Monitor mobiliteitsplan 2019 - Utrecht€¦ · De stad en de mobiliteit groeit De stad is het...

Slimme routes, slim regelen, slim bestemmen

mei 2019

Monitor mobiliteitsplan 2019

Monitor Mobiliteitsplan 2019

Colofon:UitgaveOntwikkelorganisatie RuimteGemeente Utrecht030 ‐ 286 00 [email protected]

Internetwww.utrecht.nl

InformatieAuteurs: Patricia Stumpel, Sander van Weperen

Foto's voorkantVoetganger en fietser linksboven: Marijke VolkersTolsteeg‐/Maliesingel linksonder: Kees Jan BakkerDeelfiets rechtsboven: Donkey RepublicOpening Knoopstalling rechtsonder: NS

Inhoud

Monitor Mobiliteitsplan 2019 pagina 1

Inleiding 2

Samenvatting 3

Hoofdstuk 1: Trends en ontwikkelingen 41. Inleiding 2. Inwoners3. Banen4. Studenten5. Pendel woon-werk verkeer6. Fietsgebruik en bezit7. Motorvoertuigengebruik en bezit8. Openbaarvervoer gebruik9. Conclusie

Hoofdstuk 2: Verandering mobiliteitsgedrag 111. Inleiding 2. Modal split3. Deelauto's4. Elektrische motorvoertuigen5. P+R Combikaarten6. Spitsmijden7. Conclusie

Hoofdstuk 3: Bereikbaarheid 171. Inleiding2. Economische kerngebieden3. Toegankelijke bushaltes4. Regiotaxi5. Aantal gehandicaptenparkeerplaatsen6. Tevredenheid bewoners7. Conclusie

Hoofstuk 4: Mobiliteit en leefomgeving 211. Inleiding2. Verkeersveiligheid3. Gebiedsvreemd verkeer4. Uitstoot 5. Stankoverlast6. Geluidsoverlast7. Parkeerplaatsen 8. Fietsparkeerplekken9. Conclusie

Inleiding


LeeswijzerDe monitor is opgedeeld in 4 hoofdstukken. In hoofdstuk 1 wordt de relatie gelegd tussen de groei van de stad en de ontwikkelingen die we zien in de mobiliteit. Daarbij wordt ook gekeken naar het bezit van auto's en fietsen. In hoofdstuk 2 wordt ingegaan op veranderingen in de keuzes in mobiliteitsgebruik die nodig zijn om een gezonde, duurzame groei mogelijk te maken. Wordt er bijvoorbeeld steeds meer gebruik gemaakt van duurzame vervoersmiddelen en wordt er meer buiten de spits gereisd? In hoofdstuk 3 wordt ingegaan op bereikbaarheid. Daarbij is aandacht voor de economische kerngebieden, minder mobiele doelgroepen en tevredenheid over de bereikbaarheid van inwoners. Tot slot wordt in hoofdstuk 4 uiteengezet welke invloed mobiliteit en de groei daarvan heeft op de leefomgeving.

Per paragraaf is aangegeven aan welke hoek(en) van de vijfhoek wordt bijgedragen. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van onderstaand figuur. Indien een hoek groen is betekent dit dat de ontwikkeling in de indicator positief bijdraagt aan dit doel uit de vijfhoek. Blauw betekent neutraal / geen verschil ten opzichte van eerdere jaren en rood betekent een negatieve ontwikkeling op dat vlak.

B&E: Bereikbaarheid en economieRK: Ruimtelijke kwaliteitD&L: Duurzaam en leefbaarS&G: Socicaal en gezond

De vijfde hoek, financieel verantwoord, wordt in deze monitor buiten beschouwing gelaten.

Utrecht kiest voor een gezonde en aantrekkelijke stadUtrecht groeit: mensen wonen, werken en komen hier graag. En dat allemaal in dezelfde ruimte, binnen de grenzen van de stad. Hoe houden we de stad gezond, aantrekkelijk en bereikbaar? Met ruimte om op straat te spelen en elkaar te ontmoeten? Dat kan alleen door stevige keuzes te maken op het gebied van verkeer. We zetten vooral in op schone vervoersmiddelen die zo min mogelijk ruimte innemen: lopen, fietsen en openbaar vervoer. Bewoners, bezoekers en werknemers vragen we ook om stil te staan bij hun keuzes. We bieden daarbij hulp en alternatieven.

De keuzes die we maken zijn in 2016 vastgelegd in het mobiliteitsplan ‘Slimme Routes, Slim Regelen, Slim Bestemmen’. Dit jaar scherpen we dit plan aan en verlengen we de horizon tot 2040. Om te beoordelen of we met het mobiliteitsplan op de goede weg zijn, brengen we jaarlijks een monitor uit. De voor u liggende monitor is de derde editie.

Effecten mobiliteitsplanDeze monitor bevat indicatoren die effecten laten zien die (ten dele) zijn toe te rekenen aan het mobiliteitsplan én die laten zien welke bijdrage het mobiliteitsplan levert aan de doelen uit de vijfhoek uit Utrecht Aantrekkelijk en Bereikbaar. Omdat deze effecten ook aan veel andere (beleids- en autonome) invloeden onderhevig zijn, is de relatie tussen de effecten en het mobiliteitsplan niet één op één te leggen. Waar zinvol en mogelijk maken we een vergelijking tussen de effecten in Utrecht en landelijk en/of de andere G4 steden.

B&E RK

D&L S&G

vijfhoek

Sociaal en Gezond

Duurzaam en Leefbaar

Ruimtelijke kwaliteit

Financieel verantwoord

Bereikbaarheid en economie

Samenvatting


De stad en de mobiliteit groeitDe stad is het afgelopen jaar opnieuw flink gegroeid. Zowel het aantal inwoners, banen als studenten is toegenomen. Dit zien we terug in de mobiliteit, want ook die is gegroeid. Net als in 2017 zien we dat deze groei vooral zit in het gebruik van de fiets dat met 5% is toegenomen. De groei van de afgelopen jaren in het gebruik van de bus en tram zet in 2018 niet door. Dit is vooral het gevolg van stakingen. De cijfers van 2018 voor het aantal in- en uitstappers van de trein zijn nog niet beschikbaar, maar die van 2017 laten een flinke stijging zien. De groei van het autoverkeer is slechts 0,2% en daarmee vergelijkbaar met vorig jaar. Naast het gebruik zien we dat ook het autobezit nagenoeg gelijk blijft en het aandeel van de auto in de modal-split afneemt. De groei van de mobiliteit komt daarmee vooral terecht bij duurzame en ruimte-efficiente vervoerswijzen. Dit zijn we ook terug in de pendelcijfers. Het aantal mensen dat woont buiten Utrecht maar werkt in Utrecht is het afgelopen jaar verder toe, vooral in gebieden die niet in de directe nabijheid liggen. We zien geen groei in het aantal auto's van en naar Utrecht, wat betekent dat deze groei van de pendel vooral bij het treinverkeer terecht komt.

Naar een duurzame mobiliteit De fiets is de meest gebruikte vervoerwijze voor verplaatsingen binnen Utrecht. Steeds meer mensen kiezen voor de fiets, want opnieuw is dit aandeel toegenomen. Voor 47% van de interne verplaatsingen wordt gekozen voor de fiets. Bijna drie van de tien verplaatsingen worden lopend gedaan en bijna één op de vijf verplaatsingen met de auto. Een kleine 4% van de verplaatsingen binnen de gemeente vindt plaats met het openbaar vervoer. Het aandeel auto is opnieuw afgenomen. Het aandeel lopen is na de dalende lijn van eerdere jaren nu gelijk gebleven. Het aandeel openbaar vervoer kent een kleine daling. Met een aandeel van 78% in 2016/2017 is het gebruik van duurzame vervoerwijzen (lopen, fietsen ov) bij verplaatsingen binnen de gemeente Utrecht toegenomen.Het aantal deelauto's met 31% gegroeid naar ruim 3.300. Daarmee is Utrecht in vergelijking met de andere G4 steden nog steeds koploper in het aantal deelauto's per inwoner. Ook het aantal elektrische personenauto's is toegenomen. Naast duurzame mobiliteitskeuzes in autobezit zien we dat ook steeds meer mensen duurzame mobiliteitskeuzes maken voor hun reis. Het aantal huishoudens dat wel eens gebruik maakt van een deelauto is gestegen van 13% naar 15% en er werd 8% meer gebruik gemaakt van de P+R’s met 210.000 verkochte combikaartjes.

Utrecht bereikbaarDe groeiende stad en daarmee toenemende mobiliteit zorgt voor druk op het verkeerssysteem. Dit komt met name naar voren bij de bereikbaarheid van economische kerngebieden. Dit jaar zijn voor het eerst voor het Utrecht Science Park, de binnenstad, Lage Weide, Papendorp en Oudenrijn/Strijkviertel de verkeersbewegingen in beeld gebracht. Door dit de komende jaren te blijven doen, ontstaat inzicht in veranderingen in het verplaatsingsgedrag naar deze gebieden en daarmee de bereikbaarheid. In de volgende monitor zal ook Leidsche Rijn centrum worden toegevoegd. De uitkomsten van de inwonersenquête laten al wel zien dat de tevredenheid over de bereikbaarheid van de binnenstad is toegenomen. De tevredenheid over de bereikbaarheid van de eigen buurt is nagenoeg gelijk gebleven.In Utrecht willen we dat bereikbaarheid voor iedereen geldt, ook voor mensen met een verminderde mobiliteit. De regiotaxi en toegankelijke bushaltes zijn daarvoor belangrijk. We zien dat na een afname in 2017 het gebruik van de regiotaxi in 2018 weer is toegenomen. Het aantal bushaltes dat toegankelijk is voor mensen met een visuele beperking en rolstoelgebruikers is gestegen naar 70%.

Impact op de leefomgevingOm te zorgen voor een fijnere leefomgeving voor bewoners met minder stank en geluidsoverlast van verkeer zijn in het mobiliteitsplan maatregelen opgenomen om doorgaand verkeer te beperken. De percentages doorgaand verkeer op stedelijke verbindingswegen zijn met gemiddeld ruim 40% aanzienlijk. Ook kiest gemiddeld ruim 30% van de weggebruikers niet de dichtstbijzijnde invalsweg, wat zorgt voor meer verkeer door de stad dan noodzakelijk is. Op het gebied van verkeersveiligheid zien we een afname van het aantal ongelukken en gewonden. Deze verbetering zien we echter niet in de tevredenheid van bewoners over de verkeersveiligheid. Die is licht gedaald. Uit de Inwonersenquête volgt ook dat de mate van ervaren geluidsoverlast en stank veroorzaakt door verkeer nagenoeg gelijk is gebleven.

1. Trends en Ontwikkelingen1.1 Inleiding 1.2 Inwoners

GBA, gemeente Utrecht


Op 1 januari 2019 woonden er 352.941 inwoners in de gemeente Utrecht. In 2018 is het aantal inwoners met 5.367 gegroeid (+1,5%). De grootste toename van het aantal inwoners in 2018 was in Leidsche Rijn centrum (oplevering nieuwe woningen) en in de binnenstad.

Utrecht is één van de sterkst groeiende steden van Nederland. Het aantal inwoners en banen neemt toe. Het wordt hierdoor drukker in de stad. Om een gezonde doorgroei van de stad mogelijk te maken, is een nieuwe balans nodig tussen de toenemende mobiliteitsvraag en de schaarse openbare ruimte in de stad. Het is de ambitie om bewoners en bezoekers nog betere mogelijkheden voor fietsen, lopen of openbaar vervoer te bieden en het gebruik van de auto niet te laten groeien.

Dit hoofdstuk bevat cijfers over de feitelijke groei van het aantal inwoners, banen en studenten in 2018 en eerdere jaren. Ook de groei van de pendel is beschreven. Vervolgens zijn de ontwikkelingen in het fietsen autobezit en gebruik weergegeven en in het aantal OV reizigers in 2018 ten opzichte van 2017 en eerdere jaren.

050.000

100.000150.000200.000250.000300.000350.000400.000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019aantal inwoners gemeente Utrecht op 1 januari (2001-2018)

Trends en Ontwikkelingen1.3 Banen 1.4 Studenten

Bron: Provinciaal Arbeidsplaatsen Register Bron: Onderzoek, gemeente Utrecht


In het schooljaar 2018/2019 is het aantal leerlingen dat hoger onderwijs volgt in Utrecht bijna 99.000 en met ongeveer 2.000 gegroeid vergeleken met het jaar ervoor (+1,9%). De grootste groep hiervan volgt een HBO-opleiding.

Uit de landelijke monitor studentenhuisvesting van de afgelopen drie jaren blijkt dat het aantal uitwonende studenten daalt. Onder WO en HBO studenten in Utrecht is het percentage studenten dat woont en studeert in Utrecht t.o.v. het totaal aantal studenten in Utrecht gedaald van 44% in 2016 naar 41% in 2017 en 38% in 2018. Dit betekent dat meer studenten thuis blijven wonen. Dit zorgt voor een verandering in het verplaatsingsgedrag. Meer studenten reizen daardoor over langere afstanden en met andere modaliteiten.

Op 1 april 2018 was het aantal banen in de gemeente Utrecht ruim 261.000. Vergeleken met een jaar eerder is het aantal banen gegroeid met ruim 10.000 (+4%). Dit is absoluut en relatief de grootste groei sinds 2013. De grootste toename deed zich voor in de Hoog Catharijne/Jaarbeurs, Utrecht Science Park, Transwijk zuid en Papendorp .

234.841 238.009 242.922 246.467 250.880 261.165

0

50.000

100.000

150.000

200.000

250.000

300.000

2013 2014 2015 2016 2017 2018

aantal banen op 1 april (2013- 2018)

25.300 23.800 24.900 26.000 27.000

42.000 40.800 40.200 39.700 39.600

30.900 30.900 31.000 31.400 32.300

0

20.000

40.000

60.000

80.000

100.000

2014/2015 2015/2016 2016/2017 2017/2018 2018/2019

MBO HBO Universiteitaantal studenten (benaderingscijfers)

Trends en Ontwikkelingen1.5 Pendel woon-werk verkeer 1.6 Fietsgebruik en bezit

Bron: vaste fietstelpunten Ontwikkelorganisatie Ruimte

Bron: CBS (cijfers van december)


Het aantal fietsers in Utrecht groeit. Vergeleken met 2017 is het gemiddeld aantal fietsers per werkdag op elf vaste fietstelpunten gegroeid met 5% naar ruim 130.000. Vredenburg is het drukste fietspad met gemiddeld ruim 34.000 fietsers per werkdag.

-----------*De vaste fietstelpunten die gedurende 2016 , 2017 en 2018 hebben geteld liggen op de: Meernbrug, Hogeweidebrug, Dafne Schippersbrug (sinds april 2017), Kanaalweg, Vredenburg, Amsterdamsestraatweg, Lucasbrug, Venuslaan, Biltstraat, Archimedeslaan en Weg tot de Wetenschap.

116.900 124.800 131.000

0

20.000

40.000

60.000

80.000

100.000

120.000

140.000

2016 2017 2018

gemiddeld aantal fietsers per werkdag op de vaste fietstelpunten*

45.400 45.600 44.300 45.800

22.800 24.700 23.700 27.100

106.000 106.000 111.000122.900

0

50.000

100.000

150.000

200.000

2014 2015 2016 2017

Omliggende gemeenten Rest provincie Rest Nederlandinkomende pendel, werknemers van buiten Utrecht die in Utrecht werken

21.100 21.900 21.600 22.100

12.600 12.200 10.700 11.800

57.000 58.900 61.000 64.400

0

20.000

40.000

60.000

80.000

100.000

2014 2015 2016 2017

Omliggende gemeenten Rest provincie Rest Nederlanduitgaande pendel, inwoners in Utrecht die buiten Utrecht werken

De inkomende en de uitgaande pendel zijn toegenomen*. De groei zit vooral in werknemers in Utrecht die wonen buiten de provincie en inwoners uit Utrecht die werken buiten de provincie. Dit resulteert in langere reisafstanden voor woon-werkverkeer. Het is niet bekend welke vervoermiddelen hiervoor worden gebruikt.--------------*Op basis van werknemers bij instellingen en bedrijven. Exclusief zelfstandigen. De definitie die het CBS hanteert voor 'banen' wijkt af van de definitie gehanteerd in par.1.3. Het zorgt echter wel voor een goede weergave van de groei van de pendel.

B&E RK

D&L S&G

B&E RK

D&L S&G

Trends en OntwikkelingenFietsbezit

Bron: Inwonersenquête, gemeente Utrecht Bron: Tellingen gemeente Utrecht


1.7 Motorvoertuigengebruik en bezit

95% 96% 90% 97% 98% 97% 97% 96% 97% 95%

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%

Wes

t

Noo

rdw

est

Ove

rvec

ht

Noo

rdoo

st

Oos

t

Binn

enst

ad

Zuid

Zuid

wes

t

Leid

sche

Rijn

Vleu

ten-

De

Mee

rn

huishoudens met 1 of meer fietsen (%)

440.600 441.700 442.600

0

50.000

100.000

150.000

200.000

250.000

300.000

350.000

400.000

450.000

2016 2017 2018

aantal motorvoertuigen van/naar Utrecht per etmaal (werkdag)

Net als in 2015, 2016 en 2017 beschikt 96% van de Utrechters binnen zijn of haar huishouden over één of meerdere fietsen en heeft 4% geen fiets.

Tussen de wijken zien we weinig verschillen in fietsbezit. Alleen Overvecht springt er uit; één op de tien bewoners van Overvecht beschikt niet over een fiets in zijn/haar huishouden, in 2017 was dit 9%.

Per huishouden zijn er gemiddeld 2,9 fietsen beschikbaar.

B&E RK

D&L S&G

Ten opzichte van 2017 is een kleine toename zichtbaar in het aantal motorvoertuigen dat het gebied dat omringd wordt door de snelwegen en de Zuilense Ring/Karl Marxdreef in en uit rijdt. Het gaat om een toename van ongeveer 1.000 motorvoertuigen, een toename van 0,20%. Deze kleine groei is vergelijkbaar met vorig jaar, toen bedroeg de groei 0,25%.

B&E RK

D&L S&G

Trends en ontwikkelingenAutobezit

Bron: Inwonersenquête, gemeente Utrecht (incl. leaseauto's) Bron: Inwonersenquête, gemeente Utrecht (incl. leaseauto's)* percentages 2018 tellen door afronding niet op tot 100 Sommige percentages tellen door afronding niet op tot 100.


24% 27% 28% 31% 33% 34% 32% 31% 31% 31% 32%

57% 54% 54% 51% 51% 51% 51% 52% 52% 52% 50%

19% 19% 18% 18% 16% 15% 17% 17% 17% 17% 17%

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018*

autobezit huishoudens Utrecht (%)

zonder auto met 1 auto met meer dan 1 auto

Het autobezit is sinds 2014 vrijwel stabiel. Wel is in 2018 is een kleine afname te zien van het aantal huishoudens dat over één auto beschikt. Bijna één derde van de huishoudens heeft geen eigen auto tot haar beschikking. De helft van de huishoudens beschikt over één auto en ongeveer één op de zes huishoudens over meer dan één auto.

Tien jaar geleden was het aandeel Utrechtse huishoudens met één of meer auto's nog duidelijk hoger (76% ). Volgens het Planbureau voor de Leefomgeving heeft dit vooral te maken met het feit dat het autobezit onder jongeren in de afgelopen jaren is gedaald. Het lijkt erop dat jongeren autobezit uitstellen, omdat zij zich later settelen dan vroeger. Ook lijkt er onder jongeren een waarde-verschuiving plaats te vinden, waarbij toegang hebben tot een auto van groter belang wordt geacht dan autobezit (Utrecht Monitor 2018).

37% 33% 40% 32% 41%59%

35% 41%15% 7%

54% 53% 50%53% 45%

36%

55% 49%

54%49%

9% 14% 10% 15% 14% 5% 10% 10%30%

45%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Wes

t

Noo

rdw

est

Ove

rvec

ht

Noo

rdoo

st

Oos

t

Binn

enst

ad

Zuid

Zuid

wes

t

Leid

sche

Rijn

Vleu

ten-

De

Mee

rn

autobezit huishoudens per wijk (%)

zonder auto met 1 auto met meer dan 1 auto

Tussen de wijken zien we duidelijke verschillen in autobezit. In de Binnenstad is het autobezit met 41% het laagst van heel Utrecht. Vergeleken met een jaar eerder is dit met 7 procentpunt afgenomen. In Leidsche Rijn (84%) en Vleuten-De Meern (93%) ligt het autobezit duidelijk boven het stadsgemiddelde. Vergeleken met 2017 is het autobezit in Leidsche Rijn afgenomen en in Vleutem-De Meern toegenomen. In deze wijk heeft ook 45% van de huishoudens de beschikking over meer dan één auto.In vergelijking met de rest van de regio is het autobezit in Utrecht stad relatief laag. Dit relatief lage autobezit wordt in de Staat van Utrecht mede in verband gebracht met goede toegangsmogelijkheden tot openbaar vervoer in de gemeente en het gebruik van deelauto’s.

Trends en ontwikkelingen1.8 Openbaar vervoer gebruik

Bron: CBS. Betreft personenauto's op naam van natuurlijke personen Bron: NS, in- en uitstappers per station(excl. leaseauto's)


Om het autobezit in Utrecht te kunnen vergelijken met het autobezit in de andere grote steden, is gekeken naar het gemiddeld aantal personenauto's per huishouden zoals het CBS hanteert. Dit zijn personenauto's op naam van natuurlijke personen. Personenauto's op naam van bedrijven zijn buiten beschouwing gelaten, om vertekening van de cijfers door grote verhuur- en leasebedrijven te voorkomen. Het betreft dus andere cijfers dan in de grafieken op de vorige bladzijde.Het gemiddeld aantal particuliere personenauto’s per huishouden is in Utrecht net als eerdere jaren lager dan in Rotterdam en Den Haag en hoger dan in Amsterdam.

B&E RK

D&L S&G

0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

7%

2014 2015 2016 2017

Utrecht G4 excl. Utrecht Heel NL

Het aantal in-en uitstappers van de trein groeit door. In 2017 was de groei in Utrecht iets meer dan 6%, daarmee groeide het aantal reizigers harder dan het gemiddelde voor de andere G4 steden. In 2017 lag de groei lager, ondermeer door werkzaamheden rond Utrecht Centraal Station. Ook zijn in 2017 voor het eerst de cijfers voor Station Utrecht Vaartse Rijn opgenomen. Dit station opende halverwege 2016, maar is daarin niet meegeteld.

-----------*Er kan een kleine trendbreuk zichtbaar zijn bij de vergelijkingtussen de diverse jaren. Een toename van OV-chipkaartdata en kleine verschillen in de methodiek kunnen hier de oorzaak van zijn. Er is getracht een zo goed mogelijk beeld te geven van de werkelijkheid met aanpassingen in de verwerkings-methodiek. Desondanks is het aan te raden om voorzichtigte zijn met vergelijkingen tussen de jaren. Daarnaast kan het aantal reizigers tussen jaren beïnvloed worden door concessie-wisselingen (bijvoorbeeld de Hoekse Lijn bij Rotterdam).

groei treinreizigers

B&E RK

D&L S&G

0,0

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

gemiddeld aantal particuliere personenauto's per huishouden

Nederland Amsterdam Rotterdam

Den Haag Utrecht

Trends en ontwikkelingenOpenbaar vervoer gebruik 1.9 Conclusies groei

Bron: Instappers Utrecht o.b.v. U-OV / Provincie Utrecht. Overige cijfers: CROW


In de vorige paragrafen is de groei van Utrecht gekwantificeerd. De aantallen inwoners, banen en studenten zijn in 2018 sterker toegenomen dan in 2017. Vooral het aantal banen is gegroeid.

Doel van het Mobiliteitsplan is de groei van de mobiliteit op te vangen met schone vervoersmiddelen die zo min mogelijk ruimte innemen: lopen, fietsen en openbaar vervoer. Net als in 2017 is een grote groei te zien in het aantal fietsers. Het aantal bus- en tramreizigers is daarentegen licht afgenomen als gevolg van stakingen. Het aantal in- en uitstappers op de treinstations is nog niet beschikbaar. Wel is dit aantal in 2017 sterk gegroeid. De toename van het aantal motorvoertuigen is met 0,2% miniem. Cijfers over aantallen voetgangers zijn er niet. Wel kennen we het aandeel verplaatsingen dat te voet wordt gedaan en daaruit blijkt dat lopen een belangrijke manier van verplaatsen is in Utrecht (zie 2.2). De groei komt hiermee in Utrecht vooral terecht bij de fiets en ov, wat in lijn ligt met de doelstelling uit het Mobiliteitsplan. -----------------------* betreft de groei in de periode april 2016-april 2017 ** cijfers van 2018 nog niet beschikbaar

-1%

0%

1%

2%

3%

4%

5%

2015 2016 2017 2018

groei aantal instappers tram en busUtrecht G4 excl. Utrecht Heel NL

De groei van de afgelopen jaren in het gebruik van bus en tram zet in 2018 niet door in Utrecht. Het aantal instappers in bus en tram is licht gedaald met 0,6% ten opzichte van 2017. Stakingen onder OV-medewerkers hebben gezorgd voor minder instappers in de eerste helft van het jaar. Daarnaast is het in 2018 erg mooi weer geweest (weinig dagen met neerslag). Ook dit kan gezorgd hebben voor minder ov-reizigers.

-----------*De cijfers zijn gebasseerd op de gegevens van U-OV. Instappers van de bussen van de vervoerders Arriva en Keolis (Syntus), die ook in Utrecht rijden, zijn hierin niet meegenomen.

1,3%1,8%

1%

6,7%6,1%

2,6%

0,3%

1,5%

4,1%

1,9%

5,0%

-0,6%

0,2%

-1%

0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

7%

inw

oner

s

bane

n*

stud

ente

n

fiets

ers

in-e

n ui

tsta

p-pe

rs tr

ein*

*

inst

appe

rsbu

s en

tram

mot

or-

voer

tuig

en

groei in 2017 groei in 2018

B&E RK

D&L S&G

2. Verandering mobiliteitsgedrag2.1 Inleiding 2.2 Modal split

Bron: CBS i.o.v. gemeente Utrecht


De fiets is de meest gebruikte vervoerwijze voor verplaatsingen binnen Utrecht. Steeds meer mensen kiezen voor de fiets. Voor 47% van de interne verplaatsingen wordt gekozen voor de fiets. Bijna drie van de tien verplaatsingen worden lopend gedaan en bijna één op de vijf verplaatsingen met de auto. Een kleine 4% van de verplaatsingen binnen de gemeente vindt plaats met het openbaar vervoer. Het gebruik van de auto is opnieuw afgenomen. Het aandeel lopen is na de dalende lijn gelijk gebleven. Met een aandeel van 78%** in 2016/2017 is het gebruik van duurzame vervoerwijzen bij verplaatsingen binnen de gemeente Utrecht toegenomen.Landelijk zijn tussen 2005 en 2017 de aandelen van de verschillende vervoerwijzen in de totale mobiliteit nagenoeg gelijk gebleven (reizigerskm) (Kerncijfers Mobiliteit 2018, KiM). -----------*Door een beperkte steekproefomvang worden steeds twee jaren samengevoegd om de betrouwbaarheid van de uitkomsten te vergroten. ** Hieronder vallen lopen, fiets en openbaar vervoer.

Om de groei van de mobiliteit op te kunnen vangen, stimuleren we met maatregelen in het Mobiliteitsplan het gebruik van schone vervoermiddelen die zo min mogelijk ruimte innemen en het verminderen van (auto)ritten in de spits. Bewoners, bezoekers en werknemers vragen we om stil te staan bij hun keuzes. We bieden daarbij hulp en alternatieven. Het is de ambitie om de groei van de stad zonder groei van het autogebruik gepaard te laten gaan.

Dit hoofdstuk bevat gerealiseerde effecten die in verband kunnen worden gebracht met de inspanningen vanuit het Mobiliteitsplan. Deze resultaten kunnen nu, drie jaar na vaststelling van het Mobiliteitsplan en dus pas gedeeltelijk toegepast, nog niet afgezet worden tegen de hierboven genoemde percentages. Komende jaren volgen we of we steeds meer de effecten van het mobiliteitsplan gaan zien.

Waar mogelijk worden de effecten vergeleken met landelijke ontwikkelingen en/of ontwikkelingen in de andere grote steden. 0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

fiets lopen auto openbaar vervoer overig

2011-2012

2012-2013

2013-2014

2014-2015

2015-2016

2016-2017

aandeel vervoerwijze op verplaatsingen binnen de gemeente Utrecht (%)*

B&E RK

D&L S&G

Verandering mobiliteitsgedrag2.3 Deelauto's

Bron: Inwonersenquête, gemeente Utrecht Bron: Kennisplatform Verkeer en Vervoer


6 van de 10 Utrechters gebruiken meestal de fiets meestal om een bezoek te brengen aan de Utrechtse binnenstad . Hiermee is de fiets het meest populaire vervoermiddel naar de binnenstad. De bus staat met een aandeel van 15% op de tweede plek en lopen volgt daar net achter met 13%.Met een aandeel van 94% in 2017 zijn duurzame vervoerwijzen* de meest gekozen vervoerswijzen onder Utrechters om naar de binnenstad te gaan. Dit is een groei van 1% vergeleken met 2017 en 4 % vergeleken met 2013.Vooral onder bewoners uit de wijken Oost (80%), Zuid (73%) en West (72%) is de fiets hierbij populair. Bewoners van het relatief ver van de binnenstad gelegen Vleuten-De Meern (57%), Leidsche Rijn (38%) en Overvecht (31%) maken het meest gebruik van het openbaar vervoer om naar de binnenstad te gaan. ----------* Hieronder vallen lopen, fiets en openbaar vervoer.

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

lopend fiets scooter/brommer

auto bus tram trein

vervoermiddelkeuze inwoners naar de binnenstad

2013 2014 2015 2016 2017 2018

Het aantal deelautos 's is in 2018 verder toegenomen. Op 1 januari 2018 waren er in Utrecht 955 deelauto's per 100.000 inwoners. Dat is een toename van 216. Utrecht is hiermee nog steeds koploper. Het absolute aantal deelauto's in Utrecht is in 2018 gegroeid met 782 naar 3.318 eind 2018 (+31%). In 2018 gaf 15% van de Utrechters aan dat zij of iemand in hun huishouden de afgeloen 12 maanden gebruik heeft gemaakt van een deelauto of op een informele manier een auto hebben gedeeld, zoals met familie, kennissen of buren (Inwonersenquête 2018). Dit aandeel is toegenomen in vergelijking met 2017 (13%). De deelauto is vooral populair in de binnenstad, waar 27% van de bewoners er wel eens gebruik van maakt. In Leidsche Rijn en Vleuten-De Meern, wijken waar het eigen autobezit hoog ligt, is het deelautogebruik met 9% en 5% relatief laag.

De gemeente Utrecht heeft de Autodeel Award 2018 gewonnen. De gemeente kwam als beste uit de bus door de brede en langjarige aanpak voor het stimuleren van autodelen.

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1.000aantal deelauto's per 100.000 inwoners

Utrecht:Totaal eind2018: 3.318

Amsterdam:Totaal eind2018: 7.251

Den Haag:Totaal eind2018: 2.629

Rotterdam:Totaal eind2018: 2.451

Eind 2017:

B&E RK

D&L S&G

B&E RK

D&L S&G

Verandering mobiliteitsgedrag2.4 Elektrische motorvoertuigen Elektrische personenauto's

Bron: Rijksdienst voor het Wegverkeer, cijfers van januari Bron: Rijksdienst voor het Wegverkeer, cijfers januari


0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

2014 2015 2016 2017 2018 2019

aantal elektrische voertuigen

Overige elektrischevoertuigen**

Elektrischebromfietsen*

Plug-in hybridepersonenauto's

Elektrischepersonenauto's

In januari 2019 zijn er in Utrecht In januari 2019 waren er in Utrecht ongeveer 5.250 elektrische motorvoertuigen geregistreerd waarvan ongeveer 3.800 elektrische personenauto's. De grootste toename zit in het aantal volledig elektrische auto's (groei van 88% in 2018). Het aantal plug-in-hybride personenauto's (met zowel een elektro- als een verbrandingsmotor) is ondanks de afname in de afgelopen jaren nog steeds het meest voorkomende elektrische motorvoertuig.

Op dit moment is ongeveer 3% van de voertuigen in Utrecht elektrisch.

----------------------------------------* inclusief speed pedelecs** dit zijn elektrische bedrijfsauto's, motorfietsen en driewielauto's.

Van de G4 gemeenten heeft Amsterdam de meeste geregistreerde elektrische personenauto's. Utrecht volgt net als afgelopen jaren op de tweede plek. De afname van het aantal elektrische personenauto's in 2016 in Utrecht komt doordat de cijfers van het aantal bij leasemaatschappijen geregistreerde elektrische personenauto's na 2015 zijn gecorrigeerd. Een aantal van deze leasemaatschappijen is in Utrecht gevestigd.

B&E RK

D&L S&G

0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

8.000

2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

aantal elektrische personenauto's

Utrecht Amsterdam Den Haag Rotterdam

Verandering mobiliteitsgedragLaadpunten elektrisch vervoer 2.5 P+R Combikaarten

Bron: Oplaadpalen.nl, cijfers van januari Bron: Gemeente Utrecht


Met een P+R combikaart parkeer je je auto op één van de vier P+R locaties en kun je met vijf personen met de bus of de tram naar Utrecht-Centrum voor 5 euro. Het aantal verkochte P+R combikaartjes is in 2018 met 8% gegroeid naar ruim 210.000. P+R Westraven is met ruim 135.000 verkochte combikaartjes in 2018 de meest gebruikte P+R voorziening. De grootste toename van het gebruik deed zich voor op P+R De Uithof. Hier zijn in 2018 ruim 10.500 meer combikaartjes verkocht dan in 2017(+21%). Voor de afname van het aantal gebruikers van P+R Leidsche Rijn centrum is geen goede verklaring. De afname van het aantal gebruikers van P+R Papendorp komt door een storing in de apparatuur waardoor het aantal gebruikers in januari en februari 2018 niet is geregistreerd. In werkelijkheid is het aantal gebruikers dus nog wat hoger.

0

50.000

100.000

150.000

200.000

250.000

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

Totaal

P+RWestravenP+R De Uithof

P+RPapendorpP+R LeidscheRijn centrum

aantal verkochte P+R combikaarten

B&E RK

D&L S&G

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

500

2015

2016

2017

2018

2019

aantal (semi) publieke laadpunten per 100.000 inwonersAmsterdam (totaaljan. 2019 is 4.025)

Den Haag (totaaljan. 2019 is 2.250)

Utrecht (totaal jan.2019 is 1.470)

Rotterdam (totaaljan. 2019 is 2.529)

Nederland (totaaljan. 2019 is38.319)

In januari 2019 waren er 1.470 laadpunten voor elektrische auto's in de gemeente Utrecht. Jaarlijks neemt het aantal laadpunten toe. In 2018 zijn er 102 laadpunten bijgekomen (+7%).Het afgelopen jaar is de gemiddelde hoeveelheid stroom per paal toegenomen van 4.630 kWh per paal naar 5.400 kWh. De bezetting van de laadinfrastructuur neemt toe als gevolg van meer volledig elektrische voertuigen (Duurzaamheidsverslag 2018).Utrecht staat net als een jaar eerder na Amsterdam, Rotterdam en Den Haag op de vierde plaats van Nederland wat betreft het absolute aantal laadpunten. Qua aantal laadpunten per 100.000 inwoners staat Utrecht van de G4 op de tweede plek.De gemeente breidt het aantal openbare laadpalen in de stad uit op basis van het gebruik van de bestaande laadpalen. Bewoners kunnen tips geven over locaties voor nieuwe laadpunten.

B&E RK

D&L S&G

Verandering mobiliteitsgedrag2.6 Spitsmijden

Bron: Tellingen detectielussen verkeerslichten Bron: Provincie Utrecht / Qbuzz


0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

ochtendspits avondspits tussen 9.00 en16.00

tussen 18.00 -07.00

verdeling in- en uitgaand gemotoriseerd verkeer van en naar Utrecht over de dagdelen

2016 2017 2018

In de spits wordt het wegennet zwaar belast. Maatregelen zijn er op gericht om verkeer beter te spreiden over de dag (spitsmijden). Bovenstaande grafiek laat zien dat de spreiding over de dag niet of nauwelijks is veranderd de afgelopen jaren. De verschillen zijn zo klein, dat ze niet significant zijn.

Ook de bussen en trams worden in de spits zwaar belast. Van het openbaar vervoer beschikken we nu alleen over de cijfers van 2017 en 2018. Tussen deze jaren zijn de verschillen heel klein. Het ochtendspits percentage is met 0,2% gedaald, maar deze afwijking is dus echt minimaal en kan het gevolg zijn van de stakingen, zoals benoemd onder paragraaf 1.8

Het betreft cijfers van de concessie Regiovervoer Utrecht (uitgevoerd door Qbuzz). De cijfers zijn daarom niet alleen gebaseerd op instappers binnen de gemeente Utrecht, maar op het hele concessiegebied.

0%5%

10%15%20%25%30%35%40%45%50%

ochtendspits avondspits tussen 9.00 en16.00

tussen 18.00 -07.00

verdeling instappers bus/tram over de dagdelen

2017 2018

B&E RK

D&L S&G

B&E RK

D&L S&G

Verandering mobiliteitsgedrag2.7 Conclusie

* inclusief speed pedelecs


Er zijn in 2018 opnieuw meer duurzame mobiliteitskeuzes gemaakt en het aanbod aan duurzame alternatieven voor de 'gewone' personenauto is gegroeid.Er zijn meer deelauto's, meer volledig elektrische personenauto's en bromfietsen en meer laadpunten. Het aantal plug-in hybride personenauto's is opnieuw afgenomen.Het percentage Utrechters dat binnen een huishouden wel eens gebruik maakt van een deelauto is van 13% naar 15% gegroeid. Het is niet bekend hoe groot de toename van het gebruik van elektrische motorvoertuigen is. Er zijn ruim 15.000 meer P+R kaartjes verkocht dan in 2017. De afname van de hoeveelheid in- en uitgaand gemotoriseerd verkeer van en naar Utrecht in de spitsen is niet significant afgenomen.

-20%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

aant

alde

elau

to's

aant

alpl

ug-i

n-hy

brid

epe

rson

enau

to's

aant

alel

ektr

isch

epe

rson

enau

to's

aant

alel

ektr

isch

ebr

omfie

tsen

*

aant

alla

adpu

nten

aant

al P

+R

com

bika

artje

s

2017 2018

Foto: Marijke Volkers

3. Bereikbaarheid3.1 Inleiding

Bron: Gemeente Utrecht/Provincie Utrecht/ NS


3.2 Bereikbaarheid economische kerngebieden

Temidden van de stedelijke groei begint het verkeersnetwerk te knellen. Om een gezonde groei van de stad mogelijk te maken met een goede bereikbaarheid, is een nieuwe balans nodig tussen de toenemende mobiliteitsvraag en de schaarse openbare ruimte in de stad. In dit hoofdstuk volgen we of de groei in mobiliteit die in hoofdstuk 1 is geconstateerd en de maatregelen uit het mobiliteitsplan gevolgen hebben voor de bereikbaarheid. Dit doen we door te kijken of het verplaatsingsgedrag naar de economische kerngebieden (Utrecht Centrum, Science Park, Oudenrijn/Strijkviertel, Lage Weide en Papendorp/Kanaleneiland-Zuid) verandert. In dit hoofdstuk is aangegeven hoeveel verplaatsingen er per modaliteit naar het betreffende gebied plaats vinden. De komende jaren gaan we dezelfde metingen opnieuw uitvoeren om de veranderingen in het aantal verplaatsingen te monitoren. Dit is een indicatie voor de bereikbaarheid van dit gebied.

Onderdeel van bereikbaarheid is ook dat iedereen zich kan verplaatsen naar de gewenste bestemming. Dat betekent dat bestemmingen ook voor mensen met een verminderde mobiliteit bereikbaar moeten zijn. Daarom wordt in dit hoofdstuk ook gekeken naar de ontwikkelingen omtrent invalide plekken, de toegankelijkeheid en nabijheid van bushaltes en volgen we het gebruik van de Regiotaxi.

Ook de tevredenheid over de bereikbaarheid en over verkeersvoorzieningen in de eigen buurt is een indicatie van de bereikbaarheid.

B&E RK

D&L S&G

29% 24%

85% 76% 83%37% 46%

4%7% 2%34% 30%

11% 17% 15%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

USP Binnenstad Lageweide Papendorp Oudenrijn

Verdeling verplaatsingen naar modaliteit per gebiedMotorvoertuigen Ov Fiets

In het figuur hierboven is de verdeling van de verplaatsingen naar de gebieden* aangegeven per modaliteit. Voor de motorvoertuigen en de fiets is dit bepaald door aan de randen van de gebieden te tellen. Voor het ov is gebruik gemaakt van het aantal instappers** in het gebied. In Lageweide is ook het aandeel vrachtverkeer bepaald. Dit betreft 19% van de motorvoertuigen.In de tabel hieronder is het totaal aantal verplaatsingen met motorvoertuigen, fiets en OV weergegeven naar de gebieden voor een gemiddelde werkdag. De komende jaren worden deze metingen herhaald.

----------------* Voor het gebied "Binnenstad" is het milieuzonegebied gehanteerd. **Voor de instappers van het OV in de Binnenstad zijn voor de trein alleen instappers met voortransport lopen meegenomen, om dubbeltelling te voorkomen.

Gebied Verplaats ingen naar gebiedUtrecht Science Park 52000Binnenstad 259000Lageweide 30000Papendorp 23000Oudenrijn/Strijkviertel 11000

Bereikbaarheid3.3 Toegankelijkheid bushaltes 3.4 Gebruik van de regiotaxi

Bron: Gemeente Utrecht Bron: Gemeente Utrecht


70%

4%

26%

toegankelijk

beperkt

ontoegankelijk

% bushaltes dat (on)toegankelijk is

Op de peildatum januari 2019 was 70% van de 648 bushaltes in de gemeente Utrecht toegankelijk (eind 2015 was dit nog 56%). Dit betekent dat deze haltes rolstoeltoegankelijk zijn en op de juiste hoogte liggen zodat rolstoelgebruikers eenvoudig de bus in en uit kunnen (motorisch toegankelijk). Daarnaast zijn deze haltes voorzien van middelen voor mensen met een visuele beperking zoals ribbelstroken. Beperkt toegankelijk betekent dat een halte is aangepast voor of visueel of motorisch, maar niet voor allebei. Dit is het geval bij 4% van de haltes. Bij lopende projecten en onderhoudswerkzaamheden aan wegen worden waar mogelijk verbeteringen van de toegankelijkheid meegenomen.

Op 01-01-2019 woonden ongeveer 16.000 inwoners buiten de maximale loopafstand* van een bushalte, tramhalte of treinstation. Dat komt neer op 4% van de Utrechtse bevolking.

4% van de Utrechters geeft aan vaak last te hebben van beperkte toegankelijkheid van bus- en tramhaltes (Inwoners enquête).

----------------------------------------------*Gehanteerde maximale loopafstand: 400m voor een bushalte, 800m voor een hov-/tram halte en 1.000m voor een treinstation.

260.000

270.000

280.000

290.000

300.000

310.000

320.000

330.000

2014 2015 2016 2017 2018

aantal ritten met de regiotaxi

In 2018 zijn er bijna 310.000 ritten met de regiotaxi gemaakt door Wmo reizigers van de gemeente Utrecht. (Wmo reizigers zijn inwoners die op basis van de wet op maatschappelijke ondersteuning met een verlaagd tarief van de regiotaxi gebruik kunnen maken, omdat ze niet meer zelfstandig of met hulp van vrienden of familie hun vervoer kunnen organiseren). Dit aantal ritten is na een daling in 2017 weer iets toegenomen en vergelijkbaar met 2016. Een mogelijke oorzaak van de daling in 2017 waren de problemen die zijn opgetreden in de uitvoering van de regiotaxi, wat voor ontevredenheid heeft gezorgd onder gebruikers. Naar aanleiding van die problemen is het contract opnieuw aanbesteed. In april 2018 is een nieuwe vervoerder gestart waar gebruikers meer tevreden over zijn waardoor het gebruik weer is toegenomen.

B&E RK

D&L S&G

B&E RK

D&L S&G

Bereikbaarheid3.5 Aantal gehandicaptenparkeerplaatsen

Bron: Inwonersenquête, gemeente Utrecht. Tussen haakjes het aandeel inwoners dat meestal met deze vervoerwijze naar de binnenstad gaat.


3.6 Tevredenheid bewoners over bereikbaarheid

Gehandicapten parkeerplaatsen zijn van belang zodat voorzieningen, winkelcentra en woningen ook goed bereikbaar zijn voor mindervaliden. Op 1 februari 2019 waren er 415 algemene gehandicapten parkeerplaatsen aanwezig in de gemeente Utrecht (nagenoeg gelijk aan het aantal in 2018) . Hier mag geparkeerd worden indien je in het bezit bent van een Europese gehandicaptenkaart.

0%

20%

40%

60%

80%

100%

fiets(60%)

bus(15%)

lopend(13%)

trein(5%)

scooter/brommer

(1%)

tram(1%)

auto(4%)

percentage bewoners dat tevreden is over de bereikbaarheid van de binnenstad per vervoermiddel

2014 2015 2016 2017 2018

Bewoners zijn opnieuw vaker tevreden over de bereikbaarheid van de binnenstad. Het meest zijn ze tevreden over de bereikbaarheid van de binnenstad met de fiets (87%). De fiets is met 60% ook het meest gebruikte vervoermiddel voor inwoners om naar de binnenstad te gaan. Een grote meerderheid is ook tevreden over de bereikbaarheid met de bus (82%, toename van 3 procentpunt ten opzichte van 2017), trein (80%, toename van 1 procentpunt) en lopend (80%, toename van 2 procentpunt). Utrechters zijn het minst te spreken over de bereikbaarheid met de auto. 5% van de bewoners gebruikt meestal de auto om naar de binnenstad te gaan.Vergeleken met 2017 is dezetevredenheid gelijk gebleven. Alleen de tevredenheid per brommer/scooter is opnieuw licht gedaald naar 67%.

B&E RK

D&L S&G

B&E RK

D&L S&G

BereikbaarheidTevredenheid eigen buurt 3.7 Conclusie

Bron: Inwonersenquête, gemeente Utrecht


Driekwart van de bewoners is (zeer) tevreden over de voetpaden in de eigen buurt. Per wijk loopt het aandeel tevreden bewoners uiteen van 57% (Binnenstad) tot 81% (Zuid en West). De tevredenheid over de fietspaden in de eigen buurt is met 71% iets lager. Bewoners van de Binnenstad zijn het minst tevreden (55%), in Leidsche Rijn is men het meest tevreden (84%).Over het openbaar vervoer in de eigen buurt zijn bewoners vaker tevreden (79%). Vooral bewoners van Noordwest (86%) zijn hierover tevreden. Het minst tevreden zijn bewoners van de wijk Leidsche Rijn (73%).De helft van de bewoners is (zeer) tevreden over de parkeerplaatsen op straat in de eigen buurt. Het minst tevreden zijn bewoners van de Binnenstad (28%). Bewoners van Overvecht zijn het meest tevreden (67%). Het aandeel bewoners dat (zeer) tevreden is over de bereikbaarheid van de eigen buurt met de auto is 68%. Ook hierover zijn bewoners van de Binnenstad het minst tevreden (37%) en bewoners van Overvecht het meest tevreden (86%).Vergeleken met 2017 is de tevredenheid over deze aspecten nauwelijks veranderd.

B&E RK

D&L S&G

In deze monitor zijn voor het eerst voor een aantal gebieden de verplaatsingen per fiets, openbaar vervoer en motorvoertuig in beeld gebracht. Dit zal in de komende jaren opnieuw gedaan worden om trends in de bereikbaarheid van deze gebieden te volgen. Nu kunnen er nog geen conclusies getrokken worden.

De uitkomsten van de inwonersenquête laten zien dat bewoners het afgelopen jaar meer tevreden waren over de bereikbaarheid van de binnenstad dan in 2017. De tevredenheid over de bereikbaarheid van de eigen buurt is nagenoeg gelijk gebleven (1% afname).

Het aantal toegankelijke haltes is toegenomen naar 70%. Dit is positief voor mensen die een verminderde mobiliteit hebben en gebruik kunnen maken van het openbaar vervoer. Het gebruik van de regio taxi is licht toegenomen. Het aantal beschikbare invalideparkeerplaatsen is ongeveer gelijk gebleven.

75% 71% 79%

50%68%

14% 18%13%

19%

18%

12% 11% 8%32%

14%

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%100%

voetpade

nen

stoe

pen

fietspade

n

open

baar

vervoe

r

autoparkeer

plaatsen

op straat

bereikbaar‐

heid buu

rtmet auto

(zeer) tevreden neutraal (zeer) ontevreden

percentage bewoners dat tevreden is over de voorzieningen in de eigen buurt

4. Mobiliteit en leefomgeving4.1 Inleiding


De mobiliteit groeit als gevolg van de groei van de stad. Het Mobiliteitsplan omvat keuzes om deze groei op een gezonde manier te faciliteren en de leefbaarheid van de stad te verbeteren.

We werken aan een verbetering van de objectieve en subjectieve verkeersveiligheid door onder meer de aanpak van de meest onveilige locaties. Daarnaast worden maatregelen genomen om de luchtkwaliteit en CO² uitstoot van de groeiende stad verder te verbeteren, ten gunste van de gezondheid van de inwoners en bezoekers.Ook kiest de stad voor minder ruimte voor geparkeerde auto’s op straat waar dit nodig en mogelijk is omwille van veiligheid, leefbaarheid en aantrekkelijkheid van Utrecht. Daarnaast kan de druk op de openbare ruimte en de leefbaarheid worden verminderd door de invoering van betaald parkeren. Belangrijk voor het beperken van overlast van verkeer en daarmee het verbeteren van de leefomgeving is het beperken van gebiedsvreemd verkeer. In het mobiliteitsplan is daarom beschreven dat het doel is om verkeer zo lang mogelijk over de Ring te laten rijden en zo min mogelijk door de wijken. Dit zorgt voor afname van geluids- en stankoverlast en verbetering van de luchtkwaliteit in de stad en de wijken. Ook maakt een afname van verkeer een vermindering van het ruimtebeslag voor infrastructuur mogelijk, wat mogelijkheden biedt voor het creëren van een aantrekkelijkere leefomgeving.

Dit hoofdstuk beschrijft de ontwikkelingen in deze aspecten. Foto: bureau JP-Stedin

4. Mobiliteit en leefomgeving4.2 Verkeersveiligheid

Bron: VIA o.b.v. STAR (geregistreerde ongevallen op alle wegen binnen Bron: VIA o.b.v. STAR (geregistreerde ongevallen op alle wegen binnen de gemeentegrenzen G4 en Nederland, incl. provinciale- en rijkswegen) de gemeentegrenzen G4 en Nederland, incl. provinciale- en rijkswegen)


0

20

40

60

80

100

120

140

160

2014 2015 2016 2017 2018

Ontwikkeling aantal verkeersongevallen (2014=100)

Nederland AmsterdamRotterdam Den HaagUtrecht

In 2018 vonden er op de wegen in het beheer van de gemeente Utrecht 1.926 verkeersongevallen plaats (excl. ongevallen op rijks- en provinciale wegen). Dat zijn er 156 minder dan in 2017 (afname van 8%).

De afname van het aantal verkeersongevallen in Utrecht wijkt in positieve zin af van de landelijke ontwikkeling. Landelijk is een afname te zien, maar de afname in Utrecht is sterker. Ook vergeleken met de andere grote steden is de afname van het aantal verkeersongevallen in Utrecht relatief gezien groter.

Het aantal verkeersgewonden in Utrecht neemt af. In 2018 raakten bij de 1.926 verkeersongevallen op de wegen in het beheer van de gemeente Utrecht 496 verkeersdeelnemers gewond. Van deze gewonden was 27% een fietser, 19% een inzittende van een personenauto, 12% een snorfietser, 11% een bromfietser, 9% een voetganger, 4% een motorrijder, 2% een fietser op een e-bike en 1% zat in een bus. Van 14% van de gewonden is de vervoerwijze niet omschreven. In 2018 waren er 29 minder gewonden dan in 2017 (afname van 6%). Deze afname is groter dan de afname die landelijk optreedt en ook groter dan in de andere grote steden.

In 2018 waren er zeven verkeersdoden op de wegen in het beheer van de gemeente. In 2017 waren dat er drie. In 2014, 2015 en 2016 waren dit er respectievelijk vier, zeven en zeven.

0

20

40

60

80

100

120

140

160

2014 2015 2016 2017 2018

Ontwikkeling aantal verkeersgewonden (2014=100)

Nederland AmsterdamRotterdam Den HaagUtrecht

B&E RK

D&L S&G

4. Mobiliteit en leefomgeving

Bron: Inwonersenquête, gemeente Utrecht Bron: Inwonersenquête, gemeente Utrecht


0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Tevredenheid van bewoners over de verkeersveiligheid in de eigen buurt (%)

[Zeer] tevreden Neutraal [Zeer] ontevreden

41% van de Utrechters is (zeer) tevreden over de verkeersveiligheid in de buurt. Er zijn meer tevreden dan ontevreden bewoners.

Ondanks dat het aantal geregistreerde verkeersongevallen afneemt, is de tevredenheid over de verkeersveiligheid gedaald. Het aandeel (zeer) tevreden bewoners is met twee procentpunt afgenomen en weer gelijk aan die van 2016. Het aandeel ontevreden Utrechters neemt al een aantal jaar toe en is nu 36%.

Op wijkniveau zijn er grote verschillen in de beleving van de verkeersveiligheid. Een relatief positieve beleving van de verkeersveiligheid zien we in Utrecht Oost en Zuid. De bewoners van Utrecht West zijn net als vorige jaren het minst te spreken over de verkeersveiligheid in hun eigen buurt. Vooral in de subwijk Lombok/Leidseweg is de tevredenheid laag (2017).Vergeleken met 2017 is het aandeel bewoners dat tevreden is in zeven wijken afgenomen. Vooral in Vleuten-De Meern (+ 4 procentpunt) is een toename te zien. De grootste afname is in Zuid (-8 procentpunt).

B&E RK

D&L S&G

Percentage bewoners dat (zeer) tevreden is over de verkeersveiligheid in de eigen buurt 2018

Mobiliteit en leefomgeving4.3 Verminderen gebiedsvreemd autoverkeerGebiedsvreemd gemotoriseerd verkeer op invalswegen Gebiedsvreemd gemotoriseerd verkeer op stedelijke verbindingswegen% gebiedsvreemd verkeer per invalsweg

bron: Gemeente Utrecht

bron: Gemeente Utrecht


Op basis van floating car data (dit zijn gegevens op basis van onder meer navigatiesystemen en apps die via gps de locatie volgen van voertuigen) is een beeld te krijgen welk deel van het verkeer over de invalsweg rijdt zonder een bestemming te hebben in het aanliggende gebied. Op deze manier kan gevolgd worden of de komende jaren steeds meer verkeer de juiste invalsweg kiest. Uit de gegevens van de tot nu toe beschikbare jaren zien we dat de verschillen klein zijn. Gemiddeld gezien lijkt er een kleine afname op te treden. Alleen op de A28 zien we een kleine toename. Vooral via de A28 en de Biltse Rading rijdt veel verkeer de stad in via de (vanuit het mobiliteitsplan gezien) verkeerde invalsweg, wat zorgt voor gebiedsvreemd verkeer. Vanwege de onzekerheid* in Floating car data is het goed om over een langere periode te kijken naar een trend. We blijven dit de komende jaren volgen.

*Er zit een onzekerheid in floating car data, doordat het maar een beperkt gedeelte van het totaal aan voertuigen betreft . Ook is niet gekeken naar invloeden van bijvoorbeeld wegwerkzaamheden. Daarom zijn de gegevens afgerond en moet vooral naar een trend worden gekeken over meerdere jaren.

Op basis van floating car data is een beeld te krijgen welk deel van het verkeer dat over een stedelijke verbindingsweg rijdt geen bestemming of herkomst heeft in het aanliggende gebied. Op deze manier kan gevolgd worden of de komende jaren steeds meer verkeer de gewenste route kiest. De tot nu toe beschikbare gegevens laten weinig verandering zien. Alleen op de Socrateslaan lijkt een dalende trend waar te nemen. Maar er zijn gegevens over meer jaren nodig om hier met meer zekerheid een uitspraak over te kunnen doen.

Er zit een onzekerheid in floating car data, doordat het maar een beperkt gedeelte van het totaal aan voertuigen betreft. Ook is niet gekeken naar invloeden van bijvoorbeeld wegwerkzaamheden. Daarom zijn de gegevens afgerond en moet vooral naar een trend worden gekeken over meerdere jaren.

B&E RK

D&L S&G

Verbindingsweg 2016 2017 2018Socrateslaan t.h.v. de brug, ri oost 45 - 50% 30 - 35% 30 - 35%Socrateslaan t.h.v. de brug, ri west 55 - 60% 50 - 55% 45 - 50%Waterlinieweg nabij A28, ri zuid 55 - 60% 50 - 55% 50 - 55%Waterlinieweg nabij A28, ri noord 45 - 50% 40 - 45% 40 - 45%Spinozaweg t.h.v. de brug,ri zuid 70 - 75% 70 - 75% 70 - 75%Spinozaweg t.h.v. de brug, ri noord 75 - 80% 80 - 85% 80 - 85%K. de Jongweg t.h.v. het spoor, ri oost 20 - 25% 20 - 25% 15 - 20%K. de Jongweg t.h.v. het spoor, ri west 20 - 25% 20 - 25% 20 - 25%

invalsweg 2016 2017 2018Martin Luther Kinglaan 35 - 40% 30 - 35% 30 - 35%Europalaan 20 - 25% 15 - 20% 15 - 20%Waterlinieweg 45 - 50% 40 - 45% 35 - 40%A28 55 - 60% 50 - 55% 55 - 60%Biltse Rading 55 - 60% 50 - 55% 50 - 55%Darwindreef 30 - 35% 20 - 25% 20 - 25%Moldaudreef 20 - 25% 10 - 15% 10 - 15%Einsteindreef 40 - 45% 35 - 40% 30 - 35%Franciscusdreef 20 - 25% 15 - 20% 10 - 15%Amsterdamsestraatweg 45 - 50% 35 - 40% 35 - 40%Vleutensebaan 35 - 40% 30 - 35% 25 - 30%

Mobiliteit en leefomgeving4.4 Uitstoot

Bron: RIVM

Bron: gemeente Utrecht Bron: RIVM


Fijn stof is een verzamelbegrip voor zwevende deeltjes in de lucht (in de regel deeltjes met een diameter kleiner dan 10 micrometer; PM10). Bijna een derde van de emissie van fijnstof (PM10) in Nederland wordt veroorzaakt door de sector verkeer en vervoer. Hiervan is iets minder dan helft afkomstig van het wegverkeer (CBS). De gemeten jaargemiddelde concentraties voor fijnstof vertonen in Nederland een gestage daling, waarbij jaarlijkse verschillen in weersomstandigheden een aanzienlijke invloed kunnen hebben. De dalende trend is ook te zien op Utrechtse meetlocaties van het Landelijk Luchtmeetnet (LML). De concentraties voldoen al vele jaren aan de wettelijke grenswaarden*, maar zijn op veel plaatsen wel hoger dan de advieswaarden van de Wereldgezondheidsorganisatie** waar de gemeente Utrecht naar streeft. De afname van de gemiddelde concentraties PM10 in Utrecht in 2017 wordt vooral veroorzaakt door de afname in de achtergrondconcentraties.* Wettelijke normen voor de maximaal toegestane jaargemiddelde concentratie (40μ g/m3 voor PM10 en 25μg/m3 voor PM2,5) c.q. het maximaal aantal dagen per jaar dat het PM10 daggemiddelde boven de 50 μg/m3 mag liggen.** De WHO-advieswaarden bedragen maximaal 20 μg/m³ voor PM10 en maximaal 10 μ g/m³ voor PM2,5 (jaargemiddeld).

Stikstofdioxide (NO2) is een belangrijke indicator voor blootstelling aan lucht-verontreiniging die door het verkeer veroorzaakt wordt. De jaargemiddelde concen-tratie NO2 in Utrecht is iets sterker afgenomen dan de achtergrondconcentratie. Dit betekent dat de afname mede wordt veroorzaakt door de afname van de emissies (Monitoringsrapportage Lucht 2018, gemeente Utrecht).Sinds 2011 heeft Utrecht een uitgebreid meetnet waarbij op meer dan zestig locaties in de stad permanent metingen van de NO2 concentraties plaatsvinden. Er zijn voor 2017 geen overschrijdingen berekend van de EU-grenswaarde voor de jaargemiddelde concentratie NO2 (40 μg/m3). In 2016 was er nog één overschrijding, langs de Graadt van Roggenweg. Uit de berekeningen volgt wel dat op zeven locaties sprake is van een potentiële/dreigendeoverschrijding (concentratie NO2 tussen 38 μg/m3 en 40,5 μg/m3).------------------------------------------------*De EU-grenswaarde bedraagt 40 μg/m³ en komt momenteel overeen met de WHO advieswaarde.

B&E RK

D&L S&G

0

20.000

40.000

60.000

80.000

100.000

120.000

140.000

160.000

180.000

200.000

0-26 26-28 28-30 30-32 32 en hoger

aantal blootgestelden in Utrecht aan stikstofdioxide (NO2) 2016 2017

concentratie NO2 (in μg/m3) Vergelijking met WHO‐advieswaarde voor jaargemiddelde concentratie voor fijn stof (PM10) in 2017. Groen: concentratie lager dan WHO‐advieswaarde (20 μg/m3), blauw: hoger dan WHO‐advieswaarde.

Mobiliteit en leefomgeving4.5 Stankoverlast 4.6 Geluidsoverlast

Bron: Inwonersenquête, gemeente Utrecht Bron: Inwonersenquête, gemeente Utrecht


In 2018 ervaart 11% van de bewoners vaak stank van verkeer. Dat is één procentpunt meer dan in 2017 en 2016. Bewoners van de wijken West en Noordwest geven het vaakst aan overlast te ervaren.

Vergeleken met eerdere jaren ervaren meer bewoners last van lawaai van verkeer. Het aandeel bewoners dat vaak overlast van verkeerslawaai ervaart is hoog in West (37%), Overvecht (37%) en Noordwest (36%).

12%10% 10% 10% 11% 11% 10% 9% 10% 10% 11%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

aandeel bewoners dat vaak last heeft van stank van verkeer

23% 22% 21% 22% 23% 22%25%

23%

27% 27%29%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

aandeel bewoners dat vaak last heeft van lawaai van verkeer

B&E RK

D&L S&G

Percentage bewoners dat vaak last heeft van stank van verkeer, 2018

B&E RK

D&L S&G

Percentage bewoners dat vaak last heeft van lawaai van verkeer, 2018

Mobiliteit en leefomgeving4.7 Parkeerplaatsen auto

Bron: Ontwikkelorganisatie Ruimte, gemeente Utrecht Bron: Ontwikkelorganisatie Ruimte, gemeente Utrecht* parkeergarages in en aan randen van de binnenstad. ** ruim 4.300 parkeerplekken


4.8 Stallingsplekken fiets

De fietsparkeercapaciteit in de binnenstad (bewaakt en onbewaakt, excl. stations-gebied) is in 2018 met een kleine 500 plekken gestegen naar ruim 8.200. De bewaakte fietsenstallingen in de binnenstad bieden ruimte aan bijna 1.800 fietsen. Na verbouwing van stalling Zadelstraat zijn hier meer plekken en de opnieuw geopende stalling Laag Catharijne is toegevoegd op het binnenstad areaal. Bovendien zijn er op drukke momenten 1.000 extra plekken in vier pop-up stallingen; 400 meer dan in 2017 door uitbreiding en door een nieuwe pop-up op het Jacobskerkhof. De onbewaakte fietsenrekken in de openbare ruimte in de binnenstad bieden plek aan een kleine 5.500 fietsen. Dit zijn er 250 minder dan in 2017. Deze afname is grotendeels tijdelijk door werkzaamheden. In het stationsgebied is het aantal plekken in de bewaakte fietsenstallingen opnieuw toegenomen, in 2018 is er plek voor bijna 18.600 fietsen. Vooral de opening van de Knoopstalling droeg bij aan de stijging. De stalling Stationsplein Oost wordt verder uitgebreid. In de loop van 2019 kunnen in deze grootste stalling ter wereld 12.500 fietsers hun fiets parkeren. In de openbare ruimte in het stationsgebied is plek voor een kleine 7.000 fietsen, 500 minder dan in 2017. In 2018 is het totaal aantal plekken in de binnenstad en het stationsgebied met 1.350 toegenomen.

B&E RK

D&L S&G

In parkeergarages in en aan de randen van de binnenstad is plek voor ruim 5.800 auto’s. Het aantal plekken is in 2018 toegenomen door de opening van de parkeergarage Croeselaan in september 2018 (778 parkeerplaatsen). Op de Jaarbeursterreinen is plek voor ruim 4.300 auto’s. Dat zijn er minder dan eerder door onder meer bouwwerkzaamheden. De parkeergarages en Jaarbeurs-terreinen bieden samen ruim 10.200 parkeerplekken in en rond het centrum. op de P+R locaties aan de randen van de stad zijn door de week bijna 1.900 parkeerplaatsen beschikbaar voor mensen die verder reIzen met openbaar vervoer of fiets naar de stad. In het weekend hebben de P+R locaties capaciteit voor bijna 4.000 auto’s. Het aantal plekken is licht toegenomen als gevolg van een wijziging op P+R Leidsche Rijn en een herinrichting van P+R Westraven. Verder zijn er ruim 32.500 betaalde parkeerplekken op straat verspreid over de stad. Dit zijn er opnieuw meer dan een jaar geleden, door uitbreiding van het betaald parkeren in onder andere Tuindorp Oost, Rotsoord-Tolsteeg Oog in Al en Plantage.

B&E RK

D&L S&G

0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

30.000

35.000

in parkeer-garages*

op jaarbeurs-terreinen**

P+R locaties(ma t/m vrij)

P+R locaties(za.+zo.)

betaald opstraat

Aantal betaalde autoparkeerplaatsen 2015 2016 2017 2018

0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

30.000

35.000

2015 2016 2017 2018

Aantal stallingsplekken

onbewaaktin fietsenrekkenstationsgebied

bewaaktin stallingenstationsgebied

onbewaaktin fietsenrekkenbinnenstad

bewaaktin stallingenbinnenstad

Mobiliteit en leefomgeving4.9 Conclusie


De verkeersveiligheid laat een lichte verbetering zien. Er zijn 156 minder verkeersongevallen gebeurd op de wegen in beheer van de gemeente en er waren 107 minder verkeersgewonden. Ondanks de afname van het aantal ongevallen is de tevredenheid onder bewoners afgenomen met twee procentpunt naar 41%. De cijfers over gebiedsvreemd verkeer laten zien dat er nog aanzienlijke percentages doorgaand verkeer op stedelijke verbindingswegen rijden. Ook kiest een aanzienlijk deel van de weggebruikers de (vanuit het mobiliteitsplan gezien) verkeerde invalsweg. Hierdoor rijdt er meer verkeer door de stad dan gewenst. Op een aantal locatites zijn afnames te zien, op een enkele een toename. Pas na verzameling van gegevens over een langere periode kunnen we beter uitspraken doen over een trend.Minder gebiedsvreemdverkeer moet onder meer zorgen voor minder stank en geluidsoverlast voor bewoners. Het afgelopen jaar is de beoordeling van inwoners in de Inwonersenquête nagenoeg onveranderd gebleven.Geconcludeerd kan worden dat de impact van mobiliteit op de leefomgeving, ondanks de groei, op geen indicator is verslechterd en dat er kleine verbeteringen zijn bereikt.

Monitor mobiliteitsplan 2019 - Utrecht€¦ · De stad en de mobiliteit groeit De stad is het...

Documents

Transcript of Monitor mobiliteitsplan 2019 - Utrecht€¦ · De stad en de mobiliteit groeit De stad is het...