Visualisatie van de KNX-installatie en relightingstudie ......ik bij hen steeds terecht kon met mijn...

Bachelorproef Professionele Opleidingen

Studiegebied Industriële Wetenschappen en Technologie

Academiejaar 2015-2016

Visualisatie van de KNX-installatie en

relightingstudie van het magazijn binnen

Stagobel Electro

Bachelorproef aangeboden door Dimitri De Schuyter

tot het behalen van de graad van Bachelor in de Energietechnologie

Interne begeleider: Mevr. Sylvie De Muynck Externe begeleider: Dhr. Koen Debruyne

Externe medebegeleider: Dhr. Danny Rogge

Abstract

Opleiding: Pba Energietechnologie

Voornaam Naam

Student: Dimitri De Schuyter

Externe begeleider: Koen Debruyne

Interne begeleider: bachelorproefbegeleider

Sylvie De Muynck

Titel bachelorproef Visualisatie van de KNX-installatie en relightingstudie magazijn binnen Stagobel Electro

Abstract publiceren Ja Neen

Kern- / trefwoorden bachelorproef:

Relightingstudie

Visualisatie: KNXVision

KNX-programmatie

Energiemonitoring

Korte samenvatting bachelorproef:

De praktijksetting voor deze bachelorproef is Stagobel Electro in Deinze. De stage is gelopen in de afdeling installatietechnieken. Volgende kennis is verbreed: relightingstudie van een magazijn en een visualisatie creëren van een KNX-installatie.

De eerste deelopdracht was om de verlichting van het magazijn volledig te vernieuwen en dit op een economische en ergonomische wijze. De huidige situatie is inefficiënt en voldoet niet aan de norm. In sommige magazijngangen bevinden de armaturen zich boven de rekken waardoor er onvoldoende licht is. Naast het vastleggen van de huidige situatie is ook de verlichtingssterkte opgemeten in alle gangen. Hieruit bleek dat een relighting nodig is.

Voor de relightingstudie is er onderzocht welke verlichtingstoestellen geschikt waren voor het ma-gazijn. Dit gebeurde via lichtberekeningen in DIALux. Hierin werden de verschillende uitstralingshoe-ken en het aantal armaturen met elkaar vergeleken in functie van de gelijkmatigheid en de verlich-tingssterkte. Om af te sluiten is de investeringskost berekend. Dit houdt het volgende in: kostprijs-offerte, raming van de installatie- en materiaalkost alsook de premie van EANDIS. De besparingen en terugverdientijd zijn voor verschillende installatieversies berekend.

De tweede deelopdracht van de stage was de visualisatie van de KNX-installatie bij Stagobel Electro. Stagobel Electro gebruikt hiervoor de KNXVision visualisatiesoftware. Op de touchscreen kan de ver-lichting, zonnewering en multiroomversterker bediend worden. Ook de status van de installatie, de verbruikersgegevens en de weerparameters worden erop gevisualiseerd. Op technische pagina’s, bestemd voor de administrator, kunnen instellingen, zoals naamgeving en verlichtingssterkte, wor-den aangepast. Via deze visualisatie kan ook het byNeuron platform worden opgeroepen via een webbrowser. Hierin kan dan ingelogd worden om zo de verbruikersgegevens op te roepen. Het dag-verbruik en actueel vermogen worden weergegeven op het startscherm.

De visualisatie is volledig ontwikkeld naar de wensen van Stagobel Electro. Om de visualisatie tot stand te brengen, werden er grondplannen getekend in autoCAD. Hiervoor werden er verschillende symbolen gezocht en aangepast. Er werd veel overleg gepleegd om het gewenste resultaat te beko-men. Deze is vlot gecreëerd in onderling overleg. Voor de relightingstudie zijn de beslissingen geno-men op basis van grondige informatie en vergelijkingen.

E-mailadres: [email protected]

mailto:[email protected]

Woord vooraf

Nu mijn bacheloropleiding Energietechnologie te Odisee Gent het einde nadert, is het tijd om even stil te staan om een aantal mensen te bedanken die mij tijdens deze opleiding hebben bijgestaan. De opleiding zelf, alsook de stage bij Stagobel Electro waren een heel leerrijke en verrijkende periode in mijn leven.

Om te beginnen wil ik dhr. Karel Dewulf bedanken omdat ik de kans kreeg om in zijn bedrijf stage te lopen en omdat ik er mijn bachelorproef mocht uitvoeren. Daarnaast wil ik ook dhr. Koen Debruyne en dhr. Roeland Struye bedanken voor de goede ontvangst bij het selectiegesprek en de eerste sta-gedagen. De stage zou nooit hetzelfde geweest zijn zonder de steun van mijn collega’s bij Stagobel Electro. Het is een toffe groep die steeds open staat voor nieuwe studenten en bereid is om te helpen waar nodig. Er wordt ook ruimte gemaakt voor af en toe wat plezier. In het bijzonder wil ik de afde-ling installatietechniek bedanken omdat ze mij opgenomen hebben in hun groep.

Dhr. Wouter Ryckaert wil ik bedanken voor zijn technische ondersteuning tijdens mijn de bache-lorproef. Hij stond open voor de technische vragen die ik had betreffende de relightingstudie. Door hem ben ik meer te weten gekomen over hoe je een relightingstudie aanpakt en met welke factoren je rekening moet houden.

Dhr. Roeland Struye wil ik bedanken voor alle feedback in verband met de visualisatie. Hij heeft de visualisatie mee vorm gegeven. Hij stond steeds open voor het geven van feedback en heeft ervoor gezorgd dat ik kritisch naar de visualisatie ging kijken.

Daarnaast wil ik mijn externe (mentors) en interne promotors bedanken. Dhr. Danny Rogge en dhr. Koen Debruyne bedank ik voor de zeer goede begeleiding. Vanaf dag één maakte ik bij Stagobel Electro kennis met de wereld van de relightingstudies. Ik had er voordien geen ervaring mee. Doordat ik bij hen steeds terecht kon met mijn vragen, ben ik tot dit resultaat gekomen. Ik wil hen ook be-danken voor de interessante interventies. Toen ik eenmaal aan de visualisatie begon, heeft dhr. Danny Rogge de leiding van mentor goed overgenomen. Hij gaf me de kans vrij te programmeren in KNX en hielp bij obstakels die ik onderweg tegenkwam.

Dhr. Rik Vereecken ondersteunde mij goed bij het gebruik van de KNX bus-monitor als analysetool van de KNX busbelasting. Ik wil hem hiervoor bedanken.

Mijn bachelorproef werd meerdere malen gecontroleerd op taal en lay-out. Hiervoor wil ik mevr. De Muynck, dhr. Koen Debruyne, dhr. Danny Rogge en mijn vriendin Liselotte Lootens bedanken. Daar-naast wil ik ook mijn ouders, vriendin, vrienden en medestudenten bedanken voor de mentale steun tijdens de opleiding en stage.

Gent, 30 mei 2016 Dimitri De Schuyter

Lijst van symbolen en afkortingen

i.v.m. In verband met

LED Light Emitting Diode

ROI Return on Investment

CRI Color Rendering Index

ULOR Upward Light Output Ratio

DLOR Downward Light Output Radio

UGR Unified Glare Rating (Eengemaakte verbindingsgraad)

EVSA Elektronische VoorschakelApparaat

DALI Digital Addressable Light Interface

VLC Visible Light Communication

IEC International Electrotechnical Commission

DPT Datapoint type

Iot Internet of Things

GIF Graphics Interchange Format

Dimitri De Schuyter

Inhoudsopgave

1 Voorstelling van het bedrijf ...........................................................................................................7

1.1 Verloop ..................................................................................................................................7

1.2 Afdelingen .............................................................................................................................7

1.2.1 Kabelkanalisatie ............................................................................................................7

1.2.2 Industrieel CEE-contactmateriaal ..................................................................................8

1.2.3 Bliksem- en overspanningsbeveiliging ..........................................................................8

1.2.4 Installatietechnieken .....................................................................................................8

1.2.5 E-mobility ......................................................................................................................8

1.3 Missie en Strategie ................................................................................................................9

1.4 Tewerkgestelde afdeling .................................................................................................... 10

2 Omschrijving opdracht ............................................................................................................... 11

2.1 Relighting van het magazijn ............................................................................................... 11

2.2 Visualisatie van de KNX-installatie ..................................................................................... 11

3 Actieplan .................................................................................................................................... 12

4 Voorstudie .................................................................................................................................. 15

4.1 Relightingstudie.................................................................................................................. 15

4.1.1 Fotometrische grootheden ........................................................................................ 15

4.1.2 DALI ............................................................................................................................ 16

4.1.3 Norm EN 12464-1 ....................................................................................................... 17

4.1.4 Gebruikt materiaal/programma’s .............................................................................. 18

4.2 Visualisatie ......................................................................................................................... 19

4.2.1 KNX ............................................................................................................................. 19

4.2.2 KNXVision ................................................................................................................... 20

4.2.3 DIVUS SUPERIO 15” .................................................................................................... 26

4.2.4 byNubian .................................................................................................................... 26

4.2.5 MQTT .......................................................................................................................... 27

4.2.6 Netwerk topologie ..................................................................................................... 28

5 Praktische uitwerking ................................................................................................................. 29

5.1 Relightingstudie.................................................................................................................. 29

5.1.1 Grondplan magazijn ................................................................................................... 29

5.1.2 Oude installatie .......................................................................................................... 29

5.1.3 Huidige situatie .......................................................................................................... 30

5.1.4 Verlichtingssterkte ..................................................................................................... 30

5.1.5 Lichtberekening .......................................................................................................... 34

Dimitri De Schuyter

5.1.6 DALI vs. EVSA .............................................................................................................. 34

5.1.7 Lichttechnisch ............................................................................................................. 38

5.1.8 Offertes ...................................................................................................................... 41

5.1.9 Conclusie .................................................................................................................... 44

5.1.10 Voordracht TRILUX Functionele LED-verlichting: een stand van zaken ..................... 44

5.2 Visualisatie ......................................................................................................................... 45

5.2.1 Grondplan .................................................................................................................. 45

5.2.2 Lay-out ........................................................................................................................ 46

5.2.3 Bediening en weergave lichtpunten en zonnewering................................................ 48

5.2.4 Extra ........................................................................................................................... 50

5.2.5 Obstakels .................................................................................................................... 53

6 Algemeen besluit........................................................................................................................ 54

Figurenlijst .......................................................................................................................................... 56

Tabellenlijst ........................................................................................................................................ 57

Bibliografie ......................................................................................................................................... 58

Bijlagen ............................................................................................................................................... 60

Dimitri De Schuyter

Pagina | 7

1 Voorstelling van het bedrijf

Stagobel Electro werd opgericht in 1977 en is gevestigd in de Karrewegstraat 50, 9800 Deinze. Het bedrijf is specialist inzake kostenbesparende systemen voor kabelkanalisaties, industrieel contact-materiaal, elektrisch installatiemateriaal, laadstations voor e-mobility, beveiligingen tegen bliksem en overspanningen, domotica en gebouwenbeheersystemen. Stagobel Electro telt momenteel 32 werknemers.

1.1 Verloop

De naam Stagobel is de afkorting van “stalen goten België”. Aanvankelijk verdeelde Stagobel Electro dus enkel stalen kabelgoten. In de loop der jaren werd dit uitgebreid met ander kanalisatie- en in-stallatiemateriaal. Vandaag is Stagobel Electro met KNX en TELETASK ook sterk aanwezig in de do-motica markt.

Door een gezonde en gestage groei ondervond Stagobel Electro recent de nood aan een vernieuwing en uitbreiding van zijn kantoren. De kantoren werden daarom volledig gestript en heropgebouwd aan de noden en normen van vandaag. De gebouwen dienen ook als toonzaal waarbij de verlichting, zonneweringen en verwarming via KNX worden gestuurd. De nieuwe bovenverdieping wordt ge-bruikt als toonzaal en opleidingsruimte voor het TELETASK domotica systeem.

1.2 Afdelingen

Stagobel Electro bestaat uit volgende afdelingen: 1. kabelkanalisatie 2. industrieel CEE contactmateriaal 3. bliksem- en overspanningsbeveiliging 4. installatietechnieken 5. E-mobility

1.2.1 Kabelkanalisatie

Deze afdeling bestaat uit 2 delen waarvoor 5 personen werken.

1) Kabeldraagsystemen voor industrie Stagobel Electro verdeelt volgende producten:

kabelladders

inschuifbare kabelgoten en kabelbanen

kabelgoten en kabelbanen

draadgoten

kabeldraagsystemen in glasvezelversterkt polyester

industriële stopcontacten en kasten

industriële vloerkanalen

Dimitri De Schuyter

Pagina | 8

2) Kabeldraagsystemen voor kantoren en woningen Stagobel Electro verdeelt volgende producten:

wandgoten in aluminium

wandgoten in gelakt plaatstaal

wandgoten in kunststof

distributie- en bureauzuilen

voedingskanalen in kunststof

bureautica aansluitingen

vloergoten en vloerdozen

1.2.2 Industrieel CEE-contactmateriaal

Volgende producten worden verdeeld:

CEE-contactdozen

CEE-contactstoppen en koppelcontactstoppen

Combinatiekasten

contactmateriaal 230V, 16A

contactmateriaal voor specifieke toepassingen

1.2.3 Bliksem- en overspanningsbeveiliging

De aanspreekpersoon hiervoor is dhr. Cédric Ryckaert.

Stagobel Electro verdeelt producten voor:

de beveiliging van sterkstroominstallaties

de beveiliging van zwakstroominstallaties

aarding en potentiaalvereffening

1.2.4 Installatietechnieken

Stagobel Electro levert volgende producten voor:

TELETASK domotica

Jung KNX-gebouwenbeheer

Rademacher automatisering van rolluiken en garagepoorten

WHD Luidspreker en audiosystemen

Jung Schakelmateriaal

Jung eNet draadloos domoticasysteem

Deze afdeling bestaat uit 4 Inside Sales Engineers. De taak van deze mensen bestaat uit het opleiden en het begeleiden van installateurs en potentiele klanten bij de realisatie van projecten.

In deze afdeling is de stage gelopen. Verdere info omtrent deze afdeling vindt u in deel 1.4Tewerk-

gestelde afdeling.

1.2.5 E-mobility

Dit is nieuw in het gamma sinds eind 2015. Mennekes ontwikkelde de norm Type 2 alsook EV-con-tactdozen, communicatie- en vergrendelmodules voor alle aansluitkabels voor elektrische wagens. Stagobel Electro verkoopt hun AMTRON ®.

Thuisladers

Stand-alone laadsystemen

Dimitri De Schuyter

Pagina | 9

1.3 Missie en Strategie

Hun missie en strategie wordt als volgt beschreven op hun site www.stagobel.be:

Stagobel Electro biedt hoogkwalitatieve producten, systemen, oplossingen en diensten aan profes-sionele klanten in de industriële, tertiaire sector en de markt voor de woningbouw binnen volgende domeinen:

Kabeldraagsystemen voor industrie en kantoren

Energiedistributie binnen gebouwen

Gebouwenbeheer en domotica

Electrotechnische producten en installatiemateriaal

Wij stellen onze kennis ten dienste om doeltreffende oplossingen te zoeken die beantwoorden aan de specifieke behoeftes van de klant en leveren hiermee een bijdrage aan het succes en de winstge-vendheid van onze klanten en distributiepartners. Binnen de domeinen waarin wij actief zijn beschik-ken wij over een volwaardig en innovatief productengamma en bouwen dit blijvend uit met innove-rende producten. Door een continue informatiedoorstroming houden wij onze klanten op de hoogte van onze producten en oplossingen. Stagobel Electro profileert zich als een snelle, betrouwbare en competente partner. Klanten kiezen voor Stagobel Electro omwille van haar:

kwalitatief hoogwaardige en innoverende producten

professioneel advies

snelheid en betrouwbaarheid

hoge graad van service

Onze talrijke gerealiseerde projecten vormen hiervan het bewijs.

Figuur 1: logo Stagobel Electro [28]

http://www.stagobel.be/

Dimitri De Schuyter

Pagina | 10

1.4 Tewerkgestelde afdeling

Installatietechnieken:

In de afdeling installatietechnieken zijn volgende disciplines aanwezig: KNX, TELETASK en bliksem- en overspanningsbeveiliging. Dhr. Danny Rogge is KNX-expert. Voor TELETASK zijn dit dhr. Koen De-bruyne en dhr. Pieterjan Bulteel. Het team wordt vervolledigd door dhr. Cédric Ryckaert die instaat voor bliksem- en overspanningsbeveiliging. Dhr. Roeland Struye heeft als productverantwoordelijke de leiding over deze afdeling.

Als een klant of installateur vragen heeft, kan hij steeds beroep doen op de support van deze men-sen. Daarbij wordt de computer van de klant veelal via Teamviewer overgenomen om hen snel en efficiënt te helpen. Af en toe kan dit niet remote gebeuren en is er een interventie nodig waarbij de Inside Sales Engineer ter plaatse gaat.

Figuur 2: bureau Stagobel Electro [28]

Dimitri De Schuyter

Pagina | 11

2 Omschrijving opdracht

Mijn bachelorproef bestaat uit 2 deelaspecten: 1. Relighting van het magazijn. 2. Visualisatie van de KNX-installatie.

2.1 Relighting van het magazijn

De bestaande verlichting in het magazijn beantwoordt niet aan de hedendaagse norm en noden van verlichting in een magazijn. De gelijkmatigheid is onvoldoende en in sommige magazijngangen is de positionering van de verlichtingsarmaturen niet optimaal, ze daar soms vlak boven een rek gemon-teerd zijn.

Stagobel Electro wil daarom een relighting uitvoeren die ergonomisch is voor de magazijniers die werkzaam zijn in het magazijn en die tegelijk ook energiezuinig is.

De installatiekost en de daarbij horende eventuele besparingen moeten in kaart gebracht worden en dit rekening houdend met het comfort van de werknemers.

2.2 Visualisatie van de KNX-installatie

Het visualiseren van de KNX-installatie houdt in: de status van de verlichting, de zonnewering, de verwarming en audio in alle ruimtes mogelijk maken op een touchscreen of een computer. De be-diening van al deze functies moet op een intuïtieve manier gebeuren.

Dit deel is opgesplitst in 2 delen namelijk:

1) Basic:

Lay-out van de visualisatie.

Bediening van de verlichting, zonnewering, verwarming en audio. 2) Advanced:

Het verbruik van Stagobel Electro weergeven, meer bepaald in het dagverbruik en het actueel verbruik. Om het comfort van de werknemers te verbeteren, de ge-wenste verlichtingssterkte aanpasbaar maken.

Alle gegevens weergeven van het weerstation, de kilowattuurmeters en de CO2 me-tingen.

De visualisatie zal gebeuren via KNXVision. Het energieverbruik van Stagobel Electro alsook het KNX-busverkeer worden via de byNNode III van byNubian opgeslagen in de Cloud. Deze gegevens moet kunnen opgeroepen worden vanuit de visualisatie.

De visualisatie moet duidelijk en gebruiksvriendelijk zijn. De klanten die bij Stagobel Electro langsko-men moeten eenvoudig en gemakkelijk hun weg vinden in de visualisatie.

Waarom wil men dit allemaal visualiseren? Omdat Stagobel Electro hun kantoor wil gebruiken als belevingskantoor. Om zo alle mogelijkheden van KNX te demonstreren aan de klanten.

Dimitri De Schuyter

Pagina | 12

3 Actieplan

Tabel 1: actieplan

ACTIEPLAN

Student: Dimitri De Schuyter

Groep: 3ET1

Stageplaats: Stagobel Electro

Interne Promotor: Mevr. Sylvie De Muynck

Externe Promotor: Dhr. Koen Debruyne

Stage opdrachten Bachelorproef

Begin datum

Duur

Eind datum

Risico's en knel punten

Wat geleerd Af te leveren pro-duct? Activiteit?

Toezicht controle (S/Ip/Ep)

Opm.

Mijlpaal 1 (begin) 9/02/16 1 9/02/16 Weg in de werkwe-reld vinden.

Met collega’s leren om-gaan.

Begin stage + bedrijf leren kennen.

EP

Probleem confronta-tie

9/02/16 1 9/02/16 Alle informatie ver-zamelen.

Obstakels en haalbaarheid kunnen inschatten.

Opdracht bespreken.

Analyse opdracht en opsplitsing

9/02/16 14 22/02/16 Juiste opdeling ma-ken.

Actieplan. IP

Relighting- studie:

9/02/16 16 7/03/16 Relightingstudie. EP

Fase 1 9/02/16 17 78

26/02/16 27/04/16

Wachttijd.

Geduld hebben. Herinneringsmails sturen. Offertes controleren.

Offertes aanvragen. EP Laatste offerte 27/04/16

Fase 2 9/02/16 16 30

26/02/16 10/03/16

Onervaren. Lichtberekening maken.

Lichtberekeningen in DIALux.

EP Idt file ontvan-gen.

Fase 3 1/03/16 6 66

7/03/16 06/05/16

Besparing inschat-ten.

Berekening voor ROI. Methode om besparing op te stellen.

Installatiekost + bespa-ringen.

EP Gevolg offerte.

Dimitri De Schuyter

Pagina | 13

Mijlpaal 2 7/03/16 1 07/03/16 Verkeerde infor-matie doorgeven.

Timing en plannen Indienen eerste deel bachelorproef.

IP

KNX-visualisatie

7/03/16 37 17/05/16

Fase 1 basis:

7/03/16 24 22/04/16 Grondplannen op-stellen. Scherpte.

Juiste resolutie en scherpte van afbeelding maken Leren werken met KNXVision.

Lichten, zonnewering, verwarming.

EP

Fase 2 advanced: 26/04/16 13 17/05/16 Programmering. Gegevens verzame-len.

Logische functies gebrui-ken.

Advanced: Verbruik weergeven Weersafhankelije stu-ring zonnewering en verbruik weergeven.

EP

Doorsturen BP titel

21/03/16 1 21/03/16 Onduidelijke en weinig aanspre-kende titel.

Kort maar krachtige titel vinden.

BP-titel. IP

Mijlpaal 3

25/03/16 1 25/03/16 Tussentijdse evaluatie. IP/EP

Mijlpaal 4

15/04/16 1 15/04/16 Indienen 2de deel BP.

Indienen 1ste versie infographic

18/04/16 1 18/04/16 Niet aansprekende affiche maken.

Publisher gebruiken. Infographic of filmpje.

Einde en eindevaluatie

20/05/16 20/05/16 Eindevaluatie.

Legende S = Student(e) Ip = Interne promotor Ep = Interne promotor Geoptimaliseerde datum

Dimitri De Schuyter

Pagina | 14

9/02/2016 29/02/2016 20/03/2016 9/04/2016 29/04/2016 20/05/2016

Mijlpaal 1 (begin)

Probleem confrontatie

Analyse opdracht en opsplitsing

Relightingstudie

Fase 1

Fase 2

Fase 3

Mijlpaal 2

KNX-visualisatie

Fase 1 basis:

Fase 2 advanced

Doorsturen BP titel

Mijlpaal 3

Mijlpaal 4

Indienen 1ste versie infographic

Einde en eindevaluatie

Dimitri De Schuyter

Pagina | 15

4 Voorstudie

4.1 Relightingstudie

4.1.1 Fotometrische grootheden

Lichtstroom De totale hoeveelheid licht die een lichtbron uitstraalt per seconde. Eenheid: lumen (lm)

Lichtrendement Dit geeft weer hoeveel lumen er per watt wordt uitgestraald. Dit stelt ons in staat om verschillende lichtbronnen met elkaar te vergelijken qua ener-gie verbruik.

Lichtsterkte Dit is de lichtstroom (lumen) die in één bepaalde richting wordt uitge-straald per eenheid van ruimtehoek. Eenheid: candela (cd).

Verlichtingssterkte De grootte van de lichtstroom per vierkante meter. Het is het aantal lumen dat op een bepaald oppervlak opgevangen wordt. Eenheid: lux of lm/m². In de omstandigheden hier moeten we streven naar een verlichtings-sterkte van 200 lux volgens de norm.

Luminantie Dit is de lichtsterkte die een bron uitstraalt of die een oppervlak weer-kaatst en de eenheid is cd/m². Hoe hoger, hoe beter. Onze ogen vangen meer licht maar dit mag niet verblindend werken. De luminantie is afhan-kelijk van de kleur. Donkere en matte voorwerpen hebben een lagere lu-minantie.

Kleurtemperatuur Uitgestraald licht heeft bepaalde golflengtes en bij deze golflengtes horen bepaalde temperaturen en kleuren. Dit zie je in de spectrale verdeling van het uitgestraalde licht. Eenheid: Kelvin.

Kleurweergave (Ra) Dit geeft de kwaliteit weer van de spectrale uitstraling. Het geeft weer in welke mate je kleuren kan herkennen of onderscheiden in een kunstlicht-bron. Een gloeilamp geeft een Kleurweergave-Index (Ra of CRI) van 100. Er zijn LED armaturen die een Kleurweergave-Index van >80 hebben.

Gelijkmatigheid Hoe het licht verdeeld wordt in een ruimte is heel belangrijk. Het moet gelijkmatig zijn om zo het comfort van de werknemers te garanderen. Want als je oog van een sterk verlichte plek naar een slecht verlichte plek kijkt, gaat je pupil meer opengaan en omgekeerd van een donkere naar klare plek. Als dit vaak gebeurt per dag, resulteert dit in prestatie vermin-dering doordat de werknemer hoofdpijn zal krijgen. De gelijkmatigheid (U) wordt bekomen door de minimum Luxwaarde te delen door de gemid-delde Luxwaarde.

Bron: [1]

Dimitri De Schuyter

Pagina | 16

4.1.2 DALI

DALI = Digital Addressable Light Interface.

DALI is een open communicatieprotocol voor het besturen van verlichting. Het protocol voldoet aan de International Electrotechnical Commission (IEC) 62386. Dit is de norm die geldig is op de controle units in een bussysteem die via digitale signalen elektronische verlichtingstoestellen controleren. Op deze tweedraads bus kan het volgende aangesloten worden: ballasten, leddrivers, schakelappara-tuur, RGB-controllers, bus voeding en veel meer. Er kunnen tot 64 DALI-toestellen aangesloten wor-den op 1 DALI-interface. Doordat dit een open protocol is, kan een installatie bestaan uit verschil-lende merken.

Elk toestel met DALI krijgt een adres toegewezen en je hebt de mogelijkheid om verschillende toe-stellen te groeperen.

De DALI-bus bestaat uit 2 draden waarbij de polariteit niet uitmaakt. De werkspanning ligt tussen de 9,5V en 22,5V en de baudrate is 1200baud. Baud is het aantal bits per seconde. De maximale span-ningsval is 2V bij 250mA. Voor een kabel met de sectie 1.5mm² is de maximumlengte van de DALI-bus 300m.

Figuur 3: aansluiting DALI (p7, [2])

Bronnen: [3], [4], [5], [6]

Dimitri De Schuyter

Pagina | 17

4.1.3 Norm EN 12464-1

Voor een magazijn staat er in deze norm dat er 200 Lux aanwezig moet zijn op het rek zelf. Dit is dus de verticale verlichtingssterkte. De gelijkmatigheid in een taakgebied moet, na gesprekken met ver-tegenwoordigers van de gecontacteerde verlichtingsfabrikanten, tussen de 0,4 en 0,7 liggen. De norm stelt 0,6 van gelijkmatigheid voor. Tijdens een persoonlijk gesprek met dhr. Wouter Ryckaert werden de normgegevens bekomen.

Figuur 4: norm voor een magazijn [7]

Bron: [7]

Dimitri De Schuyter

Pagina | 18

4.1.4 Gebruikt materiaal/programma’s

DIALux:

DIALux is onder verlichtingsfabrikanten het meest gekende en ondersteunde programma. Er bestaan 2 types: de oude versie en de nieuwe evo.

De nieuwe DIALux evo is gebruikt. Dit omdat deze toelaat om op eenvoudige wijze de verticale be-rekeningsvlakken in te voeren. Daarnaast beschikt de DIALux evo over uitgebreide visualisatiemoge-lijkheden. Naast DIALux bestaat ook RELUX maar deze biedt niet zoveel mogelijkheden en is minder bekend.

Als eerste stap vraagt DIALux waarvoor het gebouw gebruikt wordt, hoeveel uur dit gebruikt wordt en om de hoeveel tijd er onderhoud en vervanging van de lampen/ armaturen zal gebeuren. Je moet ook in DIALux ingeven waarvoor het gebouw gebruikt wordt, hoeveel uur dit gebruikt wordt en om de hoeveel tijd er onderhoud en vervanging van de lampen/armaturen gebeurt. Vervolgens kan je objecten, in ons geval de rekken, met hun juiste reflectiewaarde toevoegen. Deze reflectiefactor verschilt per kleur. Een zwart vlak zal veel licht opnemen terwijl een wit vlak veel licht zal reflecteren. Eenmaal alle voorwerpen, muren, plafonds en vloeren van de juiste kleur zijn voorzien, kunnen de berekeningsvlakken waarvoor je de verlichtingssterkte en gelijkmatigheid wenst te kennen, geplaatst worden.

Hierna kan tussen verschillende armaturen met uiteenlopende uitstralingshoeken van diverse ver-lichtingsfabrikanten, gezocht worden naar een berekeningsresultaat dat voldoet aan de norm en ei-gen wensen. De norm 12464-1 duidt aan welke verlichtingssterkte en gelijkmatigheid behaald moet worden in functie van het type werk dat wordt verricht.

Eenmaal de verlichtingssterkte en gelijkmatigheid in de lichtberekening bereikt zijn, kan je de ver-schillende fabrikanten contacteren voor een offerte. Tot slot gebeurt de vergelijking van de verschil-lende offertes en lichtberekeningsresultaten met elkaar om zo tot de beste oplossing te komen. Daarbij wordt er rekening gehouden met de factoren: verlichtingssterkte, gelijkmatigheid, investe-ringskost, geïnstalleerd vermogen en Return on Investment (ROI) ten opzichte van de huidige instal-latie.

AutoCAD

AutoCAD werd gebruikt om het grondplan van het magazijn te tekenen voor de relightingstudie. Dit programma werd ook gebruikt om de overtollige elementen op de verkregen grondplannen van de burelen te ontdoen. De overtollige elementen konden deels verwijderd worden door de verschil-lende layers uit te schakelen. Het aanpassen van de structuur is gebeurd in dezelfde layer.

Laser-afstandsmeter: Hilti PD25

Het toestel kan afstanden exact meten van 0,3 tot 100 meter door het gebruik van laserstralen. Het toestel werkt op het principe van looptijd-meting. Er wordt geteld vanaf het moment dat de laserstraal opgewekt wordt tot wanneer de straal terug gedetecteerd is. Hiervoor moet het oppervlak wel genoeg stralen weerkaatsen. De absorptiefactor bepaald de maximum afstand dat gemeten kan worden. Lichtmeter: Voltcraft BL-10 L

Deze werkt volgens het principe van het invallend licht op een lichtgevoelige halfgeleider. Deze zal een stroom laten vloeien. De grootte van deze stroom is een indicatie van de gemeten luxwaarde.

Figuur 5: Hilti DP 25 af-standsmeter [22]

Figuur 6: Voltcraft BL-10 L [24]

Dimitri De Schuyter

Pagina | 19

4.2 Visualisatie

4.2.1 KNX

KNX is een vrije standaard voor het besturen en controleren van gebouwen en woningen. Het is een Europese (CENELEC EN 50090 en CEN EN 13321-1) evenals een internationale norm (ISO/IEC 14543-3). Het is merkonafhankelijk en als een fabrikant het KNX-label wil gebruiken moet hij voldaan heb-ben aan de testen van KNX.

Op de 2-draads bus kunnen er per lijn 64 KNX-toestellen aangesloten worden. Zo kunnen er maxi-mum 15 lijnen zijn in 1 gebouw (zone). Als de installatie uit meerdere gebouwen bestaat die ver-bonden zijn met elkaar, kan er tot 15 zones gegaan worden. Dit zorgt er dus voor dat er maximum 14 400 KNX-toestellen aangesloten kunnen worden. De kabellengte van een 1 KNX-lijn mag niet meer zijn dan 1km.

De componenten worden geprogrammeerd via ETS4. Hierin kan men alle ruimtes ingeven en deze koppelen aan de verschillende componenten die er geplaatst zijn. De KNX-installatie binnen Stagobel Electro is opgebouwd uit groepsadressen met 3 niveaus. Met het eerste niveau (hoofdgroep) wordt aangeduid wat er aangestuurd of binnen gelezen wordt (verlichting, verwarming, smart metering, …). De subgroep gebruikt men voor de functies (schakelen, dimmen, verbruik, …). Als laatste wordt de ruimte waar de actie gebeurt, aangeduid.

Om de installatie van Stagobel Electro te programmeren moet er een licentie aanwezig zijn. Aange-zien het om een bestaande installatie binnen Stagobel Electro gaat, is enkel de applicatie gedown-load.

Voor de visualisatie zijn de volgende vlaggen aangezet voor de terugmelding: communication, read en de transmit. De communicatie vlag bepaald of het object mag zenden en/of ontvangen. De read vlag is aangezet om de toestand vanop afstand te kunnen opvragen. Hierdoor kan vanuit de groeps-monitor de toestand opgehaald worden en vergelijken worden met de waarde in de visualisatie. Zo kon er gekeken worden of het gekozen EIS-type correct was. De transmit vlag moet aan staan zodat het object de status kan versturen op de bus.

De vorige EIS-types (EIB Interworking Standard) zijn vervangen door DataPoint Types (DPT). Dit is de identificatie van het object. Voor elke functie is er een andere DPT. Schakelen is DPT 1.001 en er wordt 1 bit gebruikt. Voor de zonnewering is het vroegere EIS-type 6 gebruikt. Dit komt overeen met het datapoint type 5.004. Het is een 8 bitsignaal waarbij de waarde tussen 0 en 255 kan variëren.

Figuur 7: KNX topologie [23]

Dimitri De Schuyter

Pagina | 20

De temperaturen worden verstuurd als een kommagetal. Hiervoor is er een 2 bytesignaal toege-kend, namelijk DPT 9.001. Datepoint type 9 wordt ook gebruikt voor het weergeven van de verlich-tingssterkte (DPT 9.004), de windsnelheid (DPT 9.005), vermogen (DPT 9.024). In de visualisatie is voor de DPT 9 de vroegere EIS 5 gebruikt. Voor het uur wordt de DPT 10.001 gebruikt. Dit is een 3 byte waarde. Voor de datum wordt dezelfde grootte gebruikt maar dan het datapoint type 11. Voor de tellerstanden is het DPT 14.001 gebruikt. Dit komt overeen met EIS 11 in de visualisatie. De om-zetting van DPT naar EIS is gevonden op DomotiGa [8] en is bevestigd op volgende site van it-gmbh [9]. Alle waarden op de visualisatie zijn gecontroleerd met de waarde uit groepsmonitor.

Bron: [10]

4.2.2 KNXVision

De visualisatie werd gemaakt in KNXVision. Er zijn 2 programma’s van KNXVision gebruikt voor de visualisatie:

1. KNXVision studio 2. KNXVision browser

4.2.2.1 KNXVision studio In KNXVision studio wordt de visualisatie gecreëerd. Hieronder de programmeeromgeving van KNXVision studio:

Project browser:

In de project browser kunnen alle pagina’s die aangemaakt zijn, opgeroepen worden en kunnen er nieuwe pagina’s gecreëerd worden. Als er een project aangemaakt is, kan er een groepsadressenlijst geïmporteerd worden vanuit KNX. In ETS kan de .esf file met alle groepsadressen en benamingen geëxporteerd worden via ‘export OPC’. Deze is te vinden onder het tabblad ‘extra’s’.

Class library:

Dit is een bibliotheek met elementen die in de visualisatie gebruikt kunnen worden zoals tekst, vier-kanten, cirkels, GIFs en ‘flip-books’. Met het element ‘flip-book’ kan er, naar gelang de feedback waarde, een andere tekening getoond worden. De digitale en analoge bedieningsmogelijkheden, lo-gische functies, scenes, webbrowsers en speciale mogelijkheden zijn hier te vinden. De meest ge-bruikte elementen in de visualisatie van Stagobel Electro zijn de 3D leds, de buttons, de sliders en afbeeldingen.

Figuur 8: programmeeromgeving KNXVision

Dimitri De Schuyter

Pagina | 21

Inspector:

Per object dat aangemaakt is, zowel tekst, afbeelding als bedieningen, kunnen in de inspector de eigenschappen van het object aangepast worden. Dit gaat dan om de grootte, de locatie, de kleur en de actie. Hier wordt in de meeste gevallen het groepsadres toegekend aan het element.

Bedieningsmogelijkheden:

In plaats van de standaard drukknoppen, kan er gebruik gemaakt worden van gepersonaliseerde knoppen. Deze heten bitmap- buttons, switch of rockerswitch. Voor deze bedieningen worden er best buttonsymbolen aangemaakt die direct de juiste resolutie hebben. Zo zullen de knoppen recht-streeks de gewenste kwaliteit hebben. Dit houdt in dat de grootte van de knop best op voorhand bepaald wordt.

Voor de ‘bitmap button’ moet er een ‘2 states’ symbool aangemaakt worden. Hier zal enkel tijdens het drukken de 2de afbeelding zichtbaar zijn. Dit dient als feedback.

Het symbool ziet er als volgt uit:

De ‘bitmap switch’ kan enkel via een ‘4 states’ symbool:

Als de ‘bitmap switch’ een nul krijgt op zijn feedback, dan zal het eerste symbool getoond worden. Als er op gedrukt wordt, zal het 2de symbool getoond worden. Eenmaal het losgelaten wordt, zal het 3de getoond worden. Als er dan opnieuw gedrukt wordt, zal het 4de getoond worden tot de button losgelaten wordt. Hierna wordt het 1e symbool terug zichtbaar.

Voor de buttons zijn de volgende instellingen het meeste gebruikt:

Figuur 11: inspector

Alle objecten zijn in de ‘flat design’ stijl. Dit ziet er als volgt uit: .

Figuur 9: 2-states symbool

Figuur 10: 4-states symbool [25]

Dimitri De Schuyter

Pagina | 22

De functies ‘change page’ en ‘send telegram’ zijn het vaakste gebruikt. Bij ‘send telegram’ is de toggle gebruikt zodat het altijd omschakelt van waarde wanneer het aangetikt wordt. Dit is een EIS1 data type. Hiervoor wordt best een terugmelding gebruikt, zodat het object weet welke status de te stu-ren component heeft.

Tristate gatter:

Dit is een object dat de telegram enkel doorstuurt als, in het geval van Figuur 12:tristate gatter, het groepsadres 29/1/0 hoog wordt. Dit object is gebruikt om de tellerstanden om middernacht op te slaan in een ander groepsadres.

Liquid level:

Dit is een bar waarvan de lengte variabel is afhankelijk van de input. Dit is gebruikt om het actueel verbruik visueel weer te geven. Hier kan je de stijl naar eigen keuze maken. In het geval van Stagobel Electro is dit de kleur van hun logo. Het datapoint type is EIS 9.

4.2.2.2 KNXVision browser Hiermee wordt de visualisatie getoond op een pc of een touchscreen zijn. In het geval van Stagobel Electro is dit op een DIVUS SUPERIO 15”.

De visualisatie kan dus niet aangepast worden in de browser. De browser is enkel bedoeld om een installatie te kunnen visualiseren en te bedienen. Om dit blijvend te kunnen doen, is het nodig dat de KNXNode III of byNNode III van byNubian een licentie bevat. Indien dit niet zo is, kan de visualisa-tie maar 1 uur bediend worden.

De communicatie tussen de touchscreen en de KNXNode III gebeurt via het LAN-netwerk. De com-mando’s worden verzonden via het BMX-protocol. Dit is een gesloten protocol waarover geen gege-vens worden vrijgegeven. Eenmaal het commando is toegekomen in de KNXNode III of byNNode III, zal het commando omgezet worden naar het KNX-protocol. Hierdoor zijn de geïmporteerde groeps-adressen dus van groot belang. Maar ook de naam van de objecten moet uniek zijn. Als er een naam dubbel voorkomt, gaat dit een conflict veroorzaken.

De logische functies worden uitgevoerd door de byNNode III. Dit als het project naar de byNNode III geladen is. Om conflicten te vermijden moet de automatische telegrammen en berichten afgevinkt worden. Zoals te zien op Figuur 14: program settings general. Dit zorgt dat de touchscreen de logica niet uitvoert.

Om een ideale weergave te krijgen, worden best volgende zaken aangevinkt in de ‘program settings’ (Figuur 15: program settings screenoption).

Figuur 13: liquid level

Figuur 12:tristate gatter

Dimitri De Schuyter

Pagina | 23

Zo wordt een volledig scherm bekomen zoals hieronder in Figuur 16: KNXVision browser visualisatie

te zien is.

Figuur 14: program settings general Figuur 15: program settings screenoption

Figuur 16: KNXVision browser visualisatie

Dimitri De Schuyter

Pagina | 24

Voorbeeld BMX-protocol:

Eenmaal de communicatie is gestart zal het IP-adres en de gebruikte poort van de byNNode III te zien zijn tussen de vierkante haakjes. Dit zijn de gegevens van de byNNode III die gebruikt worden om de verbinding tussen de touchscreen en de byNNode III tot stand te brengen. Op de laatste lijn kan u zien dat KNXVision browser de adressen tabel heeft ontvangen van de byNNode III. Dit is de matrix die in 4.2.2.3 KNXVision BMX client wordt uitgelegd.

Figuur 17: BMX protocol

Dimitri De Schuyter

Pagina | 25

4.2.2.3 KNXVision BMX client In KNXVision BMX client kunnen alle KNXNodes en byNNodes in het netwerkbereik van de pc gevon-den worden via ‘server suchen’. De byNNodes en KNXNodes communiceren onderling via het BMX-protocol. Dit protocol wordt niet vrijgegeven dus verdere uitleg ontbreekt. Als de node gevonden is, kunnen de internetinstellingen gewijzigd worden. De node kan zijn IP-adres krijgen via DHCP of ma-nuele instelling. Bij DHCP zal de DHCP –server, in dit geval de router van Proximus, het IP-adres ge-ven. Maar voor een visualisatie is er een vast IP-adres nodig zodat de touchscreen verbinding kan maken met de extra byNNode III die geplaatst is hiervoor. Eenmaal verbonden met de node kan via de adresmatrix gekeken worden welke groepsadressen geschakeld zijn of welke waarde ze bevatten. Met een byNNode III of KNXNode III kan de bus-moni-toring in ETS niet gebruikt worden. Maar de groepsmonitoring wel. Voor de bus-monitoring kunnen

de actuele telegrammen ingelezen worden, te zien op Figuur 20: KNX client actuele telegrammen.

Figuur 19: KNX client adres matrix

Figuur 20: KNX client actuele telegrammen

Figuur 18: KNXVision BMX client instelling

Dimitri De Schuyter

Pagina | 26

4.2.3 DIVUS SUPERIO 15”

De touchscreen werkt op 230V en verbruikt 55W. Het heeft 16GB aan geheugen en er draait Windows embedded op. Het kan de meeste software draaien, die op Windows 7 ook werkt. Verder heeft het touchscreen 2 USB2.0 aansluitingen die vooraan on-der het afdekraam zitten en achteraan een 1000Mbps ethernetpoort, RS232 en RS422/485 aansluiting.

Bron: [11]

4.2.4 byNubian

Het Gentse bedrijf byNubian is door Rik Vereecken, Laurent Marlein en Frank Montyne opgericht. ByNubian is een innoverend bedrijf dat zich richt op “office & building management solutions”. Rik Vereecken houdt ook vaak hoorcolleges te Odisee Gent om zo de studenten warm te maken voor IoT (Internet of Things).

byNubian levert zowel de hardware als de software om de installatie te monitoren.

byNubian heeft de KNXNode III en de byNNode III. Dit zijn beiden KNX IP-interfaces die ook kunnen dienst doen als KNX lijn of zone koppelaar. Logische, tijds en mathematische functies kunnen hier-mee ook worden uitgevoerd. Het verschil tussen de KNXNode III en de byNNode III is dat de byNNode III de gemonitorde KNX-telegrammen opslaat in de Cloud. Hardwarematig zijn ze gelijk, enkel de firmware verschilt. De KNX-telegrammen worden in het geval van de KNXNode III intern opgeslagen.

Het software gedeelte staat bekend onder de naam byNeuron. Na inloggen op de byNeuron Cloudserver kunnen er naar persoonlijke wens grafieken aangemaakt worden. Door de verschillende gegevens in 1 grafiek weer te geven, kan zo de werking geanalyseerd en gemonitord worden. De bedoeling van byNubian is om het verbruik te monitoren op het byNeuron platform. De verbruiks-gegevens die door KWH-teller, gasteller, etc.… doorgestuurd worden op de KNX-bus, zullen door de byNNode III verstuurd worden naar de byNeuron Cloud server. De verbruikersgegevens worden hier opgeslagen. De byNNode III verstuurd de verbruikersgegevens volgen het MQTT-protocol.

Het analyseren gebeurt nu nog steeds manueel maar het is de bedoeling om dit in de toekomst te automatiseren zodat er een melding komt wanneer er zich een afwijking voordoet. Dit kan doordat de servers aan patroonherkenning zullen doen. Dit wordt allemaal mogelijk gemaakt door de cloud-computing. Het analyseren en opslaan gebeurt dus op zware servers.

Via het tabblad ‘bus-monitor’ kan de gemiddelde en piek busbelasting gecontroleerd worden. Even-als de busgezondheid. Het aantal telegrammen dat verloren gaat door een te zware busbelasting wordt hier ook op weergegeven. Het is ook mogelijk om binnen bepaalde data de bus te monitoren.

Figuur 21: DIVUS SUPERIO touchscreen [11]

Figuur 22:byNubian [12]

Dimitri De Schuyter

Pagina | 27

Zo kan men er via een ‘top 30 events treemap’ snel en eenvoudig de meest voorkomende groeps-adressen uithalen. Zo kan er systematisch te werk gegaan worden om de busbelasting te verminde-ren.

Bron: [12] 4.2.5 MQTT

MQTT staat voor Message Queue Telemetry Transport. MQTT wordt veel gebruikt in de machine-to-machine en IoT toepassingen. Het kan op ieder toestel draaien doordat het een zeer licht protocol is en zeer weinig vermogen vraagt. MQTT vraagt weinig bandbreedte en belast het netwerk dus niet extreem. Zoals in sommige netwerkcommunicaties zijn er 3 partijen. Een zender die de verzamelde data naar een ontvanger wil sturen. Onderweg verzamelt de broker deze gegevens en de ontvanger kan de gewenste gegevens opvragen. Dit kunnen natuurlijk meerdere ontvangers zijn. MQTT werkt onafhankelijk van de programmeertaal en hardware van het toestel, dit doordat de implementatie van dit protocol open source is. Er kunnen waardes mee verstuurd worden en teksten via Unicode.

Bronnen: [13] [14]

Figuur 23: byNubian KNXNode III [12] Figuur 24: byNubian byNNode III [12]

Dimitri De Schuyter

Pagina | 28

4.2.6 Netwerk topologie

Dit is de netwerktopologie die via de visualisatie kan worden aangestuurd en waarvan de gegevens kunnen worden opgevraagd. Zoals: kilowattuur-meters, zonnewering, audio, … De meeste componenten zijn deze die Stagobel Electro in hun aanbod heeft.

Figuur 25: netwerk topologie [27], [12], [11], [26]

KWh meter Gas meter

Ethernet

ByNNode III

KNX

Weerstation

HVAC

DALI

Multiroomversterker

Smart panel 5.1

Dimitri De Schuyter

Pagina | 29

5 Praktische uitwerking

5.1 Relightingstudie

Bronnen: [15], [16], [17]

5.1.1 Grondplan magazijn

Om de relightingstudie te kunnen beginnen is er een grondplan nodig om het 3D model te maken van het magazijn. Dit is ook handig om offertes aan te vragen bij de verschillende fabrikanten. De maximumhoogte van het magazijn is 7,1m maar de lichtlijnen komen op een hoogte van 6,7m.

Figuur 26: grondplan magazijn

5.1.2 Oude installatie

Dit is hoe de huidige verlichting van het magazijn geplaatst is.

Figuur 27: oude verlichtingsinstallatie magazijn

Dimitri De Schuyter

Pagina | 30

5.1.3 Huidige situatie

De huidige installatie voldoet niet aan de normen en noden van de magazijniers. Op onderstaande foto’s is te zien dat de verlichtingsarmaturen niet ideaal geplaatst zijn. Zo zijn ze in sommige gangen boven de rekken geïnstalleerd. Stagobel Electro vraagt voor zijn magazijn minimum 100 lux en een gelijkmatigheid die groter is dan 0,4.

5.1.4 Verlichtingssterkte

De huidige horizontale en verticale verlichtingssterkte is gemeten met de Voltcraft BL-10 L.

De omstandigheden tijdens de verschillende metingen kunnen verschillen door de werkomstandig-heden. De werknemers moeten hun job kunnen uitoefenen. Er staan dus af en toe poorten open. Dit is regelmatig het geval in gang 9. Zo kan het dus zijn dat tijdens een meting zonder kunstlicht, de verlichtingssterkte hoger is dan bij een meting met kunstlicht. Het weer en stand van de zon veran-derd continu. Het licht dat binnenkomt veranderd dus voortdurend. Bij het meten van de verticale verlichtingssterkte speelt de hoek waarin de luxmeter gehouden wordt een grote rol. Dit zorgt dus ook voor een verschil. Zelf heeft het toestel een nauwkeurigheid van 5%.

Een lichtmeting is een puntmeting. Hiermee wordt bedoeld dat het op elke positie in de gang er een andere verlichtingssterkte zal gemeten worden. De plaats van de armatuur, de toestand van de ar-matuur, de leeftijd van de tl-buis en omgevingsfactoren beïnvloeden deze meting dus.

Figuur 29: kleine rekken Figuur 28: magazijngang 4

Dimitri De Schuyter

Pagina | 31

5.1.4.1 Bewolkt

Zonder kunstlicht:

Figuur 30: verlichtingssterkte bewolkte dag zonder kunstlicht

Met kunstlicht:

Bij een bewolkte dag is de verlichting het meeste nodig. Op die moment is het effect van de verlich-ting het meeste zichtbaar. Het is om deze reden dat de verlichtingssterkte gemeten is op een be-wolkte dag, eens met kunstlicht en eens zonder kunstlicht. In mijn relightingstudie is er een opsplit-sing gemaakt tussen gangen met lichtkoepels/straten en gangen zonder lichtkoepels/straten.

Figuur 31: verlichtingssterkte bewolkte dag met kunstlicht

Dimitri De Schuyter

Pagina | 32

Gangen zonder lichtkoepels/straten:

Gang 6 en 8 kunnen als referentie genomen worden. De reden hiervoor is dat er geen recht-streeks zonlicht aanwezig is. Zoals in Figuur 27: oude verlichtingsinstallatie magazijn te zien is, zijn de armaturen anders geplaatst in het nieuwere gedeelte aan de linkerkant, wat dus geldt voor gang 8. Dit verschil zal een effect hebben op de gelijkmatigheid omdat de verde-ling van het licht anders is. De verlichtingssterkte in beide gangen verschillen niet veel van elkaar. Deze verschillen zijn niet waarneembaar door het menselijk oog.

De huidige verlichting zorgt voor onvoldoende verlichting. In het midden van de gang is er maximum 38lux. Deze meting gebeurde niet rechtstreeks bij een verlichtingsarmatuur. Hier-uit kan geconcludeerd worden dat 23lux de minimumwaarde is.

Gangen met lichtkoepels/straten:

Als referentie voor de gangen met lichtstraten zijn gang 4 en 5 genomen. Dit doordat de invloed van de poort minder mee speelt. De armaturen zorgen voor onvoldoende licht. Op de rechterkant van gang 5 is er nauwelijks licht, zo’n minimum van 15,7lux. Op die plaats zorgt de verlichting maar voor 3,5lux meer dan zonder verlichting. In die gang is de maximum verlichtingssterkte maar 56,1lux. Dit voldoet dus niet aan de eisen van Stagobel Electro.

Zelf vinden de werknemers gang 9 goed verlicht. De poort bij gang 9 staat vaak open dus hierdoor zou door het gebruik van een aanwezigheidsmelder veel bespaard kunnen worden. De verlichting is dan meer dan wat er gewenst is. Doordat er zich in iedere aanwezigheids-melder een schemerschakelaar bevindt, zal de verlichting maar aan gaan wanneer de ver-lichtingssterkte onder de ingestelde grens valt en er beweging gedetecteerd wordt. Enkel de gelijkmatigheid kan hier nog beter.

Dimitri De Schuyter

Pagina | 33

5.1.4.2 Zonlicht Zonder kunstlicht:

Figuur 32: verlichtingssterkte bij zonlicht zonder kunstlicht Met kunstlicht:

Figuur 33: verlichtingssterkte bij zonlicht met kunstlicht

Hieruit kan er afgeleid worden dat de verlichting op een zonnige dag uitgeschakeld kan worden aan de lichtstraten. Want de voorgestelde 100lux is bereikt. In het midden van de gang zal deze nog branden zodat de gelijkmatigheid beter wordt. Want in het midden is er een terugval van de verlich-tingssterkte. In de gangen zonder lichtstraten zal de verlichting in de volledige gang op 100% bran-den.

Dimitri De Schuyter

Pagina | 34

5.1.5 Lichtberekening

De relightingstudie en de vergelijking van offertes vindt u in de bijlage 1: Relightingstudie.

Per fabrikant zijn eerst de verschillende uitstralingshoeken getest om te zien welke het meest ge-schikt zijn voor deze situatie.

Figuur 34: uitstralingshoeken [18]

De brede, diep brede, smal, medium brede uitstraling zijn getest per fabrikant. Daarna werd via een lichtberekening in DIALux het aantal toestellen per fabrikant bepaald.

De smalle uitstraling wordt geïnstalleerd in smalle gangen of daar waar het licht dieper moet gera-ken. Doordat het licht meer gebundeld is, zal er op vloerniveau een hogere verlichtingssterkte zijn. Deze uitstraling wordt vaak gebruikt voor detail verlichting. In dit geval zal enkel de vloer verlicht worden. Als tweede is er de medium straler. Hier is het licht meer verspreidt. Met deze armaturen waren er goede resultaten beneden aan de rekken. Bovenaan de rekken is de verlichtingssterkte minder waardoor de gelijkmatigheid en gemiddelde verlichtingssterkte niet voldeden. Als laatste is er de brede uitstraling. Hier is het licht minder gebundeld en zal het licht zich meer verspreiden in de ruimte. Men spreekt van diffuus licht. Met deze uitstralingshoek worden goede resultaten beko-men en is de gelijkmatigheid groter dan verwacht.

Het aantal armaturen is afhankelijk van hun lengte, het vermogen en de daar bijhorende lumen. Bij de meeste fabrikanten ligt dit rond de 7 armaturen in de gang zelf. Met 7 armaturen wordt er 0,5 voor gelijkmatigheid bekomen. Voor Technolux is dit niet het geval. Hier zijn er 13 armaturen voor nodig. Dit omdat het vermogen veel lager is. Bij Technolux ligt het lichtrendement rond de 118lm/W. In vergelijking met TRILUX waar de armaturen voor de gangen een lichtrendement van 133lm/W bereikt wordt. Maar de armaturen van TRILUX zijn 63 Watt (8400lumen) terwijl dit bij Technolux maar 34 Watt (4000lm) is. Dit verklaart het extra aantal toestellen.

5.1.6 DALI vs. EVSA

Hoe de besparing in het verbruik bekomen werd, is in volgende tabellen waar te nemen:

Tabel 2: besparing EVSA met aanwezigheidsmelder

Tabel 3: besparing DALI met aanwezigheidsmelder

Tabel 4: extra besparing DALI met constant daglichtregeling

Deze tabellen zijn voor de 4 fabrikanten opgesteld. Voor elk merk verschilt het vermogen en de aantallen dus zo ook de besparing. Deze tabellen zijn voor de fabrikant TRILUX.

In Stagobel Electro brandt de verlichting ongeveer 2250 uur per jaar. Dit houdt in elke werkdag van 8u tot 17u en 50 weken per jaar.

Dimitri De Schuyter

Pagina | 35

Tabel 2: besparing EVSA met aanwezigheidsmelder

EVSA met aanwezigheidsmelder: Aantal

uur/dag Aantal rekken Uitgespaarde uren/jaar

Vermogen toestel (W)

Aantal toestellen

Besparing verbruik

Rekken voor Installatie en Mennekes 6 2 3000 63 4 756,00 kWh

Kleine rekken 6 3 4500 63 1 283,50 kWh

Rekken voor kanalisatie 5u30 4 5500 63 4 1386,00 kWh

Gang 9 5u30 1 1375 63 8 693,00 kWh

Lunchpauze:

Rekken 1 1 250 63 32 504,00 kWh

kleine rekken 250 63 3 47,25 kWh

Gang 9 50 63 8 25,20 kWh

Centraal 1 1 250 63 9 141,75 kWh

Onder overloop 250 29 5 36,25 kWh

Totaal 3872,95 kWh

Er zijn 2 werknemers die instaan voor 4 gangen. Dit betekent dus dat ze maar in 2 gangen tegelijkertijd kunnen zijn. Hieruit kan besloten worden dat er 2 gangen 8u volledig kunnen worden uitgeschakeld. Maar bij een aanwezigheidsmelder moet er altijd een uitschakeltijd voorzien worden om vervelende uitschakelingen te voorkomen. Hiermee is rekening gehouden, er is gekozen voor een besparing van 6u. Voor de kanalisatie is er 1 werknemer voorzien. Deze telt 5 gangen. Hier wordt veel gewerkt met een vorkheftruck. Hierdoor zal er veel meer beweging zijn. Er is gekozen om een minder lange periode in te rekenen. Er is uitgegaan van de minimum terugverdientijd en besparingen, daarom is de ingebouwde schemerschakelaar niet in rekening gebracht. De werkelijke terugver-dientijd zal dus in normale werkomstandigheden groter zijn. De aanwezigheidsmelders zullen per gang 4 armaturen uitschakelen wanneer er geen detectie is. Dit zijn de armaturen die dicht bij de lichtkoepels hangen, in de gangen waar er lichtkoepels of straten zijn. Bij gangen zonder wordt er afgewisseld. Om de installatie van de installatieversie met klassieke aanwezigheidsmelders eenvoudig te houden, zijn er enkel aanwezigheidsmelders in de gangen voorzien. Er is een aanwezig-heidsmelder aan het begin van de gang en aan het einde van de gang. Zo zal de verlichting branden in het 1ste gedeelte van de gang, in het andere gedeelte zal er een minimum verlichting zijn. Dit zorgt voor bijkomende besparing Door de vele bewegingen in de doorgang, klanten die binnenkomen en de werknemers die langs hier de bestellingen afgeven, zal er hier minder kunnen bespaard worden en is de kans groter dat de aanwezigheidsmelders overbodig zijn. Tijdens de middagpauze zal de schakelactor de verlichting uitschakelen.

Dimitri De Schuyter

Pagina | 36

Tabel 3: besparing DALI met aanwezigheidsmelder

DALI-aanwezigheidsmelder: Aantal

uur/dag Aantal rekken

Uitgespaarde uren/jaar


Aantal toestellen

Dim- percentage

Besparing verbruik

Rekken voor Installatie en Mennekes 6 2 3000 63 7 0,8 1058,40 kWh

Kleine rekken 6 3 4500 63 1 0,8 226,80 kWh

Rek achteraan 6 1 1500 63 2 0,8 151,20 kWh

Rekken voor kanalisatie 5u30 4 5500 63 7 0,8 1940,40 kWh

Gang 9 5u30 1 1375 63 14 0,8 970,20 kWh

Rek achteraan 5u30 1 1375 63 2 0,8 138,60 kWh

Lunchpauze:

Rekken 1 1 250 63 59 0,8 743,40 kWh

Kleine rekken 250 63 3 0,8 37,80 kWh

Gang 9 250 63 14 0,8 176,40 kWh

Centraal 250 63 9 0,8 113,40 kWh

Onder overloop 250 29 5 0,8 29,00 kWh

Totaal 5585,60 kWh

Hier zijn de uren die kunnen bespaard worden identiek, maar in plaats van een aantal armaturen uit te schakelen, is hier gekozen om de volledige gang te dimmen naar 20%. Dit zorgt voor een betere gelijkmatigheid en het zal ook aangenamer zijn voor de werknemers. Doordat het DALI leddrivers zijn die met KNX verbonden zijn via een gateway, kan het 2de gedeelte aan een lager niveau branden als er beweging is in het 1ste gedeelte. Dit bijvoorbeeld rond 50% om zo het comfort te verhogen. Ook is bekeken of het interessant is om aanwezigheidsmelders te voorzien in de doorgang. In de optie zonder aanwezigheidsmelders zal de doorgang uitgeschakeld worden door een klok. Als er doorgewerkt wordt, kan de verlichting via een drukknop terug aangeschakeld worden voor een bepaalde tijd.

Dimitri De Schuyter

Pagina | 37

Ook de aanwezigheidsmelders met de optie constant daglichtregeling is bekeken. Dit is moeilijker te berekenen. In 2015 is er 1725 uren zonneschijn gemeten. [19] Met de weekends in mindering gebracht, komt dit op ongeveer een 1000 uur voor de werkdagen. Dit in vergelijking met de 2250 uren dat ze in Stagobel Electro actief zijn, is de helft van de werktijd het magazijn voorzien van zonlicht.

Tabel 4: extra besparing DALI met constant daglichtregeling

DALI constant daglichtregeling: Uitgespaarde zonneschijn Aantal rekken Vermogen Toestel

(W) Aantal

toestellen Dim-

percentage Besparing verbruik

Rekken voor Installatie en Mennekes 1000 3 63 4 0,2 151,20 kWh

Rekken voor kanalisatie 1000 2 63 4 0,2 100,80 kWh

Totaal 252,00 kWh

Dimitri De Schuyter

Pagina | 38

5.1.7 Lichttechnisch

TRILUX:

Figuur 35: vloer verlichtingssterkte TRILUX

- Verlichtingssterkte op de rekken

Figuur 36: verticale verlichtingssterkte in gang 5 TRILUX

In deze tabel vindt u de vergelijking van de berekeningsvlakken. Dit heeft betrekking op het rek van gang 5.

Tabel 5: vergelijking verticale verlichtingssterkte en gelijkmatigheid TRILUX

Zumtobel RIDI Technolux

Gem. verlichtingssterkte -18,18% +1% 0%

Gelijkmatigheid -0,63% +35,32% +18,88%

Dimitri De Schuyter

Pagina | 39

Zumtobel:

Figuur 37: vloer verlichtingssterkte Zumtobel

- Verlichtingssterkte op de rekken

Figuur 38: verticale verlichtingssterkte in gang 5 Zumtobel


Tabel 6: vergelijking verticale verlichtingssterkte en gelijkmatigheid Zumtobel

Deze waarden zijn enkel geldig voor één gang. Doordat de gangen niet even breed zijn, zijn de waar-den verschillend van elkaar. Maar deze zijn klein dus de waarden geven een indicatie van wat de verlichtingssterkte en gelijkmatigheid zullen zijn.

RIDI Technolux TRILUX

Gem. verlichtingssterkte +17% +18,18% +18,18%

Gelijkmatigheid +34,47% +18,13% -0,63%

Dimitri De Schuyter

Pagina | 40

Uit bovenstaande gegevens is af te leiden dat Zumtobel een betere verlichtingssterkte heeft maar een slechtere gelijkmatigheid. Zoals reeds eerder vermeld, geldt dit enkel voor gang 5. In de meeste gevallen zal de gelijkmatigheid hoger zijn dan bij TRILUX. De verlichtingssterkte is in elke gang hoger bij Zumtobel. Maar dit verschil is niet waarneembaar met het blote oog. Zumtobel TRILUX

Dimitri De Schuyter

Pagina | 41

Gang 2R bekomt 79lux doordat de lichtlijn juist naast een betonnen steunbalk loopt. Hieruit kan dus afgeleid worden dat in gang 2 de lichtlijn lager moet worden geïnstalleerd. In sommige gangen is TRILUX beter, maar in het algemeen is Zumtobel de beste. In gang 9 is TRILUX de betere, omdat bij Zumtobel gebruik is gemaakt van armaturen met een lager vermogen, net zoals in de doorgang. Dit zorgt ervoor dat het verbruik van Zumtobel daalt. Dit is gedaan omdat de armaturen van Zumtobel een groter vermogen hebben. Doch is het geïnstalleerd vermogen meer dan TRILUX. De verlichtings-sterkte blijft voldoen aan wat voor opgelegd is door Stagobel Electro.

5.1.8 Offertes

Hier wordt de vergelijking gemaakt met de 2 beste offertes. Voor de investeringskost is rekening gehouden met de kostenraming van de materiaalkost voor de aansturing van de armaturen, deze zijn voor elke fabrikant gelijk. Ook voor de installatiekost is een kostenraming in rekening gebracht. Deze zijn allemaal te vinden in bijlage 1: Relightingstudie. EANDIS geeft een premie aan de hand van verlichtingssterkte die in DIALux is berekend. Dit gaat ook samen met het oppervlak, het geïnstal-leerd vermogen en de reflectiefactoren van de ruimte.

Het jaarlijks verbruik is het geïnstalleerd vermogen, vermenigvuldigd met 2250 uren en verminderd met de voorspelde besparing. Voor de DALI-versies met 18 aanwezigheidsmelder zullen er geen aan-wezigheidsmelders in de doorgang geplaatst worden. In de doorgang zal er weinig bespaard worden doordat er veel beweging is. Dit door de binnenkomende klanten en werknemers die veel gebruik maken van de doorgang. Daarom zal, bij de versies met 18 stuks, de doorgang uitgeschakeld worden via een tijdsklok. Deze kan bijvoorbeeld uitgevoerd worden in de byNNode III. In de versie met 21 aanwezigheidsmelders zullen er wel aanwezigheidsmelders voorzijn in de doorgang.

In de aangepaste versie is een combinatie gemaakt tussen de gewone KNX-aanwezigheidsmelder en de KNX-aanwezigheidsmelder met constant daglichtregeling. In de gangen met lichtstraten en licht-koepels zullen er KNX-aanwezigheidsmelders met constant daglichtregeling geïnstalleerd worden. In de overige gangen zullen de gewone KNX-aanwezigheidsmelders geïnstalleerd worden, om zo de kosten te drukken.

In volgende verbruiken zijn de parasitaire verbruiken alreeds opgenomen. De berekeningen hiervoor zijn te vinden in bijlage 1: relightingstudie magazijn.

Figuur 39: vergelijking verlichtingssterkte en gelijkmatigheid

Dimitri De Schuyter

Pagina | 42

Tabel 7: vergelijking financiële aspecten tussen de verschillende versies TRILUX

TRILUX

EVG DALI aanwezigheidsmelder DALI constant daglichtregeling Combinatie

Aantal Aanwezigheidmelders 18st 21st 18st3 21st2 18st2 21st3 18st4

Aankoopprijs € 18 684,82 € 21 141,82 € 21 141,82 € 21 141,82 € 21 141,82 € 21 141,82 € 21 141,82

Materiaalkost € 2 916,00 € 4 656,94 € 4 112,14 € 5 548,18 € 4 876,06 € 5 208,66 € 4536,54

Installatiekost € 4 791,00 € 5 521,00 € 5 521,00 € 5 802,50 € 5 802,50 € 5 802,50 € 5 802,50

Premie € 3 063,28 € 3 063,28 € 3 063,28 € 4 288,60 € 4 288,60 € 4 288,60 € 4 288,60

Investeringskost € 23 328,54 € 28 256,48 € 27 711,68 € 28 203,90 € 27 531,78 € 27 864,38 € 27 192,26

Verschil met EVG € 4 927,94 € 4 383,14 € 4 875,36 € 4 203,24 € 4 535,84 € 3 863,72

Procentueel duurder 21% 19% 21% 18% 19% 17%

Geïnstalleerd vermogen(kW) 5,50 5,50 5,50 5,50 5,50 5,50 5,50

Jaarlijks verbruik(kWh) 8549,35 7094,91 7085,05 6603,51 6908,65 6603,51 6908,65

Max. energiekost € 652,04 € 541,11 € 540,36 € 503,63 € 526,91 € 503,63 € 526,91

Besparing factuur € 851,20 € 962,13 € 962,88 € 999,60 € 976,33 € 999,60 € 976,33

Verschil besparing € 110,93 € 111,68 € 148,41 € 125,13 € 148,41 € 125,13

Terugverdientijd 27,41 29,37 28,20 28,22 28,20 27,88 27,85

Terugverdientijd meerprijs 44,42 33,59 32,85 33,59 30,56 30,88

ROI 3,65% 3,40% 3,55% 3,54% 3,55% 3,59% 3,59%

Dimitri De Schuyter

Pagina | 43

Tabel 8: vergelijking financiële aspecten tussen de verschillende versies Zumtobel

ZUMTOBEL EVG DALI aanwezigheidsmelder DALI constant daglichtregeling Combinatie

Aantal Aanwezigheidmelders 18st 21st 18st3 21st2 18st2 21st3 18st4

Aankoopprijs € 28 842,91 € 29 423,85 € 29 423,85 € 29 423,85 € 29 423,85 € 29 423,85 € 29 423,85

Materiaalkost € 2 916,00 € 4 656,94 € 4 112,14 € 5 548,18 € 4 876,06 € 5 208,66 € 4536,54

Installatiekost € 4 597,50 € 5 287,50 € 5 287,50 € 5 587,50 € 5 587,50 € 5 587,50 € 5 587,50

Premie € 3 547,04 € 3 547,04 € 3 547,04 € 4 965,85 € 4 965,85 € 4 965,85 € 4 965,85

investeringskost € 32 809,37 € 35 821,25 € 35 276,45 € 35 593,68 € 34 921,56 € 35 254,16 € 34 582,04

Verschil met EVG € 3 011,88 € 2 467,08 € 2 784,30 € 2 112,18 € 2 444,78 € 1 772,66


Geïnstalleerd vermogen(kW) 5,71 5,71 5,71 5,71 5,71 5,71 5,71

Jaarlijks verbruik(kWh) 8535,35 7304,14 7294,29 6957,22 7088,49 6966,90 7098,16

Max. energiekost € 650,97 € 557,07 € 556,32 € 530,61 € 540,62 € 531,35 € 541,36





ROI 2,60% 2,64% 2,73% 2,73% 2,76% 2,76% 2,78%

TRILUX vs. Zumtobel financieel:

Tabel 9: vergelijking financiële aspecten tussen TRILUX en Zumtobel

TRILUX % goedkoper: 41% 27% 27% 26% 27% 27% 27%

Terugverdientijd % korter 40% 29% 30% 30% 29% 30% 29%

Dimitri De Schuyter

Pagina | 44

5.1.9 Conclusie

Uit de 4 fabrikanten is TRILUX als de betere naar voor gekomen. Lichttechnisch lagen de verschillende voorstellen dicht bij elkaar. Met als aansturing de combinatie van de klassieke KNX-aanwezigheids-melder samen met de KNX-aanwezigheidsmelder met constant daglichtregeling. De armaturen zijn uitgevoerd met DALI wat ervoor zorgt dat het naar eigen wensen kan geprogrammeerd worden. Dit zorgt voor een groter comfort. Het is flexibeler en er is terugmelding van alle armaturen op die ma-nier. Dit is waarom deze versie de 1ste keuze krijgt. De terugverdientijd is bijna even lang.

Zumtobel is € 7389,78 duurder (27% meer) dan TRILUX. Zumtobel is 16,35% beter voor de verlich-tingssterkte en is gemiddeld beter in de gelijkmatigheid. In procenten lijkt dit veel maar het is niet waarneembaar met het menselijk oog. De return on investment is 3,59% voor TRILUX met de com-binatie van 18 aanwezigheidsmelders. De installatie is op 27 jaar en 10 maanden terugverdiend. De terugverdientijd voor Zumtobel is een stuk langer, namelijk 35,85 jaar. De terugverdientijd zal enkel maar korter worden. Dit doordat in de toekomst de eenheidsprijs van elektriciteit zal stijgen. Stel dat de eenheidsprijs met 1% stijgt. Dan zal de terugverdientijd verkort worden tot minder dan 25 jaar.

TRILUX garandeert dat de armaturen nog 85% van hun initiële lichtstroom uitstralen na 50.000 branduren. Dit wil dus niet zeggen dat de armaturen defect zijn na 50.000 branduren. In het geval van Stagobel Electro zullen na ongeveer 22jaar de armaturen 85% van hun initiële lichtstroom nog uitstralen. Dit geldt voor 50% van de armaturen. Bij Zumtobel is dit 90%.

Voor elk merk zal er al een kans op uitval zijn voor het terugverdiend is. Doordat de verlichting niet altijd aan zal gaan wanneer er beweging is, zal de terugverdientijd verkorten. Dit doordat de inge-bouwde schemerschakelaar in de aanwezigheidsmelders niet mee verrekend is in de berekening. Op die manier is er een maximum terugverdientijd berekend. Dit is voor elke versie gelijk. Ook het dim-men van de armaturen zorgt ervoor dat de levensduur verlengd wordt. Dit doordat de led-armaturen minder warmte zal ontwikkelen.

Met TRILUX wordt er minimum € 976,33 bespaard met de combinatie. Dit is € 125,13 meer dan de EVSA-versie, omdat alle armaturen kunnen gedimd worden. De meerprijs tussen EVSA en DALI is € 3863,72. De terugverdientijd voor beide versies zijn zo goed als even lang. Hierdoor de keus: DALI.

5.1.10 Voordracht TRILUX Functionele LED-verlichting: een stand van zaken

In functie van de relightingstudie is er een voordracht van TRILUX gevolgd.

De geschiedenis en evolutie van de led werd aangehaald, alsook de opbouw van een led en de manier waarop er licht wordt opgewerkt. De kleurtoleranties en binnings zijn ook uitgelegd. Dit wil zeggen dat ze in 1 armatuur leds zullen plaatsen die eenzelfde vermogen, kleur en uitgestraalde lumen heb-ben. Een belangrijk aspect dat soms uit het oog verloren wordt, is de warmte. Hoe warmer een led hoe minder lang ze mee gaat. Als de junctietemperatuur met 10°C stijgt, daalt de levensduur van de led met de helft. Zo hebben ze ook de L80B50 uitgelegd. 50% van de armaturen zal nog 80% van hun initiële uitgestraalde licht geven.

Ook de NBN EN12464-1 is aan bod gekomen, het is belangrijk dat hierop gelet worden. Ook de on-derhoudsfactor speelt een belangrijke rol. Door vervuiling zal er minder licht het werkoppervlak be-reiken maar zal de afkoeling ook minder zijn en dus is de levensduur ook minder.

Om de, door de veroudering, afnemende verlichtingssterkte tegen te gaan, kan het geïnstalleerd vermogen hoger genomen worden. In het begin van de levensduur wordt er terug gedimd naar de gewenste verlichtingssterkte. Tijdens het verloop van de levensduur zal het dimpercentage terugge-schroefd worden zodat de gewenste verlichtingssterkte behouden blijft. Dit is bij ons het geval in de gangen met de constant daglichtregeling. Door het dimmen zal de levensduur van de lamp ook ver-lengd worden

TRILUX heeft het LaaMS (Light as a Managed System) opgericht. Hierbij moet de klant zich niks aan-trekken, zij doen de basisinstallatie, de montage en eventuele vervangingen voor een maandelijks bedrag. Het is een soort van leasing. Ze voldoen ook aan de ENEC-plus. Dit betekent dat ze gekeurd zijn en dat hun informatie betrouwbaar is.

Dimitri De Schuyter

Pagina | 45

5.2 Visualisatie

Figuur 40: flowchart werkvolgorde voor de visualisatie

De lay-out was het startpunt. Deze moet goed zijn voordat de groepsadressen en dergelijke toege-kend kunnen worden Dit is zeer specifiek en verschillend van klant tot klant. Er is een voorstel uitge-werkt, deze worden in onderstaande pagina’s besproken. De overige pagina’s zijn via hetzelfde prin-cipe gemaakt maar dan voor de overige zones. De visualisatie is opgedeeld in 5 zones:

1. Landschapsbureau 2. Burelen 3. Showroom 4. Meeting room en keuken 5. Magazijn

5.2.1 Grondplan

De grondplannen van de bureaus werden ontvangen als een .dwg file. Deze waren recent opgesteld voor het nieuwe kantoorgebouw. Hier waren dus nog alle technische aspecten op aanwezig. De plan-nen werden volledig gestript in autoCAD. Voor een visualisatie zijn enkel de contouren van belang. Hoe lichter het grondplan wordt gemaakt, hoe overzichtelijker en mooier het eindresultaat. Alle bin-nenmuren zijn dunner getekend ten opzichte van de buitenmuren. Beide muren zijn volledig opge-vuld. Buitenramen zijn weergeven via lege rechthoeken en de glazenwanden via een dunne lijn. Om de verschillende zones aan te duiden zijn de muren van de ruimtes in verschillende kleuren getekend.

Algemene lay-out

• Grondplan cleanen• Juiste resolutie en scherpte bepalen• Ruimtes in zones onderverdelen• Achtergronden aanmaken • Symbolen creëren

Basis• Bedienbare en feedback:• lichtpunten• Zonwering

•Bedienen audiozones•Weergave temperaturen

Extra• Technische info• Aanpassen verlichtingssterkte• byNubian energiemonitoring

Dimitri De Schuyter

Pagina | 46

5.2.2 Lay-out

Eerste versie:

Alle details maakten de visualisatie druk. Door de vele kleine details was de visualisatie ook minder scherp. De visualisatie was uitgevoerd met grijze grondplannen op een zwarte achtergrond. Dit maakte de visualisatie saai en niet uitnodigend.

De sliders voor de verlichtingssterkte stonden direct naast het grondplan van de bijhorende locatie. De bediening van de lichtpunten ging gebeuren via aparte drukknoppen onder de sliders. Dus niet rechtstreeks op de lichtpunten. Dit maakte het minder intuïtiever.

Figuur 42: 1ste versie landschapsbureau

Figuur 41: 1ste startpagina

Dimitri De Schuyter

Pagina | 47

Finale versie:

De visualisatie is nu een stuk overzichtelijker. De verschillende ruimtes zijn via een kleur in een zone ingedeeld. Zo kan de klant weten wat ze zullen zien als ze op die ruimte drukken. Om de visualisatie in de toekomst makkelijk aan te passen, is er een dieperliggende pagina voorzien om de namen aan te passen. De grondplannen zijn ook veel scherper dan voordien. De saaie zwarte achtergrond is vervangen door een achtergrond die de klanten aanspreekt.

Het startscherm:

In het begin van de visualisatie was dit er nog niet. Dit komt omdat eerst de belangrijke pagina’s gerealiseerd werden en functionerend werden gemaakt. Dit scherm is een verwelkomingspagina. Naast een foto van Stagobel Electro en hun logo staat hun elektrisch actueel verbruik en dagverbruik, de gegevens van hun weerstation en een buienradar op dit scherm. Op dit scherm is het ook mogelijk om de muziekzones aan te sturen in de showroom, auditorium en restaurant. Hier kan men in de 3 zones hetzelfde volume en muziekbron selecteren. Bepaalde sferen zoals welkom, vaarwel, presen-tatie en bedrijfsmode voor de verwarming kunnen hier bediend worden. De feedback van alle DALI-gateways wordt weergeven door:

Zo kan men zien of er geen problemen zijn met de DALI ballasten of de DALI bus.

Figuur 44: startscherm

Figuur 43: finale startpagina

Dimitri De Schuyter

Pagina | 48

5.2.3 Bediening en weergave lichtpunten en zonnewering

Dit gedeelte liep samen met de lay-out.

Er is op elke pagina een klein grondplan waarin de zone in het rood is aangegeven zodat de gebruiker altijd weet waar hij zich bevindt. Het doet ook dienst om terug naar het grondplan te gaan. Om naar het startscherm te gaan kan dit gebeuren via het huisje links bovenaan.

Lichtpunten: Toen het grondplan van het landschapsbureau af was, zijn alle lichtpunten aangemaakt. De grijze vlakken in de achtergrond stellen de uitgeschakelde lichtpunten voor. Als een lichtpunt aan is, zal er boven de grijze vlakken een geel vlak verschijnen. Afhankelijk van de vorm van de lichtpunten zal dit een rechthoek, vierkant of cirkel zijn.

Figuur 45: onzichtbare drukknoppen

Bediening:

Voor de bediening is er gekozen voor onzichtbare drukknoppen, deze zijn in Figuur 45: onzichtbare drukknoppen te zien door de gearceerde rechthoeken. Niet alle lichtpunten zijn te bedienen. De toiletten en de plaatsen waar enkel een bewegingssensor het lichtpunt bedient zijn niet bedienbaar vanaf de visualisatie. Hier zijn de grijze vlakken niet aanwezig. De bewegingsensoren worden voorgesteld door de kleinere cirkels. Als er beweging is zal deze rood worden.

Figuur 46: finale landschapsbureau pagina

Dimitri De Schuyter

Pagina | 49

Zonnewering:

Voor de zonnewering is er geopteerd voor een vaste afbeelding als achtergrond. Via pijlen kan de zonnewering op en neer bewogen worden. Als de zonnewering in beweging is, zal er een balk lopen aan de zijkant. Dit is gerealliseerd met een GIF. Eenmaal de zonnewering in positie is, wordt de positie in procentuele waarde getoond. Op een MBT 2424 (24 toets bedientableau) van JUNG kunnen de werknemers een standaard waarde naar de zonnewering sturen. Dit is gedaan met de ‘halve zon’. Dit om zo het comfort van de werknemers te verhogen.

Om de positie te veranderen via een waarde kan dit gedaan worden door op het symbool van de zonnewering te drukken. Na het bedienen zal deze pop-up getoond worden, dit kan u zien op Figuur 48: zonnewering bediening.

De positie kan via de sliders aangepast worden. De slider stuurt een waarde tussen 0 en 255 door naar de bijhorende rolluikactors. De actuele stand wordt boven de slider weergegeven. De binnenkomende waarde wordt met een factor 0,39216 vermenigvuldigd om zo een procentuele waarde uit te komen.

Figuur 47: zonwering

Figuur 48: zonnewering bediening

Dimitri De Schuyter

Pagina | 50

Temperaturen:

De temperaturen worden enkel getoond. De setpunten kunnen niet aangepast worden op de visua-lisatie. De temperaturen worden volgens het datapoint type 9 verstuurd.

5.2.4 Extra

Technische pagina:

Figuur 50: technische pagina

Er komen veel techniekers naar Stagobel Electro en er worden een aanzienlijk aantal opleidingen gegeven. Hiervoor is het handig om alle data van het weerstation, kWh- en gasmeters alsook de posities van de zonnewering weer te geven in deze pagina. Vanuit deze pagina is het dan mogelijk om naar de verdere technische pagina’s te gaan zoals het aanpassen van de verlichtingssterkte en het aanpassen van de namen.

De meeste data die verstuurd wordt op de KNX-bus, is van het datapoint type (DPT) 9.

Figuur 49: temperatuur lay-out

Dimitri De Schuyter

Pagina | 51

Berekenen van dagverbruik:

Om het dagverbruik te berekenen, wordt er gebruik gemaakt van een klok waarbij er om 23u55 een puls gegeven wordt aan de trappenhuisfunctie (Staircase1). Deze zal gedurende de 300s (5min) de gate van een ‘tristate gatter’ hoog zetten.

De Lingg & Janke KNX DIN rail kilowattuurmeters zijn ingesteld dat ze om de 5 minuten de tellerstand doorsturen. Daar komt dus de 300s van de trappenhuisfunctie van. Zo ben is zeker dat alle meter-waardes in dit interval binnenkomen. Deze waarde wordt doorgesluisd naar een virtueel groeps-adres, namelijk 29/1/x. X is hier een even getal.

Na 5 minuten zal de gate van de tristate gatter wegvallen. Nu blijft deze behouden. Wanneer de kilowattuurmeter de tellerstand opnieuw verstuurt zal in het element ‘mathematik’ de aftrekking gebeuren. De nieuwe waarde zal in groepsadres 29/1/y opgeslagen worden. Y is een oneven getal.

De opgeslagen tellerstand en het berekende dagverbruik worden via het element ‘digital instrument’ getoond. De programmatie kan u zien op Figuur 51: berekening van dagverbruik.

Aanpassen namen:

Figuur 52: pagina aanpassen namen

In deze pagina heft de klant de mogelijkheid om de namen van de ruimtes eenvoudig aan te passen. Dit is gebeurd via een EIS 14 tekst met dialoog. Hier is deze ingesteld om tekst te verzenden en be-vindt zich op de actieve layer. Op alle andere pagina’s zijn voor de benamingen ook dit element ge-bruikt. Deze staan ingesteld op tekst ontvangen enkel en zitten op de passieve layer. Dit is gebeurd met virtuele groepsadressen 19/x/x.

Figuur 51: berekening van dagverbruik

Dimitri De Schuyter

Pagina | 52

Gewenste verlichtingssterkte en temperatuur

Figuur 53: gewenste verlichtingssterkte en verwarming aanpassen

Hier wordt de actuele verlichtingssterkte weergegeven om de klant een idee te geven hoe de hel-derheid in de ruimte is. Zodanig dat hij dan de gewenste verlichtingssterkte van de ruimte kan aan-passen met een slider. Deze waarde tussen 100 en 600 (2 byte EIS5) wordt verstuurd naar de Jung KNX-aanwezigheidsmelder universeel met constant lichtregeling. Hiervoor is in ETS4 een apart groepsadres aangemaakt waar het object van de setpoint waarde in geplaatst is. Deze zorgt ervoor dat de aanwezigheidsmelder het licht regelt naar de waarde die gekozen is.

Voor de verwarming is dit met een EIS5 datapoint type verstuurd. De aanpassing van de gewenste temperatuur gebeurt enkel in de zone showroom.

Dimitri De Schuyter

Pagina | 53

5.2.5 Obstakels

Verkeerde lichtpunten die aangingen:

Wanneer de visualisatie werd getest, ging er telkens een andere armatuur aan. Alle groepsadressen waren juist, deze was dubbel gecontroleerd. Na enig zoekwerk werd duidelijk dat bij het kopiëren van objecten de naam niet veranderde. Er werd aan elk object een eenduidige naam gegeven om dit probleem op te lossen.

Figuur 54: object instellingen

Ongecontroleerd dimmen van de pendels en haperende rolluiken:

Wanneer de byNNode III verbonden was met de KNX-installatie werkte de installatie niet naar beho-ren. De lichtpendels van het landschapsbureau begonnen hinderlijk op en neer te dimmen. Wanneer de zonnewering in het bureau van Karel Dewulf bediend werd, ging de zonnewering haperend naar zijn positie.

Op het moment dat de problemen zich voordeden was er een busbelastingspiek van 99% en een gemiddelde busbelasting van 24%. Er werden tijdens de belastingspieken meer dan 40 telegrammen per seconde verstuurd. De bus betrouwbaarheid wordt maar gegarandeerd tot 25 telegrammen per seconde.

Na overleg met dhr. Rik Vereecken is het probleem ontdekt. Door een aparte byNNode III te plaatsen op dezelfde lijn van de andere byNNode III ontstond er een loop in het systeem. De twee Nodes converteerde de telegrammen naar het BMX-protocol en stuurde deze naar elkaar. Deze conver-teerde op zijn beurt de telegrammen terug naar het KNX-protocol. Hierdoor was hetzelfde com-mando dus 3 keer verzonden op de KNX-bus. Dit zorgde dus dat de bus 3x zoveel belast werd. Dit probleem werd opgelost door de byNNode III, die gebruikt wordt voor de visualisatie, enkel te ver-binden via IP met de andere byNNode III. Zo werd de loop onderbroken. Op de byNNode III voor de visualisatie moet de KNX-bus gesimuleerd worden. Dit wordt gedaan door een 30VDC spanning aan te leggen op de KNX-bus aansluiting.

Figuur 55: bus belasting gemonitord door byNubian

Dimitri De Schuyter

Pagina | 54

6 Algemeen besluit

Uit de relightingstudie blijkt dat de fabrikant TRILUX de beste keuze is. Zij leverden de laagste prijs en waren de 2de beste in de kwaliteit van de verlichting. De nieuwe installatie zal bestaan uit lichtlij-nen met led-armaturen met DALI-sturing. De investeringskost is € 27 192,26 en zal op 27 jaar en 10 maanden terugbetaald zijn. De ROI is 3,59%. De besturing zal gebeuren via KNX-aanwezigheidsmel-ders met constant daglichtregeling voor de gangen met lichtstraten. Voor de gangen zonder licht-straten zal dit gebeuren met de klassieke KNX-aanwezigheidsmelders. Door verschillende installatie-versies te vergelijken, waaronder een combinatie van aanwezigheidsmelders, heb ik de inzichten verworven om juiste beslissingen te nemen. Dit op een grondige en goed bestudeerde beredenering.

De meerprijs tussen EVSA en DALI is groot. Maar het wordt op dezelfde tijdspanne terugverdient. Zo blijft er enkel nog voordelen over om voor DALI te kiezen. Het is flexibeler, de versie houdt reke-ning met de afname van de lichtstroom van het toestel en er is terugmelding van de armaturen.

In de visualisatie zijn alle gewenste functies aanwezig. Door gebruik te maken van kleuren op het grondplan kan de klant zeer eenvoudig weten wat er getoond zal worden in die zone. Door alle de-tails weg te laten en alles strak te houden, is de visualisatie comfortabel en komt deze niet druk over. Alle verlichtingspunten kunnen geschakeld worden via de visualisatie. De terugmelding van alle ver-lichtingspunten is hierin ook opgenomen.

De zonnewering kan bediend worden en de positie wordt per kantoor getoond. Als de zonnewering in beweging is, wordt dit via een GIF aangetoond. Dit was een eigen touch die ik eraan gegeven heb zodat de gebruikers weten dat de zonnewering in beweging is. De audio kan bediend worden per zone. Dezelfde audiobron geldt voor alle zones en er zijn 4 favorieten die rechtstreeks kunnen gese-lecteerd worden. Er zijn 2 audiozones in de visualisatie: de showroom en het landschapsbureau.

Op het startscherm worden de gegevens van het weerstation getoond alsook een buienradar. Op het startscherm staat ook de datum en tijd alsook een foto van Stagobel Electro. Het dagverbruik dat berekend wordt in de visualisatie en het actuele vermogen worden hier ook op getoond. Het actueel verbruik wordt via een ‘liquid level’ ook visueel aangegeven. Als er een presentatie of een voorstel-ling is, kan de volledige showroom audiozone bestuurd worden vanuit het startscherm. De sferen die men het vaakst gebruikt worden zijn bedienbaar. De terugmelding of de DALI-gateways in orde zijn, is hier ook op terug te vinden.

Om het gebruik in de toekomst gemakkelijk te houden zijn alle namen van de burelen aanpasbaar. Zo kan de naam van een ruimte eenvoudig vanuit de visualisatie worden gewijzigd. Dit is mogelijk op een technische administrator pagina die dieper in de visualisatie ligt.

De gewenste verlichtingssterkte kan in een dieper gelegen technische pagina aangepast worden. De aanwezigheidsmelder zal dan de constant lichtregeling afstellen op het nieuwe setpunt. Op deze pagina wordt ook de gemeten helderheid weergegeven. Hierdoor kan de gebruiker beter inschatten wat hun persoonlijke gewenste verlichtingssterkte is.

De integratie van de byNeuron gebruikersgrafieken in de KNXVision is niet gelukt. De functionaliteit is nog in ontwikkeling. Maar de webbrowser is alreeds aangemaakt en zit klaar voor in de toekomst. Er is alreeds een ‘liquid level’ aangemaakt voor de zonnepanelen die in de nabije toekomst zullen geïnstalleerd zijn. Op de logische pagina zijn de nodige elementen geplaatst om het dagverbruik van het water- en gasverbruik.

De visualisatie kan zeker gebruikt worden om de toekomstige klanten te overtuigen om voor hun oplossing te kiezen. Uit de gemaakte relightingsstudie zal Stagobel Electro hun uiteindelijke keuze maken voor welke fabrikant en installatieversie gaat kiezen. Maar ligt vast dat de nieuwe verlich-ting zal geïnstalleerd worden.

Dimitri De Schuyter

Pagina | 55

Het verloop van mijn bachelorproef verliep in het algemeen vlot.

Tijdens de relightingstudie heb ik heel veel bijgeleerd omdat dit weinig aan bod kwam in de opleiding. Ik ben hier te weten gekomen dat ik een kritische kijk heb op de zaken. Zo zal ik niet vlug opgeven tot ik het gewenste resultaat bereikt heb. Hieruit blijkt dat ik perfectionistisch ben. Ik kan nu op zelfstandige basis bedrijven contacteren om offertes en informatie op te vragen.

Een offerte ontvangen kan even duren. Hier had ik in het begin minder rekening met gehouden. Ik dacht dat dit binnen 1 week kon. Maar door de drukke periodes met Batibouw en Light + Building waren sommige bedrijven minder actief op kantoor. In het begin ging ik ervan uit dat de offertes altijd correct waren maar doordat ik alles wil controleren heb ik in vele offertes kleine fouten gevon-den. Zo zaten er plots meer armaturen in voor DALI dan voor de EVSA-versie. Doordat ik opmerkzaam en perfectionistisch ben controleer ik dus alles tot in de puntjes.

Door de lichtmetingen uit te voeren ben ik stil blijven staan bij hoe klaar het is in de gangen en hoe goed dit is voor de werknemers. Het geeft je ook een idee hoeveel lux er op bepaalde plaatsen is als je ergens loopt. Dit zijn allemaal zaken waar ik vroeger nooit bij stil stond. Op het document in bijlage 1 ben ik ook trots. Door zelf eerst een lichtberekening te maken zie je wat haalbaar is. Zo leerde ik de verschillende uitstralingen van een armatuur kennen en welke het meest geschikt was.

Voor de visualisatie kon ik zelfstandig KNXVision ontdekken. De evolutie die mijn visualisatie heeft ondergaan is bekomen door aan de collega’s en leidinggevenden feedback te vragen. Ik kon goed omgaan met de gegeven feedback. Ik probeerde hun denkwijze te begrijpen. Dit was een leerproces dat in het begin moeilijker was door mijn Perfectionisme. Zo heb ik geleerd om na te denken over wat een klant wil en wat hij kon vragen. Vroeger dacht ik enkel aan wat technisch mogelijk was. Maar dit bindt je vast, je denkt niet verder. Door te denken wat een klant in huis wil hebben zonder het haalbare in rekening te brengen, kom je verder. In dit document lijkt het alsof de visualisatie een klein deel was. Maar het is slechts een kleine greep uit het volledige aspect. Doordat ik er geen er-varing mee had en dus vanaf nul startte ben ik er wel enige tijd mee bezig geweest. Dit betekent dat ik mijn eigen stijl in het visualiseren heb ontwikkeld. Ik ben trots op het resultaat. In de toekomst kunnen ze het geleverd vermogen van de zonnepanelen tonen. Dit zit reeds in de visualisatie. Enkel het groepsadres moet nog correct ingevuld worden.

Toen er een obstakel was, zocht ik eerst zelfstandig naar een oplossing. Maar op het werkveld moet je kunnen overleggen met collega’s. Als ik de oplossing niet direct vond, vroeg ik raad aan dhr. Danny Rogge. Ik vind dat ik systematisch fouten kan zoeken en oplossen. Dit door terug te gaan naar de oorzaak van het probleem. Dit heb ik gedaan bij het maken van de grafieken in het byNeuron plat-form van byNubian. In ETS pakte ik dit anders aan. In iedere situatie moet je verschillende mogelijk-heden bekijken. De ervaring die ik had in ETS heeft me zo geholpen om er de kleine fouten in de software uit te halen. Voor de hardware obstakels was de hulp van dhr. Danny Rogge nuttig. Zijn tips en tricks ga ik zeker onthouden. Tijdens deze periode heb ik geleerd mijn fouten toe te geven. Af en toe liep er eens iets mis en daar moesten de werknemers de gevolgen van dragen. Ik communiceerde met hen op een open manier en gaf mijn fouten toe, ik verontschuldigde mij toen ook.

In het algemeen vond ik mijn weg in het werkleven goed. Ik kon vlot omgaan met de collega’s. Ik spaarde de vragen op en deed eerst alles wat ik zelfstandig kon. Zo kon ik efficiënt mijn vragen stellen en zijn mijn collega’s er niet veelvuldig door lastiggevallen. Het is een zeer toffe groep en er hangt een aangename sfeer. Het is zeker een bedrijf waar ik tewerk gesteld wil worden. Het is een familiaal bedrijf waar er naar u geluisterd wordt. Iedereen kent iedereen, dit maakte het ook zo tof.

Dimitri De Schuyter

Pagina | 56

Figurenlijst

Figuur 1: logo Stagobel Electro .............................................................................................................9

Figuur 2: bureau Stagobel Electro ...................................................................................................... 10

Figuur 3: aansluiting DALI (p7, [2]) ..................................................................................................... 16

Figuur 4: norm voor een magazijn [7] ................................................................................................ 17

Figuur 5: Hilti DP 25 afstandsmeter [16] ........................................................................................... 18

Figuur 6: Voltcraft BL-10 L [18] .......................................................................................................... 18

Figuur 7: KNX topologie [17] .............................................................................................................. 19

Figuur 8: programmeeromgeving KNXVision ..................................................................................... 20

Figuur 9: 2-states symbool ................................................................................................................. 21

Figuur 10: 4-states symbool [19]........................................................................................................ 21

Figuur 11: inspector ........................................................................................................................... 21

Figuur 12:tristate gatter ..................................................................................................................... 22

Figuur 13: liquid level ......................................................................................................................... 22

Figuur 14: program settings general .................................................................................................. 23

Figuur 15: program settings screenoption ......................................................................................... 23

Figuur 16: KNXVision browser visualisatie ......................................................................................... 23

Figuur 17: BMX protocol .................................................................................................................... 24

Figuur 18: KNXVision BMX client instelling ....................................................................................... 25

Figuur 19: KNX cliënt adres matrix ..................................................................................................... 25

Figuur 20: KNX cliënt actuele telegrammen ...................................................................................... 25

Figuur 21: DIVUS SUPERIO touchscreen [8] ....................................................................................... 26

Figuur 22: byNubian [9] ...................................................................................................................... 26

Figuur 23: byNubian KNXNode III [9] ................................................................................................. 27

Figuur 24: byNubian byNNode III [9] ................................................................................................. 27

Figuur 25: netwerk topologie [20], [9], [8], [21] ................................................................................ 28

Figuur 26: grondplan magazijn ........................................................................................................... 29

Figuur 27: oude verlichtingsinstallatie magazijn ................................................................................ 29

Figuur 29: magazijngang 4 ................................................................................................................. 30

Figuur 28: kleine rekken ..................................................................................................................... 30

Figuur 30: verlichtingssterkte bewolkte dag zonder kunstlicht ......................................................... 31

Figuur 31: verlichtingssterkte bewolkte dag met kunstlicht .............................................................. 31

Figuur 32: verlichtingssterkte bij zonlicht zonder kunstlicht ............................................................. 33

Figuur 33: verlichtingssterkte bij zonlicht met kunstlicht .................................................................. 33

Figuur 34: uitstralingshoeken [11] ..................................................................................................... 34

Figuur 35: vloer verlichtingssterkte TRILUX ....................................................................................... 38

Figuur 36: verticale verlichtingssterkte in gang 5 TRILUX .................................................................. 38

Figuur 37: vloer verlichtingssterkte Zumtobel ................................................................................... 39

Figuur 38: verticale verlichtingssterkte in gang 5 Zumtobel ............................................................. 39

Figuur 39: vergelijking verlichtingssterkte en gelijkmatigheid .......................................................... 41

Figuur 40: flowchart werkvolgorde voor de visualisatie ................................................................... 45

Figuur 41: 1ste startpagina ................................................................................................................ 46

Figuur 42: 1ste versie landschapsbureau ........................................................................................... 46

Figuur 43: finale startpagina .............................................................................................................. 47

Figuur 44: startscherm ....................................................................................................................... 47

Figuur 45: onzichtbare drukknoppen ................................................................................................. 48

Dimitri De Schuyter

Pagina | 57

Figuur 46: finale landschapsbureau pagina ....................................................................................... 48

Figuur 47: zonwering .......................................................................................................................... 49

Figuur 48: zonnewering ...................................................................................................................... 49

Figuur 49: temperatuur ...................................................................................................................... 50

Figuur 50: technische pagina ............................................................................................................. 50

Figuur 51: berekening van dagverbruik ............................................................................................. 51

Figuur 52: pagina aanpassen namen.................................................................................................. 51

Figuur 53: gewenste verlichtingssterkte en verwarming aanpassen ................................................. 52

Figuur 54: object instellingen ............................................................................................................. 53

Figuur 55: bus belasting gemonitord door byNubian ........................................................................ 53

Tabellenlijst

Tabel 1: actieplan ............................................................................................................................... 12

Tabel 2: besparing EVSA met aanwezigheidsmelder ......................................................................... 35

Tabel 3: besparing DALI met aanwezigheidsmelder .......................................................................... 36

Tabel 4: extra besparing DALI met constant daglichtregeling ........................................................... 37

Tabel 5: vergelijking verticale verlichtingssterkte en gelijkmatigheid TRILUX ................................... 38

Tabel 6: vergelijking verticale verlichtingssterkte en gelijkmatigheid Zumtobel ............................... 39

Tabel 7: vergelijking financiële aspecten tussen de verschillende versies TRILUX ............................ 42

Tabel 8: vergelijking financiële aspecten tussen de verschillende versies Zumtobel ........................ 43

Tabel 9: vergelijking financiële aspecten tussen TRILUX en Zumtobel .............................................. 43

Dimitri De Schuyter

Pagina | 58

Bibliografie

[1] S. De Muynck, Deel2: Lichttechnologie, ODISEE GENT: ODISEE, 2013.

[2] a. licence, „artistic licence The DALI Guide,” [Online]. Available:

http://www.artisticlicence.com/WebSiteMaster/User%20Guides/the%20dali%20guide.pdf.

[Geopend 2 04 2016].

[3] IEC, „Webstore IEC,” IEC, [Online]. Available: https://webstore.iec.ch/publication/6955.

[Geopend 27 03 2016].

[4] D. S.Lawyer, „modem-HOWTO,” 01 2007. [Online]. Available:

http://www.tldp.org/HOWTO/Modem-HOWTO-23.html. [Geopend 27 03 2016].

[5] M. Rouse, „searchnetworking,” TechTarget, 03 2010. [Online]. Available:

http://searchnetworking.techtarget.com/definition/baud.

[6] T. G. &. C. KG, „tridonic,” 08 2013. [Online]. Available:

http://www.tridonic.se/se/download/technical/DALI-manual_en.pdf. [Geopend 27 03 2016].

[7] W. Ryckaert, Interviewee, NBN EN 12464-1. [Interview]. 18 04 2016.

[8] J.-P. Lang, „DomotiGa,” DomotiGa, 07 09 2014. [Online]. Available:

https://www.domotiga.nl/projects/selfbus-knx-eib/wiki/Datatypes. [Geopend 28 03 2016].

[9] I. G. f. i. mbH, „IT Gesellschaft für informationstechnik mbH,” IT Gesellschaft für

informationstechnik mbH, 07 07 2005. [Online]. Available: http://www.it-

gmbh.de/support/service/knowledge-base/knowledge-base-single/kb050087-interpretation-

von-dpt-als-eis.html. [Geopend 28 03 2016].

[10] KNX Association cvba, „What is KNX?,” KNX Association, [Online]. Available:

https://www.knx.org/knx-en/knx/association/what-is-knx/index.php.

[11] DIVUS, „DIVUS SUPERIO,” 11 2015. [Online]. Available:

http://www.divus.eu/media/touchpanel/superio/DS_Superio_201506.pdf. [Geopend 27 03

2016].

[12] L. M. ,. M. Rik Veercken, „byNUBIAN,” byNUBIAN, [Online]. Available:

http://www.bynubian.com/. [Geopend 02 04 2016].

[13] A. Banks en R. Gupta, „MQTT Version 3.1.1,” OASIS, 29 10 2014. [Online]. Available:

http://docs.oasis-open.org/mqtt/mqtt/v3.1.1/os/mqtt-v3.1.1-os.pdf. [Geopend 07 05 2016].

[14] Pierre, „ICT en Onderwijs BLOG,” ictoblog.nl, 02 06 2014. [Online]. Available:

http://ictoblog.nl/2014/06/02/bouw-je-eigen-internet-of-things-met-mqtt. [Geopend 07 05

2016].

Dimitri De Schuyter

Pagina | 59

[15] TRILUX, „TRILUX,” 10 02 2016. [Online]. Available:

https://www.trilux.com/products/bx/Binnenverlichting/Lichtlijnarmaturen-en-

balkarmaturen/E-Line-LED-lichtlijn-met-leds-voor-snelle-montage/.

[16] Zumtobel Lighting, „TECTON lichtlijnen,” Zumtobel, [Online]. Available:

http://www.zumtobel.com/be-nl/products/tecton.html?&GUID=44805432-65EE-4D88-97B5-

8367CDE0D719.

[17] RIDI LEUCHTEN GMBH, „RIDI LINIA-FLAT,” RIDI, [Online]. Available:

http://www.ridi.de/en/luminaires/linia-flat.html.

[18] liteharbor, Artist, http://www.liteharbor.com/upload/__ck/images/20160121_165527.jpg.

[Art]. liteharbor, 2016.

[19] F. Deboosere, „nieuws 2015,” 12 2015. [Online]. Available:

http://www.frankdeboosere.be/nieuws/news2015/news2015.php. [Geopend 30 04 2016].

[20] R. Motmans, „ERGONOMIE site.be,” ergonomiesite, 2006. [Online]. Available:

http://www.ergonomiesite.be/arbeid/en12464.htm. [Geopend 10 02 2016].

[21] W. Ryckaert, „prebes,” 28 11 2014. [Online]. Available:

http://www.prebes.be/sites/default/files/activiteiten/595/1417159915/pres_20141128_wout

erryckaert.pdf. [Geopend 10 02 2016].

[22] SAK, „Hilti DP25 laser afstandsmeter,” http://www.sak.com.sa/images/hilti_pos2a.gif .

[23] K. Association, „KNX TP1 Topology,” [Online]. Available:

http://www.knx.org/fileadmin/template/documents/downloads_support_menu/KNX_tutor_s

eminar_page/basic_documentation/Topology_E1212c.pdf. [Geopend 2 04 2016].

[24] Conrad, “Luxmeter,” http://www.conrad.com/ce/en/product/123206/VOLTCRAFT-BL-10L-Lux-

Meter-illumination-measuring-device-Brightness-meter-0-40000-lx.

[25] MNM, Artist, MNM logo. [Art]. MNM, 2016.

[26] TRILUX BENELUX, TRILUX, [Online]. Available:

https://www.trilux.com/fileadmin/Content/DE/Images/Produkte/E-Line_LED/E-

Line_LED_opt.Navi.jpg.

[27] Jung, Jung, [Online]. Available: http://www.jung.de/nl/.

[28] Stagobel Electro, [Online]. Available: www.stagobel.be.

Dimitri De Schuyter

Pagina | 60

Bijlagen

1. Relightingstudie magazijn

Bijlage 1:

Relightingstudie magazijn

2015-2016

STAGOBEL ELECTRO | Karrewegstraat 50, 9800 Deinze

Inhoudsopgave

1 Inleiding ...................................................................................................................................... 64

2 Persoonlijke lichtstudie .............................................................................................................. 64

2.1 TRILUX ................................................................................................................................ 65

2.1.1 Plaatsing ..................................................................................................................... 65

2.1.2 Armaturen .................................................................................................................. 65

2.1.3 Geïnstalleerd vermogen, verbruik en rekening elektriciteit ...................................... 66

2.2 Zumtobel ............................................................................................................................ 67

2.2.1 Plaatsing ..................................................................................................................... 67

2.2.2 Armaturen .................................................................................................................. 67


2.3 RIDI ..................................................................................................................................... 69

2.3.1 Plaatsing ..................................................................................................................... 69

2.3.2 Armaturen .................................................................................................................. 69


2.4 Technolux ........................................................................................................................... 71

2.4.1 Plaatsing ..................................................................................................................... 71

2.4.2 Armaturen .................................................................................................................. 71


2.5 Vergelijking verlichtingssterkte en gelijkmatigheid ........................................................... 73

2.5.1 TRILUX ........................................................................................................................ 74

2.5.2 ZUMTOBEL ................................................................................................................. 75

2.5.3 RIDI ............................................................................................................................. 76

2.5.4 Technolux ................................................................................................................... 77

2.6 Installatiekost ..................................................................................................................... 78

2.7 Vergelijking kosten ............................................................................................................. 80

2.8 Besluit louter lichttechnisch en verbruik ........................................................................... 80

3 Offertes ...................................................................................................................................... 81

3.1 Materiaal kost .................................................................................................................... 81

3.1.1 EVSA-versie met aanwezigheidsmelder ..................................................................... 81

3.1.2 Dali versie met aanwezigheidsmelders ...................................................................... 81

3.1.3 DALI-versie met aanwezigheidsmelders en constant daglichtregeling ..................... 82

3.2 Voorstel AXIOMA ............................................................................................................... 82

3.2.1 Plaatsing ..................................................................................................................... 82

3.2.2 Armaturen .................................................................................................................. 83

3.2.3 Totaalkost ................................................................................................................... 83

3.2.4 Geïnstalleerd vermogen, verbruik en energiekost .................................................... 84

3.3 Voorstel CEBEO .................................................................................................................. 85

3.3.1 Plaatsing ..................................................................................................................... 85

3.3.2 Armaturen .................................................................................................................. 85

3.3.3 Totaalkost ................................................................................................................... 86


3.4 Voorstel TRILUX .................................................................................................................. 87

3.4.1 Plaatsing ..................................................................................................................... 87

3.4.2 Armaturen .................................................................................................................. 87

3.4.3 Investeringskost ......................................................................................................... 88


3.5 Voorstel Zumtobel.............................................................................................................. 89

3.5.1 Plaatsing ..................................................................................................................... 89

3.5.2 Armaturen .................................................................................................................. 89

3.5.3 Investeringskost ......................................................................................................... 90


3.6 Vergelijking lichttechnisch ................................................................................................. 91

3.6.1 RIDI ............................................................................................................................. 91

3.6.2 Technolux ................................................................................................................... 93

3.6.3 TRILUX ........................................................................................................................ 94

3.6.4 ZUMTOBEL ................................................................................................................. 95

3.7 Berekening besparing......................................................................................................... 96

3.8 Vergelijking kosten ............................................................................................................. 99

3.9 Volledig besluit over de offertes ...................................................................................... 101

Bijlage 1: relightingstudie magazijn

Pagina | 64

1 Inleiding In deze bijlage wordt de lichtstudie toegelicht. De huidige verlichting in het magazijn voldoet niet aan de norm NBN-EN 12464-1 en is niet ergonomisch voor de werknemers die continu in het maga-zijn werken. Hierdoor is er nood aan een hogere verlichtingssterkte.

Om het energieverbruik te beperken, is er gekozen voor ledverlichting. De verlichting wordt voorzien van DALI leddrivers zodat de lichtlijnen in groepen kunnen worden verdeeld.

De lichtlijnen per gang zijn in 2 gedeeld door de steunbalk die in het midden loopt. Er werd gekozen voor:

- 2 bewegingsmelders per gang Per gang zullen er 2 lichtlijnen zijn. Dit geeft de mogelijkheid om de helft van de gang te verlichten. Wanneer er beweging is in de ene helft van de gang, zal slechts de ene helft van de verlichting branden. Naarmate er ook verder beweging is in de gang, zal ook het andere deel van de verlichting aanspringen. Dit zorgt voor nog een extra besparing in het verbruik.

- Per gang is er noodverlichting zodat de werknemers de uitgang kunnen vinden. Dit is ver-plicht volgens de norm NBN-EN 50172 en NBN-EN 1838

2 Persoonlijke lichtstudie Voor de lichtstudie zijn er 4 verlichtingsfabrikanten vergeleken, namelijk:

- TRILUX - Zumtobel - RIDI - Technolux

Deze fabrikanten werden deels door dhr. Koen Debruyne aangeraden.

Per fabrikant zijn de plaatsing van de armaturen, het aantal armaturen, het geïnstalleerd vermogen en de daarbij horende energiekost vergeleken. Er is eerst naar het licht-technische aspect gekeken, waardoor er dus een verschil zal zijn in wat de fabrikanten aanbieden in hun offertes.


Pagina | 65

2.1 TRILUX

2.1.1 Plaatsing

2.1.2 Armaturen


Pagina | 66

Type Artikel Vermogen (W)

Aantal Totaal vermogen (W)

Breed straler E-Line B LED8000-840 ETDD 63,00 79 4977,00

Smal straler Onder overloop

E-Line T LED4000-840 ETDD 29,00 3 87,00

Smal straler Kleine rekken

E-Line T LED8000-840 ETDD 63,00 4 252,00

Asymmetrische straler

5041RAV-L 4900-840 ETDD 50,00 1 50,00

Geïnstalleerd vermogen

5366,00

Breed straler voor gang 9 en centraal: https://www.trilux.com/products/bx/7650B-LED8000-840-ETDD/

Smal straler voor onder de overloop: https://www.trilux.com/products/bx/7650B-LED4000-840-ETDD/

Smal straler voor de kleine rekken: https://www.trilux.com/products/bx/7650T-LED8000-840-ETDD/

Asymmetrische straler poort: https://www.trilux.com/products/bx/5041RAV-L-4900-840-ETDD/

2.1.3 Geïnstalleerd vermogen, verbruik en rekening elektriciteit Stand-by:

0.3W *(365dagen*24uur) = 2628,00Wh per toestel 8 toestellen * 2628Wh = 228636Wh= 228,64KWh

Totaal verbruik:

Jaarlijks verbruik 5366W ∗ 2250uren

1000 +228,64KWh 12302,14 KWh

Energiekost 12302,14 KWh *0,0762678/KWh € 938,26

https://www.trilux.com/products/bx/7650B-LED8000-840-ETDD/

https://www.trilux.com/products/bx/7650B-LED4000-840-ETDD/

https://www.trilux.com/products/bx/7650T-LED8000-840-ETDD/

https://www.trilux.com/products/bx/5041RAV-L-4900-840-ETDD/


Pagina | 67

2.2 Zumtobel Levensduur toestellen voor de lichtstroom tot 90% daalt: 50000h.

2.2.1 Plaatsing

2.2.2 Armaturen


Pagina | 68

Type Artikel Artikel n. Vermogen (W)

Aantal Tot. vermogen (W)

Breed straler gangen

TECTON C LED10000-840 L2000 WB LDE WH

42183314 75,30 55 4141,50

Breed straler centraal


42183307

50,40 23 1159,20

Smal straler TECTON C LED7400-840

L2000 NB LDE WH 42183308 50,00 8 400,00

Asymmetrische straler

TECTON C LED7400-840 L2000 SB LDE WH

42183310 50,40

1 50,40


5751,10

Breed straler gangen: http://www.zumtobel.com/com-en/products/product_popup.html?42183314

Breed straler centraal en gang 9: http://www.zumtobel.com/com-en/products/product_popup.html?42183307

Smal straler rekken: http://www.zumtobel.com/com-en/products/product_popup.html?42183308

Breed straler voor werkplaats: http://www.zumtobel.com/com-en/products/product_popup.html?42183307

Asymmetrische straler: http://www.zumtobel.com/com-en/products/product_popup.html?42183309


0.15W *(365dagen*24uur) = 1314,00 Wh per toestel 87 toestellen *1314 Wh = 114318 Wh= 114,32KWh

Totaal verbruik:

Jaarlijks verbruik 5751,1𝑊 ∗ 2250𝑢𝑟𝑒𝑛

1000+ 114,32𝐾𝑊ℎ 13054,30 KWh

Energiekost 13054,30KWh * 0,0762678€/KWh € 995,62

http://www.zumtobel.com/com-en/products/product_popup.html?42183314






Pagina | 69

2.3 RIDI 5 jaar garantie en 10 jaar garantie dat armatuur nog beschikbaar is op de markt.

2.3.1 Plaatsing

2.3.2 Armaturen


Pagina | 70

Type Artikel Artikel n. Vermogen (W) Aantal Tot. vermogen (W)

smal straler onder overloop

VLG-F154-5NDWS-433T840

1522041 38,00 3 114,00

Asymmetrische rek poort

VLG-F180-5NDWS-686A840

1522053 52,00 1 52,00

Breed straler gangen

VLG-F249-5NDWS-950B840

1522060 67,00 78 5226,00

Zeer diep straler Kleine rekken

VLG-F280-5NDWS-1135E840

1522067 83,00 5 415,00

Geïnstalleerd vermogen:

5807,00

Smal straler: http://www.ridi.de/en/luminaires/linia-flat/vlg-f-b/vlg-f-7-t16-2/vlg-f249-7daws-950b840.html

Zeer diep straler: http://www.ridi.de/en/luminaires/linia-flat/vlg-f-e/vlg-f-7-t16-1/vlg-f280-7daws-1135e840.html

Breed straler voor werkplaats: http://www.ridi.de/en/luminaires/linia-flat/vlg-f-b/vlg-f-7-t16-2/vlg-f180-7daws-686b840.html

Asymmetrische straler: http://www.ridi.de/en/luminaires/linia-flat/vlg-f-a/vlg-f-7-t16-3/vlg-f180-7daws-686a840.html


0,1W *(365dagen*24uur) = 876,00 Wh per toestel 87 toestellen * 876Wh = 76212Wh= 76,21KWh

Jaarlijks verbruik 5807𝑊 ∗ 2250𝑢𝑟𝑒𝑛

1000+ 76,21𝐾𝑊ℎ 13141,96 KWh

Energiekost 13141,96 KWh * 0,0762678€/KWh € 1002,31

http://www.ridi.de/en/luminaires/linia-flat/vlg-f-b/vlg-f-7-t16-2/vlg-f249-7daws-950b840.html

http://www.ridi.de/en/luminaires/linia-flat/vlg-f-e/vlg-f-7-t16-1/vlg-f280-7daws-1135e840.html

http://www.ridi.de/en/luminaires/linia-flat/vlg-f-b/vlg-f-7-t16-2/vlg-f180-7daws-686b840.html

http://www.ridi.de/en/luminaires/linia-flat/vlg-f-a/vlg-f-7-t16-3/vlg-f180-7daws-686a840.html


Pagina | 71

2.4 Technolux

2.4.1 Plaatsing

2.4.2 Armaturen


Pagina | 72

Type Artikel Vermogen(W) Aantal Tot. vermogen(W)


Nordeon Baldur 3200LM 840 DALI NB PMMA L1124

27,00 4 108,00

Breed straler Gangen + centraal

Nordeon Baldur 4000LM 840 DALI WB PMMA L1124

34,00 127 4318,00


Nordeon Baldur 4800LM 840 DALI NB PMMA L1686

40,00 5 200,00

Geïnstalleerd vermogen:

4626,00

De linken van de datasheets zijn voor dit merk niet online beschikbaar.


0,069W *(365dagen*24uur) = 604,44 Wh per toestel 136 toestellen * 604,44Wh = 82203,84Wh= 82,20KWh


1000+ 82,20KWh 10490,70 KWh



Pagina | 73

2.5 Vergelijking verlichtingssterkte en gelijkmatigheid Dit zijn alle gegevens van de berekeningsvlakken in DIALux. Bij de gangen X, L en R is de verlich-tingssterkte op de wand.

ZUMTOBEL TRILUX RIDI Technolux

Gem. lux Gelijkm. Gem. lux Gelijkm. Gem. lux Gelijkm. Gem. lux Gelijkm.

Gang 1 L 149 0,45 99,0 0,44 101 0,52 123 0,37

Gang 1R-1 192 0,63 139 0,58 78,0 0,58 60,0 0,66

Gang 1R-2 155 0,57 114 0,48 67,6 0,48 48,2 0,48

Gang 1 vloer 330 0,72 233 0,65 218 0,77 202 0,59

Gang 2L 142 0,64 122 0,53 141 0,47 108 0,43

Gang 2R 79,1 0,14 58,3 0,17 60,0 0,17 54,1 0,14

Gang 2 vloer 215 0,88 153 0,53 147 0,91 136 0,81

Gang 3L 125 0,62 107 0,51 115 0,51 101 0,43

Gang 3 R 121 0,67 106 0,53 112 0,56 100 0,45

Gang 3 vloer 205 0,67 137 0,62 134 0,61 131 0,70

Gang 4 L 125 0,69 106 0,55 114 0,54 105 0,51

Gang 4 R 120 0,64 104 0,48 108 0,51 103 0,52

Gang 4 vloer 208 0,83 141 0,87 134 0,87 139 0,91

Gang 5 L 120 0,60 104 0,45 110 0,48 103 0,51

Gang 5R 117 0,63 103 0,46 110 0,48 102 0,51

Gang 5 vloer 199 0,64 136 0,61 126 0,74 135 0,86

Gang 6L 118 0,46 101 0,39 108 0,40 102 0,39

Gang 6R 118 0,58 101 0,44 107 0,44 99,8 0,38

Gang 6 vloer 194 0,64 133 0,62 128 0,65 128 0,72

Rek 1 86,0 0,61 99,1 0,26 91,5 0,44 52,3 0,52

Rek 2L 69,7 0,57 51,8 0,32 84,5 0,36 45,0 0,44

rek 2 R 55,5 0,48 33,3 0,29 57,3 0,31 34,5 0,46

Rek 3 L 70,3 0,47 88,8 0,15 77,6 0,28 38,2 0,39

rek 3 R 53,9 0,60 59,2 0,23 48,5 0,48 35,1 0,49

rek 4 85,5 0,30 55,2 0,36 85,3 0,25 46,1 0,34

rek achter oud 110 0,55 115 0,34 119 0,41 69,8 0,44

rek poort 73,7 0,37 36,2 0,34 44,7 0,34 10,1 0,51

Vloer centraal 175 0,69 156 0,63 143 0,45 128 0,57

overloop 326 0,37 256 0,54 249 0,55 264 0,63

Gang 7L 118 0,68 107 0,48 118 0,50 80,2 0,51

Gang 7 R 120 0,57 106 0,56 117 0,4 74,5 0,43

Gang 7 vloer 209 0,75 142 0,90 132 0,79 108 0,81

Gang 8 L 118 0,69 106 0,58 119 0,50 78,3 0,52

Gang 8 R 122 0,68 109 0,55 122 0,51 79,4 0,52

Gang 8 vloer 211 0,79 146 0,91 137 0,92 111 0,90

Gang 9 L 100 0,64 127 0,61 144 0,52 72,7 0,42

Gang 9 R 101 0,71 127 0,83 146 0,75 76,7 0,74

Gang 9 vloer 208 0,57 217 0,65 219 0,59 160 0,54

vloer nieuw gedeelte 151 0,63 161 0,58 153 0,59 89,0 0,54

Rek achteraan nieuw 92,8 0,33 112 0,23 113 0,42 68,6 0,15

In de volgende delen wordt het visuele resultaat per fabrikant en de isolijnen op de rechterwand van gang 3 getoond.


Pagina | 74

2.5.1 TRILUX

2.5.1.1 Verlichtingssterkte op de rekken Deze tabel geeft een vergelijking van de berekeningsvlakken weer. Dit heeft betrekking op het rek van gang 3 voor TRILUX.

ZUMTOBEL RIDI Technolux

Gem. verlichtingssterkte -15,00% -5,66% +6,00%

Gelijkmatigheid -28,41% -6,63% +14,78%


Pagina | 75

2.5.2 ZUMTOBEL

2.5.2.1 Verlichtingssterkte op de rekken Deze tabel geeft de vergelijking van de berekeningsvlakken weer. Dit heeft betrekking op het rek van gang 3 voor ZUMTOBEL.

ZUMTOBEL TRILUX RIDI Technolux

Gem. verlichtingssterkte +14,15% +8,00% +21,00%

Gelijkmatigheid +28,41% +20,43% +47,39%


Pagina | 76

2.5.3 RIDI

2.5.3.1 Verlichtingssterkte op de rekken Deze tabel geeft de vergelijking van de berekeningsvlakken weer. Dit heeft betrekking op het rek van gang 3 voor RIDI.

TRILUX ZUMTOBEL Technolux

Gem. verlichtingssterkte -5,66% +8,00% +12,00%



Pagina | 77

2.5.4 Technolux

2.5.4.1 Verlichtingssterkte op de rekken Deze tabel geeft de vergelijking van de berekeningsvlakken weer. Dit heeft betrekking op het rek van gang 3 voor TRILUX.

TRILUX ZUMTOBEL RIDI




Pagina | 78

2.6 Installatiekost Als installateur zal Electro Verbeke gecontacteerd worden. Deze installateur heeft ook de installatie van de kantoren verwezenlijkt. Electro Verbeke vraagt 43€/uur.

Aantal meters te installeren lichtlijnen: 370m

Dit is een inschatting van de tijdsduur en installatiekost per bedrijf.

Technolux:

Installateur

1 man voor bevestigingspunten: 20 u

40min per rij met 2 man om rail op te hangen en waterpas te hangen 7u * 2

1,75 uur per lijn voor installatie armatuur plus blindplaten 17,5u

Installatie bewegingsmelders plus bekabeling hiervoor: 30m per toestel30m*21=10u30

Bekabeling installatie: 8u met 2 man

Totaal aantal werkuren: 78 uur

Installatiekost: 78u * 43€/u= € 3354,00

Programmeur:

Bewegingsmelders 2.5 per uur voor programmatie21/2,5=8u30

5 u voor programmatie DALI met 2 man 10u totaal

Programmatie kost: 18u30 *60€/u= € 1110,00 Hoogte werker:

Huur van hoogtewerker, harnasgordel, vanglijn: € 1308,00 https://www.eurorent.be/nl/huren/hoogwerkers-en-schaarliften/hoogwerker-elektrisch-12-m/ Totaal: € 5772,00

ZUMTOBEL:

Installateur:


50min per rij met 2 man om rail op te hangen en waterpas te hangen 8u30 (2 man)

1 uur per lijn voor installatie armatuur plus blindplaten 10u



Totaal aantal werkuren: 76u30 uur

Installatiekost: 76u30 *43€/u = € 3289,50

Programmeur:


4u voor programmatie DALI met 2 man 8 u totaal

Installatiekost: 16u30 * 60€/u= € 990,00

Hoogte werker:


https://www.eurorent.be/nl/huren/hoogwerkers-en-schaarliften/hoogwerker-elektrisch-12-m/



Pagina | 79

TRILUX:

Installateur:


2 man om rail op te hangen en waterpas te hangen 1u per rij 10u *2

1 uur per lijn voor installatie armatuur plus blindplaten 10u ( ook juist connectors klikken voor de rail te verbinden)



Totaal aantal werkuren: 81 uur

Installatiekost: 81u30*43€/u= € 3504,50

Programmeur:


4u voor programmatie DALI met 2 man 8u totaal

Installatiekost: 16,5u * 60€/u= € 990,00

Hoogte werker:


RIDI:

Installateur:


2 man om rail op te hangen en waterpas te hangen 1u per rij 10u *2

40min per lijn voor installatie armatuur plus blindplaten 6u ( ook juist connectors klikken voor de rail te verbinden)

Installatie bewegingsmelders plus bekabeling hiervoor: 30m per toestel30min*21=10u30


Totaal aantal werkuren: 77u30 uur

Installatiekost: 77u30*43€/u= € 3332,50

Programmeur:


4u voor programmatie DALI met 2 man 8u totaal

Installatiekost: 16u30u * 60€/u= € 990,00

Hoogte werker:





Pagina | 80

2.7 Vergelijking kosten Oude installatie:

Jaarlijks verbruik 19710 KWh

Kostprijs elektrisch verbruik € 1503,24

Installatiekost (€)


(W)

Jaarlijks verbruik (KWh)

Voordeel t.o.v. oude installatie

(KWh)

Voordeel t.o.v. oude installatie

(€)

TRILUX 5721,00 5366,00 12302,14 7407,86 564,98

ZUMTOBEL 5506,00 5751,10 13054,30 6655,70 507,62

RIDI 5549,00 5807,00 13141,96 6568,04 500,93

Technolux 5630,50 4626,00 10490,70 9219,30 703,14

2.8 Besluit louter lichttechnisch en verbruik In dit besluit wordt er enkel rekening gehouden met het licht-technische aspect en het verbruik.

Wanneer er enkel naar het licht-technisch aspect gekeken wordt, dan levert ZUMTOBEL de beste oplossing. De verlichtingssterkte is 21% meer en 47,39% betere gelijkmatigheid dan bij Technolux. De 2de oplossing waarvoor geopteerd wordt, is TRILUX. Deze heeft 14,15% minder verlichtingssterkte en heeft 28,41% minder voor de gelijkmatigheid ten opzichte van ZUMTOBEL.

Vanuit het economisch aspect, zonder rekening houdend met de aankoopprijs, is Technolux de be-tere. Er wordt bij deze fabrikant tot ongeveer € 202,21 meer bespaard ten opzichte van de andere fabrikanten. Dit zijn wel de minimumbesparingen. De extra besparing door de aanwezigheidsmel-ders is hier nog niet in rekening gebracht.

Als er naar beide aspecten gekeken wordt, is ZUMTOBEL nog steeds de betere. ZUMTOBEL geeft ook de garantie dat na 50.000 branduren de armaturen 90% van hun lichtopbrengst zullen hebben. TRI-LUX is de volgende in lijn die het best gekozen wordt. Zij garanderen dat bij 50.000 branduren de armaturen nog steeds 85% van hun originele lichtopbrengst hebben.


Pagina | 81

3 Offertes Hier wordt zowel het lichttechnische als het volledig economisch aspect in kaart gebracht.

Voor de noodverlichting zijn er per gang 2 armaturen voorzien. Eén aan beide uiteindes van de gangen. Dit zijn armaturen met ingebouwde noodbatterij. Dit geldt voor TRILUX, RIDI en Technolux. Voor ZUMTOBEL is er geopteerd voor de RESCLITE C ANTIPANIC TEC-GP NT1 WH.

3.1 Materiaal kost Hier wordt de vergelijking gemaakt voor de EVSA met aanwezigheidsmelders, DALI met KNX-aanwe-zigheidsmelders en de DALI met KNX-aanwezigheidsmelders met constant daglichtregeling.

3.1.1 EVSA-versie met aanwezigheidsmelder Materiaalkost om in de gangen een aantal armaturen uit te schakelen bij afwezigheid personeel. De doorloop brandt continu. De doorloop brandt continu omdat er hier meer personen langskomen, bijvoorbeeld klanten, magazijniers en andere werknemers van Stagobel Electro. Ook voor de EVSA-versie is de bekabeling een stuk gecompliceerder en dus duurder. Als de verlichtingssterkte vol-doende is op de rekken zullen de armaturen die onder de lichtkoepels hangen, uitgeschakeld wor-den. Dit wordt bekomen door de aanwezigheidsmelder correct af te stellen tijdens het installeren. Dit door de verlichtingssterkte te meten op grondniveau en de behaalde verlichtingssterkte op de wand.

Artikel Eenheidsprijs (€) Aantal Totaal prijs (€)

Aanwezigheidsmelder 168,76 18 3037,68

Opbouwbehuizing: Pm-kappe 1 12,84 18 231,12

Totale materiaalkost 3268,80

3.1.2 Dali versie met aanwezigheidsmelders Met deze versie zullen alle armaturen gedimd worden tot 20%. Er kan tot 80% bespaard worden per uur dat het niet gebruikt wordt. Voor de doorgang geldt hetzelfde. Hier zijn 3 aanwezigheidsmelders voor voorzien. Er is een DALI-KNX gateway voorzien omdat de gateways die reeds geplaatst zijn, volzet zijn. Als de verlichtingssterkte voldoende is op de rekken zal de verlichting in die gang gedimd worden tot 20%.

Om te kijken of de meerprijs voor de doorgang nuttig is, worden de 2 versies hieronder vergeleken:

1. De doorgang is voorzien met 3 aanwezigheidsmelders




JUNG DALI gateways 568,68 1 568,68

KNX-bus kabel 62cent/m 443 274,66


2. De doorgang is niet voorzien van aanwezigheidsmelders








Pagina | 82

3.1.3 DALI-versie met aanwezigheidsmelders en constant daglichtregeling Hier is het principe om de verlichtingssterkte constant te houden. Dit wordt gedaan vanuit de aan-wezigheidsmelder van JUNG. Deze kan vanuit ETS geprogrammeerd worden op de gewenste verlich-tingssterkte.

Om te kijken of de meerprijs voor de doorgang nuttig is, worden de 2 versies hieronder vergeleken:

1. De doorgang is voorzien met 3 aanwezigheidsmelders


Aanwezigheidsmelder met constante daglichtre-geling

211,2 21 4435,2





2. De doorgang is niet voorzien van aanwezigheidsmelders


Aanwezigheidsmelder met constante daglichtre-geling

211,2 18 3801,6





3.2 Voorstel AXIOMA

3.2.1 Plaatsing


Pagina | 83

3.2.2 Armaturen EVSA-armaturen in onderstaande figuur:

3.2.3 Totaalkost EVSA versie Prijsofferte Installatie-

kost rand app. Premie Investerings-

kost

EVSA zonder noodbatterij € 22130,08 € 4640,50 € 2916,00 € -3241,24 € 26445,34

EVSA met noodbatterij € 24733,60 € 4640,50 € 2916,00 € -3241,24 € 29048,86

DALI met aanwezigheids-melder

Prijsofferte Installatie- kost

rand app. Premie Investerings-kost



DALI met aanwezigheids-melder en constant

daglichtregeling

Prijsofferte Installatie- kost





Pagina | 84

3.2.4 Geïnstalleerd vermogen, verbruik en energiekost

Dit zijn de maximum verbruiken en energiekost per jaar.

EVSA met aanwezigheidsmelders:

Parasitair verbruik aanwezigheidsmelder:

0,3W *(365dagen*24uur) = 2628 Wh per toestel 18 toestellen * 2628Wh = 47304Wh= 47,30KWh

DALI



Parasitair verbruik DALI ballasten:

0,1W *(365dagen*24uur) = 876 Wh per toestel 83toestellen * 876Wh = 72708Wh= 72,71 KWh

Type Artikel Artikel n. Vermogen (W)


Breed straler VLG F LED UNIT 180-7DAWS 870B840 DALI BREED

1532420 59 76 4484,00

Smal straler Onder over-loop

VLG F LED UNIT 154-7DAWS 433T840 DALI SMAL

1532041 38 3 114.00


LG F LED UNIT 180-7DAWS 686E840 DALI E.SMAL

1532052 50 4 200,00

Totaal 83 4798,00


1000+ 47,30 KWh 10842,80 KWh



1000+ 72,21𝐾𝑊ℎ + 68,99𝐾𝑊ℎ 10936,70 KWh



Pagina | 85

3.3 Voorstel CEBEO

3.3.1 Plaatsing

3.3.2 Armaturen


Pagina | 86

3.3.3 Totaalkost EVSA

EVSA versie Prijsofferte Installatie-kost





Prijsofferte Installatie-kost





daglichtregeling





3.3.4 Geïnstalleerd vermogen, verbruik en energiekost Tussen de haakjes is het vermogen en verbruik van de EVSA-armaturen.


EVSA:


0,3W *(365dagen*24uur) = 2628 Wh per toestel 18 toestellen * 2628Wh = 47304Wh= 47,30 KWh

DALI:




0,069W *(365dagen*24uur) = 604,44 Wh per toestel 150 * 604,44Wh= 90666Wh= 90,67KWh

Type Artikel Vermogen (W)


Breed straler TRL364WB112WDA TECHNOLUX 35 (34) 112 3920,00(3808,00)


TRL304WB112WDA TECHNOLUX 28(27) 35 980,00(945,00)


0CEANLED15/14 TECHNOLUX 30 3 90,00

Totaal 150 4990,00 (4843,00)


1000+ 47,30𝐾𝑊ℎ 10944,05 KWh



1000+ 90,67𝐾𝑊ℎ + 68,99𝐾𝑊ℎ

11387,16 KWh



Pagina | 87

3.4 Voorstel TRILUX

3.4.1 Plaatsing

3.4.2 Armaturen


Pagina | 88

3.4.3 Investeringskost

EVSA versie Prijsofferte Installatie-kost









DALI met aanwezigheids-melder en constant daglichtregeling







EVSA:



DALI:




0,3W *(365dagen*24uur) = 2628Wh per toestel 90 toestellen * 2628Wh = 236520Wh= 236,52KWh

Type Artikel Vermogen (W) Aantal Tot. vermogen(W)

Breed straler 7650TB LED8000-840 ET 63,0 85 5355,00

Breed straler Onder overloop

7650B LED4000-840 ET 29,0 5 145,00

Totaal 90 5500,00

Jaarlijks verbruik 5500𝑊∗ 2250𝑢𝑟𝑒𝑛

1000+ 47,30𝐾𝑊ℎ 12422,30 KWh


Jaarlijks verbruik 5500𝑊∗ 2250𝑢𝑟𝑒𝑛

1000+ 236,52KWh + 68,99KWh 12680,51 KWh



Pagina | 89

3.5 Voorstel Zumtobel

3.5.1 Plaatsing

3.5.2 Armaturen


Pagina | 90

3.5.3 Investeringskost EVSA versie Prijsofferte Installatie-

kost rand app. Premie Investerings-

kost









daglichtregeling







EVSA:



Dali:




0,15W *(365dagen*24uur) = 1314Wh per toestel 88 toestellen * 1314Wh = 115632Wh= 115,63KWh

Type Artikel Vermogen (W) Aantal Tot. vermogen(W)

Breed straler TECTON C LED7400-840 L2000 WB LDE WH

50,4 23 1159,20

Smal straler TECTON C LED7400-840 L2000 NB LDE WH

50,4 5 252,00

asymmetrisch TECTON C LED7400-840 L2000 WW LDE WH

50,4 5 252,00

Breedstraler gangen


73,50 55 4042,50

Totaal 90 5705,70

Jaarlijks verbruik 5705,7𝑊∗ 2250𝑢𝑟𝑒𝑛

1000+ 47,30𝐾𝑊ℎ 12885,13 KWh


Jaarlijks verbruik 5705,7𝑊∗ 2250𝑢𝑟𝑒𝑛

1000+ 115,63KWh + 68,99𝐾𝑊ℎ 13022,45 KWh



Pagina | 91

3.6 Vergelijking lichttechnisch

3.6.1 RIDI

3.6.1.1 1ste offerte AXIOMA

3.6.1.1.1 Verlichtingssterkte op de rekken




Gelijkmatigheid -53,81% -72,08% -38,58%


Pagina | 92

3.6.1.2 2de offerte AXIOMA

3.6.1.2.1 Verlichtingssterkte op de rekken

Deze tabel geeft de vergelijking van de berekeningsvlakken weer. Dit heeft betrekking op het rek van gang 3.



Gelijkmatigheid -12,43% -25,79% -1,30 %


Pagina | 93

3.6.2 Technolux

3.6.2.1 Verlichtingssterkte op de rekken Deze tabel geeft de vergelijking van de berekeningsvlakken weer. Dit heeft betrekking op het rek van gang 3.

TRILUX ZUMTOBEL RIDI

Gem. verlichtingssterkte -7,22% -24,74% -5,16%

Gelijkmatigheid -10,99% -24,18% +1,30 %


Pagina | 94

3.6.3 TRILUX


ZUMTOBEL RIDI Technolux

Gem. verlichtingssterkte -16,35% +1,96% +7,22%



Pagina | 95

3.6.4 ZUMTOBEL


RIDI Technolux Trilux



Pagina | 96

3.7 Berekening besparing Dit is de berekening voor TRILUX maar hetzelfde principe is uitgevoerd voor de andere fabrikanten maar dan met andere aantallen en vermogens.

Er zijn 2 werknemers die instaan voor 4 gangen. Dit betekent dus dat ze maar in 2 gangen tegelijkertijd kunnen zijn. Hieruit kan besloten worden dat er 2 gangen 8u volledig kunnen worden uitgeschakeld. Maar bij een aanwezigheidsmelder moet er altijd een uitschakeltijd voorzien worden om vervelende uit-schakelingen te voorkomen. Hiermee is rekening gehouden, er is gekozen voor een besparing van 6u. Voor de kanalisatie is er 1 werknemer voorzien. Deze telt 5 gangen. Hier wordt veel gewerkt met een vorkheftruck. Hierdoor zal er veel meer beweging zijn. Er is gekozen om een minder lange periode in te rekenen.

Er is uitgegaan van de minimum terugverdientijd en besparingen, daarom is de ingebouwde schemerschakelaar niet in rekening gebracht. De werkelijke terugverdientijd zal dus in normale werkomstandigheden groter zijn. De aanwezigheidsmelders zullen per gang 4 armaturen uitschakelen wanneer er geen detectie is. Dit zijn de armaturen die dicht bij de lichtkoepels hangen, in de gangen waar er lichtkoepels of straten zijn. Bij gangen zonder wordt er afgewisseld. Om de installatie van de installatieversie met klassieke aanwezigheidsmelders eenvoudig te houden, zijn er enkel aanwezigheidsmelders in de gangen voor-zien. Er is een aanwezigheidsmelder aan het begin van de gang en aan het einde van de gang. Zo zal de verlichting branden in het 1ste gedeelte van de gang, in het andere gedeelte zal er een minimum verlichting zijn. Dit zorgt voor bijkomende besparing. Door de vele bewegingen in de doorgang, klanten die bin-nenkomen en de werknemers die langs hier de bestellingen afgeven, zal er hier minder kunnen bespaard worden en zouden de aanwezigheidsmelder toch overbodig zijn. Tijdens de middagpauze zal de schakelactor de verlichting uitschakelen.

EVSA met aanwezigheidsmelder: Aantal

uur/dag Aantal rekken Uitgespaarde uren/jaar


Aantal toestellen

Besparing verbruik

Rekken voor Installatie en Mennekes 6 2 3000 63 4 756,00 kWh

Kleine rekken 6 3 4500 63 1 283,50 kWh

Rekken voor kanalisatie 5u30 4 5500 63 4 1386,00 kWh

Gang 9 5u30 1 1375 63 8 693,00 kWh

Lunchpauze:

Rekken 1 1 250 63 32 504,00 kWh

kleine rekken 250 63 3 47,25 kWh

Gang 9 50 63 8 25,20 kWh

Centraal 1 1 250 63 9 141,75 kWh

Onder overloop 250 29 5 36,25 kWh

Totaal 3872,95 kWh


Pagina | 97

DALI aanwezigheidsmelder: Aantal

uur/dag Aantal rekken

Uitgespaarde uren/jaar


Aantal toestellen

Dim- percentage

Besparing verbruik

Rekken voor Installatie en Mennekes 6 2 3000 63 7 0,8 1058,40 kWh

Kleine rekken 6 3 4500 63 1 0,8 226,80 kWh

Rek achteraan 6 1 1500 63 2 0,8 151,20 kWh

Rekken voor kanalisatie 5u30 4 5500 63 7 0,8 1940,40 kWh

Gang 9 5u30 1 1375 63 14 0,8 970,20 kWh

Rek achteraan 5u30 1 1375 63 2 0,8 138,60 kWh

Lunchpauze:

Rekken 1 1 250 63 59 0,8 743,40 kWh

Kleine rekken 250 63 3 0,8 37,80 kWh

Gang 9 250 63 14 0,8 176,40 kWh

Centraal 250 63 9 0,8 113,40 kWh

Onder overloop 250 29 5 0,8 29,00 kWh

Totaal 5585,60 kWh

Hier zijn de uren die kunnen bespaard worden identiek, maar in plaats van een aantal armaturen uit te schakelen, is hier gekozen om de volledige gang te dimmen naar 20%. Dit zorgt voor een betere gelijkmatigheid en het zal ook aangenamer zijn voor de werknemers. Doordat het DALI leddrivers zijn die met KNX verbonden zijn via een gateway, kan het 2de gedeelte aan een lager niveau branden als er beweging is in het 1ste gedeelte. Dit bijvoorbeeld rond 50% om zo het comfort te verhogen. Ook is bekeken of het interessant is om aanwezigheidsmelders te voorzien in de doorgang. In de optie zonder aanwezigheidsmel-ders zal de doorgang uitgeschakeld worden door een klok. Als er doorgewerkt wordt, kan de verlichting via een drukknop terug aangeschakeld worden voor een bepaalde tijd.


Pagina | 98

Ook de aanwezigheidsmelders met de optie constant daglichtregeling is bekeken. Dit is moeilijker te berekenen. In 2015 is er 1725 uren zonneschijn gemeten. [19] Met de weekends in mindering gebracht, komt dit op ongeveer een 1000 uur voor de werkdagen. Dit in vergelijking met de 2250 uren dat ze in Stagobel Electro actief zijn, is de helft van de werktijd het magazijn voorzien van zonlicht.

DALI constant daglichtregeling: Uitgespaarde zonneschijn Aantal rekken Vermogen Toestel

(W) Aantal

toestellen Dim-

percentage Besparing verbruik

Rekken voor Installatie en Mennekes 1000 3 63 4 0,2 151,20 kWh

Rekken voor kanalisatie 1000 2 63 4 0,2 100,80 kWh

Totaal 252,00 kWh


Pagina | 99

3.8 Vergelijking kosten Hier is de energiekost berekend met geschatte besparing.

Oude installatie:

Jaarlijks verbruik 19710KWh

energiefactuur € 1503,24

TRILUX EVSA DALI aanwezigheidsmelder DALI constant daglichtregeling Combinatie

Aantal Aanwezigheidsmelders 18st 21st 18st 21st 18st 21st 18st


Verschil met EVSA € 4 927,94 € 4 383,14 € 4 875,36 € 4 203,24 € 4 535,84 € 3 863,72


Max. energiekost € 652,04 € 541,11 € 540,36 € 503,63 € 526,91 € 503,63 € 526,91





ROI 3,65% 3,40% 3,55% 3,54% 3,55% 3,59% 27,85

Zumtobel EVSA DALI aanwezigheidsmelder DALI constant daglichtregeling Combinatie





Max. energiekost € 650,97 € 557,07 € 556,32 € 530,61 € 540,62 € 531,35 € 541,36





ROI 2,60% 2,64% 2,73% 2,73% 2,76% 2,76% 2,78%


Pagina | 100

RIDI EVSA DALI aanwezigheidsmelder DALI constant daglichtregeling Combinatie




Procentueel duurder 24,76% 22,88% 23,36% 21,05% 22,19% 19,88%

Max. energiekost € 540,74 € 447,28 € 446,53 € 420,28 € 432,13 € 420,28 € 432,13

Besparing factuur € 962,50 € 1 055,96 € 1 056,71 € 1 082,96 € 1 071,11 € 1 082,96 € 1 071,11




ROI 3,34% 2,91% 2,96% 3,02% 3,05% 3,05% 3,08%

Technolux EVSA DALI aanwezigheidsmelder DALI constant daglichtregeling Combinatie





Max. energiekost € 603,87 € 477,26 € 476,51 € 437,54 € 448,75 € 437,54 € 448,75

Besparing factuur € 899,37 € 1 025,98 € 1 026,73 € 1 065,70 € 1 054,49 € 1 065,70 € 1 054,49




ROI 1,18% 1,96% 1,96% 1,98% 1,97% 1,99%

Pagina | 101

3.9 Volledig besluit over de offertes Wanneer er enkel naar het licht technisch aspect gekeken wordt, dan is ook hier ZUMTOBEL de beste oplossing. De verlichtingssterkte is maximaal 24,74% meer en 25,79% betere gelijkmatigheid.

De 2de oplossing waarvoor geopteerd wordt, is terug TRILUX. Deze heeft 16.35% minder verlichtings-sterkte en heeft 11,88% minder voor de gelijkmatigheid ten opzichte van ZUMTOBEL.

In procenten lijkt Zumtobel veel beter maar een menselijk oog kan het verschil van 17 lux niet waar-nemen. Hieruit wordt af geleden dat TRILUX de beste keuze is.

Er wordt aangeraden om voor DALI te kiezen omdat deze ervoor zorgt dat er veel vrijheid is in het programmeren en er terugmelding is, zowel van de toestand als van de ‘gezondheid’ van de armatuur. De gang kan in 2 groepen verdeeld worden waardoor er nog meer bespaard kan worden. Door het feit dat alle armaturen in de groep kunnen gedimd worden, besparen we hier ook extra. Het begin van de gang kan oplichten bij het binnenkomen van de gang en de 2de helft kan dan aan 50 % beginnen bran-den. Dit zorgt voor meer comfort. Als de werknemers dan dieper de gang in gaan zal de 2de helft be-ginnen branden.

De combinatie van de klassieke aanwezigheidsmelder en de aanwezigheidsmelder met constant dag-lichtregeling is het voordeligst. De versie met 18 aanwezigheidsmelders is het snelst terugverdiend. De investeringskost komt op € 27 192,26 en zal op 27 jaar en 10 maanden terugverdiend zijn. Er wordt jaarlijks € 976,33 bespaard. Rekening houdend met de jaarlijkse stijging van de eenheidsprijs van de elektriciteit zal de besparing enkel maar meer worden. Dit komt dan ook ten goede voor de terugver-dientijd.

Voor de doorgang is het beter om via een klok de verlichting aan en uit te schakelen over de middag. Als er door gewerkt wordt kan er altijd via een drukknop de verlichting terug aangeschakeld worden. Door deze maatregel weegt de meerprijs voor de aanwezigheidsmelders te veel en is de versie van 21 aanwezigheidsmelders niet voordelig. De bediening kan gebeuren door de schakelactor die nu alreeds is voorzien in de installatie voor de verlichting.

Volgende installatie is aangeraden:

- TRILUX - DALI - Combinatie van:

o 8 klassieke aanwezigheidsmelders: gang 1, 6,7 en 8 Op gang 1 gaan de kleine rekken mee

o 10 aanwezigheidsmelders met constant daglichtregeling: gang 2, 3, 4, 5, 9

Visualisatie van de KNX-installatie en relightingstudie ......ik bij hen steeds terecht kon met mijn...

Documents

Transcript of Visualisatie van de KNX-installatie en relightingstudie ......ik bij hen steeds terecht kon met mijn...