de overkant – 3

MOLENBECOACHTER DE TOEGANGSPOORT VAN HUISNUMMERS 34-38 IN DE FINSTRAAT WEERKLINKT HET DARTEL GEFLUIT VAN VOGELS EN HET GEZELLIG GEKEUVEL VAN VRIJ-WILLIGE TUINIERS(TERS) DIE ER EEN PARADIJSELIJK STADSTUINTJE ONDERHOUDEN. HET MET WOONHUIZEN OMZOOMDE PLEKJE GROEN IS EEN OASE VAN RUST EN STILTE EN EEN UITGELEZEN TOEVLUCHTSOORD VOOR AL WIE EVEN AAN HET HYPERKINETISCH STADSGE-DRUIS VAN LAAG-MOLENBEEK WIL ONTSNAPPEN. EEN EERSTE OOGOPSLAG MAAKT DUIDELIJK DAT ER OP GROENE VINGERS GEEN GESLACHT, LEEFTIJD OF HUIDSKLEUR STAAT. TUSSEN TWEE INTERVIEWS DOOR KRIJGEN WE VERSE RODE TROSBESJES TOEGESTOPT. DE SFEER IN DE TUIN IS HARTELIJK, GASTVRIJ EN FAMILI-AAL.

Een heer van middelbare leeftijd vertrouwt ons toe dat hij sinds zijn pensioen op zoek was naar een plek waar hij zijn oude liefde voor tuinieren kon voortzetten. Over de aanwe-zigheid van de natuur in en rond de vijfhoek is hij eerder positief: “Het hangt een beetje af van waar je woont. In Anderlecht is er veel groen. En je moet af en toe de bereden paadjes durven verlaten en actief op zoek gaan.”

On remarque au premier coup d’œil qu’il n’y a pas d’âge ni de sexe ou de couleur de peau pour avoir la main verte.

We lopen ook een Duitse eurocrate tegen het lijf. “Ik ken de tuin omdat ik hier vlakbij woon. Ik kom er mijn compost deponeren en voor mijn kinderen is het een aangename plek om te vertoeven. Al wie de tuin mee helpt onderhouden krijgt een deel van de groenten die in de gemeenschappelijke bakken worden geteeld.

Tous ceux qui aident à entretenir le jardin reçoivent une partie des légumes cultivés dans les bacs communs.

De natuur is virtueel afwezig in het centrum van Brussel; bijtjes en vogels hebben er nog amper een plaats. Spijtig, want elke stad heeft toch nood aan natuur? We begrijpen de natuur niet meer en beseffen niet hoezeer we ervan afhankelijk zijn. Mensen smijten onachtzaam hun vuil op straat. De gemeente zou haar bewoners moeten aanmoedi-gen en ondersteunen in het beplanten van terrassen, daken en voorgevels. Tuinieren kan helpen om mensen bewust te maken van wat het betekent om samen te werken aan een aangename leefomgeving. Jongeren groeien vaak op in krappe en verstikkende ruimtes; stadstuinen hebben voor hen een belangrijke rol als toevluchtsoord. Enkele dagen geleden hebben we samen met enkele kinderen groenten gepot die ze nadien mochten meenemen naar huis. En dat is belangrijk: het maakt hen bewust waar ons voedsel vandaan komt. De filosofie van de stadstuin promoot ook een andere levenswijze die minder gericht is op leven om te werken, maar die oproept tot een zekere mate van zelfvoorzienigheid

en samenzijn. Tuinieren doorbreekt isolement en brengt leeftijden en culturen dichter bij elkaar.”

De mater familias van de groep vrijwilligers legt de vinger op een pijnlijke wonde: “De Brusselse stadslucht is erg vervuild; hier in de tuin kan ik opnieuw ademhalen. Na elk bezoek voel ik me diep vanbinnen zuiverder en rustiger dan voordien. We vergeten soms dat de natuur sterker is dan wij. De mens moet medicijnen nemen om te genezen, maar de natuur herstelt zichzelf. De ouders van de jongeren die hier mee helpen, halen hun sla uit de supermarkt, maar die is helemaal niet dezelfde als een zelfgekweekte krop. Als ik dat aan mensen uitleg, verklaren ze me gek, want ze hebben het verschil tussen beide kroppen nooit ervaren. Aan het einde van de zomer vragen mensen zich vaak af in welk land ik mijn gebruinde huid ben gaan halen. Ze trekken grote ogen als ze horen dat mijn kleurtje helemaal te danken is aan de vele uren die ik hier in de tuin heb doorgebracht. De stads-tuin in de Finstraat: mijn kleine vakantieoord in Brussel!”

De stadstuin van La Rue is open op woensdag en zaterdag van 14u tot 17u. http://www.larueasbl.be/developpement-local/jardin-urbain/

Groene vingers in La Rue

DE NINOOFSEPOORT: SINDS 1995 EN TOT VOOR ENKELE MAANDEN ÉÉN VAN DE ONTREDDERDE EN MISMEES-TERDE HELLEGAATJES DIE DE HOOFDSTAD RIJK IS: EEN ANONIEM DRUGSHOL, OPGESTROPT DOOR EEN DRUKKE VERKEERSADER. VEEL BESTEMMINGSPLANNEN VAN OVERHEIDSWEGE, MAAR WEINIG ACTIE. BEGIN DIT JAAR BESLOOT CANAL PARK BXL OM DE WANTOE-STAND NIET LANGER MET LEDE OGEN AAN TE ZIEN EN OM ZÉLF EEN GLOEDNIEUW STADSPARKJE UIT DE GROND TE STAMPEN.

Met behulp van het buurtbewonerscomité aan de Ninoofse-poort, Soft Revolution, JNM, Stand-Up Activism en de vrij-blijvende financiële steun van een hoop enthousiastelingen werden potgrond, grasmatten, bloembakken en fruitbomen aangekocht.

Gerben Van den Abbeele, initiatiefnemer: Het is eigenlijk een kraakpark. Oorspronkelijk was het de bedoeling om in de grote leegstaande hangar een pop-up park aan te leggen. Door de aanwezigheid van asbest in het dak moesten we de plannen verleggen naar het terrein naast de hangar.

Au début de cette année, le collectif Canal PARK Bxl a décidé de ne plus rester im-puissant devant cette situation déplorable et d’aménager lui-même un parc urbain flambant neuf.

Maar hoe stamp je zo’n pop-up park in hemelsnaam uit de grond? Je kan blijven filosoferen over een project of je kan gewoon zeggen: ‘We beginnen eraan en we zien wel.’ Vaak wordt

die eerste stap gezet door geëngageerde bobo’s, maar ons einddoel is een project dat gedragen wordt door de volledige wijk. De mensen die wij proberen te betrekken, zijn mensen zonder comfortzone die eerder laten begaan en een afwach-tende houding aannemen, maar die ook appreciëren dat er iets gebeurt in hun wijk. Het gaat om het vinden van een evenwicht. Je moet niet toekomen en zeggen: ‘Hier zijn we met de oplossing voor al jouw problemen.’ Het is beter om bescheiden te blijven en een paar dingen te realiseren.

Van den Abbeele: “Soit on continue à phi-losopher à propos d’un projet, soit on se dit: ‘On passe à l’action et on verra bien.’.”

Canal PARK strijkt neer in een kwetsbare en diverse wijk waarin de semilegale autohandel en de drugstrafiek stevig

Een park aan het kanaal

4 – de overkant

verankerd liggen. Gerben: “We nemen een ruimte in en dat zorgt voor conflict. Ik ben echter een grote voorstander van conflict: in een conflict worden de breuklijnen duidelijk gesteld, waardoor je ze kan aanpakken. We brengen mensen samen en zien hoe de ontmoeting verloopt. Op dat moment kan je al bemiddelend optreden en zoeken naar de mogelijk-heden en hoe je die verder kan laten groeien.”

Dat de Ninoofsepoort nog heel wat in zijn mars heeft, blijkt uit de toekomstvisie van Gerben op de site: “We hopen dat het project organisch zal blijven groeien. De chicane tussen het park en de hangar zien we graag verdwijnen. Op de plek van de hanger kunnen er moestuintjes en een ontmoetings-

ruimte worden aangelegd. De oude fabrieksruimtes kunnen worden omgebouwd tot ateliers voor jonge kunstenaars. Als kruispunt tussen de omringende wijken heeft Canal PARK ook een belangrijke verbindingsfunctie: het is de living van de stad waar mensen elkaar kunnen ontmoeten. Ik ga ervan uit dat we hier voor jaren zitten. We gaan niet weg vooraleer het daar een aangename plek is op maat van de wijk en niet op maat van de vastgoedpromotoren.”

https://www.facebook.com/canal.park.bxlgerben.vda@gmail.com

OGNEV VLAMINCK IS EEN ZELFVERKLAARDE POST-CONSUMENT: HIJ CONSUMEERT HET MATERIAAL DAT IEMAND ANDERS AL HEEFT GECONSUMEERD. STOP OGNEV RECUPERATIEMATERIAAL IN DE HAND EN HET RESULTEERT STEEVAST IN SPITSVONDIGE, FUNCTIONELE EN VOORAL OOK MOOIE KUNST- EN GEBRUIKSVOOR-WERPEN. ZIJN CREATIVITEIT EN MAATSCHAPPELIJKE BEWOGENHEID RESULTEERDEN ONDER ANDERE IN DE DISC-O-PHARE: EEN REUSACHTIG FRESCO AAN DE ES-PACE PIERRON WAAROP EEN VUURTOREN DIENST DOET ALS LICHTBAKEN, GIDS EN BRON VAN SERENITEIT. DE TOREN BEVAT 362 CD’S, 180 VINYLPLATEN, 34 CASSET-TEDOOSJES EN EEN FACETBOL. OGNEV: “IK HEB ALTIJD MET RECUPMATERIAAL GEWERKT. ALS KIND BOUWDE IK AL KAMPEN MET HOUTEN VENSTERBANKEN VAN DE BUREN. MOMENTEEL WERK IK ALS FREELANCE KUNSTE-NAAR EN PROBEER IK EEN EIGEN VERHUURBEDRIJFJE VOOR GERECUPEREERD SPEL- EN KANTOORMATERIAAL UIT DE GROND TE STAMPEN.”

Ognev draagt recyclage hoog in het vaandel, maar springt toch wat uit de band als ecologisch activist: “Ik ben voor-stander van massaconsumptie, want ze geeft me materiaal om mee aan de slag te gaan. Dat is best controversieel, want als ecologisch activist zou ik ertegen moeten zijn. Het is mij echter te doen om de manier waarop de massaconsumptie georganiseerd wordt. Objecten kunnen al herdacht worden alvorens ze als dood of onbruikbaar worden bestempeld. Daar zit het probleem: de colafles is niet geëvolueerd door-heen de jaren. Mochten ze er een andere functie of vorm aan geven, dan zou je er ook andere dingen mee kunnen doen.”

Mettre des matériaux de récupération en-tre les mains d’Ognev, et il les transforme immanquablement en objets d’art et uti-litaires astucieux, fonctionnels et surtout beaux.

Opmerkelijk: terwijl iedereen bij hoog en laag beweert dat de jeugd van tegenwoordig in zijn luie zetel blijft hangen, kun-nen Ognev’s projecten rekenen op interesse en actieve inzet van de Molenbeekse jongeren: “Ik ervaar dat mijn werk ge-loofwaardig overkomt bij jongeren door de vele video’s van mij op het internet en door mijn deelname aan televisiepro-gramma’s. Die video’s en media tonen de praktische toepas-sing van mijn werken, waardoor de jongeren er het nut van inzien. Met een klein knutselprojectje overtuig je kinderen niet. Het is het verhaal achter de kunstenaar, de reputatie die ik opbouw, die mee zorgt voor de aanvaarding. In Molenbeek hebben we via een tiental ateliers met kinderen een grote

muurschildering verwezenlijkt aan de Espace Pierron. In het begin was het moeilijk om hen te beklijven en hen uit te leg-gen waarom we dit deden. Maar na de televisieuitzending op RTL sloeg de sfeer helemaal om. Het gaat hem meer om de geloofwaardigheid dan het recycleren: kinderen vragen zich af waarom ze iets moeten doen als het achteraf toch geen verschil uitmaakt voor hen.”

Je rêve de mettre sur pied une mini-res-sourcerie ou un centre de réemploi axé sur la quartier.

We vroegen ons af hoe Ognev Molenbeek zou hervormen mocht hij de burgemeestersjerp dragen: “Ik droom van het oprichten van een wijkgerichte mini-ressourcerie of herge-bruikcentrum. Mensen die hun afval in de wijk dumpen ontneem je hiermee het argument dat ze door gebrek aan een auto niet tot in het containerpark geraken. En je renta-biliseert de kleinschaligheid, want door het vuil wijkgericht uit de straten te verwijderen, neem je een deel van de job van de vuilnismannen over. Ik geloof ook dat je technieken kan aanleren om te recycleren, bijvoorbeeld in de vorm van workshops. En dat je bij mensen moet durven aandringen om die te volgen. Sluikstorters zouden bijvoorbeeld gedwon-gen kunnen worden om zo’n workshop bij te wonen, zodat ze kunnen inzien wat je allemaal kan aanvangen met afval. Ik zou ook graag de Repair Café’s in dit verhaal betrekken voor het herstellen van gereedschap en het oprichten van een uitleendienst voor werktuigen. Jongeren kunnen op hun beurt aangesproken worden met ateliers rond graffiti en recuperatiematerialen. Ik zou ook buitenlandse kunstenaars aanmoedigen om hier een deel van hun werk bij ons te ko-men produceren. Je moet mogelijkheden aanbieden die er nu nog niet zijn en waken dat je jezelf niet verliest in oeverloze discussies met overheden, anders verlies je het contact met de wijk. Buurtbewoners willen pakweg patatten planten, zonder al teveel gebabbel; het moet buurtwerking blijven.”

On peut aussi s’adresser aux jeunes par des ateliers orientés sur les graffiti et les matériaux de récupération.

Over zijn toekomstplannen is de kunstenaar alvast duidelijk: “Met kunst kan je bijzonder goed sensibiliseren en enorm veel dingen in vraag stellen. Design, c’est chouette, maar daar stopt het. Door in de Wetstraat in grote felgekleurde let-ters ‘Happy traffic jam’ op te hangen, provoceer je automo-bilisten. Dat is de richting die ik zou willen inslaan: mensen wat meer in hun hemd zetten. Ik heb waarschijnlijk wat te braaf gewerkt tot nu toe. Het gaat om het aftoetsen van grenzen: je bekijkt wat kan en wat niet kan en het is slechts wanneer je er naast valt, dat je de grens kan vergroten of bezetten.”

www.maximalisme.be

Ognev Vlaminck en de recupkunst

Sammy RaeymaekersFoto's: Declerck Tine