Naar een begeleidingsnetwerk voor risicojongeren in het Antwerps secundair onderwijs

Inleiding

Bestuursakkoord stad Antwerpen (2001 - 2006)

- veiligheid in en rond de school- werken aan een aangename en veilige

schoolomgeving in samenwerking met leerlingen, ouders, politie, buurtwerk en jeugdorganisaties

- aandacht voor verkeersveiligheid in schoolomgeving

- Beleidsnota VISIEr en AOBA

VISIEr

Werk/ onderzoeksgroep vertegenwoordigers uit 7 sectoren:

- algemeen welzijnswerk,- bijzondere jeugdbijstand,- integratiesector- jeugdsector- justitie (jeugdparket)- onderwijssector- politie

- beleidsplan integrale aanpak risicojongeren- net- en sectoroverschrijdend overleg

Het VISIEr-model

VISIEr

- 3 programma’s ( www.visier.be):

- Antwerpse straatkinderen ( Roma-muziekproject)

- programma MOF-jongeren ( Begeleiding (ex-instellingsjongeren via coaching en centraal meldpunt

- programma problematische schoolloopbaan- onderzoek jeugdrechtbank goede voorspeller

(spijbelen, grensoverschrijdend gedrag, vroegtijdige en ongekwalificeerde schooluitval)

- grote recidive- PREVENTIE !!!

Algemeen onderwijsbeleid

- Raakvlak: terugdringen van ongekwalificeerde uitstroom en schooluitval: specifieke preventie, curatie en repressie

- Methodiek- netoverschrijdende werking

- vertegenwoordigers uit alle netten CLB, school, pedagogische begeleiding

- geïntegreerde aanpak- projectmatige aanpak- doelgroepspecifiek

Algemeen onderwijsbeleid

- Doel- specifieke preventie, curatie en repressie

- Uitdagingen- goede, vroege detectie risicojongeren- geïntegreerde aanpak (netwerk en proces)- registratie / onderzoek i.f.v. bijsturing en invulling van hiaten- coachings- en opvangnetwerk

- afstemmen- uitbouwen

Algemeen onderwijsbeleid

- Programma problematische schoolloopbaan

- centraal meldpunt- uitbouw jongerencoaching- versterken / afstemmen van het netwerk / forum

uitvalpreventie- OverStagg- spijbelpreventie en opvolging - uitbouw opvangstructuren (SWAT)

Algemeen onderwijsbeleid/ VISIEr-projecten

- Roma-project- muziekproject ( januari 2002- juni 2005)

toeleiden ROMA-kinderen naar onderwijs

- Veilige school(omgeving)- pakket mikpunt ( schooljaar 2002-2003)- preventiepakket - project tram 12 ( schooljaar 2004-2005 2005-2006) - protocolovereenkomsten

School, politie en parket

Protocolovereenkomsten

- + 45 scholen- door de politiezone + 2de lijnsdiensten jongerencriminaliteit

en jeugdbrigade- pedagogisch handelen van scholen wordt wanneer nodig en

wenselijk aangevuld en ondersteund door jeugdparket en lokale politie

Centraal meldpunt

Structuur- netoverschrijdende werking (7 CLB)- aanspreek- en registratiepunt - registratie/ consult / dossier

Doelstellingen- aansturen, ondersteunen en bewaken van

begeleidingsprocessen / procesbegeleiding

- Procesbegeleiding: consulten, dossiers, registraties

- Registratie

- Onderzoek

Actiedomeinen

- Netwerkondersteuning.

- Jongerencoaches.

- “Ronde tafels.”

Procesbegeleiding

Verloop van een aanmelding

Stap 1:Jongere stelt problematisch gedrag.Leerlingbegeleidingsysteem binnen de school en CLB, zoeken naar eenoplossing.

Stap 2:Indien de problematiek niet kan opgelost worden kan het CMP via CLB gecontacteerd worden.CMP doet samen met CLB- medewerker aan verkenning van deprobleemsituatie en aan vraagverheldering.

Stap 3:Na intensieve intake zal “ideaal hulpverleningstraject” uitgewerkt worden.Acties: Netwerkondersteuning, Ronde tafel, Jongerencoaching.

Vervolg aanmelding

Stap 4:Opvolging door CMP.Regelmatig tussentijdse evaluatie

Stap 5:CMP volgt jongeren op tot schoolloopbaan ten einde is.

Opmerking:Ook andere hulpverleners kunnen aanmelden.Er wordt steeds uitgegaan van het “ideale hulpverleningsaanbod”voor de jongere.

Netwerkondersteuning

Samenwerkingscontracten met rechtstreekstoegankelijke hulpverleningsorganisaties.

Nazorg voor alle projectjongeren: Time- out, Gotta, Jos-project…

Intensief traject voor jongeren uit de gemeenschapsinstelling.

Follow- up van alle lopende dossiers.

Tweeledige werking

TerritoriaalWerking van Joco’s in aandachtswijken, gekoppeld aan verschillende scholen CDO en enkele voltijdse beroepsscholen.

VraaggestuurdKoppeling van Joco’s enkel via CMP aan jongeren met probleemgedrag.

CMP en Joco’s

Zeer laagdrempelige manier van werkenBelangrijk middel om netwerk van de jongeren te ondersteunen.

Jongerencoaching.

“Ronde tafels”

Methodiek waarbij alle relevante partners, betrokken bij jongeren wordensamengebracht.

Doel:Hulpverleningsaanbod op elkaar afstemmen.Samen gericht denken ifv een “ideaal hulpverleningaanbod”.Afspraken maken.

Taak CMP:Procesbegeleiding: netwerk blijven aansturen en opvolgen.

Centraal meldpunt

Registratie:

Data jongeren met dreigende schooluitval.

Data spijbelgedrag op alle antwerpse scholen.Drie rapporten:- Algemeen spijbelrapport- Spijbelrapport per CLB

- Spijbelcijfers op schoolniveau.

Conclusies verwerking cijfers CMP:

In totaal werden 619 leerlingen aangemeld: 2003-2004: 274 aanmeldingen2004-2005: 345 aanmeldingen

De grootste aanmelders blijven de CLB.

Aanmeldingen 2004-2005: 30 % registraties, 34% consulten, 36% dossierjongeren door betere samenwerkingsafspraken.

De belangrijkste aanmeldingsvragen zijn: gedrag, spijbelen, geenschool

Conclusies

+ 40 jongeren zonder school bij aanmelding; een twintigtal

jongeren blijven op het einde van het schooljaar zonder school.

Het grootste deel van de dossierjongeren zit in het BSO, DBSO of

BUSO.

Voor het schooljaar 2004-2005 werden voor 226 jongeren 376

hulpverleningsvoorstellen gedaan. In 76 % van al deze

hulpverleningsvoorstellen werd de vooropgestelde doelstelling

bereikt (vorig jaar 60%)

Onderzoek en ontwikkeling

WAT ?Extra dataverzameling en onderzoek naar:- Succesvolle /- niet succesvolle spijbelbegeleidingen

Steekproeven:- Laattijdige inschrijvingen

Vaststellen van hiaten in het bestaande hulpverleningsnetwerk- Vanuit dit onderzoek met partners uitvalspreventie werd de

opvangschool SWAT geconcipieerd en opgestart

Onderzoek en ontwikkeling

Hoe ?

Extra dataverzameling / steekproeven en onderzoekvooral via de CLB

Vaststellen van hiaten in het bestaande hulpverleningsnetwerksamen met de partners van het forum uitvalspreventie- Overstagg: stappenplan anders omgaan met grensoverschrijdend

gedrag

Meer en meer in samenwerking met Universiteiten en Hogeschool

S.W.A.T

Jeugdbrigade / celjongerencriminaliteit

Schoolinterne begeleiding

MedellnLeerkracht

Klassenraad CLBLeerlingen-begeleidingJOCO’s Centraal meldpunt

Jongerencoaches de 8

Traject 2

Time-Out project

Aanmelding bij de nietrechtstreekstoegankelijke hulp-verlening

AanspreekpuntJeugdparket

P.E.C

Bureau CBJ

A.D.A.M / Elegast

Bemiddelings-commissie

Vordering

JOS-project

Drop-outs projectElegast vzw

Schoolexterne begeleiding

OndersteuningsteamBijzondere Jeugdbijstand

PINA -18

GOTA-project

Tewerkstelling en/ of tewerkstellings-begeleidingsprojecten “Empowerment” ( enkel

voor het StedelijkOnderwijs)

Signaal

De partners uitvalpreventie/ coaching

Jongerencoaches ( De acht vzw/ Baobab vzw) 8,5 coachesTerritoriaal en vraaggestuurde werkingvoor secundair onderwijs

Traject 2 ( Algemeen welzijnswerk) 7 coachesVrijwillige intensieve trajectbegeleidingvoor 12- tot 18-jarigen

PINA –18 Minderjarigenwerking van het StedelijkOnthaalbureau voor Nieuwkomers

De partners uitvalpreventie/ opvang

Time-out (Arktos) (3 x 8 = 24 per jaar)

jongeren van 14 tot 17 jaar oudherinstroom in secundair onderwijsGroepswerking: ateliers, vorming en sportIndividuele begeleiding

GOTA /Girls on track again (Arktos, CLB, Keerpunt) (6)

Spijbelende (niet meer ingeschreven) meisjes tussen 15 en 18 jaar.

15 uur per week in projecten die voeling hebben met regulier onderwijsaanbod.Inschrijving in DBSO

De partners uitvalpreventie/ opvang

JOS (Ex-trotter) / (Arktos, CLB, Keerpunt) (8)Spijbelende (niet meer ingeschreven) jongeren van 15 en16 jaar die zelfwegbleven van school.15 uur per week / restauratie van een ponton(lassen, houtbewerking)Inschrijving in DBSO

Drop-outsproject (Elegastvzw) (12)Niet meer ingeschreven minderjarige jongeren met ernstigeproblemen op school of ernstig spijbelgedrag.

Volledige weekopvang: theorie, atelierwerkingen sport

SWAT (samen werken aan toekomst)opvangstructuur voor tijdelijk niet-

schoolbare jongerenOpvang = samenwerkingsverband alle netten + departementonderwijs + stad.

Opvang en begeleiding op maat- multidisciplinair team onderwijs / welzijn (11,5 VTE)- sociale vaardigheden + schoolse inhouden- zo lang als nodig, zo kort als mogelijk

Gemotiveerd verslag niet-schoolbaarheid:- school, CLB, CMP

Swat

Algemene voorwaarden:

- secundair onderwijs groot Antwerpen;- definitieve uitsluiting;- aangemeld via het Centraal Meldpunt;- gemotiveerd verslag tijdelijk niet schoolbaar.

Swat

Traject op maat:

- Netwerken- Individuele begeleiding- Mogelijk groepswerking- Werk/leerervaring- Schooltraject

Tussentijdse- en eindevaluatieGemotiveerd verslag ‘terug schoolbaar’

Data spijbelgedrag op alle secundaire scholen.

Drie meetmomenten:

December, maart, juni.

In alle Antwerpse secundaire scholen:

Voltijds vanaf 10 halve dagen.Deeltijds vanaf 8 halve dagen.

Conclusies spijbelcijfers

- 10% van de leerlingen in het Antwerps secundair onderwijs spijbelt meer dan 8 of 10 ½ dagen.

- 68% van alle spijbelaars komen uit de leeftijdscategorie 16- tot 19-jarigen. Met als grootste groep de 18-jarigen.

- 53% van de spijbelaars zijn jongens, 39% meisjes.

- De meeste spijbelaars (62%) spijbelen tot 20 ½ dagen. 2,5% van alle spijbelaars spijbelt meer dan 100 ½ dagen.

- De gemiddelde leeftijd van de spijbelaars is 18 jaar. De jongstespijbelaar is 13 jaar en de oudste 29 jaar.

- Spijbelaars hebben beduidend meer leerachterstand dan de totale groep leerlingen.

Conclusies

• In DBSO, OKAN , BUSO en BSO wordt in verhouding het meest gespijbeld.

• In alle onderwijsvormen buiten ASO enKSO wordt er meer gespijbeld door jongens dan door meisjes.

• De spijbelaars die het hoogste gemiddelde aantal ½ spijbeldagen verzamelden vinden we in BUSO en OKAN.

Percentage spijbelaars per onderwijsvorm

4%

22%

1%

9%6%

18%

40%

22%

4%

23%

2% 4%7%

21%

47%

19%

0%5%

10%15%20%25%30%35%40%45%50%

Eer

ste

graa

d

onth

aalk

las

ande

rsta

lige

nieu

wko

mer

s

alge

mee

non

derw

ijs (A

SO

)

kuns

tond

erw

ijs(K

SO

)

tech

nisc

hon

derw

ijs (T

SO

)

volti

jds

bero

epso

nder

wijs

(BS

O)

deel

tijds

bero

epso

nder

wijs

(DB

SO

)

buite

ngew

oon

onde

rwijs

(BU

SO

)

2003-20042004-2005

Centraal meldpuntDataverzameling in samenwerking met de 7 CLB

Centraal meldpuntDataverzameling in samenwerking met de 7 CLB

percentage jongeren en spijbelaars met een leerachterstand per onderwijsvorm

70%

54%

81% 77% 77%

38%

23%

54%62%

79%

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

Eerst e graad algemeen onderwijs (ASO) kunst onderwijs (KSO) t echnisch onderwijs (TSO) volt ijds beroepsonderwijs (BSO)

leerachterstand spijbelaars leerachterstand van het totaal aantal leerlingen

We splitsen verder op in vier categorieën:

1 van 8 tot en met 20 ½ dagen per schooljaar (ongeveer 2350) = 61,5 %

2. van 21 tot en met 30 ½ dagen (Iets meer dan 700) = 18,5 %

80 %

3. 31 tot en met 100 ½ dagen (674 jongeren) = 17,5 %

4. meer dan 100 ½ dagen (96 jongeren) = 2,5 %

20 %

Centraal meldpuntDataverzameling in samenwerking met de 7 CLB

Overstagg

Overstagg sluit aan bij “wenselijke preventie”.

- In een zo vroeg mogelijk stadium anticiperen op wat fout kan gaan.

- Maximaal ‘offensief” gericht - Situering binnen integrale aanpak.- Meervoudige verantwoordelijkheid (participatie)

Reactieve en proactieve aanpak: beiden noodzakelijk

Expliciteren van het “waartoe” is wenselijk.

Besluit.

Belangrijke beleidslijnen:

- Maximale netwerkvorming blijven stimuleren, uitbouwen.

- Gericht blijven anticiperen op noden vanuit werkveld.

- Versterken van bestaande netwerken.

- Alle actoren maximaal aanspreken op hun bekwaamheid en verantwoordelijkheid.