Toolkit FEM Talks NL

VoorwoordDeze toolkit is bestemd voor vrouwenorganisaties die in hun eigen regio een FEM Talks-expertmeeting willen organiseren.

In deze toolkit vindt u informatie over de opzet van de FEM Talks, over het doel en de doelgroepen. Ook biedt de toolkit een overzicht van het kader waarbinnen deze activiteiten worden uitgevoerd (de Alliantie Samen Werkt Het!)

De toolkit biedt verder een stappenplan over de organisatie van een FEM Talk.

Als voorbeeld van een FEM Talk is hier het programma, het verslag en overige inhoudelijke informatie van de landelijke FEM Talk 2018 opgenomen. Deze FEM Talk werd gehouden op 7 mei in het Huis van Europa in Den Haag. Het thema werd gevormd door de vraag of het Universeel Basisinkomen kwetsbare vrouwen een betere positie geeft.

Tenslotte biedt deze toolkit een overzicht van artikelen over het landelijk thema van 2018. Het is de bedoeling dat deze toolkit doorlopend wordt aangevuld met materiaal vanuit de FEM Talks die in het loop van dit jaar in de verschillende regio’s worden gehouden.

Bent u geïnteresseerd in het organiseren van een FEM Talk in uw regio? Neem dan contact met ons op! De NVR denkt graag met u mee en er is een bescheiden budget beschikbaar voor een vergoeding van de externe kosten (zoals zaal, catering, reiskosten) voor het organiseren van een regionale FEM Talk.

Voor meer informatie over FEM Talks NL of advies over het organiseren van een FEM Talks-expertmeeting kunt u contact opnemen met de Nederlandse Vrouwen Raad (NVR), email info@de-nvr.nl tel. 070-3469304.

Veel succes met de organisatie!

NVR, augustus 2018

Wat zit er in deze toolkit?

2

1. Wat zijn FEM Talks NL? -4-2. De Alliantie Samen Werkt Het!

3. Stappenplan ‘Hoe organiseer ik een regionale FEM Talk?’4. Landelijke FEM Talk 2018 (thema: universeel basisinkomen)

o 4.1 Programmao 4.2 Verslago 4.3 Cv’s sprekers en gespreksleiderso 4.4 Achtergrondinfo Universeel Basisinkomeno 4.5 Presentaties

5. Artikelen over het universeel basisinkomen 6. Filmpje FEM Talks

3

1. Wat zijn FEM Talks NL?FEM Talks NL is een serie bijeenkomsten van de Nederlandse Vrouwen Raad rondom facetten van een gender-inclusieve economie om te komen tot een andere visie op de economie als alternatief voor het huidige marktmodel.

Er is inbreng van relevante deskundige (keynote) sprekers (o.a. vanuit universiteiten, vakbonden, bedrijfsleven en Europese instellingen) tijdens een plenair programma, paneldiscussies en workshops (publieksinteractie). Er kan hierbij een link worden gelegd met door Nederland geratificeerde verdragen (zoals CEDAW, Istanbul Conventie) en de vraag of Nederland deze al dan niet adequaat uitvoert.

De eerste FEM Talks NL was op 24 mei 2017. Professor Janneke Plantenga (Universiteit van Utrecht) verrichtte de aftrap met een analyse van de term ‘gender inclusieve economie’. De serie wordt afgesloten met een symposium in 2022 in samenwerking met de Universiteit Utrecht.

De landelijke FEM Talks NL 2018 op 7 mei ging over het Universeel Basisinkomen. Daarnaast worden er jaarlijks een aantal regionale FEM Talks georganiseerd door de lidorganisaties van de NVR.

Sinds 2018 maakt FEM Talks NL onderdeel uit van de alliantie Samen Werkt Het, een samenwerkingsverband van WOMEN Inc., Movisie, WO=MEN, Proefprocessenfonds Clara Wichmann en de Nederlandse Vrouwen Raad (zie pagina 6).

DOELDe FEM Talks zijn gericht op de positieverbetering van financieel kwetsbare groepen vrouwen door het in kaart brengen van knelpunten en vergroten van bewustwording over hoe de positie van financieel kwetsbare doelgroepen kan worden versterkt.

Doel van deze bijeenkomsten is het bijdragen aan voorlichting over, bewustwording van en meningsvorming, zowel landelijk als regionaal, rondom het overkoepelende FemTalks NL thema ‘naar een gender-inclusieve economie’, specifiek voor de positieverbetering van financieel kwetsbare groepen in de samenleving. Met toename van kennis en inzichten over het thema, incl. het in kaart brengen van goede ontwikkelingen en aandachtspunten, en toename van bewustwording over het belang van het thema bij de doelgroepen, alsook in de samenleving als geheel.

DOELGROEPDeze activiteit is gericht op universiteiten, vakbonden, bedrijfsleven, Europese instellingen, vrouwenorganisaties.

4

FREQUENTIELandelijke expertmeeting: 1x per jaar / ca. 50-70 deelnemersRegionale bijeenkomsten: 2-3 per jaar / ca. 50-70 deelnemers per keer, in samenwerking met vrouwenorganisaties in de regio.

5

2. De Alliantie Samen Werkt Het!De doelstelling van de Alliantie Samen Werkt het! (ASWH) is om een betere balans tussen (betaald) werk en (onbetaalde) zorgtaken te krijgen voor mannen en vrouwen. De alliantie richt zich daarbij met name op vrouwen met een zwakke arbeidsmarktpositie. Factoren die hun arbeidsmarktpositie verzwakken, zijn:

laaggeletterdheid het ontbreken/missen van een startkwalificatie het hebben van een (arbeids)handicap discriminatie op grond van gender, leeftijd, beperkingen, zwangerschap of pril

moederschap, migranten- of vluchtelingenachtergrond mismatch aanbod en vraag arbeidsmarkt (opleiding en/of /werkervaring zijn.

verouderd) de bijkomende situatie van  zorg voor kinderen: (geen) toegang (al bij solliciteren)

tot kinderopvang de bijkomende situatie van mantelzorg: gebrek aan passende respijtzorg

De ASWH wil vrouwen én (de mannen in) hun omgeving ondersteunen om vanuit financieel kwetsbare situaties financieel weerbaar te worden. Financiële weerbaarheid is de situatie waarin een vrouw in staat en bereid is om tenminste een toereikend inkomen te verdienen.

We onderscheiden drie groepen vrouwen, op basis van ons begrip van financiële kwetsbaarheid: bijstands- en WAO/WIA- en Wajong-ontvangers, Niet-uitkeringsgerechtigden (NUG)-vrouwen en werkende armen. De laatste twee groepen krijgen in onze optiek nog nauwelijks aandacht op maatschappelijk, institutioneel en individueel niveau.

De volgende categorieën zijn tot nu toe als doelgroepen geformuleerd:

- Alleenstaande ouders/moeders en/of mantelzorgers - die NUG-ger zijn of in werkende armoede verkeren (kleine baantjes)- dus in een financieel kwetsbare situatie (vast)zitten - die betaald werk, beter betaald werk en/of meer uren betaald werk willen vinden- maar door een zwakke arbeidsmarktpositie en onbetaalde zorgtaken belemmeringen

ervaren bij de stap naar meer en/of beter betaald werk

3.Stappenplan Hoe organiseer ik een regionale FEM Talk?

• Kies een onderwerp en een wervende titel en bepaal de datumHet organiseren van de bijeenkomst begint bij het prikken van de datum. Start niet te laat, geef jezelf de tijd om alles rondom de bijeenkomst te regelen. Het kost vaak meer tijd dan je verwacht, denk hierbij aan 3 á 4 maanden. Bovendien heb je dan meer kans dat de locatie nog beschikbaar is en dat de sprekers en bezoekers nog ruimte hebben in hun agenda.Houd er rekening mee dat het onderwerp past binnen de doelstellingen en thema’s van de FEM Talks en de Alliantie

6

Samen Werkt Het!

• Zoek een locatieEen goede locatie hoeft niet veel te kosten. Benader bijvoorbeeld de school in de buurt. Veel scholen zijn bereid de gymzaal of de aula ter beschikking te stellen. Ook clubhuizen, buurthuizen, sportverenigingen of kleine horecagelegenheden zijn goede opties. Houd bij het regelen van een locatie ook rekening met het aantal mensen dat je verwacht.Vergeet de koffie en thee niet.

• Uitnodiging / Save The DateStuur ruim van tevoren een Save The Date met daarin het thema van de avond, de dag en locatie. Mocht er al een programma bekend zijn stuur deze dan mee. Mensen kunnen de dag dan vrij houden in hun agenda.Vermeld de bijeenkomst op de website en deel het op sociale media. Zorg dat mensen weten van de bijeenkomst.Stuur minimaal een maand van tevoren een uitnodiging. Vermeld in de uitnodiging eventueel de parkeermogelijkheden en voeg adres en routebeschrijving toe. Stuur de aanwezigen een week van tevoren het definitieve programma toe.

• ProgrammaBetrek zoveel mogelijk de netwerken uit de eigen regio, zowel (ervarings)deskundigen als vrouwenorganisaties. Voor het benaderen van sprekers van universiteiten en Europese instellingen kan ook contact worden opgenomen met de NVR. Als er een á twee belangrijke sprekers hebben toegezegd benader dan de overige partijen met de mededeling wie er al hebben toegezegd. Grote kans dat ze er ook graag bij aanwezig willen zijn.

• Zoek een leuke/bekende “dagvoorzitter”Een dagvoorzitter begeleidt de discussie, vat samen en praat de verschillende onderdelen aan elkaar. De dagvoorzitter heeft vooraf veel informatie nodig m.b.t. de diverse sprekers, de namen, functies, levensloop en het onderwerp (informatie via Google kan je hierbijhelpen).

• DiscussietipsGeef mensen tijdens de bijeenkomst de tijd om vragen te stellen.Je kunt dit doen door na elke spreker tijd in te plannen voor het stellen van vragen of door aan het eind van de avond tijd voor vragen in te plannen. Sommige sprekers vinden het prettig als mensen hun vragen gewoon tijdens de presentatie stellen. Overleg dit vooraf met de sprekers.Zorg voor voldoende diversiteit in je programma.Tussendoor is een (netwerk)pauze prettig maar zorg dat iedereen weer tijdig weet dat een spreker begint. Niets is vervelender dan geloop en gepraat tussendoor.Na de inleidingen in het plenaire gedeelte zetten de deelnemers de discussie over de thematiek van de bijeenkomst voort in kleinere themagroepen (thematafels). Dit gebeurt onder leiding van een gespreksleider. Deze is ruim van te voren gevraagd en deskundig op de gespreksonderwerpen. Ook is het handig om afspraken te maken met een notulist, zodat er een verslag kan worden gemaakt van de uitkomsten van de discussie. Aan het einde van het programma koppelt de gespreksleider de meest relevante resultaten van de discussie in de themagroepen plenair terug naar de deelnemers van de bijeenkomst. Voor de discussie in de themagroepen kun je gebruik maken van stellingen.

• SprekersZorg dat de sprekers voor en na hun presentatie goed opgevangen worden, wijs iemand aan die de spreker opwacht en begeleidt.Vraag sprekers vooraf wat ze nodig hebben ter ondersteuning van hun presentatie. Microfoons? Als je een PowerPoint presentatie wilt houden, moet er wel een beamer, een

7

computer/laptop en een projectiescherm aanwezig zijn (controleer vooraf of dit allemaal werkt).Stuur sprekers enkele dagen voor de bijeenkomst een laatste e-mail waarin je ze vraagt een laatste keer te bevestigen dat ze komen. Geef hen in deze mail ook een laatste stand van zaken door samen met wat zij kunnen verwachten van het publiek. Vraag een telefoonnummer en geef je eigen telefoonnummer. Stuur ze een routebeschrijving en het complete programma, zodat ze weten waar en wanneer ze verwacht worden.Een spreker verdient een woord van dank en een kleinigheid.

MOGELIJKE ONDERWERPEN VOOR REGIONALE FEMTALKS:1. Een actueel lokaal onderwerp2. Universeel Basisinkomen3. Werk en Mantelzorg4. Financiële kwetsbaarheid

8

4. Landelijke FEM Talk 20184.1 Programma

13.00-13.30 uur Inloop met koffie/thee

9

13.30-13.45 uur Welkom door Marijke Jongbloed, NVR vice-voorzitter 13.45-14.25 uur Keynote speech, Mary Collins, Senior Policy Officer Economic

and Social Policies, European Women’s Lobby (EWL) incl. Q&A 14.25-14.50 uur Dr. L. Groot, universitair hoofddocent Economie van de publieke

sector, Universiteit Utrecht, School of Economics (U.S.E.) incl. Q&A 14.50-15.15 uur Dr. Mirre Stallen, onderzoeker bij Lecoraat Armoede

Interventies, Hogeschool Amsterdam & universitair docent Psychologie, Universiteit Leiden, incl. Q&A

15.15-15.30 uur Pauze 15.30-15.40 uur Toelichting discussie in themagroepen 15.40-16.15 uur Discussie in themagroepen

Gespreksleiders: Hans Zuidema, projectleider Vertrouwen Werkt, gemeente Wageningen; Quinta Ansem, voorzitter EAPN NL, docent / onderzoeker Hogeschool Windesheim

Flevoland; Jan Reynders, specialist internationale samenwerking & gender, en afgevaardigde

MenEngage NL;

Plenaire bespreking bijdragen vanuit de themagroepen onder leiding van de dagvoorzitter Marijke Jongbloed.

Tot 17.00 uur Napraten met een drankje

10

Landelijke FEM Talk 20184.2 Verslag

Op 7 mei 2018 organiseerde de Nederlandse Vrouwen Raad FEM Talks 2018: Een betere positie voor kwetsbare vrouwen dankzij een Universeel Basis Inkomen? Het Universeel Basis Inkomen (UBI) is op dit moment een hot item, maar het heeft ook een lange geschiedenis legde Loek Groot, universitair hoofddocent Economie van de publieke sector, Universiteit Utrecht, School of Economics, uit: “Er is te zien dat op momenten van toenemende werkloosheid de aandacht voor het basisinkomen stijgt”. De Nederlandse Vrouwen Raad zet zich in om de positie van vrouwen te verbeteren en kijkt daarbij naar meerdere facetten van de samenleving. In FEMTalks werd bediscussieerd of het UBI een oplossing is voor financieel kwetsbare vrouwen of zoals men het eigenlijk moet verwoorden: vrouwen in een financieel kwetsbare positie. Keynote spreker Mary Collins, Senior Policy Officer Economic and Social Policies, European Women’s Lobby (EWL), vertelde dat er geen consensus is over UBI binnen feministen, maar dat een gender/feministisch perspectief noodzakelijk is in het debat rondom het UBI. Mirre Stallen, onderzoeker bij Lectoraat Armoede Interventies, Hogeschool Amsterdam & universitair docent Psychologie, Universiteit Leiden, liet zien dat armoede de structuur van het brein verandert. Armoede heeft vooral een effect op het kinderbrein, dat ontwikkelt zich als het kind in armoede verkeert anders en ontwikkelt  onder meer minder grijze stof. Hoe langdurig de effecten zijn wordt nog onderzocht omdat hersenen zich ontwikkelen gedurende de hele levensloop.In de tweede helft van de middag discussieerden de deelnemers in themagroepen. De Nederlandse Vrouwen Raad lobbyt bij organisaties en overheden om de conclusies uit het verslag te betrekken in hun discussie rondom het UBI en vrouwen in een financieel kwetsbare positie. 

Lees hier het inhoudelijk verslag van deze inspirerende middag.

11

Landelijke FEM Talk 20184.3 Cv’s sprekers en gespreksleiders

FEM Talks NL - ‘Naar een gender inclusieve economie’ Een betere positie voor kwetsbare vrouwen dankzij een Universeel Basis Inkomen (UBI)?

Mary Collins: Mary Collins is een expert op het gebied van ‘Economisch en Sociaal Beleid’ en coördinator ‘belangenbehartiging’. Voordat ze zich aansloot bij de European Women’s Lobby (EWL) in 1995, werkte Mary op het vlak van kinderbescherming voor de ‘Health Authority’ in Ierland en voor de ‘European Federation of Organisations working with the Homeless’ (FEANTSA) in Brussel. Mary begon bij de EWL ter voorbereiding van de EWL inzet voor de 4e Wereld Conferentie voor Vrouwen, welke in Beijing plaatsvond, en leidde tot de ‘Beijing Platform for Action’. Gedurende de afgelopen 15 jaar was Mary betrokken bij diverse thema’s, zoals ‘geweld tegen vrouwen’, EU asiel- en mensenrechtenbeleid, de EU Strategie over de Rechten van het kind en de VN conventie voor Disabled Persons.

Loek Groot: Loek is econoom en filosoof en werkzaam als universitair hoofddocent Economie van de publieke sector aan de Utrecht University School of Economics (U.S.E.). Zijn onderzoek richt zich op de interactie tussen sociale zekerheidsarrangementen en de arbeidsmarkt, met speciale aandacht voor het voorstel van een basisinkomen of negatieve inkomstenbelasting. Zijn dissertatie Basic Income and Unemployment (1999) ontving het predicaat cum laude. Andere onderzoeksinteresses liggen op het terrein van milieueconomie, sporteconomie en politieke filosofie.

Mirre Stallen: Mirre is senior onderzoeker bij het lectoraat Armoede Interventies aan de Hogeschool van Amsterdam en universitair docent aan de Universiteit Leiden. Zij doet onderzoek naar de psychologische processen die ten grondslag liggen aan gedrag. Centraal in haar werk staat het verbinden van wetenschap en praktijk. In haar onderzoek combineert zij methoden uit verschillende disciplines, waaronder de neurowetenschappen, psychologie en economie. Mirre is afgestudeerd in de Cognitieve Wetenschappen aan de UvA (cum Laude) en gepromoveerd aan de Erasmus Universiteit Rotterdam (2013). Zij was als doctoraal onderzoeker verbonden aan Stanford University in de Verenigde Staten (2015-17).

12

Thematafel gespreksleiders Hans Zuidema: ZO! – organisatieadvies. Werkt in opdracht van verschillende gemeenten als zelfstandig adviseur, projectleider en interimmanager. Voor de gemeente Wageningen is hij projectleider van Vertrouwen Werkt. Wageningen is een van de experimentgemeenten in het kader van de Participatiewet. Er wordt onderzocht of werken vanuit vertrouwen en een andere bejegening van mensen in de bijstand tot betere resultaten leidt. Dit op uitstroom naar werk, op parttime werk, maatschappelijke participatie en op welzijn, gezondheid en welbevinden. Mensen krijgen de ruimte hun eigen weg richting werk of participatie te kiezen, krijgen meer persoonlijke maatwerk begeleiding en houden meer over van bijverdienen in de bijstand. Meer over het onderzoek lezen op www.wageningen.nl/vertrouwenwerkt.

Quinta Ansem: Quinta is voorzitter van de Nederlandse afdeling van het European Anti Poverty Network (EAPN NL) dat rapporteert en overlegt op structurele basis met het ministerie van Sociale Zaken. Het EAPN is een Europese koepel dat deelneemt aan de EMIN (European Minimum Income Network, gefinancierd door de Europese Commissie). Zij is tevens docent / onderzoeker en trainer aan de hogeschool Windesheim Flevoland, voor de WMO werkplaats - Lectoraat Zorg en Welzijn. Focus ligt op het daadwerkelijk realiseren van de Kanteling bij voornamelijk de Sociale Wijkteams. Zij is initiatiefnemer van ‘ONS KantelHuis’(i.o.) van st. Herkansing, een dynamische community te creëren voor sociaal kwetsbare mensen. Een time out plek met een deel vaste bewoners en een deel tijdelijke bewoners, d.w.z. sociaal kwetsbaren. Donaties zijn welkom: Stichting Herkansing, rek.nr. NL 93 INGB 0000 7737 64 o.v.v. ONS KantelHuis. www.onskantelhuis.nl, www.eapnned.nl. Jan Reynders: Jan is gespecialiseerd in internationale samenwerking & gender en werkte o.a. voor Hivos in Azië, Afrika, het Midden Oosten en Europa. Zijn focus ligt op de gender dimensie van socio-economische ontwikkelingen, conflict preventie, geweld tegen vrouwen, seksuele en reproductieve gezondheid en rechten (SRHR) en preventie HIV/aids. Speciale aandacht gaat daarbij uit naar de rol van jongens en mannen, en naar machtsmisbruik in relaties. Bestuurlijk is hij betrokken bij de ‘Gender and Water Alliance’ (GWA) en het landelijke gender platform WO=MEN - waar hij mede initiatiefnemer was voor de mannen werkgroep ‘de keukentafel’. Verder is hij lid van de stuurgroep MenEngage Europe, welke deel uitmaakt van het wereldwijde ‘MenEngage network’.

13

Landelijke FEM Talk 20184.4 Achtergrondinfo Universeel Basisinkomen

Wilt u aan de slag met het thema Universeel Basisinkomen en de positie financieel kwetsbare vrouwen? Lees dan hieronder meer over het onderwerp.

NVR 7 mei 2018 – HUIS VAN EUROPA FEM Talks NL - NVR expert meeting ‘Naar een gender inclusieve economie’ Een betere positie voor kwetsbare vrouwen dankzij een Universeel Basis Inkomen (UBI)?

In de Europese en internationale arena valt steeds vaker de term UBI als oplossing voor de groeiende kloof tussen werkenden en degenen die noodgedwongen aan de zijkant staan. In Finland startte begin 2017 een pilot onder 2.000 langdurig werklozen o.a. om de complexe bureaucratische procedures voor uitkeringen en toeslagen te vereenvoudigen (nog geen resultaten bekend). In Schotland staat een proef op de rol. En in Utrecht, Tilburg, Groningen en Wageningen vinden experimenten plaats met een ‘regelluwe uitvoering van bijstandswet’, als mogelijke opmaat naar een basisinkomen voor allen.

In deze FEM Talks gaat de NVR na of en op welke wijze een UBI dan wel een regelluwe uitvoering van de bijstandswet kan bijdragen aan versterking van de positie van speciaal (financieel) kwetsbare (groepen) vrouwen, binnen een Europese context.

A C H T E R G R O N D I N F O R M A T I E 1) Onderzoek uitvoering bijstandswet in 5 Nederlandse gemeenten 2) Minimum & basic income; 3) Wat is een basisinkomen? 4) Europees netwerk – Ubi – Europe; 5) Filosoof Rutger Bregman pro basisinkomen;

1) ONDERZOEK UITVOERING BIJSTANDSWET IN 5 NEDERLANDSE STEDEN: Monique Kremer, hoogleraar Actief Burgerschap aan de universiteit Amsterdam, en werkzaam bij de WRR, onderzocht samen met www.Socialevraagstukken.nl voor de gemeente Amsterdam de vraag: Hoe kun je mensen in de bijstand laten meedoen aan de samenleving, zonder dat dit meteen tot werk leidt? De resultaten zijn vastgelegd in het rapport ‘Van werk naar welbevinden - Werkt de zachte hand in de bijstand?’ Wat blijkt? Ruwweg de helft van de mensen in de bijstand is opgegeven voor betaalde arbeid. Zij hoeven niet meer te solliciteren, zij krijgen geen hulp naar werk. Voor hen is de bijstand veranderd van een tijdelijk vangnet in een blijvende voorziening. De tegenprestatie krijgt vorm als vrijwilligerswerk, mantelzorg of werken aan je schulden of gezondheid. De ene gemeente kiest voor drang, de andere voor motivering, de derde voor vrijblijvendheid. In alle gevallen is het doel niet werk maar welzijn. Werkt de zachte hand in de bijstand? Verder lezen: https://www.socialevraagstukken.nl/van-werk-naar-welbevinden-werkt-de-zachte-hand-in-de-bijstand/

2) MINIMUM & BASIC INCOME: The Social Platform (= een Europese koepel, red.) has been a strong defender of adequate minimum income schemes throughout the European Union for years. Their main claims are presented in a position paper on an EU Directive on adequate minimum income schemes, and they will actively advocate for their integration in the upcoming European Pillar of Social Rights. Social Platform (1995): 47 members (incl. EAPN and EWL) representing more than 2,800 national organisations, associations and other voluntary groups at local, regional and national level in every EU member state – covering a large

14

spectrum of the EU social civil society sector. Meer lezen: http://www.socialplatform.org/blog/debating-minimum-and-basic-income/.

The European Minimum Income Network (EMIN): an informal Network of organisations and individuals committed to achieve the progressive realisation of the right to adequate, accessible and enabling Minimum Income Schemes. EMIN unites experts, professionals, academics and diverse entities active in the fight against poverty and social exclusion. EMIN is organised at EU & national levels, in all the EU Member States and in Iceland, Norway, Macedonia (FYROM) and Serbia. This network is coordinated by the European Anti-Poverty Network (EAPN). EMIN started as a project (2013-14) funded by the European Commission, with the aim to build consensus and take the necessary steps towards the progressive realisation of adequate and accessible minimum income schemes in EU Member States. For the period 2017-2018 EMIN received financial support from the European Union Programme for Employment and Social Innovation to develop its work in the EU Member States and at EU level (EMIN 2 project). EMIN2 aims at the progressive realisation of the right to adequate, accessible and enabling minimum income schemes, through: 1) Strengthening the EMIN Networks and Networking at EU and National Levels, 2) Building awareness that adequate and accessible incomes are not only good for the people who directly benefit but also for the whole of society, 3) Ensuring progress through engaging in relevant policy debates and initiatives at EU and National levels. Meer lezen: https://emin-eu.net.

Onderstaande informatie is afkomstig van: www.basisinkomen.nl 3) WAT IS EEN BASISINKOMEN? Een basisinkomen is een vast (maand-)inkomen, dat de overheid aan iedere burger verstrekt of garandeert zonder daar voorwaarden bij te stellen. Het heet basisinkomen omdat het net genoeg is om van rond te komen. Wie een hoger inkomen wil blijft aangewezen op andere bronnen zoals inkomsten uit arbeid.[1] De meningen zijn nog verdeeld over de ideale hoogte van een basisinkomen.[2]

WAAROM EEN BASISINKOMEN? De Vereniging Basisinkomen stelt dat het toekennen van een onvoorwaardelijk basisinkomen aan iedereen die dat nodig heeft mensen zelf de regie weer in handen geeft. Iedereen wordt door het basisinkomen erkend als volwaardig burger, zonder voorwaarden vooraf. Dit zal leiden tot meer saamhorigheid in de samenleving. Het is een verklaring van vertrouwen vanuit de gemeenschap naar elke burger. Het zelfrespect bij de gemiddelde burger zal toenemen. Het kostwinner-principe verdwijnt. Niemand is nog totaal financieel afhankelijk van een partner. Iedereen zal in staat zijn om te kunnen voorzien in de meest basale kosten van levensonderhoud. Dakloosheid, honger en schulden kunnen worden uitgebannen. Een basisinkomen is goed voor het gezinsleven. Ouders die dat willen kunnen zich primair richten op de zorg voor hun kinderen. Dit zal de kwaliteit van de opvoeding ten goede komen. Je hoeft niet om het even welk werk te accepteren. Je kunt vanuit een sterkere positie onderhandelen met degene die je een betaalde baan aanbiedt. Daardoor kun je betere arbeidsomstandigheden eisen. En bijvoorbeeld een hoger salaris. Salarisverhoging (dus meer koopkracht) voor meer mensen is goed. Wanneer niemand meer verplicht hoeft te werken zullen veel mensen waarschijnlijk minder uren gaan werken, waardoor er meer ruimte beschikbaar komt op de betaalde arbeidsmarkt. De beschikbaarheid van betaalde functies zal dus groeien, in tegenstelling tot de huidige situatie. Je kunt meer invloed krijgen op het werk zelf, en op het functioneren van je bedrijf. Hierdoor krijg je dus meer greep op je eigen functioneren, en daarmee ook meer maatschappelijke verantwoordelijkheid. Je kunt makkelijker ontslag nemen. Een wereldwijd ingevoerd basisinkomen zal een veel evenwichtigere wereldhandel tot gevolg hebben. Dit zal een sterke toename van de welvaart in ontwikkelingslanden tot gevolg hebben. Daardoor zal economische migratie, op zoek naar welvaart in rijkere delen van de wereld, afnemen. Ook zal de noodzaak voor mensen in ontwikkelingslanden om roofbouw

15

te plegen op de natuur sterk afnemen. De productie van goederen en diensten kan door een verdere mechanisering en automatisering efficiënter en kwantitatief beter worden uitgevoerd. Vasthouden aan het streven naar volledige werkgelegenheid boven automatisering dwingt veel mensen tot het verrichten van onnodig geestdodend en mensonwaardig werk. Kostbare levenstijd wordt op deze manier zinloos verbruikt en kan tegelijkertijd niet meer zinvol worden aangewend. De menselijke waardigheid wordt op deze manier geminacht. Veel administratieve rompslomp wordt overbodig. Dit bespaart veel tijd, energie, geld, papier en ergernis. Ambtenaren hoeven niet meer dag in dag uit formulieren te bekijken en duizend-en-één bureaucratische regeltjes proberen te handhaven. Ook zij kunnen na invoering van het basisinkomen hun leven eindelijk naar eigen inzicht invullen met vrijwillig gekozen activiteiten. [1]Wat zijn de voorwaarden? http://basisinkomen.net/obi/de-4-criteria-voor-een-onvoorwaardelijk-basisinkomen/[2] Hoe hoog is dat basisinkomen? http://basisinkomen.net/obi/hoe-hoog-is-dat-onvoorwaardelijk-basisinkomen-nou-eigenlijk/

DEFINITIES: - Basisinkomen: idee dat iedereen van overheidswege een bepaald inkomen zou moeten ontvangen, ongeacht andere inkomsten en zonder de verplichting om zich beschikbaar te stellen voor de arbeidsmarkt. - Basisinkomen: (algemeen overheid) Minimuminkomen dat de overheid aan iedere persoon individueel toekent, ongeacht de aanwezigheid van ander inkomen of vermogen en ongeacht of de ontvanger werkt, gewerkt heeft of bereid is te werken (Schöndorff c.s.). http://www.encyclo.nl/lokaal/10497 - Basisinkomen: Een `basisinkomen` is een `onvoorwaardelijk` inkomen, gegeven of gegarandeerd door de overheid aan de burgers. Het is hoog genoeg om zonder luxe van te leven. Bij een lager bedrag wordt wel gesproken van een gedeeltelijk basisinkomen. http://nl.wikipedia.org/wiki/Basisinkomen- Basisinkomen: Inkomen zonder, toeslagen http://www.mijnwoordenboek.nl/puzzelwoordenboek/ba 4) EUROPEES NETWERK - UBI-EUROPE: Unconditional Basic Income Europe (UBI-Europe) is een netwerk van organisaties en individuen met verschillende culturen, talen, sociale belangen en diverse politieke-, religieuze- en levensbeschouwelijke achtergronden. Samen delen zij de overtuiging dat een onvoorwaardelijk basisinkomen de beste en meest duurzame oplossing is voor onze samenlevingen. Het netwerk is in België ingeschreven als niet-gouvernementele organisatie (ngo). Meer informatie: http://basicincome-europe.org of http://ubie.org.

Oprichting: Aan het einde van de campagne van het Europees Burgerinitiatief voor een Onvoorwaardelijk Basisinkomen (European Citizens’ Initiative Campaign for an Unconditional Basic Income) om deze beweging te consolideren. Het Burgerinitiatief – de eerste in zijn soort wereldwijd – werd in 2013 gelanceerd om zoveel mogelijk handtekeningen te verzamelen voor de invoering van een basisinkomen in de landen van de Europese Unie. De oprichting van UBI-Europe leidde tot het ontstaan van nieuwe groepen (o.a. in Griekenland, Groot-Brittannië, Portugal, Roemenië), die zich sterk maken voor de introductie van een onvoorwaardelijk basisinkomen in het eigen land en in Europa.

Ontstaan: De voorbereiding van het Europees Burgerinitiatief begon in april 2012 met een eerste bijeenkomst in het Europees Parlement in Brussel. Ongeveer 50 deelnemers uit heel Europa namen deel en besloten om een Uitvoerend Comité voor de organisatie van het Europees Burgerinitiatief (Working European Citizens’ Committee) samen te stellen. Deze commissie kwam ieder kwartaal bij elkaar en fungeerde als het informele besluitvormingsorgaan voor de campagne. Sinds die tijd heeft het comité in Parijs vergaderd (juli 2012), München (september 2012), Firenze (oktober 2012), Straatsburg (februari 2013), Keulen (mei 2013), Berlijn (september 2013) en Luxemburg

16

(december 2013), waar de commissie unaniem besloot om de vaart en het enthousiasme, door het Europees Burgerinitiatief gegenereerd, vast te houden door een nieuwe, formele organisatie in het leven te roepen en de beweging verder uit te bouwen. Deze nieuwe organisatie werd Unconditional Basic Income Europe, afgekort ‘UBI-Europe’, gedoopt. Sindsdien vergaderde UBI-Europe o.a. in Athene (sept. 2014), Wenen (jan. 2015) en Maribor (maart 2015), waar een gemeenschappelijke strategie voor de komende jaren werd vastgesteld. In juni 2015 kreeg UBI-Europe in België de status van AISBL (Association Internationale Sans But Lucratif / International Non-Profit Organization). Meer weten?: http://basicincome-europe.org/ubie/us/, http://basicincome-europe.org/ubie/2016/01/ubie-strategy-2015-2020/ 5) FILOSOOF RUTGER BREGMAN PRO BASISINKOMEN Nederlands filosoof Rutger Bregman is een pleitbezorger van het basisinkomen: een individuele, onvoorwaardelijke toelage voor iedereen. Volgens Davy Kestens kan het basisinkomen bedrijven verbeteren. Minister De Croo gelooft dan weer niet dat het mensen ondernemender maakt. In Finland gaan ze daarmee experimenteren, terwijl de Zwitsers afgelopen jaar in een referendum tegen een basisinkomen stemden. Tijd om eens met Rutger Bregman van gedachten te wisselen over het waarom, hoe en wat van een basisinkomen.

Rutger Bregman (1988) definieert het basisinkomen als een individuele, onvoorwaardelijke toelage voor iedereen. Voor arm of rijk, voor jong of oud, voor werkloos of overwerkt. Het basisinkomen zou, volgens hem, genoeg moeten zijn om van te (over)leven: het moet er voor zorgen dat niemand onder de armoedegrens leeft. En je mag helemaal zelf weten wat je ermee doet en daarbovenop mag je onbeperkt geld verdienen. Dat hoeft niet, omdat het basisinkomen onvoorwaardelijk is. De enige voorwaarde is, kort samengevat, dat je hart klopt.

Rutger houdt er een warm pleidooi voor in zijn boek Gratis geld voor iedereen. En dat wordt gehoord. Het boek verschijnt begin maart in het Engels en uitgevers in nog eens zestien andere landen kochten de rechten op het boek. Maar het gratis geld voor iedereen is niet het enige idee van de utopisch denker. Zijn boek gaat ook over een radicaal kortere werkweek, over een wereld zonder armoede en een wereld zonder grenzen.

Mensen werken gewoon super veel te veelHet idee voor een basisinkomen is niet nieuw. Al in 1516 schreef Thomas More erover in Utopia, het boek waarin hij een ideale staat beschrijft. Onder de voorstanders bevonden zich zowel linkse én rechtse denkers: van vrijdenker Thomas Paine, filosoof Bertrand Russell, burgerrechtenactivist Martin Luther King en neoliberaal econoom Milton Friedman. En sinds 2013, toen hij er voor het eerst over schreef, ook de Nederlandse filosoof Rutger Bregman. Hoe ben jij bij het basisinkomen uitgekomen en wat sprak je er zo in aan? Rutger: “Het basisinkomen is een oud idee, maar het was tot voor kort ook een volkomen vergeten idee. Toen ik er in oktober 2013 voor het eerst over schreef, dachten veel mensen dat ik met basisinkomen refereerde aan het basisinkomen voor de bankier, waar de bonussen dan nog bovenop komen. Nu zit er enorm veel momentum achter. In Finland, Canada en Nederland starten er experimenten. En waarom ik er in geïnteresseerd raakte? De grap is … Ik had al veel geschreven over één van de grootste problemen op onze arbeidsmarkt vandaag de dag: dat mensen gewoon super veel te veel werken. Je hebt een grote groep mensen die werkloos aan de kant staat en je hebt een grote groep mensen die volkomen overwerkt is. "Ik dacht: ‘misschien kun je mensen minder laten werken door

17

ze gewoon gratis geld te geven’. Dus begon ik een beetje te googlen en kwam op een gegeven moment op dat idee van een basisinkomen uit." Nou, ik kwam er al snel achter dat mensen dan niet minder gaan werken. Integendeel, heel veel mensen gaan juist meer nuttige en zinnige dingen doen in hun leven.”

Vrijheid om te kiezen wat je van je leven wilt maken: Waarom sprak het idee van een basisinkomen je zo aan en waarvoor is het volgens jou de oplossing? Rutger: “In de eerste plaats gaat het over vrijheid. We leven in een samenleving met heel veel vrijheden: vrijheid van meningsuiting, vrijheid van vereniging, vrijheid van godsdienst en dat zijn stuk voor stuk mijlpalen van beschaving. Wat we nog niet hebben, is een echte vrijheid om zelf te kiezen wat je wilt maken van het leven. Heel veel mensen zitten momenteel vast in een baan waarvan ze eigenlijk het nut niet inzien: een derde betitelt zijn job als een bullshit job. Maar je moet uiteindelijk wel je rekeningen betalen, je moet je boterham verdienen. Het alternatief is dat je een uitkering aanvraagt, maar dan kom je in een buitengewoon vernederend systeem terecht en moet je heel veel vrije ruimte opgeven.

"Een basisinkomen geeft iedereen de vrijheid om zelf te kiezen hoe ze iets willen bijdragen aan hun land, wat ze van hun leven willen maken, om hun dromen te realiseren. Dat het iedereen eindelijk echt reële vrijheid zou geven, is verreweg het belangrijkste argument voor een basisinkomen." Een andere reden waarom het basisinkomen mij heel erg aantrekt: het is de meest efficiënte, effectieve en eigenlijk goedkoopste manier om armoede uit te roeien. Ik zie het basisinkomen echt als een investering. Het is gewoon goedkoper om armoede uit te roeien dan het te laten bestaan en ik denk dat een basisinkomen daar een heel belangrijk instrument voor is.

Ik kan er eindeloos over praten, maar het laatste argument dat ik wil meegeven, is dat het systeem van sociale zekerheid dat we nu hebben heel erg ingewikkeld, bureaucratisch en in veel gevallen ineffectief is. Mijn stelling is dat veel hulpverleners hun salaris beter zouden uitkeren aan diegenen die ze proberen te helpen, dan de hele onzinnige industrie in stand te houden.”

Basisinkomen: instrument om echt werk meer te waarderen De Belgische filosoof, Philippe Van Parijs, die al meer dan dertig jaar een van de belangrijkste pleitbezorgers van een basisinkomen is, vertelde jou in een interview dat hij zich al in 1985 realiseerde dat het belangrijkste bezwaar tegen het basisinkomen de gedachte is dat ‘recht op inkomen moet voortkomen uit arbeid’. Hoe denk je dat bezwaar te tackelen?

Rutger: “Het eerste en belangrijkste antwoord is dat wij arbeid echt moeten herdefiniëren. We moeten fundamenteel anders gaan nadenken over wat werken eigenlijk is. We hebben een volkomen verwrongen beeld van wat werken is, van wat welvaart is. "In heel veel opzichten zijn niet de bankiers, consultants en fiscalisten de sterkste schouders die de zwaarste lasten dragen. Nee, met hun bullshit jobs teren ze eerder op de vuilnismannen, verplegers en al die mensen die het cruciale werk doen. Als zij gaan staken, stort het hele zootje in." Een basisinkomen zou juist een instrument zijn om echt werk nog meer te waarderen.

Het tweede antwoord is dat je een leven zonder armoede als een recht zou kunnen beschouwen. Net als het recht op vrijheid van meningsuiting, het recht op vrijheid van vereniging … Daar heb je niks voor gedaan. Je hebt het gewoon, simpelweg omdat je geboren bent. En zo zie ik ook het recht op een leven zonder armoede. Ik vind dat iedereen die in Nederland en België leeft, het recht verdient om iets van het leven te maken. Omdat onze voorouders zo hard hebben gewerkt, kunnen we het ons nu veroorloven om iedereen een

18

dividend daarvan te geven. Het is eigenlijk een soort erfenis uit het verleden, die we dan nu eerlijk zouden verdelen. Zo zie ik dat.”

De zin van het leven opnieuw uitvindenHet basisinkomen is dus eigenlijk maar een klein stukje van het utopisch beeld dat Rutger ziet.

Rutger: “Ik zie het basisinkomen echt niet als zomaar een los ideetje maar als een onderdeel van een nieuw wereldbeeld. Het belangrijkste daarin is dat we anders gaan kijken naar werk. Dat is überhaupt een van de belangrijkste politieke vragen: het gaat over de zin van het leven. Als wij tegenwoordig vragen wat de zin van het leven is, dan is het antwoord: betaald werk. Het probleem is dat mensen dan aan het einde van die dag zeggen: ‘dat betaalde werk vind ik eigenlijk volkomen zinloos’.

"Dus moeten we de zin van het leven opnieuw uitvinden. En dat begint naar mijn idee bij radicaler denken over wat werk überhaupt is. Ik heb een hele simpele definitie: werk is de wereld een klein beetje mooier, interessanter, leuker maken. En je mag zelf bepalen wat je nuttig vindt." Vaak zijn mensen het daar wel over eens trouwens. We zien bijvoorbeeld dat in landen met de kortste werkweken ook het minst televisie wordt gekeken, veel theaterbezoek is, vrijwilligerswerk wordt gedaan. Dat is ook logisch: als mensen de tijd hebben, hebben ze ook meer tijd om even iets zinvols te doen.

"Het basisinkomen is een simpel idee, dat hand in hand gaat met een ander mensbeeld. En dat is ook buitengewoon radicaal in deze tijd. Ik ben er namelijk van overtuigd dat de meeste mensen deugen en iets willen maken van hun leven." Ik ben eigenlijk best optimistisch over wat de meeste mensen zouden kunnen bijdragen. Ik ben alleen vrij pessimistisch over de kansen die ze krijgen. Het is niet het gebrek aan ambities, het is niet het gebrek aan dromen en niet dat die mensen die in bullshit jobs vastzitten daar niet uit willen.

Het punt is dat het individu vaak de middelen niet krijgt om zijn dromen en ambities waar te maken. Dat hij vastzit in armoede of het bureaucratisch systeem van de welvaartsstaat zoals we die nu hebben. Dat is vaak het probleem. Een basisinkomen zou mensen in staat stellen om dat ook daadwerkelijk te gaan doen.”

Als een ministertje niet gelooft dat het zo is Onze Minister van Digitale Agenda vertelde onlangs dat hij niet gelooft dat als je mensen geld toestopt ze opeens ondernemender of creatiever worden.

Rutger: “Dat heb ik gelezen ja. Het probleem met zo’n reactie is dat, als je zo’n claim doet, je dat dan ook moet bewijzen. Maar dat doet hij niet. Hij zegt: ‘ik geloof niet dat mensen ondernemender worden’. Klaar. "Nou, ondertussen hebben we bergen wetenschappelijk bewijsmateriaal en talloze experimenten die laten zien dat mensen wel degelijk creatiever en ondernemender worden."

We hebben recent gedragseconomisch onderzoek en psychologisch onderzoek dat laat zien dat mensen die in armoede leven 14 punten aan IQ verliezen door de stress waarin ze leven. Als je armoede uitroeit, dan krijg je dus ineens een explosie aan energie, een explosie aan ondernemerschap, de bruto nationale intelligentie vliegt omhoog. Dus als een ministertje dan zegt: ‘ik geloof niet dat het zo is’, denk ik: ‘je hebt ook mensen die niet geloven in klimaatverandering’. Maar wetenschap hecht niet zoveel waarde aan wat je gelooft.”

Zwitsers referendum overdonderend succesDe Zwitsers stemden in een referendum tegen het basisinkomen. Heb je een idee waarom het daar niet gelukt is?

Rutger: “Ik ben eigenlijk van mening dat het Zwitserse referendum een overdonderend succes was. "Je moet je bedenken dat vier jaar geleden vrijwel niemand wist wat een

19

basisinkomen was. En een paar jaar later stemt een kwart van de Zwitsers voor zo’n buitengewoon radicaal idee. Ik vind dat best wel een groot succes." Dat Zwitserland iets heeft afgewezen in een referendum is heel vaak een teken dat het juist die kant op gaat. In de jaren ’50 stemden de Zwitsers ook tegen een ander volkomen gestoord idee: het idee om vrouwen stemrecht te geven. Twintig jaar later stemde de meerderheid van de mannen voor en tegenwoordig zien we dat als een mijlpaal van de beschaving.

"Waarom het nu nog niet gelukt is? Dit is niet zomaar een ideetje. Dit is een totale paradigmaverandering. Het basisinkomen gaat over een totaal andere manier van kijken naar welvaart. Dat is niet iets wat gebeurt in een paar jaar, het gaat over een gestage verandering van wereldbeeld en tijdsgeest, en dat duurt even."

Maar als de geschiedenis iets leert, dan is het dat het wel kan: Ideeën die ooit absurd, belachelijk, ridicuul, onbetaalbaar, gestoord waren, zijn nu gewoon normale beschaving: mannen en vrouwen hebben gelijke rechten gekregen, parlementaire democratie is ingevoerd … En trouwens, het kan ook de andere kant op werken: in 2014 lachte iedereen Trump uit, in 2015 was hij kandidaat en nu is hij president. Het ondenkbare wordt voortdurend realiteit. Het gebeurt waar je bij staat. Alleen mensen moeten een beetje wakker worden.

"Ik denk dat we echt in een tijd leven, waarin het steeds duidelijker wordt dat de dystopieën van een Trump en een Brexit een antwoord nodig hebben. Een ander alternatief verhaal. De geschiedenis wordt nu heel duidelijk één kant op geduwd en we moeten terug gaan duwen. Het is niet meer genoeg om aan de zijlijn te blijven staan. Het is echt een tijd om je te engageren, om je veel beter te informeren, om op te staan en in actie te komen."

En volgens mij kan het dan sneller gaan dan we denken. Nogmaals, vier jaar geleden had niemand een idee wat een basisinkomen was. Als je een heleboel kleine stapjes achter elkaar zet, maak je uiteindelijk een hele grote sprong. Laten we gewoon kleine stapjes gaan zetten. Een pragmatische aanpak combineren met die utopische visie en zo stapje voor stapje naar een radicaal vergezicht toe. Dat is de missie.”

Bron: www.Bloovi.be, 2017 http://www.bloovi.nl/artikels/innoveren/2017/rutger-bregman-ik-zie-het-basisinkomen-als-onderdeel-van-een-nieuw-wereldbeeld

20

Landelijke FEM Talk 20184.5 Presentaties

Mary Collins (European Women’s Lobby): Universal Basic Income, Progression or regression?

Loek Groot (Universiteit Utrecht, School of Economics (U.S.E. ): Basisinkomen en arbeidsaanbod

Mirre Stallen (Hogeschool van Amsterdam / Universiteit Leiden): Armoede en het (kinder)brein

21

5. Artikelen over het Universeel Basisinkomen (thema landelijke FEM Talks NL 2018)

Parool, april 2018: Interview Rutger Bregman over zijn boek ‘Gratis geld voor iedereen’

1e deel 2e deel NRC & Parool: Deelnemers aan Fins experiment met basisinkomen zijn enthousiast

6. Filmpje FEM Talk 7 mei 201822

MEDIANaast de bijeenkomst zelf is er een spin-offeffect door:> Audiovisueel: filmpjes (4-7 minuten) over (aspecten van) de FEM Talks NL voor social media, met specifieke aandacht voor de positieverbetering van financieel kwetsbare groepen in de samenleving. Zie hiervoor Video-impressie Landelijke FEM Talk 7 mei 2018 door Lisa Diederik

23