NB10okt01

8
Geld voor documentaires “Het is spijtig dat ik dit opnieuw moet vermelden maar documen- tairemakers wiens contacten zich beperken tot Vlaanderen en/of Nederland maken geen kans op goeie projecten. Er wordt vaak gezegd dat er geen geld is voor dit soort televisie in ons land en spijtig genoeg is dat ook mijn vaststelling. Kijk maar even wat er gebeurt in het Vlaamse media- landschap dat geregeert wordt door makers van docu-soap- en infotainment-programma's zoals Jambers, Kanakna, Woestijnvis, Telefacts en Sylvester Productions. Er wordt ook vaak gezegd dat de kijker geen docu- mentaires wil. Dat is een foute veronderstelling; deze producen- ten plaatsen winst maken voorop en staren zich blind op begrippen zoals kijkcijfers, prime-time en mogelijke doelgroepen. Het is bedroevend te moeten vaststellen hoeveel potentiële documentaire- makers momenteel fast-food televisie aan het maken zijn. Verschillende Vlaamse kranten en tijdschriften spelen in op deze tendens zodat de vervlakking zich daar ook manifesteert. Het kan ook anders; de omzet- cijfers van productiehuizen zoals Presicope Productions, Simple Productions en Wild Heart Productions tonen aan dat je met het maken van goeie documen- taires ook je kost kunt verdi- enen. Wellicht geen miljoenen maar wel voldoende om je goed in je vel te voelen. En ook deze productiehuizen halen hun fond- sen grotendeels in het buiten- land. Zo draaiden we vorig jaar een documentaire in Cambodia over het leven van Pol Pot. We werkten daar verschillende maanden aan en de documen- taire werd tot nu toe reeds geprogrammeerd door meer dan twintig zenders wereldwijd. De reacties die we kregen waren erg positief maar televisie-makend Vlaanderen haalt er zijn neus voor op. Voldoende kwaliteit, maar... Wat ik nu ga zeggen klinkt wellicht erg radikaal maar je zou het Vlaamse televisie- wereldje best kunnen vergelijken met een doorsnee lagere school waarin de kinderen het lessen- rooster en de inhoud van de cursussen bepalen en waarin de onderwijzers dansen naar de pijpen van hun directeurs voor wie enkel het aantal kinderen telt. Het pedagogische niveau van deze school ligt verschrikke- lijk laag maar dat zal de betrokken worst wezen. Dit is een foute instelling en het is onze taak om deze tendens tegen te gaan; ook al krijg je dan vaak te horen dat je koppig bent en dat ze ‘geen vat op je kunnen krijgen’. Vlaanderen heeft voldoende kwaliteit in huis om goeie tele- visie te maken; de nieuwsuit- zendingen van de VRT en de VTM, programma's als Kwesties en Ter Zake bewijzen dat. Maar deze programma's zijn eilandjes in een dorre en uitgestrekte woestijn. De documentaire ‘KONGOMANi’ wordt dus uitgezonden door Lichtpunt en werd aanzienlijk mee-gefinancierd door het Abos. Op de andere zenders zoals de VRT, de VTM of VT4 zou dit nooit mogelijk zijn geweest; de VTM niet omdat ze er niet wakker van liggen wat er in Afrika gebeurt, VT4 niet omdat ze simpelweg geen slots hebben voor dit soort documentaires en de VRT niet omdat ze Congo en Rwanda nog altijd beschouwen als hun privé- werkterrein waar ze alleen maar zelf kunnen werken. Bovendien valt het op dat de Afrika-berichtgeving op deze laatste zender erg politiek gekleurd is en dat eenieder die zich met een andere ingesteld- heid op dit terrein begeeft vroegtijdig wordt getackeld. Gelukkig dat via Lichtpunt, het Fonds Pascal Decroos en ook via het Vlaams Staatssecretariaat voor Ontwikkelingssamenwerking dit probleem omzeild kon worden.“ n Marc Hoogsteyns Nieuws 1 KONGOMANi — Marc Hoogsteyns 2 Mechelen aan de Tigris — August Thiry 2 De Plaag — David Van Reybrouck 3 Erasmusstudenten ontmoeten Charles Lewis 3 Onderzoeksjournalistiek — Alain Lallemand 5 Betrapt op Fraude — Jeroen Wils 5 In de schaduw van Schuman — Guy Janssens 6 Antiglobalisme — Dirk Barrez 6 Te Gek — Guy Van Gestel 7 Toekomst journalistiek niet verzekerd — Heidi Verdonck 7 Vrijmoedig spreken — Ludo Abicht 8 Persconferentie — Fonds Pascal Decroos KONGOMANi TV-documentaire van Marc Hoogsteyns Hutu-extremisten dreven in 1994 Congolese Tutsi's naar Rwanda waar ze terecht kwamen in vluchtelingenkampen. Marc Hoogsteyns maakte een reportage over die Congolese Tutsi's die terug naar huis willen keren, naar het gebied waar ze eeuwenlang woonden en waar ze volgens hun leiders recht op hebben. Ze noemen zichzelf ‘KONGOMANi’, dwz ‘burgers van Congo’. Deze film is ook een persoonlijk relaas van een cameraman die tegen wil en dank betrokken raakt bij een conflict dat qua wreedheid niet moet onderdoen voor de holocaust tijdens de tweede wereldoorlog. WERKBEURS Werkbeurs Fonds Pascal Decroos: 225.000 Bef [5.577,60 ], toegekend op 19 september 2000. UITZENDING De documentaire werd uitgezon- den door Lichtpunt (VRT–Canvas) op 2 september 2001. Op 25 sep- tember werd ze uitgezonden door de Nederlandse Humanistische Omroepstichting en in oktober door de RTBf (Caré Noire). ‘The Human Rights Conference’ die plaats heeft in Bulgarije van 7 tot 10 oktober heeft Marc Hoogsteyns met zijn film uitgenodigd. FESTIVAL INTERNATIONAL DU FILM D’AMIENS De film KONGOMANi werd gese- lecteerd in de categorie ‘Le monde comme il va’ voor het ‘Festival Internation Du Film d'Amiens’. (9-18 November 2001) www.fondspascaldecroos.com/nl/ marc_hoogsteyns.html NIEUWSBRIEF Fonds Pascal Decroos voor bijzondere journalistiek vzw Kolonel Bourgstraat 90, B-1030 Brussel · TEL: +32 2 705 59 19 · [email protected] · www.fondspascaldecroos.com · N°4 – OKTOBER 2001 Marc Hoogsteyns – n.a.v. KONGOMANi (Canvas) ‘Vlaanderen heeft voldoende kwaliteit in huis’ Naar aanleiding van Kongomani vroeg het Fonds Pascal Decroos aan Marc Hoogsteyns zijn mening over documentaires maken in Vlaanderen. “Het is bedroevend te moeten vast- stellen hoeveel potentiële documentaire- makers momenteel fast-food televisie aan het maken zijn.”

description

“Het is bedroevend te moeten vast- stellen hoeveel potentiële documentaire- makers momenteel fast-food televisie aan het maken zijn.” taire werd tot nu toe reeds geprogrammeerd door meer dan twintig zenders wereldwijd. De reacties die we kregen waren erg positief maar televisie-makend Vlaanderen haalt er zijn neus voor op. vaak te horen dat je koppig bent en dat ze ‘geen vat op je kunnen krijgen’. Vlaanderen heeft voldoende kwaliteit in huis om goeie tele-

Transcript of NB10okt01

Geld voor documentaires“Het is spijtig dat ik dit opnieuwmoet vermelden maar documen-tairemakers wiens contacten zichbeperken tot Vlaanderen en/ofNederland maken geen kans opgoeie projecten. Er wordt vaakgezegd dat er geen geld is voordit soort televisie in ons land enspijtig genoeg is dat ook mijnvaststelling. Kijk maar even water gebeurt in het Vlaamse media-landschap dat geregeert wordtdoor makers van docu-soap- eninfotainment-programma's zoalsJambers, Kanakna, Woestijnvis,Telefacts en SylvesterProductions. Er wordt ook vaakgezegd dat de kijker geen docu-mentaires wil. Dat is een fouteveronderstelling; deze producen-ten plaatsen winst maken vooropen staren zich blind op begrippenzoals kijkcijfers, prime-time enmogelijke doelgroepen. Het isbedroevend te moeten vaststellenhoeveel potentiële documentaire-makers momenteel fast-foodtelevisie aan het maken zijn.Verschillende Vlaamse krantenen tijdschriften spelen in op dezetendens zodat de vervlakkingzich daar ook manifesteert.Het kan ook anders; de omzet-cijfers van productiehuizen zoalsPresicope Productions, SimpleProductions en Wild HeartProductions tonen aan dat je methet maken van goeie documen-taires ook je kost kunt verdi-enen. Wellicht geen miljoenenmaar wel voldoende om je goedin je vel te voelen. En ook dezeproductiehuizen halen hun fond-sen grotendeels in het buiten-land. Zo draaiden we vorig jaareen documentaire in Cambodiaover het leven van Pol Pot. Wewerkten daar verschillendemaanden aan en de documen-

taire werd tot nu toe reedsgeprogrammeerd door meer dantwintig zenders wereldwijd. Dereacties die we kregen waren ergpositief maar televisie-makendVlaanderen haalt er zijn neusvoor op.

Voldoende kwaliteit, maar...Wat ik nu ga zeggen klinktwellicht erg radikaal maar jezou het Vlaamse televisie-wereldje best kunnen vergelijkenmet een doorsnee lagere schoolwaarin de kinderen het lessen-rooster en de inhoud van decursussen bepalen en waarin deonderwijzers dansen naar depijpen van hun directeurs voorwie enkel het aantal kinderentelt. Het pedagogische niveauvan deze school ligt verschrikke-lijk laag maar dat zal debetrokken worst wezen.Dit is een foute instelling en hetis onze taak om deze tendenstegen te gaan; ook al krijg je dan

vaak te horen dat je koppig benten dat ze ‘geen vat op je kunnenkrijgen’.Vlaanderen heeft voldoendekwaliteit in huis om goeie tele-

visie te maken; de nieuwsuit-zendingen van de VRT en deVTM, programma's als Kwesties

en Ter Zake bewijzen dat. Maardeze programma's zijn eilandjesin een dorre en uitgestrektewoestijn. De documentaire ‘KONGOMANi’wordt dus uitgezonden doorLichtpunt en werd aanzienlijkmee-gefinancierd door het Abos.Op de andere zenders zoals deVRT, de VTM of VT4 zou ditnooit mogelijk zijn geweest; deVTM niet omdat ze er nietwakker van liggen wat er inAfrika gebeurt, VT4 niet omdatze simpelweg geen slots hebbenvoor dit soort documentaires ende VRT niet omdat ze Congo enRwanda nog altijd beschouwenals hun privé- werkterrein waarze alleen maar zelf kunnenwerken. Bovendien valt het opdat de Afrika-berichtgeving opdeze laatste zender erg politiekgekleurd is en dat eenieder diezich met een andere ingesteld-heid op dit terrein begeeftvroegtijdig wordt getackeld.Gelukkig dat via Lichtpunt, hetFonds Pascal Decroos en ook viahet Vlaams Staatssecretariaatvoor Ontwikkelingssamenwerkingdit probleem omzeild konworden.“ n

Marc Hoogsteyns

Nieuws1 KONGOMANi

— Marc Hoogsteyns

2 Mechelen aan de Tigris— August Thiry

2 De Plaag— David Van Reybrouck

3 Erasmusstudenten ontmoetenCharles Lewis

3 Onderzoeksjournalistiek— Alain Lallemand

5 Betrapt op Fraude— Jeroen Wils

5 In de schaduw van Schuman— Guy Janssens

6 Antiglobalisme — Dirk Barrez

6 Te Gek — Guy Van Gestel

7 Toekomst journalistiek nietverzekerd — Heidi Verdonck

7 Vrijmoedig spreken— Ludo Abicht

8 Persconferentie— Fonds Pascal Decroos

KONGOMANiTV-documentaire van Marc HoogsteynsHutu-extremisten dreven in 1994Congolese Tutsi's naar Rwandawaar ze terecht kwamen invluchtelingenkampen. Marc Hoogsteyns maakte eenreportage over die Congolese Tutsi'sdie terug naar huis willen keren,naar het gebied waar ze eeuwenlangwoonden en waar ze volgens hunleiders recht op hebben. Ze noemenzichzelf ‘KONGOMANi’, dwz‘burgers van Congo’.Deze film is ook een persoonlijkrelaas van een cameraman die tegenwil en dank betrokken raakt bij eenconflict dat qua wreedheid nietmoet onderdoen voor de holocausttijdens de tweede wereldoorlog.

WERKBEURSWerkbeurs Fonds Pascal Decroos:225.000 Bef [5.577,60 !],toegekend op 19 september 2000.

UITZENDINGDe documentaire werd uitgezon-den door Lichtpunt (VRT–Canvas)op 2 september 2001. Op 25 sep-tember werd ze uitgezonden doorde Nederlandse HumanistischeOmroepstichting en in oktoberdoor de RTBf (Caré Noire).‘The Human Rights Conference’ dieplaats heeft in Bulgarije van 7 tot 10oktober heeft Marc Hoogsteynsmet zijn film uitgenodigd.

FESTIVAL INTERNATIONAL DUFILM D’AMIENSDe film KONGOMANi werd gese-lecteerd in de categorie ‘Le mondecomme il va’ voor het ‘FestivalInternation Du Film d'Amiens’.(9-18 November 2001)

www.fondspascaldecroos.com/nl/marc_hoogsteyns.html

NIEUWSBRIEFFonds Pascal Decroos

v o o r b i j z o n d e r e j o u r n a l i s t i e k v z w

Kolonel Bourgstraat 90, B-1030 Brussel · TEL: +32 2 705 59 19 · [email protected] · www.fondspascaldecroos.com · N°4 – OKTOBER 2001

Marc Hoogsteyns – n.a.v. KONGOMANi (Canvas)

‘Vlaanderen heeft voldoende kwaliteit in huis’Naar aanleiding van Kongomani vroeg het Fonds Pascal Decroos aan Marc Hoogsteyns zijnmening over documentaires maken in Vlaanderen.

“Het is bedroevendte moeten vast-stellen hoeveel

potentiëledocumentaire-

makers momenteelfast-food televisie

aan het makenzijn.”

Boeken— MECHELEN AAN DE TIGRIS

PROJECTOMSCHRIJVINGDit is het verhaal van het dorpHassana in Zuidoost-Turkije,aan de grens met Syrië en Irak.Het was een verzamelpunt, hetspon de rode draad van twintigeeuwen oosters christendom inMesopotamië en Assyrië.Hassana was het laatste chris-telijke dorp in die afgelegenregio, gekneld tussen het Turkseleger en de Koerdische PKK enwerd verwoest in 1993.

De mensen van Hassana zochtenasiel in Europa. Ze kwamenterecht in een Vlaamse provinci-estad, in Mechelen. Daar groeitnu een Nieuw Hassana in deschaduw van de Sint-Romboutstoren.

WERKBEURSWerkbeurs: 50.000 Bef[1239,47 !], toegekend op26 januari 2000.

PUBLICATIE'Mechelen aan de Tigris' is eenuitgave van CIMIC en EPO.

— DE PLAAG

DAVID VAN REYBROUCKDavid van Reybrouck (1971) isarcheoloog en cultuurhistoricus.Hij is verbonden aan deKatholieke Universiteit Leuvenen werkt als freelance journalistvoor De Morgen.

PUBLICATIEDe plaag. Het stille knagen vanschrijvers, termieten en Zuid-Afrika is vanaf 10 oktober 2001in de boekhandel verkrijgbaar.Uitgeverij: MeulenhoffOmvang 304 blz., prijs ca. 18,50" / 746 Bef

PROJECTOMSCHRIJVINGDit bijzonder journalistiek proj-ect gaat na of en in welke mateMaurice Maeterlinck, de enigeBelgische Nobelprijswinnaar let-terkunde totnogtoe, zich aan pla-giaat bezondigd heeft tijdens hetschrijven van zijn 'La Vie desTermites' (1926).Freelance-journalist David VanReybrouck deed gedurende meerdan drie maanden intensiefarchiefonderzoek in België enZuid-Afrika om de affaire uit telichten en te duiden.

WERKBEURSWerkbeurs: 142.000 Bef[3520,09 !], toegekend op26 januari 2000.

“Toen hetp r o j e c t‘ M e c h e l e naan de Tigris’niet meer wasdan eenonverwoordehersenschim,heb ik vaak

gedacht: wie interesseert zichvandaag de dag nog voor hetlot van dat groepje Assyrischechristenen in Mechelen?Terwijl er elders toch voort-durend wereldschokkendnieuws wordt gemaakt:Anderlecht dat zijn trainerhoudt, onrust onder deOeigoeren in Sinkiang, de

teloorgang van het NieuwWereldtijdschrift. Ik noemmaar wat. Het verhaal vanvluchtelingen uit zo'n dorp inZuidoost-Turkije, daar zattoch geen mens op te wachten.Het Fonds heeft me dietsgemaakt dat geloof bergenverzet. Bergen werk vooral,met veel hulp van Assyrischeen Mechelse vrienden. Met dezilverlingen die het Fonds terbeschikking stelde. FondsPascal Decroos als zilverfonds?De toegekende beurs hielp,daar niet van, maar ik heb hethier vooral over echte steun.Over gedeelde visie op nieuwsin de marge dat bij nader inzien

een hele wereld oproept. Verweg en toch vlakbij. Of noemhet journalistieke meerwaarde.Meer moet dat niet zijn. Ik hebecht veel aan het Fonds tedanken. Waarvoor dank. Innaam van de mensen vanHassana, christelijke asielzoek-ers uit Turks Koerdistan, uitgez-worven buitenlanders, nieuweMechelaars.” n

August Thiry

www.fondspascaldecroos.com/august_thiry.html

http://www.atour.com/

nieuwsbrief 2 N°4 – OKTOBER 2001

Het begon met een klein beetjeonrecht, driekwart eeuwgeleden: Belgiës enigeNobelprijswinnaar voor lite-ratuur, Maurice Maeterlinck,zou zich hebben schuldiggemaakt aan plagiaat van deZuid-Afrikaanse schrijverEugène Marais, dichter,morfineverslaafde en termi-etenkenner. Dit had David VanReybrouck ooit eens gelezenterwijl hij aan zijn doctoraatwerkte. Hij liep een paar jaar

rond met de goesting om dit teonderzoeken. Alleen de centenontbraken hem. Hij diende eenaanvraag in bij het FondsPascal Decroos. De Jurysteunde in januari 2000 hetproject van David VanReybrouck met een werkbeurster waarde van 3.520 ". Hijkon eindelijk nagaan ofMaeterlinck zich al dan nietaan plagiaat had bezondigdtijdens het schrijven van zijn‘La Vie des Termites’ (1926).

Op zijn zoektocht in Zuid-Afrika raakt Van Reybrouckallengs gefascineerd doorMarais’ complexe persoon-lijkheid – en of hij wil of niet,raakt hij steeds meerverwikkeld in de nog veelcomplexere Zuid-Afrikaansewerkelijkheid anno nu. In hetpost-apartheidstijdperk levennog vele oude vijandigheden enstapelen nieuwe zich op – dewrok van de blanke gemeen-schap, de verspreiding van

aids, de alomtegenwoordigecriminaliteit. Terwijl VanReybrouck zich wil bezig-houden met plagiaat, eenbizarre biografie en termieten,wordt hij onder vuur genomendoor het geweld van tegen-woordig.

Het eerste resultaat was eendriepagina lang artikel in DeMorgen van 9 september 2000.Daarna is het helemaal ‘uit dehand gelopen’. Meulenhofftoonde belangstelling om dezoektocht naar die plagiaat-affaire in boekvorm uit tegeven.

Het boek is een aanstekelijkeen vernuftige proeve vanwetenschappelijk denken éneen spannende speurtocht omde waarheid te achterhalen.

David Van Reybrouck – De Plaag (Meulenhoff)

Project krijgt staartje

August Thiry over zijn project ‘Mechelen aan de Tigris’ (EPO)

Het Fonds als zilverfonds

Het boek is eenaanstekelijke en

vernuftige proevevan wetenschap-pelijk denken éneen spannende

speurtocht om dewaarheid teachterhalen.

nieuwsbrief 3 N°4 – OKTOBER 2001

Debat‘Onderzoeksjournalistiek’:BRUSSEL - 16 mei 2001

Het Fonds heeft in samenwerk-ing met Kunst en Democratie ende Louis Paul Boonstichting eenDebat over ‘Investigative jour-nalism’ georganiseerd. Hetkaderde in het bredere EgonErwin Kisch project, dat bestonduit een fototentoonstelling overde ‘razende reporter’, een prijsEgon Erwin Kisch en een debatover de literaire reportage in de21e eeuw.

‘Investigative journalism’ is nietmeteen een makkelijk onder-werp. Journalisten raken maarmoeilijk overtuigd om dat soortjournalistiek ter harte te nemen.Onderzoeksjournalistiek vergttijd, energie en middelen en datgegeven staat haaks op de eisenvan de huidige media.

In eerste instantie werd deAmerikaan Charles Lewis – eenautoriteit op het vlak van ‘inves-tigative & global journalism’uitgenodigd. Hij lichtte doel enfunctie van zijn organisatie toe:‘The Center for PublicIntergrity’, ‘The Public I’ en het‘International Consortium ofInvestigative Jouranlists’. Heandere panellid was AlainLallemand (Le Soir), die samenmet Walter De Bock – die helaasafwezig was wegens dringendeomstandigheden – lid is van het‘International Consortium ofInvestigative Journalists’.

Voor Charles Lewis organiseerdehet Fonds een hele reeks vanlezingen en meetings:

15 mei 2001: SAIS Alumni:‘Debat met Charles Lewis enGunnar Weigand (woordvoerdervan Chris Patten – EU externalRelations)16 mei 2001 open lunch debatin de Europese Commissie in hetkader van het witboek dat deCommissie voorbereidt over‘governance’. 16 mei 2001 (’s avonds): Debat‘Investigative journalism’ metAlain Lallemand en Siel Van DerDonckt17 mei: Erasmus Hogeschool:presentatie voor 30 studenten17 mei: avond Meeting georga-niseerd bij The InternationalFederation of Journalists

www.fondspascaldecroos.com/nl/kisch3.html

De tweedejaarsstudentenJournalistiek van Erasmus-hogeschool Brussel – departe-ment Communicatie kregen netvoor de eindexamens eerderonverwachts Charles Lewis,vader van de Amerikaanseonderzoeksjournalistiek, op hetbord. Het werd een informeelseminarie over “investigativejournalism”, integriteit, en “theright to know”. De studentenbedankten met een flesChampagne, een editie van huis-blad Het Communiqué met eigen

– bescheiden – pogingen tot jour-nalistiek graafwerk en vooralmet een karrenvracht vragen aande meester. Die toonde zich besttevreden over zoveel belang-stelling en nam ruim de tijd voor“a diet Coke” en een bezoek aande redactielokalen van hetdepartement.“Ik kan het Fonds PascalDecroos alleen maar dankbaarzijn voor deze kans,” verteltoptieverantwoordelijke PatrickPelgrims. “Praktijkgerichtheid isde belangrijkste troef van onze

persopleiding. Daarbij horenook veelvuldige contacten methet veld. Zo liepen onlangsbijvoorbeeld vrt’ers MarkMorren, Ivan De Vadder enStefan Blommaert langs. Maareen journalist die met zijnpublicaties en projecten af en toehet Witte Huis laat daverenspreekt natuurlijk extra tot deverbeelding.”

www.publicintegrity.orgwww.icij.orgwww.fondspascaldecroos.com/nl/lewis.html

Fonds nodigt stichter van Public Integrity uitPersstudenten Erasmus ontmoeten Charles Lewis

Press LawsI will begin with some verygeneral considerations, under-standing that, this evening, wealso have to explain our Belgianwork to some foreign friends.Let me state first that we can’ttalk about investigative report-ing in Belgium without stressingthe protection given by ournational laws. I’ve been toooften suited, and I remind youthat, in this country, you neverhave to bring to the judge perfectpieces of evidence in order todefend the stories you published.From my point of view, this givesus a basic and precious freedomof speech. We only have to provethat we did everything we couldin order to check the story, and,keeping in mind the kind ofaccess we had to evidences,prove that we have been carefulin the way we published thestory. If this is the common rulein Belgium, France or UnitedStates, let me remind you thatthis is not the case, for example,in Germany, where you have tobring to the court perfect piecesof evidence. Copy of evidence isnot enough. In Berlin, if youwant to be able to quote a classi-fied document, for example, youhave to be able to produce anoriginal of the document, or acopy that will be recognised asgenuine by his author. So, God bless Belgian press laws.Another legal point I want tostress: as European union mem-ber, Belgium has to followjurisprudence coming from

Strasbourg. This means that thesecrecy of your sources of infor-mation is legally protected. Idon’t have to remind you that,when I started in this career, inthe years eighty, it wasn’t thecase.

Criminal influence withinthe pressNow, let’s talk about money. Tomy knowledge, there’s not evenone Belgian media, in the dailybusiness of general news, whoseowner is not publicly now, andsubject to press investigation. Inother terms, we have a quite sta-ble ownership in the Belgianmedia, and my experience is thatthose owners not only admitinvestigation in their columns,but also respect and appreciatethat kind of work. I do not statethat, only in order to remind youwhat is the situation in EasternEurope, but I state that, thistime, because I feel that a threatcoming from the owner of aBelgian media is not a theoreticalthreat anymore. We saw thosefive last years Belgian companiesreaching commercial agreementwith financial partners that aresuspected of criminal operations.Even in other states of theEuropean union, corruption isgrowing in the financial andpolitical world. Coming back toBelgium, the pressure onreporters, coming from the crim-inal world, is higher than ever.Should I remind you that fouryears ago already, the Belgiumpolice was already publishing

statistics showing that a few ofour colleague reporters weresubject to passive corruptionattempts?I was, I think, one of the activemembers of that generation ofreporters that recommendedcontacts with the elements oforganized crime, in order to havean inner view of organizedcrime. I still think that fair reportabout organized crime requiresthis kind of extremely dangerouscontacts. But I’m now seeingBelgian reporters playing thegame of O.C., publishing storiesfrom one gang in order to hurtanother gang. And I’m a little bitafraid: this is the beginning of akind of criminal influence withinthe press. I suspect this threat tobe sharpen by the power ofmoney. What’s the best way tocorrupt a reporter but airplanestickets, access to persons anddocuments, and so? Having said that, I must add thatkeeping a distance between OCand the press requires not onlybudgets (in order to develop areal freedom of investigation)but also a sharp and up-to-dateculture of modern journalism,keeping an eye on the ethicaldebate, keeping the other eye onthe developments of the technol-ogy of information.

Tracks and the mirrorI would also like to mentionanother threat, clearly limited toBelgian frenchspeaking media:competition, emulation requiresa minimum production

Alain Lallemand n.a.v. het debat over onderzoeksjournalistiek

Investigative journalism in Belgium

k

of investigation in a givencommunity. In other words: Icannot develop a culture ofinvestigative journalism, get bet-ter stories, if my newspaper isone of the few to do so.Frenchspeaking Belgian presswent clearly under that level ofminimum investigation produc-tion. So we may have had thetemptation to search for compe-tition with foreign frenchspeak-ing newspapers dealing basicallywith subjects that are not relatedto Belgium. It took me some timeto identify this problem, and Imay say today that the vitality ofthe dutchspeaking Belgian pressis what kept me alive. In other words: why should Iinvestigate on the problems ofJean-Christophe Mitterandwhen I have so many weaponstraffickers in Belgium? But if Istart an investigation over theBelgians, I have to be controlledby my Belgian colleagues. Gettheir feedback. Or, on the otherhand, follow the tracks theyopened. At that level, I do notfind anymore this kind of com-petition within the frenchspeak-ing press. The Flemish press isthe only one to offer me, let’s say,the “tracks and the mirror”.

Entering into emulation with theother media is not enough. Wealso need – and maybe this timedoes it concerns also the Flemishpress – to develop a culture ofinvestigation into every compa-ny. We can’t rely anymore on thepresumed talent of future gener-ations, hoping that, tomorrow,new De Bock will naturally comeon the market. We have to pre-pare that new generation, to cul-tivate it. Implementing mentor-ing systems, organizing processof ethical standards, etc. are partof the work.

Belgium in the worldNow, let’s have a glance at theway we work: our mission, asBelgian investigative reporters, isto investigate matters related toBelgium territory, Belgian citi-zens, and any story of interest toour Belgian readers.If I look at Spain, France,Switzerland, United States, Iclearly think that domestic newsare correctly investigated by myBelgian colleagues. The publicopinion may say that we coulddo better, of course. But reading“Le Monde”, “El Pais” or “LeTemps”, I don’t feel ashamed.The Belgian press investigatesjudiciary events, political deci-

sions, sport teams, and had somesuccess investigating financialand economical issues. I shouldonly stress the fact that we maybe to reactive when it comes toinvestigate environmental issues. On domestic news, at least, wemay be satisfied. Our problems appear when itcomes to talk about the tremen-dous responsibility we have,being the state where theEuropean union headquarter islocated. Or when we have tostudy the way we cover theincredible network of Belgianacting outside the country. Givenour involvement in Africa, weshould be a permanent source offuture investigation for the

United Nations. I’m always astonished by theability of reporters to criticizethe foreign policy of a state butnot the activities of the citizensof the very same state. France is,to my knowledge, the onlyexception to the rule: it seemsthat the press, in Paris, is betterat denouncing individuals thanpolicies. Maybe this reveals, infact, nothing else but the seriousproblems of investigation of theFrench press.In Belgium, we are so respectfulof our international interests, sorespectful of our internationalinvolvement, that one couldcome to the conclusion that ourstate has no foreign aggressivepolicy. This is not the case. Since1999 at least, signals are givenby foreign groups, foreign andnational NGO’s, showing thepath to a forgotten territory ofinvestigation: Belgium in theworld, Belgians in action outsidethe national territory. It coversfields like drugs, weapons, min-eral resources, technology.I think about two ways of organ-izing investigative reporting atthat level. First, allocate part ofour “international reports”budget to the development ofcells of international, “judiciary-like”, investigative reporters. Sixmonths after my newspaper tookthis decision, I can state that itpays. There’s a whole bunch ofpolicemen, judges, members ofNGO’s that are just awaiting us,

awaiting our presence outsidethe (so little) Belgian territory.Another way is to enter patternof global investigative journal-ism teams. This is the reasonwhy we are, this evening, somuch centred on the initiative ofMr Lewis. Let me tell you a fewwords about my experiencewithin the ICIJ: joining theirstaff in may 2000, and workingseriously for them since a fewmonths, I came to understandthat, if ICIJ represents a kind offuture, we still have to workhard in order to improve thisidea of international collabora-tion. - First, we have to make sure ourethical standards are similar, andthat our aims are purely profes-sionals. I started this cooperationwith a kind of suspicion: jour-nalism and intelligence are sosimilar that you have to be sureyou don’t mix the two. I amready to investigate every aspectsof Belgium life, and transmit theresults to my Belgian readers.But what about, for example,working with the Israeli or thesouth African press when wedeal with diamond industry? - A second problem is the ade-quate timing for publication.Every reporter has his own cal-endar, knows when and why heis (or not) ready to publish at acertain time. How do we dowhen it comes to publish a storyhot in one country, cold inanother?- My last question concerns thecourts, and the criminal respon-sibilities related to a story thatwould not be totally accurate.How do we track the responsi-bility of each participant? Westill have to find a practical wayto deal easily with those prob-lems.

As a conclusion, I will simplyreaffirm this: investigativereporting, in this country, is stillfeasible. It is still the honour ofour press. The subjects, morecomplex that ten or fifteen yearsago, are basically the same, evenif I bet on an extension of ourscope of investigation. But theway we organize ourselves has tobe evaluated, in order to adaptour research to globalisation.Oups, I mentioned a ugly word:“globalisation”. Sorry, but wehave to deal with that fact. And,talking about investigativereporters, if I still believe in theabilities of individuals, I don’tbelieve anymore in “lonesomecowboys”… n

Alain Lallemand

Alain Lallemand is een ‘seniorinvestigative reporter’ voor Le Soir.Hij heeft onderzoek gedaan naarwitwaspraktijken, drugtrafiek enterrorisme. Hij schreef ookenkele boeken over de Russischemaffia in Europa en religieuzesectes in België en Luxemburg.

www.fondspascaldecroos.com/nl/kisch6.html

www.icij.org

nieuwsbrief 4 N°4 – OKTOBER 2001

l

“In Belgium,the pressure on

reporters, comingfrom the criminalworld, is higher

than ever”

Elk uur van de dag dokterenmensen geniale en mindergeniale plannen uit om tefrauderen. Politie en gerechtsporen maar een fractie van allefraude op. Gesjoemel binnenbedrijven, oplichting vanverzekeringsfraude, onderzoeknaar namaakartikelen krijgennauwelijks of geen aandacht. Bijgebrek aan middelen, expertiseen interesse. Een miljardendansdie zo omvangrijk wordt, dat zeons economisch bestel aantast.

Privé-detectives bezetten metgrote gretigheid die grijze zone.Particuliere onderzoeksbureausnemen steeds vaker de taak vande politie over en trekken opspeurtocht in opdracht vanbedrijven en verzekerings-maatschappijen. Privé-onderzoekbetekent discretie want oplichtingbinnen bedrijven verdraagt hetdaglicht niet.

Voor ‘Betrapt op fraude’ volgde

Jeroen Wils een jaar lang deAntwerpse privé-detectivesMichel De Kort en Jan Claustijdens hun zoektocht naarfraudeurs. Voor het eerst gunnenze ons een ongegeneerde blikachter de schermen van hundetectivebureau. Hoe ze ver-dachten schaduwen, fraudeursondervragen, het gesjoemelontrafelen. In opdracht van

verzekeringsmaatschappijensporen ze klanten op die metleugens en gesjoemel miljoenen-premies proberen binnen terijven. In bedrijven voeren zeonderzoek naar werknemers diehun baas bedriegen om geld,goederen en informatieachterover te drukken.

Ontluisterend is de vaststellingdat detectives dagelijks tientallenvertegenwoordigers, zakenmensenen klanten van verzekerings-maatschappijen volgen enobserveren, op steeds grotereschaal. Ook in opdracht vangrote bedrijven als De Post,Belgacom of Carrefour. Los vanpolitie en gerecht, ver weg van debuitenwereld, in de schaduw vanjustitie. Vragen naar de rechtenvan de privacy en van deverdediging zijn niet overbodig.

n

www.fondspascaldecroos.com/nl/jeroen_wils.html

PROJECT: Dit boek neemt onsmee achter de schermen van dehoge Europese diplomatie. Welezen hoe Jean-Luc DehaeneEuropa gebruikte om zijn bin-nenlandse doelstellingen waar temaken, en gaan op zoek naar deradiostilte die jarenlang heerstedoor de dodelijke rivaliteittussen Wilfried Martens en LeoTindemans. We zitten met detolken mee aan tafel tijdens degesprekken tussen Mitterand enKohl, en vernemen hoe deItaliaanse eerste ministerAndreotti Margaret Thatcherbrutaal buitenspel zet. Hoe pakteWilfried Martens de 'ijzerenlady' aan op de Europese top vanRhodos? En dacht Jean-LucDehaene nu echt dat hij inKorfoe nog een kans maakte omvoorzitter van de EuropeseCommissie te worden? Last butnot least lezen we voor het eersthet politieke achtergrondverhaalover het onstaan van de euro, enhoe gouverneur Fons Verplaetseaanvankelijk toch liever 40

sterke Belgische franken in dehand had dan een euro in deblauwe lucht.

Guy Janssens: “Voor de ver-wezenlijking van mijn boek 'Inde Schaduw van Schuman, Belgiëin de greep van Europa', was desteun van het fonds PascalDecroos meer dan een hartonder de riem. Een boek schri-jven is altijd een avontuur en eensprong in het onbekende, naasteen lichte vorm van zelfkwelling.Dat je een uitgeverij vindt om hetboek uit te geven is natuurlijkeen goed begin. Dat het fondsPascal Decroos er ook wat in zietis een extra morele steun. Hetbetekent dat er ook nog profes-sionals zijn die er 'brood', of

toch tenminste een interessantproject in zien. Naast de morelesteun is er het niet onbelangrijkemateriële aspect. We zijn hierAmerika niet waar auteurs,althans sommige, fiksevoorschotten krijgen. Hiermoeten wij arme penneriddershet alleen zien te rooien. Ommijn boek af te krijgen heb ik eenperiode verlof zonder weddegenomen bij mijn werkgever, deVRT. En, zoals het woord het alzegt, zonder wedde is maar zon-der wedde.. Die 'inkomensgap'werd toch gedeeltelijk gedichtmet de steun die ik uit het fondsontving. Voorts heeft de beursme in staat gesteld een deel vanmijn onkosten zoals reizen enkleine verplaatsingen, opzoek-ingswerk e.d. te dekken. Ik bener dan ook van overtuigd dat hetfonds in Vlaanderen een centralerol speelt bij het tot stand komenvan belangwekkende journa-listieke projecten.”

www.fondspascaldecroos.com/nl/guy_janssens.html

Boeken— JEROEN WILSJeroen Wils (1967) studeerdecriminologie en orthopedagogieen is gerechtelijk verslaggever bijVTM. Eerder verscheen van hemDe weg naar de wanorde. Deschokkende onthullingen van ex-geheim agent Robert Chevalieren Moord en doodslag in België,de jacht op de doder.

WERKBEURSWerkbeurs Fonds PascalDecroos: 137.500 Bef[3408,54 !], toegekend op28 februari 2001.Titel: Betrapt op fraude.

Een onthullende kijk achter deschermen van een detective-bureauAuteur: Jeroen WilsUitgeverij: Van HalewyckVerscheen: 17 september 2001non-fictionFormaat: 125 x 200Pagina’s: ca. 340 blz.Prijs ca. 798 BEF / 19.78 !ISBN 90 5617 371 5

Uitgeverij Van Halewyck

— GUY JANSSENS

WERKBEURS100.000 Bef [2478,94 !],toegekend op 30 november2000.

PUBLICATIEHet boek werd op maandag 18juni 2001 voorgesteld in deLambermont-straat -deambtswoning van de Belgischepremier- te Brussel, in aan-wezigheid van dhr. GuyVerhofstadt, eerste minister vanBelgië en dhr. Karel Van Miert,gewezen Europees commissaris.Uitgever: Lannoo - Tielt

TECHNISCHE GEGEVENSISBN: 90-209-4319-7Formaat: 155 x 240Product: boekAfwerking: PaperbackDruk: 1Aantal pagina's: 224

nieuwsbrief 5 N°4 – OKTOBER 2001

Jeroen Wils ‘Betrapt op fraude’ (Van Halewyck)Een onthullende blik achter de schermen van een detectivebureau

Guy Janssens ‘In de schaduw van Schuman’ (Lannoo)

Janssens in de ban van Europa

“We zijn hier Amerika nietwaar auteurs, althans som-mige, fikse voorschottenkrijgen. Hier moeten wijarme penneridders hetalleen zien te rooien.”

Sinds eind 1999 komt van Seatlletot Genua het mediageniekeprotest tegen de huidige globali-sering volop in beeld. VanBrazilië tot India groeit hetverzet, bij landlozen die massaalgrond bezetten, bij miljoenenboeren die genoeg hebben van dealmacht van zaad- en pesticiden-multinationals.Wat al deze mensen drijft isscepsis over de huidige globaleeconomie, scepsis over eenwereld waar de economie voor-rang krijgt op de mens, waar dewelvaart steeds ongelijkerverdeeld raakt, waar mensen-rechten in de verdrukkingkomen, waar de ecologischeravages onvoorstelbaar grootzijn en waar de besluitvormingover dat alles door multi-nationale ondernemingen, doorde rijkste landen en door enkeleinternationale organisaties veelalin het geheim en ondemocratischverloopt.

Antiglobaliseringsbeweging ishaar naam geworden, eigenlijkvolkomen onterecht. Want dezebeweging is naarstig op zoeknaar alternatieven voor dezeglobalisering en het allesover-heersende vrije marktdenken.Dat is zeker zo eind januari 2001wanneer duizenden mensen uit

alle hoeken van de wereld zichverzamelen in het BraziliaansePorto Alegre voor het eersteWereld Sociaal Forum onder hetmotto 'Een andere wereld ismogelijk'. Dit nieuwe Forumprofileert zich heel bewust als detegenhanger van het jaarlijkseWereld Economisch Forum inhet Zwitserse Davos en wil eeneconomie in dienst van de mensen niet andersom. Porto Alegrewil een ontmoetingsplaats zijnvoor alternatieven die ookmensenrechten, sociale recht-vaardigheid en duurzameontwikkeling kunnen realiseren.Het wil er de aandacht van deinternationale publieke opinie opvestigen en kans bieden omallianties te smeden tussensociale bewegingen, vakbondenen NGO’s.

Dirk Barrez was aanwezig inPorto Alegro. Hij had er tien-tallen gesprekken met zo ver-scheiden mensen als NaomiKlein, Walden Bello, IgnacioRamonet, Aminata Traore, JoaoStedile, Riccardo Petrella,Shalmali Guttal, BernardCassen, Muchtar Pakpahan,Harlem Desir, Sylvia Borren envele anderen. Met als leidraad,wat loopt er fout met de huidigeglobalisering? En waar moet het

met onze wereld naartoe? Hoebest welvaart voortbrengen enhoe die verdelen? Wat is de rolvan de politiek? En wat moet desamenleving doen? En misschienwel de meest cruciale vraag vanallemaal: is Porto Alegro degeboorte van een mondialesociale beweging die zo sterk kanworden dat de maatschappelijkekrachtsverhoudingen in haarvoordeel kantelen en zij dieveelzijdige utopie van een nieuwewereld kan realiseren?

Dirk Barrez,VRT journalistvoor hetp r o g r a m m aTer Zake,is ook deauteur van des u c c e s v o l l eboeken Het

land van de 1000 schandalen.Encyclopedie van een kwarteeuwBelgische affaires en Ik wil nietsterven aan de XXste eeuw.Over leven in de 21ste eeuw.Dit laatste boek, een reis langs detalrijke problemen die demensheid vandaag ontmoet éneen zoektocht naar oplossingen,beleeft een herdruk en zorgtdit najaar nog voorverrassingen.

www.dirkbarrez.be

Vijf weken lang verbleef journal-ist Guy Van Gestel op de psychi-atrische afdelingen van verschei-dene instellingen in Vlaanderenen in Nederland. Dag en nachtmaakte hij er het wel en wee meevan de patiënten. Hij voerdelange gesprekken met hen,maakte uitvoerige aantekeningenen verwerkte zijn indrukken totdit adembenemende document.In Te gek! Schetst hij een indrin-gend portret van de onbekendewereld van de psychiatrie.

Guy Van Gestel: ‘Het had af entoe iets onwezenlijks, mijnverblijf tussen psychiatrischepatiënten. Heel wat ontmoetin-gen waren confronterend en ver-helderend, een enkele keer waseen zinnig gesprek onmogelijk.Van december 2000 tot april2001 leefde ik in totaal vijf

weken samen met patiënten entherapeuten in drie Vlaamse enNderlandse centra. Het was mijnbedoeling de biotoop van eenpsychiatrische instelling vanbinnenuit te beschrijven. Alswaarnemer mocht ik praat-groepen van mensen met eenpsychose of een verslavingbijwonen, stafvergaderingen vanpsychologen en verpleegkundi-gen meemaken, nachtrondesvolgen. En dit op open en ges-loten afdelingen, zowel tussengemengde populaties als in meergespecialiseerde behandel-groepen. Zo kon ik me in hetJaar van de Geestelijke Gezondheid een beeld vormenvan hoe het er in een instellingaan toegaat, en de situatie inVlaanderen en Nederland metelkaar vergelijken.Wat gebeurt er in die verborgen

wereld van de psychiatrie? Wiezijn de patiënten? Hoe gedragenzij zich tijdens hun opname,tegeover elkaar en tegenover deverpleging?“Het is lang geleden dat er nogzo indringend werd geschrevenover de psychiatrie. Te gek!sluitaan bij de verhalende traditievan boeken als Asylums, Wie isvan Hout? en de persoonlijkelevensverhalen van John Strauss.Het boek geeft de patiënten ende hulpverleners een stem, endoorbreekt bij de lezer eentaboe. In deze periode van ver-maatschappelijking van de zorgis dit erg belangrijk. Een boeknaar mijn hart, dat doordrenkt isvan het leven, van moed, wil enhoop.” – Erik P.A.Stevens,directeur Sint-Jan de Deo, Gentwww.fondspascaldecroos.com/nl/guy_van_gestel.html

Boeken— DE ANTWOORDEN VANHET ANTIGLOBALISME – VANSEATLE TOT PORTE ALEGREDIRK BARREZ

PROJECTOMSCHRIJVINGEind september 2001 verscheenhet eerste Nederlandstalige boekover antiglobalisme. JournalistDirk Barrez poogt een invullingte geven aan deze nieuwe mondi-ale basisbeweging. Hij baseertzich daarvoor op het eersteWereld Sociaal Forum dat plaatsvond in het Braziliaanse PortoAlegro en confronteert dieinzichten met de protesten diezich van Seattle tot Genuahebben gemanifesteerd.

WERKBEURSWerkbeurs Fonds PascalDecroos: 150.000 BEF[4.090,24 !], toegekend op 28februari 2001.

PUBLICATIETitel: De antwoorden van hetantiglobalisme. – Van Seattle totPorto AlegreAuteur: Dirk BarrezUitgeverij: Globe (is een geza-menlijk initiatief van RoulartaBooks en VAR ) / Mets en Schilti.s.m. 11.11.11Isbn 90 5466 789 3Prijs: ca 706 BEF of 17,5 euroVerscheen: 29 september 2001

Dit boek kwam tot stand metsteun van Vredeseilanden en hetFonds Pascal Decroos voorBijzondere Journalistiek.

nieuwsbrief 6 N°4 – OKTOBER 2001

Dirk Barrez ‘De antwoorden van het antiglobalisme’ (Globe)

– Van Seattle tot Porto Alegre

Guy Van Gestel ‘Te gek’Psychiatrische instellingen in Vlaanderen en Nederland

‘Na de dood van zijn vaderkwam Hugo in een zwarepsychose terecht. Zijnvriendin Lotte vindt deinstelling waar hij verblijfteen veilige omgeving voorhem.’

‘Vincent tuimelde in eenmoment van twijfel uit hetraam van zijn slaapkamerop de eerste verdieping.De housebeats van delokale radio vormen inde instelling zijn strijd-muziek. ‘

‘Als klein kind leefde Annaal in een eigen wereld.Zonder pillen voelt zij zichook in de instelling eenechte controlefreak.’

“Sinds enige tijd duikt steedsvaker volgende vaststelling in deVlaamse media op: Er heerst eenschrijnend gebrek aan geën-gageerde jonge journalisten inonze contreien. Als reden hier-voor wordt vaak de mentaliteitvan de jonge journalistenaangegeven. De nieuwe lichtingzou te gemakzuchtig zijn, enkelgeïnteresseerd in een vast loon endito werkuren en niet voor dat-gene wat zich in de wereldafspeelt.Aangezien in dit verband meestalenkel naar de mening van deingezeten journalisten wordtgepeild, volgt hier een – overi-gens enkel ter illustratie bedoeld- kort relaas van de ervaringenvan één van deze zogenaamde“gemakzuchtige” journalisten. Na een verblijf van meerderejaren in het buitenland keerde ikin 1999 naar Vlaanderen terugen stapte in de journalistiek. Ikging ervan uit dat men om hetvak te leren zoveel mogelijk

praktijkervaring op moest doen.In mijn voorstelling stonden ervoor de jongere journalistenoudere en meer ervaren collega’sklaar, die als een soort mentorenwijze raad en tips konden geven.In de praktijk bleek ik echtervooral op afweer en zelfsvijandigheid te botsen.Belangrijke informatie werdachtergehouden, ideeën steevastafgeschoten en interessanteopdrachten toebedeeld aan oud-ere collega’s, die het immerszoveel beter wisten. Het duurdeeen tijdje voor ik inzag dat jon-geren als een bedreiging werdenbeschouwd. Gelukkig bood het initiatief vande werkbeurzen van het FondsPascal Decroos me de kans om inrelatieve vrijheid aan een interes-sant project te werken en metvallen en opstaan bij te leren. De meeste jonge journalisten diezich in Vlaanderen willen waar-maken staan er helaas alleenvoor. Niet weinige jongeren wor-

den door de ‘ieder voor zich’-mentaliteit afgeschrikt en kiezenbijgevolg voor een ander beroep.Op deze manier is de toekomstvan de journalistiek inVlaanderen niet verzekerd.Zolang ingezeten journalistenhun kennis niet aan de jongerendoorgeven en er niet in de oplei-ding van de toekomstige gener-atie jonge journalisten geïn-vesteerd wordt, is de kritischejournalistiek – laat staan deonderzoeksjournalistiek - inVlaanderen met uitstervenbedreigd.Dus, beste collega’s: Moed! Durfjonge mensen te stimuleren. Geefhen de kans om fouten te makenen laat hen voor zichzelf uitmak-en hoe ze hun talenten kunneninzetten. U zal merken: Het is deinspanning meer dan waard!”

Heidi Verdonck

www.fondspascaldecroos.com/nl/heidi_verdonck.html

PrijsEGON ERWIN KISCH PRIJS:Heidi Verdonck was de eind-winnares van de Egon ErwinKisch prijs die het Fonds PascalDecroos op initiatief van deLouis Paul Boon Kring en Kunst& Democratie had georgan-iseerd. De dertigjarige journalisteschreeft het levensverhaal vanAnatole Brawermane. In de juryzetelden Marleen Teugels, Geertvan Istendael, Marc Schaevers enPol Deltour.

PublicatiesHeidi Verdonck

PROJECT'Anatole was één van hen -Joodse kinderen ondergedokenbij Vlaamse boeren'.

WERKBEURS50.000 Bef [1239,47 !],toegekend op 26 januari 2000.

PUBLICATIEKerk en Leven, 21 maart 2001Belgisch Israelitisch Weekblad,17 september 2001

Ludo Abicht

WERKBEURS:50.000 Bef [1.239,46 !].toegekend op 30 november2000.

PROJECT: ‘Kinderen van God’Dit journalistieke project wil,temidden van de brandendeactualiteit, ingaan op één van deonderbelichte realiteiten in de'nieuwe intifada' in Israël /Palestina: de eenzame positie vangelovigen (moslims, joden enchristenen) die hun religieuzeovertuiging niet ervaren als eenzelfrechtvaardiging en eenoproep tot geweld, maar als eenoproep tot rechtvaardigheid enrespect voor diversiteit. Geziende constante stroom aan feit-elijke actualiteitsberichten, hoeftdit project daaraan geen aan-dacht te besteden. De lezer magverondersteld worden te wetendat er een 'Al Aqsa Intifada'woedt, dat Israël een onrecht-vaardige verdeling van land enmiddelen oplegt, dat de joodsestaat zich bedreigt voelt door debuurlanden... Die informatie wilLudo Abicht complementerendoor - over de momenteel erghoge grenzen van de religieuzegemeenschappen heen - enkelerelevante getuigen te latenvertellen hoe zij zich bij de huidi-ge stand van zaken voelen. Hetzou daarbij moeten gaan ommensen met een meer dan gemid-delde uitstraling (zoals bv AmosOz of Hanah Ashrawi), mensenook die niet van op de zijkantstonden toe te kijken, maar diezich heel sterk gewaagd hebbenaan de vredesengagementen.

PUBLICATIEEen publicatie in WereldwijdMagazine, januari-februari 2001.

nieuwsbrief 7 N°4 – OKTOBER 2001

Heidi Verdonck pleit voor meer begeleiding van jonge journalisten

Toekomst journalistiek niet verzekerd

Tussen 1952, de periode van deKoreaanse oorlog, en 1971,tegen het einde van de oorlog inVietnam, publiceerde deAmerikaanse journalist I.F. Stonezijn I.F.Stone’s Weekly, een één-mansblad dat een generatie langhet Amerikaanse gewetenwakker hield en dat regelmatigdoor de “serieuze” kranten werdgeciteerd. De eigenzinnige IzzyStone haalde al de informatievoor zijn bijzonder kritischeartikels uit onverdachte, dat wilzeggen officiële bronnen:regeringsdocumenten, jaarver-slagen van de grote ondernemin-gen en erkende streng weten-schappelijke academischeboeken en papers. Het beeld vande werkelijkheid, dat hij week naweek schetste, was echtergrondig verschillend van hetimago dat al deze instanties zograag wilden uitstralen. Het is deparadox van de Noord-Amerikaanse en westerse demo-cratieën, dat iemand als Stonehet zo lang heeft kunnen vol-houden, ook al ontmaskerde hijkeer op keer de leugens, decorruptie en de ondemocratischehouding van de belangrijkstegezagsdragers in zijn land. Enomdat hij van geen enkele steunafhing, kon men hem heel moei-lijk raken. De geviseerden wis-ten, dat ze het debat met iemand

die op grond van hun eigengegevens en de door henzelf pub-liek geprezen democratischeprincipes sprak niet aankondenen hoopten maar, dat zijn stemslechts een kleine kern van sym-pathisanten zou bereiken.Maar ze vergisten zich, want zijnanalyses en argumenten werdentelkens opnieuw door deoppositie tegen dat establish-ment overgenomen en vaak metsucces gebruikt.Stone was, in de woorden vanMichel Foucault, een perfectvoorbeeld van de “vrijmoedigespreker” (parrèsiastès), iemanddie niet alleen uitstekend geïn-formeerd is, maar ook de moedheeft, om de waarheid tegen alledruk in te blijven verkondigen.Zij die, misschien wel terecht, opeen bepaalde soort journalistenneerkijken als op ingehuurde“tekstverwerkers”, mensen dieer op uit zijn vlot leesbare, liefstde aandacht prikkelende kopij tebezorgen, vergeten, dat I.F.Stoneniet de enige was of is, die dit vri-jmoedige spreken als de essentievan hun taak beschouwen. Hetis dan ook geen toeval, dat jour-nalisten, naast sociale werkers enbevrijdingstheologen, de laatstedecennia de meest getroffenslachtoffers geweest zijn vanlastercampagnes, vervolgingenen moordpartijen in bijna alle

regimes, waar men de kracht vanhun onthullende informatie enanalyse wilde uitschakelen. Zijvormen geenszins de zoge-naamde “vierde macht”, maarzijn wel in staat, de feitelijkemachten voldoende nerveus temaken door hen, net alsSocrates, op hun onbe-kwaamheid, onwetendheid en/ofhypocrisie te wijzen en daardoorhun comfortabele ideologsichegreep op de bevolking in vraag testellen en te verzwakken. In en wereld die economisch,politiek, militair en cultureel - indie volgorde - steeds meer één-dimensionaal wordt, staanbekwame journalisten voor eenexistentiële keuze: of ze bouweneen carrière op door zich zoveelmogelijk in dienst te stellen vande machthebbers, en dat doen zezowel door de officiële ‘lijn’ teverdedigen of door hun lezersgeamuseerd en onmondig tehouden (infotainment, ziedaarover Bourdieu), of zeproberen door hun vrijmoedigespreken, het dodelijke sprookjevan TINA (There Is NoAlternative) als de LelijkeSlaapster te ontluisteren enbereid te zijn, daar de gevolgenvan te incasseren.

Ludo Abichtwww.fondspascaldecroos.com/nl/ludo_abicht.html

Ludo Abicht - over ‘vrijmoedig spreken’

De journalist als parrèsiastès of wordprocessor

Gebeten doorjournalistiek

Fonds Pascal Decroosv o o r b i j z o n d e r e j o u r n a l i s t i e k v z w

w w w. f o n d s p a s c a l d e c r o o s . c o m

ColofonFonds Pascal Decroos voorbijzondere journalistiek vzw

Kolonel Bourgstraat 90B-1030 BrusselBelgiëTEL: +32 2 705 59 19FAX: +32 2 705 59 29E-MAIL:

[email protected]

REDACTIEIdes Debruyne

VOORZITTER VAN DE RAADVAN BESTUURPaul Decroos

Alle rechten voorbehouden.Uit deze Nieuwsbrief noch dewebsite mag niets wordenverveelvuldigd en/of openbaargemaakt door middel van druk,fotokopie, microfilm, of opwelke andere wijze ook, zondervoorafgaandelijke schriftelijketoestemming van de uitgever.

Dankzij de steun van Vlaamsekranten en tijdschriften inadvertentieruimte ter waardevan 3.168.795 Bef [78.552,37!], mag het Fonds PascalDecroos rekenen op een grotenaambekendheid, zowel bijjournalisten en uitgevers als bijhet brede publiek.

Mediahuis vzw (Wereldwijd)De Vrije Pers (Che, P-Magazine)Vacature De Persgroep (De Morgen)VUM (Het Nieuwsblad, DeStandaard, Het Volk)Mediaxis (Humo, Menzo)Roularta (Knack)Jobat NV (Job@, Imediair)Tijd nv (FET)

Film & Televisie Decom (Muziek & Woord,Ozmuze, Weliswaar)

Het Fonds telt inmiddels 327leden (journalisten en sympa-thisanten) die de doelstellingenvan het Fonds steunen. HetFonds Pascal Decroos voorBijzondere Journalistiek werktvolkomen onafhankelijk vancommerciële en andere belangen.

nieuwsbrief 8 N°4 – OKTOBER 2001

Min

iste

rie

van

deV

laam

se G

emee

nsch

apVolgende deadlineaanvragen:Eind november 2001 evalueertde Jury de aanvragen die totwoensdag 31 oktober 2001kunnen worden ingediend.Het Fonds beschikt in devolgende juryronde over eenbedrag van 1.250.000 BEF.Alle vormen van bijzonderejournalistieke projecten voor deaudiovisuele of geschreven perskomen in aanmerking:reportages, documentaires, reek-sen, boeken,...

Nieuwe directeurKoen Van Wichelen nam op 1augustus ontslag als directeurvan het Fonds en wordt terug lidvan de Raad van Bestuur.Hij wil zich ten volle toe-leggen op zijn nieuwe functie alsuitgever bij Himalaya (Grande).Ides Debruyne wordt de nieuwedirecteur. Hij was sinds oktober2000 algemeen secretaris van het Fonds. Net zoals Koen VanWichelen is hij één van destichtende leden.

Persconferentie op 10 december 2001 om11.00 uur in de De Markten - Brussel

2 juryleden makenzich bekendOp maandag 10 december 2001 heeft in de Markten teBrussel om 11.00 uur de jaarlijkse persconferentie plaats.

• Ides Debruyne, directeur van het Fonds stelt het jaarverslagvoor.

• Bart Demyttenaere komt vertellen over zijn boekLevenslang. Hij heeft het over het gevangeniswezen inBelgië, over ex-gedetineerden, over professionals, overfamilie, over politici en over de journalistieke approach indeze materie.

• Twee juryleden worden na twee jaar dienst vervangen.Deze twee ex-juryleden maken zich tijdens depersconferentie bekend en antwoorden op vragen.

Inschrijven vòòr 1 december. U kunt dit doen via de website.