goed”, benadrukt ook Zuurmond. “Het is geen snoepje. Ook al denken mensen dat paracetamol een onscha-delijk middel is, in combinatie met al-cohol kan het tot leverbeschadigin-gen leiden. En gelukkig gebeurt het zelden, maar NSAID’s kunnen leiden tot maagproblemen of eff ect hebben op de nierfunctie. Hou je dus wel aan de doseringsrichtlijnen. Slik je bij-voorbeeld dagelijks paracetamol te-gen hoofdpijn of neem je te hoge do-seringen, dan kun je er zelfs hoofdpijn van krijgen. Maar goed, je kunt zelfs depressief worden van sommige an-tidepressiva. Lees de voors en tegens in de bijsluiter zonder dat je er schrik van krijgt. En slik bij chronische pijn alleen in samenspraak met de arts.”

“Pijnstillers kun je gerust en be-wust gebruiken”, vat coördinator As-trid Sabel samen. “Maar als je hoofd-pijn hebt van de stress pak je alleen het gevolg aan, niet de oorzaak. Het is raadzaam om daar wel iets mee te doen.”

“Als duidelĳ k is waar de pĳ n vandaan komt, is er geen bezwaar tegen het gebruik van pĳ nstillers. Wees niet bang advies te vragen .”

Wouter ZuurmondVUmcw

PIJNBESTRIJDING

Verminder zelf uw rug- en nekpijn!

www.fitwebwinkel.nl tel: 030-6043552

Kijk voor het volledige assortiment op

www.fitwebwinkel.nl

Wilt u weten hoe u zelf uw klachten kunt behandelen?

Lees de duidelijk beschreven en goed geïllustreerde oefenboekjes “Behandel zelf je rug” en “Behandel zelf je nek” van auteur Robin McKenzie. Deze boekjes zijn in meer dan 15 talen vertaald en wereldwijd zijn er meer dan 3 miljoen exemplaren van verkocht.

Door de wereldwijd bekende McKenzie methode:

- begrijpt u uw rug- en nekpijn - leert u hoe belangrijk uw houding is en hoe u omgaat met uw rug - leert u eenvoudige oefeningen waardoor u zelf uw rug- en nekpijn kunt verminderen

Gebruik voor een correcte zithouding een McKenzie lendensteun.

KORTE BERICHTEN

BEVALLEN

Recht op een ruggensprik

VRIJ VERKRIJGBAAR

Zonder pijnstillers vaker ziek thuis

Zonder de pijnstillers die zon-der recept bij apotheek of dro-gist verkrijgbaar zijn, zou in Ne-derland één op de vijf mensen va-ker een dag ziek thuis blijven. Dat blijkt uit een consumentenonder-zoek ‘Nederland over Pijnstillers’ van het Pijnstiller Infocentrum. Veel Nederlanders blijken behoor-lijk terughoudend te zijn in het ge-bruik van pijnstillers, maar ze zijn wel overtuigd van de eff ectiviteit ervan. Als er geen vrij verkrijgba-re pijnstillers zouden zijn, zou 20 procent vaker een dag thuis zou blijven van het werk.

Veel experts zien een beval-ling zonder medische ingrepen nog steeds als de veiligste metho-de. Toch heeft een nieuwe richt-lijn van de beroepsverenigingen van gynaecologen, verloskundi-gen en anesthesiologen vrouwen eind vorig jaar het recht gegeven op een ruggeprik tijdens de beval-ling, als de pijn te erg wordt. Voor die tijd was het bestrijden van be-vallingspijn min of meer ‘not do-ne’; slechts bij 10 procent van de vrouwen werd een ruggeprik toe-gediend.

Een pijngrens is heel persoonlijk, de een ervaart pijn nu eenmaal sterker dan de ander. Het verschilt niet alleen per persoon, maar ook per situatie. Ons lichaam kan reageren op een blessure of ziekte. Pijn is dan vaak plotseling en duurt relatief kort. Met de ziekte verdwijnt dan meestal ook de pijn. Pijn kan ook chronisch zijn: wisselend in intensiteit maar altijd aanwezig. Maar of het nu acuut en hevig is, of chronisch en langdurig aanhoudt, feit is dat pijn de kwaliteit van leven behoorlijk aantast. En dat zou vaker voorkomen kunnen worden, aldus Myriam van Haften van Mundipharma Pharmaceuticals.

Myriam van Haften:

“Pijn mag geen lijdensweg worden”Pijn is een wonderlijk mechanisme. Het heeft een signaalfunctie. Het is een natuurlijke alarmbel die ons waarschuwt dat er iets loos is in ons lichaam. Of soms zelfs tussen onze oren. De signaalfunctie van pijn is een niet te onderschatten bescherming van lijf en leden.

Vicieuze cirkel Als pijn zijn signaalfunctie verliest , langdurig aanhoudt en ons belemmert in ons leven, spreken we van chronische pijn. In Nederland gaan twee miljoen mensen gebukt onder chronische pijn zoals hoofdpijn, rugpijn en reumatische pijn. Dagelijkse bezigheden als traplopen, boodschappen tillen of met je kleinkinderen spelen kunnen daarmee bijna onmogelijk worden. Van Haften: “Leven met constante pijn kan iemand in een isolement doen raken. Een patiënt kan angstig worden of zelfs depressieve gevoelens ontwikkelen. “

Pijnbestrijding is ook niet altijd effectief: één op de drie patiënten heeft zelfs na behandeling nog klachten. “Een kwart van de pijnpatiënten loopt al meer dan twintig jaar rond zonder effectieve behandeling. Daar komt bij dat sommige pijnstillers heftige bijwerkingen hebben, bijvoorbeeld op het maag-darmkanaal. Denk aan krampen of ernstige obstipatie. Die kunnen soms zo ernstig zijn dat patiënten hun pijnstillers niet meer innemen.” Een vicieuze cirkel die een effectieve behandeling en kwaliteit van leven in de weg kunnen staan, aldus Van Haften. “Daarom is het goed dat er sinds kort krachtige middelen beschikbaar zijn die verlichting bieden bij pijn en zo min mogelijk bijwerkingen veroorzaken. Dat laatste maakt soms een wereld van verschil voor de patiënt. Eerst de pijn weg, dan werken aan herstel.”

Acceptatie Mundipharma ontwikkelt krachtige pijnstillers die worden ingezet bij de behandeling van ernstige pijn. De organisatie zet zich al jaren in voor een grotere acceptatie van sterke pijnstilling. Hun betrokkenheid bij het werkveld uit zich in investeringen in voorlichting over pijn en pijnbestrijding, en na- en bijscholing van de medische sector. “Het allerbelangrijkste is de kwaliteit van leven van een patiënt. Mensen moeten op een acceptabele manier door het leven kunnen gaan. Niet beperkt worden door pijn, bijwerkingen of angsten daarvoor.” Nederland lijkt op het gebied van pijnbestrijding toch wat behoudender dan andere landen. Maar pijn hoeft geen lijdensweg te worden, vindt van Haften. “Niet alle pijn is te behandelen of te voorkomen, maar in veel gevallen kan er verlichting worden geboden met een krachtige pijnstiller met minder bijwerkingen zoals de gebruikelijke darmklachten. Pijnpatiënten mogen niet in de steek worden gelaten. Iedereen verdient een optimale kwaliteit van leven.”

Aandoeningen verschillenen, iedere patiënt is anders. Daarom heeft Mundipharma zich in de afgelopen jaren gefocust op het verbeteren en doorontwikkelen van krachtige pijnstillers, om oplossingen te kunnen bieden aan de meest uiteenlopende situaties. Voor meer informatie over pijn, pijnbestrijding en pijnmanagement: www.mundipharma.nl

Myofasciale Triggerpoints: onbekende oorzaak van pijnklachtenHeeft u last van kuitkramp, tintelingen in de handen, of klachten die doen denken aan hernia of een tenniselleboog? Voelen bepaalde spieren stijf aan en is het pijnlijk als u erop drukt? Maakt u voor beroep of sport vaak dezelfde beweging die steeds meer pijn gaat doen, of heeft u al jaren last van dezelfde pijnklachten? Grote kans dat u last heeft van myofasciale triggerpoints (MTPs).

Een myofasciaal triggerpoint - is een plaatselijke kramp in een spier (spierknoopje).- voelt aan als een (pijnlijke) harde plek in een spier.- houdt de spier gespannen, ook in rust.- geeft pijn als je erop drukt, waardoor je een bekend pijngevoel kunt oproepen.- zit vaak op een vaste plek in een spier.

GevolgVelen denken dat de oorzaak van een klacht ligt op de plek waar de pijn is. De pijn trekt de aandacht en vaak kijkt men niet verder, waardoor de oorzaak niet achterhaald wordt. Kenmerkend voor een MTP is dat het niet alleen pijn kan veroorzaken op de plek zelf, maar ook op andere plaatsen. Bij ieder MTP komt deze afgeleide pijn telkens voor in karakter-istieke patronen.Zo kan bijvoorbeeld spanningshoofd-pijn veroorzaakt worden door MTPs in de nekspieren. Pijn in de onderrug kan voort-komen uit de billen, de buikspieren en zelfs de kuiten. De oorzaak moet dus niet alleen worden gezocht op de plaats waar het pijn doet.

De gevolgen van triggerpoints- Pijn: bij de meeste pijn klachten spelen MTPs een rol. Vaak zijn ze zelfs de voornaamste oorzaak ervan.- Problemen met bewegen, zoals stijfheid, krachtverlies en beperkte beweeglijk- heid.- Diverse symptomen, zoals evenwichtsstoor- nissen, wazig of dubbel zien, hangende oogleden, maar ook jeuk, verdoofdheid en een brandend gevoel.

Het ontstaan van triggerpointsDe oorzaak ligt veelal in verkeerd gebruik van spieren, zoals kan gebeuren bij:- (te) zware inspanning- verkeerde (werk)houding- acuut trauma (val of ongeluk)- inactiviteit (bv. gips, brace)- stress

Ook pijnvermijdingsgedrag, om een pijnlijke spier te ontzien, kan MTPs veroorzaken. Ze ontstaan dan in spieren die de taak van de verzwakte spier overnemen. Zo vormt zich

een keten van verstoringen, waarbij hele ledematen of zelfs een hele lichaamszijde betrokken kan raken. Denk hierbij aan beenlengteverschil, gewrichtsaandoeningen en scoliose.

Naast deze oorzaken kunnen facto-ren als knellende kleding, ongezon-de voeding, ziekte en slaapgebrek eenmaal ontstane triggerpoints en hun klachten in stand houden.

Klachten die door MTPs worden veroorzaakt, zijn vaak goed te behandelen. Tijdens het onderzoek

wordt vastgesteld of er triggerpoints in de spieren zijn en of deze

de klachten veroor-zaken. Als dit het geval is, kunnen we

behandelen. Hierbij is het van belang om te

ontdekken hoe de MTPs zijn ontstaan, en door welke factoren ze in stand worden gehouden.De therapie is erop gericht trigger-points te deactiveren (uit te schake-len), zodat de spier tot rust kan ko-men en de klacht kan verminderen.

Het aantal behandelingenHet is niet goed te voorspellen hoe lang een behandeltraject duurt, omdat het ene triggerpoint meer tijd vergt dan het andere. Daarnaast hebben we de factoren die de MTPs hebben doen ontstaan en die ze laten voortbestaan. Ook die moeten we uitschakelenOver het algemeen geldt dat pas ont-stane MTPs sneller te deactiveren zijn dan reeds lang bestaande. Bij

deze laatste is vaak een hele reeks trigger-points ontstaan, die stuk voor stuk moeten worden opgespoord en gedeactiveerd.

Hoe u zelf kunt meehelpenMTPs reageren goed op korte be-handelingen die regelmatig worden toegepast. Zelfbehandeling maakt daarom deel uit van de therapie. Het is eenvoudig te leren en makkelijk thuis toe te passen –zelfs bij rug-klachten-, en neemt per keer hooguit enkele minuten. Zo kunt u daadwer-kelijk een bijdrage leveren aan het herwinnen van uw gezondheid.

Wetenschappelijke basisDe kennis over MTPs is in kaart ge-bracht door de Amerikaanse artsen Janet Travell en David Simons, in hun medische standaardwerk ‘the Trigger Point Manual’. De methode van zelfbehandeling die u leert, is gebaseerd op deze kennis, en staat beschreven in het nederlandstalige Handboek Triggerpoint-therapie.

Meer info over het boek en be-handelaars bij u in de buurt vindt u op:

www.triggerpointboek.nl

Door: Tilly Slangen en Rob Beenker Behandeling van triggerpoints

triggerpoint en bijbehorend pijnpatroon bij CANS (RSI)

(advertorial)

(advertorial)


DESKUNDIG ADVIES

Snellere diagnose voorkomt puin ruimen

Bij ADHD denkt iedereen al gauw aan drukke kinderen. ADHD omvat echter meer: het is een chronische aandoening waar veel mensen hun hele leven lang mee worstelen. Als het snel wordt ontdekt en behandeld, kan veel ellende worden voorkomen.

ADHD is de meest voor-komende psychische stoornis bij kinderen en wordt het vaakst als diagnose gesteld. Uit prevalentiecijfers die pas zijn onder-

zocht blijkt dat gemiddeld 3,4 procent van volwassenen ook ADHD heeft. Ik kwam er dertien jaar geleden ach-ter dat er veel over het onderwerp be-kend was, maar dan alleen over ADHD bij kinderen. De stoornis hield zoge-naamd op bij achttien jaar. ADHD bij volwassenen was iets waar psycholo-gen, psychiaters en andere behande-laars niets van wisten. Inmiddels is bekend dat de stoornis echter niet op-houdt op volwassen leeftijd. Meer dan de helft van de kinderen met ADHD houdt er levenslang last van.

KernsymptomenADHD bij volwassenen kenmerkt zich door drie kernsymptomen. Men heeft concentratieproblemen en is daardoor snel afgeleid, chaotisch, vergeet alles of maakt dingen niet af. De andere twee zijn impulsiviteit en hyperactiviteit. Voor hyperactiviteit hoeft iemand niet heel druk te zijn. Het kan zich ook manifesteren als in-nerlijke rusteloosheid. Iemand die de symptomen herkent, hoeft nog geen ADHD te hebben. De symptomen moeten gepaard gaan met disfuncti-oneren dat weer tot problemen leidt. Daarnaast moeten de problemen zich al vanaf de kindertijd voordoen.

DisfunctionerenHet blijft lastig om de diagnose te stellen want het disfunctioneren kan subtiel zijn. Daarnaast is de per-soon in kwestie het afwijkende ge-drag vaak normaal gaan vinden om-dat hij of zij er al het hele leven lang last van heeft. Veel volwassenen met ADHD presteren bijvoorbeeld on-der hun niveau omdat ze concentra-tieproblemen hebben. Of ze hebben wel een studie gevolgd maar toen ze hun scriptie moesten schrijven zijn ze afgehaakt omdat ze dat niet kon-den opbrengen. Door dingen niet af te maken, voelen ze zich een misluk-keling, maar ze weten niet dat ADHD de achterliggende oorzaak is.

ADHD gaat vaak gepaard met an-dere psychische stoornissen. Veel vol-wassenen met ADHD kampen met de-pressie, angst, verslavingen en woede-uitbarstingen. Als je in een depressie bent beland, je relaties steeds vast-lopen en het op je werk allemaal niet lukt, dan kun je behoorlijk in de nesten raken en zoek je hulp. Het is dan be-langrijk dat de hulpverlener waar je bij terechtkomt de diagnose ADHD kan stellen. Dat gebeurt in mijn ogen nog te weinig. Psychologen en psychiaters in opleiding worden er zelden in on-derwezen. Het staat tegenwoordig for-meel wel in de opleidingseisen, maar het wordt nog niet overal gedaan.

Laat vastgesteldADHD bij volwassenen wordt gemid-deld pas op 38-jarige leeftijd vastge-

steld. Dat is vrij laat voor een psychi-sche stoornis die in de kindertijd is begonnen. Pas als een bijkomende psychische stoornis zich manifes-teert of als men vastloopt, wordt hulp gezocht. Slechts twintig tot 25 pro-cent heeft alleen ADHD, de meerder-heid heeft meerdere stoornissen. Het duurt gemiddeld 12,5 jaar voordat de diagnose ADHD wordt gesteld, laat staan wordt behandeld.

Een depressie krijg je, maar ADHD heb je vanaf je geboorte, je weet niet beter. Als dat niet snel herkend en be-handeld wordt, kan het tot extra pro-blemen leiden. Veel volwassenen met ADHD hebben last van slaapproble-men. Onderzoek wijst uit dat zij veel-al een verlate slaapfase hebben. Hun biologische klok lijkt later te zijn af-gesteld. Ze gaan pas om twee of drie uur ’s nachts naar bed. Iemand die chronisch te laat naar bed gaat, heeft een slaaptekort. De concentratiepro-blemen zullen daardoor alleen maar toenemen.

ErfelijkOndanks de vele problemen die ADHD met zich meebrengt, wordt de aan-doening door critici afgedaan als mo-deverschijnsel. Er zijn psychiaters die roepen: als we zo gaan beginnen, heeft iedereen een stoornis. Maar 95 procent heeft het niet. Er zijn duidelijke criteria waar iemand aan moet voldoen. Daar-naast speelt erfelijkheid een grote rol: je hebt vijftig procent kans op ADHD als een van je ouders het ook heeft.

“De opleidings–eisen moeten worden veran-derd. Veel pro-blemen kunnen voorkomen worden door ADHD tĳ dig te ontdekken.”

Dr. Sandra KooijSinds 2002 hoofd van het gespecialiseer-de Programma ADHD bĳ volwassenen bĳ PsyQ in Den Haag.

ADHD

Er zijn veel verdrietige, sombere of zelfs wanhopige mensen

die hulp zoeken. Zij kunnen voor álle vragen terecht bij

de Psychische Gezondheidslijn. Onze speciaal door ons

getrainde vrijwilligers bieden voor de mensen die bellen een

luisterend oor. Zij kunnen helpen en advies geven. Als het nodig is,

verwijzen ze door naar de huisarts of de juiste professionele hulp.

Blijf niet worstelen met vragen over psychische problemen.

Loes Dijkman is één van de vrijwilligers van de

Psychische Gezondheidslijn: “Er zijn verschillende

soorten bellers. Sommige mensen hebben zelf prob-

lemen, anderen vragen advies voor iemand uit hun

omgeving. Op internet is veel informatie beschikbaar,

maar deze informatie roept soms meer vragen op dan

dat het duidelijkheid schept. Iedere situatie is weer

anders.”

“Tijdens de opleiding voor de Psychische Gezondheidslijn leren we alles over verschillende aan-

doeningen, de symptomen en behandelmethoden. Ook leren we niet op de stoel te gaan zitten

van de hulpverlener, wél naar wie we kunnen doorverwijzen. Op de bijscholingsdagen bij het

Fonds Psychische Gezondheid wordt onze informatie actueel gehouden. Ook oefenen we regel-

matig ‘gesprekscases’. Ik vind het prettig dat ik iets kan betekenen voor iemand die ik eigenlijk niet

ken. Het mooiste wat ik kan horen: ‘Ik ben blij dat ik heb gebeld, u heeft mij echt geholpen’.”

De Psychische Gezondheidslijn, 0900 903 903 9, is bereikbaar op werkdagen van 10.00 -

16.00. Dit informatienummer kost 20 eurocent per minuut. Wilt u net als Loes vrijwilliger worden?

Geef u dan nu op.

Slik ik wel de juiste medicijnen?

Wat kan ik doen voor mijn depressieve zoon?

Mijn zus is overal bang voor, heeft ze een angststoornis?

Bel de Psychische Gezondheidslijn, 0900 903 903 9 (€0,20 p/m)

Wanneer kreeg u de diagnose ADHD?ADHD’ers zijn vaak goede werkne-mers die hard werken en van alles doen, maar ze lopen zich stuk. Dat is bij mij ook gebeurd, met reuma-tische klachten en een burn-out. Ik ben op mijn 45ste afgekeurd, hele-maal opgebrand, maar ik weet pas sinds drie jaar dat ik ADHD heb.

Hoe was dat?Toen de diagnose werd gesteld, vond ik dat moeilijk. Ik heb een medische achtergrond en als je be-seft wat er allemaal door de aan-wezigheid van ADHD is gebeurd, stemt dat verdrietig.

Wat is er gebeurd?Ik kom uit een gezin met acht kinde-ren. Volgens mij hadden mijn vader en verschillende broers ook ADHD. Je kunt je voorstellen dat er veel confl icten waren thuis. Op school was het ook niet makkelijk: ik kon me moeilijk handhaven en bleef zit-ten. Verder begon ik op jonge leeftijd te drinken en ik sliep slecht.

Hoe gaat het nu?Dankzij de medicijnen heb ik ein-delijk de rust om dingen te voe-len. Daarvoor denderde ik maar door. ADHD is niet makkelijk, maar het is ook geen kommer en kwel. ADHD’ers zijn vaak creatieve men-sen die overal een oplossing voor weten en met wie het nooit saai is. Ik heb nog de mazzel dat ik dingen afmaak, want dat doen de meeste ADHD’ers niet. Zo heb ik (met een ghostwriter) een boek geschreven over mijn leven met ADHD, getiteld ‘Wat is die jongen druk’.

VRAAG & ANTWOORDJacob Klompstra (60)ADHD’er

den opbrengen. Door dingen niet af te maken, voelen ze zich een misluk-keling, maar ze weten niet dat ADHD

ADHD gaat vaak gepaard met an-dere psychische stoornissen. Veel vol-wassenen met ADHD kampen met de-pressie, angst, verslavingen en woede-uitbarstingen. Als je in een depressie bent beland, je relaties steeds vast-lopen en het op je werk allemaal niet lukt, dan kun je behoorlijk in de nesten raken en zoek je hulp. Het is dan be-langrijk dat de hulpverlener waar je bij terechtkomt de diagnose ADHD kan stellen. Dat gebeurt in mijn ogen nog te weinig. Psychologen en psychiaters in opleiding worden er zelden in on-derwezen. Het staat tegenwoordig for-meel wel in de opleidingseisen, maar

ADHD tĳ dig te ontdekken.”

EEN ONAFHANKELĲ KE THEMABĲ LAGE VAN MEDIAPLANET22 · MAART 2009

Nóg een glas wijn of urenlang ga-men. Dit kan ernstige gevolgen hebben als jij behoort tot de twin-tig procent van de mensen die sterk verslavingsgevoelig is. Het belang-rijkste kenmerk van een verslaving is dat het andere zaken langzaam opzij duwt, zoals je hobby of sociale contacten. Er is geen sprake van ge-brek aan wilskracht, want er veran-dert echt iets in je hersenen, zodat je steeds meer behoefte krijgt aan de roes. Deze problematiek wordt te veel gebagatelliseerd, zegt Daan Deenik. Hij werkt als psycholoog bij een verslavingskliniek en is een groot voorstander van voorlichting. Vooral aan jongeren. “Daar kun je niet vroeg genoeg mee beginnen! Kinderen in groep zeven en acht van de basisschool zijn nog niet in de ‘experimenteerfase’, zodat ze nog gevoelig zijn voor redenen om hun gedrag te veranderen.”

Hersenschade Vooral cannabis is een grote boosdoe-ner. “De term ‘softdrugs’ is verkeerd, want het thc-gehalte is veel sterker geworden. Jongeren lopen zelfs blij-vende hersenschade op!”, aldus Keith Bakker, die in zijn klinieken veel ver-slaafde jongeren behandelt. Haast is geboden, want al binnen een jaar is het kortetermijngeheugen aange-tast en later gaat ook het beoorde-lingsvermogen achteruit. Deenik: “Ons advies is: als je per se wil blo-wen, begin er dan zo laat mogelijk

mee. En laat kinderen maar gewoon de keiharde gevolgen zien.” Blowen kan bovendien nog andere psychi-sche problemen veroorzaken als je daar genetische aanleg voor hebt, zo-als psychoses.

Digitale snelwegPsychiaters behandelen veel men-sen voor een depressie, terwijl zij ook met een verslaving kampen. “Je moet dan beide problemen behandelen, anders valt zo iemand al snel weer

terug”, vertelt Keith Bakker. Volgens hem weten hulpverleners te weinig over bepaalde verslavingen. Zo bood zijn kliniek als eerste een handeling aan voor gameverslaving, een groei-end probleem. En Bakker denkt dat het web nog meer slachtoff ers zal maken. “Vroeger moest je in een re-genjas stiekem naar de videotheek voor porno, maar internet maakt het veel makkelijker en anoniemer.” Ook Deenik constateert nieuwe ontwik-kelingen: “Gokproblemen nemen toe en we zien ook steeds meer onli-nekoopverslaafden.”

Schaamte Iedereen heeft in zijn omgeving wel iemand die kampt met een versla-ving. “Het probleem blijft echter ver-borgen, omdat mensen zich scha-men. Dat zie je met name in de ho-gere beroepsgroepen”, aldus Deenik. Ook hier is voorlichting de oplossing, want dit kan mensen helpen over die schaamte heen te komen. Het goede nieuws is namelijk dat veel versla-vingen goed te behandelen zijn, bij-voorbeeld door middel van ‘totale abstinentie’. Deze benadering is een combinatie van een soort stappen-plan en cognitieve gedragstherapie, waarbij je stopt met alles waaraan je verslaafd zou kunnen raken. Deenik: “Je leert te leven, zodat je bij zwaar weer niet meer omvalt. Minstens zestig procent van onze cliënten on-dergaat een grote verandering: ze le-ren omgaan met verdriet en teleur-stellingen en komen er ‘rijker’ uit. Ze vinden het achteraf alleen jammer dat voor deze levensles een versla-ving nodig was!”

De schaamte voorbĳ door goede voorlichting

VERSLAVING. Een toestand waarin een persoon fysiek en/of mentaal afhankelijk is van een gewoonte of middel. FOTO: AURUMARCUS/ISTOCKPHOTO

NIEUWS


[email protected]

Vraag: 1,6 miljoen Nederlan-ders lopen een groot risico op een verslaving. Wat nu?

Antwoord: Volwassenen moeten horen wat de gevolgen zĳ n, maar kinderen ook.

WEES BEWUST VAN DE GEVOLGENDe schaamte voorbĳ WEES BEWUST VAN DE GEVOLGEN

6TIP

Gerard Nijboer; …laten u middels Runningtherapie weten dat met een systematische introductie van hardlopen in uw leven de kans op een gezond bestaan wordt vergroot. Prachtig dat hardlopen als geneesmiddel zo veel kan betekenen! (Voor-woord Runningtherapie, november 2008)

Arts&Auto; Runningtherapie is voor iedereen die zichzelf of een ander beter wil laten voelen door middel van de ‘duurloop’. (‘Boeken’ februari 2009)

De Volkskrant; …Maar stiekem wist ik ook; ze hebben gelijk. Als het sporten er een paar weken bij is ingeschoten, begin ik slechter te slapen. Gedachten blijven een nacht lang door mijn hoofd spoken. Dan weet ik; morgen moet ik rennen. (Pillen, praten of hardlopen? 17 januari 2009)

Het Parool; …tot iemand je duidelijk kan maken dat je juist door méér te bewegen minder moe zult zijn, evenwichtiger in het leven komt te staan en behoefte krijgt om nog meer te rennen zonder dat je in het startvak van een marathon belandt. Kortom; een inspannend kalmeringsmiddel. (Hardlopen als alternatief geneesmiddel, 13 januari 2009)

www.atletiekunie.nl; De zogeheten runningtherapie is een beproefd middel om de genezing van mensen met psychische klachten te bevorderen. Om een tafel zitten en praten is soms nu eenmaal lastiger dan de hardloopschoenen aantrekken en een stukje gaan hollen. Dat is het mooie van runningtherapie: het mág, maar het hóéft niet. En als je niks zegt, is het ook goed. Lopen is een universele taal die iedereen ‘spreekt’. (maart 2009 Samen leven, samen lopen)

Volgende cursus Runningtherapie; 14 & 15 mei 2009.Kennismakingsdag Runningtherapie op 5 juni 2009.

Voor algemene informatie en bestellingen;www.runningtherapie.nl

Runningtherapie Het standaardwerk voor lopers en professionals; nu al tweede druk!

OMGAAN MET EEN VERSLAVING

Een tijdje zonder

1 Wees extra alert als je denkt dat je gevoelig bent voor verslaving,

bijvoorbeeld doordat een van je ou-ders een drankprobleem heeft (ge-had). Probeer eens een week geen al-cohol te drinken of een dag niet te ga-men, zodat je kunt testen of je wel controle hebt over je gedrag.

Zoek snel hulp

2 Wil je direct weten of je een pro-bleem hebt? Op internet zijn di-

verse vragenlijsten te vinden die je kunt invullen en er zijn talloze zelf-hulpgroepen. Zoek in ieder geval zo

snel mogelijk professionele hulp als je kampt met een verslaving. Ga naar je huisarts of benader zelf een erken-de instantie, telefonisch of via inter-net.

Bewaak je grenzen

3 Als je partner verslaafd is, pro-beer hem of haar dan hulp te la-

ten inschakelen. Daarnaast is het be-langrijk dat je je eigen grenzen blijft bewaken, zodat je niet te lang mee-gaat in de gekte van een verslaving. Wie blijft helpen om het gedrag van de ander te maskeren, houdt de ver-slaving juist in stand.

Wat was het keerpunt in je leven? “Toen ik niet alleen in mijn hoofd, maar echt van binnen wist dat ik niet op een normale manier kon drinken of gebruiken. Jarenlang had ik mezelf in elkaar geschopt en nu moest ik actie onderne-men.”

Op tv zien we je vooral verslaafde jongeren helpen. Is daar meer aandacht voor nodig? “Ja, want jongeren kunnen alleen terecht bij Jeugdzorg en die we-ten niks van verslaving! Laatst zag ik een kind van zeventien met vier verschillende psychiatrische diagnoses, waaronder ADHD en borderline. Maar ik dacht met-een: lighten up, die heeft gewoon te veel zitten blowen! Als je die onderliggende verslaving aan-pakt, heb je verder geen psychia-trische indicatie nodig! Daarom ga ik een nieuwe kliniek opzet-ten voor jongeren tussen de der-tien en 21 jaar, waarbij de behan-deling wordt vergoed door zorg-verzekeraars.”

Anderen helpen, is dat de beste therapie? “Zeker! Ik help anderen, maar het gaat niet om hen... Het gaat om mij, haha! Laatst vroeg iemand mij of mijn slagingspercentage echt honderd procent is en toen ant-woordde ik: ‘Ja hoor, want ík ge-bruik niet meer!’”

VRAAG & ANTWOORDKeith BakkerWerkte in de jaren 80 in Amerika als muziekproducent, maar kwam in Am-sterdam in aanraking met heroïne. Sinds 1998 is hĳ clean en uit onvrede over de hulpverlening heeft hĳ een afkickkliniek opgericht.

(advertorial)

Voordelen HealOzone behandeling:

1. Pijnloos

2. Oorzaak van kiespijn en tandbederf wordt deskundig aangepakt

3. Zonder tandartsboor, er wordt niet geboord in tandweefsel, dus veilig

4. In het 3-jarenplan onbeperkt ozonzorg garantie, (eerst kijken wie in aanmerking komt)

5. Behoud van bestaande Kronen en implantaten, worden behandeld terwijl deze blijven zitten

6. Bestaande vullingen kunnen met HealOzone langer behouden blijven en gerepareerd

7. Restauraties (vullingen) mogelijk zonder boren met nano-apatiet (vloeibaar aanbrengen van

kunstglazuur) in het 3-jarenplan

8. Nooit meer een tand of kies verliezen door tandbederf, met opbouw van immuniteit

9. Speciale dieet adviezen om nuttige bacteriën te activeren en tandbederfverwekkers te weren

10. Ozonzorg is bevorderlijk voor de hele gezondheid zoals bij chronische vermoeidheid enzovoort.

11. Tanden worden sterker, witter en gaan meer glanzen. Esthetisch gaat het gebit er gezonder uitzien.

HEALOZONE: EEN UNIEKE METHODE VOOR EEN GEZOND GEBIT, ZONDER PIJN

Voor iedereen die graag een gezond, schoon en mooi gebit wil, zonder pijnlijke behandelingen te ondergaan, is er nu HealOzone. Een vernieuwende tandbehandelingsmethode, waarbij tandweefsel zonder boren gezond en sterk wordt gemaakt. In diverse landen wordt HealOzone al veelvuldig toegepast, met opzienbarende resultaten. OzonTandZorg in Sneek is de eerste praktijk in Nederland waar u terecht kunt voor HealOzone-behandelingen. Een HO-behandeling is volstrekt pijnloos en de resultaten zijn spectaculair. Een tandartsboor is er overbodig! Bij een HealOzone behandeling wordt de tand of kies luchtdicht afgesloten. Positieve zuurstofatomen uit ozon worden door de natuurlijke kanaaltjes (dentules) gepompt. Van tandvlak tot in de wortelpunt wordt negativiteit, elektronen dus, opgezogen. Tandbacteriën vallen erdoor uit elkaar. Bovendien versterkt tandweefsel erdoor: tanden worden witter, sterker en gaan meer glanzen. Tandsteen en aanslag worden afgestoten. Tandbederf, cariës en kiespijn lossen op.U kunt ons bellen voor een kosteloze kennismakingsbehandeling. Die bestaat uit het eenmalig gratis behandelen van twee tanden of kiezen. Laat u versteld staan van deze unieke behandelmethode. Vele zeer tevreden klanten gingen u voor.

TESTIMONIAL:Hoi, groeten uit Amsterdam,Ik zou nog wat schrijven voor jullie ivm de behandeling. Heb nu pas de tijd ervoor heb het heel erg druk, maar hier is mijn verhaal dan, kan er niets anders over zeggen dat het werkt, dus aan jullie persoonlijk niets dan complimenten voor het goede werk! Ik kwam bij de Ozontandzorg terecht via internet toen ik een kaakontsteking had, bij de reguliere tandarts is dan het gevolg, dat je een wortelkanaalbehandeling krijgt gevolgd door een kroon of het bewuste element laten trekken, het waren ook aan mij de bekende gevolgen hiervan. Ik las toen op de site van Ozontandzorg dat dit soort heel pijnlijke problemen zonder boren kon worden opgelost!!Had bij een eerdere kaakontsteking het element laten trekken, want met mijn angst voor de tandarts zag ik een wortelkanaal absoluut niet zitten!Aangezien er toch niets te verliezen is met een kaakontsteking ben ik toen naar Friesland getogen om te kijken of de Ozonbehandeling inderdaad het gewenste effect zou hebben.Ik heb uiteindelijk met het Ozonkapje op de bewuste ontstoken kies nog geen minuut in de stoel gezeten, nooit een boor of naald gezien, de behandeling is volstrekt pijnloos. Tot mijn stomme verbazing bleek achteraf dat de kaakontsteking inderdaad verdwenen was!!!Dus geen peperdure behandeling met verstrekkende gevolgen en een berg angst maar de kaakontsteking was mooi wel weg!!!Zonder verlies van het ontstoken element, eindelijk is er dan vooruitgang in de behandeling van dit soort klachten en hoeven we dus niet meer bang te zijn ook voor de ouderwetse en middeleeuwse methodes en een berg pijn!Ik heb vervolgens gekozen voor de totale Ozonbehandeling voor mijn gebit, waarbij bleek dat er nog een stuk of 4 kiezen op het punt stonden om een kaakontsteking te krijgen, die zijn als gevolg van de behandeling nooit gekomen.Voor de behandeling was mijn tandvlees erg slecht en voelden mijn tanden zwak aan en bros.Nu na de derde behandeling zijn mijn tanden keihard en sterk en is het tandvlees in goede staat en zijn mijn tanden witter!Ook zat er erg veel tandsteen, waarvan iedereen weet hoeveel ellende dat is als de tandarts dat eruit moet halen, na de Ozonbehandeling echter zijn er hier twee keuzes: het valt er vanzelf uit!!! Of als het eruit moet worden gehaald dan gaat dat zo makkelijk zonder gewrik en geboor dat het er nog net niet vanzelf afvalt!!! Ongelooflijk??? Dat zeker, maar het is toch echt waar!!!ALLES wat mij daar is uitgelegd over de Ozonbehandeling klopt tot nu toe en ik ben er vooraf heengegaan met een idee van we zien wel of het waar is, ik heb toch niets te verliezen behalve het element waar de kaakontsteking zat want dat ben je bij de reguliere tandarts toch hoe dan ook kwijt plus een maandsalaris voor de kosten!!! Ik heb wel bemerkt dat er tot twee weken na de behandeling een verhoogde gevoeligheid is en wat pijn maar er is natuurlijk wel wat gebeurd, maar daarna voelt het heel goed aan en verdwijnt ieder spoor van gevoeligheid en voelt de zaak hand over hand sterker aan! Dit kan ook geweest zijn vanwege de heel slechte staat van mijn gebit, dat weet ik niet zeker, maar feit is en blijft dat mijn gebit nu sterker en harder dan ooit is en dat had ik nooit gedacht!!!Dit was mijn verhaal over jullie goede en voor hier in Nederland revolutionaire behandeling tot zover, Ik geef toestemming aan jullie bij deze om dit verhaal te publiceren en de voor(oor)delen van Ozon uit te duiden, het mag ingekort als het te lang is, maar wel strikt naar waarheid, want van mij mag dit de standaard in tandbehandeling worden!!!Tot nu toe klopt alles wat jullie mij erover verteld hebben en als dat niet zo was dan ben ik echt wel de eerste om dat te zeggen, ook al omdat ik in dit soort dingen de houding heb van eerst zien en dan geloven!! Ik heb gezien en kan niet anders dan geloven wat werkt!! Bedankt voor de goede zorgen en het behoud van mijn gebit!

Hartelijke groeten vanRob TillerAmsterdam

Dhr/Mevr. Adres Woonplaats Geb.datum - - Telefoon 06

www.ozontandzorg.nl

Wil graag kosteloos en vrijblijvend kennismaken met de unieke werking van HealOzone op het gebit. Deze bon geeft eenmalig recht op een HealOzone-behandeling van twee gebitselementen bij OzonTandZorg. Deze bon is alleen geldig na telefonisch overleg met OzonTandZorg. U dient deze bon ingevuld mee te nemen tijdens uw kennismakingsconsult.

Kortingsbon contactinfo U vindt OzonTandZorg aan de Simmerdyk 6 te Sneek. Voor afspraken kunt u gratis bellen 0800 444 4448. U kunt ons ook emailen, via [email protected]

Boek nu de

mooiste reizenbij Peter Langhout Reizen!

Meer weten? Onze reisinformatrices vertellen u graag meer (ook op zaterdag en zondag):

bel 0900-0991 (€ 0,15 p.m.)Of surf naar peterlanghout.nl en bespaar tot € 10,- reserveringskosten

De prijzen zijn per persoon. Prijzen zijn excl. reserveringskosten en calamiteitenfonds. Aan eventuele fouten en/of vergissingen kunnen geen rechten ontleend worden.

ALGEMEEN13

Reiscode: BE30577

Boek met deze code op peterlanghout.nl

Excursies

Reiscode: BE30589


Excursies:

Reiscode: BE30582


Excursies

Reiscode: BE30594


Excursies

Reiscode: BE30601


Excursies

Reiscode: BE30529


ExcursiesReiscode: BEA7159


Prijzen per persoon

Inclusief

10 dagen Côte d’Azur 10 dagenRome-Florence-Venetië 10 dagen Rimini

12 dagenZuid-Kroatië-Dalmatië

17 dagen Portugal enSpanje

3 dagen Parijs 10 dagen Hotel Mar Ski

Vanaf

499,- p.p.o.b.v. halfpension

Vanaf


Vanaf

499,- p.p.o.b.v. volpension

Vanaf


Vanaf


Vanaf

109,- p.p.o.b.v. logies en ontbijt

Vanaf

109,- p.p.o.b.v. logies & ontbijt

Vanaf


®

Ga naar peterlanghout.nl voor ons

uitgebreide aanbod:

Excursiereizen, Stedenreizen,

Zonvakanties, Attractieparken,

Weekendjes weg, Autoreizen,

Vliegvakanties en Cruises.

3 dagenDisneyland® Resort Paris


Inclusief

Reiscode: BE32057

Vliegvakanties en Cruises.

OOK MET DEBUS MOGELIJK

PLH_AD13_v3.indd 1 16-03-2009 15:00:29

Neem pĳ n in P Ĳ Ndoc.mediaplanet.com/all_projects/3138.pdf · haal goed de wereld in ging....

Documents

Transcript of Neem pĳ n in P Ĳ Ndoc.mediaplanet.com/all_projects/3138.pdf · haal goed de wereld in ging....