Nederland participatieland?

Dr. Ir. M. (Marja) Jager-VreugdenhilMini-conferentie Bloemendaal16 oktober 2013

Nederland participatieland?

Wmo als operatie om zorgstelsel te behoudenVier routes:1. Meer eigen verantwoordelijkheid bij zorgvragers2. Geen recht op zorg, maar beleidsvrijheid gemeenten3. Efficientieslag door aanpak op lokaal niveau4. Meer ‘civil society’

Route ‘civil society’

- Zorgvragers moeten eerst een beroep doen op hun omgeving

- Prestatieveld 1: ‘Bevorderen van sociale samenhang en leefbaarheid in dorpen, buurten en wijken’

- Prestatieveld 4: ‘Ondersteuning vrijwilligers en mantelzorgers’

Visie Wmo op samenleving

• Visie landelijke kaderwet: Maakbaarheid? Marktvertrouwen? Optimisme over zorgzaamheid samenleving? Ondoordachte aannames?

• Vrijheid gemeenten voor eigen beleid verschillende lokale visies

Aanname

Sociale samenhan

g in buurten

Informele zorg?

Meer sociale samenhang meer zorg?

Meer sociale samenhang meer zorg?

• Mensen participeren niet in ‘de samenleving’, maar in specifieke sociale verbanden

(geen c.v., maar diverse warmtebronnen)• Elk sociale verband heeft eigen doelen en regels• Participeren gebeurt met een specifieke motivatie• Participeren is het invullen van een specifieke rol

in een specifieke context• Niet alle sociale verbanden gericht op zorg

Elk sociaal verband eigen doel en regels

Sociale samenhang zorg?

Sommige sociale

verbanden

Informele zorg

Casus 1: buurt

• Buurt: geen ‘sociaal verband’, maar plek waar evt. wel sociale verbanden gevonden kunnen worden

• Niet vanzelfsprekend gericht op zorg• Regels in buurten beperken zorg juist

Regels in buurt beperken zorg

• Buren gericht op prettig wonen, elkaar geen overlast bezorgen

• Buren willen wel iets doen voor elkaar: Het liefst praktische, woongerelateerde dingen Liever niet structureel Zolang er nog geen professionele hulp is Op basis van wederkerigheid

Regels in buurt beperken zorg

• Buren: zelfredzaam zijn = 1. zelf oplossingen zoeken2. incl. een beroep doen op voorzieningen, 3. als dat niet lukt beroep op familie, vrienden, buren

• Wmo: zelfredzaam zijn = 1. zelf oplossingen zoeken, 2. beroep doen op familie, vrienden, buren, 3. als dat niet lukt beroep op voorzieningen doen

Aanname

Sociale samenhan

g in buurten

Informele zorg?

Aanname

Sociale samenhan

g in buurten

Informele zorgX

Behoud dorpsschoo

l

Groen-voorziening

en

Verkeers-veiligheid

Niet de buurt, maar sociale verbanden

• Mensen kiezen zelf hun verbanden• Met een bepaald doel• Dat doel kan zorg zijn (maar is dat niet altijd)• Niet zomaar te beïnvloeden van buitenaf• Daarom: sluit aan bij wat mensen willen en waarop

bestaande verbanden gericht zijn• Twee goede voorbeelden: ‘Jij + Ik = Wij’ en ‘Present’

Voorbeeld 1: Jij + Ik = Wij

• Samenwerking welzijn + zorg (Travers Welzijn + RIBW IJsseloevers) in Zwolle Zuid

• O.b.v. vraaggerichtheid, ‘wijk’gerichtheid, eigen kracht, wederkerigheid

• Resultaat: div. initiatieven waar ‘weerbaar’ en ‘kwetsbaar’ elkaar ontmoeten: Pluktuin, Keuken van Zuid, kledingwinkeltje ‘Op-nieuw!’

Voorbeeld 1: Jij + Ik = Wij

Voorbeeld 2: Stichting Present

• Brug tussen groepen (bedrijven, gezinnen, kerken) en mensen die hulp kunnen gebruiken

• O.b.v. ‘aanbod’ = talenten, interesses van de vrijwilligers

• Resultaat: positieve ervaringen met vrijwillige inzet, inzicht in eigen mogelijkheden voor vrijwillige inzet, ervaring van wederkerigheid

Voorbeeld 2: Stichting Present

Stimuleren participatie: do’s en don’ts

• NIET: niet bij voorbaat inzetten op buurtniveau voor bevorderen sociale samenhang

• WEL: uitgaan van bestaande verbanden, intrinsieke motivatie = de eigen kracht van de samenleving

• NIET: bewoners vragen te participeren in overheidsdoelen

• WEL: aansluiten bij eigen doelen en initiatieven bewoners