NEEM DE MENSEN MEE! - Grensregio › assets › files › site › downloads › Ei... ·...

EINDBROCHURE INTERREG PROJECT

NEEM DE MENSEN MEE!

1EINDBROCHURE INTERREG PROJECT

NEEM DE MENSEN MEE!

Voorwoord

Op avontuur in de Voordelta - Projecten Stimuleringsregeling VoordeltaVOORWOORD

NEEM DE MENSEN MEE!2

De voeten droog, het hoofd koelDe provincies Oost- en West-Vlaanderenen Zeeland deden voor het grensover-schrijdende project Neem de MensenMee! een 'warme oproep' aan verenigin-gen, stichtingen en verenigingen zonderwinstoogmerk (VZW's) om het hoofd koelte houden. Vijftien originele ideeën om lo-kaal of regionaal het bewustzijn over kli-maatverandering te vergroten of het effectvan de verandering te beperken werdenbeloond met een CO2UPON-subsidie.

Deze brochure geeft het overzicht vandeze vijftien ideeën in de vorm van kor-

te beschrijvingen en interviews met deinitiatiefnemers vanuit de hele EuregioScheldemond. De ideeën variëren vansensibiliserend klimaattheater in deBelgische treinen en de ontwikkeling vaneen energiebordspel tot het bijspijkerenvan de klimaatkennis voor natuurgidsen,de concrete uitvoering van een wijkbe-sparingsprogramma en de aanleg vangroene schoolpleinen.

Gezocht: ideeën om af te koelenKenmerkend voor de meeste ideeën isdat ze zijn bedacht door gemotiveerde'burgerambassadeurs' die zich reali-

seerden dat ze actie kunnen ondernemenop klimaatverandering. Zij dachten naover hoe we regionaal en grensover-schrijdend droge voeten kunnen houdenof oververhitting kunnen voorkomen enwerkten dat uit tot kleinschalige acties.

Dat was precies de doelstelling van hetInterreg-project Neem de Mensen Mee!dat de provincies Oost- en West-Vlaan-deren en Zeeland in 2011 startten. Juistlokale en concrete acties op het themaklimaatverandering met bescheidenbudgetten en gericht op de mensen in deomgeving. Het heeft de regio niet op de

kop gezet, maar wel energie opgewektbij de betrokkenen. Ook zorgde het voorverschillende vervolgacties.

Wij hopen dat de vijftien voorbeelden uinspireren.

Peter Hertog, gedeputeerdeProvincie Oost-Vlaanderen

Guido Decorte, gedeputeerdeProvincie West-Vlaanderen

Ben de Reu, gedeputeerdeProvincie Zeeland


BOER'NBROOD: Haal het eten bij een korte keten 4 - 5

COOL VAN NATURE: Stappen naar een Cool van Nature school 6 - 7

ECODUEL: Spelenderwijs investeren in duurzame energieprojecten 8 - 9

ENERGIE IEDEREEN MEE: Gaverke in Zwevegem bespaart energie 10 - 11

ENERGIEKAART SCHOUWEN-DUIVELAND: Op weg naar een energieneutraal Schouwen-Duiveland 12 - 13

ENERGIEMOBIEL: Breng een bezoek aan de energiemobiel 14 - 15

IEDEREEN IN BEWEGING: Van duurzaam fietsproject naar Zwevegem fietsgemeente 16 - 17

OP STAP MET DE KLIMAATDOKTER: Boek een klimaatwandeling 18 - 19

KLIMAATTREINEN: Hoog Water tijdens de treinreis 20 - 21

KLIMAATGIDSEN: Klimaatverandering voor jong en oud 22 - 23

KLIMOP JE GEVEL: Een groene straat door geveltuintjes 24 - 25

DE RENOVATIEFACULTEIT: Leren en fantaseren over duurzaam bouwen en renoveren 26 - 27

SOLUTIONS BY NOOR: Klimaatoplossingen in beeld 28 - 29

ZEEZILT: Duurzame koers in de jachtbouw 30 - 31

DE ZEEUWSE ZONNEFABRIEK: De route naar een energieneutrale school 32 - 33

INHOUDSOPGAVE

EINDBROCHURE INTERREG PROJECT

De Korte Keten Kaart is een rondekaart met als middelpunt het Belfortvan het Oost-Vlaamse Gent. Van daar-uit trekken we een cirkel met eenstraal van 15 kilometer. Alle producen-ten waar men korte keten productenkan kopen worden in kaart gebracht,zoals boerenmarkten, zelfoogstboer-derijen, melk- en aardappelautoma-ten, voedselteams, volkstuincom-plexen en stadslandbouwprojecten.

Bij korte keten gaat het letterlijk om hetinkorten van de voedselketen. Het is eenkleinschalig afzetsysteem waarbij deproducent zo rechtstreeks mogelijk deproducten aanbiedt aan de consument,met zo weinig mogelijk tussenhandela-ren. Daarbij leggen de producten ook zoweinig mogelijk kilometers af van grond-stofproducent tot eindgebruiker. Hierdoordalen de transportkosten en neemt devervuiling af.

BuurtpicknickBoer'nBrood begon als gezellige buurt-picknick in Gent waar enkel korte ketenproducten werden gebruikt. Tijdens depicknicks maakten mensen kennis metlokale producten van in en rond Gent. Zokwam de honing van een Gentse imker,vlees en zuivel van Lovendegem engroenten van verschillende bioboeren ten

zuiden van Gent. Voor de picknickswerkte Boer'nBrood ook samen metstadstuiniers en eigenaren van volkstui-nen. Wanneer er overschotten waren inde moestuinen werden deze gebruikt ompicknickgerechten te maken. Om het kor-te keten verhaal op een juiste manierover te brengen bij de mensen werd hetaantal bezoekers per evenement beperkttot 60 per dag.

Met de Gentse Korte Keten Kaart wilBoer'nBrood een ruimere groep mensenbereiken. Op de kaart valt niet enkel tezien waar korte keten producten te ver-krijgen zijn, ook wordt telkens een be-schrijving gegeven van welke soortenproducten er aangeboden worden. Doordeze Korte Keten Kaart kunnen consu-menten bewust en dichtbij winkelen en

kunnen lokale producenten hun pro-ducten beter promoten.

Online op zoekOmdat er telkens meer korte keten ini-tiatieven ontstaan werd ook een websi-te gemaakt met daarop de interactieveKorte Keten Kaart. Iedereen kan via dewebsite op zoek naar lokale producen-ten of naar plaatsen waar specifieke kor-te keten producten worden verkocht. Ookinitiatieven buiten Gent kunnen eenplaats krijgen op deze online kaart. Omte zien welke producenten voldoen aande criteria van een korte keten werd eenroos ontwikkeld. Deze roos is online be-schikbaar op de website van Boer 'nBrood: www.boerenbrood.eu.

HAAL HET ETEN BIJ EEN KORTE KETEN

PROJECT: Boer’nBrood

"Elk product krijgt door Boer'nBroodeen eigen verhaal. Waar komen de

ingrediënten vandaan, hoe komen ze bijons en door wie zijn ze verwerkt?"

Boer'nBroodContactpersoon: Steven De Rijck [email protected] CO2UPON: 4.750 euro

5


Speelplaatsen zijn vaak saaie, betegel-de vlaktes waar voetballers het alleen-recht hebben over het grootste gedeel-te van de ruimte. De stenen vlaktes zor-gen niet alleen voor weinig diversiteitin speelvormen, maar ook voor eenslechte filtering van water en het vast-houden van warmte. Regionaal Land-schap Schelde Durme (RLSD) vond dathet tijd werd om speelplaatsen te ver-anderen in groene, diverse speelomge-vingen en startte het project Cool vanNature.

"Om de nieuwe, groene speelplaatsvorm te geven is participatie heel belang-rijk", zegt Julie Decuyper van RLSD. Sa-men met de leerlingen, de leerkrachtenen de ouders werd bekeken wat er metde speelplaats kon gebeuren. Zo moch-ten de kinderen van de lagere school hunideale groene speelplaats ontwerpen. Ou-ders kregen tijdens de opendeurdagvoorbeelden te zien van groene speel-plaatsen. Hieruit kozen ze welke speel-plaats hen het meest aansprak. Op diemanier werd een plan ontworpen met deaanpassingen waar het meest naar ge-vraagd werd. Dit varieerde van eenspeelheuvel tot een vijver.

Bij de kleuters van de Sint-Vincentius-school werd een origineel experiment ge-

daan. De kleuters mochten spelen in eengroene omgeving; voor één keer mochtde juf er niet tussenkomen wanneer dekinderen stokken of stenen opraapten.Zo observeerde ze welke groene aanpas-singen ideaal zouden zijn voor het speel-gedrag.,

BijenhotelsDoor het aanleggen van bijenhotelsdraagt de speelplaats ook bij aan het instand houden van de bijenpopulatie.Het gaat om solitaire zandbijen die tun-neltjes graven in het zand. Bang zijn voorde bijen hoeft niet. De bijen hebben zo-danig kleine angels dat ze niet kunnensteken. Overigens bleken niet de kinde-ren, maar de leerkrachten bang te zijnvoor bijen.

PilootscholenHet project werkte met twee piloot-scholen: de Sint-Vincentiusschool enDe Schakel in in het Oost-Vlaamse Den-

dermonde. Deze scholen kregen finan-ciële en praktische ondersteuning. De pi-lootscholen zijn een inspirerend voor-beeld voor andere scholen. Er zijn inmid-dels al tien vervolgprojecten in West- enOost-Vlaanderen.

Er werd ook een routekaart ontworpenom Cool van Nature-scholen met hunvergroeningsproces te begeleiden. EenCool van Nature-school is een schoolwaar kinderen in een groene omgevingopgroeien, waar een diversiteit vanspeelmogelijkheden is en waarbij kinde-ren vertrouwd worden met een natuur-lijke omgeving. De routekaart begeleidtscholen bij het betrekken van de oudersen de leerlingen bij het ontwerpen vanhun groene speelplaats.

U kunt de routekaart bekijken op:www.rlsd.be/publicaties/cool_van_nature.

STAPPEN NAAR EEN COOL VAN NATURE SCHOOL

PROJECT: Cool van Nature

"Overigens bleken niet de kinderen, maar deleerkrachten bang te zijn voor de bijen."

Regionaal LandschapSchelde-DurmeContactpersoon: Julie Decuyper Tel: 0032 (0)52 33 89 [email protected] CO2UPON: 15.000 euro


Een EcoDuel is een strijd tussen eco-logie en economie. Dat economie enecologie ook hand in hand kunnengaan wordt zeker niet ontkend, maardat belangrijke spelers daar nog steedsaan twijfelen is betreurenswaardig.Hoe zou u zelf aan de slag gaan alsenergieleverancier? Blijft u werkenmet oude vervuilende centrales of in-vesteert u in duurzame alternatieven?

Bert Bernolet van Solar Zonder Grenzen,liefhebber van gezelschapspellen, kreegmet drie vrienden het idee een bordspelte ontwikkelen. "Het feit dat er nog geenenkel spel op de markt was dat ging overgroene energie zorgde ervoor dat we eenkans maakten op de bordspellenmarkt",aldus Bert. "De winst kon geïnvesteerdworden in duurzame energieprojecten inhet zuiden. Dat is de voornaamste bezig-heid van Solar Zonder Grenzen."

SensibiliseringEcoDuel is een gezelschapsspel dathandelt over de energiemarkt in Europa.Als energieleverancier van een stukje Eu-ropa stippelt u een eigen energiebeleiduit. Kiest u voor vervuilende steenkool enkerncentrales, of investeert u in windmo-

lenparken en zonenergie? Kiest u vooruitsluitend groene energie of gaat u bijde buren vervuilen door vuilnis te stor-ten, of hun oude centrales over te kopen?Bert: "Het blijft natuurlijk belangrijk geldte verdienen om tegenspelers uit het spelte zetten."

Via dit spel probeert Solar Zonder Gren-zen groene energie te promoten op een lu-dieke en speelse manier. "Met een bord-spel kunnen we immers meer mensen be-reiken en wordt informeren een stuk leu-ker. Vier vrienden die twee jaar lang tus-sen pot en pint een bordspel ontwikkelden,ook dat is EcoDuel", vertelt Bert.

Goed doelDe opbrengst van EcoDuel gaat naarduurzame energieprojecten in Togo. Hetgeld wordt geïnvesteerd in een zonneki-oskenproject. Een zonnekiosk is een

hut bekleed met zonnepanelen dat zorgtvoor het opladen van elektrische lampen.Hierdoor beschikken kleine dorpen overlicht. Ook mensen met mobiele telefoonskunnen in de kiosk terecht om hun bat-terij op te laden. De elektrische lampenvervangen de erg vervuilende lichtbron-nen, waardoor het ook een goede zaakis voor het milieu.

Zelf spelen?Interesse om zelf eens in de schoenente staan van een speler op de energie

markt? Kiest u voor groene energie opuw grondgebied? EcoDuel is nog steedste verkrijgen voor 25 euro via de websi-te. Het spel is geschikt voor twee tot vijfspelers vanaf 12 jaar.

SPELENDERWIJS INVESTEREN IN DUURZAMEENERGIEPROJECTEN

PROJECT: EcoDuel

"Vier vrienden die twee jaar lang tussenpot en pint een bordspel ontwikkelden,

ook dat is EcoDuel."

EcoDuelContactpersoon: Bert BernoletTel: 32 (0)479/[email protected]: 9.000 euro


Energiebesparing is hip! Er zijn reedsveel informatie, middelen en technolo-gie beschikbaar om op individueel ni-veau duurzame en innovatieve keuzeste maken om rationeel met energie omte gaan. Helaas is de drempel vaak tehoog en wordt dit beschouwd als 'over-heidscommunicatie', waardoor de stapom tot concrete acties over te gaan nietwordt gezet. Er is een te groot verschiltussen weten en doen. Persoonlijkcontact kan dit aantrekkelijker ma-ken.

Dit vond KWB Gaverke in het West-Vlaamse Waregem en bedacht hoe ze bijhaar leden in de wijk het Gaverke, met180 gezinnen, energiebesparende maat-regelen konden promoten. De wijk be-staat vooral uit woningen uit de jarenzestig en zeventig waarvan een grootdeel bestaat uit sociale woningen. Dezeoude woningen hebben meestal eenaanzienlijk potentieel voor energiebespa-rende aanpassingen.

EnergieconsulentVijftien wijkmeesters volgden een oplei-ding tot energieconsulent. Door deze op-leiding bezochten deze wijkmeestersalle gezinnen om vragenlijsten 'energie-besparing in huis' gezamenlijk in te vul-len. Men kreeg, door de lijst te verwer-

ken in een rekenmodule, een overzichtvan de mogelijke financiële besparingenop gas, elektriciteit en water. Aan iedergezin werd gevraagd de meterstandenbij te houden.

EnergiebespaarboxEen volgende stap in het energiebespa-ringsproject is het samenstellen vaneen energiebespaarbox die werd uitge-deeld aan alle leden. De box bestond uitenergiebesparende attributen ter waar-de van 30 euro. Op aanvraag van bewo-ners hielpen de wijkmeesters om deenergiebesparende middelen te instal-leren. De bewoners konden kiezen wel-ke energiebesparende middelen er inhun doos zaten. Er was veel enthousias-me bij de gezinnen in de wijk.

WarmtescanEnergiebesparing wordt als iets nieuwsen moderns gezien, hoewel het op veel

oude wijsheid is gestaafd. Nieuwe tech-nieken helpen veel. Zo werden de huizenuit de wijk aan een warmtescan onder-worpen op een koude winterdag. Op dezescan is te zien bij welke huizen warmte'lekt', en toe zijn aan betere isolatie. Stapvoor stap werd de wijk omgebouwd ineen energie duurzame wijk.

GAVERKE IN ZWEVEGEM BESPAART ENERGIE

PROJECT: Energie iedereen mee

"Energiebesparing wordt als iets nieuws enmoderns gezien, hoewel het natuurlijk op

veel oude wijsheid is gestaafd."

KWB Gaverke Contactperspoon: Koen DelieTel: 0032 (0)56 71 61 [email protected] UPON: 15.000 euro


Made in Zeeland bestaat uit een groepmensen die zeer betrokken zijn bij deontwikkeling van een energieneutraalSchouwen-Duiveland. Ze zijn zich ervan bewust dat ze die ontwikkeling nietvan een ander moeten verwachten,maar dat ze er zelf mee aan de slagmoeten. Ze zijn tijdens het project vanNeem de Mensen Mee! actief op zoekgegaan naar de initiatieven die er zijnop het eiland.

De energiekaartAlle gesprekken leidden uiteindelijk totde energiekaart. Dat is een dynamischekaart op de site van Made in Zeeland meteen overzicht van de klimaatprojecten dietijdens de gesprekken aan de orde kwa-men.

De dialoogtafelBij de start van het project werden dedorpsraden gevraagd of ze hun leden wil-den aanschrijven. Wie was er aan de slagmet energie? Wie had dromen die nogniet waargemaakt waren? Wilden zemeedoen met een dialoogtafel? Washet mogelijk om de verschillende inititieven aan elkaar te koppelen? Het pro-ject werd vanaf de bodem opgebouwd,

en leverde een tweetal 'dialoogtafels' op.Nico Landsman: "Het voeren van eengoede dialoog vereist een bepaalde sys-tematiek. We hebben deze overgenomenvan een ander burgerinitiatief: www.dia-loognetwerkschouwen-duiveland.nl. Zo'ndialoogtafel heeft per definitie een openeind; er hoeft niets uit te komen. Het isaan de deelnemers te bepalen of er ietsgemeenschappelijks groeit of niet."

Made in Zeeland wil mensen meenemenin een proces van bewustwording en ac-tivering. "We zijn gericht op een socialesamenleving en een duurzame omgangmet de omgeving, waar de mensen zelfdeel van uitmaken: een integraal duur-zame samenleving. Synergie en andersomgaan met 'geld' horen daar bij, zowel

als doel en als middel", vertelt Nico.

Natuur- en milieueducatieMade in Zeeland voelt zich aangespro-ken door de insteek van hun Vlaamsepartner CVN, die vergelijkbaar is met deZeeuwse Natuur- en milieueducatie. Zijbiedt aan lezers een drieluik met een per-spectief op duurzaamheid (grondvesten),didactische aanwijzingen (gereedschap)en praktische werkvormen (bouwstenenvoor hoofd, hart en handen). Gedurendehet project hebben ze regelmatig met el-kaar van gedachten gewisseld over deaanpak en de inbedding van de op-brengst in een vervolg.

SamsøHet grote voorbeeld voor Made in Zee-land is de ontwikkeling op het Deense ei-land Samsø. Samsø is dankzij windener-gie en andere hernieuwbare energie-bronnen de grootste CO2-neutrale woon-gemeenschap op aarde. Tegenwoordigwordt 100% van de elektriciteit die heteiland gebruikt door hen zelf opgewekt.Eén van de leden van Made in Zeelandheeft tijdens de projectperiode een ont-moeting gehad met de burgemeester, dieeen Nederlandse afkomst heeft. Doel was

om meer inzicht te krijgen in de proces-sen die spelen als je als eiland energie-neutraal wil worden. Het resultaat is datde burgemeester bereid is om zijn ver-haal te komen vertellen in de gemeen-te Schouwen-Duiveland. Net na de projectperiode kwam er eenpraktisch vervolg van de Energiekaart.Aan de Kennisarena Energie deden on-geveer 80 personen mee aan work-shops, ketentafels en een dialoogtafel.

OP WEG NAAR EEN ENERGIENEUTRAALSCHOUWEN-DUIVELAND

PROJECT: Energiekaart Schouwen-Duiveland

"We zijn gericht op een socialesamenleving en een duurzame omgang met

de omgeving, waar de mensen zelfdeel van uitmaken: een integraal

duurzame samenleving."Made in ZeelandContactpersoon: N.R. [email protected] http://www.madeinzeeland.nl CO2UPON: 6.659,85 euro


"Nog al te vaak gaan mensen niet zelfactief op zoek naar informatie en alter-natieven over energie", aldus de sa-menwerkende gemeenten in het West-Vlaamse Imog uit het West-VlaamseHarelbeke. Hun oplossing? De informa-tie naar de mensen toe brengen opplaatsen waar mensen samenkomendie niet gekenmerkt zijn als 'energie-beurs'. Dit doen ze met hun energiemo-biel.

De energiemobiel is een mobiele, inter-actieve tentoonstelling die mensen opeen entertainende manier informeertover energie-efficiëntie, hernieuwbareenergie en duurzaam bouwen en verbou-wen. Mensen kunnen de informatie ver-krijgen door iets aan te raken of aanknoppen te draaien. Het is ook de bedoe-ling dat mensen de informatie meene-men naar huis om ze toe te passen.

Barrières overwinnenOver het thema energie bestaan nogalwat foute opvattingen in de samenleving.Factoren zoals onwetendheid, scepsis,prijs, tijd, gewoontes, infrastructuur ende culturele context vormen barrières omtot een duurzaam energiegedrag te ko-

men. De energiemobiel beoogt dezebarrières te helpen overwinnen. Deenergiemobiel is niet politiek gekleurd enheeft geen commerciële doelstelling,maar informeert enkel op neutrale wij-ze over energie om tot een duurzameenergietransitie te komen.

EnergiegidsenOm de energiemobiel te bemannen heeftImog een groep vrijwilligers opgeleid totware energiegidsen. De energiegidsenwerden opgeroepen vanuit de bevolkingen de gemeentelijke diensten. Op die ma-nier kunnen de gemeentelijke ambtena-ren die opgeleid zijn tot energiegidsen deenergiemobiel in eigen gemeente be-mannen. De begeleiding van de energie-gidsen zorgt ervoor dat de energiemo-biel ook gebruikt kan worden voor lan-gere toelichtingen of bij opleidingenover energie. Koen Delie: "Het project is

af, de energiemobiel straalt professiona-liteit uit, daar ben ik het meest trots op."

De energiemobiel in uw buurt?Tijdens het project werd de energiemo-biel een aantal keer uitgeleend aan ge-meenten of gebruikt voor evenementen.Denkt u de ideale locatie te kennen om

de energiemobiel aan bod te laten ko-men? Denk aan een lokale markt, eendorpsfeest of een schoolfeest. De ener-giemobiel is nog steeds beschikbaar, vol-ledig gratis binnen de Imog-regio endaarbuiten, bij betaling van de transport-kosten.

BRENG EEN BEZOEK AAN DE ENERGIEMOBIEL

PROJECT: Energiemobiel

"De energiemobiel straalt professionaliteituit, daar ben ik het meest trots op."

EnergiemobielContactpersoon: Koen Delie0032 (0)56 71 61 [email protected]: 15.000 euro


Natuurpunt Zwevegem is van meningdat er gesensibiliseerd moet wordenrond duurzame mobiliteit; mensenmoeten meer de fiets nemen in plaatsvan de auto. Samen met de fietsersbonduit het West-Vlaamse Zwevegem, deMinaraad en de opleiding communica-tiemanagement aan de HogeschoolWest-Vlaanderen werkte NatuurpuntZwevegem een campagne uit om men-sen aan te zetten tot fietsgebruik.

CampagneEen groep studenten communicatiema-nagement kreeg de opdracht een sensi-bilisatiecampagne te bedenken rondduurzame mobiliteit. Tijdens een eindpre-sentatie werd de beste campagne ver-kozen door een jury.

Om jonge kinderen te informeren overduurzame mobiliteit, werd een creatieveopdracht bedacht waarbij kinderen van delagere scholen uit Zwevegem kunstwerk-jes mochten maken rond mobiliteit. Deklassen met de vier mooiste kunstwerk-jes werden beloond met een leuke prijs:een gratis groene picknick met de heleklas. Deze uitreiking gebeurde tijdenshet slotmoment van de campagne. Eregast

tijdens het slotmoment was wielerlegen-de Roger De Vlaeminck. Eddy Loosveldtvan Natuurpunt Zwevegem: "Vooral van decreatieve kunstwerken die de leerlingenvan de lagere scholen maakten was ik ergonder de indruk."

FietsoplaadpalenOm elektrisch fietsen mogelijk te makenen een stapje dichter te komen bij een fiets-vriendelijke gemeente, werden drie fiets-

oplaadpalen in en rond Zwevegem ge-plaatst. Eén van die oplaadpunten is ge-plaatst aan het cultuurhuis-bistro De Vrij-heid in St-Denijs. De Vrijheid is door West-toer ook erkend als fietsvriendelijk café.

ZweFieHet fietsproject werd doorgezet onder denaam 'Zwevegem Fietst', kortweg 'ZweFie'.In dit project gingen tachtig mensen eensportieve uitdaging aan om in september

2014 met de fiets de Mont Ventoux te be-klimmen. Hiervoor trainden ze twee keerper week en werd er ook aangezet ommeer de fiets te gebruiken. Op de websi-te www.zwefie.be konden deelnemerseen trainingsschema en tips vinden.

Het project heeft niet alleen vele burgerskunnen sensibiliseren over duurzamemobiliteit, ook op politiek vlak heeft hetproject gehoor gekregen. Het gemeen-tebestuur van Zwevegem koos er danook voor zich te profileren als fietsvrien-delijke gemeente.

VAN DUURZAAM FIETSPROJECT NAARZWEVEGEM FIETSGEMEENTE

PROJECT: Iedereen in beweging

" Vooral van de creatieve kunstwerken diede leerlingen van de lagere scholen

maakten was ik erg onder de indruk."

Natuurpunt ZwevegemContactpersoon: Eddy LoosveldtTel: 0032 (0)56 64 50 [email protected]/zwevegem CO2UPON: 7.500 euro


De klimaatopwarming is een pran-gend actueel thema. Sensibilisering eneducatie naar een zo breed mogelijk pu-bliek zijn hierin belangrijk. Natuur-punt en Partners Meetjesland werktendaarom klimaatwandelingen uit voordrie verschillende leeftijden: kinderenvan de eerste graad lager onderwijs (6tot 7 jaar), kinderen van de derdegraad lager onderwijs (11 tot 12 jaar)en volwassenen. De klimaatwande-lingen zijn opgebouwd rond klimaat-weetjes en opdrachten en zijn uit-werkt voor drie verschillende Meetjes-landse natuurgebieden.

Vorming voor gidsenOm de klimaatwandelingen voor de ver-schillende leeftijden te begeleiden werd ge-start met het opleiden van gidsen met eenklimaatcursus. Deze cursus werd gerea-liseerd in samenwerking met Natuur-punt Educatie en bestond uit zes delen:1. Hoe en wat van klimaat2. Gevolgen voor fauna, flora en de

mens3. Adaptatie en mitigatie4. Hoe breng je het verhaal van kli-

maatverandering? – Low ImpactmanSteven Vromman

5. Proeven van klimaat6. Praktijkles: Op stap met de klimaat-

dokter!

In de cursus kwamen verschillende fa-cetten van klimaatverandering aan boden werd ingegaan op de manier waaropje het verhaal goed kan overbrengen.

LespakkettenVoor de eerste en derde graad lager on-derwijs werd een klimaatwandeling uitge-werkt met voorbereidend materiaal datvoorafgaand in de klas behandeld kon wor-den. Daarnaast waren er verwerkingsop-drachten voor na de wandeling.

KlimaatwandelingenPer natuurgebied werd op maat van éénvan de doelgroepen een wandeling uit-gewerkt en een route uitgestippeld. • Maldegemveld (Maldegem - Knesse-

laere): eerste graad lager onderwijs• Meetjeslands Krekengebied - grens-

hoppen aan de Vrouwkenshoekkreekin Sint-Margriete (B) en Sint-Kruis (NL):derde graad lager onderwijs

• Vallei van de Oude Kale (Vinderhoute):volwassenen

De infopakketten zijn gratis te down-loaden op www.npmeetjesland.be/kli-maatgids/downloads. Leerkrachten engidsen die er gebruik van willen makenkrijgen bij het secretariaat van Natuur-punt en Partners Meetjesland een gra-tis rugzakje met leuke tools voor hunwandeling, zoals een opblaasbare we-reldbol en spelmateriaal. Daarmee kun-nen ze zelf aan de slag, of ze boeken eenklimaatgids die de wandeling begeleidt.

HerbruikbaarMet de lespakketten kan men ook aan hetwerk in andere natuurgebieden. De bood-schap is hetzelfde, de voorbeelden zijnsoms gebonden aan een bepaald gebied,maar kunnen in de meeste gevallen ookop andere plaatsen worden gebruikt of aande locatie worden aangepast.

PROJECT: Op stap met de Klimaatdokter

“De opzet en invulling zijn zeer didactischen aanschouwelijk. De leerlingen hebben deboodschap begrepen, hopelijk handelen zenu ook zo waar ze kunnen. Het project

Klimaatdokter is zeer waardevol!Leerrijk, speels en boeiend.”

Ann Depoortere, leerkracht secundair onderwijs(OKAN-klas: Onthaalklas voor Anderstalige Nieuwkomers).

Natuurpunt en PartnersMeetjeslandContactpersoon: Guido SteenkisteTel: 0032 (0)9 377 93 [email protected] CO2UPON: 12.000 euro

BOEK EEN KLIMAATWANDELING

“Zelfs voor volwassenen kunnen simpelezaken verwonderend zijn”

Luc Dellafaille, Klimaatgids


In het project ‘Klimaattreinen’ wer-den treinreizigers aan de hand van eenklimaattheater geïnformeerd over kli-maat en klimaatverandering. Een intie-me eenmansvertelling over Cyriel dezeebonk schudde de mensen wakkertijdens hun treinreis.

Hoog WaterHet verhaal Hoog Water wordt verteld doorCyriel. Hij is een halfstoere zeebonk en kli-maatvluchteling en verliefd op Marlies.Maar Marlies is verdwenen, foetsie. Ze wa-ren samen op zee toen een storm het touwbrak waarmee ze hun bootjes aan elkaarhadden vastgebonden. Cyriel en Marlieswaren onderweg van Pitcardinië, eenoverspoeld eiland, naar Superbia, eenspiksplinternieuw, drijvend eiland dat ge-bouwd is op plastieksoep. Cyriel zoekt, twij-felt en hoopt. Zwalkend op het hoge wa-ter, gooit hij zijn anker uit als hij een leven-de ziel tegenkomt. Zijn eerste vraag is danaltijd… heeft iemand van jullie misschienMarlies gezien?

Hoog Water is een intieme eenmansver-telling over klimaatverandering waarbijde acteur het anker van zijn sloep uit-werpt in de loopgang van een treincou-pé. Zal de reiziger Cyriel kunnen helpenom Superbia te bereiken?

TreinenIn samenwerking met de Belgischespoorwegen (NMBS) werd de klimaatver-telling op zes treinroutes gebracht. Detreinbegeleiders nodigden via de inter-com de treinreizigers uit om deel te ne-men aan de klimaatactie.

Belleman van Temse en Cyriel dezeebonkDe Belleman van Temse werd ingescha-keld en kondigde bij het vertrek van detrein en bij elke halte de klimaatvertellingaan. Zo werden groepjes verzameld waarCyriel de zeebonk naartoe trok op de treinom zijn verhaal te vertellen.

Het verhaal van de zeebonk Cyriel waszo opgebouwd dat het meteen dicht bijde mensen stond: hij was op zoek naarzijn lief en vroeg de reizigers mee te hel-pen zoeken. Zeebonk Cyriel wierp iede-

re keer bij een ander groepje reizigerszijn anker uit en begon te vertellen. Alszeebonk betrok hij de mensen actief inhet verhaal. Ze ontcijferden de flessen-post van Marlies, zochten naar haar, ga-ven hun eigen ideeën over wat er gebeur-de of zou moeten gebeuren. De interac-tiviteit met het publiek in het verhaalzorgde ervoor dat de boodschap ook échtbleef hangen. Na het vertrek van Cyrieluit het compartiment bleven mensen na-praten over het thema en gingen inoverleg met hun medereizigers.

PostkaartVoor de actie werd een postkaart ge-maakt die werd uitgedeeld aan de reizi-gers. Naast de deelnemers die actiefmeeluisterden naar de vertelling werdenook medereizigers aangesproken over deactie. De postkaart werd overhandigd enaan hen werd gevraagd om hun persoon-lijke klimaatactie kenbaar te makendoor de postkaart te verzenden naarvrienden en familie.

PROJECT: Klimaattreinen

"Cyriel is een halfstoere zeebonk enklimaatvluchteling en verliefd

op Marlies."

Natuurpunt EducatieTel: 0032 (0)14 47 29 50Contactpersoon: Joke [email protected] of [email protected] www.natuurpunteducatie.beCO2UPON: 13.940 euro

HOOG WATER TIJDENS DE TREINREIS


Om het verhaal van klimaat en klimaat-verandering verder uit te dragen heb-ben we nood aan meer gidsen. Geïnte-resseerden, leerkrachten en natuurgid-sen konden deelnemen aan een cursus-reeks ‘Klimaat & Gidsen’ om meer teweten te komen over klimaat en kli-maatverandering en hoe je deze the-ma’s brengt voor jong en oud.

Klimaatcursus: hoezo klimaatveran-dering?In vijf lessen werden de cursisten weg-wijs gemaakt in de thema’s klimaat enklimaatverandering. Deze cursus had de-zelfde inhoud als les 1 tot en met 5 vanhet project Klimaatdokter (zie pagina 19).De theoretische lessen van Klimaatgid-sen werden aangevuld met een interac-tieve les, begeleid door Steven Vromman(Low Impacman) en een praktijkles metklimaathapjes: 'Proeven van Klimaat'. Klimaatverandering blijft een heet hang-ijzer. Hoe het klimaat verandert, zien wenu al. Wereldwijd worden dieren enplanten bedreigd en ook in de natuur zienwe verschuivingen. Niet alleen fauna enflora, maar ook mensen ondervinden erlast van. Daarnaast zet de mens ookstappen om de klimaatverandering terugte dringen of zich door verschillendemaatregelen aan te passen aan hetveranderende klimaat. We helpen gidsen

op weg om het thema klimaatverande-ring uit te dragen naar een breed publiek.

Gidsen voor het klimaatTijdens het project werden 156 klimaat-gidsen opgeleid en na het project nogeens 167. In totaal zijn er in Vlaan -deren/Zeeland inmiddels meer dan 320gidsen opgeleid. Deze gidsen zullenworden ingezet in de verschillende edu-catieve centra en in steden en gemeen-ten. Het plan is om in de toekomst kli-maatgidsen te blijven opleiden, ook in deprovincies Vlaams-Brabant en Antwer-pen. De klimaatgidsen gaan enthou-siast aan de slag en nemen het themaklimaat(verandering) mee in de natuur-wandelingen of andere activiteiten die zebegeleiden.

CursuswebsiteVia een cursuswebsite wordt informatieover klimaat en klimaatverandering ont-sloten voor alle klimaatcursisten. Zijvinden daar actuele informatie over kli-maat, didactisch materiaal en ook de pre-sentaties en teksten van de Klimaatgids-opleiding.

Studiedagen en publieksactiviteitenTijdens drie grensoverschrijdende stu-diedagen werden wetenschappers rondklimaat(verandering) aangetrokken omde klimaatgidsen en geïnteresseerdenbijkomende informatie over de gevolgenvoor fauna, flora en de mens toe te lich-ten en in te gaan op verschillende be-leidsaspecten van klimaat en beleidsbe-slissingen.

Met lezingen en klimaatwandelingenwerd het brede publiek gesensibiliseerdrond klimaat(verandering). Voor onderandere milieuadviesraden, senioren-verenigingen en diverse andere organi-saties werd een aparte lezing/work-shop uitgewerkt.

PROJECT: Klimaatgidsen

"Klimaatverandering blijft een heet hangijzer."

Natuurpunt EducatieTel: 0032 (0)14 47 29 50Contactpersoon: Joke [email protected] [email protected] www.natuurpunteducatie.beDeelproject: 30.000 euro

KLIMAATVERANDERING VOOR JONG EN OUD


"Voldoende groen in de stad is belang-rijk, maar de benodigde ruimte hiervooris niet overal in overvloed aanwezig. Dedichtbebouwde wijken in de steden ken-nen weinig groen en private tuinen zijner schaars. Toch is er zeker nog plaatsvoor groen in deze wijken", vindt JennyDe Laet, initiatiefnemer van Klimop je ge-vel. "Groen in de stad beperkt zich niettot tuinen en parken, ook voor of op degevel van uw woning is er plaats voorbloem of plant."

Steden hoeven niet altijd natuurloze om-gevingen te zijn. Met enkele kleine aanpas-singen verandert een kale steenwoestijnin een fleurrijke omgeving. InitiatiefnemerABLLO vzw vond dat de Westerbuurt ende Elisabethwijk in het Oost-VlaamseSint-Niklaas aan een make-over toe wa-ren. Beide wijken zijn volgens het groen-plan van de stad bestempeld als groe-narm. Het project Klimop je gevel beoogtwijken te vergroenen door het aanplantenvan geveltuintjes en daarmee een voor-beeld te geven aan andere wijken ensteden.

GeveltuintjesGeveltuintjes zijn smalle groenstrokenaan de straatkant tegen de gevel van eenmuur. Ze kunnen bestaan uit verschillen-de soorten bloemen of planten. Vooral

klimplanten zijn vaak te zien in een gevel-tuin. De tuintjes brengen kleur in de straaten maken de sfeer groener en vrolijker. Vo-gels, vlinders en bijen voelen zich er pri-ma in thuis.

De geveltuintjes zijn niet alleen bedoeld omhet straatbeeld op te vrolijken, ze hebbenook impact op het leefklimaat. De le-venskwaliteit in steden is rechtsreeksgerelateerd aan de klimaatproblematiek:stedelijk hitte effect, fijnstof en waterpro-blemen. Stedelijk groen kan deze proble-men lokaal wat beperken.

OndersteuningOm inwoners van de wijken te stimulerenom deel te nemen aan het project werdengratis plantenpakketten aangeboden, eenvergoeding van 20 euro voor het aanleg-gen van de geveltuin en hulp bij het aan-vragen van de stedelijke vergunning voorde aanleg.

De belangstelling voor de tuintjes is groot,ook andere gemeenten hebben reedscontact opgenomen met ABLLO vzw ominformatie te vragen over hoe ze het pro-ject Klimop je gevel hebben aangepakt. Zietu een kans om in uw wijk geveltuintjes te

realiseren? Wilt u uw wijk of stad vergroe-nen? Voor praktische informatie of het ge-bruiken van informatiepanelen over hetaanplanten van geveltuintjes kunt u terechtbij Jenny De Laet.

PROJECT: Klimop je gevel

"Vogels, vlinders en bijen voelenzich er prima thuis."

ABLLO vzwContactpersoon: Jenny De Laet Tel: 0032 (03) 7770158 [email protected] CO2UPON: 7.500 euro

EEN GROENE STRAAT DOOR GEVELTUINTJES


De Renovatiefaculteit bestond uit eenreeks bijeenkomsten van een groep be-trokken burgers die de kans kregenvrij na te denken over duurzaam bouwenen renoveren. Zonder vooropgesteldegrenzen werden innoverende ideeëngemaakt over hoe duurzaam renoverengestimuleerd kan worden. De groep be-stond uit mensen met verschillendeachtergronden: uit het maatschappelijkmiddenveld, bouwbedrijven en experts.

Deze transitiegroep werkte een toekomst-beeld uit rond de bestaande woningvoor-raad. De deelnemers probeerden eenpositie in te nemen in dilemma’s, zoals slo-pen versus renoveren en individuele aan-pak versus wijkgerichte aanpak. Ook de fi-nanciële haalbaarheid van ingrijpenderenovaties en het vraagstuk van het komentot energiezuinige huurwoningen wer-den besproken. Onder begeleiding van deBond Beter Leefmilieu zocht de transitie-groep goede praktijkvoorbeelden en ideeënover duurzaam bouwen en renoveren. Zokwam men tot het resultaat dat er noodwas aan een sensibilisatiecampagne rondduurzame materialen, een regelvrije zoneen de mogelijkheid om een ecoleningaan te gaan.

Regelvrije zoneEén van de ideeën afkomstig uit de Reno-vatiefaculteit: een regelvrije zone. Dit is eenstedenbouwkundige 'vrijzone', met weinigtot geen wetgeving, maar wel met indica-toren op sociaal en ecologisch vlak. Een re-gelvrije zone zorgt voor ruimte om te ex-perimenteren en kan oplossingen biedenop ecologisch en sociaal vlak. Het doel vanzo'n zone is het ontwerpen van voorbeel-den die aantonen waar de huidige regle-mentering tekort schiet of belemmerendwerkt. Dit kan dan inspirerend werken voorde besturen om hun regelgeving aan tepassen.

Wat na de Renovatiefaculteit?De Renovatiefaculteit had zijn afsluitings-moment op woensdag 2 april 2014 in hethuis van de bouw in Zwijnaarde. De resul-taten van de faculteit werden bekend ge-maakt. Naast de deelnemers waren ookandere geïnteresseerden uitgenodigd. Dit

betekent echter niet het einde van de Re-novatiefaculteit. De lokale besturen gaanaan de slag met deze ideeën. Het zijnbouwstenen die gemeenten, gewesten enprovincies kunnen helpen met het vormenvan hun eigen klimaatbeleid.

Goedele De Vos en Doenja Lefebure: "Metdeze enthousiaste groep gaan we zeker

een vervolg breien aan dit project. Meerideeën en concrete tools voor gemeentenom ons verouderd patrimonium aan tepakken zijn meer dan welkom." Goedeleen Doenja zijn trekkers van de Steunpun-ten Duurzaam Wonen en Bouwen van deprovincies Oost- en West-Vlaanderen.

LEREN EN FANTASEREN OVER DUURZAAMBOUWEN EN RENOVEREN

PROJECT: De Renovatiefaculteit

"Meer ideeën en concrete tools voorgemeenten zijn welkom."

Bond Beter LeefmilieuContactpersoon: Bernard Govaert0032(0)2 [email protected]: 15.000 euro

NEEM DE MENSEN MEE!

De winnende

foto van de

fotowedstrijd:

VERONIQUE

DELLEBEKE

28


Van 13 maart tot 1 april 2013 vond inde Grote Kerk van het Zeeuwse Goeseen fototentoonstelling plaats, gepro-duceerd door het fotografencollectiefNOOR. Acht gerenommeerde fotogra-fen, waaronder enkelen met een WorldPress prijs op zak, legden wereldwij-de oplossingen om met klimaatveran-dering om te gaan vast in beelden.

Tijdens de fototentoonstelling lag defocus op menselijke verhalen. De foto'stonen hoe mensen zich aanpassen aanhet wijzigende klimaat en hoe ze eenduurzaam bestaan proberen op te bou-wen. De beelden vertrekken vanuit eenpositieve oplossingsgerichte visie. Dezevoorbeelden zetten mensen aan hetdenken rond het thema klimaat en mo-tiveren om zelf iets te ondernemen tenaanzien van de klimaatverandering. Defototentoonstelling richtte zich op eenzeer breed publiek, waaronder ook scho-len en ondernemers in het kader vanduurzaamheid.

Solutions by NOOR bestaat uit:• Kadir Van Lohuizen – Wind Energy,

China• Yuri Kozyrev – Russia's Green Exodus,

Rusland• Nina Berman – Greening the Ghetto,

Verenigde Staten• Francesco Zizola – Brazil's Sweet

Solution, Brazilië• Alixandra Fazzina – Tupande Miti!

Sustainable Forestry, Congo• Pep Bonet – Steamland, Geothermal

Energy, IJsland• Stanley Greene – Hold the Sun in Your

Hand, Kenia• Jon Lovenstein – The Cuban Solution,

Cuba

Kijk voor meer informatie over de ver-schillende fotografen opwww.noorimages.com.

Zeeuws KlimaatfondsDe entree voor de tentoonstelling wasgratis, maar mensen werden aangemoe-digd een donatie te geven aan hetZeeuws Klimaatfonds. Op die manier pro-beerde men de activiteit klimaatneutraalte organiseren.

FotowedstrijdAan de fototentoonstelling werd ookeen fotowedstrijd gekoppeld met het the-ma ‘adaptatie aan het veranderendeklimaat’. De winnaar van de fotowedstrijdwerd Veronique Dellebeke. Gedurende delooptijd van de expositie werd haar fotodigitaal vertoond in de Grote Kerk inGoes. Als prijs kreeg ze een vouwfiets ca-deau. Het thema van haar foto is 'Doorgebruik te maken van duurzame ener-gie, dragen we bij aan een betere toe-komst'.

Consequences by NOORSolutions by NOOR is onderdeel vanacht projecten en bouwt voort op hetgroepsproject 'Consequences by NOOR'.Consequences was voor het eerst te zienop de VN Klimaattop 2009 in Kopenha-gen. Werk uit het Solutions by NOOR-pro-ject is onder andere gepubliceerd inenkele internationale kranten en tijd-schriften, zoals Newsweek (Japan), deVolkskrant (Nederland), Informatie (De-nemarken) en Russische verslaggever(Rusland).

KLIMAATOPLOSSINGEN IN BEELD

PROJECT: Solutions by NOOR

"Door gebruik te maken vanduurzame energie dragen we bij aan

een betere toekomst."

Switchwww.maakdeswitch.nl CO2UPON: 10.000 euro


Ecologisch, duurzaam, veilig en 'altijdop zijn pootjes terecht'. We hebben hethier over een zeewaardig plezierjacht,gebouwd met de groenste materialen.ZeeZilt40 is een innovatief ontwerp meteen uniek uitgelijnde rompvorm die een‘liftend’ effect realiseert tijdens het va-ren. In vaktermen planeren genoemd.Met eigen financiering is er een eersteprototype geproduceerd.

Er varen zo'n 400.000 zeiljachten en mo-torboten in Nederland rond. Plezier-jachten zijn vaak gemaakt van staal, alu-minium en polyester. ZeeZilt vond dat dit

duurzamer kon en ontwierp een duur-zaam jacht, de ZeeZilt40, dat is ge-maakt van vlas, duurzaam hout en bio-logische harsen.

Hierdoor is het jacht zeer licht en heefthet weinig brandstof nodig om vooruit tekomen. Het idee ontstond na het ontwerpvan motorjacht ZeeZilt30, dat was ont-worpen met dezelfde doelstellingen:duurzaam, stevig, sterk en stoer.

Duurzame InnovatieprijsIn 2012 werd ZeeZilt genomineerd voorde landelijke Duurzame Innovatieprijs.

ZeeZilt is hier erg trots op. Ze wonnen deprijs niet, maar werden wel landelijk alsinnovators erkend. De nominaties vanDuurzame Innovatieprijs worden op ie-dere eerste dinsdag van september(Duurzame Dinsdag) aangeboden aan devertegenwoordiger van de regering.

Belgian Boat Show Het ZeeZilt-concept kreeg subsidie vanNeem de Mensen Mee! om zichzelf tepresenteren op de Belgian Boat Show,die plaatsvond van 2 tot 10 februari 2013in Gent. Daarvoor werd ook een filmpjegebruikt om het schip te promoten.

DUURZAME KOERS IN DE JACHTBOUW

PROJECT: Zeezilt

ZeeZilt40Dimp [email protected]: 4681,11 euro


Ruim 120 Zeeuwse scholen vormensamen de Zeeuwse Zonnefabriek. Zijhebben een set van drie tot vier zonne-panelen op het dak. In de hal van dezescholen hangt een afleesdisplay waar-op leerlingen, ouders en leerkrachtenkunnen zien hoeveel zonne-energiedeze panelen opleveren. Het werd tijdvoor een volgende stap: de route naareen energieneutrale school.

In 2013 en 2014 is gewerkt aan een rou-tekaart naar een energieneutrale school.Pascal Elegeert: "Een universele route-kaart of blauwdruk is niet voor allescholen mogelijk. Iedere school is unieken vergt een eigen benadering en aan-pak. We spreken daarom liever van eenmenukaart met energieneutraliteit alseinddoel."

MenukaartDe ingrediënten van de menukaart zijn:het uitvoeren van een (energie)scanmet als resultaat: een energiebespa-ringsadvies, het maken van een plan vanaanpak, het opstellen van een investe-ringsplan en financieringsplan, de imple-mentatie, educatie, aandacht in de klasvoor duurzaamheid en monitoring.

TestscholenDeze theoretische route naar een ener-gieneutrale school is gepresenteerd aantwee onderwijskoepels, Archipel scho-len en Perspecto, die instemden om debovenstaande (theoretische) route tetesten op één locatie; respectievelijk deBranding in Vlissingen en de Marijkeschool in Axel. Beide scholen hebben eenenergiescan gehad en er is een energie-besparingsadvies uitgebracht. Voor bei-de scholen is voor wat betreft energie-zuinige verlichting en de aanschaf vanzonnepanelen een investerings- en finan-cieringsplan opgesteld en gepresen-teerd aan het schoolbestuur.

Pascal: "De investering kan binnen tienjaar terugverdiend worden. Door de ge-boekte energiebesparing kunnen dekosten betaald worden. Daarnaast kre-

gen we een offerte van verschillendeEnergie Service Companies (ESCO’s).Zij wilden de investering voor hun reke-ning nemen tegen een leveringscontactvan energie voor een looptijd van 15 jaar.Helaas liep de besluitvorming mindersnel dan gehoopt en is het niet gelukt bin-nen de projectperiode te besluiten tot im-plementatie. Daardoor was het niet mo-gelijk om de behaalde energiebesparingen energieopwekking te monitoren en tevergelijken met de verwachtingen."

LespakkettenAls onderdeel van dit project heeft Insti-tuut voor natuureducatie en duurzaam-heid (IVN) Zeeland het huidige aanbodaan educatie op het thema duurzameenergie geëvalueerd en een aanbevelinggedaan van drie lespakketten voor ditthema: 'Energieke Scholen', 'Sjaak zoektSjakies' en 'Van Zon krijg je energie'.

GrensoverschrijdendVertegenwoordigers van Zeeuwse ge-meenten, schoolbestuur, VerenigingZeeuwse Milieufederatie (ZMf), IVN enSwitch zijn op uitwisselingsbezoek ge-weest naar de Oost-Vlaamse gemeenteKruibeke. Het gemeentebestuur van

Kruibeke heeft de ambitie uitgesprokenenergieneutraal te zijn in 2020.

DE ROUTE NAAR EEN ENERGIENEUTRALESCHOOL

PROJECT: De Zeeuwse Zonnefabriek

"Bij scholen liggen veel kansen doorenergiebesparing te combineren met educatie

over duurzame energie."

Switch (voorheen COS Zeeland)Pascal [email protected] CO2UPON: 15.000 euro


Colofon

Deze uitgave kwam tot stand in het kader van het Interreg project Neem de Mensen Mee!,een samenwerking tussen de provincies Oost-Vlaanderen, West-Vlaanderen en Zeeland.De drie provincies zijn verenigd in de Euregio Scheldemond. Het project wordt gesteunddoor de Grensregio Vlaanderen-Nederland van Interreg.

Vormgeving: Provincie ZeelandTekst: Simon Verpoest en Marjolein van OoijenEindredactie: Provincie ZeelandFotografie: Alle foto’s zijn ingezonden door de deelnemende partijen. Met uitzonderingvan: fietsende kinderen (Iedereen in Beweging) door R.V., jacht (ZeeZilt) doorLex de Meester en zonnepanelen (Zeeuwse Zonnefabiek) door Jord Stenvert in opdrachtvan de Provincie Zeeland.

Met dank aan iedereen die meewerkte aan de totstandkoming van deze brochure.

www.grensregio.eu/neem-de-mensen-meewww.oost-vlaanderen.be/klimaat www.west-vlaanderen.be/klimaatwww.zeeland.nl

April 2015

34

NEEM DE MENSEN MEE!

NEEM DE MENSEN MEE! - Grensregio › assets › files › site › downloads › Ei... ·...

Documents

Transcript of NEEM DE MENSEN MEE! - Grensregio › assets › files › site › downloads › Ei... ·...