Toerisme in perspectiefJuli 2018

NBTC Holland Marketing

Intell & Insights

Inleiding

1. Ontwikkelingen wereldwijd toerisme

2. Ontwikkelingen inkomend toerisme Nederland

3. Analyse benchmark Noordwest-Europa

4. Belangrijke ontwikkelingen 2018

5. Verwachting inkomend toerisme Nederland

Inhoudsopgave

2

In dit rapport wordt op hoofdlijnen een beeld geschetst van trends en ontwikkelingen in het (internationaal) toerisme en de factorendie daarop van invloed zijn. Daarbij wordt eerst kort ingegaan op ontwikkelingen wereldwijd. Vervolgens wordt nader stilgestaan bijde positie van Nederland. Een benchmarkanalyse geeft inzicht in de ontwikkeling van het inkomend toerisme naar ons land invergelijking met de ons omringende landen: België, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en Denemarken.

Naast een terugblik wordt een verwachting gegeven voor het lopende jaar (2018).

De volgende update van deze versie wordt in januari 2019 gepubliceerd op www.nbtc.nl > Cijfers en trends > Algemene cijferstoerisme.

NBTC Holland Marketing

Intell & Insights

Juli 2018

Alle in dit document vermelde gegevens zijn eigendom van NBTC. Publicatie en inzage aan derden, geheel of gedeeltelijk, is zonder toestemming van NBTC beslist niet toegestaan.

Niets uit deze publicatie mag verveelvoudigd en/of vermenigvuldigd worden door middel van druk, fotokopie, microfilm, digitale technieken, internet, of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande toestemming van NBTC Holland Marketing. Alle gegevens worden verstrekt zoals deze bij NBTC bekend waren bij de productie van dit rapport. Hoewel aan de samenstelling van dit rapport de uiterste zorg is besteed, is het toch mogelijk dat bepaalde informatie onvolledig of onjuist is. Voor de inhoud kan door NBTC geen aansprakelijkheid worden aanvaard. Aan de inhoud kunnen ook geen rechten worden ontleend. Wijzigingen voorbehouden.

Inleiding

3

1. Ontwikkelingen wereldwijd toerisme

4

855911 928

892953

9951.042

1.0941.139

1.1951.239

1.323

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Aantal internationale aankomsten wereldwijd

(x miljoen)

Ontwikkeling wereldwijd toerisme

Wereldwijd is het toerisme in 2017 met 6,8% gegroeid. Het aantal internationale aankomsten is daarmee uitgekomen op meer dan 1,3miljard. Het aantal internationale aankomsten in Europa steeg in 2017 met 8,4% in vergelijking met 2016. Hierbij was er met namegroei voor Zuid-Europa (+12%) en West-Europa (+7%), waartoe ook Nederland wordt gerekend door UNWTO.

Aankomsten (x miljoen)

2015 2016 2017

+/-2017/

2016

Europa 605 619 671 8,4%

Azië, Pacific 284 306 324 5,9%

Amerika 194 201 207 3,2%

Afrika 54 58 63 9,0%

Midden-Oosten 58 56 58 4,4%

totaal 1.195 1.239 1.323 6,8%

Bron: UNWTO, Juli 2018

5

2. Ontwikkelingen inkomend toerisme Nederland

6

Ontwikkeling inkomend toerisme Nederland

Bron: CBS* trendbreuk i.v.m. verbeterde registratie

Het inkomend toerisme naar Nederland heeft in het afgelopen decennium, afgezien van een dip tijdens de crisisjaren 2008 en 2009, een duidelijke groei doorgemaakt. Het aantal buitenlandse gasten dat in 2017 voor een vakantie of zakelijk motief in Nederland verbleef, is met 13% gegroeid ten opzichte van het voorgaande jaar. Het aantal gasten is daarmee naar meer dan 17,9 miljoen gestegen. In hoofdstuk 5 gaan we in op onze verwachting voor 2018.

10.739

11.008

10.1049.921

10.88311.299

12.205

12.783

13.925

15.00715.829

17.924

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

14000

16000

18000

20000

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012* 2013 2014 2015 2016 2017

Aantal gasten in Nederland

(x 1.000)

Belangrijke verklaringen

voor de groei in 2017:

✓ Toename van de vluchtcapaciteit van en naar Nederland.

✓ Economische groei in belangrijke herkomstlanden in Europa, Noord-Amerika en Azië. Maar ook Brazilië en Rusland laten weer groei zien.

✓ De zwakkere eurokoers, waardoor het goedkoper is voor inwoners van niet-eurolanden om de vakantie in Nederland door te brengen.

✓ Marketinginitiatieven en themajaren, zoals het themajaar Mondriaan tot Dutch Design, hebben tot veel internationale media-aandacht en extra internationaal bezoek geleid

7

Inkomend toerisme Nederland naar herkomstland (1)In 2017 kwamen er 11% meer bezoekers uit andere Europese landen dan het jaar ervoor, waarmee de groei iets lager ligt dan die van het totale inkomend toerisme naar ons land. De voor ons land grootste herkomstmarkt Duitsland liet met 14% een relatief hoog groeicijfer zien. De economie van Duitsland is vorig jaar het sterkst gegroeid in zes jaar. Duitsers ondernemen daardoor meer korte vakanties, waar Nederland als buurland bovengemiddeld van profiteert. De naderende Brexit heeft vooralsnog het bezoek vanuit het Verenigd Koninkrijk niet negatief beïnvloed. In 2017 heeft Nederland ongeveer 180.000 Britse verblijfsgasten méér ontvangen dan het jaar ervoor (+9%). Scandinavië laat overall 12% groei zien, net als Zwitserland en Italië. Groeicijfers die in de afgelopen jaren lang niet gehaald werden. Het aantal bezoekers uit Rusland laat, na twee jaren van daling, nu weer groei zien. En is met 180.000 gasten weer bijna terug op het niveau van 2014.

Bron: Statistiek Logiesaccommodaties (SLA) CBS

Alle accommodaties gasten (x 1.000)

2014 2015 2016 2017+/-

’17/’16

Europa 11.195 12.050 12.743 14.151 11%

- Duitsland 3.894 4.283 4.615 5.243 14%

- Verenigd Koninkrijk 1.857 1.967 2.045 2.229 9%

- België 1.828 1.965 2.132 2.224 4%

- Frankrijk 725 750 788 842 7%

- Italië 503 543 528 589 12%

- Spanje 396 432 444 467 5%

- Zwitserland 256 271 264 296 12%

- Rusland 196 152 130 180 38%

- Zweden 142 154 156 167 7%

- Denemarken 141 155 144 163 13%

- Noorwegen 125 132 115 127 10%

- Overig Europa 1.132 1.246 1.382 1.624 18%

Intercontinentaal 2.730 2.957 3.086 3.773 22%

Totaal 13.925 15.007 15.829 17.924 13%

Afbakening inkomend toerisme

Het CBS registreert middels de Statistiek Logiesaccommodaties (SLA) hoeveel buitenlandse verblijfsgasten Nederland bezoeken. Basis voor deze statistiek vormen buitenlandse bezoekers die minimaal één overnachting doorbrengen in een hotel, op een bungalowpark, op een camping of in een groepsaccommodatie. Vakanties op (eigen) boten, verblijven in tweede woningen, cruises en overnachtingen in nieuwe opkomende vormen (zoals socialtravelling) worden niet meegenomen in de CBS-berekening. Tevens blijven dagbezoek en bezoeken aan familie, vrienden en kennissen buiten beschouwing.

Meer dan een miljoen internationale gasten in Airbnb accommodaties 2016

Volgens Airbnb (2017) hebben accommodaties in Nederland gezamenlijk 1,4 miljoen gasten ontvangen, waarvan 83% uit het buitenland kwam. Dat betreft dus zo’n 1,16 miljoen internationale gasten in Airbnblocaties. Recente cijfers over 2017 laten zien dat Utrecht, Rotterdam en Den Haag volgens Airbnb in 2017 tezamen zo’n 150.000 internationale gasten in Airbnbaccommodaties hebben ontvangen.

8

Inkomend toerisme Nederland naar herkomstland (2)

In 2017 is het bezoek van de Verenigde Staten toegenomen met maar liefst 20% tot meer dan 1,4 miljoen gasten. Een groeiende aantal vliegverbindingen in combinatie met een positieve economische ontwikkeling stimuleert internationaal bezoek vanuit het Amerikaanse continent. Bezoek vanuit landen als Brazilië, Japan en China stond in 2016 nog onder druk, maar heeft zich het afgelopen jaar weer volledig hersteld. De angst voor terreur in Europa lijkt meer naar de achtergrond te zijn en in het geval van Brazilië, China en India zorgt een groeiende middenklasse voor meer internationale reizen.

Alle accommodaties gasten (x 1.000)

2014 2015 2016 2017+/-

’17/’16

Europa 11.195 12.050 12.743 14.151 11%

Amerika 1.431 1.508 1.646 2.013 22%

- USA 991 1.035 1.182 1.414 20%

- Canada 143 155 155 180 16%

- Brazilië 139 150 115 150 31%

Azië 976 1.130 1.103 1.373 24%

- China (incl. Hong Kong)

249 330 297 364 22%

- India 87 101 127 165 31%

- Japan 147 138 109 120 10%

- Indonesië 42 47 56 59 7%

Australië en Oceanië 188 189 200 235 18%

Afrika 135 130 137 152 11%

Totaal 13.925 15.007 15.829 17.924 13%

Bron: Statistiek Logiesaccommodaties (SLA) CBS

9

Economische waarde inkomend toerisme Nederland 2017

Totale economische waarde 2017De 17,9 miljoen internationale verblijfsbezoekers in 2017 staan voor een economische waarde van € 13,2 miljard, waarvan zo’n € 12,1 miljard ten goede komt aan de Nederlandse economie.

De gemiddelde zakenreiziger besteedt € 1.053,- per verblijf

De gemiddelde vakantieganger besteedt

€ 603,- per verblijf

Bron: Onderzoek Inkomend Toerisme NBTC (2014), SLA CBS (2017), bewerking NBTC 2018

Totaal aantal toeristische banen 2017De economische waarde van € 12,1 miljard leidt tot een directe werkgelegenheid van zo’n 100.000 banen.

Zo’n € 120.000 aan bestedingen resulteert in één baan in het

inkomend toerisme

Bron: bewerking NBTC o.b.v. Tourism SatelliteAccount CBS

10

3. Analyse benchmark Noordwest-Europa

11

Inkomend toerisme benchmarklanden

Marktaandeel Nederland binnen NW-Europa 2017: 15,7%Binnen Noordwest-Europa nemen de bestemmingslanden Duitsland en het Verenigd Koninkrijk gezamenlijk meer dan twee derde van het inkomend toerisme voor hun rekening. Het marktaandeel van Nederland lag in 2016 op 14,7%, maar is in 2017 gestegen naar 15,7%. Het ligt daarmee boven Denemarken (10,2%) en België (7,4%).

De benchmarklanden in Noordwest-Europa:• Denemarken• Duitsland• België• Nederland• Verenigd Koninkrijk

Bron: Tourmis (o.b.v. statistiekbureaus benchmarklanden)

12

Ontwikkelinginkomend toerisme

2016-2017

Marktaandeelbinnen

Noordwest-Europa 2017

België +12% 7,4%

Denemarken* +4% 10,2%

Duitsland +5% 32,8%

Verenigd Koninkrijk +3% 34,1%

Nederland +13% 15,7%

Duiding naar land

Nederland heeft weer een sterk jaar achter de rug ten opzichte van de andere vier benchmarklanden, met bovengemiddeld van groei uit de landen Duitsland, België en het

Verenigd Koninkrijk. Herkomstlanden die in ons geval ook nog eens een aanzienlijk aandeel binnen ons inkomend toerisme hebben. Daarnaast hebben alle intercontinentale

herkomstmarkten hoge groeicijfers laten zien.

Het Verenigd Koninkrijk laat over heel 2017 een groei zien van 3%, relatief laag ten opzichte van de benchmarklanden. Op het moment van uitkomen van dit rapport is een verdere

verdieping naar herkomstland nog niet beschikbaar.

Na meerdere kleinere aanslagen gedurende 2016 in Duitsland werden op 19 december 12 mensen in Berlijn gedood tijdens een aanslag op de kerstmarkt. Dergelijke aanslagen

hebben een afschrikwekkend effect onder internationale reizigers en zorgen voor verschuiving naar meer ‘veilige’ bestemmingen in de perceptie van de reizigers. Dit heeft

geleid tot een wat gematigder groei van het inkomend toerisme in Duitsland.

Denemarken laat voor 2017 een groei zien van 4%. Hoewel het bezoek vanuit Duitsland en Nederland (voor Denemarken belangrijke herkomstlanden) hard is gegroeid, kan dit de

daling van bezoek uit de Scandinavische landen (samen -2%) en het Verenigd Koninkrijk (-1%) niet compenseren. Zij hebben ook in 2017 meer voor de Zuid-Europese en verre

bestemmingen gekozen.

België laat na de forse dip in 2016 weer herstel zien met een groei in 2017 van +12% en is daarmee weer terug op het niveau van 2015 (rond 8,3 miljoen aankomsten). De relatief

sterke groei vanuit landen als Zwitserland, Spanje, Italië en Japan is een direct gevolg van het feit dat deze landen in 2016 een forse daling lieten zien en er bij herstel sneller sprake

is van hoge groeipercentages.

13

4. Spreiding en economische waarde

14

Spreiding

15

Twee onderwerpen die binnen de HollandCity marketingstrategie* nadrukkelijk aandacht krijgen zijn spreiding en economische waarde. De ontwikkeling van het inkomend toerisme bekijken we dan ook in het licht van deze onderwerpen. Spreiding heeft betrekking op het spreiden van internationale gasten over het land, buiten de ‘hotspot’ Amsterdam. Dit noemen we spreiding in ruimte. In de afgelopen jaren verblijft 36-38% van de gasten in Amsterdam tijdens hun verblijf in Nederland. Ook de marktaandelen voor de andere regio’s in Nederland laten fluctuaties zien, waarbij er ten opzichte van 2014 wel sprake is van een stijging van het aandeel ‘Overig Nederland’ en een relatieve daling van het aandeel gasten aan de kust. In absolute zin is echter nog steeds sprake van een stijging van het aantal gasten in alle regio’s.

*zie voor meer informatie over de HollandCity marketingstrategie: https://www.nbtc.nl/nl/homepage/strategie/hollandcity.htm

37,8% 36,5% 37,8% 37,8%

20,6% 20,7% 20,5% 20,8%

15,6% 15,4% 14,7% 14,4%

26,1% 27,4% 27,0% 27,0%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2014 2015 2016 2017

Spreiding internationale gasten over Nederland

Amsterdam Overig Randstad Kust Overig Nederland

Internationale gasten(x 1.000)

2016 2017 #Groei

‘17/’16

% Groei

‘17/’16

Amsterdam 5.979 6.784 + 805 +13%

Overig Randstad 3.247 3.725 + 478 +15%

Kust 2.327 2.580 + 253 +11%

Overig Nederland 4.277 4.835 + 558 +13%

Totaal 15.829 17.924 + 2.095 +13%

Bron: CBS

Daarnaast gaat het over het aantrekkelijker maken van ons land als jaarrondbestemming, dus niet alleen in het hoogseizoen (3e

kwartaal): spreiding in tijd. Uit de cijfers van 2017 volgt dat er met name groei is geweest in het tweede kwartaal met zo’n 950.000 internationale gasten meer dan een jaar eerder. Terwijl het derde kwartaal een groei van meer dan een half miljoen laat zien.

Internationale gasten(x 1.000)

2016 2017 #Groei

‘17/’16

% Groei

‘17/’16

1e kwartaal 3.034 3.167 + 133 +4%

2e kwartaal 4.424 5.375 + 951 +21%

3e kwartaal 4.883 5.419 + 536 +11%

4e kwartaal 3.488 3.964 + 476 +14%

Totaal 15.829 17.924 + 2.095 +13%

Economische waarde

16

Bij economische waarde kijken we naar de waarde die de internationale gasten vertegenwoordigen. Uit pagina 10 van dit rapport volgt al dat de 17,9 miljoen internationale gasten in ons land staan voor een (directe) economische waarde van € 13,2 miljard. Hierin zitten alle bestedingen van gasten aan reis en verblijf (dus inclusief vlieg- of treintickets, accommodatie, bezoek aan attracties, eten en drinken etc.).

Intercontinentale gasten besteden relatief veel

Aangezien de gemiddelde bestedingsbedragen per land van herkomst verschillen, heeft een veranderende bezoekersmix ook effect op de bestedingen. In 2017 komt 79% van het internationale bezoek uit andere Europese landen en zelfs 84% van de overnachtingen, maar ‘slechts’ 62% van de totale bestedingen wordt door deze groep gedaan. De intercontinentale gasten nemen 38% van de bestedingen voor hun rekening.

Wanneer we specifiek naar een aantal herkomstlanden kijken, zijn deze verschillen ook goed duidelijk. Zo nemen Duitsers veel van de gasten en overnachtingen voor rekening, terwijl het aandeel bestedingen relatief lager ligt. Bij gasten uit het Verenigd Koninkrijk is dit meer in balans, terwijl voor de Amerikanen geldt dat zij juist relatief veel bijdragen aan de totale economische waarde van het inkomend toerisme voor Nederland.

79% 84%

62%

21% 16%

38%

Intercontinental

Europe

Aandeel gasten, overnachtingen en economische waarde van gasten uit Europe en de andere continenten (2017)

29%

41%

18%

Gasten, overnachtingen en economische waarde Duitsland

(2017) 12%10% 11%

Gasten, overnachtingen en economische waarde Verenigd Koninkrijk

(2017)

8%6%

13%

Gasten, overnachtingen en economische waarde Verenigde Staten

(2017)

5. Verwachting inkomend toerisme Nederland

17

Beïnvloedingsfactoren inkomend toerisme Nederland 2018

➢ Veel economieën wereldwijd trekken aan, waaronder de Europese en Noord-Amerikaanse. Maar ook de Russen en Brazilianen reizen weer.

➢ Relatief zwakkere eurokoers maakt het voor inwoners van niet-eurolanden goedkoper om de vakantie in eurolanden te spenderen

➢ Leeuwarden Culturele Hoofdstad 2018 en de aantrekkingskracht hiervan op de internationale reiziger met interesse in cultuur

➢ Internationale instabiliteit (geopolitieke spanningen, terreuraanslagen/-dreiging), die steeds dichterbij zijn gekomen (aanslagen in Parijs, Brussel en Berlijn). Nederland wordt (vooralsnog) gezien als een relatief veilige bestemming.

➢ Bezettingsgraad hotels in Amsterdam neemt verder toe (beperkte ruimte om te groeien, stijgende kamerprijzen), (ervaren) drukte in de toeristische ‘hotspots’

➢ Beperkte groeimogelijkheden Schiphol

Factoren met een positief/stimulerend effect op het inkomend toerisme

Factoren met een negatief/remmend effect op het inkomend toerisme

18

Verwachting inkomend toerisme Nederland 2018

Verwachting 2018Voor 2018 verwacht NBTC een groei van het inkomend toerisme van 9% voor Nederland. Het aantal buitenlandse verblijfstoeristen zal daarmee uitkomen op zo’n 19,6 miljoen. De buurlanden zullen in absolute aantallen in 2018 verantwoordelijk zijn voor de meeste groei. Bijna de helft van de verwachte groei (+694.000 gasten) komt uit Duitsland, België en het Verenigd Koninkrijk.

De intercontinentale herkomstlanden groeien procentueel gezien bovengemiddeld.

Bron: CBS, bewerking NBTC, raming 2018* Afgerond op vijfduizendtallen

Alle accommodatiesGasten

(x 1.000)

2017Prognose

2018*+/-

’18/’17

Europa 14.151 15.285 8%

- Duitsland 5.243 5.715 9%

- België 2.224 2.355 6%

- Verenigd Koninkrijk 2.229 2.320 4%

- Frankrijk 842 900 7%

- Italië 589 625 6%

- Spanje 467 515 10%

- Zwitserland 296 320 8%

- Zweden 167 175 4%

- Denemarken 163 180 9%

- Rusland 180 235 30%

- Noorwegen 127 130 4%

- Overig Europa 1.624 1.820 12%

Amerika 2.013 2.315 15%

- USA 1.414 1.515 7%

- Canada 180 185 4%

- Brazilië 150 180 20%

Azië 1.373 1.605 17%

- China (incl. Hong Kong) 364 420 15%

- India 165 205 25%

- Japan 120 130 8%

- Indonesië 59 62 5%

Australië en Oceanië 235 235 0%

Afrika 152 155 2%

Totaal 17.924 19.600 9%

19