Mr R. Helle, specialist ouderengeneeskunde

Juridisch en medisch adviseur

Juridische aspecten bij wilsonbekwaamheid anno 2013

Wilsonbekwaamheid in de palliatieve zorg, anno 2013Netwerk Palliatieve Zorg - 14 oktober 2013 Schagen

Inhoud

(Huishoudelijke) mededelingen

1.Wettelijke regeling WGBO – Door wie en hoe vast te stellen?– Volgorde + rol vertegenwoordigers– Geen vertegenwoordiger / conflicten / ??

2.Niet behandelverklaring

3.Medische verklaringen

4.Plicht geheimhouding na overlijden?

5.Diversen?

Regelgeving

(Inter)nationale regelgeving(EVRM art 8, Grondwet)

Bescherming lichamelijke en geestelijke integriteit

– bescherming tegen inbreuk– aanspraak op hulp– met name bij afhankelijkheid

(vrijheidsbeneming / gedetineerden / kinderen etc.)

Vooronderstelling van bekwaamheid

4

Wetgeving

WGBO

Artikel 465

geen redelijke waardering van zijn belangen ter zake? dan vertegenwoordiger

(BOPZ zelfde regeling)

Wet Zorg en Dwang (voorstel) altijd expliciet door niet-bij-de behandeling/zorg betrokkene deskundige

Vertegenwoordiging

Doel: bescherming patiëntTen opzichte van: hulpverlener +?derdenWanneer (doel)?- Hulpverlening- wetenschappelijk onderzoek- Dwang opname???

6

Wanneer Wils(on)bekwaam?

1. Kenbaar maken van een keuze

2. Begrijpen van relevante informatie

3. Beseffen en waarderen van de betekenis van de informatie voor de eigen situatie

4. Logisch redeneren en betrekken van de informatie in het overwegen van behandelopties (KNMG modelrichtlijn, Van Wet naar Praktijk – p. 92).

7

Handreiking

Handreiking wilsonbekwaamheid (NVVA 2008)

gericht op zorgsituatie:– expliciet toetsen bij ernstige gevolgen– shared decision making

8

Volgorde WGBO / BOPZ

1. Curator of Mentor

2. Schriftelijk gemachtigde

3. Echtgenoot of levenspartner

4. Ouder / broer / zus / kind

zo nodig keuze door hulpverlener Soepeler met ‘vervanging’ omgaan?

Verschil

Gezondheidsbelangen: WGBO / BOPZMateriële belangen diverse wetten

Curator GB + MB

Publicatie register bijna alle rechtshandeling door curator; curandus mag ‘niets’ meer zonder toestemming, behalve

Mentor GB Alle beslissingen wat betreft de zorg behalve hoogst persoonlijke (euthanasie)

Bewind-voerder

MB Alle lopende zaken, bij verkoop huis e.d. toestemming rechter

Wetsvoorstel nov 2011

Onderbewindstelling •Reden instellen ook verkwisting en problematische schulden•Ook publicatie in een register (vergelijk curatele)•Aanvragers: ook AWBZ-instellingen (begeleiding) ; ook om ontslag verzoeken

‘Rechtspersonen’ ook als mentorBenoeming twee mentoren, bewindvoerders / curatoren

11

Verplichting hulpverlener

art. 465 lid 4. De hulpverlener moet:

– zijn verplichtingen die de hulpverlener heeft

jegens de patiënt

– na komen jegens de vertegenwoordiger.

– tenzij…. die nakoming niet verenigbaar is met

de zorg van een goed hulpverlener.

Wat wel , wat niet?

Gezondheidsbelangen:

• Aanvullend op het feitelijk vermogen (ook de curator)

• Geen hoogst persoonlijke beslissingen

Lijn en driehoek

Hulpverlener Patiënt

Vertegenwoordiger

Hulpverlener PatiëntVertegenwoordiger

Niet zelf

Zelf

Communicerend vat

Hulpverlener

PatiëntVertegenwoordiger

Vertegenwoordiger Patiënt

Samenspel?

• Rolverdeling duidelijk?– Verwachtingen vertegenwoordiger– Maak als hulpverlener expliciet waarover je met de

betrokkene zelf denkt te kunnen overleggen– Vraag voorbeelden aan de ‘vertegenwoordiger’ waarom

deze wel of niet de betrokkene wilsbekwaam vind = gratis diagnostiek

• Informatie aan naasten– Probeer dit eerst met de betrokkene te bespreken– Wel informatie aan derden / familie , die nodig is voor de

dagelijkse zorg of begeleiding– Overleg hierover met de vertegenwoordiger– Ruzie? Een “goede vertegenwoordiger” behoort ook de

familiecontacten van de betrokkene te onderhouden!

Wat wordt er gevraagd?

• Diagnose?

• Maatschappelijk oordeel?

Rechter?Dokter?

Multidiscplinair?

IG-verzorgende

AB

Receptie

Huisarts

Psychiater

Psycholoog

Sp. ouderengnkd

AVG

Logopediste

Ergotherapeut

Fysiotherapeut

Maatschappelijk werker

Gedragswetenschapper

Orthopedagoog

Wieweethetwel???

Wanneer en welk onderzoek

Welke vraag moet beantwoord worden?- Wanneer vinden ‘wij’ dat er sprake is van

‘bekwaam’?

multidisciplinair spiegelenOnderzoek randvoorwaarden: (wat kan iemand nog begrijpen, horen, zien etc. ; hoe kunnen we iemand helpen?)

Onderzoek door meerdere disciplines Multidisciplinaire duiding

Overzicht

1. Aard van de vraag (maatschappelijk oordeel!)

2. Informatie en feiten

3. Weging

20

Niet behandelen verklaring‘negatieve wilsverklaring’

Art 450 WGBO1. Uitgangspunt is toestemming voor behandeling

2. Daarvoor gerichte info nodig

3. Een schriftelijke verklaring met een behandelverbod moet worden opgevolgd….

Als deze is opgesteld toen de patiënt wilsbekwaam was

Alleen afwijken als er gegronde reden is

bijvoorbeeld: duidelijk NIET voor de situatie zo bedoeld

‘Positieve’ wilsverklaring:Niet dwingend, wel zwaarwegend

21

Medische verklaring

1. Schriftelijke verklaring2. Door een arts3. Op medische gegevens gebaseerd4. Waarde-oordeel5. Over de gezondheidstoestand6. Met een ander doel dan behandeling

of begeleiding ≠ verstrekken medische informatie

22

OntwikkelingenBeoordeling van wilsonbekwaamheid in het

kader van een onderbewindstelling (…)Van den Brink JMA, Cox-Claessens JHM, Stok-Koch EGHJ: Tijdschrift

voor Verpleeghuisgeneeskunde, vol 25, nr 3; 2001

Handreiking wilsonbekwaamheid (NVVA 2008)– expliciet toetsen bij ernstige gevolgen– shared decision making

Handreiking medische verklaringen (2008; http://www.verenso.nl/leden/regio-s/randstad-noord/verslagen-etc/)

– Inhoudelijk stappenplan– Gestructureerde rapportage

23

Ontwikkelingen

Richtlijn Medisch Specialistische RapportageIn bestuurs- en civielrechtelijk verband (NVMSR/KNMG

2008)

Uitspraak tuchtcollege: “Schoenmaker en leest”; Medisch Contact, jaargang 57, nr.9; 2002

Stappenplan Beoordeling Wilsbekwaamheid ten behoeve van notariële dienstverlening

KNB Mei 2006

24

Wanneer medische verklaring?

1. Bij obs / mentorschap / curatelehoeft niet, maar wel handig…. / bescherming uitbuiting

2. Notaris, bij twijfel…3. Ruzie en nog veel meer…4. Oordeel: kan niet meer naar huis?5. Second opinion6. …… Algemeen: toename rijkdom toename

problemen beheer bezittingen

25

Kwaliteitseisen

1. Relevante en gerichte vraagstelling2. Arts is deskundig tav de vraagstelling

+ onafhankelijk3. Onderzoek en rapportage voldoen

aan professionele norm4. Informatie en toestemming onderzoek

vooraf+ blokkeringsrecht (en toestemming afgeven rapportage)

26

WaardeoordeelMedische gronden

‘goede’ vraagstelling? =

te beantwoorden binnen het deskundigheidsgebied van een (specifieke) arts?

Geheimhouding na overlijden

Richtlijnen inzake het omgaan met medische gegevens KNMG 2010

Het beroepsgeheim blijft ook na het overlijden van de patiënt gelden. Nabestaanden en andere derden kunnen de arts niet van zijn geheimhoudingsplicht ontheffen.

•.

Geheimhouding doorbreken?

• De patiënt heeft bij leven toestemming gegeven.

• De toestemming van de patiënt kan worden verondersteld.

• Een wet verplicht tot verstrekken

• De arts is in conflict van plichten.

• Er is een zwaarwegend belang.

Zwaarwegend belangtestament?

a. er zwaarwegende aanwijzingen bestaan dat de erflater ten tijde van het verlijden van het testament niet over zijn verstandelijke vermogens beschikte;

b. het aannemelijk is dat opheldering daarover niet op andere wijze kan worden verkregen dan door dossierinzage.

Mishandeling?

Vaker dan je denkt

Zelfde aanpak als bij

kindermishandeling

www.huiselijkgeweld.nl/organisaties/ouder

enmishandeling.html

www.movisie.nl

Afsluitend

www.helleadvies.biz